OVER WERKGELEGENHEID, EEN GRABBELTON

Aan Aan Aan Aan

Provinciale Staten van Overijssel, Gedeputeerde Staten van Overijssel Gemeenteraad van Enschede. B&W van de gemeente Enschede

Enschede 3 januari 2013

Betreft: Notitie 'Over Werkgelegenheid een Grabbelton. Geachte mevrouw, geachte mijnheer. Ik schreef voor u een notitie met als titel Over Werkgelegenheid een Grabbelton. Het zijn voorstellen over werkgelegenheid zowel voor het vliegveld als voor Twente als voor samenwerking met onze Oosterburen. In de inleiding treft u over de notitie zelve nadere informatie ajstfkPROVINCIALE STATEN Ik wens u ook ëeh voorspoedig 2013 toe. VAN OVERIJSSEL Hoogachtend, Reg.nr. RS / i o l S / S R.H. de Haan, Ouverturestraat 40 7534CN Enschede tel. 053 7370041 of 06 17963658 e-mail: [email protected]

2t:

0 1 JAN 2013

Routing

OVER WERKGELEGENHEID, EEN GRABBELTON 0 Inleiding We hebben het allemaal gelezen. Voor de exploitatie van het vliegveld zijn geen biedingen ontvangen. Gevoelens van teleurstelling en die van opluchting strijden om voorrang. Over de vraag 'wat nu' gaat deze notitie. Het vliegveld moest er komen met als argument 'werkgelegenheid'. In de notitie treft u 10 voorstellen aan, die alle 10 op grote of op kleinere schaal werkgelegenheid bieden. Voor het vliegveld zijn er twee voorstellen. De overige voorstellen zijn voor hier in Twente of bestemd voor samenwerking met onze Oosterburen. Gekozen zal er moeten worden, vandaar het woord grabbelton in de titel. Het is wel zeker dat bepaalde voorstellen de werkgelegenheid bij het vliegveld in werking verre zullen overtreffen. Mocht uiteindelijk toch, en dus weer opnieuw, voor het vliegveld gekozen worden dan kan het niet anders zijn dan dat krachtige krachten op de achtergrond zich opnieuw achter de politieke voorstanders hebben opgesteld, waardoor niet welgevallige voorstellen in de prullenbak belanden. Voorstellen die beter passen bij Twente, de omgeving en het wezen van de Twentenaar. Voorstellen waarbij rekening gehouden wordt met de belangen van over de grens. Er zijn ook een paar uitgangspunten. Ten eerste: "Er komt een beleid voor nauwe samenwerking met onze Oosterburen". Ten tweede: "De Achterhoek en Twente worden gezien als de Achtertuinen van Nederland". De belangrijkste gebieden voor rust en bijkomen voor de stedeling woonachtig in de oprukkende Randstad. Twente en de Achterhoek ruim genomen omdat het even eens schitterende grensgebied in Duitsland gewoon meegenomen moet worden.

a.d.

Bijl.:

In beleidsmatige zin is hier de invulling van het werkwoord "koesteren" aan de orde. Ten derde:" Er wordt weerstand geboden en wel tot en met het voorkomen van klimaatschade en aan die van de biodiversiteit en er wordt tijdig ingespeeld op gaande en voorspelde klimatologische veranderingen. Eigenlijk komt het neer op het antwoord op de vraag 'wat voor een Twente willen we eigenlijk'. Op kleinere schaal een kopie van de Randstad of willen we voor Twente een koers, die vaart op de hierboven geformuleerde uitgangspunten. Hopelijk helpt mijn notitie u om, in het kader van de werkgelegenheid, verloren tijd in te halen. Het is natuurlijk jammer dat er zoveel geld verloren is gegaan. Maar zo gaat het bij een politieke keuze, die ondanks alle waarschuwingen wordt doorgezet en fout uitpakt. Opnieuw zal er gekozen moeten worden. Het argument van de werkgelegenheid is achterhaald. Aan de u aangeboden alternatieven hebben we hier in Twente meer. Tot slot nog het volgende. Voorstellen waarvan ik zeker weet dat zij niet rechtstreeks uit mijn koker gekomen zijn zijn met een * gemerkt. Voor de overige voorstellen zijn de fietstochten in Twente en in het grensgebied in Duitsland en het kamperen daar met de caravan, de ontmoetingen als mede de inspirerende literatuur zie bladzijde 5, de kaarten die onderweg geraadpleegd werden en het genoegen van het wonen hier in Twente debet aan het prikkelen van mijn fantasie en uiteindelijk tot het schrijven van deze notitie. De tochten deden wij samen, mijn vrouw en ik. Opnieuw een groot genoegen.

0 De voorstellen ° Het Twente Rijnkanaal een EU REG 10 project.* We hebben kunnen vernemen dat het verdiepen van het kanaal aan de orde is gesteld. Hier wordt voorgesteld om het kanaal door te trekken Duitsland in tot bijvoorbeeld het Emskanaal. De moderne binnenscheepvaart krijgt er een vaarroute bij en vaart zo van Rotterdam naar bijvoorbeeld Hamburg of Bremen of verder Duitsland in. Het door de overheid gewilde goederenvervoer per trein langs en door woongebieden in Overijssel wordt ontlast en geeft mogelijk een impuls om goederenvervoer met bestemming Hamburg of Bremen over land in te ruilen voor vervoer over zee. Eigenlijk is het een kwestie van sorteren aan het begin van de vaart. Ook de pleziervaart krijgt er een route bij. De gedachte aan een jachthaven en aanleg plaatsen onderweg dringt zich op. Echter, waarom niet nog een sprong verder gemaakt en te denken aan scheepsbouw en onderhoud voor de professionele binnenscheepvaart? Vanwege het tourisme verdient het aanbeveling het te graven kanaal aan weerskanten autovrij te houden. Prachtig zou het zijn als het water zwemwater zou zijn. Het water in de voor ons dichts bij zijnde rivieren in Duitsland als de Ems en de Hase is dat wel en dus geschikt om in te zwemmen. Een groot genoegen. Naast het nut is het doortrekken van het kanaal een bron van (permanente) werkgelegenheid voor een grote verscheidenheid aan beroepsgroepen en ondernemingen. Met zorg en liefde voorbereid komt er een kanaal dat geheel past binnen de eerder geformuleerde uitgangspunten. ° De startbaan en omgeving, een Twente project.* Voorgesteld wordt om de startbaan en zijn omgeving geheel en al met zonnenpanelen te stofferen om een elektriciteitscentrale te creëren voor groene stroom.

Ook hier gaat het weer om een bron van (permanente) werkgelegenheid die opnieuw volledig past binnen de eerder geformuleerde uitgangspunten. Voorbereiding, uitvoering en uiteindelijk elektriciteit voor vele huishoudens in Twente en mogelijk ook voor de huishoudens in ons omringend Duitsland. Is een betere bestemming voor de startbaan denkbaar? Wellicht kunnen huishoudens onder de welstandsgrens van goedkopere stroom worden voorzien. ° De ringlijn, een EUREGIO project. Stel nu eens, dat we om te beginnen, ons gaan voorstellen dat wij hier in Twente en zij daar in Duitsland in de de kreis Borken besluiten om de grens te laten voor wat die is en gezamenlijk 'het vaandel tot samenwerken in het grens gebied' te hijsen. De noodzaak van wederzijdse bereikbaarheid per openbaar vervoer is dan een van de eerste gedachten. De gedachte aan een verbinding tussen de Twente steden Enschede, Hengelo, Almelo, Oldenzaal en Losser en de Duitse steden Nordhom, Bad Bentheim en Gronau/Epe dringt zich dan op. Een dergelijke verbinding geeft allure aan de Euregio Twente/Borken, bevordert in hoge mate de mobiliteit en bevordert ook nog het tourisme. Light rail, een tramverbinding of eerst maar de bus met altijd het mogen meenemen van de fiets. Uiteindelijk een prachtig (blijvend) werkgelegenheidsproject. ° Klimaatbestendig Twente, een Twente project. In grote trekken komt het er op neer dat in de dorpen en steden op grote schaal bomen geplant worden voor schaduwwerking en stofopvang. Er water stromen voor verkoeling komen en isolatie met kracht ter hand genomen wordt. De oudere mens behoort bij hittegolven tot de risicocategorie en dat is nu juist de bevolkingsgroep die zal toenemen. Uiteindelijk gaat het om het "zijn" van de mens hier in Twente. Zijn wonen, zijn werk, zijn gezondheid, zijn omgeving, zijn omgevende cultuur en om de door hem verwachte bestuurlijke bekwaamheid. Voor alle duidelijkheid en urgentie herhaal ik enige bekende klimatologisch georiënteerde voorspellingen. Meer regen, minder zon, de kans op toename van extreme weersomstandigheden op lokaal niveau en stijgende gemiddelde temperaturen. Ons eigen KNMI voorspelde zelfs om de 2 jaar een hittegolf. Over werkgelegenheid gesproken. ° Biologisch basisvoedsel en basis voedsel geproduceerd zonder pesticiden en kunstmeststoffen, een EUREGIO project. In heel vroeger tijden waren het de steden als centrum voor de voedselvoorziening voor hun burgers. De gedachte thans, om basis voedsel, als de mogelijkheden daartoe zijn regionaal te gaan produceren is niet nieuw. Gemikt wordt op enerzijds biologisch geproduceerd basis voedsel en anderzijds op basis voedsel geproduceerd zonder pesticiden en kunstmeststoffen. Het biologisch geproduceerd basisvoedsel voldoet aan hogere eisen en wordt daardoor veelal duurder. Nu zijn in in grote trekken zowel in Twente als in het Duitse grensgebied de monoculturen gras en maïs. Door veranderende klimatologische omstandigheden, roofbouw, voortdurend gebruik van kunstmest lopen opbrengsten terug en gaan gronden wereldwijd verloren. Stel u nu eens voor, het gehele grensgebied beschouwende, op termijn ingericht voor de biologische productie en voor de productie zonder pesticiden en kunstmeststoffen van nog nader te preciseren basisvoedsel. Een breed opgezette voedselproductie komt in de plaats van de monoculturen gras en maïs.

Er zal een lange weg te gaan zijn. De boeren, de ondernemers van het grensgebied, gaan immers een compleet ander ondememersbestaan te gemoed. Een politiek volhardende opstelling.overtuigingskracht, onderzoek, praatschetsen en omscholing zullen denkelijk voor als nog de sleutelwoorden zijn. Er is weinig fantasie nodig om te beseffen op hoeveel terreinen wel niet hier een bron van werkgelegenheid ligt. Daar is de bestuurlijke voorbereiding, uitvoering, opslag en transport, het onderzoek naar de inhoud van het begrip basisvoedsel, de samenwerking tussen de UT en Wageningen voor gewas verbetering en de ontwikkeling van nieuwe gewassen, de specialisatie voor medicinale gewassen, vanwege de grensoverschrijdende activiteiten een kweekvijver voor bestuurlijke aanpak en Europese wetgeving en de innovatieve ontwikkeling van kleine landbouwmachines, die niet meer op fossiele brandstof draaien. ° Volkstuinen, een Twente project. Het is niet onwaarschijnlijk dat er bedrijven terreinen braak blijven liggen. Zouden die terreinen niet geschikt gemaakt kunnen worden voor volkstuinen? Die volkstuinen moeten dan wel een behoorlijk oppervlak hebben en er zou uitsluitend biologisch maar in ieder geval zonder gebruikmaking van pesticiden en kunstmeststoffen geteeld mogen worden. Er komt een standaard ontwerp voor schuurtjes voor gereedschap en kort verblijf die uitsluitend voor plaatsing in aanmerking komen. Enige uiteindelijk permanente werkgelegenheid zal naast pacht de opbrengst zijn. Voor de volkstuinier daarentegen een bron van genoegen, gezond voedsel en mogelijk bij verkoop een kleine bron van inkomsten. ° Uit de hoek van de gezondheidszorg, een EUREGIO project.* De Twentse Basis. Indertijd, toen voor het gebruik van het vrij gekomen vliegveld voorstellen konden worden ingediend kwam er ook een voorstel uit de hoek van de gezondheidszorg onder de titel "De Twentse Basis". Het derde voorstel onder de titel De Twentse Terminal haalde het ook niet zodat besloten kon worden tot herstel van de vliegbasis. Dit ter informatie. Er is niets tegen om het oorspronkelijke voorstel, dat van De Twentse Basis, opnieuw tegen het licht te houden en de indieners te verzoeken hun plan opnieuw in ogenschouw te nemen. Best mogelijk dat nieuw verworven inzichten tot aanpassing van het voorstel moeten leiden. De peilers van het voorstel toen waren de volgende. - Een sport medisch centrum voor revalidatie en reparatievan topsporters, adviezen en klaarstomen voor topprestaties. - Een oncologisch medisch centrum. - Een centrum voor plastische chirurgie, - Een paar zorg boerderijen, - Een zorghotel voor opvang van familieleden - Ruimte bieden aan meer specialismen en zorg activiteiten. Berekening voor de werkgelegenheid 900 ft direct en 1100 ft indirect. Gelet op de gedachte van samenwerking met onze Oosterburen en de creatie van EUregio Twente/ Borken ligt het in de rede, mede voor het bestrijken van een groot achterland, om ook voor de specialismen uit Bad Bentheim in verband met de modderbaden , die uit Nordhorn in verband met het specialisme radiologie en die uit Senderhorst in verband met het specialisme orthopedie een plek in te ruimen. Twee industriegebieden de Randstad en wat verder weg het Ruhrgebied en hier op grote schaal rust en ruimte. Daar moet toch van te profiteren zijn.

Medische deskundigheid, uitstekende nazorg, en een boeiende verblijfsomgeving, wat valt er nog meer te wensen? ° Senioren echtparen en oudere alleenstaanden. Senioren echtparen en oudere alleenstaanden hier en elders in Europa op zoek naar een omgeving waarin meer groen, schone lucht en minder lawaai te vinden zijn. En waar naast het buiten zijn een goed verzorgde winkelstand en medische kwaliteit en nazorg voorhanden liggen. Een uitgelezen kans voor Twente om met een voor senioren passend woningbestand, uitstekend geïsoleerd en met gas, licht en warmte met de modernste apparatuur voor duurzame energie, een wervend beleid in te zetten. Aan het belangrijke gegeven van de verbindingen met de wereld is geen gebrek. Voor het vliegen hebben we voor het internationale verkeer het FMO, voor het Europees verkeer straks Lelystad en Schiphol en daarbij tellen zeker ook mee de goede treinverbindingen, nationaal en internationaal. ° Over cultuur, voor als nog een Twente project. Wij die hier wonen en werken hebben van tijd tot tijd behoefte aan een film, een concert dat ons trekt, een tentoonstelling in een museum te bezoeken, een cultureel erfgoed in Overijssel te visiteren, een boek te lezen of het buiten op te zoeken dat al sinds mensen heugenis op ons ligt te wachten. Daaraan gekoppeld zijn er de mensen en de artiesten die zich inspannen om ons de gelegenheid te geven te verwaaien, tot ons zelf te komen, onverwachte gedachten te doen opborrelen en ons zelf weer in het gareel te denken. Daarachter zijn er de instituten met de docenten die op inspirerende wijze inzichten overbrengen, leerlingen en studenten hun artistiek talent tot ontplooiing brengen en waardoor er continuïteit is enerzijds en vernieuwing anderzijds in al het moois en soms ook onbegrijpelijke dat wij ons van tijd tot tijd tot ons laten komen. Welnu, het is mijn overtuiging dat Twente niet zal bloeien, haar doel niet zal bereiken bij schraalheid in het culturele aanbod, het gemis aan leeftocht voor de ziel. Daarom is het belangrijk om voor behoud van het culturele aanbod niet te veel te knabbelen aan de werkgelegenheid juist in deze sector van de samenleving. Geen kunstenaar, geen kunst. Dan ook geen vernieuwing, geen nieuwe wegen om in te slaan. Niet alleen uit een oogpunt van werkgelegenheid is het voorgenomen vertrek van de klassieke opleiding van het conservatorium naar Zwolle daarom dan ook meer dan een forse aderlating. Verarming is het juiste woord hier. ° Subsidies* Voor studenten van de UT die een onderneming willen beginnen zijn ondersteunende mogelijkheden beschikbaar gekomen. Prima zo houden we ze hier en zo is het. Door de Provincie zijn middelen ter beschikking gesteld voor het plaatsen van zonnepanelen. Een prachtig initiatief. Het mes snijdt aan twee kanten. Het helpt mee aan de vermindering van C02 uitstoot en bevordert de werkgelegenheid. ° Gladde fietspaden bij sneeuw en ijs. Daar is het streven om meer fietsers op de weg te krijgen en de auto te laten staan. Echter zo als nu, bij sneeuwval en gladheid, zijn het niet de fietspaden die geveegd worden en waar gestrooid wordt. Is het en gedachte om speciaal voor de fietspaden een machine hier in Twente te laten ontwikkelen die niet op fossiele brandstof loopt?

Elders in de notitie wordt al gewezen op het ontwikkelen van kleinere landbouwmachines die op schone brandstof lopen.

R.H. de Haan. [email protected] Enschede 10-12-2012 Literatuur. De Hongerige Stad. Carolyn Steel. Hoe het voedsel ons leven vormt. Nai Uitgevers Rotterdam. 2011 ISBN 978-90-5662-805-5 Het Chaos Punt. Ervin Laszlo. De wereld op een tweesprong. Ankh-Hermes bv Deventer. 2007 ISBN 978-90-202-8448-5 De Klimaat Oorlogen. Harald Welzer. Waarom in de 21ste eeuw gevochten wordt. Ambo Amsterdam. 2009. ISBN 978-90-263-3184-9