Over “schatgraver” en “samenwerker” 20 maart 2014
2
De aangifte van schatgraverij De aanloop • Voorafgaand aan de wetgeving groeven liefhebbers archeologische contexten op, op zoek naar de mooie vondsten; de „goodies‟. • Er was nog nauwelijks een archeologisch bestel; zij zagen zich vaker als redders (niet altijd onterecht).
3
De aangifte van schatgraverij De aanloop • Toen kwamen wetgeving en meer officieel onderzoek; de „liefhebbers‟ en „redders‟ werden nu „schatgravers‟. • De mannen blijken in Zeeland zeer hardnekkig.
4
De aangifte van schatgraverij De aanloop • De schade door de schatgravers is groot: • De archeologen vinden de hond in de pot • Veel gemeenschapsgeld verdwijnt in onderzoek met weinig resultaat; het mooiste is geroofd; de overige informatie uit de context vernield. 5
De aangifte van schatgraverij De aanloop • De schade door de schatgravers is groot: • Plundering van lopende opgravingen • Schatgraven voordat opgraving mogelijk is • Schatgraven op plaatsen, waar door planaanpassing archeologie juist gespaard moest blijven 6
De aangifte van schatgraverij De aanloop • De schade door de schatgravers is groot: • Schatgraven in achtertuinen • Aanbellen bij oude panden in binnensteden • Aanbieden aan eigenaren van tuin om „buit‟ te delen
7
De aangifte van schatgraverij De aanloop • De schade door de schatgravers is groot: • niet alleen archeologisch: • Schade aan funderingen; ondermijnen van panden • Schade aan openbare ruimten • Levensgevaarlijk: dodelijk incident in Vlissingen
8
De aangifte van schatgraverij De maatregelen • Eigen „beheersmaatregelen‟:
• Eisen in pve‟s opgravingen: context zelfde dag nog opgraven, anders afdekken met stalen rijplaten • Bij braakliggend terrein: afdekken met rijplaten • Maatregelen kosten geld • Late werkuurtjes voor archeologen 9
De aangifte van schatgraverij De maatregelen • Op verzoek van politie: • Dossier bouwen; aangifte blijven doen • Verbodsbordjes • Voorlichting naar omwonenden toe en • Voorlichting naar politie toe (hier aandachtspunten: economisch delict, inschatting van hoogte van schade)
10
De aangifte van schatgraverij De maatregelen • En toch weinig gehoor; • Weinig interesse in materie • Lage prioriteit bij politie en OvJ
11
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • De „druppel‟ en de ommekeer:
• Groot bestuurlijk besef in Middelburg; eigen ervaring uit bouwwereld • En nieuw bestuurlijk besef in Vlissingen door kanttekening in b&w nota over schatgraverij
12
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • De „druppel‟ en de ommekeer:
• Lege beerbakken en lachende schatgravers achter de hekken
13
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • De „druppel‟ en de ommekeer:
• Gesprek tussen burgemeester en schatgravers • Alerte handhavers • Toevallig heterdaadje op het Walplein
14
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • De „druppel‟ en de ommekeer:
• Ondanks waarschuwing nog een heterdaadje; nu in Vlissingen • Dossier wordt opgebouwd en Middelburg en Vlissingen willen aangiftes samenvoegen • OM willen de aangiftes ook in één dossier behandelen
15
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Maar dan:
• OvJ besluit dat vervolging iets is voor de bestuursrechter • Prioriteiten politie en OM
16
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure
17
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Gezamenlijke klacht tegen besluit
18
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Intussen:
• Aandacht in media • Symposium • Nog een heterdaadje
19
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Resultaten tot nu toe:
• Gerechtshof Den Bosch verklaart klacht gegrond • Verdachten moeten in april voor de rechter komen
20
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Resultaten tot nu toe:
• Beroering in wereldje; lijkt rustiger, maar is dat zo?
21
De aangifte van schatgraverij De rechtsprocedure • Veel gehoorde discussiepunten: -
“Waarom niet samenwerken, anders melden ze niet meer?” Ze melden alleen „goodies‟; rest gaat verloren. En: Behoud in situ!
-
eigendomskwestie: “Alles van historische waarde zou van de gemeenschap moeten zijn, niet van de eigenaar van de grond of vinder” (citaat wethouder versus Wetboek van Strafrecht).
-
“Vondsten uit (illegale) opgravingen zijn van de depotbeheerder (monumentenwet), hij zou ook aangifte van diefstal moeten doen.” (Citaat politie)
-
kopen van illegaal verkregen vondsten door musea houdt het schatgraven in stand 22
De aangifte van schatgraverij Het kan ook anders!! • Samenwerking met detector amateurs:
• Opgraving Clasinastraat Arnemuiden; havenvulling niet voor opgraving geselecteerd • Bleek een walhalla voor de „piepers‟: meer dan 2.000 metaalvondstjes
23
De aangifte van schatgraverij Het kan ook anders!! Werkgroep Arnemuiden wordt opgericht, initiatief Bruno Janson Samenwerking Werkgroep, Museum Arnemuiden en WAD Uitgebreide catalogus met alle vondsten
24
De aangifte van schatgraverij Het kan ook anders!! • Samenwerking met detector amateurs:
• Uitgebreide catalogus met alle vondsten • Officiële vondstmelding bij ons en provincie • Expositie in museum Arnemuiden, goede interactie • Herhaling bij project Bachtensteene Middelburg. Wij bemiddelen tussen depothouder stort en detectoramateurs; zij melden vondsten voor rapport. • Ook is band verbeterd; zij melden vaker met foto‟s en beschrijving. 25
De aangifte van schatgraverij Het kan ook anders!!
Dank voor uw aandacht
26
