Over de kunst om bij de tijd te blijven

26e JAARGANG NUMMER 7 SEPTEMBER 2016 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

Over de kunst om bij de tijd te blijven door Rob van Waarde

Een nieuw seizoen begint: voor het kerkelijk leven en voor scholen en universiteit. Veel eerstejaars studenten starten met een studie: een levensfase waarin ze een nieuwe stap naar zelfstandigheid zetten. Ze stellen zich open voor nieuwe kennis, andere vrienden en een andere stad. Toen ik vanuit mijn geboortedorp in Zeeland in Leiden ging studeren ging er een wereld voor me open. Maar tegelijk ging ik het eerste jaar nog wekelijks ‘naar huis’. Dat mijn thuis niet meer was. Een nieuwe stap roept vragen op naar je verworteling. Waar ben je thuis? Voor veel studenten spelen verhuizing en verandering een grote rol in hun leven. Veel keuzes zijn kortdurend en vluchtig. Maar niet alleen voor hen. Nog nooit in de geschiedenis verhuisden zoveel mensen als nu: sommige vrijwillig, andere noodgedwongen. Het afgelopen jaar was dan ook het thema in de Leidse Studenten Ekklesia: ‘Leiden stad van vluchtelingen’. Migratie – op allerlei

manieren – is daarom een belangrijk onderwerp. Als veel dingen vluchtig worden, wat gaat er dan met je mee door je leven? Het is de kunst om nieuwe mogelijkheden op te merken, en achter te laten wat niet nodig is.

Religie Het woord ‘religie’ komt niet in de Bijbel voor. De reden daarvan is, dat in de Oudheid religie niet los stond van de plek waar je woonde. Een Athener vereerde vanzelfsprekend Athena, een Israëliet de God van Israël, enzovoort. Het ging niet zozeer om ‘geloof’. Christenen pasten niet in dit plaatje en werden daarom vaak als een bedreiging gezien. Wat doen die volksgenoten die de goden verzaken?! Dat betekent onheil. Christenen kregen regelmatig de schuld als er iets mis ging. Het waren immers ‘atheïsten’. De overwinning van het christendom betekende dat godsdienst los ging staan van etniciteit. Deze erfenis van het christendom zit nog altijd diep verankerd in het seculiere Westen. Cor Hoogerwerf

Bij migratie staat de verworteling onder druk. Veel verhalen in de christelijke traditie vertellen over het verlangen om ‘thuis te zijn’ en de last van ontheemd zijn. Maar ook over de mogelijkheid tot vernieuwing, soms zelfs de noodzaak om van huis weg te gaan. Geloof en spiritualiteit zijn van belang om deze uitdagingen onder ogen te durven zien en aan te gaan. Om samen op zoek te gaan naar oplossingen is vertrouwen en geloof nodig. Ook het studentenpastoraat bevindt zich in een migratie: oude werkwijzen werken niet meer. Voor verdieping komen studenten niet langer vragen om een gesprekskring over kernwapens of de Opstanding, zoals in de jaren ’80. Om zichzelf te ontwikkelen gaan ze praktisch aan de slag en nemen initiatieven: ze starten een vereniging of een eigen

Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1 onderneming. Een probleem is echter de onderlinge competitie: vanaf de basisschool draait het om individuele scores en presteren. Door trainingen, bezinning en meditatie levert het studentenpastoraat een bijdrage vanuit de traditie aan hun ontwikkeling als mens. Sommige werkvormen moeten we daarbij achterlaten, om iets nieuws te kunnen vinden. De kerk zit met het studentenpastoraat

Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 7 x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. De PgL en de Diaconie PgL zijn aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instellingen. Uitgebreide informatie op de website: www.protestantsegemeenteleiden.nl/anbi. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie H.J. Heins-Wunderle, algemeen A. Hoeflaak, algemeen E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, eindredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen D. Verboom, hoofdredactie mw. S.G. Visscher, eindredactie en website e-mailadres van de redactie: [email protected] Fotografen Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. N. Bavelaar H.W. Bertram (hwb) P.B. ’t Hoen H. Boter mw. H. van den Broek J. van Duuren E. Elstak J.H. Labots (jhl) R. Pijpers F. Voets mw. M. van Vliet Advertentieredactie Informatie bij Kerkelijk Bureau Leiden [email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] Het volgende nummer verschijnt op 25 oktober De kopij moet uiterlijk op vrijdag 30 september om 19.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba. Vormgeving [email protected] Druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

op de eerste rang om te zien hoe een nieuwe generatie de dingen aanpakt en zij kan daarvan leren. In een training met pastores bekeken we laatst een fragment over de initiatiefnemers van Nederlands eerste inloophuis. Ze waren zendelingen in Brazilië geweest en deden veel moeite om hun initiatief te verdedigen. Ik bewonderde hen, maar merkte ook hoe typisch jaren ‘80 hun houding was. In hun tijd moesten zij de ruimte voor een dergelijk initiatief bevechten tegenover de kerk, en met name: ze moesten die ruimte binnen zichzelf vinden. Zij waren immers zelf ook met huid en haar verbonden en loyaal aan de kerk. In 30 jaar verandert veel. Terugkijkend naar die beelden bracht dat mij bij het inzicht dat het nodig is om bepaalde dingen achter te laten om bij de tijd te blijven. En dat bracht me bij de vraag aan mijzelf: wat moet ik achterlaten om over 25 jaar bij de tijd te zijn? Een traditie kun je niet achter je laten: daarin ligt nu net de drijfveer voor dit werk, voor een studie. Maar aspecten kun je wel achterlaten. Hoe beter je kunt achterlaten wat niet nodig is, des te vrijmoediger kun je bij anderen komen. Hoe meer je in staat bent om aan je traditie voorbij te komen, des te ontvankelijker ben je voor wat een ander te bieden heeft.

Nieuwe stappen zetten vergt achterlaten. Als je kunt achterlaten, dan heb je je handen vrij voor iets nieuws. Vernieuwing vind je pas in het contact met andere mensen. Daarin kun je terugvinden wat je draagt. Ds. Rob van Waarde is als studentenpredikant verbonden aan de Leidse Studenten Ekklesia

Bestuurder in beeld Ik ben Carla Pet-Vonk en sinds vele jaren diaken en secretaris van de lutherse gemeente in Leiden. De lutherse gemeente is een krimpende gemeente waar de werkzaamheden met een kleine actieve kern gedaan moeten worden. Als diaken bezoek ik de vergaderingen bij diaconaal centrum de Bakkerij zodat onze betrokkenheid met het diaconaal werk van de PgL gewaarborgd wordt. Ons beleid richt zich nu vooral op de Lutherherdenking in 2017, waar we als lutherse gemeente onze stem willen laten horen en diverse activiteiten organiseren. In 2018 bestaat ons kerkgebouw 400 jaar en om dit jubileum te vieren zijn ook plannen in ontwikkeling Carla Pet

Bezoek ook onze website: www.protestantsegemeenteleiden.nl gehost door

Jong!

Tamara Breton: [email protected]

M25 Leiden gaat het schip in

Onlangs hebben wij - leerlingen van het Stedelijk Gymnasium Leiden - samen met dak- en thuislozen en gasten van het Inloophuis Psychiatrie een erg gezellige dag gehad. In het kader van onze maatschappelijke stage mochten wij de inmiddels traditionele M25-Boottocht organiseren! ’s-Ochtends vertrokken we om 11

uur uit de haven van Leiden. Er waren ongeveer 50 gasten aan boord, onder wie ook de straatpastor en vrijwilligers uit de maatschappelijke opvang. De boottocht duurde drie uur en in die tijd hebben we heerlijk gegeten met z’n allen. Om te beginnen werd er een soep geserveerd die erg in de smaak viel bij de aanwezigen. Vervolgens kon iedereen genieten van een lekkere salade, een broodje kroket en zelf te beleggen bolletjes. Ook was er natuurlijk koffie, thee en frisdrank aanwezig aan boord. We hebben een mooie tocht gemaakt richting Alphen aan den Rijn. Ondanks de grauwe, soms dreigende lucht, genoot iedereen van het uitzicht en de ontspannen sfeer. Tijdens de gezamenlijke lunch hebben wij ook onwijs gezellige gesprekken gevoerd. Veel mensen hadden leuke

verhalen te vertellen over hun leven, maar ook vroegen ze aan ons wat wij deden in ons dagelijks leven. Heel wat gasten vonden het erg bijzonder dat er zo’n leuke dag voor hen verzorgd wordt en gingen dan ook met een goed gevoel weer weg. Bij het afscheid riep menigeen enthousiast ‘tot volgend jaar!’. Al met al een gezellige, geslaagde en ook leerzame dag! Ilse van der Zwet

Jeugddienst over discriminatie

Diony Breedveld: [email protected]

Op 3 juli was er jeugddienst in de Hooglandse kerk. Het thema van deze jeugddienst was discriminatie, dit thema hebben wij gekozen omdat het de laatste tijd zoveel over dit onderwerp gaat. Alle jongeren werkten mee aan de

dienst. Daan en Marnix gingen een peiling hosten. Het ging dan zo dat iedereen een rood en een groen papiertje kreeg om te laten zien of ze het eens of oneens waren. Het grappige was dat er meestal wel hetzelfde antwoord

uitkwam, maar dan zag je toch af en toe in een heel veld van groene papiertjes een rood papiertje. De dominee zei aan het begin van de dienst dat hij voor iedereen preekte maar dat hij vooral ons zou aankijken. Ook al zat je achterin, toch had ik het gevoel dat het verhaal echt voor ons was. De preek zou precies tien minuten duren. Dat hebben we natuurlijk geklokt, het klopte op twee seconden na. Het belangrijkste uit de preek was dat het heel belangrijk is dat je je inleeft in de ander, wie dat dan ook is. ‘Ik ben jij’, als je zo denkt verander je de wereld. En dat iedereen iets van God heeft, we zijn allemaal een beetje het beeld en gelijkenis van God. Ad van Broekhuizen en Daan Hoogstraten

Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: E. van der Plicht, Raaphorst 35, 2352 KJ Leiderdorp, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Koninginnelaan 88, 2313 AT Leiden Bankrekeningnr.: NL15 INGB 0000 7839 95 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Dubbelbesluit BKL De Algemene Kerkenraad (AK) heeft ingestemd met het zogenoemde dubbelbesluit van Bijzonder Kerkenwerk Leiden (BKL). Dat betekent dat Open Kerk Leiden een nader in te vullen plaats krijgt binnen de AK en dat voor de overige activiteiten van BKL de samenwerking met de Leidse Binnenstadsgemeente wordt geïntensiveerd en waar mogelijk geïntegreerd. Fennand van Dijk, Cent van Vliet

Hooggetijden De Hooggetijden in de zomer van 2016 worden zaterdag 3 september afgesloten. Ook deze zomer was er weer op de zaterdagen een kwartier van bezinning in de Hooglandse Kerk. De voorgangers lazen de aan de orde zijnde psalm en hielden daar een overdenking over. Verschillende organisten omlijstten het ‘kwartier voor God’ met hun fraaie orgelspel. De medewerkers stonden weer klaar om de Hooggetijden goed te laten verlopen. Door het wegvallen dit jaar van het

voorafgaande orgelconcert was de belangstelling voor de Hooggetijden iets minder. Desondanks kunnen we terugzien op weer een aantal inspirerende momenten. De intieme opstelling vlakbij kabinetorgel en hoofdorgel droeg daar zeer zeker toe bij. Alle medewerkenden weer hartelijk dank. Namens Bijzonder Kerkenwerk, Herman de Geus, coördinator Hooggetijden.

Evensong Op 19 september wordt de Evensongs gezongen door onze Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons, begeleid door Anton Doornhein. Op precies 17.00 uur klinkt ter opening het ‘O lux beate Trinitas’ van Emma Brown. Het Magnificat en Nunc Dimittis klinkt in een compositie van Howels. Die schreef deze muziek voor de kathedraal Gloucester, waar de Cantorij in 2018 als gastkoor optreedt. Kenmerkend voor die kerk is de imponerende akoestiek. Dat sluit heel mooi aan bij die in de Hooglandse Kerk. Zeker nu de ‘double open wood’ van het Willis-orgel

Column Mensenrechten in de uitverkoop

In lagelonenlanden maken arbeiders (85% vrouwen) en kinderen onze kleding voor een hongerloon. Kijk maar eens naar de labels in uw kledingkast: de meerderheid is ‘made in Bangladesh’, India, China of Cambodja. En zo kan het dat een spijkerbroek soms minder dan 10 euro kost, of een t-shirt 4 euro. Het maakloon van een t-shirt is hooguit 30 cent. Internationale productieketens in de kledingsector zitten ingewikkeld in elkaar. Het netwerk bestaat uit onderaannemers, leveranciers, fabrikanten en kledingmerken. Het gevolg is dat niemand zich verantwoordelijk voelt voor de mensen aan het begin van de keten: de katoenplukkers en de fabrieksarbeiders. Ook consumenten niet. Het ingewikkelde netwerk blijft in stand, en iedereen lijkt het eigenlijk wel prettig te vinden. Het probleem wordt afgeschoven op een ander. Ondertussen besteden grote kledingbedrijven 25 keer meer geld aan marketing dan aan lonen voor arbeiders. Deze zomer is een kledingconvenant getekend tussen de overheid, kledingbedrijven en organisaties. Er komen onderzoeken naar betere arbeidsrechten en hogere lonen. Dat lijkt erg vrijblijvend. Waarom is er geen onafhankelijke toezichthouder die de mensenrechten bewaakt? Voor een leefbaar loon is niet zozeer een actieplan nodig, maar simpelweg meer geld aan het begin van de productieketen. Hebben bedrijven en consumenten dat er voor over? Alleen dan kan het actieplan slagen. Wouter Langendoen

4 | Leids Kerkblad

de koorzang ondersteunt! De anthem is ‘They that go down to the sea in ships’, een bewerking van Psalm 107 door Herbert Sumsion, waarin je de storm hoort opsteken om uiteindelijk te eindigen in de rust van de veilige haven. Het thema in de serie over de gedachten van rabbijn Joshua Heschel is deze middag: ‘compagnon’.

Lustrum Dit jaar bestaat OKL vijf jaar. Dit eerste lustrum zal uitgebreid aandacht krijgen. Er wordt gewerkt aan een ‘Glossy’ en een lustrum-café. Hopelijk zal daarbij een nieuwe (vaste) columnist(e) voorgesteld kunnen worden.

Voortgang Bij de bloggers is kort geleden ook Henk Boter, interim-predikant in Voorschoten, toegetreden. Deze zeer geschakeerde groep bloggers laat telkens een aspect van het leven en/of samenleven oplichten. Dit maakt een wekelijks bezoek aan de site de moeite waard. Spannend zijn de interviews die onze moderator heeft met mensen die ‘van de straat geplukt’ worden en aan haar hun ziel en zaligheid toevertrouwen. Er wordt rond het islamitische offerfeest in september achtergrond informatie gegeven en verteld over de beleving van moslims bij dit feest. Daarbij is er de telkens wisselende informatie over de actuele activiteiten met een open-religieuze inhoud. De nieuwste vorm van OKL.fase 2 is het discussieplatform op Facebook. Dit leuke initiatief verdient het om benut en verbreid te worden. Bezoek wekelijks OPEN KERK LEIDEN: www.openkerkleiden.nl

Mens in beeld 80+ Jan de Bruijne (1935), huisarts in ruste, maar nog steeds actief door Arie Hoeflaak

‘Heb uw naaste lief gelijk uzelve’ Gedurende precies een eeuw (de twintigste) hebben drie generaties De Bruijne een huisartsenpraktijk in Leiden en omstreken uitgeoefend: Jan de Bruijnes grootvader startte in 1900 in Leiderdorp, zijn oom nam die praktijk over, zijn vader startte een praktijk in Leiden, hijzelf en zijn broer Wout namen die op hun beurt over na hun afstuderen. In 2000 ging Jan met pensioen. Geen moment heeft hij de keuze voor het artsenvak als een soort familieverplichting gezien. Integendeel, al in zijn lagereschooltijd wist hij: ik wil arts worden, het liefst voor de zending, iets betekenen voor mensen, naar Jezus’ woord in Matteüs 22:37. Naast het uitoefenen van zijn praktijk was Jan een van de voortrekkers van de nascholing van huisartsen, zowel organisatorisch als vakinhoudelijk en voor hem is 1 januari 1996 een hoogtepunt geweest in zijn loopbaan: vanaf dit moment was iedere huisarts verplicht om jaarlijks 40 uur nascholing te volgen. Zo tegen zijn zestigste jaar (ca. 1990) kwam hij in aanraking met een patiënt die nauwe banden had met Indonesië en hem vroeg om te helpen met het opbouwen van een basisgezondheidscentrum (een soort polikliniek) op Oost-Java, 45 kilometer van Surakarta. Dat sprak Jan aan, hij voelde zich immers altijd al ook betrokken bij het lot van de verre naaste. Energiek ging hij op zoek naar financieringsmogelijkheden. Samen met zijn

Rotaryclub Leiden en die van Surakarta, met royale medewerking van destijds Simavi en Memisa - nu Cordaid - lukte het om tussen 1990 en 2013 in totaal vijf van dergelijke klinieken neer te zetten voor ca. € 50.000 per stuk voor bouw en inrichting: behalve dus op Oost-Java drie op Sulawesi en een op Sumatra. Gelukkig neemt het Indonesische ministerie van Volksgezondheid de salarissen voor het personeel voor zijn rekening. Hier in Leiden was er intussen nog genoeg te doen. Vijf jaar lang was Jan actief in de maaltijdvoorziening voor daklozen, indertijd in het oude pand van het Hoogheemraadschap tussen Minerva en postkantoor. Naast de maaltijdvoorziening voor zo’n 120 ‘klanten’ elke vrijdagavond (onder aanvoering van een oud-kok van Allemansgeest, die met een minimaal budget culinaire wonderen verrichtte), ‘dokterde’ Jan ook wat in hun apotheekje, zoals hij zegt. Tot ieders teleurstelling lukte het niet om een ander onderdak te vinden toen het pand aan de Breestraat plaats moest maken voor huisvesting van een ROC, zelfs de inspanningen van de burgemeester mochten niet baten. ‘Toen werden we zelf dakloos’, stelt Jan teleurgesteld vast. Dus bij de pakken neerzitten? Geen sprake van: naast zo nu en dan klussen in het monumentale LSE-pand aan Rapenburg 100 is er nog genoeg werk aan de winkel: sinds drie jaar doet Jan mee aan het Ouderencontact Professoren-/Burgemeesterswijk. Doel ervan is het bevorderen van het welzijn van ouderen in de wijk. Dat houdt in: een bezoekje aan of een maaltijdvoorziening voor wie de deur niet meer uitkomt, aansluiting bij de al bestaande wijkvereniging, het maken van een wijkkompas, met een inventarisatie van de beschikbare hulpverlening in de wijk (met hulp van Radius), de aanschaf van een wijktelefoon, met een mobiel nummer waarop elke ochtend iemand bereikbaar is voor hulpvragen. Tot slot van deze opsomming: het Ouderencontact organiseert elke week een activiteit in het clubgebouw van Trigon aan de Cronesteijnkade, dat kan een potje jeu de boules zijn of een lezing ‘van wijkgenoten voor wijkgenoten’. Dit alles is niet onopgemerkt gebleven: uit handen van burgemeester Lenferink ontving Jan dit jaar de onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Misschien is het geheim van zo’n actief leven te vinden in Jan’s motto: belangstelling, bewegen, buitenlucht, maar zeker is ook dat zijn vrouw Ellen, drie kinderen en acht kleinkinderen even grote bronnen van inspiratie zijn.

Leids Kerkblad | 5

Raad van Kerken in Leiden Voorzitter: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Secretaris: Truus de Haan, Goudsbloem 7, 2317 KZ Leiden email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Vredeswake

Column Leids Nieuwsblad

Samen met andere organisaties is de Raad van Kerken verantwoordelijk voor de Vredeswake op 21 september, van 16.00-17.00 uur op het Stadhuisplein. Zie elders in dit blad voor uitgebreide informatie.

Voor de wekelijkse column van de Raad van Kerken in het Leids Nieuwsblad is de redactie voortdurend op zoek naar informatie uit de kerken over gebeurtenissen die ‘naar buiten gericht’ zijn. Ook is er plaats voor één of twee schrijvende redactieleden die eens per maand een bijdrage willen leveren op grond van de aangereikte thema’s. Informatie bij Ad Alblas.

500 jaar Reformatie Het zal het komende jaar weinigen ontgaan dat het vijf eeuwen geleden is dat de Reformatie begon op 31 oktober 1517. Over achtergronden zal worden geïnformeerd via de media, de betekenis voor de geloofsontwikkeling in onze tijd wordt grondig doordacht, de oecumene van protestanten en katholieken staat in het centrum van de belangstelling en de relatie met andere godsdiensten wordt hierbij betrokken. De PKN heeft een omvattend plan opgesteld en menskracht vrijgemaakt om dit te realiseren, samen met vrijwilligers in het hele land. Alle informatie staat op de website van de PKN: http://www.protestantsekerk.nl/ actueel/agenda.

Startbijeenkomst De start van het jubileumjaar is op maandagmiddag 31 oktober (dít jaar) in de Oude Lutherse Kerk in Amsterdam. Theatermaker Kees Posthumus zal met de muzikale voorstelling ‘Kom naar voren!’ bekende en minder bekende voorlieden van de reformatie voor het voetlicht brengen. In een podiumgesprek diepen diverse sprekers - onder wie scriba René de Reuver - de betekenis van het protestantisme voor de samenleving van nu uit. Ook de estafette ‘Als een lopend vuur’, een serie van activiteiten langs twaalf provincies gedurende het hele jubileumjaar, start deze middag. Het programma wordt afgesloten met een viering, waarna u welkom bent bij een lopend buffet. De toegang is gratis. Graag aanmelden voor 15 oktober via www.500jaarprotestant.nl/start. Daar vindt u ook het uitgebreide programma. Voor de activiteiten vanuit de Raad van Kerken in Leiden is Dick Maagdelijn het aanspreekpunt: djmaagdelijn@gmail. com.

6 | Leids Kerkblad

Pelgrimage De Pelgrimage voor gerechtigheid en vrede deed onlangs Trondheim aan. Kees Nieuwerth van de landelijke Raad van Kerken doet er verslag van onder de titel ‘hoe ver zijn we?’ Sinds de oproep tot deze pelgrimage in Busan in 2013 was de bijeenkomst in Trondheim de eerste grote bijeenkomst om te bezien hoe het er mee staat. De conclusie is dat de pelgrimage ‘werk in uitvoering’ is. Belangrijke keuze was om de vergaderingen van het Uitvoerend Comité te houden in het Midden Oosten, met deelname aan de herdenking van de Armeense genocide in 2015. Voor 2016 ligt het accent op de vredesinitiatieven van Israël/Palestina. De meeste aandacht ging naar de oorlogen en de oplopende spanningen tussen moslims en christenen.

De Algemeen Secretaris van de Wereldraad, Olav Fyske Tveit, meende dat we in het kader van de Pelgrimage in de afgelopen twee jaar echt gewerkt hebben aan verandering, aan transformatie. Zowel het concept als de praktijk van de Pelgrimage zijn verder ontwikkeld en verankerd in het werkprogramma. We zijn geroepen ons in te zetten voor gerechtigheid en vrede, te benoemen wat daar tegen in gaat en bij te dragen aan verandering door de tweeledige dimensie van zelfreflectie: kritiek én alternatief, constructieve kritiek, die leidt tot verbetering. Zijn grote vraag was of we bereid zijn de grote uitdagingen van onze tijd aan te gaan en een veelkleurige gemeenschap te zijn met de nodige moed tot en toewijding aan gerechtigheid en vrede… De pelgrimage doet de volgende landen aan: Korea, Oekraïne, Libanon, ZuidSoedan, Israël/Palestina, Burundi, Colombia, Nigeria en Congo.

Levensbeschouwelijk Platform Offerfeest Open Kerk Leiden (www.openkerkleiden.nl) besteedt aandacht aan het offerfeest dat duurt van 11-14 september. Op deze site, voor iedereen die gelooft ‘dat er méér is….’, komt informatie over dit belangrijke islamitische feest en ook over de beleving ervan door moslims.

25 jaar dovendiensten Een bijzonder jubileum door Joop Bakker

Op 2 oktober wordt er in de Scheppingskerk in Leiderdorp een bijzondere gecombineerde dienst voor doven en horenden gehouden. Voorgangers zijn ds. Esther de Paauw en ds. Frans van Dijke, predikant voor het dovenpastoraat. Dove gemeenteleden uit de regio Leiden gedenken dan dat 75 jaar geleden de eerste dovendienst in Leiden werd gehouden. Volgens oudere doven vond die dienst plaats in september 1941 in het gebouw Rehoboth aan het Rapenburg. Een onderwijzer van het doveninstituut Effatha had het initiatief genomen. Juist in dat jaar was de dovenvereniging ‘Ons Beginsel Getrouw’ opgericht. Uit deze vereniging was de wens gekomen om een dienst voor doven te houden. Op tweede kerstdag ging er weer een onderwijzer van Effatha voor. Ook in andere plaatsen kwamen dovendiensten. Doven vonden het prettig om kennissen te ontmoeten en te luisteren naar een preek in meer begrijpelijke taal, hoewel voorgangers in die jaren sporadisch gebruik maakten van de gebarentaal. In de doveninstituten werd de gebarentaal ook niet gebruikt en was vaak niet toegestaan. Doven moesten leren spreken. Liederen werden opgezegd met behulp van een schoolbord.

Ds. van Dijke in gesprek met het oudste dove gemeentelid, de heer Koos Vreeswijk (95) Naderhand zijn er dovendiensten gehouden in de Zuiderkerk en de Petrakerk. Daar vonden de diensten om de week op

zondagmorgen plaats in een bijzaal. Tot de Petrakerk verkocht werd en dicht ging. Na enig zoeken kwam de Scheppingskerk in Leiderdorp in beeld en gaf de kerkenraad toestemming voor een proefperiode van een jaar. De diensten konden gehouden worden in de Kapelzaal, ook éénmaal per veertien dagen. En dat is wederzijds positief ervaren want op 21 februari is gevierd dat er al 25 jaar dovendiensten worden gehouden in de Kapelzaal van de Scheppingskerk. De dove gemeenteleden voelen zich thuis in deze kerk. Het aantal schommelt rond de vijftien. Het mooie is dat er een gezamenlijk consistoriegebed is, waardoor een betrokkenheid blijft met de horende gemeente. Die zorgt trouwens ook voor de bloemen in de dovendienst en voor de koffie na de dienst. De doven komen voornamelijk uit Leiden, Leiderdorp, Voorschoten en Sassenheim. Hun kerkelijke gemeenten en ook die van Oegstgeest, Rijnsburg en Zoeterwoude zijn betrokken bij het dovenpastoraat en vaardigen beurtelings een ambtsdrager af. Het Interkerkelijk Dovenpastoraat (IDP) gaat uit van de Protestantse Kerk Nederland, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Nederlands Gereformeerde Kerken, landelijk en plaatselijk. Er zijn vanuit die kerken dovenpastores aangesteld die de pastorale zorg hebben voor dove gemeenteleden. In onze regio is dit ds. Frans van Dijke. Hij gaat regelmatig voor in de dovendienst en in gecombineerde diensten; in de afgelopen jaren in de Marekerk, Vredeskerk en Hooglandse kerk. Hij heeft zich toegelegd op de gebarentaal en zich verdiept in de leefwereld van de doven. In het land zijn zestien interkerkelijke commissie (IC’s) die als taak hebben diensten voor doven en gecombineerde diensten te houden. Daarnaast geven zij pastorale zorg en organiseren zij activiteiten. Ook heeft de IC een adviesfunctie naar de kerken toe. De commissie bestaat uit negen perso-

Hilde Vos (doof) doet de Bijbellezing in de dovendienst nen, waarvan sommigen al jaren meedoen en hieronder is ook een aantal doven. In de vergadering is altijd een doventolk aanwezig. Voorgangers komen uit diverse kerken en kerkelijke richtingen. Sommigen beheersen de gebarentaal, bij anderen wordt een gebarentolk ingeschakeld. Gelukkig zijn er predikanten uit onze regio die dienst willen doen in de dovendienst. De liturgie komt op het scherm en bij elke dienst is er een aanwijzer die de liederen per woord aanwijst zodat de dove kerkgangers ze samen kunnen opzeggen. De IC is een commissie van de aangesloten kerken. Dat deze commissie al zo lang bestaat tekent de betrokkenheid van de kerken bij het pastoraat aan hun eigen dove leden. Dit IC-werk wordt door hen gekoesterd als een onmisbaar onderdeel van de gemeenten. Dit blijkt ook uit een jaarlijkse financiële bijdrage en het ruimte geven aan gecombineerde diensten voor doven en horenden. Joop Bakker is voorzitter van de IC dovenpastoraat Leiden e.o. Voor meer informatie over het dovenpastoraat: Doofenkerk.nl

Leids Kerkblad | 7

Met respect voor uw wensen In rust en stijl afscheid nemen

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Ichthus

Boekhandel

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden

e •Leiden AMBASSADOR korevaarstraat leiden •• Telefoon: 071-5147061 Nieuwstraat 27 2•164 postbus

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected]

Dat kan 24 uur per dag, Dat was pas een mooie uitvaart. 7 dagen per week in Maar hoe regel je zoiets? ons uitvaartcentrum.

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

email: [email protected]

Rhijnhof - centrum voor begraven en cremeren dan eer

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

*** r

Al m35 jaa

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

Monuta Luit BelVan 071der - 521 32 31 WillemMonuta de Zwijgerlaan 179, Leiden Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden 071-5213231 Bel’t071 - 573 08 30 Monuta Leidse Huys Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl 071-5730830 Monuta Soek Hoogmadeseweg 66, Leiderdorp 071-5730834

met recht van koop BARNING PIANO’S sinds 1921 Rijkstraatweg 22d, een 2171 AL Sassenheim Al meer dan 100 jaar is Rhijnhof bijzondere begraafplaats met www.barning.com een prachtige natuur.

De steun bij iedere uitvaart.8

ZAALBERG

***

makelaardij

Het nieuwe gedeelte met mooi aangelegde vijvers en hagen kwam in 2010 gereed. De begraafplaats biedt een ruime keuze aan mogelijkheden voor Verhuur van zaalruimte begraven en as-bestemmingen. voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

Lid LMV

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

- snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

“Rijks beëdigd makelaar” web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Boekhandel

***

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl

du Prie

korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

Ichthus

Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl

    

    

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

. 8

8 |

hooigracht 35 2312 kn leiden postbus 164 2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax www.baartbv.nl 071 514 35 49 e-mail Leids Kerkblad [email protected]

n r dra e e Al m35 jaa REDKEN AMBASSADOR

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Openingstijden kantoor in het Poortgebouw op werkdagen van 09.00 tot 16.00 uur e-mail: [email protected] website: www.rhijnhof.nl





Setterlady / Setterlaine damesmode Hollandia / Ten Cate ondermode

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

leidend in communicatie productie

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48

              Leiden, Tel. (071) 5123578    

Kerk en Theologie

Hoge Rijndijk 114, 2313 KM

HAARHUIS VA N TO N G E R E N Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Spreken over God Dijkmanschans 198

ZoeTermeerJilles de Klerk Vorig jaar promoveerde Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl

Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam.

Vrede verbindt Vredeswake 2016

Ook in ons eigen land wordt het steeds moeilijker om open te staan voor elkaars verschillen en standpunten. Maar ook bij ons zijn er steeds mensen die de moed hebben om bruggen te slaan en zo de vrede een stapje dichterbij te brengen. Vrede heeft ook met moed te maken, de durf om elkaar echt te willen verstaan, ook al is dat moeilijk. Pas dan kan vrede echt verbinden. In de Vredesweek laten we zien dat we daartoe bereid zijn.

Stilstaan Op woensdagmiddag 21 september, de Internationale Dag van de Vrede, organiseren diverse Leidse samenwerkende organisaties om 16.00 uur weer de jaarlijkse Vredeswake op het Stadhuisplein van Leiden. Dit jaar onder hetzelfde motto als vorig jaar: Vrede Verbindt.

Vrede vraagt moed In een tijd waarin angst voor terreur en oorlog de boventoon voert en duizenden vluchtelingen nog steeds op zoek zijn naar een veilig heenkomen, roept vredesorganisatie PAX voor de 50ste keer op tot de Vredesweek. Juist nu groeit het besef dat vrede niet vanzelfsprekend is. Het is een voorrecht waar we ons met elkaar voor moeten blijven inzetten. We mogen ons niet laten ontmoedigen door de overmacht van geweld en angst. Zelfs in Syrië zijn er nu moedige mensen die zich blijven inzetten voor vrede. Bijvoorbeeld door kinderen samen te brengen van alle religieuze achtergronden, jongens én meisjes, en hen lessen in vrede te geven. Deze lessen in vrede bieden een alternatief voor de lessen in haat en geweld waar ze mee opgroeien. Zo leert een nieuwe generatie daar dat verbinding vrede brengt.

Tijdens de Vredeswake geven we stem aan de talloze onschuldige slachtoffers van terreurdaden en conflicten waar ook ter wereld en staan we stil bij de mensen van ‘goede wil’, de vredestichters en bruggenbouwers, veraf en dichtbij. Vanuit diverse geledingen zullen er sprekers zijn, er is muziek en zang en er zijn momenten van stilte.

Een uur stilstaan bij de vrede. Een uur delen wat ons zorgen baart. Een uur bidden om respect en begrip. Een uur opstaan voor de zwakkeren. Een uur teken van verzoening zijn. Een uur samen voor de ander zijn.

Kom ook en sta samen met ons stil bij die talloze, vaak naamloze, dappere mensen die zich inzetten voor de vrede in hun land.

Nieuwe muur voor Artikel 1 Vrede en alle goeds,- vrede wens ik jou, vrede voor altijd.

Organisatie De Vredeswake Leiden is een jaarlijks initiatief van de werkgroepen MOV (Missie Ontwikkeling en Vrede) en ZWO (Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking) van de RoomsKatholieke Parochie en de Protestantse gemeente te Leiden in samenwerking met de Raad van Kerken en het Levensbeschouwelijk Platform Leiden. De Vredeswake wordt ook dit jaar weer ondersteund vanuit Diaconaal Centrum De Bakkerij. Het initiatief wordt mede mogelijk gemaakt door steun van de Gemeente Leiden, Vluchtelingenwerk Zuid-Holland Noord, Stichting Vrouwennetwerk Leiden en Amnesty International Leiden.

Eindelijk is het zover. De tekst van Artikel 1 van de Universele verklaring van de rechten van de mens zal weer te lezen zijn op een Leidse muur. Ooit sierde de Nederlandstalige versie de zijmuur van het politiebureau aan de Langegracht. Door de uitbouw van het bureau verdween de schildering van Pol Jong. De mensen van Stichting Tegen-Beeld werken nu hard om de nieuwe schildering aan te brengen op de blinde muur achter de Maarsmansteeg (boven de fietsenstalling). Na afloop van de Vredeswake zal burgemeester Henri Lenferink de tekst onthullen. All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

Leids Kerkblad | 9

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: NL46 INGB 0000 0970 65 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; NL61 INGB 0007 8201 29 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: [email protected]

EEN BRONZEN JUBILEUM! Zonder baan ten gevolge van een reorganisatie en na haar zwangerschapsverlof solliciteerde Chantal Knulst in het najaar van 2003 bij De Bakkerij op de vacature van secretaresse. Hoewel ze zich afvroeg of werken in een kerkelijke setting wel bij haar zou passen, voelde ze zich toch snel op haar plaats. Begonnen op 1 januari 2004 was Chantal op 1 juli 2016 alweer twaalf en een half jaar secretaresse van de Diaconieën in De Bakkerij!

Uitbreiding van taken Behalve het ‘gewone’ secretaressewerk (post behandelen, vergaderingen agenderen, een deel van de financiën behartigen, telefoon beantwoorden) kreeg ze er van lieverlee meer taken bij. Zoals het begeleiden van de baliemedewerkers, de Paasbrodenactie en de Kerstbonnenactie. Een tijd lang was ze betrokken bij de administratie en de klachtenbehandeling van de hofjes van de Diaconie, totdat een extern bureau dit overnam. Ze ondersteunt de diaconale werkers, de projectmedewerkers van M25 en Op de Kook toe en de straatpastor. Ze onderhoudt de contacten met de interne en externe huurders van De Bakkerij. Momenteel bestaat een belangrijk deel van haar werk uit financiële zaken, zoals het factureren en het aanvragen en afhandelen van fondsen voor diaconale projecten en het bewaken van de uitgaven. De laatste tijd regelt ze zo nodig het tandartsbezoek voor ongedocumenteerden in het kader van de Individuele Hulp van de Diaconieën. En af en toe doet ze gewoon de afwas of de inkopen.

Babypakketten Sinds 1 september 2010 is ze bestuurslid van het College van VrouwenKraammoeders (De Goemoers), de organisatie in De Bakkerij die vanouds hulp geeft aan arme kraamvrouwen in Leiden. De Goemoers zamelen tegenwoordig kleding in voor de Stichting Babyspullen en geven door de Stichting samenge-

10 | Leids Kerkblad

stelde babypakketten uit. Chantal behandelt de aanvragen van hulpverlenende instanties voor een babypakket voor hun cliënten en overhandigt de pakketten.

Topcollega Vanzelfsprekend werd het bronzen jubileum gevierd. Jacqueline Schoonwater noemde haar in een toespraakje ‘een topcollega, vriendinnetje, meedenker, kritische tante, supersecretaresse die me regelmatig redt als mijn computer me niet begrijpt. We vangen voor elkaar van alles op en kunnen elkaar ook vervangen’. Natuurlijk is het is niet altijd makkelijk om te werken in een zo ‘bruisende omgeving’ als De Bakkerij.

Haar droom om in Drenthe een paardenpension te beginnen zal voorlopig wel toekomstmuziek blijven: intussen deelt ze de liefde voor het paardrijden met haar dochter, met wie ze lange ritten maakt! We hopen dat ze nog lang in De Bakkerij zal blijven werken!

KISTEN VALLEN GOED OP! Sinds 2013 zamelen verschillende wijkgemeenten en parochiekernen regelmatig voedsel in voor De Voedselbank, met het accent op eiwitrijke producten. Deze producten ontbreken vaak in het goed verzorgde pakket van De Voedselbank. Met de aanvulling van eiwitrijke producten zoals vis in blik, vlees in blik, peulvruchten gedroogd of in blik en noten, kunnen gezonde en evenwichtige maaltijden gekookt worden. Om deze actie te blijven stimuleren zijn er ‘gebruikte’ appelkisten uitgedeeld aan alle wijkgemeenten en parochiekernen, voorzien van het logo van De Voedselbank en Op de Kook toe. Met het verzoek om - waar mogelijk - wekelijks de aandacht erop te vestigen en gemeenteleden te vragen hun levensmiddelen erin te deponeren. Reactie van een chauffeur van De Voedselbank: ’Hé, die kisten werken prima, ik haal veel meer op.’ Precies de reden waarom wij deze inzameling doen!!! Meer resultaat voor De Voedselbank én voor hun de cliënten. Zij kunnen door deze extra producten een volwaardiger maaltijd klaarmaken.

Er gebeuren dikwijls onverwachte dingen, er komen altijd mensen zomaar binnenlopen, de telefoon gaat achter elkaar en op de vele hulpvragen is niet eenvoudig een antwoord te geven. Toch werkt Chantal nog steeds met plezier drie dagen in De Bakkerij: ‘het is afwisselend werk in een leuk team’. Ze kan haar werk zo indelen dat ze ook thuis kan werken. En dat is fijn met een man die vaak in het buitenland is en twee opgroeiende kinderen.

De ‘gebruikte’ appelkisten staan goed in het zicht waardoor de kerkgangers er regelmatig aan worden herinnerd en weten waar zij hun boodschappen kunnen achterlaten. Graag wil ik iedereen hartelijk bedanken voor het inzamelen van deze houdbare en eiwitrijke producten. Tegelijkertijd wil ik ook oproepen om door te blijven gaan met deze inzameling. Helaas leeft er in Nederland meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. De Voedselbanken helpen de armste mensen door ze tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. Om hen voldoende van gezond eten te kunnen voorzien, blijven wij ons voor hen inzetten. Door de sterke stijging van het aantal klanten kampen de Voedselbanken met een tekort aan gezonde levensmiddelen: daarom voeren we het hele jaar actie om die met elkaar in te zamelen! Gerda Pieters, projectmedewerker Op de KOOK toe.

Pet-festival rond de Hooglandse Kerk en de Nieuwe Rijn, tijdens de Leidse Lakenfeesten. De opbrengst, € 160,-, was bestemd voor het Picihuis in Targu Mures in Roemenië, waar door de weeks straatkinderen worden opgevangen en begeleid. Na schooltijd krijgen zij er een warme maaltijd, kunnen ze er spelen en worden ze geholpen met hun huiswerk. Het Picihuis is een project van de Fundatia Lazarenum en fondsenwerving is hard nodig om het werk te kunnen voortzetten.

M25 Leiden blijft maar groeien De projectmedewerkers van M25 Leiden Regio hebben een druk jaar achter de rug. Dat blijkt duidelijk uit het pas verschenen Jaarverslag van het afgelopen seizoen.

Voor het project Op de Kook toe zijn we op zoek naar nieuwe begeleiders (m/v). Een begeleider presenteert de drie bijeenkomsten over het thema: voeding, budget en zingeving en organiseert de praktische zaken rondom deze drie kookateliers. Lijkt het je leuk om dit te gaan doen, geef je dan snel op bij Gerda Pieters, projectmedewerker Op de Kook toe.

E: [email protected] T: 06 20589063 W: www.opdekooktoe.nl

BROODJES SMEREN Op zondag 28 juni maakten zeven vrijwilligers in De Bakkerij ruim 140 lunchpakketten klaar. Die waren voor de deelnemers aan het muzikale Gouden

Sinds 1 juni 2015 is Stichting De Werkwissel actief in Leiden, vanuit De Bakkerij. Begeleiders Bram van Mil en Simon Jonker, beiden ‘gepokt en gemazeld’ in coaching, bieden individuele begeleiding aan werkloze inwoners uit Leiden en omliggende gemeenten in hun zoektocht naar betaald werk. Zij zetten hierbij hun professionele kennis en ervaring in om hen weer op koers te krijgen en weer toekomstperspectief te bieden. Hun enthousiasme en geloof in de talenten en mogelijkheden van mensen maakt dat ze dit werk met veel plezier doen. Werkzoekenden worden op De Werkwissel gewezen door het UWV of de sociale wijkteams of vinden zelf hun weg via de flyer die op verschillende plekken in Leiden ligt. Op 1 juni 2016 waren 28 werkzoekenden bij De Werkwissel geregistreerd. De samenstelling van de aangemelde personen is zeer divers qua opleiding, achtergrond en leeftijd. Van lbo tot en met academici. Van hen zijn er inmiddels 14 aan werk geholpen en zijn er nog 14 onder begeleiding. Bram van Mil en Simon Jonker doen dit door hen te ondersteunen in het helder krijgen van hun talenten en hen (weer) vertrouwen te geven waardoor ze ook in sollicitatiegesprekken kunnen laten zien wie ze werkelijk zijn. Daarnaast bieden zij een netwerk aan contacten in de Leidse regio.

BEGELEIDERS KOOKATELIERS GEZOCHT

Ook kerkelijke centra met kookfaciliteiten kunnen zich aanmelden om eventueel onderdak te bieden aan een kookatelier.

DE WERKWISSEL HELPT WERK ZOEKEN

De contacten met scholen in Leiden e.o. zijn ook dit seizoen weer versterkt. Mede dankzij goede ervaringen in de afgelopen jaren met de programmering van M25 Leiden voor de invulling van uitdagende stageweken en actieve projectdagen, werkt M25 Leiden inmiddels samen met zes van de acht middelbare scholen uit Leiden en de directe regio voor de invulling van de maatschappelijke stage van hun leerlingen.Het aantal jongeren dat uitvoering geeft aan hun maatschappelijke stage in het kader van M25 Leiden bestrijkt nu een kwart van het totale aantal leerlingen dat jaarlijks in onze regio zo’n stage vervult. De enorme groei van het bereik van M25 Leiden onder de jongeren in onze regio, van 296 in het voorgaande seizoen naar 645 dit jaar, betekent ook een nieuwe uitdaging voor de toekomst.

Voor meer informatie: www.dewerkwissel.nl of bij Bram van Mil: 06-38751263. Aanmelden kan ook via [email protected]

OPEN MONUMENTENDAG Tijdens de Open Monumentendagen is De Bakkerij open op zaterdagmiddag 10 september van 12.00 – 17.00 uur. De benedenverdieping, met de ovens, de Turfzaal en de Goemoerskamer zijn dan te bezichtigen. Bovendien wordt er informatie gegeven over een aantal projecten van de Diaconieën.

Leids Kerkblad | 11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, mail: [email protected] tel. 071 - 5232488, bij voorkeur tussen 08.00 en 09.00 uur, bij spoed: 06 - 54797098 Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: NL30 INGB 0000 1118 06 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

GEMEENTELEVEN Gemeentezondag Op zondag 11 september is onze gemeentezondag. Aan de kerkdienst om 10.00 uur werkt de Leidse Cantorij mee. Onder het thema ‘deel je leven’ laten we ons inspireren door de Bijbel en bidden we voor alles wat we dit seizoen willen doen.

’s Middags is van 16.00-19.00 uur een middag vol ontmoetingen waarop we samen eten, oude contacten aanhalen en nieuwe contacten opdoen. Daarbij is één (gespreks-) vraag tijdens de ontmoetingen ‘Wat vind je zo waardevol in je leven dat je het zou willen delen met anderen?’ En wat je geloof betreft: ‘Heb je het gevoel dat je anderen iets te melden hebt?’ Opgave na de kerkdiensten of per mail: [email protected].

Nieuwe ambtsdragers Op 10 juli zijn twee gemeenteleden bevestigd tot ambtsdrager. Sandra Breugem was al vele jaren actief in de Diaconale Raad en neemt nu ook de verantwoordelijkheid van het ambt van diaken op zich. Zij ziet daarbij als opdracht om ‘door te dringen tot de essentie van het leven en dat in te brengen in het publieke debat’. Jeanine Geijtenbeek is bevestigd tot ouderling-kerkvoogd. Zij noemt de kerk ‘een heel belangrijk gebeuren, om het geheim wat hier gedeeld wordt, om de

12 | Leids Kerkblad

inzichten uit de Bijbel die je hier opdoet en uitdiept, om de mensen met wie je samen vorm geeft aan je geloof en met wie je samen iets van het geloof probeert concreet te maken in de wereld’.

Belijdenisdienst Op 26 juni sloot de (belijdenis-)groep ‘bewust geloven’ de serie kringavonden af in de kerkdienst met als thema ‘je gaat er voor’. Met z’n vieren hebben we intensieve gesprekken gevoerd. Voor de één was het een nieuwe doorleving van de al afgelegde geloofsbelijdenis, voor de ander een belangrijke vervolgstap op de huwelijkszegen. Robin Onno Buning deed na rijp beraad belijdenis. Een fragment uit zijn geloofsbelijdenis: ‘Het leven is een mysterie en soms, vaak onverwacht, word je aangeraakt door het geheim…’.

Voorbereiding invulling vacature De Algemene Kerkenraad heeft op 29 juni besloten in te stemmen met het openstellen van de vacature van 1,1 fte predikantsplaats, waarvan reeds 0,1 is ingevuld. Daarnaast zal de solvabiliteitsverklaring worden aangevraagd die het mogelijk maakt een nieuwe predikant te beroepen. Verder zal in de begroting 2017 een voorziening worden getroffen voor het financieren van een ‘overbruggingspredikant’ voor de tweede helft van dat jaar. Tenslotte heeft de Algemene Kerkenraad Foort van Oosten aangewezen als lid van de beroepingscommissie. Enkele leden van de Voorbereidingsgroep vacature hebben gesproken met de coördinator van het Mobiliteitsbureau van de PKN, ds. Van Meijeren. Daar zijn het stappenplan, het profiel van de wijkgemeente en het concept van het profiel van de predikant aan de orde geweest. Verder zijn de eerste contacten gelegd over het inzetten van de eerder-

genoemde overbruggingspredikant. De kerkenraad heeft op 18 augustus de voorstellen van de Voorbereidingsgroep vacature besproken. Op 11 september is er, na de eredienst, een extra gemeentebijeenkomst over de profielschets van de predikant. De zondag daarvoor is een aangepast voorstel beschikbaar. De kerkenraad benoemt op 14 september de leden van de beroepingscommissie. Namens de kerkenraad, Cent van Vliet

Geboren Op 24 juli is Janine Anna Bleeker geboren, dochter van Egbert en Suzanne Bleeker-Mol en zusje van Elza.: ‘ontvangen met open armen, ontstaat, jouw leven met ons. Ontdek en ontwikkel, wie jij bent’. Van harte gefeliciteerd met elkaar!

Overleden Op 20 juni is mw. Rie Singerling-van der Waals overleden. Zij woonde aan de Surinamestraat, was 93 jaar en bijna 70 jaar getrouwd. Na een voltooid leven gaf zij zich in vol vertrouwen over aan de dood. De tekst uit de trouwdienst kwam opnieuw tot leven in de overdenking tijdens de afscheidsdienst: ‘IK ben met u, alle dagen…’ zegt uw God. In dat vertrouwen heeft de familie afscheid van haar genomen.

LEREN Speeltuinmiddag Op zondag 19 juni was de speeltuinmiddag van het doopouderproject. Deze keer bezochten we speeltuin de Doorbraak. We hadden mooi weer en veel

jaar een zoektocht naar de Bijbelse beelden van leven en dood. Wat de Bijbel ons over dit thema vertelt is verrassend. En misschien nog wel verrassender is wat de Bijbel ons niet met zoveel woorden vertelt. Wie deze zoektocht met ons wil meemaken, is van harte welkom. Data van de eerste bijeenkomsten: 13 september en 4 oktober, 20.00 uur, Hooglandse Huys.

Gesprekskring Kerkgeschiedenis

enthousiaste ouders en kinderen. Deze manier van elkaar ontmoeten bevalt ons goed, daarom gaan we in het nieuwe seizoen vaker ontmoetingen met doopouders organiseren. De eerste middag is op zondag 2 oktober direct na de kerkdienst in het Hooglandse Huys. Als je zin hebt om te komen ben je van harte welkom. Meld je wel vooraf aan bij Marius van der Heul, (mariusenmonica@ ziggo.nl) dan zal ik je op de hoogte brengen van eventuele details.

De interessante gesprekskring met diverse gastsprekers onder de bezielende leiding van de heer J. den Boeft besprak vorig seizoen diverse algemene christelijke, maatschappelijke en kerk gebonden onderwerpen. Grootheden als Christine Mohrmann, Thomas Moore, Ambrosius maar ook de Nadere Reformatie passeerden de revue. De evaluatie was erg positief en als onderwerpen voor een volgend seizoen werden geponeerd o.a. Pilgrim Fathers in Leiden, Constantijn de Grote, Schuilkerken in Leiden en kerkgang tijdens de oorlog (Nel de Boer)

In september gaat deze serie bijeenkomsten weer van start. U bent van harte uitgenodigd! Informatie en aanmelding bij gespreksleider Jan den Boeft (tel.5132657)

CITYKERK Relidag Vlietland college Docente Mandy van Valkenburg: Héél graag kom ik volgend jaar weer met onze vier Havo en vier Vwo klassen langs voor onze jaarlijkse Relidag! Ik hoop dat we weer welkom zijn! Want leerlingen zijn altijd ècht enthousiast. Ze ervaren de kerken, moskee en synagoge die ze die dag van binnen zien, maar ook de gesprekken met jullie voorgangers vaak als een eye opener! Op donderdag 1 september worden de scholieren weer hartelijk ontvangen!

Bewust geloven Graag kom ik in contact met mensen die belangstelling hebben voor de (belijdenis-) kring, die open staat voor iedereen die bewust over het geloof wil nadenken. Er geldt geen leeftijdsbeperking. In overleg met de deelnemers besluiten we wanneer we starten en op welke avonden we samen komen. Informatie en aanmelding bij de wijkpredikant.

Verdiepingskring Bij de gezellige afsluiting van het vorige seizoen dachten we na over de vorm en inhoud van dit komende seizoen. Belangrijk is dat de kring ieder jaar stopt en dat er elk seizoen een nieuwe kring begint, voor iedereen die mee wil doen. We pakken de draad van de ‘Bijbelse figuren’ op: deelnemers leven zich in een Bijbelse persoon (of in een begrip) en daarmee gaat de groep in gesprek. Het is een ‘bibliodrama-in-woorden’. Wie de geweldige ervaringen met deze vorm wil meebeleven kan zich aanmelden bij Gerda Hamoen (gerda.c.hamoen@gmail. com)

Leerhuis Hoe denken we over leven en dood? Is de dood het einde, zoals het Oude Testament soms zegt, en ligt de vervulling van het leven in het hier en nu? Of is de dood slechts een doorgang naar het ware leven, en is ons leven nu een wachten op wat komt? Wat zegt de Bijbel over het leven na dit leven? Waar komt dat idee vandaan? Het leerhuis maakt dit

VIEREN Op 4 september ontvangen we rabbijn Soetendorp als gastvoorganger naast de wijkpredikant als liturg. Het thema is nog niet bekend, maar zal aansluiten bij de synagogale roosters, met een persoonlijk doorleefde uitleg waarbij zeker ook de actualiteit betrokken zal worden. Op 11 september vieren we onze gemeentezondag met medewerking van de Leidse Cantorij. Het thema is ‘je leven delen’ met accent op de gespreksvraag: ‘wat heb je te vertellen?’ Op zoek naar een antwoord lezen we Lucas 10:1-9, over de uitzending van de 72 leerlingen. Op 18 september is ds. Dennis Verboom onze voorganger. Op deze Vredeszondag gaat het over trouw, betrouwbaarheid en vriendschap. Toch zijn deze thema’s niet zomaar uit de lezingen te halen. Daar lijkt het meer de firma ‘List en bedrog’ (Genesis 25:19-34 en Lucas 16:1-17). Zo gaat het immers in deze wereld of wordt hier toch een andere weg gewezen? Op 25 september vieren we de scheppingszondag. Daarin staat Genesis 1 centraal. Dit thema biedt een mooie verbinding met de viering van het Heilig Avondmaal: de eerste christenen namen daarbij zelf voedsel mee als geschenk aan God en elkaar. Op 2 oktober staat onze stad in het teken van ‘3 october’. Een goede reden om in de kerk na te denken over de verhouding kerk-staat. We lezen over de spanning profeet-koning uit 1 Samuël 8. De Leidse Cantorij verleent haar medewerking. Op 9 oktober wil ik met u de alternatieve lezing volgen uit Genesis 32. Die gaat over de nachtelijke worsteling van Jacob. Aan dit gebeuren is de naam van onze voormalige Hervormde wijkgemeente te danken: Pniël. Op 16 okt is ds. Henk Gols, citypastor in Nijmegen, onze voorganger, en op 23 oktober is dat de Leiderdorpse predikant ds. Esther de Paauw.

Leids Kerkblad | 13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastores: ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] pastor Walther Burgering (RK), 06 - 2956 2865, [email protected] Niki van Houten (Hum. studentenraadsvrouw), 06 - 24984198, [email protected] Participantenpastor: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: NL66 INGB 0004 8198 29 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: NL42 INGB 0003 3133 66 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Ronald Meester, [email protected] Ariena van Poppel, [email protected] Rob van den Boom, [email protected] Diederik van Essel, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn op internet rechtstreeks of later te beluisteren via www.kerkomroep.nl De teksten van de meditaties zijn na twee weken verkrijgbaar op de informatietafel. Meestal zijn ze ook te vinden op www.ekklesialeiden.nl onder ‘overwegingen’.

Opening academisch jaar van de LSE: Is vergeven een plicht? Op zondag 4 september is prof. mr. Jan van Dijk gastspreker in onze dienst. Hij is emeritus-hoogleraar victimologie (slachtofferwetenschap) aan de Universiteit Tilburg. In 1970 studeerde hij in Leiden af als jurist en in 1979 in Nijmegen als criminoloog. Als onderwerp voor de overweging koos hij: ‘Is vergeven een plicht?’ Volgens professor Van Dijk is vergeving geen plicht, maar een vrije keuze. Een keuze van het slachtoffer om zijn of haar woede te overwinnen. Sinds 1 juli van dit jaar hebben slachtoffers van misdrijven het recht om bij de zitting van de rechtbank het woord te voeren over de straf die de dader zou moeten krijgen. Is dit onbeperkte spreekrecht wel in overeenstemming met de christelijke vergevingsmoraal? De Schola hoopt weer op volle sterkte aanwezig te zijn bij deze eerste dienst na het zomerreces. De Schola zoekt overi-

14 | Leids Kerkblad

gens een tweede pianist. Informatie bij Ronald Meester: [email protected], tel. 06 41247280

bewaren, dan moet dit ook nu kunnen. Drie bekende verhalen komen aan de orde.

Diensten over Paulus en over Daniël

Doopdienst 17 juli

Vanaf 11 september besteden we vier diensten aan die ‘moeilijke’ Paulus. Hij staat weer volop in de belangstelling van theologen, filosofen en historici. Er staat een groot aantal brieven van hem in het Nieuwe Testament maar de meeste theologen zijn het er wel over eens dat ze niet allemaal echt van hem kunnen zijn. Romeinen, Galaten, 1 en 2 Korinthiërs en Filemon zijn echter boven twijfel verheven. Misschien kan tot geruststelling dienen dat de beruchte vrouwonvriendelijke uitspraken (vooral) voorkomen in de brieven die waarschijnlijk niet van Paulus zijn. Onder meer komen de volgende problemen aan de orde: hoe komt het dat Paulus nooit iets zegt over het leven van Jezus? Interesseerde hem dat niet of veronderstelde hij dat gewoon bekend? Is Paulus op en top een universalist of hield hij toch ook vast aan zijn Joodse identiteit? Wat bedoelde hij precies wanneer hij het over de Wet had en wat hield zijn worsteling daarmee in? Wat betekent zijn focus op de dood en opstanding van Christus voor zijn visie op de mens (de oude en de nieuwe Adam)? In oktober zal een drietal diensten aan het boek Daniël gewijd zijn. Het staat bekend als de ‘vierde profeet’ maar bij de Joden behoort het tot de Geschriften. Het boek speelt zich af in de tijd van de ballingschap (5e eeuw v. Chr.) maar het is in werkelijkheid pas drie eeuwen later geschreven. De verhalen en visioenen dienden om de Palestijnse Joden te steunen en te bemoedigen in een tijd waarin hun identiteit ernstig door de Syrische koning Antiochius IV Epifanes bedreigd werd. De strekking is: als we in de ballingschap onze identiteit konden

Op zondag 17 juli heeft ds. Christiane van den Berg gedoopt: Yael Maria Gerarda Christiane Verrijdt.

Feestelijke dienst met vluchtelingen Op zondag 10 juli heeft de LSE tijdens en na de Hooglandse Viering het eerste seizoen van haar maatschappelijke project met vluchtelingen op feestelijke wijze afgesloten. ’s Morgens heeft een bus een groot deel van de Syrische en Eritrese vluchtelingen in Petten opgehaald. Zij hebben in de periode januari tot juni taalles op Rapenburg 100 gevolgd. Tijdens de Hooglandse Viering hebben enkele van deze vluchtelingen een tekst voorgelezen die hen inspireert en hoop geeft. Deze tekst lazen zij eerst voor in hun eigen taal en daarna in het Nederlands. Christiane van den Berg gaf bij elke tekst een mooie aansluitende overweging rond het thema ‘vluchten en vluchteling’. Piano- en trompetmuziek werden eveneens verzorgd door vluchtelingen.

Agenda Na afloop van de Viering was iedereen uitgenodigd voor een lunch. LSE’ers hadden zelf wat gebakken en meegenomen, maar ook de vluchtelingen hadden vanuit Petten heerlijke Eritrese en Syrische gerechten meegenomen. Daarna was het moment om alle vluchtelingen die taalles hadden gevolgd met een certificaat feestelijk en onder gejuich te eren. Ook alle taaldocenten kregen een roos als dank voor de vele uren die zij in de taallessen hebben gestoken. ’s Middags hadden de gasten nog de mogelijkheid een muzikaal taalcafé op Rapenburg 100 mee te maken. Om vijf uur ging de bus weer terug naar Petten. Het was een fantastische en bijzondere dag. Het LSE-bestuur dankt de organisatoren van deze dag en alle taaldocenten voor hun fantastische werk.

De vieringen zijn in de Hooglandse Kerk, Nieuwstraat 20a, Leiden. Aanvang: 11.45 uur zondag 4 september Ontbijt met jonge participantengroep, Rapenburg 100, 9.30 uur prof. mr. J.J.M. van Dijk, opening academisch jaar Diensten over Paulus zondag 11 september Christiane van den Berg: Paulus en Jezus zondag 18 september Henk Schouten: Paulus en de Joden zondag 25 september Karin van den Broeke: Paulus en de Wet zondag 2 oktober Christiane van den Berg: Paulus en Adam (doopdienst) Diensten over Daniël zondag 9 oktober Maria Draaijers: Daniël en zijn vrienden bij koning Nebukadnezar zondag 16 oktober Henk Schouten: De drie vrienden in de oven zondag 23 oktober Walther Burgering: Daniël in de leeuwenkuil

Cluster Binnenstad Eén van de taalstudentes, Baha Sami Nasour, presenteert op vrijdag 16 september van 19-20 uur een Syrische maaltijd in het restaurant van Cultuurcentrum Sijthoff aan de Douzastraat. Daarna muziek door Simon Nakze en Wouter Mol; kosten € 25, reserveren via [email protected]

Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

4 september, 9.30 uur, Rapenburg 100: Ontbijten met de jonge participantengroep

De volgende Vesper is op 13 november in de Hooglandse kerk. Dan is net de herdenking van 500 jaar Reformatie begonnen. De drie kernwoorden van de Reformatie staan centraal: vrijheid, genade en de Schrift.

Net als vorig jaar organiseert de jonge participantengroep deze zomer een aantal keer een ontbijt voorafgaand aan de dienst. Het eerstvolgende ontbijt is op zondag 4 september. Iedereen die zich betrokken voelt bij de LSE, jong én oud, is welkom. Opgeven kan via de website of via de intekenlijst in de kerk.

Hooglandse Nieuwe over ‘Vergeving’ Het septembernummer van de Hooglandse Nieuwe heeft als thema Vergeving. Daarover schrijven diverse LSE’ers, onder wie Herman van Bemmel, Ben Blonk, Huib Godding, Carla Stolwijk, Henk van Breukelen en René Fraters. De Hooglandse Nieuwe is verkrijgbaar op zondag na de diensten en is ook te downloaden van de nieuwe website van de LSE. Ga naar http://vereniging.ekklesialeiden. nl/publicaties

Kindermusical Op zaterdag 8 oktober is de uitvoering van de Kindermusical Esther in de Hooglandse kerk. Elders in dit blad kunt u daarover meer lezen (p. 27).

Vesperdienst

Het project Labyrint Er is een voorstel ingediend bij het Vitaliteitsfonds om voor de Protestantse gemeente Leiden een labyrint te realiseren. Een labyrint is één pad dat leidt naar een middelpunt. Je kunt het zien als een pelgrimspad, of de weg naar Jeruzalem, of een wedergeboorte. Het lopen van een labyrint is een vorm van meditatie en heeft een relatie met het geloofsleven. Labyrinten zijn te vinden in tal van kerken en kathedralen. Een heel bekend Labyrint ligt in de kathedraal van Chartres. De bedoeling van het labyrint is dat je het loopt als pelgrimsweg. Het komt erop aan dat je het doet en ondergaat. Het is de bedoeling een labyrint op doek aan te schaffen dat op allerlei plekken en met verschillende werkvormen kan worden gebruikt. Alle wijkgemeenten van de PgL kunnen er gebruik van maken. Er zijn ook toepassingsmogelijkheden buiten de kerk te bedenken, bijvoorbeeld op scholen. Zie ook: www.labyrintwerk.nl/index.php

Leids Kerkblad | 15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Scribaat Hervormde Marewijkgemeente, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden, tel. 071 - 8876957, [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: NL62 INGB 0001 7202 66 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

Focustraject Het afgelopen seizoen heeft de werkgroep ‘kerk-zijn in/voor de stad’ binnen de gemeente een bezinning gehouden over onze missionaire roeping. Daar is enerzijds verlegenheid. We vinden het vaak moeilijk om in een seculiere omgeving te getuigen van het christelijk geloof. En de secularisatie stopt niet bij de kerkdeur; het postmodernisme ademen we allemaal in en uit. Waar halen we dan het lef vandaan om te beweren dat Jezus de weg, de waarheid en het leven is? Volgens velen is Hij ‘een’ weg. Tegelijk is er een verlangen. We verlangen naar ruimte om vanuit de liefde van God te laten zien wie Jezus voor ons is. Ons beleidsplan heeft aangegeven dat we hier de komende jaren nadrukkelijk over willen nadenken. De werkgroep heeft de kerkenraad geadviseerd om met ingang van 1 oktober mee te gaan doen met het focustraject van de IZB. Kort samengevat komt het hier op neer dat we een traject ingaan van twee jaar, waarin we ons willen focussen op onze missionaire opdracht. De focus zal niet liggen op nieuwe activiteiten, maar op het opnieuw doordenken van het missionaire gehalte in onze activiteiten (kerkdienst, catechese, jeugdwerk, bijbelkringwerk). In dit traject zullen we voor één à twee dagen per week ondersteund worden door een stafwerker van de IZB.

willen we hun van harte gelukwensen met dit gouden huwelijksjubileum. We zijn hen dankbaar voor het vele dat ze voor de gemeente hebben gedaan. Dan denken we met name aan het verzorgen van de weekbrief (heel veel jaren!). We wensen hen, samen met hun gezin, Gods nabijheid toe voor de toekomst. Op 16 september is het echtpaar Rhijnsburger-Joziasse (Korenbloemlaan 85, 2343 VC Oegstgeest) 40 jaar getrouwd. We zijn met hen en hun gezin de Here dankbaar voor deze mijlpaal. Fijn ook om te zien dat broeder Rhijnsburger weer is hersteld van zijn ernstige ziekte. Op donderdag 29 september gaan Rogier Giepman en Mathilde Pronk trouwen. Mathilde is lid van onze gemeente. Zij kwam in Leiden terecht door haar studie psychologie. Rogier is techneut (in juni is hij gepromoveerd op een onderwerp uit de vliegtuigbouwkunde aan de TU Delft). Zij gaan wonen in Duitsland (Viktor-Scheffelstraße 6. 80803 München). We wensen hen alle goeds toe voor de toekomst.

Huwelijken Op 7 juli was het echtpaar Lardee-Zee (Vronkenlaan 55, 2352 EM Leiderdorp) 50 jaar getrouwd. Ook langs deze weg

16 | Leids Kerkblad

Gemeentedag Op zaterdag 17 september hopen we onze gemeentedag te houden. Deze wordt in en rondom de Marekerk gehouden. Het overkoepelende thema is Zoekt en vindt?! Naast de bekende activiteiten zoals de boekenmarkt, de sing-in en de afsluitende barbecue, heeft de belijdenisgroep van dit jaar ook iets nieuws bedacht. Ik zou zeggen: de gemeentedag mag u niet missen. ds. Ton Jacobs

Overleden

Geboren Op 13 juli is Niek Manuel Mauritz geboren. Hij is het zoontje van Edward en Gedine (Lage Morsweg 78, 2332 XE Leiden). We feliciteren hen van harte met dit prachtige mannetje. Een groot geschenk uit Gods hand. Op zondag 28 augustus zal Niek samen Olivia Roks en Amos Mayasi in de Marekerk gedoopt worden.

2614 XA Delft). Wij wensen hun Gods zegen toe voor de toekomst.

Op vrijdag 30 september willen WillemJan van Driel en Myrthe de Roos gaan trouwen. De trouwdienst begint om 18.45 uur in de Marekerk. Myrthe heeft in Leiden psychologie gestudeerd; Willem-Jan maritieme techniek aan de TU Delft. Ze leven trouw mee met onze gemeente, maar na hun huwelijk zullen ze in Delft gaan wonen (Oceaanpad 10,

In de leeftijd van 90 jaar overleed op 29 juli ons gemeentelid mevrouw Baukje Cazant-Visser (Cor Gordijnsingel 58). Geboren in Gaasterland overleed zij in Leiderdorp. Tijdens de afscheidsdienst, op vrijdag 5 augustus, stonden we stil bij de woorden uit Johannes 11:25a: ‘Jezus zei: Ik ben de Opstanding en het Leven. Wie in Mij gelooft zal leven ook al is hij gestorven’. De aula van het uitvaartcentrum was geheel gevuld met een groot aantal Marekerkers, jong

Agenda en wat ouder. Dit gaf al aan welke plaats het echtpaar Cazant de laatste acht jaar heeft ingenomen in het midden van de gemeente. We mogen verwachten dat mijnheer Cazant dezelfde plaats binnen de gemeente mag blijven innemen, temeer nu hij als weduwnaar in een wel heel bijzondere levensfase is komen te verkeren. En verder geldt ook dit: de gekruisigde Jezus, die opstond uit de doden, helpt mensen overeind. Zoals Hij dat ook deed met haar die naar het lege graf kwam om Hem ‘de laatste eer’ te bewijzen. ds. G.F. Smaling

Actie TOV Zestig, vijfenzestig, zeventig, vijfenzeventig... Deze woorden schalden op zondag 3 juli door de Marekerk. Handen werden omhoog gestoken. Kinderen die net als hun vriendje zo’n bon wilden hebben. Ouders die bedenkelijk keken als hun kind weer een hand opstak. Een kleine impressie van de veiling die de tieners van de TOV georganiseerd hadden voor de gemeente. Bij deze veiling boden zij verschillende diensten aan. Hierbij kan gedacht worden aan koken, boodschappen doen, een pianoconcert geven of een kinderfeestje organiseren. Naast de diensten die aangeboden werden, waren er ook mooie verrassingspakketten en verse eieren om te veilen.

hwb

De opbrengst van deze veiling was bestemd voor Open Doors. Open Doors steunt christenen die om hun geloof worden vervolgd of verdrukt. Het afgelopen seizoen is een medewerker van Open Doors op vrijdagavond bij ons langsgekomen om ons te vertellen over de vele christenen die wereldwijd vervolgd worden. Het verhaal, de foto’s en filmpjes maakten wel iets bij ons los. Wat een verschil met de vrijheid die wij kennen. Voorafgaand aan de veiling heeft de gemeente kunnen genieten van een heerlijke lunch. Ook deze was klaargemaakt door de tieners. Van heerlijke brownies, gezonde, hartige taart, lekkere worstenbroodjes, warme soep tot aan fantastische pastasalade en afgebakken brood. We hebben met elkaar

zondag 4 september viering en dankzegging Heilig Avondmaal zondag 11 september ’s morgens jeugddienst zaterdag 17 september gemeentedag in en rondom de Marekerk zondag 18 september ’s avonds alphadienst zondag 25 september ’s middags themadienst donderdag 29 september 19.30 uur - trouwdienst van Rogier Giepman en Mathilde Pronk vrijdag 30 september 18.45 uur - trouwdienst van Willem-Jan van Driel en Myrthe de Roos zaterdag 8 oktober kindermusical Esther in de Hooglandse Kerk zondag 9 oktober ’s middags themadienst

ruim €1300 op mogen halen. Marewijkgemeente, heel hartelijk dank voor uw gulle bijdrage! Hierbij speciale dank aan Stephan die op school een heel mooie actie had neergezet om zo bij te kunnen dragen aan het mooie eindbedrag. Eline Ligtenberg

Alpha-campagne ‘Ik ben naar het dak van de wereld geklommen... maar een eenvoudig geloof vinden? Dat is mijn grootste avontuur tot nu toe geweest’ (Bear Grylls). De Leidse Kerken voeren dit jaar gezamenlijk campagne voor Alpha! De kerken, parochies en studentenvereniging NSL haken aan bij de wereldwijde AlphaCampagne die dit jaar voor het eerst wordt gelanceerd. Het wordt de zichtbaarste, avontuurlijkste en grootste uitnodiging die we ooit hebben gedaan. In samenwerking met de wereldwijd bekende Britse avonturier Bear Grylls hoopt Alpha 1,5 miljard mensen over de hele wereld te bereiken. Bear is bekend geworden als hèt gezicht van avontuur en survival. Bear is heel enthousiast over Alpha. Hij is zelf deelnemer geweest en vertelt dat hij op Alpha een eenvoudig en persoonlijk geloof vond dat hem elke dag kracht geeft. Hij weet uit ervaring wat een impact Alpha kan hebben op mensen die op zoek zijn naar de zin van hun leven.

Tijdens circa tien interactieve en gezellige bijeenkomsten ontdekken de deelnemers wat het christelijk geloof inhoudt. Iedereen is welkom, al is Alpha met name bedoeld voor mensen die zich niet omschrijven als christen of kerkganger. De alpha-teams van de RoomsKatholieke Parochie, De Marekerk, De Herengrachtkerk, God Centre, Crossroads en Navigators Studentenvereniging Leiden maken Alpha zichtbaar in de stad door posters op te hangen. Op zondag 28 augustus werd tijdens de kerkdiensten de campagne gepromoot. Iedereen wordt uitgedaagd in zijn/haar omgeving mensen uit te nodigen voor de alphacursus.

Maandagavond 29 augustus hebben we met de verschillende Alpha-teams gebeden. Supermooi om met elkaar voor de stad en de Alpha’s te bidden! Kijk op alphanederland.org/campagne voor meer informatie en op alpha-cursus.nl voor een cursus bij u in de buurt. Janny Verweij

Leids Kerkblad | 17

Protestantse wijkgemeente De Verbinding Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, 071 - 5137919, [email protected] Kerkelijk werker: mw. J.C. de Klerk, 06 - 38709440, [email protected] Scriba: B. van Velzen, Buitenruststraat 11, 2313 ZK Leiden, 071 - 5132551, [email protected] Postadres: Protestantse geloofsgemeenschap De Verbinding, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden Bankrekening: Protestantse geloofsgemeenschap De Verbinding, NL32 INGB 0008 2855 72 Kerkgebouw: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, 071 - 5142317 Koster-beheerder: Henk Holswilder, 06 - 23784315, [email protected] Wijkcentrum: De Wijkplaats, Topaaslaan 23, 2332 JC, 071 - 7851276 Beheerder: José van het Veld, 06 - 51875994, [email protected] Website en kerkdiensten online: www.deverbindingleiden.nl

De scholen zijn weer begonnen. Voor de meeste mensen is de vakantie achter de rug. De eerste vergaderingen in de kerk zijn al weer geweest en voorbereidingen voor de startzondag zijn in volle gang. We hopen dat u een goede zomer hebt gehad, thuis of elders verblijvend, en dat u net als wij, er weer naar uitkijkt om met elkaar als gemeente een nieuw seizoen in te gaan.

In memoriam Op 18 juli overleed op de gezegende leeftijd van 90 jaar Cornelia VriezenOtte, weduwe van Willem Albertus Vriezen. Zij woonde al meer dan zestig jaar aan de Lage Morsweg. Samen met haar man Willem, die jarenlang penningmeester was, kwam ze regelmatig in de Maranathakerk. Corrie genoot van al het schone en goede wat het leven haar bood. Ze was een sterke, zeer levenslustige en ook eigenzinnige vrouw. Moeder van vier kinderen en trotse oma van haar kleinkinderen. De familiekring was erg belangrijk voor Corrie en ze genoot zichtbaar van de gezelligheid met elkaar. Afgelopen mei overleed haar zoon Herman, op de leeftijd van 55 jaar; dit verdriet greep haar enorm aan. Haar krachten namen zienderogen af. In de aula van uitvaartcentrum Monuta hebben we haar leven en sterven herdacht voor het Aangezicht van de Eeuwige, onder andere aan de hand van Psalm 150. Die psalm werd in het gezin vaak gelezen aan tafel en bij bijzondere omstandigheden, of die nu blij of verdrietig waren. Dankbaarheid aan God, samen met de menselijke verantwoordelijkheid waren de twee pijlers waarop voor Corrie het leven rustte. Ze had een optimistisch karakter en een groot vertrouwen. We hebben haar

18 | Leids Kerkblad

teruggegeven aan haar Schepper, dankbaar voor alles wat we in haar ontvangen hebben en zo haar lichaam toevertrouwd aan de schoot van de aarde. Haar gedachtenis zij ons tot zegen.

Startweekend: ‘Laat zien wie je bent, laat zien wat je kunt!’



1 Startmiddag kindernevendienst, zaterdag 14.00-17.00 uur Aan de kinderen wordt gevraagd op zaterdag iets te doen dat ze goed kunnen. Het plezier staat voorop, het mag van alles zijn!

Jorine de Klerk

Koffie- en theemiddagen in De Wijkplaats afgesloten Gedurende een groot aantal jaren was er maandelijks een ontmoetingsmiddag voor ouderen in De Wijkplaats. Onder het genot van een kopje koffie of thee, met iets lekkers erbij, werd er gezellig gepraat met elkaar. Er ontstonden spontaan initiatieven om met elkaar een quiz te doen of elkaar iets te laten zien van een hobby die beoefend werd. Kortom, er hing een ongedwongen sfeer en de deelnemers genoten. Maar, zoals het vaak gaat, na een bloeiende periode nam het aantal mensen dat deel kon nemen af. Het groepje werd te klein om door te gaan. Daarbij komt dat er nieuwe activiteiten zijn ontstaan in de loop van de tijd. We zijn immers als kerk in beweging! Zo is er nu ook in de Morswijk de Mobiele Theebrigade en kunnen mensen elkaar elke 14 dagen ontmoeten tijdens het Wijkplaats-café. De maandelijkse koffie- en theemiddag werd overbodig. De kerkenraad heeft dan ook, op initiatief van de deelnemers en in samenspraak met hen, besloten deze activiteit te stoppen. Op 28 juli zijn we nog één keer in deze samenstelling bijeengekomen en hebben we met elkaar vele goede herinneringen en verhalen opgehaald. Natuurlijk met koffie en gebak! Zo hebben we op een goede manier deze activiteit afgerond. Jorine de Klerk

In het startweekend op zaterdag 10 en zondag 11 september zijn er drie bijzondere momenten:

2 Running Dinner, zaterdag 17.15-21.30 uur Tijdens het Running Dinner kunnen mensen hun creativiteit eens op andere wijze laten zien, door te koken bijvoorbeeld, maar ook door vriendschap en gastvrijheid samen te beleven. 3 Kerkdienst, zondag 10.00-12.00 uur Op zondag hijsen we de nieuwe vlag, met het logo van De Verbinding, en laten we als kerk zien wie we zijn. Aan elkaar in de kerk, maar ook naar buiten.

De ‘Bijbelkring Krispijn’ Na een aantal jaar verschillende kringen geleid te hebben, begonnen Theo en Astrid Krispijn in 2007 een bijbelkring, die al snel ‘kring Krispijn’ ging heten. ‘Ik had al verschillende kringen geleid voordat kring Krispijn begon,’ vertelt Theo.

Agenda ‘Die kringen leidde ik meestal alleen, maar deze kring doen we samen.’ Een keer in de maand kwamen de kringleden bij elkaar bij Theo en Astrid thuis, maar nu, na negen jaar, stopt kring Krispijn. ‘De samenstelling van de groep wisselde nog wel eens, maar we waren wel met mensen van verschillende leeftijden. Dat was erg leuk.’ zegt Theo. ‘We lazen met elkaar uit de Bijbel of uit andere boeken. Naar aanleiding van de teksten spraken we met elkaar. Zo hebben we met elkaar ‘Ontmoetingen met God. Een basiscursus geloven met bijbelse verhalen’ gelezen, en boeken uit de serie ‘Bijbel beter begrijpen’ van Niels de Jong. Ook hebben we met elkaar over de Bergrede gesproken.’ ‘En de teksten die je met elkaar leest, maken best wat los,’ vult Astrid aan. ‘We hebben levendige discussies gevoerd.’ Samen met Marijke de Lang heeft Theo nog twee seizoenen de kring geleid over hoofdstukken uit het evangelie naar Johannes. Bij de hoofdstukken stelden zij een thema vast, waarbij ieders persoonlijke inbreng en ervaring voorop stond. Vragen als ‘Hoe stellen wij ons het hiernamaals voor?’ en ‘Wat hebben zonde en ziekte met elkaar te maken?’ stonden centraal. Behalve een bijbelkring was de kring ook een plek voor pastoraat, vertelt Astrid. ‘We lazen dan wel over bijvoorbeeld de Psalmen of de Bergrede, maar iedereen kon ook zijn of haar persoonlijke verhaal kwijt. Daardoor leer je elkaar wel heel goed kennen. Iedereen kon altijd zijn problemen kwijt in onze ontmoetingen.’ ‘Maar we hebben inmiddels zo veel met elkaar besproken, dat we nu vaak op onderwerpen terugkomen die al eerder ter tafel zijn gekomen,’ vertelt Theo. ‘Het is een goed moment om te stoppen.’

We vestigen graag de aandacht op een aantal bijzondere erediensten in de komende weken: Op zondag 4 september is er een komen en gaan van ambtsdragers. Hannellieke Haasbroek legt het ambt van diaken neer, Pieter Kop het ambt van ouderlingkerkrentmeester. Zij hebben beiden met grote inzet hun taken vervuld, Pieter gedurende zoveel jaren dat we de tel zijn kwijt geraakt. Henk Vis zal beginnen aan een tweede ambtstermijn als diaken. En bijzonder blij zijn we met de komst van een nieuwe diaken: Emmy Bergsma zal in het ambt worden bevestigd. Op zaterdag 17 september 2016 hopen Elly en Ben Venekamp-van Hal tijdens een dienst in de Vredeskerk te gedenken dat zij 50 jaar geleden in het huwelijk zijn getreden. Aanvang 15.00 uur, aansluitend receptie (van 16.00–17.30 uur). Voorganger is ds. Frank Rooze. U bent allen van harte uitgenodigd deze dienst met hen mee te vieren. Op zondag 18 september vieren we een oecumenische dienst van Schrift en Tafel. De nieuwe oud-katholieke pastoor, Helen Gaasbeek, verzorgt de verkondiging. Barbara Heckel spreekt de voorbeden, René Venema is liturg bij de tafelviering. Voor andere diensten en actuele informatie: kijk op www. deverbindingleiden.nl

senmaker niet kunnen veroorloven. Bijzonder? Jazeker, dat is bijzonder. Het is niet alleen banden plakken, kettingen spannen of remmen controleren. Het gaat steeds meer om het praatje eromheen en het contact met mensen. Een paar mannen bij elkaar die het leuk vinden om aan fietsen te sleutelen zou je zeggen; echter, het leuke is dat deze mannen die op donderdagavond bij elkaar komen ook van diverse kerken komen en van verschillende denominaties zijn. Baptisten, PKN-ers, Crossroa-

ders, alles sleutelt in goede harmonie door elkaar. Humor, vriendschap en liefde voor de medemens zijn de verbindende factoren. Een lekker kopje thee of koffie en soms een koekje of een plak cake geven kleur aan de avonden. Aan het einde van zo’n fietsenkliniek ruimen de mannen alles zelf op en laten de ruimte op de Topaaslaan weer keurig achter. Ton van Ingen Schenau, fanatiek fietsen-klinieker.

‘Ik kijk er met een goed gevoel op terug,’ zegt Astrid. ‘Ik vond het fijne gesprekken. En wat ik erg leuk vind: ik heb mensen goed leren kennen. Als je elkaar in de kerk onder de koffie spreekt, ga je niet ergens diep op in. Maar juist omdat er bij ons ruimte was voor persoonlijke verhalen, leer je elkaar goed kennen. En dat is mooi.’ We bedanken Theo en Astrid van harte voor het leiden van de kring Krispijn. Marijke Boter

De fietsenkliniek Iedere donderdagavond van 19.00 tot 21.30 uur staat een aantal vrijwilligers klaar om fietsen te repareren van mensen die zich een bezoek aan de fiet-

Leids Kerkblad | 19

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: mw. ds. E. M Ezinga, Pieter Bedijnstraat 32, 2202 VK Noordwijk, tel. 06 - 23490429 [email protected] Ouderenpastor: drs. E. den Herder-Michielsen, [email protected], tel. 071 - 5615094 Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 - 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 - 5790677 Bankrekeningnr.: NL51 INGB 0000 5349 30 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zie pagina 35 en 36) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 - 8882393 Website: www.pgleidenzuidwest.nl

Ter overweging: Vergezichten zien Komend kerkelijk seizoen is ons jaarthema: ‘Vergezichten zien’. Een jaar lang verkennen we diepgaand het ‘gezicht’ van onze wijkgemeente: wie zijn wij en wie willen wij worden als gemeente van Christus. De directe aanleiding voor deze verkenning is een dreigend gebrek aan vitaliteit binnen de wijk, die verschillende oorzaken heeft. We hebben behoorlijk wat gedreven en enthousiaste vrijwilligers, en daar zijn we hen erg dankbaar voor! Maar hun aantal neemt af. Bovendien hebben velen dubbele taken en is de gemiddelde leeftijd hoog. Op dit moment is er weinig opvolging door jonge leden. Hoe willen we dit jaarthema het komende seizoen gestalte geven? Dit doen wij door na vier zondagse kerkdiensten gemeente-bijeenkomsten te organiseren, waarin we met elkaar verkennen waar onze sterke en zwakke

kanten als wijk liggen. En waarin we elkaar ook onze dromen en verlangens vertellen. In een aantal kerkdiensten komt het jaarthema terug en ook tijdens allerlei andere ontmoetingsmomenten. Van daaruit hopen we vergezichten te zien van de toekomst die voor ons ligt als wijkgemeente. We zullen onszelf afvragen of we vooral zelfstandig willen blijven, of gedeeltelijk of helemaal willen samenwerken met een andere wijkgemeente of geloofsgemeenschap. Als kerkenraad beseffen we, dat we op deze manier een spannend maar ook belangrijk en hoopgevend proces ingaan. We hopen dat u allemaal zoveel mogelijk komt, meedenkt en dit proces meeneemt in uw gebeden. En als u niet kunt komen, kunt u meedenken via een brief of een gesprek. Wilt u de volgende data in uw agenda zetten: 9 oktober (dan is het ook startzondag met introductie van het thema), 27 november, 12 februari en 26 maart. Namens de kerkenraad, ds. Ellis Ezinga

Nieuwe folder seizoen 2016-2017 Met dit kerkblad krijgt u ook de nieuwe folder voor het nieuwe seizoen 20162017 met daarin allerlei informatie over onze wijkgemeente Leiden Zuidwest. Wilt u iemand anders er ook een geven? In De Verdieping en de Antoniuskerk liggen stapels om uit te delen.

Christelijke meditatie in De Verdieping Bij christelijke meditatie staat een tekst of lied van christelijke origine centraal. Daarnaast is aandacht voor lichaamshouding, lichamelijke ontspanning en ademhaling. De meditatie vindt zittend, lopend of zingend plaats. Deze bijeenkomsten worden geleid door dominee Ellis Ezinga. Locatie: De Verdieping. Data: Woensdagavonden 28 september, 26 oktober, 23 november, 14 december. Aanvang 20.00uur tot 21.30 uur. Info en opgave: Ellis Ezinga, tel. 0623490429, emailadres: [email protected]

MAALTIJD PLUS 2015 – 2016 Een korte terugblik op het vorig seizoen kan niet zonder Reggy van West weer hartelijk te bedanken voor zijn smakelijke creaties die zoveel als mogelijk ook aansloten bij het thema van die avond. In september hield Piet Warmenhoven een inleiding over het Bijbelboek Hooglied. In oktober was Edward de Bock, verbonden aan het Rotterdams Museum, onze gast. Hij sprak over ‘Ontmoeting met de Moche goden’ (Peru 200 – 900 n. Chr.) In november sprak onze wijkpredikant Ellis Ezinga, over ‘Vrouwen in de Bijbel’. In januari hadden we Ben Blonk te gast. Hij hield aan de hand van beelden een inleiding over ‘Kunst rond en in de viering’. Wilbert van Erp sprak in februari over de groene encycliek van paus Franciscus. Begin april hield pastor Henk van Breukelen een inleiding over zijn boek ‘Om naar u te luisteren’, over

20 | Leids Kerkblad

Agenda Raadpleeg voor actuele informatie altijd onze Wijkinfo en de Website. Voor alle kerkdiensten en kringen geldt: belangstellenden zijn van harte welkom !

gesprekken met ouderen. Piet Warmenhoven sloot de serie af met inleidingen over onderwerpen Paulus en de geloofsbelijdenis(sen). Voor komend zijn er weer boeiende sprekers gevraagd, kom eens kijken, luisteren en proeven. Herman de Geus

Kring ‘Omgaan met rouw, verdriet en gemis’ woensdag 7 september, 10.15 uur, pastorie Antoniuskerk woensdag 5 oktober, 10.15 uur, pastorie Antoniuskerk Kring ‘Geloven met hoofd, hart, handen en voeten’ donderdag 15 september, 20.00 uur, De Verdieping dinsdag 11 oktober, 20.00 uur, De Verdieping Christelijke Meditatie woensdag 28 september, 20.00 uur, De Verdieping

Kring ‘Geloven met hoofd, hart, handen en voeten’

Bijbelgespreksgroepen: woensdag 7 september, 15.30 uur, De Statenhof woensdag 14 september, 10.15 uur, De Verdieping woensdag 21 september, 10.15 uur, De Parelvissers woensdag 5 oktober, 15.30 uur, De Statenhof woensdag 12 oktober, 10.15 uur, De Verdieping dinsdag 18 oktober, 15.00 uur, Rosenburch

Nieuw in het aanbod in onze wijkgemeente vanaf dit najaar is een kring afwisselend op dinsdag, woensdag en donderdagavond, elke maand en altijd beginnend om 20.00 uur. Twee keer per jaar trekken we er ook op uit, meestal zal dit in het weekend zijn. Aan de hand van een Bijbeltekst verbreden we onze kennis, voeden we ons geloof, versterken we de onderlinge band. We maken gebruik van allerlei soorten werkvormen, waarbij ons hoofd, hart, handen en voeten gebruikt worden. We komen bij elkaar in De Verdieping of zijn onderweg. Deze kring vindt altijd plaats halverwege een maand en begint om 20.00 uur. De eerste avond is donderdag 15 september, de tweede avond dinsdag 11 oktober, de derde avond woensdag 16 november, en zaterdag 26 november is een ‘uitje’ gepland. Op een later tijdstip worden de data van 2017 vermeld. Interesse? Informatie via ds. Ellis Ezinga.

Oecumenische Vredeszondag 18 september Een aantal keren per jaar ontmoeten we onze broeders en zusters van de parochie Lam Gods tijdens de zondagse eredienst. De eerstvolgende keer is 18 september en staat in het teken van ‘vrede’, omdat deze zondag in de Vredesweek plaatsvindt. ‘Vrede verbindt’ is het thema aan de hand waarvan wij in

gebed, gezang, overweging, en na de dienst tijdens ontmoeting bij koffie en thee in gesprek gaan. Een team bestaande uit leden van beide kerkgenootschappen heeft de dienst voorbereid. Tijdens één van de voorbereidingsbijeenkomsten hebben we ook ‘eigen gewoontes’ verkend. Om maar wat te noemen: waarom wordt er aan het begin van een katholieke dienst altijd de bel geluid en waarom hebben de protestanten altijd een avondmaalstel op de tafel staan, als ze bijna nooit avondmaal vieren? Aan de hand van dit boeiende gesprek hebben we ook een aantal gewoontes speciaal voor oecumenische vieringen afgesproken. Eén daarvan is het gebruik van een oecumenische grote kaars, in plaats van de paaskaars. We hopen op een fijne viering, in het teken van de ontmoeting met de Eeuwige en met elkaar!

Startzondag 9 oktober De startzondag wordt dit jaar in eigen kring gehouden om het jaarthema van dit seizoen in te luiden: ‘Vergezichten zien’. Tijdens de dienst vieren we de Tafel van de Heer en we zingen het jaarthema lied 809. Na de viering ontmoeten we elkaar bij koffie en thee, waarna we met elkaar een eerste gesprek hebben over ‘vergezichten zien’. Daarna afloop zullen we de maaltijd delen volgens ‘potluck’: iedereen neemt iets mee, dat bij elkaar meer is dan de som van de delen!

Jaarthema lied 809 ‘Blijf niet staren op wat vroeger was. Sta niet stil in het verleden.

Ik, zegt Hij, ga iets nieuws beginnen. Het is al begonnen, merk je het niet?’ Deze tekst van Huub Oosterhuis, op melodie van Bernard Huijbers, staat als lied 809 in ons liedboek. We zullen het lied tijdens komende kerkelijke seizoen steeds terug laten komen als bemoediging en inspiratie.

Nieuwe scriba gevonden! Wij zijn heel blij dat Trieneke van Berkum de taak van scriba op zich wil nemen. De komende periode zal de huidige scriba Hans van der Vlist zijn taken aan haar overdragen, en daarna in onderling overleg - het officiële moment van overdracht bepalen. Annet Pelleboer

Omgaan met rouw, verdriet en gemis ‘Je weet pas hoe erg het is als je het zelf hebt meegemaakt…’ Vaak hoor ik deze verzuchting van mensen die hun partner moeten missen. Het verdriet is onvoorstelbaar groot en soms te zwaar om alleen te dragen. Ook veel mantel­ zorgers voelen zich eenzaam en zijn uitgeput. In de kring ‘Omgaan met rouw, verdriet en gemis’ is ruimte om hierover te praten. We zoeken troost in muziek, gedichten en Bijbelteksten. De eerste bijeenkomst is op woensdag 7 september in de Antoniuskerk, aanvang 10.15 uur. Dit is een voortzetting van de kring ‘Mantelzorg en rouwverwerking’. Nieuwe deelnemers zijn uiteraard ook van harte welkom. Elly den Herder

Leids Kerkblad | 21

Oecumenische geloofs­gemeenschap Merenwijk Predikant: mw. ds. E.S. Smidt, tel.071-5284909, [email protected] Pastoraal werker (RK): mw. M. Hoogervorst, tel.06-20551458, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter P. Pouw, tel. 071 5215726, [email protected] secretaris: mw. E.M. Korbee-van Hille, [email protected] Bankrekeningnr: NL70 INGB 0002 5811 91 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Wijkkerk: Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen, [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl Kopij inleveren: [email protected]

KIJKEN MET ANDERE OGEN

‘Kijken met ander ogen’ was het thema van de inspiratie-avond die op 7 april in de Regenboog werd gehouden met ds. Karin van den Broeke en dr. Erik Borgman. Het ‘anders kijken’ waartoe we op die avond werden uitgedaagd heeft inmiddels geleid tot een concepttekst voor een visitekaartje en een voorstel voor het Vitaliseringfonds, om als geloofsgemeenschap de Merenwijk met andere ogen te gaan verkennen. Bert Minne, de penningmeester van de AKM, kijkt hieronder als econoom met andere ogen naar De Regenboog. Tenslotte heeft het ‘anders kijken’ naar het bestuur van de geloofsgemeenschap geleid tot een bestuurlijke reorganisatie die in september zijn beslag krijgt.

REGENBOOGZONDAG Zondag 11 september is het Regenboogzondag. Het nieuwe seizoen start en het is goed elkaar weer te zien na de vakantie. Alles begint weer ‘normaal’ te worden. We zetten in de Regenboogviering het ‘normale’ in een ander licht, zoals we dat gewend zijn in de kerk.

Tijdens de viering nemen we afscheid van de aftredende AKM-leden Joke Langeveld, Ada Minne, Atty Talma, Wilbert Bots en van Ella Veenstra en Christiaan de Witt die heel veel jaren kerkrentmeester zijn geweest. Ook zullen de beamers voor het eerst worden gebruikt en zal de tekst voor het visitekaartje (zie Visitekaartje) worden gepresenteerd zodat iedereen hierop kan reageren.

ITALIAANSE PAROCHIE Met ingang van medio september zal de Italiaanse parochie in diaspora haar zondagse vieringen in de Regenboog gaan houden. Tot nu toe hield de parochie haar diensten in de kapel van Mariënhaven in Warmond. Mariënhaven gaat echter binnenkort dicht en daarom moest er een andere locatie gevonden worden. De vieringen zullen waarschijnlijk iedere zondag om 12.15 uur beginnen.

VISITEKAARTJE In de geest van de inspiratie-avond heeft een vijftal mensen zich een avond lang gebogen over de vraag wat hun verhalen voor De Regenboog kunnen betekenen. Zij probeerden antwoord te geven op vragen als: wat kenmerkt deze geloofsgemeenschap, waar gaan en staan we voor, wat doen we, wat inspireert ons, wie zijn we en voor wie willen we er zijn? De antwoorden op deze vragen zijn kort samengevat en zullen op de Regenboogzondag op 11 september worden gepresenteerd. Na het verwerken van reacties is het de bedoeling dat het uiteindelijk een visitekaartje wordt dat voor de leden beschikbaar is. Zo’n visitekaartje is de presentatie van De Regenboog naar

22 | Leids Kerkblad

buiten en versterkt de gezamenlijke identiteit van de geloofsgemeenschap. Het visitekaartje is geen geloofsbelijdenis maar zegt in enkele woorden of zinnen waar De Regenboog voor wil staan en gaan: haar bronnen, opdracht en toekomstperspectief. Het geeft antwoord op de vraag van een buitenstaander die aan een betrokken lid van de geloofsgemeenschap vraagt of zij/hij in een paar zinnen wil vertellen wat het bijzondere van deze gemeente is. Peet Valstar

REGENBOOGZONDAG Zondag 11 september is het Regenboogzondag. Het nieuwe seizoen start en het is goed elkaar weer te zien na de vakantie. Alles begint weer ‘normaal’ te worden. We zetten in de Regenboogviering het ‘normale’ in een ander licht, zoals we dat gewend zijn in de kerk. Tijdens de viering nemen we afscheid van de aftredende AKM-leden Joke Langeveld, Ada Minne, Atty Talma, Wilbert Bots en van Ella Veenstra en Christiaan de Witt die heel veel jaren kerkrentmeester zijn geweest. Ook zullen de beamers voor het eerst worden gebruikt en zal de tekst voor het visitekaartje (zie Visitekaartje) worden gepresenteerd zodat iedereen hierop kan reageren.

DOOR DE OGEN VAN EEN ECONOOM Economen zijn werkloos in de hemel, want daar is alles in overvloed, waardoor daar eeuwige vrede heerst. Hier op aarde ligt het anders, want we worstelen steeds met gebrek aan tijd en geld. Hier heerst, naast de vrede van de win-winsituaties, de strijd, want wat de een heeft, heeft de ander niet. Op aarde is conflict onvermijdbaar, maar economen kunnen

Agenda helpen de beste balans te zoeken tussen harmonie en conflict, dat is de balans die het gunstigst uitpakt voor de hele samenleving.

Regenboog en Stiltecentrum: open elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur

De ogen van een econoom

Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur

Rozenkring: elke derde maandag van de maand van 20.15 tot 22.00 uur

Hoe ziet een econoom De Regenboog in dat licht? Hij ziet conflict, want De Regenboog concurreert met andere Leidse kerken: hoe meer bezoekers De Regenboog trekt, hoe minder er naar de andere kerken gaan. Zo gezien hebben de andere kerken dus belang bij een kleine Regenboog. Dit conflict-denken berust op het uitgangspunt dat het aantal kerkbezoekers vast ligt, want alleen dan is de winst van de ene kerk gelijk aan het verlies van de andere samen.

Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur Inzamelen oud papier, metaal en kleding: elke eerste donderdag van de maand van 09.00 tot 21.00 uur; Meditatie: elke vrijdag van 09.15 tot 10.00 uur

Zomerjurken en meer Maar een econoom ziet ook harmonie tussen de Regenboog en de andere Leidse kerken. Om dat te zien voeren we een denkbeeldige proef uit: we geven 100 vrouwen elk 600 euro om twee zomerjurken voor te kopen. Hoeveel van hen komen dan met twee dezelfde jurken thuis? Waarschijnlijk niemand. Wat volgt hier uit? Gezien vanuit de jurken overheerst het conflict want zij strijden met elkaar om aangetrokken te worden. In de ogen van de klant geeft de keuzemogelijkheid juist extra waarde en die extra waarde meet het harmonisch belang van de beide jurken samen. Die waarde is hoger naarmate de jurken meer van elkaar verschillen. Deze gedachte geldt natuurlijk niet alleen voor jurken. Op bijvoorbeeld woonboulevards trekken de concurrerende meubelwinkels zich op een kluitje samen, omdat het harmonisch belang van dat kluitje extra klanten trekt. En sportcommentatoren benadrukken de strijd tussen Ajax en Feijenoord, maar zij vergeten vaak het harmonische belang van beide clubs, namelijk dat de wedstrijd extra kijkers trekt door hun scherp onderscheidende profielen. Zo gezien vergroot de Regenboog met zijn oecumenisch profiel het harmonisch belang van alle kerken samen.

Versterkt oecumenisch profiel Wat gebeurt er als De Regenboog zijn oecumenisch profiel versterkt, uiteraard binnen de grenzen van de afspraken met de Protestantse Gemeente Leiden en het bisdom Rotterdam? De Regenboog wordt daarmee meer anders dan de andere kerken. De concurrentie met die kerken neemt hierdoor af, want zij krijgen ten opzichte van elkaar meer een eigen gezicht in de ogen van de klant, in dit geval de hele samenleving in Leiden.

En het harmonisch belang van alle kerken samen neemt toe: zij leveren met elkaar een grotere waarde van het christendom voor die samenleving, uiteindelijk leidend tot meer kerkbezoek in totaal. De Regenboog wordt meer een van de kerken van heel Leiden en minder een wijkkerk. Natuurlijk is veel meer te zeggen over de oecumene, maar het lijkt me zinvol de lezers eens kennis te laten maken met een andere blik op de Regenboog dan de geloofsgemeenschap gewend is, namelijk een economische.

Collectes Dat de Regenboog een aards instituut is, blijkt ook uit het grote belang van de collecte-inkomsten voor het voortbestaan van de kerk. Daarom hieronder de opbrengsten van de laatste weken. We zien de recordopbrengst van 815 euro in het eerste mandje door de viering met de Misa Criolla op 29 mei. Voor de volledigheid moeten hier de kosten van de muzikanten van buiten de Regenboog worden afgetrokken, zodat er voor de AKM maar 100 euro overblijft. In geld gemeten is de grote winnaar eigenlijk de Pgl, want de opbrengst van 295 euro in het tweede mandje was extra hoog door de grote opkomst van bezoekers, 280 mensen inclusief koor en muzikanten. Dit bedrag is bestemd voor het onderhoud van kerkgebouwen van de Protestantse Gemeente. Een week later stond de viering in het teken van ‘Hoop voor de kerk in Syrië en Irak’. Naast de collecten in beide mandjes, werd in de deurcollecte 450 euro opgehaald voor Christenen in Syrië. Bert Minne, penningmeester AKM

ANDERS BESTUREN In het beleidsplan ’Vitale oecumene’ wordt een aantal bestuurlijke knelpunten benoemd en worden voorstellen gedaan om deze aan te pakken. Nu is het zover dat de daad bij het woord wordt gevoegd en er het een en ander gaat veranderen. Eén van de knelpunten is het grote aantal bestuurders dat nodig is en de zware belasting van hen. Naast bestuurders is een groot aantal vrijwilligers actief in werkgroepen. Die vrijwilligers ervaren vaak afstand tot het bestuur en het bestaan van een eilandjescultuur. Om deze problemen aan te pakken zijn er vanaf nu minder AKMleden met elk een duidelijk omschreven taak en is er een aangepaste bestuursen werkstructuur. Naast voorzitter, secretaris en penningmeester zijn er vier AKM-leden die portefeuillehouder zijn voor de werkgebieden Vieren, Omzien naar elkaar, Leren, en Communicatie. De werkgroepen zijn ondergebracht in vier gelijknamige clusters. In de komende maanden zullen de portefeuilllehouders met een paar leden uit de werkgroepen van het cluster een themagroep vormen die tot taak heeft inhoud, vormgeving, samenhang en uitvoering van de activiteiten in het kader van het betreffende werkgebied te begeleiden en te coördineren en jaarlijks een clusterbijeenkomst te organiseren. De bedoeling is dat de werkgroepen in een cluster veel meer dan nu de gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen voor hun werkgebied. Wanneer dit gebeurt kan de AKM zich beperken tot haar bestuurlijke taak.

Leids Kerkblad | 23

Evangelisch-Lutherse Gemeente Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 - 5444525 Consulent: drs. S. van Kammen, Abraham Mensstraat 26, 2015 JR Haarlem Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 - 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mevrouw C.C. Pet-Vonk, [email protected] Bankrekeningnrs: NL14 INGB 0000 1039 46 en NL63 ABNA 0451 0243 03 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Een bijzonder jaar Het nieuwe kerkelijk jaar begint traditioneel met de adventstijd, maar ook de tijd na de zomer voelt voor velen als een nieuw begin. De scholen beginnen weer, de periode van stilte en loomheid van de zomer is definitief voorbij. Als wij onze startzondag vieren, dit jaar op 11 september, is het leven al lang weer aan de gang. Wij gaan een bijzonder seizoen tegemoet. Een jaar waarin wij als Evangelisch-Lutherse gemeente aandacht willen besteden aan onze wortels, want

Agenda Barbara Heckel ([email protected]), kerkelijk werker, is op dinsdag en verder wisselend op woensdag of vrijdag werkzaam in onze gemeente. Voor dringende zaken op andere dagen kunt u contact opnemen met de voorzitter of secretaris van de kerkenraad. Erediensten 4 september - geen dienst 11 september - mw. B. Heckel 18 september - oecumenische dienst in de Vredeskerk 25 september - de heer J. Hagendijk 2 oktober - geen dienst 9 oktober - mw. B. Heckel 16 oktober - geen dienst Kerkenraad 11 oktober om 20.00 uur in de consistorie Startzondag 11 september. Na de dienst BBQ Redactiecommissie contactpersoon Lenie de Jongh (0348 419778). Periode van het volgende Leids kerkblad is van 16 oktober t/m 27 november. Inleverdatum kopij: uiterlijk 28 september per mail bij [email protected]

24 | Leids Kerkblad

in 2017 vieren wij samen met alle protestantse kerken het 500-jarig jubileum van de Reformatie. Op 31 oktober 1517 heeft Maarten Luther volgens de overlevering 95 stellingen over de aflaat aan de kerkdeuren van Wittenberg gespijkerd. Of dit een historisch feit is of een legende, is niet meer voor honderd procent te achterhalen. In ieder geval viel deze gebeurtenis in een periode van hervorming en verandering van een kerk waarin velen zich niet meer herkenden. De 95 stellingen van Luther markeren maar één moment in een lange ontwikkeling van hervormen. De gemeenschap van gelovigen, de éne christelijke kerk in velerlei vormen, heeft zich steeds weer opnieuw moeten uitvinden. Ondanks alle tegenstellingen tussen Lutheranen en Calvinisten werden de 95 stellingen van Luther voor alle protestantse stromingen het beginpunt van de Reformatie. De Protestantse Kerk in Nederland, waarvan de Lutherse kerk een onderdeel is, organiseert vanaf 31 oktober 2016 tot en met 31 oktober 2017 verschillende activiteiten vanuit de campagne: ‘2017: 500 jaar protestant.’ In dit kader is ook de activiteiten-estafette ‘Als een lopend vuur’ door de verschillende provincies gepland. In juni 2017 doet de estafette Zuid-Holland aan. Het thema voor onze provincie is ‘Dwars durven zijn’. Ons jubileumprogramma is nog in ontwikkeling, maar een aantal data ligtn al vast: Een cantatedienst in onze kerk op zondag 12 maart 2017, in samenwerking met het Leids Cantate Consort, en een oecumenische jubileumviering in onze kerk op zondag 29 oktober 2017. Deze jubileumdienst willen we in brede kring vieren. Naast onze vaste oecumenische partners, de Protestantse wijkgemeente De Verbinding (Vredeskerk/

Maranathawijkgemeente) en de OudKatholieke Parochie, werken ook de Oecumenische geloofsgemeenschap Merenwijk en de Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest mee. Mogelijk komen er nog meer (wijk)gemeenten bij. Verder zijn wij bezig om met verschillende wijkpredikanten een leerhuis voor te bereiden. Hoe dat er voor onze gemeente precies uit gaat zien hoort u nog. Hebt u ideeën of wilt u zelf actief meedoen, laat het weten aan mij of aan de kerkenraad. Barbara Heckel

Geboren Op de verjaardag van zijn moeder, 13 juli, is Artur Antoni zoon van Arjan en Renate Waasdorp geboren. Na de dienst

van 14 augustus heeft de gemeente samen met het jonge gezin dit gevierd met de traditionele beschuit met muisjes.

Oecumenische dienst De oecumenische dienst samen met de Oud-Katholieke parochie en de Protestantse wijkgemeente De Verbinding wordt dit jaar niet gehouden op de eerste zondag in oktober, maar op zondag 18 september om 10.00 uur in de Vredeskerk.

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Pastoraal werker: mw. G. Kooijman-van Andel, Prinses Irenelaan 19, 2341 TP Oegstgeest, tel. 06 - 18392604 e-mail: [email protected] Voorzitter: dr. L. Leertouwer, Rijnsburgerweg 36, 2333 AB Leiden, tel. 071 - 5190227 Secretaris: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest tel. 071 - 5153865, [email protected] Bankrekeningnr.: NL56 INGB 0000 1750 67 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Dorpscentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Zondag 11 september

Kringen

Deze zondag gaat onze pastoraal werker, mw. Gerrie Kooijman-van Andel, voor in de dienst. Er staat heel wat te gebeuren. Het koor ‘Libera Voce’ o.l.v. Marjolein de Groot zal enkele liederen ten gehore brengen. Voorafgaande aan de dienst is er de kaartenactie. Met elkaar zullen we op kaarten aan leden en vrienden die niet (meer) in staat zijn de kerkdiensten te bezoeken onze handtekening zetten. Daarmee geven we aan, dat wij aan hen denken en hun een hart onder de riem willen steken. Na afloop van de dienst is er de kaartenactie van Amnesty International, waarmee wij politieke gevangen over de hele wereld tot steun willen zijn.

Ds. Marjan Driessen heeft aangegeven ook in het seizoen 2016-2017 deze kring te willen voortzetten. De kring trekt op de maandagavond en op de dinsdagmiddag een gevarieerde groep mensen, komende uit een diversiteit aan geloofsovertuigingen. Wij zijn verheugd dat Marjan ook nu weer leiding wil geven aan deze kring. Op maandagavond 26 september en op dinsdagmiddag 27 september wordt het boek ‘Judas’ van Amos Oz besproken. Ds. Marjan Driessen heeft aangegeven ook de kring ‘Kunst en Spiritualiteit à la Carte’ te willen voortzetten. De eerste bijeenkomst is op 23 oktober, 17.00 uur, Dorpscentrum Oegstgeest. Het onderwerp is dan ‘Iconen en Symboliek’

Eveneens na afloop van de dienst zal het activiteitenprogramma 2016-2017 gepresenteerd worden. Dit is deze keer een gebeurtenis, die wij niet los kunnen zien van het opheffen van de Vereniging per 1 januari 2017. Tot die datum worden de activiteiten georganiseerd onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de Vereniging. Na 1 januari worden de activiteiten, die zijn opgezet door de Initiatiefgroep Activiteiten Vrijzinnige Protestanten Leiden-Oegstgeest, financieel ondersteund door de Stichting Vrijzinnig Protestants Steunfonds. Onder leiding van Gerrie Kooijman-van Andel is een gevarieerd programma samengesteld. De initiatiefgroep, bestaande uit vooral bejaarde vrijwilligers, heeft zich ingespannen om een gevarieerd programma samen te stellen. Iedereen kan er wel iets van zijn of haar gading in vinden. En daarmee blijft ons vrijzinnige geluid hoorbaar. Het activiteitenprogramma wordt aan alle leden en vrienden toegestuurd. Ook aan bij ons bekende belangstellenden sturen wij het boekje toe. Indien u geïnteresseerd bent kunt u zich wenden tot ondergetekende, Gé Eegdeman, 071-5153865 of [email protected].

Lezing ‘550 jaar Erasmus, verrassend actueel’ Nu reeds wil ik u wijzen op de lezing van dr. J. Bloemedaal op 18 oktober .We komen dan bij elkaar in de SWOO-zaal op de eerste verdieping van het Dorpscentrum. Dit in tegenstelling tot wat we jaren gewend waren, namenlijk de kerkzaal op de begane grond.

Ook de opzet van de avond is iets veranderd. In het verleden werd er na de lezing gelegenheid geboden om vragen te stellen. Nu willen we met elkaar en de inleider in gesprek gaan over het onderwerp. Ervaringen bij een eerdere lezing hebben geleerd dat dat tot interessante discussies kan leiden Gé Eegdeman

Agenda Het Dorpscentrum is gevestigd aan de Lijtweg 9 te Oegstgeest dinsdag 13 september - Christelijke meditatie 20.00 uur Regenboogkerk, Mauritslaan, Oegstgeest dinsdag 13 september - Vrijzinnig Protestantse Vrouwengroep 14.30 uur bezoek aan de Hortus, Leiden dinsdag 20 september - Kring ‘Geloofsbeleving’ 10.00 uur, Dorpscentrum Oegstgeest, Gele Zaal maandag 26 september - Kring ‘Literatuur en Religie’ 20.00 uur, Dorpscentrum Oegstgeest, Hartmanzaal dinsdag 27 september - Kring ‘Literatuur en Religie’ 14.30 uur, Dorpscentrum Oegstgeest, Hartmanzaal dinsdag 11 oktober - Christelijke meditatie 20.00 uur, Regenboogkerk, Mauritslaan, Oegstgeest dinsdag 18 oktober - ‘550 jaar Erasmus, verrassend actueel’, dr. J. Bloemendaal 20.00 uur Dorpscentrum Oegstgeest, SWOO-zaal

Leids Kerkblad | 25

Eglise wallonne

Pasteur consulent: ds. H. Out (Église wallonne de La Haye), tél. 06-44948059, [email protected] Président du consistoire: A. Vletter, Valkenburgerweg 96, 2231 AP Rijnsburg, [email protected] Diaconie: Kumi Tempels, [email protected] Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071-5134139 Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Compte de l’Eglise: NL72 INGB 0005 3700 99 Compte de la diaconie: NL67 ABNA 0578 6724 48 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071-5134139, [email protected] Secrétariat: Breestraat 64, 2311 CS Leiden, [email protected] Site web: https://sites.google.com/site/eglisewallonnedeleyde Facebook: eglise wallonne leiden

Collectes diaconales Les collectes diaconales seront destinées : le 4 septembre à la Banque Alimentaire de Leyde, le 18 septembre à Oudezijds 100, le 2 octobre à Buffalo City, et le 16 octobre aux Enfants du Togo.

Étude biblique Après la rentrée des grandes vacances le cercle biblique continuera son étude du Livre des Psaumes. La première rencontre aura lieu le dimanche 11 septembre, comme d’habitude à 15h00. Les textes seront fournis à l’avance. Langues véhiculaires: le français et le néerlandais.

Plan de vitalité Op 1 oktober a.s. vindt de Réunion Wallonne plaats, de classicale vergadering van de Waalse gemeenten. Als belangrijkste onderwerp zal het Plan de vitalité op de agenda staan, het stuk dat

de Commission Wallonne, het breed moderamen van de classis, gaat opstellen op basis van de wensenlijstjes van de plaatselijke paroisses. Dit Plan de vitalité zal vervolgens in november worden besproken in de Synodevergadering van de Protestantse Kerk in Nederland.

Open Monumentendag De Open Monumentendagen vinden dit jaar plaats op 10 en 11 september. De Waalse kerk doet dit jaar weer mee met

Orgelconcerten

de Open Monumentendagen, maar is alleen op zaterdag de 10de geopend. Het thema is dit jaar Symbolen en Iconen. Hierbij zal onder meer aandacht besteed worden aan de gevelsteen met het rad en het zwaard van St. Catharina van Alexandrië, die tijdens de grote christenvervolging van kort na het jaar 300 om haar geloof door de Romeinen onthoofd is, net als trouwens Pancras, de ‘patroon’ van de Hooglandse kerk. De

Programme des prédications Culte le dimanche à 10h30 Septembre le 4 - Pasteur D. Ribs le 11 - M J.B. la Grouw le 18 - M J.B. la Grouw le 25 - Pasteur D. Ribs Octobre le 2 - Pasteur D. Ribs le 9 - pas encore connu le 16 - M J.B. la Grouw

26 | Leids Kerkblad

moslim-fanatici van vandaag hebben daar dus geen patent op. Overigens is de Waalse kerk, van oorsprong een vluchtelingenkerk, ook een product van vervolgingen om het geloof, en is zij in zekere zin ook iconisch voor de stad Leiden.

Iconisch is verder in zekere zin het Steevens-Assendelftorgel, dat de Waalse gemeente in de achttiende eeuw heeft laten bouwen – toen nog in de Vrouwekerk aan de Haarlemmerstraat – voor de begeleiding van de gemeentezang, louter psalmen toen nog. Het orgel zal tijdens de openstelling op zaterdag 10 september bespeeld worden door leerlingen van de organist van de Waalse kerk, Erik van Bruggen, en laatstgenoemde zal na afloop van de Open Monumentendag, om 17.00 uur een orgelconcert geven. Het volgende orgelconcert wordt gegeven door Matthias Havinga uit Amsterdam op zaterdag 8 oktober op het gebruikelijke tijdstip 16.30. De titel van dat concert luidt: ‘Dutch delight, Steevens-Assendelft in de Hollandse context’.

Kindermusical Esther in de Hooglandse Kerk

EST HER

KINDERMUSICAL M E T JEU G DT H E AT E RG RO E P D E V L I EG E N D E S P E E L D O O S

Hooglandse Kerk Zaterdag 8 oktober

Oefenen vanaf 10.15 uur Uitvoering om 16.00 uur Deelname + toegang gratis B E N J E 4 – 1 2 J A A R E N W I L J E M E E D O E N ? M E L D J E DA N S N E L A A N ! Stuur een email naar [email protected] Vermeld naam + leeftijd + basisschoolgroep + telefoonnummer D E K IN D E R MUS I C A L E ST H ER WO R DT G EO RG A NI S E E R D D O O R D E LE ID SE B INNE NS TA D S G E M E E NT E , DE L E I D S E S T U DE N T E N E K K L E S I A E N D E M A R E K E R K

Op zaterdagmiddag 8 oktober (16.00 17.15 uur) zal voor de tweede keer een kindermusical worden uitgevoerd in de Hooglandse Kerk. Er worden meer dan zestig kinderen in de leeftijd tussen vier en twaalf verwacht. Ze zullen vanaf ’s morgens intensief oefenen om het publiek te verrassen met liedjes, scènes en dans in een eigentijdse uitvoering van de musical ‘Esther’, over het leven van het mooie Joodse meisje Esther dat helemaal anders loopt dan ze had verwacht. (Zie kader). De voorstelling wordt gedragen door professionele acteurs, zangers en dansers van de Vliegende Speeldoos. Samen met de kinderen zorgen zij aan het einde van de dag voor een fantastisch en stralend optreden. Een onvergetelijke ervaring! Het had zo een schets uit de huidige wereld kunnen zijn. De Vliegende Speeldoos heeft ruim 22 jaar ervaring op het gebied van musicals en het acteren met kinderen en is opgericht door een aantal christenen met een afgeronde kunstopleiding. Hun doel is om kinderen voor een dag te laten schitteren als echte musicalsterren en ze op speelse wijze iets mee te geven uit Gods verhaal met mensen.

Speeldoos heeft dat grote indruk gemaakt. Na afloop hebben we de CD gekocht, die echt grijs is gedraaid. De liedjes hebben ze nog maanden gezongen en ook de dansjes en armbewegingen gedaan die daarbij horen”. Een ander teamlid zegt: “Ik ken het enthousiasme van mijn kinderen, dus ik heb een tijdje gewacht om het te vertellen. Nu vragen ze regelmatig wanneer het eindelijk 8 oktober is’. Bely Voskamp–Korbee zegt: ‘Ik vind het leuk om samen te werken met mensen uit andere wijken van de PgL, dat heeft voor mij echt een meerwaarde. De kinderen van de diverse wijken komen elkaar tegen om samen aan iets te werken en hun ouders kunnen naar het resultaat kijken. Zou dat niet meer eenheid bevorderen?’

Er is een prachtig podium in de kerk gebouwd en de kinderen hebben alle ruimte om hun kunsten en ervaringen aan de bezoekers te laten zien en horen. Iedereen met een kinder- of musical hart is vanaf 15:30 uur van harte welkom in de Hooglandse Kerk. De toegang is gratis. Aan de uitgang wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd.

Het leven van de mooie Joodse Esther loopt anders dan ze had verwacht. De ene dag woont ze bij haar pleegvader Mordechai. De volgende dag wordt ze samen met andere meisjes meegenomen naar het paleis van de machtige koning Ahasveros, omdat hij een nieuwe vrouw wil kiezen. Tegen alle verwachting in, wordt Esther gekozen als de nieuwe koningin. Ze moet gaan wonen in het paleis van de Perzische koning. Niet zo’n veilige plek voor een Joods meisje. Want Joden hebben vijanden in Perzië. Daarom houdt ze haar afkomst geheim. Esther heeft genoeg reden om bij de pakken neer te gaan zitten. Maar dat gaat niet. Want opeens is er nog een veel groter gevaar; Haman. Hij is de eerste minister en de op een na machtigste man van het land. Hij wil Esthers familie en het Joodse volk uitroeien en vaardigt daarvoor een wet van Meden en Perzen uit. (Een uitdrukking die wij tot op de dag van vandaag kennen) Het Joodse volk is ten dode opgeschreven. Alle Joden worden doodsbang. Wie zal nu nog iets kunnen doen? Mordechai spoort Esther aan om haar volk te redden. Lukt het Esther en durft zij iets te doen om het lot van haar volk te keren? ‘Esther’ is een verhaal over moed. Moed om in nieuwe situaties weer op te staan en de toekomst in te stappen. Moed om tegen je angst in, toch te handelen. Moed om te durven stralen in je leven, omdat je zo gemaakt bent. ‘Zo leer ik moedig te leven met mijn Heer’.

Eén van de leden van de voorbereidingsgroep is erg enthousiast. ‘Toen mijn kinderen een paar jaar geleden meededen met een musical van de Vliegende

Leids Kerkblad | 27

BMS Netwerk Notarissen

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden

Notarissen mr. R.H. Breedveld

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

> Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl     WAARDENVOLLE  

BEGELEIDING IN EEN LEVENSCRISIS

WAARDENVOLLE  BHulp EGELEIDING   IN  EEN  LEVENSCRISIS   bij relatieproblemen?  

Begeleiding bij echtscheiding? Hulp  bij  relatieproblemen?  

Begeleiding  balimentatie? ij  echtscheiding?   Afspraken Afspraken  alimentatie?  

Opstellen convenant ouderschapsplan? Opstellen  convenant   en  en ouderschapsplan?  

   

 

www.jeaninegeijtenbeek.com     06-­‐33750325  /  071-­‐8897675  

rd in voo e n i l n o Schrijf u

ieuw tis n a r g e

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl

Sfeervol wonen!

Niet pand gericht

S I N D S 19 3 5

Lammenschansweg 138 ■ Leiden ■ (071) 532 38 48

w w w.wzirkzeewonen.nl j - zi rkzee.nl

Maar klant gericht! RE/MAX Makelaarsgilde Leiden Vraag naar:

Wim Lemckert Levendaal 73-75 Leiden 071-5162374 of 06-33931000 Sta zes dagen in de week voor u klaar.

t/o Molen de Valk Lammermarkt 3-7 2312 CK Leiden www.hartwijk.nl • Tel. 071-5126627 28 | Leids Kerkblad

Voor verkoop of aankoop van uw woning. [email protected]

e sbri

f

Vakantiehotel Hydepark door Ella Veenstra

Een nieuw vakantiehotel van de Protestante Kerk in Nederland Als wij in Zwitserland met vakantie zijn logeren wij bij voorkeur in een christelijk hotel. Nu is dat daar al jaren geen probleem want in Zwitserland bestaat de VCH ofwel Verband Christlicher Hotels. Voor ons is het leuke aan het logeren in zo’n hotel dat er altijd veel aandacht en belangstelling is van de kant van het personeel voor persoonlijke zaken. Verder staat de ontmoeting met anderen centraal. Ook hebben deze hotels voorzieningen voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. We hebben er vaak gelogeerd terwijl er ook een groep gehandicapten met begeleiders verbleef. De sfeer is altijd vrolijk, iedereen heeft plezier of doet een ander een plezier. Er zijn elke avond en morgen dagsluitingen en -openingen en iedereen is volkomen vrij daaraan deel te nemen. De hotels hebben ook altijd prachtige namen, bijv. Haus der Begegnung of Casa Emmaus. Dit jaar is er in Nederland ook een dergelijk hotel geopend. Het heet officieel Vakantiehotel Nieuw Hydepark en het ligt in Doorn aan de Driebergsestraatweg, op een gigantisch terrein, midden in het bos.

Eigenlijk bestond dit hotel al veel langer onder de naam F.D. Roosevelthuis. Het lag op het terrein van Hydepark waarop ook het gebouw van het Theologisch Seminarium van de Nederlandse Hervormde Kerk stond. Er werden vakan-

ties georganiseerd voor ouderen en gehandicapten, mensen voor wie het heel moeilijk was om met vakantie te gaan. Het was op Hydepark dat op 30 april 2004 de formele oprichting van de Protestantse Kerk Nederland plaatsvond met de ondertekening van de notariële akte door de voorzitters en secretarissen van de drie betrokken kerkgenootschappen. Het Seminarium heeft nog lange tijd bestaan, terwijl het landgoed ook wel gebruikt werd als conferentiecentrum en voor de vergaderingen van de Synode. Het Roosevelthuis daarentegen was zo verouderd dat het niet meer gebruikt kon worden als vakantiecentrum. Lange tijd stond het leeg, werd soms zelfs gekraakt en uiteindelijk besloot de PKN tot nieuwbouw van het hotel. Samen met mijn man ben ik er wezen kijken en we waren diep onder de indruk van het prachtige gebouw. Officieel worden de vakanties nu georganiseerd door het Vakantiebureau.nl, een organisatie van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk. Wij kregen een rondleiding van de bedrijfsleider de heer Kamerbeek. Hij liet ons met gepaste trots de kapel zien, enkele gastenkamers, de recreatieruimtes, de lounge, het mooie terras met uitzicht op het park en de eetruimtes. Het hotel doet niet onder voor een vier-sterren accommodatie in Zwitserland. Het aantal doelgroepen is ook uitgebreid: er komen nog steeds groepen die zorg nodig hebben maar er worden ook vakanties georganiseerd voor mensen die dreigen te vereenzamen in hun thuissituatie, voor mantelzorgers, mensen met een partner met dementie, voor eenoudergezinnen, en voor mensen met een beperking. Ook senioren die geen specifieke zorg behoeven kunnen er terecht. Het viel ons op dat er veel mensen rondliepen die aan het werk waren met hulpverlening. De heer Kamerbeek vertelde dat er veel vrijwilligers zijn die dit werk al jaren doen met veel plezier. De gasten krijgen veel aandacht en hulp en de maaltijden van zeer goede kwali-

teit. Er worden activiteiten georganiseerd maar het staat een ieder vrij om ergens wel of niet aan mee te doen. Iedere gemeente binnen de PKN zet zich via haar diaconale werk in voor hen (binnen en buiten de christelijke gemeente) die tussen wal en schip geraakt zijn of dreigen te raken. Het nieuwe Vakantiehotel wil een ‘huis van de Kerk’ zijn, voor mensen die afhankelijk zijn van zorgverlening en begeleiding. Daarnaast is het een plek voor bezinning, toerusting, ontmoeting en

vakantie. Volgens de voorzitter van de werkgroep fondsenwerving zou iedere diaconie zich mede-eigenaar van het nieuwe F.D. Roosevelthuis mogen weten. Na een kop koffie te hebben gedronken met enkele vrijwilligers die allemaal uitstraalden dat ook zij het geweldig naar hun zin hadden, vertrokken we weer naar Leiden. In de auto vertrouwden we elkaar toe dat we veel zin hadden om ook eens een keer in dat prachtige ‘huis van de Kerk’ te gaan logeren.

Leids Kerkblad | 29

Bijbels-Hebreeuws een stap naar God! Sinds 2013 verzorgt emeritus-predikant Piet Warmenhoven een cursus Bijbels Hebreeuws. Er zijn inmiddels twee groepen. De gevorderden (zaterdagochtend) en de minder-gevorderden (maandagmiddag). Deze laatste groep kan nog wat extra deelnemers gebruiken. Daarnaast is er ruimte voor een avondgroep, maar er is meer mogelijk. Luister naar en laat u inspireren door een enthousiaste cursusleider.

Wie het Hebreeuws van de Bijbel gaat leren doet een stap naar God! Een taal leren is voor ons gevoel niet iets goeds of kwaads. Pas wanneer je een taal geleerd hebt kies je of je er goede of kwade dingen mee gaat lezen of zeggen. Dat is bij het Hebreeuws van de Bijbel toch anders. Wie Hebreeuws leert betreedt een andere wereld, ontmoet een andere manier van denken. Sommige dingen kun je in het Hebreeuws niet zeggen - alsof de taal zich tegen bepaalde gedachten verzet, daar geen antenne voor heeft of wil hebben. En andersom, wanneer je het Hebreeuws enigszins meester bent weet je soms precies wat er staat, maar je hebt veel ruimte nodig om dat in het Nederlands te zeggen. Kortom, je moet om de Bijbel te verstaan leren lezen met een andere, Hebreeuwse ziel! Dat geldt ook voor het Nieuwe Testament! Ook dat is immers een geheel joods boek, door Hebreeuws denkende joodse mensen in het Grieks geschreven.

Geen moeilijke taal! Een prachtige, ‘stugge en weerbarstige taal’ schreef Ischa Meijer destijds. Al vlug krijg je er iets mee, ga je iets aanvoelen van wat die vreemde letters ons zeggen willen. Daarom geef ik met veel plezier nu al drie jaar cursussen in het bijbels Hebreeuws. Vanaf de eerste les lezen we de Hebreeuwse Bijbel. Ik leg uit wat er staat en we zoeken waarom het er zo staat. De cursus is daarmee ook een soort bijbelkring, want we gaan

soms ook in op wat dat voor ons (en de kerk en de theologie) kan betekenen.

Hoeveel tijd en geld kost het u om bijbels Hebreeuws te leren? U kunt gewoon meedoen en er alleen de cursustijd aan besteden: 2,5 uur, eenmaal in de veertien dagen. Als u dat doet leert u veel over de Bijbel en kunt u de lessen goed volgen, maar zelfstandig de Hebreeuwse Bijbel lezen lukt u dan de eerste jaren niet. Dat hoeft wellicht ook niet! Maar als u thuis uw aantekeningen nakijkt, een woordenboek en een goed grammaticaboek koopt en zelf probeert de lessen voor te bereiden, dan kan het veel sneller gaan. De kosten zijn € 5,00 per les, voor materiaal en koffie/thee.

Drie dagen spoedcursus Eerst leggen we een vloertje. Op de zaterdagen 10, 17 en 24 september. Die stevige (!) dagen werken we van 10.00 tot 14.00 uur om de eerste beginselen te leren: de letters leren schrijven en wennen aan de vreemde wereld van semitische talen. We pauzeren regelmatig en we lunchen met elkaar [zelf uw brood meenemen(!) - voor koffie/thee, melk/ karnemelk wordt gezorgd!]. Na die drie stoomdagen pakken we het gewone ritme op: elke veertien dagen 2,5 uur. We komen bijeen in De Verdieping (Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden), goed bereikbaar met de Arriva stadsbus 2. Er zijn nu twee groepen, de oudste en verst gevorderde groep komt eenmaal per twee weken op zaterdagochtend van 10-12.30 uur bijeen. Een tweede, kleinere groep is minder ver en komt bijeen op maandagmiddag van 13-15.30 uur, ook eenmaal per twee weken. Die groep kan extra leden gebruiken. Daarnaast wil ik voor degenen die overdag andere dingen doen een avondgroep starten, bijvoorbeeld van 19-21.30 uur als daarvoor een ruimte te vinden is. Hebt u wel belangstelling maar voorkeur voor een andere dag in de week, een andere tijd of plaats, laat het weten. Zijn er meer mensen voor wie dat geldt, dan zoeken we gezamenlijk naar een goed alternatief. Ik hoop dat er een flinke groep ontstaat en nodig u hartelijk uit om mee te doen! inlichtingen en opgave: Piet F.Warmenhoven, tel. 071-3100007 of 06-38506533, e-mail: [email protected]

30 | Leids Kerkblad

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

Leden van de Algemene Kerkenraad (AK) en vertegenwoordigers namens de Hervormde Marewijkgemeente kwamen op 18 juni bijeen in het Marehuis voor de zelfscan. Het was de tweede maal dat AK en een wijkgemeente het gesprek met elkaar aangingen over het reilen en zeilen van de geloofsgemeenschap. Het werds een open en prettig gesprek waarin ruimte was voor alle vragen en ook kwetsbare punten aan de orde kwamen. Na de ‘Marekerkers’ bedankt te hebben, opende voorzitter Van Oosten de reguliere vergadering van de AK en hield Cent van Vliet een korte overdenking.

Jaarrekeningen Allereerst kwam de jaarrekening 2015 van de PgL aan de orde. Liesbeth Havenaar en Simon van Wijlen van het College van Kerkrentmeesters (CvK) waren aanwezig voor een toelichting en om vragen te beantwoorden. De jaarrekening werd in eerste lezing vastgesteld. Vervolgens lichtte Wim Nieboer de jaarrekening 2015 van de Diaconie toe. Ook deze werd in eerste lezing vastgesteld. Een samenvatting van beide jaarrekeningen vindt u elders in het kerkblad. De volledige jaarrekeningen kunt u downloaden via de website van de PgL (www. protestantsegemeenteleiden.nl) achter het tabblad ‘Downloads’ of achter de knop ‘ANBI’ op de homepage. Tevens liggen beide jaarrekeningen vanaf maandag 5 september twee weken ter inzage op het Kerkelijk Bureau. Het bureau aan de Van Vollenhovenkade 22, is geopend van maandag tot en met donderdag tussen 9.00 en 12.00 uur. De jaarrekeningen worden definitief vastgesteld tijdens de AK-vergadering van 27 september. Eventuele reacties kunt u tot uiterlijk zaterdag 23 september richten aan: Kerkelijk Bureau, t.a.v. scriba PgL, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden.

Duurzaamheid Leden van de werkgroep ‘Investeren om te besparen’ lichtten vervolgens hun advies toe, dat concreet uit zeven besluiten bestaat. De werkgroep is eind 2015 met haar werkzaamheden begonnen op initiatief van AK en CvK, en bestaat uit vertegenwoordigers vanuit de Regenboog, Vredeskerk, Marekerk en Hooglandse kerk; aangevuld met twee energie deskundigen. Er zijn drie doelstellingen. Het vermijden van de energievraag (beschikbaar waar en wanneer noodzakelijk), het efficiënt inrichten van de overgebleven energievraag (bijvoorbeeld gebruik van LED verlichting, hoogrendement, enz.) en het duurzaam inkopen en waar mogelijk duurzaam zelf opwekken van energie. Enkele besluiten zijn dat de geloofsgemeenschappen van de PgL gaan deelnemen aan het Platform GroenekerkenActie en dat EnergiekLeiden in twee fasen een Energieonderzoek gaat uitvoeren. Als eerste stap komt een tussenrapportage over de Hooglandse Kerk, de Marekerk en de Vredeskerk. Voor de Regenboog komt er direct een eindrapportage.

Overige punten Bij Bijzonder Kerkenwerk Leiden (BKL) zijn twee processen gaande die om de aandacht van de AK vragen. Allereerst is er het verzoek om op termijn Open Kerk Leiden (OKL) formeel los te koppelen van BKL en onder de verantwoordelijkheid van de AK te brengen. Dit digitale platform voor mensen die zoeken naar zingeving en verbinding, past minder goed in de veelal gebouw gebonden activiteiten van BKL. Ten tweede bestaat de wens bij BKL en de Leidse Binnenstadsgemeente (LBG) om de al bestaande samenwerking en integratie van activiteiten verder te intensiveren. Dit proces

kent nog geen einddoel of einddatum en daarom is afgesproken dat beide eind 2017 de actuele stand van zaken rapporteren aan het moderamen van de AK. De LBG heeft een aantal inhoudelijke stappen doorlopen met het oog op de vacature die ontstaat met het emeritaat van ds. Alblas. Nu was het moment daar om de AK te verzoeken een aantal bestuurlijke stappen te zetten die, kerkordelijk gezien, noodzakelijk zijn om de vacature te mogen vervullen. Dat waren: instemming vragen aan de AK, het aanvragen van een solvabiliteitsverklaring bij het RCBB (kan de PgL een nieuwe predikant wel onderhouden?) en vragen wie namens de AK plaatsneemt in de beroepingscommissie. Voor dat laatste stelde Foort van Oosten zich beschikbaar. De AK heeft op alle vragen een positief besluit genomen. Voor de Begroting 2017 hebben de wijken voorstellen ingediend. Deze zijn gebundeld in een zogeheten perspectievennota. De voorstellen zijn een mix van verzoeken om ‘stoffelijke zaken’ en ideeën over hoe de pastorale zorg in de nabije toekomst vorm te geven. De AK heeft deze nota vastgesteld en het CvK verzocht die verzoeken op te pakken die onder zijn verantwoordelijkheid vallen. Op verzoek van het college werden de volgende kandidaten benoemd tot lid van het CvK: G.J.C. van Baarle (1e penningmeester), mevr. J. Geijtenbeek (secretaris) en F. Wessels. De AK is verheugd dat een aantal vacatures binnen het college nu vervuld zijn. Tot slot werd het Vergaderschema 20162017 vastgesteld. Cent van Vliet sloot de vergadering met een dankgebed. Michael Korbee, scriba

Leids Kerkblad | 31

Uitgaven

Algemene Kerkenraad Pastoraat

€65.000 €173.000

Personeel €427.000

Gebouwen

Jaarrekening 2015 Protestantse gemeente te Leiden Beheers- en ov. Kosten

€445.000

Positief resultaat €223.000

Positief resultaat Ook dit jaar mochten wij een positief resultaat boeken. Het netto positief saldo bedroeg € 65.000. Daarnaast onttrokken wij € 59.000 uit fondsen en reserves.

INKOMSTEN

Inkomsten

Vrijwillige bijdragen Collecten enz. Verhuur gebouwen

€210.000

Commerc. gebr. kerken €572.000

€168.000

Opbrengst vermogen

exploitatie sluitend te krijgen. Bij de aanvang van de beleidsplanperiode is besloten dat jaarlijks uit de aan- en verkoop van effecten, ongeacht het werkelijke resultaat, een bedrag van € 125.000 in de exploitatie wordt opgenomen. Als het resultaat minder is, zoals in 2015 het geval was, dan wordt het ‘tekort’ uit de reserve onttrokken: voor 2015 een bedrag van € 53.000. In totaal leverden de beleggingen ons het mooie netto bedrag P32 Jaarrekening van € 210.0002015 op! PgL

UITGAVEN

Uitgaven Pastoraat

€65.000

€255.000 €128.000

€173.000

Personeel €427.000

Gebouwen

Vrijwillige bijdragen Aan vrijwillige bijdragen ontvingen wij in 2015 een bedrag van € 572.000,-. Dat is een daling ten opzichte van 2014 ,et € 20.000. Met deze daling was in de begroting al rekening gehouden. Jaarlijks daalt het aantal leden dat een financiële bijdrage verleent.

Beheers- en ov. Kosten

€445.000

Positief resultaat €223.000

Collectes etc. Uit collecten en speciale acties voor de Solidariteitskas van de PKN, het kerkblad en de Paas- en eindejaarscollecten ontvingen wij € 128.000. Ook deze opbrengst is dalend.

Verhuur gebouwen Deze post vertoont gelukkig een forse stijging: van € 168.000 in 2014 naar € 255.00 in 2015. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door het in gebruik nemen van de verbouwde woningen aan de Hooglandse Kerkgracht.

Commercieel gebruik kerkgebouwen Na aftrek van alle kosten (catering, huur materialen, personeelskosten ect.) leverde het commercieel gebruik van de kerkgebouwen een bedrag op van € 168.000. Een prachtig resultaat dat wij overigens hard nodig hebben om de exploitatielasten en onderhoudskosten te kunnen betalen. Niet vergeten mag worden dat dit positieve resultaat ook tot stand kwam dankzij de belangeloze inzet van vele vrijwilligers!

Opbrengst vermogen Wie de balans van onze gemeente bekijkt, weet dat wij over een groot vermogen beschikken. Gevormd onder anderen uit verkoop (kerk-)gebouwen en nalatenschappen. Het rendement over dit vermogen hebben wij echter heel hard nodig om de

32 | Leids Kerkblad

Pastoraat Voor dit jaar was de omvang van het pastoraat overeenkomstig de begroting: vijf predikanten (waarvan twee voor 50%) en vier (parttime) kerkelijk werkers.

Inkomsten

Personeel

Vrijwillige bijdragen

De kosten van organisten, kosters en de medewerksters Collectenvan enz. het Kerkelijk Bureau bedroegen net als in 2014 € 223.000. €210.000 Gebouwen.

Verhuur gebouwen

Commerc. gebr. kerken De kosten van onze gebouwen zijn ten opzichte van vorig jaar gestegen: van € 404.000 naar € 445.000, terwijl € 432.000 Opbrengst vermogen begroot was. Deze overschrijding wordt met name veroorzaakt €572.000 €168.000 door de hogere afschrijving op de verbouwingskosten van het complex Hooglandse Kerkgracht. Maar daar staat een fors hogere huuropbrengst tegenover.

Beheersen overige kosten €255.000

In deze post zijn onder meer begrepen de verplichte afdrach€128.000van het Leids Kerkblad en advies- en ten aan de PKN, de kosten accountantskosten. Het College van Kerkrentmeesters

Rekening 2015 Diaconie Pgl

Financieel jaarverslag Het jaar 2015 is een jaar om, ook in financieel opzicht, dankbaar op terug te zien. De huren en subsidies zijn ontvangen en de opbrengsten uit collecten en giften zijn redelijk stabiel gebleven, een grote éénmalige gift in 2014 in acht nemend. Dit stelde ons in staat om ook in 2015 ons personeel te betalen, de projecten doorgang te laten vinden, onze gebouwen te onderhouden en aan onze overige financiële verplichtingen te voldoen. Vooral dankzij een éénmalige bate van circa € 11.500 uit de afwikkeling van de beleggingsrekening bij ASN kon een bedrag van circa € 14.000 worden toegevoegd aan de vrije reserves. Aan de bestemmingsfondsen projecten daarentegen diende ruim € 15.000,- te worden onttrokken.

geloze ondersteuning door een groot aantal vrijwilligers, die we voor hun inzet weer hartelijk bedanken. Samen hebben zij ons motto ‘helpen waar geen (andere) helper is’ ook in 2015 vormgegeven. Ook bedanken wij de vele particulieren, fondsen en instellingen voor hun financiële steun in 2015, met name ook om de diverse projecten doorgang te kunnen laten vinden. Namens de Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden, Wim Nieboer, penningmeester

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden Staat van baten en lasten 2015

De opbrengsten van risicomijdende beleggingen blijven, al jaren, onverminderd laag. Onze relatief geringe, beschikbare liquiditeiten houden wij daarom in beginsel aan op spaarrekeningen. Ook deze leveren een minimale, maar redelijk risicovrije, rente op.

Baten Algemene collecten en giften Inkomsten uit leningen en effecten Huuropbrengst diaconale panden Huuropbrengst beleggingspanden Coll., giften, subsidies voor projecten Overige baten

De uitgaven voor individuele hulp vertonen een aanzienlijke stijging. Gelukkig worden wij door derden in staat gesteld om deze hulp te bieden. Het legt daarnaast een behoorlijke druk op onze medewerkers om dit, misschien wel primaire proces van diaconale hulp, te organiseren.

Lasten Personeel en bureau Ondersteuningen en bijdragen Landelijke quota Gebouwen Projecten

De wederom indrukwekkende opsomming bij de uitgebreide jaarrekening (die op verzoek beschikbaar is) toont ook dit jaar weer de veelheid aan initiatieven van onze medewerkers. Het is nauwelijks voor te stellen dat dit alles wordt aangestuurd door een staf van niet meer dan 3 fte, ondersteund door minder dan 2 fte voor secretariaat, facilitaire dienst en administratie. Dit was, ook in 2015 , slechts mogelijk dankzij de belan-

Saldo lasten en baten Bestemming saldo continuïteitsreserve reserve materiële vaste activa bestemmingsreserves

2015 x€ 1.000

Begroot 2015 x€ 1.000

2014 x€ 1.000

85 22 78 134 147 14 480

95 12 79 136 178 12 512

108 12 78 130 159 14 501

211 17 12 80 161 481

226 20 14 75 179 514

209 21 13 76 140 459

-1

-2

42

18 -4 -15 -1

-2 0 0 -2

1 -4 45 42

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden

Balans per 31 december 2015 31-12-2015 x€ 1.000 Vaste activa Materiele vaste activa Onroerend goed 1.355 Inventaris 10 1.365 Financiele vaste activa Beleggingen 131 Leningen u/g 90 221 Vlottende activa Vorderingen 49 Liquide middelen

31-12-2014 x€ 1.000 1.355 14 1.369 153 90 243 33

482

460

2.117

2.105

Vermogen Continuïteitsreserve Reserve materiële vaste activa Bestemmingsfondsen projecten Voorziening Groot onderhoud Kortlopende schulden

31-12-2015 x€ 1.000

31-12-2014 x€ 1.000

366 1.365 154 1.885

348 1.369 169 1.886

151

150

81

69

2.117

2.105

Leids Kerkblad | 33

College van Kerkrentmeesters Secretaris: mw. drs. J. Geijtenbeek, e-mail: [email protected] Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78 INGB 0000 0418 78 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92 INGB 0000 1215 54 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de ­verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: Bonnen van € 0,75 (€ 15,00 per vel), van € 1,20 (24,00 per vel) en € 2,00 (€ 40,00 per vel). Collectebonnen bestellen? a. In de webwinkel op www.protestantsegemeenteleiden.nl of b. Door betaling op bankrekeningnr. NL78 INGB 0000 0418 78 t.n.v. Protestantse gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs

Nieuwe collegeleden.

Jeanine Geijtenbeek

Fred Wessels

Per september treden drie nieuwe leden aan voor het College van Kerkrentmeesters, t.w. dr. G.J.C. van Baarle als 1e penningmeester, mw. drs. J. Geijtenbeek als secretaris en ir. F.W. Wessels voor de portefeuille gebouwen. Hieronder stellen zij zich voor.

Mijn naam is Jeanine Geijtenbeek, ik ben 51 jaar en heb een eigen praktijk in mediation en coaching. Ik heb vier volwassen kinderen in de leeftijd van 20 tot 28 jaar en ben vijf jaar geleden gescheiden. Mijn religieuze nest ligt in de Gereformeerde Gemeente van Utrecht en toen ik 19 was ben ik overgegaan naar de Utrechtse (Hervormde) Jacobikerk. Ik heb daarna 15 jaar in Ridderkerk en 10 jaar in Katwijk gewoond en ben vijf jaar geleden naar Leiden verhuisd. Sindsdien voel ik me kerkelijk gezien thuis in de Leidse Binnenstads­ gemeente. In de loop der jaren ben ik op diverse manieren actief geweest in de kerk, maar nooit binnen de kerkenraad. Als kerkrentmeester hoop ik een bescheiden bijdrage te leveren aan de geschiedenis van de kerk in Leiden. Geld en goederen zijn geen doel in zichzelf, maar maken het mogelijk dat de kerk haar hart kan laten zien. Zo wil ik de komende periode, samen met de andere collegeleden, mijn werk als kerkrentmeester verrichten.

Mijn naam is Fred Wessels. Ik was werkzaam als architect/projectmanager. In 1989 trad ik toe tot de Commissie van Beheer van het Kerkelijk Centrum De Regenboog. Van die Commissie was ik tien jaar voorzitter. In 2009 werd ik benoemd tot lid van het College van Kerkrentmeesters. In 2012 werd ik door mijn werkgever uitgezonden naar India (Mumbai) en moest ik afscheid nemen van beide commissies. Inmiddels ben ik twee jaar terug in Nederland, met pensioen en heb ik mijn eigen consultancy (part-time job). Vanaf september zal ik als kerkrentmeester van de Protestantse wijkgemeente Merenwijk weer deel gaan uitmaken van het College, omdat enkele leden die hun sporen in het College hebben verdiend, afscheid nemen. In deze functie zal ik me weer concentreren op het onderhoud van de kerkgebouwen. Tevens denk ik ook een rol te kunnen spelen in de richting van de werkgroep die de PgL heeft ingesteld om onderzoek te doen naar energie­ besparingen

Gertjan van Baarle Mijn naam is Gertjan van Baarle, 39 jaar, getrouwd, vader van Geerten, David en Femke en lid van de Marewijkgemeente. In het dagelijks leven geef ik leiding aan een onderneming die apparatuur voor wetenschappelijk onderzoek op nanoschaal ontwikkelt voor universitaire onderzoeksgroepen. Van 2000 t/m 2014 ben ik diaken en ouderling ambtsdrager geweest, waarbij ik lid was van het moderamen van de Algemene Kerkenraad. In die functie was ik betrokken bij de bestuurlijke aspecten van de Protestantse gemeente te Leiden, zoals het ontwikkelen van beleidsplannen, de matrix en de zelfscan. In januari 2016 ben ik bevestigd in het ambt van ouderling-kerkrentmeester en benoemd in het College van Kerkrentmeesters. Omdat wij als gezin pas verhuisd zijn en er in ons huis het een en ander verbouwd moest worden, kan ik pas met ingang van september met mijn werkzaamheden voor het College beginnen. Daar zal ik de taak van eerste penningmeester op me nemen. Ik kijk uit naar deze nieuwe uitdaging en hoop mijn bijdrage te kunnen leveren door transparante financiële rapportages ter ondersteuning van het kerkelijk leven in Leiden.

34 | Leids Kerkblad

Acceptgiro voor Solidariteitskas Bij dit nummer is een acceptgiro gevoegd voor uw bijdrage aan de Solidariteitskas van de Protestantse Kerk in Nederland. Zoals u weet zijn wij verplicht per lid een bijdrage te geven aan deze landelijke kas, waaruit initiatieven voor nieuw kerkelijk werk worden ondersteund. Vorig jaar droeg u ruim € 12.500. bij. Weliswaar net niet voldoende voor het door ons te betalen bedrag van € 15.700. Maar we kwamen een heel eind! Doet u weer mee?

Engelen met zwarte snorren door Renata Barnard Een Paaswake in de Domkerk, een paar jaar geleden, een feest van licht. Toen wij als laatsten naar buiten kwamen was het donker op het plein, alleen een enkele lantaarn brandde. Wij, een paar vriendinnen, waren stil en uitbundig tegelijk. Vol van het licht dat we in ons opgenomen hadden. In de verte liepen een paar duistere gestalten, keken ons aan, riepen iets onverstaanbaars. Kleine mannen, zwarte snorren. Ze zagen er dreigend uit. We verstrakten, hielden onze tassen steviger vast. De mannen kwamen dichterbij, leken doelbewust op ons af te komen, riepen weer iets. Licht dat duister zou overwinnen leek plotseling ver weg. Een mooi sprookje, niet bestand tegen de harde werkelijkheid. We deinsden terug. Dat een mens in een paar seconden zo vreselijk bang kan worden! De drie mannen aarzelden even, liepen ons toen voorbij. We ontspanden. Maar een van ons stond plotseling stil, gaapte hen na. Keek verbijsterd. We stootten haar aan, wat is er? Ze bleef even stil. Toen zette ze haar handen aan de mond en riep hen na dwars over dat stille plein : ‘Christos anesti!’ Een echo kwam terug uit de verte : ‘alethos anesti!’ We dromden om haar heen. ‘Wat was dat, wat riep je nou?” Ze keek nog wat verbijsterd, een verlegen lachje : ‘Weet je wat ze zeiden? Het duurde even voor het tot me doordrong. “De

Heer is waarlijk opgestaan”, dat zeiden ze, “Christos anesti!” In het Grieks, het waren Grieken. Ze hadden ons vast uit de kerk zien komen. Het gekke is dat ik hun woorden eerder zag dan hoorde. Hoe dat kan?!’ We hebben er nog lang over nagepraat. Na de schrik die niet zomaar verdwenen was. Een van ons dacht zelfs een mes te hebben zien schitteren, maar de anderen zeiden dat het hun witte shirts waren die in het donker oplichtten. Alle drie hadden we het gevoel dat het nu helemaal Pasen was. Alsof we eerst echt door het duister heen hadden moeten gaan om het licht werkelijk te zien. Pasen, ons aangezegd door drie vreemde mannen…. Engelen beweert Mirjam nog steeds ‘Je zag toch iets wits schitteren? Nou dan. Engelen met zwarte snorren - om al onze vooroordelen teniet te doen’. Uit: Renata Barnard en Folly Hemrica, Engel met gebarsten vleugel (uitg. Stichting Docete, Utrecht 2013).

Kerkdiensten ■■ Zaterdag 3 september

Zuydtwijck

10.30 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 4 september

Zorgcentrum Groenhoven

Antoniuskerk

Overrhyn

De Regenboog

10.15 u. R. Rus, Oegstgeest 10.30 u. mw. L. Kromhout LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers

Alrijne Ziekenhuis Leiden Deurcollecte: kosten predikanten en kerkelijk werkers

10.15 u. mw. ds. R.C.G. Schultheiss, Sassenheim

Hooglandse Kerk

10.00 u. W. Smit

10.00 u. ds. A. Alblas en rabbijn A.S. Soetendorp 11.45 u. oecumenische studentendienst, prof. mr. J.J.M. van Dijk, opening academisch jaar Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs, dankzegging Heilig Avondmaal Vredeskerk

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) dienst voor doven ■■ Maandag 5 september

15.00 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 11 september

10.00 u. ds. G.J. Venema 9.15 u. mw. ds. N. Pronk, Den Haag

Hooglandse Kerk

Antoniuskerk

10.15 u. geen dienst

10.30 u. mw. ds. M. Driessen, m.m.v. M. de Mey, zang

10.00 u. ds. T. Jacobs, jeugddienst 17.00 u. ds. F.A.J. Heijkoop, Harmelen

Evangelisch-Lutherse Kerk Dorpscentrum Oegstgeest Waalse Kerk

10.30 u. ds. D. Ribs

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. mw. B. Heckel

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw.pastor G. Kooijman-van Andel, m.m.v. ‘Libera Voce’, opening winterseizoen 10.30 u. M.J.B. la Grouw

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. geen dienst Overrhyn

10.30 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.00 u. ds. A. Alblas, gemeentezondag, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert

10.00 u. ds. P.F. Warmenhoven

10.00 u. mw. pastor M. Hoogervorst en mw. ds. E.S. Smidt, m.m.v. het Regenboogkoor, Viering van de Maaltijd

Waalse Kerk Haagwijk

Deurcollecte: landelijk jeugdwerk PKN, Marekerk: IZB

De Regenboog

10.00 u. ds. B.J.W. Schelhaas

Marekerk

Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, startzondag

10.15 u. ds. A.C. Kooijman, Woord en Tafel

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest ■■ Zaterdag 17 september

Zuydtwijck

10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar

Leids Kerkblad | 35

■■ Zondag 18 september

Deurcollecte: vredeswerk Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. D. Verboom 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten 17.00 u. ds. A. Alblas, evensong, m.m.v. de Leidse Cantorij

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. geen dienst Overrhyn

10.30 u. T. v.d. Ende LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer

Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.15 u. pastor H. de Groot ■■ Zaterdag 1 oktober

Marekerk

10.00 u. ds. P.J. Visser, Amsterdam 17.00 u. ds. J. van der Meijden, Rijssen 19.30 u. ds. T. Jacobs, alphadienst Vredeskerk

10.00 u. oecumenische viering, Heilig Avondmaal

De Regenboog

10.00 u. ds. J. Spoor

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.00 u. oecumenische viering in de Vredeskerk, Heilig Avondmaal Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. I. Hasselbach-Jongsma, Leiderdorp Waalse Kerk

10.30 u. M.J.B. la Grouw

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. ds. H. E. Schouten

10.30 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 2 oktober

Deurcollecte: Kerk en Israël Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 16.00 u. ds. R.H.M. de Jonge, Leiden, dienst in de Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema 9.15 u. mw. ds. R.C.G. Schultheiss, Sassenheim De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, viering van de Maaltijd

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries

10.15 u. geen dienst

LUMC

Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.15 u. A.E.M. Scholten, concert

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) dienst voor doven

10.00 u. A.F. de Best

■■ Maandag 19 september

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar ■■ Zondag 25 september

Deurcollecte: jeugdwerk Leiden, geen jeugdwerk in de wijk: naar keuze vergelijkbaar doel Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, scheppingszondag 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. K. van den Broeke

Evangelisch-Lutherse Kerk Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. F. Knoppers, Almelo

Vredeskerk

10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk

10.00 u. mw. pastor E. den Herder-Michielsen De Regenboog

10.00 u. werkgroep vieringen, vredeszondag Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. J. Hagendijk

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. A. Klamer, Hilversum Waalse Kerk

10.30 u. M.J.B. la Grouw

36 | Leids Kerkblad

10.15 u. mw. B. Heckel

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck, Rotterdam Waalse Kerk

10.30 u. nog niet bekend 10.15 u. geen dienst Overrhyn

10.30 u. mw. E. Kruyt LUMC

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.15 u. B. Zwaan

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. ds. D. Dijk

■■ Zaterdag 15 oktober

Zuydtwijck

10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar ■■ Zondag 16 oktober

Deurcollecte: kosten predikanten en kerkelijk werkers Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. H. Gols, Nijmegen 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten Marekerk

10.30 u. ds. D. Ribs

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. B.J. van der Graaf, Amsterdam

10.15 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout

10.00 u. ds. J.R. Wolthaus

Waalse Kerk

Zorgcentrum Groenhoven Overrhyn

10.30 u. M. vd Linden LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.15 u. ds. A.C. Kooijman, Woord en Tafel Scheppingskerk Leiderdorp dienst voor doven en horenden

10.00 u. mw. ds. E. de Paauw en ds. F.C. van Dijke ■■ Zondag 9 oktober

Deurcollecte: huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

Marekerk

10.00 u. ds. A.F. Troost, Ermelo 17.00 u. ds. T. Jacobs

Evangelisch-Lutherse Kerk

Antoniuskerk

10.30 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp

Overrhyn

10.00 u. mw. pastor M. Hoogervorst, m.m.v. het Regenboogkoor

Zorgcentrum Groenhoven Zuydtwijck

Antoniuskerk

10.00 u. mw. ds. E.M. Ezinga, oecumenische viering met de Lam Gods Parochie

De Regenboog

Vredeskerk

Antoniuskerk

9.15 u. mw. ds. W.J. Bettenhaussen-Baak, Zoetermeer De Regenboog

10.00 u. ds. B.J.W. Schelhaas

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. K. Bezemer Waalse Kerk

10.30 u. M.J.B. la Grouw

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

10.30 u. R. Leijdekker LUMC

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, doopviering 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. pastor M. Draaijers Marekerk

10.00 u. ds. F.J. van Harten, Scheveningen 17.00 u. ds. T. Jacobs Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

10.00 u. mw. ds. E.M. Ezinga, Heilig Avondmaal

10.00 u. pastor J.H.S. Evers

Alrijne Ziekenhuis Leiden

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal) dienst voor doven

10.00 u. W. Smit

■■ Maandag 17 oktober

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar