Oudnederlands. < Jan W. de Vries, Roland Willemyns & Peter Burger. Negen eeuwen Nederlands. Amsterdam (1995), p

Duistere eeuwen

Prehistorisch Nederlands en Oudnederlands < Jan W. de Vries, Roland Willemyns & Peter Burger Het verhaal van het Nederlands. Negen eeuwen Nederlands. Amsterdam (1995), p. 11-29

Geschiedenis van het Nederlands Hoofdstuk: ”Duistere eeuwen”

1. Waarom neemt men aan dat de schrijver van het beroemde zinnetje "hebban olla vogala" afkomstig was uit West-Vlaanderen?


1. ‘Dat is onder meer af te leiden uit zijn problemen met de klank h: hij schrijft hic in plaats van ic en abent in plaats van habent.’ (p. 11)


1. ‘Dat is onder meer af te leiden uit zijn problemen met de klank h: hij schrijft hic in plaats van ic en abent in plaats van habent.’ (p. 11) => taalinterne argumenten


[a] West-Vlaams of Kents?





[a] Het West-Vlaams


http://vls.wikipedia.org/wiki/Oofdpahina Cf. ‘Nu nog steeds kun je in WestVlaanderen horen: ‘Dat is hoed’ (‘Dat is goed’)’ (p. 12)


http://nl.youtube.com/watch?v=wXUCnY1E0o&feature=related (Gerrit Callewaert) In de gloria http://nl.youtube.com/watch?v=YHCf4Mm Xm8Q (Gerrit Callewaert en Hallo televisie)


= Gerrit


hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hi(c) (e)nda thu uu(at) unbida(n) (uu)e nu


hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hi(c) (e)nda thu uu(at) unbida(n) (uu)e nu Hypercorrectie! (cf. ook de Latijnse vertaling!)


2. In het zinnetje dat bekend staat als het oudste Nederlandse zinnetjes treffen we de volgende woordvormen aan: hebban, olla, vogala, nestas, hagunnan, enda, unidan. Wat valt op als je deze vormen vergelijkt met hun equivalenten Middelnederlands (en het hedendaagse Nederlands)? Geef een woordje uitleg.


2. p. 12 & vorig college – uitgangen zijn nog niet verdoft Oudnederlands

Middel/Nieuwnederlands

nestas vogala

nesten vogels


3. Op p. 12 lees je: "Het is echter de vraag of het Nederlands van 1000, of 900, of nog eerder, met recht Nederlands genoemd mag worden." Leg uit.


3. p. 12 & vorig college – afbakeningsproblemen (temporeel, geografisch) ‘Als er toch een tijdstip wordt vastgesteld,dan is dat het resultaat van overwegingen achteraf: de taalgebruikers zelf zullen zo’n breuk niet hebben ervaren’ (p. 12)


4. Eveneens op p. 12: "Het is zelfs maar de vraag of de liedregels over de vogels en hun nestjes uit de elfde eeuw al tot het Nederlands gerekend mogen worden." Leg uit.


4. p. 12-13 Helemaal anders dan het Nederlands nu Geen algemene, overkoepelende taal Dialecten, meer of minder onderling verstaanbaar & meer of minder verwant


4. ! “Als we deze oude teksten Nederlands noemen, bedoelen we niet meer dan dat ze in dialecten zijn geschreven die met elkaar verwant waren en die gesproken werden in hetgebied waar in de loop der eeuwen een algemene taal, het Nederlands, naast, boven en soms zelfs in de plaats van deze dialecten is ontstaan.” (p. 13)


5. Hoe kunnen we iets te weten komen over taalvarianten die nu niet meer gesproken worden?


5. p. 14 A. talen vergelijken, zoeken naar overeenkomsten (comparatieve taalkunde) B. archeologische vondsten, vermeldingen in anderstalige geschriften C. aardrijkskundige namen en persoonsnamen


A. aardrijkskundige namen en persoonsnamen ‘bieden aanvullende gegevens: veel namen zijn ontstaan lang voordat ze voor het eerst op schrift werden gesteld’ (p. 14)

Geschiedenis van het Nederlands Voorlopers en verwanten

Bijvoorbeeld: Doornik, Kortrijk (plaatsnamen op –ik/-rijk < Keltische iacum)


6. a. Welke verandering veroorzaakte het afslijten van de uitgangen en het verdwijnen van de flexie (deflexie)? b. Is het Nederlands een analytische of een synthetische taal?


6. a. Klemtoonverschuiving => afslijten woordeinde bevatte vaak belangrijke grammaticale informatie! => verbuiging (naamwoorden) en vervoeging (werkwoorden) verdwijnen langzaam


6. a. => verbuiging (naamwoorden) en vervoeging (werkwoorden) verdwijnen langzaam Maken op een andere => voorzetsels manier de grammaticale functie in de zin zichtbaar => strakkere woordvolgorde


6. b. (p. 17) Analytische talen = talen waarin de woorden niet van vorm veranderen


Voorbeeld van een sterk analytische taal: het Chinees


6. b. (p. 17) Synthetische talen = talen waarin de woorden wel van vorm veranderen Voorbeeld: Latijn


meer synthetisch

meer analytisch

Zet in de juiste volgorde op de as: [Nederlands, Duits, Chinees, Latijn]


meer synthetisch

meer analytisch

Latijn – Duits – Nederlands – Chinees


7. Waarin bestaat voor de taalkundigen de waarde van de Gotische bijbelvertaling?


7. “Het Nederlands stamt weliswaar niet in rechte lijn af van het Oostgermaanse Gotisch, maar het Gotisch is een soort oudoom die familietrekjes gemeen heeft met de verdwenen voorvader van onze taal” (p. 19)


8. Waarom hebben sommige plaatsnamen de n in "mond" behouden (Dendermonde, Roermond,...) en andere plaatsnamen niet (Diksmuide, Muiden,...)?


Cf. Ingwaeonismen Eng. us W-Vl. us

Fri. us

Ned. ons

Dui. üns


westelijk

oostelijk(er)

IJmuiden Diksmuide Arnemuiden Muiden

Dendermonde Rupelmonde Roermond


IJmuiden


Diksmuide


Arnemuiden


Muiden


Dendermonde


Rupelmonde


Roermond


http://www.meertens.nl/projecten/sprekende_kaart/svg/ Bijv.: W - Retranchement (Zeeland) & O - Swalmen (Limburg)


9. Bestudeer het kaartje bovenaan p. 25 en geef een woordje uitleg over de vorming van de taalgrens.



9. p. 24, 25, 26


10. Noem de drie belangrijkste bronnen van het Oudnederlands.


10. De drie belangrijkste bronnen van het Oudnederlands: (p. 27-29) A. Hebban olla vogala B. De Leidse Willeram C. De Wachtendonckse psalmen + uitleg

Duistere eeuwen

Prehistorisch Nederlands en Oudnederlands < Jan W. de Vries, Roland Willemyns & Peter Burger Het verhaal van het Nederlands. Negen eeuwen Nederlands. Amsterdam (1995), p. 11-29

Oudnederlands. < Jan W. de Vries, Roland Willemyns & Peter Burger. Negen eeuwen Nederlands. Amsterdam (1995), p

Recommend Documents