Ouders, kinderen & scheiding Mie Jacobs VCOK
Deze workschop • Juridische bril: ouders, kinderen & scheiding • Hulp- en dienstverlening, informatie • Conflictueuze scheiding: vaak voorkomende vragen • Uw vragen en reacties
Scheiding - cijfers • 1 op 4 kinderen in Vlaanderen heeft gescheiden ouders, steeds meer kinderen wonen op 2 locaties • 250.000 à 300.000 kinderen, 87% jonger dan 12 jaar • Scheiden met onderlinge toestemming: 75% in België, 81% in Vlaanderen • In 3 op 4 scheidingen: kinderen betrokken
Ouderschap: moeder - vader? • Onderscheid: biologisch, genetisch= verwekking, juridisch = via afstamming of via adoptie • Afstammingswet: wie juridisch vader en moeder? Gelijkheid kinderen geboren binnen of buiten het huwelijk • Altijd 2 ouders? Alleenstaand ouderschap • Voogdij? Enkel bij wegvallen beide ouders. Niet vrijwillig, niet op vraag
Ouderschap • Ouderschap: ouderlijk gezag, levensonderhoud (studies, vrije tijd, huisvesting, gezondheid…),omgangsrecht, erfrecht, naamgeving, aansprakelijkheid • Ouderlijk gezag: doelgebonden, belang kind, begeleiden naar volwassenheid • Ouderlijk gezag: enkel voor ouders Feitelijke opvoedingszorg en verantwoordlijkheid, nieuwe partner
Ouders onderling Juridische samenlevingsband • Gehuwd + samenwonend • Gehuwd + apart wonend (feitelijke scheiding) • Niet gehuwd + samenwonend (wettelijk samenwonend–feitelijk samenwonend) • Niet gehuwd + apart wonend (gescheiden, nooit samengewoond…)
Huwelijk • Wettelijk geregelde samenlevingsvorm, gedragsregels, rechten en plichten voor wie er in stapt • Ook 2 mensen van hetzelfde geslacht • Gevolgen: samenwonen, trouw, hulp en bijstand • Financieel: onderhoudsverplichting, huwelijksgemeenschap van goederen (1 geheel), erfrecht
Samenwonen • Feitelijk samenwonen: op hetzelfde adres wonen, relatie, vermenging van goederen, gemeenschappelijke huishouding, evt. samen kinderen. Tegenover elkaar geen rechten en plichten • Wettelijk samenwonen: mini-huwelijk, enkele wettelijke regels rond gezinswoning en kosten ivm het huishouden. Hoe? Door verklaring ambtenaar burgerlijke stand. Makkelijke uitstparegeling
Scheiding • Partners en/of ouders gaan uit elkaar: einde relatie + apart wonen • Uit elkaar gaan: overgangssituatie, kluwen vragen en problemen • Procedure om als partners uit elkaar te gaan: uit de echt scheiden, wettelijke of feitelijke samenwoning stop zetten • Woonsituatie? Inkomen en Levensonderhoud? Kinderen: verblijf, gezag en kosten? Praktisch?
Uit de echt scheiden • Ontbinden huwelijk, juridische staat ongedaan maken • 2007: nieuwe wetgeving, liberalisering, visie: als liefde verdwijnt moet het huwelijk ontbonden kunnen worden (recht op echtscheiding, huwelijk als contract) • 2 gronden, 2 procedures: onherstelbare ontwrichting (EOO), onderlinge toestemming (EOT) • Onderscheid echtscheiding - feitelijke scheiding
Scheiding en kinderen 1. Gezag Welke ouder neemt welke opvoedingsbeslissingen? 2. Verblijf Wanneer verblijft het kind bij welke ouder? 3. Kosten Hoe regelen ouders het levensonderhoud van de kinderen? Op welke manier werken ouders regeling uit?
Hoe scheiding regelen? Zelf beslissen over regeling RECHTER beslist over de regeling na de scheiding na scheiding
Zelf onderhandelen Via advocaten onderhandelen Via bemiddeling een akkoord bereiken Bemiddelaar ? Helpt ouders om zelf samen een regeling uit te werken Bemiddelaar ? Welzijnsbemiddelaar, advocaat, notaris
Rechter beslist Partijen pleiten Partijen proberen eigen gelijk te bewijzen
Ouders gescheiden - Gezag • Basisregel: ouders samen, ongeacht gehuwd of niet, ongeacht samenwonend of niet • Vermoeden van instemming van andere ouder tav ‘derden’, geen akkoord tussen ouders: jeugdrechtbank neemt beslissing in belang van het kind • Uitzondering: exclusieve gezagsuitoefening (enkel via tussenkomst rechter)
Ouders gescheiden - Verblijf • Verschillende ‘regimes’: klassieke weekendregeling, gelijk verdeeld verblijf (verblijfsco-ouderschap) + variaties • Hoofdverblijf- secundair verblijf • Ouders beslissen, geen akkoord ouders: rechter beslist • Gelijkmatig verdeeld verblijf is niet dé regel • Rechtspraak: geen gelijkmatig verdeeld verblijf bij bv. grote afstand, kinderen jonger dan 3 jaar, totaal gebrek aan dialoog
Ouders gescheiden Levensonderhoud • Ouders beide onderhoudsplichtig: in natura, via betaling onderhoudsbijdrage • Bedrag? varieert volgens leeftijd kind en inkomen ouders. Niet wettelijk vastgelegd. • Berekenen? Berekeningsprogramma Gezinsbond • Problemen, niet-betaling: Alimentatiefonds • Overheidssteun kinderbijslag, fiscaal voordeel, studietoelage enz…
Ouders gescheiden - Recht op contact Ouders Ja. Kan enkel om bijzonder ernstige redenen worden geweigerd. Grootouders Principieel ja, maar hun recht op contact is ondergeschikt aan het recht op contact van de ouders. Kan worden geweigerd in belang van het kind. Anderen? Enkel als men een bijzonder affectieve band met het kind kan aantonen. Contact kan worden geweigerd in het belang van het kind Recht voor de volwassene, niet voor het kind zelf.
Scheiding - Ondersteuning • Waarmee vergelijken? Gewone kinderen in gewone gezinnen? Cfr. Adoptiekinderen, kinderen geboren via kunstmatige inseminatie, kinderen die ouder verliezen door ziekte, pleegkinderen... • Denkpatroon “scheiding minder goed” verstrekt negatieve weerslag op ouders • Ondersteuning Ouders vertrouwen geven, ondersteunen wat goed is. Ouders ondersteunen = kinderen ondersteunen • Lange termijn Niet de scheiding op zich is nefast, wel de mate van het conflict tussen de ouders.
Scheiding- wat zeggen kinderen? Ingrijpende gebeurtenis De oorzaak of reden van de scheiding begrijpen, helpt hen om de scheiding te verwerken: kinderen verwachten van ouders een coherent verhaal Cruciaal voor kinderen: het gevoel hebben dat er rekening met hen wordt gehouden Beste scheidingsscenario? o.a. kort houden, elkaar niet tegenwerken, geen ruzie maken, niet roepen, niet onmiddellijk nieuwe partner …
Scheiding – kan lukken voor kinderen als • ze met hun ouders denken, praten, zoeken en verwoorden wat de scheiding betekent • ze zelf kunnen zeggen hoe ze de scheiding ervaren • ze een goede uitleg hebben voor de scheiding • ze weten dat ze geen schuld hebben aan de scheiding • ze kunnen zeggen wat hun bekommernissen zijn over praktische regelingen • ze ondervinden dat hun ouders rekening houden met hun voorstellen over de regelingen • ze niet vastzitten in slepende ruzies tussen ouders • • • •
Elk kind, elk gezin elke ouder is anders Geen enkele ouder is perfect Ondersteunen wat goed is Ouders steunen, is kinderen steunen.
Informatie & Hulp en dienstverlening (1) • www.tweehuizen.be • Centrum algemeen welzijnswerk: Informatie, ondersteuning, begeleiding en bemiddeling www.caw.be • Gezinsbond: informatie voor leden • KAV: juridisch advies rond huwelijk en samenwonen • Bemiddelaar: ouders helpen om samen regeling uit te werken
Informatie, Hulp en dienstverlening (2) • Kinderrechtencommissariaat: klachten • Bezoekruimte: ouder-kind contact in hoog conflictueuze scheidingssituatie • Informatie voor kinderen: Kinderrechtswinkel www.kinderrechtswinkel.be • Advocaat, notaris • Zelfhulporganisaties
Scheidingsconflicten: veel voorkomende vragen • • • •
Mag het kind vanaf 12 jaar zelf kiezen? Kan de rechter met het kind praten? Conflicten rond verblijfsregeling? Conflicten rond nieuwe partner?
Vanaf 12 jaar zelf kiezen ? • Tot 18 jaar minderjarig = kind kiest niet zelf • Ouders beslissen: bekommernis kind telt mee in beslissingsproces ouder(s) • Rechter beslist: rechter spreekt met het kind, wettelijke regeling spreekrecht kind, spreekrecht= rechter beluistert bekommernis kind • Kind kan niet zelf een procedure starten om de regeling te wijzigen
Rechter met het kind praten? • Wettelijke regeling spreekrecht • Onderscheid: jeugdrecht (vanaf 12 jaar) of andere rechter (geen leeftijd, maar criterium= oordeel des onderscheids? • Spreekrecht is geen spreekplicht • Praktijk= divers • Beleid: werkt aan nieuwe regeling
Conflicten verblijfsregeling? • Verblijfsregeling staat los van ouderlijk gezag: beide ouders opvoedingsverantwoordelijkheid • Omgangsplicht? • Contact met andere ouder verhinderen= strafbaar • Verblijfsregeling- betaling onderhoudsgeld • Kind klem, ouders verwikkeld in relationeel kluwen: ernstige problematiek
Nieuwe partner? • Nieuwe partner : geen ouderlijk gezag • Nieuwe partner: wel betrokken in dagelijks leven, dagelijkse opvoedingshandelingen • Nieuw samengesteld gezin: zoeken naar nieuwe evenwicht, praktische regeling, huisvesting?
Kinderrechtencommissariaat Vlaams Parlement Klachten: rechtsschending: kinderen, ouders, andere personen Onderzoek klacht- bemiddelen- oplossing zoeken Beleidsadvies Vlaams Parlement Kinderen&Scheiding: kinderen zijn juridisch geen partij maar wel sterk betrokken. Aandacht voor welzijn en kansen van kinderen bij scheiding
Uw vragen en reacties
