Ouderenwijzer. Vakbond voor ouderen is hard nodig. Neem gratis mee! Krant voor ouderen en gepensioneerden Jaargang 10, Nummer 1, 2013

Special: inkomenspositie van ouderen

Neem gratis mee!

Ouderenwijzer Krant voor ouderen en gepensioneerden

Jaargang 10, Nummer 1, 2013

Inhoud 2 G  eneratie­conflict > Column Jan Stam 2 P  ensioenfondsen gedwongen zich te arm te rekenen 4 AOW inkomensgat 5 De onbetrouwbare overheid 6 V  ut en prepensioen hard getroffen 7 O  uderen worden hard getroffen 7 F  NV Jong: Jongeren en ouderen hebben een gemeenschappelijk belang 8 T  eken voor een ­eerlijk pensioen! 8 U  itnodiging: Kom naar de bijeenkomsten van Ouderen in beweging Jan Stam: “Van de politiek moeten ouderen het niet hebben. Het is daarom uitstekend dat ouderen zich binnen de vakbeweging verzamelen.”

Vakbond voor ouderen is hard nodig De slag om de ouderen lijkt begonnen. De politiek maakt zich vanuit vele invalshoeken druk om de ouderen. Dat is logisch, want de groep ouderen is in ieder geval qua aantal een belangrijk groep kiezers. “Maar van de politiek moeten we het niet hebben.”

“J

e kunt je afvragen of de ouderen zo blij moeten zijn met de politieke aandacht in Den Haag,” zegt Jan Stam, bestuurder ouderen van Abvakabo FNV. “Praktisch gezien leidt dat op het ogenblik alleen maar tot verslech­ teringen. Het inkomen daalt, de kosten stijgen, denk bijvoorbeeld aan de zorg of de huren. En de politiek zorgt voor tweespalt ­tussen de generaties.

De politiek leider van de PvdA vertelt ons dat de ouderen relatief rijk zijn en dat de zwaarste schou­ ders de zwaarste lasten moeten dragen. Hij geeft gemakshalve geen verklaring voor het feit dat iemand met AOW en een klein pensioentje in een huurhuis er desondanks tientjes op achter uit gaat! Welke schouders zouden ook alweer de zwaarste lasten dragen? De VVD houdt zich stil, die zijn er in geslaagd

een aanslag op de hoge inkomens via de inkomensafhankelijke premie voor de zorg af te slaan.” Verdeeldheid En de oppositie dan? Jan stam: “We weten dat de coalitie geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft. En dus moet het kabinet onderhandelen met de oppositie, willen ze hun programma kunnen uitvoeren. Maar helaas, de opposi­ tie is te verdeeld om een vuist te kunnen maken. Men is het eens over wat men niet wil: het huidige kabinetsbeleid. Maar men kan het niet eens worden over wat men wel wil. SP, GroenLinks, CDA,

D’66 en de PVV zullen elkaar niet kunnen vinden een handreiking in de richting van ouderen. Bijvoor­ beeld niet op het gebied van de Wet Uniformering Loonbelasting, die zo slecht uitpakt voor ouderen, ook niet op een realistische reken­ Lees verder op pagina 2

>

Ouderenwijzer • 1

Generatie­ conflict Ik heb ooit gehoord dat er ergens in de ruïnes van Pompeii op een muur een tekst is te vinden, met een strek­ king als: “Waar moet het heen met de jeugd”. Het generatieconflict is van alle tijden. Ook nu, in Nederland wordt het generatieconflict nieuw leven ingeblazen, met een nieuwe inhoud. Een deel van de jeugd beschuldigt de ouderen van potverteren, ze eten het geld op, wat in de toekomst voor de jongeren van nu bedoeld is. De hui­ dige ouderen stellen zich egocentrisch en niet solidair op. Ik behoor over een jaar of tien ook tot de groep ouderen. Ik zit er een beetje tegenaan. En ik voel me dus ook aangesproken door dit generatieconflict. Los van de techniek van de bereke­ ningen van pensioenen, de AOW en allerlei voorzieningen, snap ik de kern van dit nieuwe generatieconflict niet. De ouderen hebben kinderen op de wereld gezet, ze opgevoed en hopen van elk kind dat het goed terecht komt. Dat ze het beter hebben dan zij het hebben gehad. Als het fout gaat met een kind, staat de doorsnee ou­ dere klaar om te helpen. Geestelijk en materieel, ook met geld. Als je het een oudere op de man of vrouw af vraagt, dan zijn ze nagenoeg altijd bereid om hun kind, al dan niet financieel, te hel­ pen. Dat is een vorm van solidariteit. Misschien wel de meest pure vorm, je bent solidair met je kinderen. Maar niemand vindt het leuk om geld in een pot te storten waarvan je niet weet waar het voor bedoeld is. ­Misschien gaat het wel naar die managers die met dat geld om moeten gaan, of naar nieuwe computer­ programma’s. Nee, de ouderen van nu staan achter hun kinderen, achter de nieuwe generaties. Generaties die het door de crisis moeilijker krijgen. Als het nodig is, willen we best wel in­ leveren. Maar wel met het juiste doel. Suggereren dat de ruif bewust wordt leeggegeten, is een vorm van makke­ lijk populisme, die geen recht doet aan het verantwoordelijkheidsgevoel van de oudere van nu. Eigenlijk snap ik de kern van dit generatieconflict dus wel. Jan Stam Bestuurder Ouderen van Abvakabo FNV

> vervolg van de voorpagina

rente voor de pensioenfondsen, waardoor kortingen op pensioenen onnodig zouden kunnen zijn. Het AOW inkomensgat is voor som­ mige partijen van tijdelijke aard en de ouderen kunnen dat zelf wel oplossen. Om over de stijgende zorgkosten nog maar te zwijgen.” Over één kam geschoren Sinds de laatste verkiezingen heeft ook een ouderenpartij zitting in de Tweede Kamer. Stam: “Als ik eerlijk ben, maken ze af en toe wel een beetje een karikatuur van de ouderen, ze worden bestolen en zijn zielig. Het klopt, het inkomen is de laatste jaren niet geïndexeerd, de ouderen worden steeds bozer. Maar om nu te zeggen dat 65 plussers zwak

Bond voor ouderen Het is een uitstekende zaak dat de ouderen zich binnen de vak­ beweging gaan verzamelen, vindt Stam. De ouderen van de verschil­ lende bonden gaan samenwerken binnen de FNV. “Dan kunnen we de politiek laten zien dat ze niet om ons heen kunnen. De politiek heeft een krachtige ouderenbe­ weging nodig, om ze bij de les te houden. Een beweging die geba­ seerd is op solidariteit en kracht. Solidariteit met elkaar en ook solidariteit die verder gaat dan de eigen generatie. Ondanks alle verschillen die er zijn tussen de ouderen, kunnen we dan samen een vuist maken van rond de 180.000 mensen. Vakbondswerk van, voor en door de leden." <

Pensioenfondsen gedwongen zich te arm te rekenen Pensioenfondsen moeten de pensioenen te verlagen. Ze worden gedwongen om zich arm te rekenen. Dat komt omdat ze irrati­ onele rekenregels moeten toepassen. Het wordt hoog tijd dat staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken de irrationele reken­ regels aanpast, zodat onnodige verlagingen van de baan zijn. De pensioenfondsen beheren veel geld, samen zo’n 900 miljard euro. Daarmee kunnen ze de pensioe­ nen betalen van de gepensioneer­ den van nu én van de toekomst. Pensioenfondsen haalden de laatste jaren weer goede rende­ menten na het rampjaar 2008. Zo haalden de grote fondsen als ABP, PMT, PME en PfZW vorig jaar een rendement van rond de 13 procent op de beleggingen. Een prachtig resultaat, waar de deelnemers en de gepensioneer­ den helemaal niets van merken. Door de huidige regels moeten de fondsen rekenen met een verstoorde marktrente. Zij worden gedwongen zich arm te rekenen. Dekkingsgraad Als gevolg van de huidige rekenre­ gels moeten pensioenfondsen meer geld reserveren om de pensioenen van nu en in de toe­

2 • Ouderenwijzer

en zielig zijn, nee, dat gaat toch te ver.” Volgens Stam moeten de ouderen het niet van de politiek hebben. Zeker niet als politieke partijen de ouderen over één kam ­scheren. Stam: “Als we het over de werkende bevolking hebben, dan hebben we het over allerlei in­komens­groepen: modaal, anderhalf modaal, twee maal modaal, minimumloners noem maar op. Als het over ouderen gaat, is het de groep als totaal. Ze bezitten met z’n allen het grootste particuliere kapitaal. Men vergeet dat er ouderen zijn die midden in de maatschappij staan en ouderen die gekluisterd aan hun bed in een verzorgings­ huis wonen. De oudere van nu is niet op één hoop te gooien.”

komst te kunnen betalen. Simpel gezegd: als ik u volgend jaar 100 euro moet betalen en de rente is 4 procent, dan moet ik nu 96 euro op de bank zetten, maar als de rente 2 procent is, moet ik 98 euro reserveren. De dekkingsgraad zegt iets over de vermogenspositie van een pensioenfonds. Hierbij wordt de actuele waarde van de beleggin­ gen (bezittingen van het fonds) gedeeld door de constante waarde van de pensioenverplichtingen (geld dat gereserveerd moet worden). Bij een dekkingsgraad van 100 procent heeft een pensioenfonds net genoeg vermogen om de verplich­ tingen na te komen. Boven de 100 procent beschikt het fonds over buffers. Bij een lager percentage dan 100 procent is er sprake van onderdekking. Herstelplannen Voor de crisis in 2008 hadden de

meeste pensioenfondsen forse buffers van wel 135-140 procent of meer, dus meer bezittingen dan pensioenverplichtingen. Ruim voldoende om te kunnen indexe­ ren. Door de beurscrises in 2008 verloor een deel van het vermo­ gen belegd in aandelen een groot deel van de waarde. Door de financiële crisis daalde de markt­ rente en stegen de verplichtingen enorm. De meeste pensioenfond­ sen kwamen in onderdekking en hebben een herstelplan moeten indienen dat eind van dit jaar afloopt. Deze plannen zijn erop gericht om in maximaal vijf jaren de dekkingsgraad terug te bren­ gen op een niveau van circa 105 procent, het wettelijk minimaal vereiste niveau. Deze plannen worden ieder jaar kritische en streng beoordeeld door de toe­ zichthouder (De Nederlandse Bank). Aan het eind van 2012 hadden de fondsen een dekkings­ graad moeten hebben van 99 procent. Veel fondsen hebben dat gehaald, maar 70 pensioen­ fondsen helaas niet. Deze fondsen moeten nu de pensioenen verla­ gen per 1 april. Daaronder zijn

De FNV maakt zich ernstig zorgen over de stapeling van negatieve koopkracht­maatregelen.

grote fondsen als ABP (0,5 pro­ cent), PMT (6,3 procent) en PME (5,1 procent). Het aantal fondsen is kleiner dan begin vorig jaar was aangekondigd.De dekkingsgraden zijn in 2012 gestegen met circa 4 procent. Dit is deels toe te schrijven aan de gunstige ontwik­ kelingen op de aandelenmarkten, maar ook voor circa 3 procent aan een nieuwe berekeningsmethode van de pensioenverplichtingen op de lange termijn, de introductie van de zogenaamde UFR waar­ mee sinds september 2012 mag worden gerekend. (De Ultimate Forward Rate UFR, is een schat­ ting van de risicovrije rentes op (zeer) lange termijn, vanuit de gedachte dat deze lastig uit financiële markten zijn af te leiden.) Levensverwachting Behalve de kredietcrisis en de aanhoudende lage marktrente, is er nog een derde grote oorzaak van invloed op de stijging van de verplichtingen. We leven met zijn allen gemiddeld langer. Dat is natuurlijk fijn. Maar daardoor ­moeten pensioenfondsen langer

pensioen betalen. Waarom moet het ene fonds wel korten en een ander niet? Daarvoor zijn verschil­ lende oorzaken. Om te beginnen waren de dekkingsgraden in 2008 niet allemaal even hoog. Fondsen met een dekkingsgraad hoger dan 140 zijn minder diep gezakt. Het verschil is tijdens de crisis onge­ veer even groot gebleven. De stijging van de levensverwachting bij mannen is hoger dan bij vrou­ wen. De gemiddelde leeftijd van alle deelnemers van het fonds speelt een rol (hoe lager, hoe jonger het fonds). Het deel­ nemersbestand bij PFZW bijvoorbeeld bestaat uit meer vrouwen met een lage gemid­ delde leeftijd. Dit in tegenstelling tot PMT en PME. Het deelne­ mersbestand bij deze fondsen bestaat uit meer mannen en de gemiddelde leeftijd is hoger. Solidariteit en delen van risico’s De verlaging die nu uit de cijfers naar voren komt, betekent niet dat gepensioneerden hun inkomen in april met hetzelfde percentage zien dalen. Dat komt doordat gepensioneerden pensioen

ontvangen in aanvulling op de AOW. De vroeg gepensioneerden daarentegen hebben meer last van de verlaging. Zij hebben namelijk alleen het vroegpensioen als inkomen. De verlaging treft ook de werkenden. Zij zullen dit jaar op hun uniform pensioen­

koopkrachtmaatregelen. De vak­ bond heeft de Tweede Kamer opgeroepen om de koopkracht­ gevolgen van de stapeling terug te draaien. Het ondoordachte stapel­ effect van kabinetsmaat­regelen zorgt bij ouderen (gepensioneer­ den en vroeg gepensioneerden) voor een flinke daling van de koopkracht. Staatssecreta­ ris Klijnsma kan de reken­ regels verant­ woord en effectief aanpassen en daarmee dramatische verlagingen voorkomen. Deze aanpassing kost het kabinet geen geld, want de pensioenfondsen betalen dat zelf. Het pensioenstelsel moet goed zijn voor alle generaties. Solide rekenregels helpen daarbij. Pensi­ oenfondsen mogen zich niet te rijk, maar zeker ook niet te arm reke­ nen. Dat laatste is nu aan de hand. De FNV bonden zullen zich blijven inzetten voor een rationele reken­ rente waardoor onnodige verlagin­ gen kunnen worden voorkomen. <

"Het pensioenstelsel moet goed zijn voor alle generaties" overzicht een lager te bereiken pensioenbedrag zien. Tegelijker­ tijd hebben ze de afgelopen jaren meer premie betaald. Werkgevers leveren daarbij ook hun aandeel. Als het straks weer beter gaat moeten we wachten met het verlagen van de premies tot de verlagingen van de pensioenen en gemiste indexaties zijn ingelopen. Koopkracht De FNV maakt zich ernstig zorgen over de stapeling van negatieve

Ouderenwijzer • 3

Actievoerders protesteren voor de rechtbank in Breda, waar een lid van FNV Bondgenoten een rechtszaak voert tegen de Staat vanwege de latere uitbetaling van de AOW.

AOW inkomensgat Wie met de Vut, vroegpensioen, FLO of ouderenregeling in het kader van een sociaal plan uit het werkzame leven stapt, ging er van uit dat de ‘oude dag’ wel goed geregeld zou zijn. Ten onrechte, blijkt nu.

“W

e hebben in Nederland te maken met een wel zeer merkwaardige overheid, om niet te zeggen een onbetrouwbare overheid,” zegt Willem Banning, bestuurder ouderen van FNV Bondgenoten. “Het zijn misschien harde woorden, maar wat er nu gebeurt zou eigenlijk niet mogen

kunnen in een zichzelf beschaafd noemend land.” Banning doelt op de grote gaten die ouderen in hun inkomen zien vallen. Mensen die in de afgelopen jaren met de vut, met vroegpensi­ oen, met een ouderenregeling op basis van een sociaal plan of met een FLO-regeling zijn gegaan, wor­ den plotseling opgescheept met een inkomensgat dat kan oplopen tot twee jaar. En dat dan maximaal ruim 33.000 euro groot kan zijn. Hoe kan dat in vredesnaam? Hoe komt het dat vroeg gepensi­ oneerden hier zo plotseling mee

geconfronteerd worden? Banning: “Nu gewoon heel simpel, de poli­ tiek besluit om de AOW-uitkering niet meer vanaf je 65ste te gaan uitbetalen, maar pas op een latere datum. In 2021 zelfs pas op het moment dat je je 67ste verjaardag viert! Terwijl degenen die, vaak vanwege hun zware beroep, al voor hun 65ste jaar konden stop­ pen met werken, het perspectief hadden dat ze tot de ingangs­ datum van de AOW hun vut-, vroegpensioen- of FLO-uitkering zouden ontvangen. Dit probleem had helemaal geen probleem hoeven zijn als de poli­

Wat doet de FNV? 1 Bij de FNV krijgen in elk geval alle bij haar bekende leden met een vut/ vroegpensioenuitkering een brief, met daarin uitgelegd hoe een en ander nu precies zit en wat de ­eventuele mogelijkheden zijn. 2 En ook hoe u kunt nagaan of er al dan niet al een reparatie heeft plaatsge­ vonden voor het bedrijf of de sector waarin u werkzaam was. 3 Daarnaast ontvangen de leden die bij ons bekend zijn als vutter/gepre­ pensioneerde, in het jaar voordat ze

4 • Ouderenwijzer

de AOW-gerechtigde leeftijd berei­ ken wederom een brief. Met daarin ­aangegeven wat te doen. 4 Ook zullen we via de Contactpersonen Ouderen (vrijwilligers van de FNV) pro­ beren om alle leden een half jaar voor het bereiken van hun AOW-gerechtig­ de leeftijd, op te bellen. En te vragen of een en ander voldoende duidelijk is of dat men aanvullende informatie en/ of hulp nodig heeft. 5 Uiteraard kunnen de leden van de FNV ook zelf hun bond benaderen met

het verzoek om in contact te worden gebracht met een CPO’er om dit door te praten. Hulp van ­Contactpersonen Ouderen kunt u via onze Klanten­ service (0900-9690, lokaal tarief) aanvragen. 6 Met uw vragen over dit AOW-inko­ mensgat kunt u ook terecht op een van de 25 bijeenkomsten die we in het gehele land gaan houden. Zie daarvoor de informatie elders in dit blad. Evenals de wijze waarop u zich kunt opgeven voor een van deze bijeenkomsten.

tiek, evenals ze dat gerepareerd heeft voor de burgers met een WW-, WAO-, WIA- of Bijstands­ uitkering, dit ook gerepareerd had voor vutters, geprepensioneerden en FLO-ers. Maar die hebben ze bewust gewoon laten barsten.” Geen soelaas De overheid maakt het zelf hele­ maal bont, vindt Banning. “Eerst met de vakbonden afspreken dat brandweermedewerkers eerder mogen stoppen met werken en vervolgens pakt diezelfde over­ heid deze (ex)werknemers hun uitkeringsrecht weer af!” Nu ook voor elk heel jaar de AOW later wordt uitbetaald, (dit levert de schatkist 4 miljard euro per jaar op), had dit best met een betere overgangsregeling gerepareerd kunnen worden. De kosten daar­ van bedragen nog geen 10 pro­ cent van de opbrengsten die de latere uitbetaling van de AOW als bezuinigingsmaatregel oplevert. “Ja, er is wel een compensatie­ regeling afgesproken, maar die biedt voor amper 30 procent van de gevallen een beetje soelaas,” aldus Banning. AOW-inkomensgat Er zijn op dit moment twee situa­ ties die door elkaar heen spelen:

1 De maatregel die per 1 april 2012 is ingevoerd en waarbij de ingangsdatum van de AOWuitkering is verschoven van de eerste dag van de maand naar de dag dat u 65 jaar wordt. Door deze ‘verjaardagsmaatregel’ ont­ staat een ‘beperkt’ gat, want de verschuiving van de datum van de ingang van de AOW-uitkering betekent een vermindering van uw AOW-rechten van maximaal één maand. Als u bijvoorbeeld de 31ste jarig bent, ontvangt u bijna één maand later pas een AOW-uitkering (namelijk pas de 31ste in plaats van de eerste van die maand). 2 De maatregel waarbij de AOW-leeftijd geleidelijk wordt verhoogd en die tot gevolg heeft dat mensen vanaf 2013 hun AOW-uitkering op een later tijd­ stip gaan ontvangen. Door deze maatregel zal voor grote groepen mensen in de toekomst een inkomensgat ontstaan dat kan variëren van één maand tot vele maanden (en uiteindelijk zelfs tot twee jaar!), omdat de overgangs­ maatregel veel te mager is. Voor de FNV zijn deze maatrege­ len onacceptabel, maar wat gaan we er aan doen? De verjaardagsmaatregel De Dienst Individuele Dienstverle­ ning van FNV Bondgenoten heeft een gerechtelijke procedure lopen bij de Rechtbank van Breda over de verschuiving van de datum van de ingang van de AOW-uitkering van de eerste dag van de maand waarin je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, naar de feitelijke dag in die maand, dat je de pen­ sioengerechtigde leeftijd bereikt. (Vanaf 1 april 2012 dus de dag dat je je 65ste verjaardag viert!) De uitspraak in deze zaak wordt elk moment verwacht. Aangezien deze problematiek voor een grote­ re groep (ex)werknemers geldt, zal FNV Bondgenoten bij een positie­ ve uitspraak de druk bij de Haagse politiek opvoeren om namens onze leden een betere overgangsrege­ ling te treffen voor alle betrokke­ nen die vanaf 1 april 2012 t/m 31 december van het afgelopen jaar 65 jaar zijn geworden. Wat we doen tegen het op­ schuiven van de AOW leeftijd “Als gezamenlijke FNV zijn we bezig een proefprocedure tegen de Nederlandse Staat op te star­ ten om dit voor zover mogelijk te proberen te herstellen,” zegt Ban­ ning. “De inzet is dat het verho­ gen van de AOW-leeftijd zonder deugdelijk overgangsrecht in strijd is met het Europese Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden en het Internationaal

Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten. De procedure zal specifiek betrekking hebben op werknemers en ambtenaren, die eerder met werken zijn opge­ houden in de veronderstelling dat ze vanaf hun 65e AOW zouden krijgen.”

“Je voelt je gewoon afgedankt”

Proefproces Er zitten wel de nodige juridische haken en ogen aan deze proce­ dure en het kan ook nog heel lang duren voordat er duidelijk­ heid komt. Toch willen de bonden proberen om via de weg van een proefprocedure tot een oplossing te komen. “En wat we ook vinden van de situatie, zowel de Tweede als de Eerste Kamer hebben inge­ stemd met het versneld verhogen van de AOW-gerechtigde leeftijd en het vrijwel niet compenseren van de gevolgen daarvan voor die­ genen die al voor hun 65ste kon­ den stoppen met werken,” aldus Banning. “Het is dus volstrekt niet zeker dat we deze proefprocedure gaan winnen. We proberen echter voor onze leden alle mogelijke wegen te bewandelen om dit probleem aan te pakken en een procedure tegen de staat is daar één van.” Totdat de rechtbank een uitspraak heeft gedaan, zullen mensen zelf een half jaar vóór hun 65e verjaar­ dag hun AOW-uitkering aan moe­ ten gaan vragen en bezwaar moe­ ten maken tegen de beslissing, waarbij de uitkering met ingang van 65 jaar wordt geweigerd. Reparatie Naast het aanspreken van de Nederlandse Staat op haar ver­ antwoordelijkheid, is de FNV ook volop bezig om te proberen dit AOW-inkomensgat op andere manieren te ‘repareren’. “Zo zijn we er bijvoorbeeld in geslaagd om dit voor de werknemers in de Landbouw en aanverwante sectoren, te repareren via het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw. Ook voor de (ex)werk­ nemers van Heineken hebben we dit voor elkaar gekregen. Naast nog een paar kleinere sectoren. Maar helaas is het ons niet gelukt om dit voor het overgrote deel van de betrokken (ex)werknemers voor elkaar te krijgen. Vaak ook, zoals bijvoorbeeld in de Metaalin­ dustrie, omdat de overheid (lees De Nederlandse Bank) het de pensioenfondsen gewoonweg verbiedt te repareren als de ‘dek­ kingsgraad’ niet tenminste 105 procent is!” Het gaat te ver om hier voor alle FNV bonden te benoemen hoe ze hun leden gaan helpen. De precieze informatie kunt u opvragen bij de FNV bond ­waarvan uzelf lid bent. <

Brandweerman Jaap In de Betouw: “Volgens het regeerakkoord wordt mijn AOW-leeftijd nu minstens 67 jaar. Ik heb geen flauw idee hoe ik dat gat moet overbruggen.”

Jaap In de Betouw heeft zijn werk als brandweerman altijd met plezier gedaan. Brandweerman is een zwaar beroep en daarom kon Jaap op 55-jarige leeftijd gebruik maken van het Functioneel Leeftijdsontslag Ontslag (FLO). Maar: “een jaar nadat ik ben gestopt, begon het gedonder met de AOW.”

Jaap In de Betouw (57 jaar) werd in 1977 beroepsbrandweerman in Utrecht, net als zijn vader. Niet dat hij daarvan droomde als klein jongetje, want hij werd elektro­ monteur, maar daarin was destijds slecht werk te vinden. Toch zag Jaap brandweer­ man als een roeping, een fantastische baan waarin hij veel betekend heeft voor de medemens: “Dit beroep valt onder de zware beroepen in Nederland. Ik kon met gebruik van het overgangsrecht FLO in 2010 op 55-jarige leeftijd jaar stoppen tegen 70 procent van mijn laatste bezoldiging. Dat kwam netto uit op 63 procent en dat viel toch vies tegen. In december 2012 had ik nog 1500 euro netto, inclusief vakantiegeld. In januari was dat 90 euro minder.”

Gedonder “Ik heb mijn werk altijd met plezier gedaan, maar de laatste jaren viel het me steeds zwaarder. Mede door een

zwaar bedrijfsongeval dat ik heb gehad. Mijn werkgever en collega’s hebben me daarin ondersteund. Een jaar nadat ik ben gestopt, begon het gedonder met de AOW. Volgens het regeerakkoord wordt mijn AOW-leeftijd nu minstens 67 jaar. Ik heb geen flauw idee hoe ik dat gat moet overbruggen. Dat kost me al gauw 20.000 euro. Ik vind dat boevenstreken om een jaar nadat ik gestopt ben, de spelregels te veranderen. Daarmee kom niet alleen ik, maar vele andere brandweermannen met mij in de problemen. Het is alsof je in een zwembad naar het laddertje wilt grijpen en steeds weer terug geduwd wordt. Je voelt je gewoon afgedankt, terwijl je 33 jaar bij nacht en ontij hebt klaarge­ staan. Met deze arbeidsmarkt is er geen baan meer voor een oudere als ik, zeker niet met mijn beperkingen. Mijn vrouw zal nu zéker nog veel langer moeten blijven werken, want we hebben ook nog een studerende zoon.” < Ouderenwijzer • 5

Vut en prepensioen hard getroffen De Wet Uniformering Loonbegrip (WUL) is onlangs aangepast. Mensen met een pensioen of uitkering zien hun inkomen hier­ door flink dalen. Nu de bedragen bekend zijn, schrikt de FNV enorm van de omvang van de inkomensachteruitgang.

Willem Banning, bestuurder ouderen van FNV Bondgenoten: “De politiek wil het via een achterdeur onaantrekkelijk maken om met de vut of prepensioen te gaan.”

“W

ij vinden het ronduit onfatsoenlijk dat wet­ telijke maatregelen die vrijwel budgetneutraal zouden worden ingevoerd, nu zo’n beslag leggen op groepen Nederlanders die toch al vaak in de hoek zitten waar de klappen vallen,” zegt Willem Banning, bestuurder ouderen van FNV Bondgenoten. “Bij de discussie over het budgetneutrale karakter van de WUL wordt door het ministerie van Financiën gebruik gemaakt van het adagium dat er zowel winnaars als verlie­ zers zijn door de invoering van deze wet. Onder de leden van de FNV ­Bonden bevinden zich in ieder geval géén winnaars.”

Hoe zit het met die WUL Voor gepensioneerden, vutters en geprepensioneerden of FLO-ers is vooral de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekerings­ wet de oorzaak van een soms forse inkomensachteruitgang in 2013. Dat is eigenlijk een onbe­ doeld effect van deze wetswijzi­ ging, zeggen de regeringspartijen die samen Rutte 2 vormen. ­Banning: “Oké zou je dan zeggen, 6 • Ouderenwijzer

als het onbedoeld is, dan gaan we dat toch repareren? De Minister van Defensie heeft het overleg daarover al opgestart met de AFMP. De vakbond voor de militairen die ineens ook met een forse inkomensachteruitgang kregen te maken. Maar Lodewijk Asscher en Jetta Kleinsma voelen zich blijkbaar minder verantwoor­ delijk voor de uitkeringsgerechtig­ den en gepensioneerden.” Onaantrekkelijk Bij de invoering van de nieuwe Zorgverkeringswet (die in 2006 in de plaats kwam van het Zieken­ fonds en de Particuliere ziekte­ kostenverzekering) werd de premie voor de zorgverzekering in twee delen geknipt. Iedereen betaalt een nominale premie en daarnaast een inkomensafhanke­

lijke premie. De zorgtoeslag moet deels de lagere inkomens compenseren voor de nominale premie. Voor werknemers wordt deze in­komensafhankelijke premie normaliter door de werkgever betaald. Maar de vutters en geprepensioneerden kregen dit niet gecompenseerd, want die hadden feitelijk geen werk­gever meer. Banning: “Blijkbaar was dit een bewuste keuze van de politiek om het via een achterdeur onaan­ trekkelijk te maken om toch met de vut of prepensioen te gaan. Als FNV hebben we daar indertijd stevig tegen geprotesteerd, maar uiteindelijk moesten we constate­ ren dat de politiek absoluut niet bereid was om dit ongewenste effect ongedaan te maken.” Meer premie betalen De overheid (lees: de politiek) heeft ontdekt dat de constructie van het berekenen en betalen van de inkomensafhankelijke premie voor de zorgverzekering wel een ingewikkelde was geworden. Wat op zich een correcte constatering was. Maar de oplossing voor dit probleem creëert een ander en groter probleem.De werkgever moet nu de (inkomensafhankelijke) premie ( groot 7.75 % ) zorgver­ zekeringswet rechtstreeks beta­ len.Maar dat heeft als gevolg dat de werknemer netto meer overhoudt en de fiscus minder ontvangt. En dat was nou net weer niet de bedoeling! Om dit dus weer te compenseren hebben ze het tarief van de onder­ ste schijf van de inkomstenbelas­ ting verhoogd van 33,1 procent naar 37 procent. Dit hogere tarief geldt voor alle Nederlanders en ook voor het speciale belasting­ tabel voor gepensioneerden (lees 65-plussers) is dit verhoogd. Dat wordt wel weer deels gecom­ penseerd door de kleine verho­ ging van de AOW, een hogere algemene ­heffingskorting, en een verhoging van de ouderenkorting.” (Zie onderstaand schemaatje.) 2013

2012

Algemene Heffingskorting

1.034

934

Ouderenkorting tot en met 35450

1.032

762

Ouderenkorting vanaf 35450

150

n.v.t.

Alleenstaande ouderenkorting

429

429

AOW-gerechtigden Meer te betalen: • Eerste belastingschijf + 3,9 pro­ cent en de tweede belastingschijf + 0.05% (ongeveer 800 euro) • De inkomensafhankelijke zorg­ verzekeringspremie over het aanvullende pensioen van 5.0% naar 5.65% Minder te betalen/ meer terugkrijgen: • Algemene heffingskorting plus honderd euro • Ouderen korting plus 150 of plus 270 euro • Inkomensafhankelijke zorg­ verzekeringspremie over de AOW van 7.1% naar 5.65 Voor Vutters en geprepensioneerden: Meer te betalen: • Inkomensafhankelijke zorgverze­ keringspremie van 5% naar 5.65% • Eerste tariefschijf van de belas­ tingen + 3.9% ( tot het maxi­ mum in de 1e belastingschijf) en in de tweede tariefschijf van de belastingen + 0.05% (samen ongeveer 800 euro!) Minder te betalen: • Tijdelijke heffingskorting voor vutters en vroeggepensioneer­ den is 1% van de uitkering uit een pensioenregeling of rege­ ling voor vervroegd uittreden, met een maximum van € 182. • De Vutters en geprepensioneer­ den krijgen slechts € 182 com­ pensatie voor bijna 800 euro wat ze meer in de eerste schijf moeten betalen. Hekel Grofweg kun je de gevolgen van de WUL als volgt kort samenvatten. AOW-gerechtigden gaan er wat op achteruit, maar afhankelijk van de hoogte van het inkomen, is de inkomensachteruitgang nog te overzien. Vooral Vutters en gepre­ pensioneerden gaan er netto fors op achteruit. Dat komt vooral door de verhoging van de ouderenkor­ ting en de verhoging van de alge­ mene heffingskorting die wel voor AOW gerechtigden geldt maar voor hen niet. Banning: “Zou de politiek dan echt zo’n hekel hebben aan Vutters en geprepensioneerden dat ze nog weer eens financieel gestraft moeten worden, omdat ze eerder zijn gestopt met werken? Je zou het haast gaan denken.” <

FNV Jong: Jongeren en ouderen hebben een gemeenschappelijk belang

Ouderen worden hard getroffen Nieuwe belastingmaatregelen, kortingen van pensioenen en de latere uitbetaling van de AOW-uitkering kunt u flink in de portemonnee voelen. Wim Beljaars vertelt wat het voor hem betekent.

D Dennis Wiersma, voorzitter FNV Jong: “We moeten goed in de gaten houden dat iedereen, jong en oud, mee kan doen.”

De FNV is in beweging. De FNV moderniseert en verandert. Driekwart jaar geleden kregen de jongeren een eigen bond in de FNV. In de nieuwe FNV krijgen de oudere leden een eigen sector. Welke indruk heeft FNV Jong van FNV plus? In 1982 werd binnen de FNV de Jongeren­ beweging opgericht. Deze ging in 1989 ruziënd ten onder en werd vervangen door de netwerkorganisatie FNV Jongeren. Met teruglopende ledentallen en afkal­ vende inkomsten, druppelde de jongeren­ organisatie leeg. In 2006 werd het jongerenwerk nieuw leven ingeblazen en ontstond FNV Jong. Sinds juni 2012 zijn de jongeren in de FNV georganiseerd in een zelfstandige bond onder de FNV-paraplu. En FNV Jong heeft grootse plannen. De top van FNV moet bijvoorbeeld jonger. De vakbeweging moet ook meer jonge mensen aanspreken, met nieuwe ideeën en nieuwe mensen. De huidige voorzitter van FNV Jong, Dennis Wiersma, reageert op ons verzoek kort op het ontstaan van de sector ouderen. Vooruitlopend op de sector ouderen die in de nieuwe FNV wordt opgericht, hebben ­enkele bonden hun belangenbehartiging aan de oudere leden gebundeld. Zij doen dit onder de voorlopige werknaam FNV plus!. Wat is je eerste ­indruk van FNV plus? Ik vind het een goede zaak dat de ouderen zich, net als de jongeren, organiseren. En het is vooral goed, omdat dat onder FNV-vlag gebeurt. In elke levensfase hebben mensen elkaar iets te bieden. En of je nu werkt of niet meer werkt, je wilt toch graag jouw belangen op collectief niveau georganiseerd zien. Wij zullen allemaal onze eigen standpunten inne­ men, onze achterban verwacht dat ook. Maar dan is het mooi dat we aangesloten zijn bij een groter geheel. We kunnen samen, in FNV-verband, onderling discussies voeren, zonder dat we door andere partijen tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden. Natuurlijk zijn er tegen­ stellingen tussen jong en oud. Jongeren

leven over het algemeen langer, vaak zoeken ze nog naar werk, maar ze hebben tegelijkertijd ­minder ervaring en hebben te maken met andere risico’s. Die willen wij als FNV Jong niet eenzijdig benaderen. We ­moeten voorkomen dat we elk op ons eigen standpunt gaan staan, want dat is geen wenselijke situatie. Kun je eens ingaan op die tegenstellingen tussen jong en oud en hoe we die zouden kunnen overbruggen? Neem de zorg. Daar maak je vaker gebruik van als je ouder dan 65 jaar bent. Toch ­betalen jongeren daar helemaal aan mee. Of de huizenmarkt, het is moeilijk voor jongeren om een huis te kopen. Wij hebben aan wederzijdse solidariteit. We moeten goed in de gaten houden dat iedereen, jong en oud, mee kan doen.

oor nieuwe belastingmaat­ regelen krijgt Wim Beljaars, kaderlid bij FNV Bondgenoten, sinds januari van dit jaar 4,5 pro­ cent minder inkomen. Vanaf april kort zijn pensioenfonds PMT de pensioenen met 6,3 procent. En omdat Wim begin april 1950 is geboren, krijgt hij zijn eerste AOW pas drie maanden nadat hij 65 jaar is geworden. “Ik word nu al getroffen door de belastingmaatregel,” zegt Wim Beljaars. “Vanaf april raakt ik nog een keer 6.3 procent extra kwijt door het korten van mijn pensi­ oen. Al met al een forse aderla­ ting. Bij elkaar moet ik netto ruim 13 procent inleveren ten opzichte van december 2012. Daar had ik vorig jaar geen rekening meege­ houden. Voorbeelden van korting uit het pensioenjournaal van PMT blijken voor mij netto negatiever uit te pakken met name door de belastingmaat­regelen. Maar toch.

Je zou maar net gekozen hebben om met vervroegd ouderdoms­ pensioen te gaan! "En als klap op de vuurpijl krijg ik nog drie maanden later AOW. Eindelijk een klein voordeeltje. Was ik later dan in 1950 geboren dan had ik door de plannen van kabinet Rutte twee, zes in plaats van drie maanden langer op mijn AOW moeten wachten." Hoofdzaak: de rekenrente Wim wil dat de politiek meehelpt om de rekenregels aan te pas­ sen. Wim: “ De wet schrijft de te hanteren rekenrente voor die nu historisch laag is. Dit is de hoofdoorzaak van de problemen van het pensioenfonds. De pen­ sioenfondsen moeten zich niet te rijk reken maar vooral ook niet te arm. Een lichte aanpassing van de rekenrente kan veel problemen voorkomen.” Wat Wim ook wil is dat beter nagedacht wordt over de effec­ ten van het gelijk korten van alle groepen. Wat in naam evenwich­ tig korten heet, pakt in de praktijk onevenwichtig uit. Mensen met pensioen merken nu direct dat ze minder inkomen hebben. <

Op welke vlakken zouden FNV Jong en FNV plus! samen kunnen werken? Op heel veel vlakken. We kunnen geza­ menlijk standpunten formuleren. Over pensioenen, want er is bij iedereen grote behoefte aan toekomstbestendigheid. Over de zorg, want we hebben allemaal belang bij een betaalbare zorg en zorg met een hoog niveau. We kunnen samenwer­ ken op het gebied van werk. Je kunt bijvoorbeeld denken aan mentorschappen. Iemand die zestig jaar is kan een paar dagen per week coach van een jongere werknemer worden. Dan gaat kennis niet verloren en kan een jongere werknemer meteen werken aan connecties en een netwerk op het werk. En we kunnen samenwerken aan solidariteit. Jongeren willen een mooie toekomst, ouderen willen een mooie oude dag. De jongeren en de ouderen binnen de FNV willen voorkomen dat er straks groepen mensen niet meer mee kunnen doen in onze samenleving. Dat is een belangrijk gemeenschappelijk belang. Ik zie dus heel veel mogelijkheden om samen te werken. < Meer informatie over FNV Jong: www.fnvjong.nl www.nieuwetop.nl

Wim Beljaars: “Ik lever ruim 13 procent in.”

Ouderenwijzer • 7

Uitnodiging Wij willen u graag informeren over de huidige stand van zaken rond het inkomen van ouderen en het samenwerkingsverband voor ouderen onder de werktitel FNV plus!. Hiervoor organise­ ren wij meer dan 25 regionale bijeenkomsten door het hele land. We nodigen u van harte uit om hieraan deel te nemen.

Teken voor een ­eerlijk pensioen! Nederland heeft een van de beste pensioenstelsels van de wereld. Doordat iedereen meedoet krijg je veel pensioen voor een relatief lage premie. De pensioenfondsen beheren veel geld, samen zo’n 900.000.000.000 (negenhonderd miljard) euro. ­Daarmee kunnen ze de pensioenen betalen van de gepensio­ neerden van nu én van de toekomst. Wij willen dat pensioen­ stelsel voor onze kinderen en kleinkinderen veiligstellen. Vijf jaar gelden kregen pensioen­ fondsen nieuwe irreële reken­ regels opgelegd waardoor ze gedwongen worden zich te arm te rekenen. Daardoor worden de pensioenen van gepensioneer­ den, maar ook de pensioenrech­ ten van actieve deelnemers, al een paar jaar niet verhoogd en moeten sommige fondsen ze zelfs verlagen. Wij willen realisti­ sche rekenregels, zodat fondsen zich niet te rijk, maar zeker ook niet te arm kunnen rekenen. Het nieuwe regeerakkoord van het Kabinet Rutte II beperkt de toekomstige mogelijkheden om een goed pensioen op te bou­ wen drastisch. Vooral jongeren zijn daarvan de dupe. Ze zullen daardoor ruim 20 procent minder pensioen ontvangen. Deze plan­ nen moeten van tafel! Ja, we leven steeds langer, dus langer werken wordt normaal. Maar de verhoging van de AOWleeftijd is te snel, te inflexibel en brengt mensen die al gestopt zijn met werken in onoplosbare problemen. Het moet mogelijk worden eerder te stoppen met iets minder AOW en door te werken voor iets meer AOW. Overgangsproblemen voor mensen die nu al niet meer wer­ ken moeten ruimhartig worden opgelost.

Wij willen: • Een eerlijk, solidair en realis­ tisch pensioen voor oud en jong, voor nu en straks! • Geen korting van de pensioe­ nen en pensioenrechten als gevolg van de onrealistische rekenregels bij de huidige extreem lage rente! • Weg met de pensioenafbraak­ plannen van Rutte II, die vooral dramatisch zijn voor jongeren: zij bouwen straks ruim 20 ­procent minder pensioen op! • Een fatsoenlijke AOW met een flexibele ingangsdatum! • Een AOW-overbruggings­ regeling voor iedereen die al met vroegpensioen is! • Pensioen over flexibele arbeid moet goed geregeld zijn: pensioenopbouw vanaf de eerste dag en geen afkoop van kleine pensioenen! • Zeggenschap voor deelne­ mers over hun pensioenop­ bouw: medezeggenschap in ­pensioenfondsen! U vindt de petitie op www.abvakabofnv.nl/ Formulieren/stemmingen/ petitie-eerlijk-pensioen Heeft u geen toegang tot internet? Dan kunt u schrijven naar J.Stam, Postbus 3010, 2700 KT Zoetermeer. <

Wij willen u graag informeren over de huidige stand van zaken rond het inkomen van ouderen en het samenwerkingsverband voor ouderen onder de werktitel FNV plus!. Hiervoor organiseren wij meer dan 25 regionale bijeen­ komsten door het hele land. We nodigen u van harte uit om hieraan deel te nemen. In de maanden maart en april organise­ ren de bonden die samenwerken FNV plus! regionale bijeenkom­ sten in het hele land. We willen dan met de leden praten over de inkomensgevolgen van het huidige kabinetsbeleid. Het zal ondermeer gaan over de WUL (zie pagina 6-7),

de rekenrente bij de pensioen­ fondsen (zie pagina 2-3) en ook het AOW inkomensgat (zie pagina 4-5). Tijdens de bijeen­komsten intro­duceren we ook de nieuwe vakbond voor senioren: wat wil­ len we gaan doen en hoe zijn we ge­organiseerd. De bestuurders van de bonden spreken het liefst met zoveel mogelijk leden, vandaar dat we u uitnodigen aanwezig te zijn bij één van de bijeenkomsten. Per bijeenkomst is er plaats voor maximaal honderd personen.Hier­ onder vindt u de lijst met bijeen­ komsten, u kunt zich aanmelden via www.abvakabofnv.nl/ oudereninbeweging

Overzicht informatiebijeenkomsten FNV plus! Alle bijeenkomsten: 13.30 uur tot 16.00 uur. Nr. Dag

Datum

Plaats

Locatie

1

Maandag

4 maart

Nie Heerenveen

Koningshof

2

Dinsdag

5 maart

Deventer

Zalencentrum De Horst

3

Woensdag

6 maart

Emmen

De Marke

4

Vrijdag

8 maart

Hoogeveen

Anders Hotel Hoogeveen

5

Maandag

11 maart

Zwolle

De Nieuwe Buitensociëteit

6

Woensdag

13 maart

Leeuwarden

Tivoli

7

Donderdag

14 maart

Groningen

‘t Vinkhuis

8

Vrijdag

15 maart

Apeldoorn

Dokzuid

9

Maandag

18 maart

Rotterdam

De Rustburcht

10

Dinsdag

19 maart

Hengelo

De Zwanenhof

11

Woensdag

20 maart

Den Haag

vd Valk Nootdorp

12

Maandag

25 maart

Amsterdam

Rhone Zalencentrum

13

Dinsdag

26 maart

Nieuwegein

t Veerhuis

14

Woensdag

27 maart

Almere

Eksternest Almere

15

Donderdag

28 maart

Lelystad

Bataviawerf Lelystad

16

Dinsdag

2 april

Alkmaar

Alkmaarse Poort

17

Woensdag

3 april

Roosendaal

Zalencentrum Schuttershof

18

Vrijdag

5 april

Maastricht

Kapelaan Lochtmanhuis

19

Maandag

8 april

Venlo

Van der Valk Hotel

20

Dinsdag

9 april

Leiden

Tulip Inn Leiden

21

Woensdag

10 april

Eindhoven

De Ambassadeur

22

Donderdag

11 april

Goes/Middelburg

Vd Valk Middelburg

23

Vrijdag

12 april

Nijmegen

Goffertboederij

24

Maandag

15 april

Heerlen

Van der Valk Hotel

25

Dinsdag

16 april

Tilburg

Boerke Mutsears

26

Donderdag

18 april

Den Bosch

Cultureel Centrum De Helftheuvel

Colofon Tekst Jackie van der Werff, Willem Banning, Jan Stam, Anneke Stevens, Jan Wit Vormgeving FNV Bondgenoten RAAK Grafisch Ontwerp Beeld Jeannette Schols

Heeft u een vraag voor de redactie? U kunt hem via e-mail of per post aan ons stellen. Via e-mail [email protected] of via de post FNV Bondgenoten, ter attentie van: Carla van Hapert/Willem Banning, Antwoordnummer 1000, 6000 VB Weert (geen postzegel nodig).