OUDERBETROKKENHEID
DOEN! Jaargang 2014, nr. 1
REDACTIONEEL Goede ideeën om ouderbetrokkenheid te vergroten
U
itwisselen van kennis, ervaring en ideeën over ouderbetrokkenheid: daar draaide het om op het Onderwijsfestival Ouders en School op 24 september dit jaar. Mij werd gevraagd om het festival officieel te openen. Dat heb ik dan ook met veel plezier gedaan. Vrijwel iedere ouder is betrokken bij de schoolcarrière van zijn kind. Iedereen wil het beste voor zijn kind, maar hoe doe je dat nu precies? Hoe kun je daar als ouder een bijdrage aan leveren? Een goed en regelmatig contact tussen docent en ouder speelt daar een belangrijke rol bij. Zo blijft een ouder op de hoogte van de vorderingen die zijn kind maakt. En weet de docent wat het kind in zijn vrije tijd graag doet, en waar het buiten schooltijd goed in is. Zo kun je ieder kind onderwijs bieden dat bij hem past. Tijdens het Onderwijsfestival presenteerden verschillende ouders leuke projecten. Gastlessen in andere culturen, een taalmaatjes project en bijvoorbeeld mini festivals. Ik was onder de indruk van de creativiteit van aanwezigen. Vooral ook, omdat het niet slechts plannen waren, maar in de meeste gevallen al op hun eigen basisschool wordt uitgevoerd. Met plezier! Ook dit soort bijzondere extra’s komt alle kinderen in een klas ten goede. Zo kunnen we op een laagdrempelige manier iets extra’s doen voor onze Amsterdamse kinderen.
In deze uitgave kunt u meer lezen over ouderbetrokkenheid. Hoe geven we ouderbetrokkenheid met elkaar verder vorm? Dat was de centrale vraag. Vele vormen passeerden de revue. Intussen blijf ik openstaan voor meer goede ideeën om ouderbetrokkenheid te vergroten. U kunt op mij rekenen wanneer het gaat om goede voorbeelden breed te verspreiden. Ik wens u met dit verslag veel herkenning, inspiratie en leesplezier! Wethouder Onderwijs Simone Kukenheim
‘Het is mijn droom dat onderwijs aangepast is aan hoe het voor het kind het beste werkt.’
Redactioneel
2
Onderwijsfestival; een terugblik
Goede ideeën om ouder-
Debat
betrokkenheid te vergroten
Tweetverslag
20
Woordkunsten Atta de Tolk Lieve leerling
6
Workshops
Cadeaus, cupcakes, vrienden en koffie
Groepschrift28
Tips voor meer ouderbetrokkenheid 10
Taaltips29
Ouders en school Vraag en aanbod
Ouderbetrokkenheid moet je doen Best practice
30
13
And the winner is… Ouderbetrokkenheid in de praktijk
16
Ouders vormen het hart van basisschool Corantijn 4
5
LIEVE LEERLING
Wat vinden de achtjarige ‘praatjesmakers’ van Kaleidoscoop basisschool Corantijn van hun betrokken ouders? En hoe krijgen zij andere ouders op school?
CADEAUS, CUPCAKES, VRIENDEN EN KOFFIE
Vrienden
Farhad en Zakaria worden geholpen bij het verbeteren van taalfouten door een vader van hun vriendje. De eigen ouders zijn (nog) niet betrokken op school. ‘Stel dat ze je dan voor schut zetten! Liever niet…’ Wanneer ze de eerste schaamte hebben weggelachen, zouden ze hun ouders vertellen dat het leuk is om leuke dingen met de school te doen. ‘Zo kun je nieuwe ouders en vrienden ontmoeten.’
Betrokkken
Hannah, Lola, Bente, Louise en Jonas worden voor tien minuten uit hun klas geplukt om hun mening te delen. Hun ouders zijn respectievelijk: klassenouder en luizenmoeder; grafisch ontwerper die de schoolgids en Sinterklaasboot maakte; medezeggenschapsraadslid; posterplakker en initiatiefnemer van de bouw van de multifunctionele ontmoetingsruimte op school; vormgever van deze ontmoetingsruimte.
‘Er gaat niks boven door je ouder te worden voorgelezen.’ ONO-ONO MAGAZINE
6
ONO-ONO MAGAZINE
7
Vertrouwen
Kinderen vinden het soms niet leuk als hun ouders heel betrokken zijn op school. ‘Dan kan ik ’s avonds geen welterusten zeggen, omdat ze dan op school zijn.’ Aan de andere kant vinden ze het wel goed als ouders meegaan naar bijvoorbeeld het Dolfinarium, want ‘soms zie ik mijn klasgenootjes meer dan mijn ouders’. Ook geeft het de kinderen vertrouwen om beter te zwemmen als hun vader meegaat op schoolreisje of naar het zwembad. Dat ouders ook met klasgenootjes spelen of lezen, wordt niet altijd gewaardeerd, want ‘dan word je niet door je ouders voorgelezen, wat toch het allerleukst is.’
Tips
De kinderen geven de volgende tips om de school vol te laten lopen met helpende ouders. Er wordt geen middel geschuwd: cadeaus, cupcakes, nieuwe vrienden maken, een artikel in de schoolkrant als dank voor de hulp, taken waar de ouders blij van worden en bovenal gratis koffie.
‘Stel dat ze je dan voor schut zetten! Liever niet…’
ONO-ONO MAGAZINE
8
ONO-ONO MAGAZINE
9
1
Tips voor meer ouderbetrokkenheid
Interactie is de sleutel Zes tips voor een succesvolle samenwerking Het belang van een goede relatie tussen ouders en school is evident. Een hogere betrokkenheid van ouders leidt tot beter gedrag en betere leerprestaties en werkhouding van hun kind op school. Maar hoe zorg je voor een goede relatie? Een professionele omgang met elkaar blijkt een belangrijke succesfactor, met communicatie als sleutelbegrip. Hieronder volgen zes tips om dit te bereiken, op basis van gesprekken met een grote dwarsdoorsnede van het Amsterdamse basisonderwijs.
ONO-ONO MAGAZINE
10
Maak kennis Een heldere, open en doelgerichte manier van met elkaar omgaan is professioneel en maakt samenwerking niet alleen makkelijker, maar ook prettiger. Een persoonlijke kennismaking van de leerkracht met ouders aan het begin van het schooljaar is hiervoor een goed begin. De grote winst hiervan is de positieve start die leerkracht en ouders samen maken. Een gesprek later in het jaar bij zorg of problemen gaan beide partijen anders in, als zij al eerder en onder neutrale omstandigheden hebben kennisgemaakt. De leerkracht heeft aan het begin van het jaar direct een beeld van wat ouders eventueel willen en kunnen doen. Voor ouders blijkt het gesprek vaak een geruststelling: hun kind is overgedragen aan een nieuwe leerkracht met wie ze nieuwe afspraken kunnen maken als dat nodig is.
ONO-ONO MAGAZINE
3 2
Spreek dezelfde taal Communicatie is de sleutel tot een succesvolle samenwerking. Het Latijnse woord communicare betekent ‘iets gemeenschappelijk maken’. En dat is precies waarover het gaat bij de samenwerking tussen school en ouders. Zorg als school voor een heldere visie op ouderbetrokkenheid, waarin teamleden het eens zijn over wat zij onder ouderbetrokkenheid verstaan, waarom die betrokkenheid belangrijk is en hoe zij daar samen handen en voeten aan geven. Dat levert duidelijkheid op voor leerkrachten én ouders. Vraag als ouder de school hoe ze in de praktijk invulling geeft aan ouderbetrokkenheid. Wat wordt er wanneer van jou als ouder verwacht? Wat is jouw rol als je kind huiswerk meekrijgt, op welke manier worden resultaten besproken of hoe kun je een leerkracht het beste benaderen als je je zorgen maakt? Duidelijkheid over dit soort zaken kan misverstanden voorkomen.
Het belang van het kind Kinderen floreren bij samenhang tussen thuis en school. Zowel scholen als ouders willen het beste voor het k ind en hebben daarmee een gemeenschappelijk belang. Het voor ogen houden van dit belang maakt samenwerking gemakkelijker. Elk kind heeft recht op een goede samenwerking tussen leerkracht en ouder.
11
5 4
Zie elkaar als gelijkwaardig Een laagdrempelig contact met de leerkracht die hen serieus neemt. Dat is wat ouders wensen. Scholen zien ouders mondiger en kritischer worden en interpreteren dat soms als bemoeizuchtig of lastig. Maar de mondige en kritische burger duikt overal in de maatschappij op. De autoriteit van instellingen is niet langer vanzelfsprekend. . De afstand is kleiner geworden. Ouders willen meepraten en meebeslissen. Gelijkwaardigheid is een voorwaarde voor een gezonde relatie tussen ouders en school. Dat betekent dat beiden partij zijn in de samenwerking, maar niet dat ze gelijk zijn. Ouders zijn emotioneel betrokken en zijn eindverantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. De school is professioneel betrokken bij de ontwikkeling van de leerling en eindverantwoordelijk voor de kwaliteit en organisatie van het onderwijs. In een goede relatie respecteer je elkaars inbreng.
ONO-ONO MAGAZINE
Afspraak is afspraak Succesvolle ouderbetrokkenheid is niet vrijblijvend. Verwachtingen worden glashelder als er afspraken aan worden verbonden. Door het maken van afspraken legt de school vast wat ouderbetrokkenheid betekent voor de organisatie van het werk en voor de omgang met elkaar, met ouders en met leerlingen. Het maken en naleven van afspraken is essentieel, maar vaak lastig om te doen. Het is voor een leerkracht zaak om er niet zomaar van uit te gaan dat een afspraak wel duidelijk is voor de ouders. Soms interpreteren ze die anders, of zijn ze niet in staat om die na te komen. Ook kunnen leerkrachten in oude gewoonten vervallen en zich niet aan een afspraak houden. Dan zal je als ouder actie moeten ondernemen. Het helpt om in dit soort situaties terug te grijpen op het gemeenschappelijk belang: het beste voor het kind.
Best practice
And the winner is…
6
Communiceer! Bij samenwerking en betrokkenheid passen dialoog en interactie. Technologische ontwikkelingen maken dit vanzelfsprekend en laagdrempelig. Het eenzijdig informeren door scholen werkt niet meer: interactie is de sleutel. Selecteer als school de informatie op relevantie en bepaal welke middelen logisch en effectief zijn. Informatie beklijft beter door regelmatig een mail te sturen, dan door één bijeenkomst per jaar te houden voor een handvol ouders. De mail is daarbij echter geen vervanging van het persoonlijke contact. Maak afspraken, bijvoorbeeld over de termijn waarbinnen ouders antwoord kunnen verwachten. Heb je als ouder een vraag of opmerking? Blijf er vooral niet mee rondlopen. Kleine dingen kunnen snel groot worden als je er niet over praat. De informatie voor deze tips is afkomstig uit het boekje Ouders en school samen, waarin ervaringen uit de pilot ouderbetrokkenheid van scholen in Amsterdam zijn gebundeld.
Voor het Onderwijsfestival werden veel ideeën rondom ouderparticipatie ingediend. Tijdens het event, dat op 24 september voor Amsterdamse ouders en (voor)scholen is georganiseerd in het gerenoveerde Sieraad, voorheen een Ambachtsschool, werden de beste ideeën gepitcht. Natuurlijk waren er ook mooie prijzen te winnen voor mooie voorstellen. And the winner is… Startgesprekken Tweede plaats: 1000 euro Ingediend door: Arnie Schuil (directeur), OBS Corantijn.
Ouders in de klas Winnaar! 2000 euro Ingediend door: Ineke Wildenborg (de Opvoedpoli) in samenwerking met basisschool De Morgenster. De Opvoedpoli en De Morgenster geven lessen over verschillende culturen in groepen 6, 7 en 8. Per les nodigt de school een ouder van een andere cultuur in de klas uit. De thema’s kunnen gaan over
12
ONO-ONO MAGAZINE
onderwijs, regels, gewoonten, natuur of het normale leven in het land van herkomst. Met dit project werken ouders en school samen bij het leren en ontwikkelen van leerlingen. Daarnaast vergroten leerkrachten hun kennis van de culturele achtergrond van de ouders en leren zij uitlatingen en gedrag van de kinderen in de klas beter begrijpen.
Geen rapporten meer achteraf, maar vanaf de start van het schooljaar gesprekken tussen leerkracht, ouder en kind. Met als startpunt: Wat gaat er goed? Wat vind je lastig? Wat heb je nog te leren? Samen met ouders en het kind worden doelen gesteld en afspraken gemaakt wat eenieder gaat doen om deze doelen te halen. Halverwege het schooljaar is er een voortgangsgesprek. Hier worden de doelen eventueel bijgesteld. Het eindgesprek dient als basis voor het startgesprek in het volgend schooljaar. Zie ook het interview met Arnie Schuil ‘Ouders vormen hart Corantijnschool’ in dit magazine 13
Gesprekken met ouders Ingediend door: Angelique Neyt (coördinator ouderbetrokkenheid Partou). ‘Door de dialoog samen het beste ontwikkelingsklimaat creëren voor het kind.’
School & Wijk
Powered by parents
Derde plaats: 500 euro Ingediend door: Gert-Jan Kroese (ouder De Catamaran en partner St. Leuk Nederland) School & Wijk (S&W) is een besloten online communicatieplatform voor basisscholen, kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang en naschoolse activiteitencentra. Met S&W kan een basisschool online nieuwsbrieven en berichten sturen. Ouders kunnen ook zelf communiceren met de school of met elkaar zonder dat ze het mailadres van andere ouders hoeven te kennen. S&W biedt daarnaast een smoelenboek, een (foto)archief, een enquêtetool en een iDEAL-betaalfunctie zodat ouders online het schoolgeld, de ouderbijdrage of een groot feest kunnen betalen.
ONO-ONO MAGAZINE
Ingediend door: Liekje Welten (ouder) en Maarten Berkers (directeur St. Lidwinaschool) Powered by Parents is een initiatief van Lidwina-ouders. Zij gaan actief in gesprek met andere ouders over hoe de school een nog betere school kan worden en welke bijdrage zij zelf hieraan kunnen leveren. Er wordt een gezamenlijke agenda opgesteld door de ouder en school. Bijvoorbeeld rondom thema’s als muziek, techniek, nieuwe media, social skills, yoga en sport. De communicatie verloopt via de website van de school, een eigen Facebookpagina, Twitter en een App.
Angelique wil een week lang stellingen over ouderbetrokkenheid ophangen op de (voor) school, waar ouders actief op kunnen reageren met eigen ideeën en verwachtingen. Na de input van de ouders wordt er een bijeenkomst georganiseerd voor het (voor)schoolteam en ouders, om in gesprek te gaan over ouderbetrokkenheid. Wederzijdse verwachtingen en acties worden uitvoerig besproken. Aan het einde van het schooljaar wordt de voortgang bekeken.
Mail naar: ouderbetrokkenheid
[email protected]., als: 1. jouw idee een initiatief is, dat nog niet bestaat in Amsterdam; 2. Het idee zowel voor ouders als voor professionals toegevoegde waarde heeft; 3. Het effect van het idee een blijvend karakter heeft.
Mentorproject voor ouders Ingediend door: Francine van Stappershoef (ouder Westerparkschool). Mentorschap voor (allochtone) ouders om een brug te slaan en communicatie te bevorderen tussen ouder-kind- leerkracht en school. Dat stelt de mentor-coördinator zich ten doel. Taken van de mentor zijn onder andere een huisbezoek waarbij de activiteiten van het schooljaar worden besproken en de behoeften van de ouder gepolst, gezamenlijk voorstellen aan de juf of meester, voorbereiden van en meegaan naar het tienminutengesprek of andere gesprekken op school.
Dacht jij: dit doen wij al als ouder of professional, die betrokken is bij een (voor)school, maar dan beter? Of heb je een idee dat zeker in dit rijtje thuishoort? Inspireer ons dan met jouw idee voor het volgende magazine. 14
ONO-ONO MAGAZINE
Taalmaatje op school Ingediend door: M. Soeterik, (ouder van kind op De Poolschool). Ouders die vinden dat zij het Nederlands onvoldoende beheersen, kunnen via de school in contact worden gebracht met een Taalmaatje. Het Taalmaatje is een andere ouder die kinderen op dezelfde school heeft zitten. Zij spreken wekelijks af om samen Nederlands te oefenen aan de hand van onderwerpen die spelen op school, bijvoorbeeld: de nieuwsbrief, lesstof van de kinderen of thema’s die op school worden behandeld. De ouders die zich vrijwillig inzetten als Taalmaatje krijgen ondersteuning van een coördinator op school en volgen eventueel laagdrempelige trainingen.
15
Ouderbetrokkenheid in de praktijk
Ouders vormen hart Corantijnschool
Van dierenverzorger, ouderraadslid, schooltuinier, hamburgerbakker, sinterklaasbegeleider tot portiekoma. Je kunt de taak zo gek niet bedenken of er is wel een ouder voor te vinden op de Corantijnschool in West.
Directeur Arnie Schuil: ‘Ouders zijn een onmisbare partner.’
ONO-ONO MAGAZINE
Wat op school begint als ouderparticipatie, resulteert vaak thuis in de zo gewenste ouderbetrokkenheid. Ouders zijn onder meer betrokken bij de PR, website en schoolkrantredactie. Zelfs de doorlopende filosofieleerlijn is voortgekomen uit een ouderinitiatief om ‘waardeloos’ te kunnen denken. De ouders en kinderen stromen klokslag half 9 binnen op deze regenachtige dag het prachtige pand, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Tien groepen 16
ONO-ONO MAGAZINE
en een instroomgroep bij de kleuters is deze school rijk. Arnie klimt trots in het schoolrek in wat nu nog de gymzaal is. Deze zaal zal met de bijdrage van 125.000 euro van het stadsdeel West echter worden omgetoverd tot multifunctionele ontmoetingsplaats voor de school, ouders en de buurt. In dit nieuwe hart van de school kunnen ouders blijven hangen voor een kop koffie en kunnen bijeenkomsten en verschillende activiteiten worden georganiseerd.
‘Dit hadden we zonder de aanhoudende lobby van de ouders nooit voor elkaar gekregen.’ De school is van een ‘zwarte’ school uitgegroeid tot gemengde school met verschillend ouders, vertelt schooldirecteur Arnie: ‘Ouders zijn een onmisbare partner.’ Wanneer het over de startgesprekken gaat, een initiatief waarmee de school de tweede plaats bemachtigde op het Onderwijsfestival, claimt Arnie knipogend: ‘Eigenlijk waren we eerste! De winnaars hadden veel meer eigen mensen opgetrommeld.’ Het vernieuwende aan de startgesprekken is, dat ze nu geplaatst worden in een gesprekscyclus. Kinderen krijgen geen rapporten meer. In de gesprekken 17
Voorzitter van de ouderraad Remco vindt dat de school niet zonder de hulp van ouders kan bij het ondersteunen van projecten. ‘Zet al je communicatiemiddelen in om ouders te bereiken.’
bestaan van de school, vertelt Arnie. Ze vraagt zichzelf weleens af waar de grens ligt bij ouderbetrokkenheid. ‘Wat kun je ouders nog vragen?’ Voor het eerst dit jaar gaat de school afscheid nemen van een heel betrokken ouder. ‘Dit wordt wel een dingetje.’ Arnie heeft al een nieuwe rol voor haar in petto, want de school krijgt met haar ontmoetingsruimte ook een buurtfunctie. Remco (voorzitter van de Ouderraad), Peter (die via Wij en de Maatschappij van ING 1.000 euro voor het speelhuis schonk) en de Turkse Umaha druppelen binnen met hun kinderen. Peter, die blijft nog even om Farhad en Zakari te begeleiden met hun taalles.
Peter helpt Farhad en Zakaria. Hij vindt het leuk om te zien dat de kinderen iets van zijn aanwijzingen opsteken.
wordt gefocust op wat de stand van zaken betekent voor de toekomst, in plaats van naderhand een oordeel vellen.’
Umaha lacht vriendelijk naar ons, maar is de taal nog niet machtig om vragen te beantwoorden.
ONO-ONO MAGAZINE
Ouders moet je serieus nemen, zegt Arnie: ‘Geef ze ruimte en vertrouwen om de school en kinderen te helpen.’ Volgens haar kunnen ook ouders zonder opleiding prima een kookcursus opzetten. Het blijft een uitdaging om allochtone ouders te betrekken, zelfs met de oudercontactmedewerker, die op het Corantijn actief is. ‘Krampachtig betrekken werkt niet.’ Er vindt wel een verschuiving plaats: nu nemen ook allochtone ouders iets mee naar de kerstborrel of naar het feest ter gelegenheid van het 90-jarig 18
Voorleesvader Abdel en dochter Rania (8 jaar). Abdel wil de taal graag beter leren en Rania vindt het samen lezen leuk. ONO-ONO MAGAZINE
19
Onderwijsfestival
Een terugblik Het doel van het Onderwijsfestival is het activeren en uitwisselen van ideeën over ouderbetrokkenheid. Het is een gevarieerde avond met een welkom door de wethouder, een debat, workshops, een prijsuitreiking voor het beste idee voor ouderparticipatie, een informatiemarkt, en een samenvatting van de avond met de woordkunsten van mentor Atta de Tolk.
Debat Een prikkelend debat aan de hand van verschillende stellingen mag natuurlijk niet ontbreken. Een debat waarbij de één stelt dat volwassenen elkaar moeten kunnen aanspreken op hun gedrag - immers: ‘It takes a village to raise a child – en de ander bij ‘moeten’ denkt aan bemoeizucht. We kijken naar een paar aansprekende fragmenten uit de kinderfilm Brammetje Baas en leren daaruit dat helaas niet in alle gevallen de neuzen allemaal dezelfde kant op staan. Schooldirecteur Maarten
ONO-ONO MAGAZINE
Berkers van de Lidwina-school: ‘Voor educatief partnerschap heb je ouders nodig. Accepteer wel dat je vanuit verschillende hoeken naar het kind kijkt. Het erbij betrekken van de ouders op zich is niet de kunst, maar wél om ze niet te verliezen. Het is belangrijk dat de leraar en directeur de positie van de ouders begrijpen. Inlevingsvermogen is een belangrijke kwaliteit voor ouders en leerkrachten om ouderparticipatie te laten slagen.’ Op de stelling ‘Het is belangrijk dat de school en ouders dezelfde visie hebben’ wordt gereageerd dat het in eerste instantie de school en het team zijn die de lijnen uitzetten. Een onderwijskundige vindt het noodzakelijk dat bij het ontwikkelen van de onderwijsvisie de school en ouders betrokken zijn. ‘Ik stuur mijn kind niet naar een school die een andere visie heeft dan ik,’ zegt een ander. De slotstelling dat samenwerking tussen school en ouders altijd beter kan, levert weinig stof tot discussie.
20
ONO-ONO MAGAZINE
21
Woordkunsten Atta de Tolk Rapsamenvatting Onderwijsfestival 24 september 2014
Eigenlijk is elke dag een klein wonder Want je ziet ze groeien en denkt aan hoe ze zijn begonnen Dus echt waar, we zullen dit samen doen Wij beïnvloeden vandaag wat zij later doen Als ik denk aan mijn juf denk ik: alles is liefde Ze brengt rustige eenvoud en prikkelende diepte Een jongen als Brammetje maakt haar niet verdrietig Ze doet er alles aan om zijn aandacht niet te verliezen Jullie zijn als die juf dus toon begrip voor elkaar Leer luisteren, geef tips als mooi gebaar
Begin van de avond ging de schoolbel Goede ideeën werden al bij voorbaat voorspeld
Jouw eigen mening verandert daar misschien niet door Want er zijn zoveel argumenten, er is zelfs een fabriek voor
We zijn allemaal geïnteresseerd in het onderwijs Brainstormen en inspireren maakt ons bijzonder rijk
Het is een nieuwe wereld. Een bijzondere situatie Dus je moet ook openstaan voor nieuwe vormen van communicatie
Want als je werkt met kids, wat wil dat dan betekenen? Je krijgt de kans om het land van succes te verzekeren
We begrijpen elkaar als we de taal spreken Dus een Taalmaatje kunnen we wel iets van opsteken
Maar het gaat niet alleen om taal en rekenen Het draait ook om talentvolle kids die opvallen in de menigte
Het is knap dat er werd gepitcht in de drukte En in het onderwijs weten we heel goed: geld maakt toch niet gelukkig
Vanavond heb ik gemerkt; we leren elke dag als mens Iedereen heeft zijn eigen visie, maar ook een eigen grens
Wel interessant, een ouder in de klas Dan kunnen ze zich ook inleven in de wereld van de leerkracht
Toch staat iedereen open voor het bewerkstelligen van een wens En af en toe moet je dingen bekijken door een andere lens
Een nieuwe gemeenschap: School en Wijk Een platform waar wederzijdse betrokkenheid wordt bereikt
Niemand wil horen hoe de leerkracht z’n kind afkraakt Dan is de band als een ravijn waar je vol gas ingaat
Een blijk van interesse, de startgesprekken Een mogelijkheid om elkaars wereld te ontdekken
Dus maken we met z’n allen een stevige afspraak Dat iedereen elk kind in de waarde en de kracht laat
Powered by Parents probeert bruggen te bouwen Participatie wordt versterkt door mentorproject voor ouders
Want leerkracht, je leert kracht Je geeft en krijgt energie wanneer je meer lacht
Communiceren; we willen het goed doen Maar een ouderavond lijkt soms een uitzending van Koefnoen
Meer autoriteit betekent niet altijd meer macht Flexibiliteit betekent extra veerkracht
Omarm de verfrissing, ga naar je droom op zoek Het is concreet, en toch klinkt het als een sprookje uit een schoolboek
En daarom word je vanzelf ontspannen Het is logisch dat we naar wederzijds begrip verlangen
Ik wil jullie allemaal bedanken, dat lijkt me wel gepast Een betere wereld begint namelijk bij jullie in de klas
En al komt de directie soms met wildvreemde plannen Jíj voorkomt dat jouw hoofd daardoor gaat hangen Dus blijf genieten van kleine dingen, anders is het zo zonde Al die kleine mensjes, ze zijn zo bijzonder
ONO-ONO MAGAZINE
22
ONO-ONO MAGAZINE
23
Workshops: uitkomsten en reacties
Het leerlingrapport
Tijdens het festival kon men deelnemen aan zes verschillende workshops: allemaal interactief en met een praktijkgericht karakter.
De school en ouders hebben volgens Lidewij van de Onderwijs Consumenten Organisatie een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het leerresultaat van het kind. Zelf dacht ze, toen ze het leerlingrapport voor het eerst zag: ‘Mijn hemel, wat betekent dit?’ Oefening baart echter kunst. Zowel de school als de ouder moet zich goed kunnen voorbereiden op het gesprek over de voortgang van het kind. Neem als ouder initiatief en vraag twee weken van tevoren de grafieken op. Het Cito-portaal is een handig forum om voortgangsinformatie met elkaar te delen. Tot slot vindt Lidewij dat niet alleen ouders gesprekstechnieken aangeboden zouden moeten krijgen, maar juist ook de leerkrachten, want communicatie zit niet in de lerarenopleiding.
Lidewij Koren OCO: ‘Zelf dacht ik ook eerst: mijn hemel, wat betekent dit?’
De workshops 1. Het leerlingrapport: in gesprek over toetsresultaten. Door: Lidewij Koren van de Amsterdamse Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO, oco.nl) 2. Werken met een open leerlingvolgsysteem: het ouderportaal. Door: Ella Duijnker en Carol de Boer (IKC Zeeburgereiland) 3. Wat maakt het verschil? Succesfactoren in samenwerking. Door: Anouk Mulder en Sara Blink (De Argumentenfabriek) 4. Ouders betrekken is meer dan ouders nieuwsbrieven sturen. Door: Peter de Vries (CPS) in samenwerking met Bureau Acting Time 5. Taaltips voor Amsterdam (Amsterdam.nl/ taaltips): samen werken aan taal. Door: Alette Baartmans (Thomas en Charles) 6. Samenwerking tussen ouders en voorschool. Door: Ineke Dijkstra en Renate Siepel (IJsterk Kinderopvang)
Lidewij Koren
Peter de Vries, CPS Consultancy: ‘Werp alle bestaande vormen over boord!’ In deze workshop leren de bezoekers door middel van theatrale werkvormen hoe men van ouderparticipatie 1.0 (niet betrokken) en 2.0 (overtrokken betrokken) naar 3.0 komt. Die laatste situatie is de meest ideale, waarbij er een team rond het kind wordt gevormd om het beste uit hem/haar te halen. Op basis van zijn ervaring schetsen Peter en zijn acterende collega’s met behulp van het publiek in korte sketches de do’s en dont’s voor ouderparticipatie. Allereerst wordt het publiek uitgedaagd de bestaande vormen als informatieavonden en tienminutengesprekken over boord te
Lees hier over drie van de zes workshops. Vind de overige workshops terug op: http://www.amsterdam.nl/ onderwijsfestival
Peter de Vries
ONO-ONO MAGAZINE
24
ONO-ONO MAGAZINE
25
De Argumentenfabriek De Argumentenfabriek organiseerde op het Onderwijsfestival een denksessie waarbij alle punten en ideeën over ouderbetrokkenheid op een Argumentenkaart worden verzameld. Een van de genoemde argumenten die toen naar voren kwam, is dat je als school gebruik moet maken van het sociaal kapitaal van ouders. Ouders zijn experts, van taxichauffeur tot fotograaf. gooien. In een wervelende voorstelling presenteert het team vier vormen die de wereld gaan veranderen, en aan het enthousiaste publiek te horen, zijn de deelnemers overtuigd geraakt: 1. Ga nooit met andermans kind aan het werk als je het kind niet kent. Begin daarom altijd met een startgesprek aan het begin van het schooljaar. Onderzoek toont aan dat 97% van de ouders terugkomt na dit startgesprek. Ouders zijn samenwerkingspartner, maar laat de ouder daarbij ouder zijn. 2. Bespaar tijd door betrokkenheid op maat te bieden, want niet ieder kind heeft alles nodig. 3. Breng de ouders met elkaar in contact. Organiseer bijvoorbeeld een nieuwjaarsreceptie in augustus. 4. Taal hoeft geen barrière te zijn om ouders te betrekken. Werk bijvoorbeeld met een Taalmaatje.
ONO-ONO MAGAZINE
Andere gouden tips/succesfactoren/ argumenten, waren: - Zorg dat de ouders elkaar kennen; - Wees tijdig transparant. Hierbij gaat het erom dat je elkaar wilt horen en verstaan. Hiervoor zijn gespreksvaardigheden onontbeerbaar; - Ga als leerkracht op huisbezoek bij ouder en kind. Dat vinden kinderen leuk. Op 13 oktober vond een vervolgsessie plaats, waardoor de Argumentenkaart Ouderbetrokkenheid verder groeide met succesfactoren. Als de kaart compleet is, zal deze te vinden zijn op: www.amsterdam.nl/onderwijsfestival.
26
ONO-ONO MAGAZINE
27
Groepschrift verbindt leerkracht
Organiseer een Taaltips Koffiemoment op school of thuis
Wat is het?
Tijd om bij elkaar in de klas te kijken, is er niet. Groepschrift, hét digitale en interactieve platform voor leerkrachten in Amsterdam, biedt de oplossing hiervoor. Het hele onderwijsveld kan hier zijn voordeel mee doen door zich online aan te melden, een eigen groep te starten en daarbij aan te sluiten. In een deels beveiligde omgeving kunnen kennis, ervaringen en successen worden gedeeld en opgehaald, kun je andere professionals leren kennen en gebruikmaken van de dataverzameling van materialen. Meld je nu aan op: groepschrift.nl. In Amsterdam bestaan al enkele netwerken van onderwijsprofessionals, maar geen van deze netwerken is uitgegroeid tot actief en ‘levend’ netwerk, doordat duurzame ondersteuning onderbreekt. Hier brengt de Gemeente Amsterdam samen met het onderwijsveld verandering in. Naast de Internationale Schakelklasdocenten wordt er ook in de voor-en vroegschoolse educatie en het voortgezet onderwijs al volop gebruik van gemaakt, van leerkrachten, intern begeleiders tot directeuren. Men kan gemak-
ONO-ONO MAGAZINE
Als u uw kind thuis helpt met taal, doet uw kind het meestal ook beter op school. Wilt u weten wat u kunt doen om uw kind te helpen? Organiseer dan zelf een Taaltips Koffie moment thuis of op school. Samen met andere ouders bespreekt u concrete tips om thuis spelenderwijs te werken aan taal.
kelijk een discussie starten en aanhaken bij lopende discussies. En natuurlijk ontbreekt de “Like-button” niet.
> Gratis begeleiding door medewerker van Taaltips Team. > Taaltips tas voor alle aanwezigen met leuke materialen om thuis aan de slag te gaan. > Boekenbon van €15,- voor de organiserende ouder.
Droomtool Vandaag is Floris van der Klein, Schakelklasdocent op het AMOS Visser ‘t Hooft, deelnemer bij een van de brainstormbijeenkomsten over Groepschrift tussen leerkrachten en de makers. Hier wordt de behoefte voor doorontwikkeling gepeild, zodat de laatste puntjes op de i kunnen worden gezet. Volgens Floris is Groepschrift een communicatiemiddel in ontwikkeling: ‘Er komt iets moois uit, als het body krijgt.’ Zijn droomtool verbindt de 120 schakelklasleerkrachten die allemaal op zoek zijn naar mooi taalonderwijs met elkaar. Zo hoeven zij dit niet allemaal na schooltijd zelf te ontwikkelen. Hun werk komt op Groepschrift samen en vormt een enorm rijke bron aan materiaal. Praat Floris wil ook graag zijn ervaring over ouderbetrokkenheid delen. Jenaplan van de school doet veel aan gesprek, spel, viering en leren. De ouders zitten in de schakelklas bij het kind in de les. Kinderen vinden het
28
Hoe kan ik mij aanmelden? Op de website amsterdam.nl/taaltips kunt u zich aanmelden. Het Taaltips Team neemt dan contact met u op.
geweldig om samen te leren, en ouders zien in hoe lastig het is om een taal te leren, vertelt hij. Ouders hebben volgens Floris vaak een verkeerde (hoge) verwachting van taalonderwijs. Het is belangrijk dat de ouder niet verwacht dat taalontwikkeling alleen op school plaatsvindt, maar het kind wil helpen door veel met hem te praten. Taalontwikkeling vindt volgens Floris de hele dag en zelfs in de slaap plaats. De school heeft slechts twintig procent invloed hierop. Daar schrikken ouders van. ‘En terecht!’ Kinderen leren door veel te praten, maar binnen de school moeten zij netjes hun beurt afwachten.
ONO-ONO MAGAZINE
Kijk op onze website voor leuke en leerzame spelletjes, Apps, games, voorleestips, liedjes en oefeningen.
amsterdam.nl/taaltips
De Taaltips website geeft praktische tips voor ouders en leerkrachten om met kinderen aan de slag te gaan met taal. Op de site zijn niet alleen leerzame spelletjes, apps, games en voorleestips te vinden, maar ook liedjes en oefeningen om samen te doen. Om ouders te stimuleren om taaltips te gebruiken, zijn er op veel scholen Taaltips Koffiemomenten. Daar kunnen ouders met elkaar in gesprek gaan over de taalontwikkeling van hun kinderen. amsterdam.nl/taaltips
29
Vraag en aanbod Tafeltantes en woordkunstenaars
Eén van de aanbevelingen op het Onderwijsfestival voor het betrekken van ouders was om ervaring, kennis en initiatieven van ouders in te zetten voor de school. Wat hebben de bezoekers van het Onderwijsfestival te bieden, en wat vragen zij?
Managementadvies
Theater NT2
Met haar Simson consultancy BV geeft Sieglin
De tip voor ouderbetrokkenheid van Marjolein
Simson trainingen Ouderbetrokkenheid en Ma-
Hesseling is het volgen van haar theatertrainin-
nagementadvies aan scholen en teams, voor-
gen, waarin ze ouders van buitenlandse afkomst
namelijk uit het primair onderwijs. Scholen en
op speelse wijze Nederlands als tweede taal
ouders spreken vaak een andere taal. Met haar
leert. Door te bewegen en gerichte spelopdrach-
tips bijvoorbeeld over de noodzaak van frequent
ten krijgt ze ouders aan de praat. Denk aan een
contact en luistertips brengt Sieglin hen dichter
moslimmoeder die aan het vriendje van haar
bij elkaar. ‘Begin op tijd!’, adviseert zij. Zij is er erg
zoon wil uitleggen, dat hij alleen mag mee-eten
benieuwd naar wat er op de agenda staat van de
Woordkunsten
gemeente en scholen, als het gaat om ouderbe-
Atta de Tolk is naast woordkunstenaar ook men-
training. Hier valt veel te winnen. Na haar trainin-
trokkenheid.
tor op het Wibautcollege. De groepsdynamiek
gen gaan moeders wél naar het rapportgesprek
tussen leerlingen vindt hij interessant en belang-
en stellen zelfs vragen. Zij vraagt: ‘Wat zijn best
rijk. Leerlingen zijn een groep jonge mensen
practices en hoe worden die gerealiseerd?’ Ook
die op elkaar reageren. Daarom biedt hij in zijn
wil ze graag weten op welke scholen allochtone
klassen een veilige sfeer, bijvoorbeeld door zich
ouders een meer actieve rol spelen.
als hij halal eet. Ook geeft ze rapportgesprekken-
kwetsbaar op te stellen en ook iets te vertellen over zijn privéleven. Hij merkt duidelijke verschil-
Joepspel
len op tussen schoolresultaten van kinderen
Tafeltantes Inge Verloop en Jeanette Kan bieden
van wie de ouders wel betrokken zijn bij school
scholen en ouders hun Joepspel. Met dit spel
en van kinderen bij wie dat het niet geval is. Hij
kunnen kinderen spelenderwijs tafels leren. De
komt ook bij de ouders thuis, en loopt een rondje
verliefde kat met negen levens speelt graag met
met leerlingen in de buurt van de school om één-
spinnen. Beelddenkende kinderen onthouden be-
op- ééngesprekken met ze te voeren.
ter dat een kat 9 levens heeft en een spin 8 poten. Dit ezelbruggetje levert op dat 9x8 tweeënzeventig is. Volgens Inge en Jeannette is samen spelen, samen leren. Zelf zijn zij geïnteresseerd in meer informatie over andere leerstijlen. ONO-ONO MAGAZINE
30
ONO-ONO MAGAZINE
31
Geef jouw mening: www.amsterdam.nl/onderwijsfestival Wat staat er op de ouderbetrokkenheidsagenda van jouw school?
Dit magazine is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van Team Onderwijs van de gemeente Amsterdam. Met dank aan iedereen die heeft meegewerkt!
Hoe willen jullie dat de volgende bijeenkomst ‘ouders en school’ eruitziet? Wat is jouw best practice voor ouderbetrokkenheid? Wat is jouw input voor het volgende magazine?
Coördinatie en redactie: Team Onderwijs PO Hoofdredactie: Simone Bommeljé, simonebommelje.nl Eindredactie: Sandra Ekkelboom, www.sandraspelt.nl Fotografie: Ruud van der Graaf, ruudvandergraaf.nl Ontwerp: AKIMOTO, Gijsbert Raadgever, akimoto.nl
32
