OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN
Rianne Broeke 28 april 2015
INHOUD * Algemene taalontwikkeling van jonge kinderen * Wat is kritisch en begrijpend luisteren? * Waarom is kritisch en begrijpend luisteren zo belangrijk? * Hoe kan kritisch en begrijpend luisteren gestimuleerd worden?
* Voorbeelden uit de klas * Overleg: hoe kan thuis aandacht worden besteed aan kritisch en begrijpend luisteren? * Tips voor thuis.
DE TAALONTWIKKELING VAN JONGE KINDEREN 1) Mondelinge taalvaardigheid
2) Ontluikende en beginnende geletterdheid
3) Taalbeschouwing en meta-linguïstische vaardigheden
WAT IS TAALONTWIKKELING? De taalontwikkeling is de groei of toename op het gebied van luisteren, spreken, lezen, schrijven en de reflectie op deze vaardigheden. Door na te denken over deze vaardigheden ontwikkelen kinderen het taalbewustzijn.
ZELF ERVAREN
LUISTEREN EN BEGRIJPEN Het leren van taal begint met luisteren en begrijpen. (Verhoeven & Aarnoutse)
De luistervaardigheid is de eerste taalvaardigheid die kinderen zich eigen maken. Vanuit deze taalvaardigheid komt de ontwikkeling van andere taalvaardigheden op gang. (Vernooy)
WAT IS KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN? Luistervaardigheid kan als passief en receptief worden gezien. Maar het is vooral ook een actief proces van denken en betekenis verlenen. ontwikkeling van begrijpend luisteren. Een proces waarin de luisteraar actief, doelgericht en probleemoplossend denkt en luistert. (Paalman, 2014)
KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN Begrijpend luisteren is meer dan alleen luisteren: (Bouwhuis) - interactie - praten over.. - nadenken - hardop denken - uitwisselen - voorspellen Deze vaardigheden zorgen ervoor dat een kind tot taalbegrip komt. Deze onderdelen maakt een kind zich niet allemaal zelf eigen, ze moeten aangeleerd worden. modeling (Vernooy)
WAAROM IS KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN ZO BELANGRIJK? Goed kunnen begrijpend luisteren is van grote invloed op: - de algemene (kennis)ontwikkeling; - het leren lezen in groep 3; - het latere begrijpend lezen en de daarmee verbonden woordenschatontwikkeling. (Vernooy)
WAAROM IS KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN ZO BELANGRIJK? Het begrijpend luisteren is een voorloper van het begrijpend lezen in de latere taalontwikkeling. Uit onderzoek is gebleken dat het begrijpend luisteren van grote invloed is op het leesbegrip. - Woordenschatontwikkeling. - Kennis van het onderwerp aanboren en versterken - Stimuleren van het denken
STIMULEREN VAN DE ONTWIKKELING VAN HET KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Aandacht schenken aan de actieve dimensie van het luisteren: het denken en betekenis verlenen. stimuleren van denkvaardigheden Voor het lezen:
voorkennis activeren + evt. moeilijke begrippen.
Tijdens het lezen: kinderen betrekken / reageren op reacties van kinderen /vragen stellen / voordoen denkstrategieën / ervaringen Na het lezen:
napraten over het verhaal / begrip en gevoelsvragen / ervaringen delen
VOORBEELDEN UIT DE PRAKTIJK 4 fragmenten: 1) Wat ziet u? 2) Wat doet de leerkracht? 3) Wat doen de leerlingen? 4) Wat maakt deze activiteit zinvol? 5) Kan dit thuis ook?
FRAGMENT 1: INTERACTIEF VOORLEZEN IN DE GROTE KRING Wat heeft interactief voorlezen te maken met kritisch en begrijpend luisteren?
Situatie: een kringactiviteit waarin het voorlezen van een prentenboek centraal staat. Doel: Het oefenen met de luisterstrategie ‘voorspellen’.
FRAGMENT 1: INTERACTIEF VOORLEZEN IN DE GROTE KRING Kijkvragen: 1) Wat ziet u? 2) Wat doet de leerkracht?
FRAGMENT 1: INTERACTIEF VOORLEZEN IN DE GROTE KRING Kijkvragen: 3) Wat doen de leerlingen? 4) Wat maakt deze activiteit zinvol?
5) Hoe kan dit thuis?
FRAGMENT 2: VOORLEZEN IN DE KLEINE KRING Waarom voorlezen in een kleine kring?
Situatie: herhaald voorlezen in de kleine kring. Doel: het verhaal van ‘Kikker is Kikker’ navertellen aan de hand van de illustraties en het bewust terugvragen van aangeboden woorden. (integratie woordkennis)
FRAGMENT 2: VOORLEZEN IN DE KLEINE KRING Kijkwijzer: 2) Wat doet de leerkracht?
3) Wat doen de leerlingen? 4) Wat maakt deze activiteit zinvol? 5) Hoe kan dit thuis?
FRAGMENT 3: KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN IN SPELVORM Waarom in spelvorm?
Situatie: In tweetallen werken met het ontwikkelingsmateriaal ‘rijgen’. Doel: De leerlingen maken een kralenketting door te luisteren naar de gegeven opdracht van de medespeler.
FRAGMENT 3: KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN IN SPELVORM Kijkvragen: 1) Wat ziet u? 3) Wat doen de kinderen?
FRAGMENT 4: KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN IN SPELVORM Het hoeft niet zo ingewikkeld te zijn… Situatie: spelmoment in de kring. Doel: Kritisch luisteren naar de omschrijving ‘ik zie, ik zie…’ en begrijpen wat er bedoeld wordt met het raadsel.
FRAGMENT 4: KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN IN SPELVORM
OVERLEG: HOE ZOU U HET KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN THUIS KUNNEN STIMULEREN?
TIPS VOOR THUIS * Veel voorlezen van verschillende soorten boeken! * Herhaald voorlezen * Laat uw kind het verhaal zelf eens vertellen of maak bewust een verhaalfout. * Begripsvragen stellen (wie/wat/waar/probleem/oplossing/begin/einde) * voorspellingen laten doen
* meervoudige opdrachten geven * luister- en denkspelletjes
* maar vooral: veel interactie met andere kinderen!
TOT SLOT…
BEDANKT VOOR UW AANDACHT!
Rianne Broeke 28 april 2015
