‘Ostends’ kroegenboek
1
© 2014 Uitgeverij Jabulon Eerste druk Auteur : Eddy Vereycken Foto’s en vormgeving : Christel Laridon ISBN-nummer : 9789082222722 EAN : 9789082222722 NUR : 314
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op welke wijze ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
2
‘Ostends’ kroegenboek Eddy Vereycken
UITGEVERIJ JABULON 3
INHOUD Profiel van de schrijver Voorwoord + gratis drinken Brouwerij Strubbe, het huis van 131 bieren
5 7 11
Cafés van A tot Z Alexander Artiest (Den) Botteltje (‘t) Chalet Minigolf Châtelet (le) Chopin (Bistro) Crayon (De) Cromwell Ding Dong (Taverne) Fats Domino Improviste (l’) Jackary (taverne) Klokke (De) Kroegske (‘t) Lautrec (taverne) Leffe Beach Leffe Café Matisse (Taverne) Moderna (Café) Mosselhuis Noordzee (De) Peach Pit Pelouse Peperbusse (De) Relais (Le) Sint Michel Spanish Inn Strano (De) Theater (Café) Waterhuis (‘t) Zeegeuzen (De) Zeezotje (‘t)
4
50 119 141 151 58 136 115 21 107 17 46 103 146 96 67 156 28 42 72 33 25 37 54 82 62 91 132 128 86 78 123 112
Profiel van de schrijver EDDY VEREYCKEN is een zestigjarige ouwe knar die zich op verschillende terreinen beweegt. Hij is acteur in toneelstukken en films (zie diverse feuilletons zoals Witze, Kaat & Co, Flikken, de Zaak Alzheimer, Happy Together, The Hot Patatoo (USA), enzovoort). Sinds veertig jaar doet hij toneelregies in toptheaters in België, Nederland en Duitsland. Als scenarist maakte hij een aantal kortfilms en nieuwe series die spoedig op televisie zullen te zien zijn onder de titel ‘WILDE PASSIES’ en LEEUWEN EN COBRA’S. De laatste jaren concentreerde hij zich vooral op zijn schrijfactiviteiten. Naast diverse toneelstukken, die in beroepstheaters hebben gespeeld (HAMBURGER in MALPERTUIS TIELT, L.P. BOON, MENUET in Nederlands Toneel Gent, HET RIJK DER TEKENS, DANTON AND HIS STALKING HEAD, enzovoort.), schrijft hij gedichten en romans. Met zijn debuutroman ‘MIJN HANDEN ZIJN GELIJK DE JOUWE , een ode aan mijn dode moeder’, kreeg hij de prijs van het beste debuut, de Gouden Meeuw. Zowel als romanschrijver als non5
fictieauteur wil Eddy zich op de schrijversmarkt profileren. Ook als kok plaatst hij zich op een originele, soms grappige, manier tussen de talrijke concurrenten. Daarom schreef hij—als Bourgondiër van het eerste uur - ‘DE VETTE KEUKEN’, een reactie op alle ‘light en liever dun dan dik’ mode. Bij hem wint de vol slanke het van de slanke. Een must voor iedereen die graag lachend kookt. Met veel plezier denkt Eddy terug aan zijn tocht langs de bruine Oostendse kroegen. Hij ontmoette de cafébazen en genoot van hun verhalen die hij in columns heeft verwerkt. Soms vervloeide inkt in het heerlijke trappistenbier en zorgde voor een humoristische en tegelijk historische achtergrond van zijn geliefde ‘staminees’. Hij startte zijn eigen uitgeverij Jabulon met als resultaat dit boek.
6
VOORWOORD In Oostende een kroegentocht maken en die dan op papier zetten was niet alleen zwaar werk, maar soms ook een voortdurend terugkeren naar bepaalde kroegen. Niet omdat het er zo gezellig was, maar eerder om de cafébaas te pakken te krijgen. Sommige waren echte witte raven. ‘Oh, maar de baas is nu op verlof, of de baas is hier maar van dat tot dat uur. Kom morgen maar eens terug. Dan is hij hier zeker.’ De volgende dag was de baas niet komen opdagen want…’ allerlei redenen hoorde ik tot ik besloot zelf een interview met de baasdie-er-niet-is te maken. Geholpen door internetverhalen over bepaalde cafés, kreeg ik mijn columns toch rond. Let wel, onbereikbare bazen vind je in alle steden. Gewoonlijk sleuren ze drank of voedsel aan of ze gaan er even tussenuit om te recupereren in een zonnig land. Ze hebben gelijk! Een café openhouden is hard labeur. Van ’s morgens tot ’s avond klanten bedienen, luisteren naar zich steeds herhalende verhalen van tooghangers, altijd beleefd blijven, zorgen dat alles op zijn plaats staat, geen vuile glazen op de tafels laten staan, een oneindig geduld opbrengen voor de lastigste zuiplap, respect voor iedereen hebben…noem het maar; kortom: de cafébaas heeft recht op een plaats in de hemel. 7
Om nog échte bruine kroegen in de Koningin de Badsteden te vinden moet je heel intensief zoeken. Ze worden elke dag schaarser want de cafébazen besluiten soms na een lange periode het caféleven in te ruilen voor een rustige oude dag. De oudsten onder hen zijn echte ‘Die Hards’ en hielden het soms 3O of zelfs 40 jaar vol. Ze houden van hun ‘stiel’ en genieten elke dag van hun cliënteel. Vaste klanten behandelen ze alsof ze familie zijn geworden. Wanneer ik het woord ‘stiel’ gebruik dan bedoel ik letterlijk dat een goede pint bier tappen, of een streekbier schenken op de juiste manier in het aangepaste glas, een zeker vakmanschap vereist. Niemand houdt van een pintje zonder kraag, tenzij je natuurlijk in een Engelse pub een Watneys of Guinness bestelt. Van al de Oostendse kroegen zijn meer dan de helft verdwenen. ‘Vroeger waren er hier 13 cafés op de visserskaai en rond het Pauluspleintje, nu zijn er nog 3 over,’ zegt Iwein, de uitbater van ’t Kroegske en organisator van de Paulusfeesten, ‘het uitgangsleven werd verdrongen door cocooning. Het is ook moeilijker geworden om de buurt bij iets te betrekken. Daarom heb ook enkele leuke bistro’s in mijn boek opgenomen. Om een dertigtal kroegen te bespreken die in een zelfde omgeving lagen moest ik wel deze keuze maken en daar heb ik tot op heden geen spijt van. Dat pils stilaan de plaats maakt voor streek8
bieren die langzaam en met veel genot worden gedronken is een vaststaand feit. ‘Tegenwoordig genieten de mensen meer van een streekbier, want de wodkacontroles zijn de oorzaak dat de mensen minder zijn gaan drinken,’ zegt Danny Calant, vertegenwoordiger van Leffe. Daarom is het een goede zaak dat de Lijn en enkele taxibedrijfjes aan dit boek willen meewerken. Zo kunt u, lezer, ook met een biertje te veel op, zonder boetes of kleerscheuren thuis geraken. In de toekomst zullen de kleine kroegen nog meer onder het mes komen te liggen want bij het invoeren van de ‘zwarte doos’ (= een controlekassa die de staat in alle cafés installeert om zwart werk tegen te gaan) zullen er veel sneuvelen want een kelner volledig inschrijven is duur, véél té duur. Meer en meer zullen de volkscafés verdwijnen omdat ze geen mensen meer in dienst kunnen nemen. Daarom, beste lezer, geniet nog met volle teugen van de ‘Laatste der Kroegen’ want alleen zo kunnen ze blijven bestaan. Dit boek is een wegwijzer naar de zeldzaamste Oostendse cafés. U wordt er behandeld als een koning en wat kan er beter in een stad die de naam ‘Koningin der Badsteden’ draagt… Geniet van elke slok! Eddy Vereycken. 9
*GRATIS DRINKEN! Met deze gids kan je ook gratis drinken. In dit boek staan heel wat bonnen die je recht geven op een gratis drankje. Geen sterke dranken of streekbieren, maar wel op een frisdrank of een pils. Alle cafés bieden de klant een gratis drankje aan mits je er eerst eentje betaalt. Dus: 1 betalen = 1 gratis! Laat wel de uitbater of bevoegde persoon zijn handtekening plaatsen in het voorziene kadertje en geniet van je consumptie. Losse bonnen levert u terug in. Alleen originele bonnen zijn geldig en geen kopieën.
Geniet van uw kroegentocht! Schol!
En vergeet niet: ‘Woater is voe de veugels, én loat joen biertand ni trékn!’ (= ‘water is voor de vogels en laat uw bier niet afnemen!’)
* Deze actie is geldig tot einde juni 2015. 10
Brouwerij Strubbe, het huis van 131 bieren. “Deze brouwerij is een echt familiaal bedrijf. Zeven generaties lang is het van vader op zoon in familiebezit gebleven, “ zegt de vriendelijke eigenaar Stefan Strubbe, die samen met Marc het bierbedrijf leidt. In 1830 vertrok Carolus Strubbe uit het handelsstadje Tielt om in de vlasgemeente Ichtegem boer én brouwer te worden.
In de zomermaanden werkte hij op het veld en in de wintermaanden stond hij op de moutvloer en aan de roerkuip. Hij verbouwde zelf gerst, granen en zelfs hop. Biervaten en kuipen werden in zijn brouwerij verbouwd. “Hij kweekte zelfs zijn eigen eikenbomen. Daaruit vervaardigde hij zijn biertonnen, die altijd van grootte en inhoud verschilden. Puur ambachtelijk dus. Zijn brouwerij werd toen de ‘Maegd van Gent’ genoemd. Ja, het waren harde tijden, óók voor maagden!” lacht Stefan, “maar vooral dankzij onze investeringen in machine- en opslagpark overleefden we hier.” 11
In 1900 telde België 6,7 miljoen inwoners, 2632 gemeenten, 197.821 cafés en 32230 brouwerijen. Vandaag blijven er geen 100 brouwerijen meer over. ‘Dat onze brouwerij overleefde kwam door het investeren in ons eigen bedrijf. Andere brouwers staken hun centen in huizen, die ze ombouwden tot cafés om er uitsluitend hun eigen bieren te verkopen. Ze kregen ongelijk want na de eeuwwisseling begon het aantal cafés te verminderen. Door het verlies van vaste klanten, onbetaalde huurgelden en vooral hun technische achterstand in de productie, verplichtte heel wat brouwers hun bedrijf te sluiten.” Strubbe behoort tot één van de laatste brouwerijen in ons land. Vooral technische vernieuwingen plaatste hem als een vaste waarde op de biermarkt. Toen in 1978 Aigle -Belgica (vroeger brouwerij De Meulemeester- Verstraete) door Interbew werd overgenomen en ontmanteld, kocht Strubbe al de koperen bierinstallaties op en verhuisde alles van Brugge naar Ichtegem. In 1986 werden de open gistkuipen vervangen door 4 cilindro-conische tanks (= vaten waarin het bier kan vergisten én soms rijpen in dezelfde tank) van 150 hl, waardoor er sneller en sterieler gewerkt kon worden. Bewaarmiddelen werden voorgoed geweerd waardoor de term ambachtelijk hier perfect op zijn plaats staat. 12
Onze uitgeverij ‘JABULON’ koos ervoor om het mooie kelkvormige glas van ‘Keyte’ tripel, op de cover van het ‘Oostendse Kroegenboek’ te zetten. Wanneer ik aan Stefan vraag vanwaar de naam ‘Keyte’ komt, vertelt hij met glinsterende oogjes over de oorsprong van het heerlijke blondje. “Op aanvraag van de ‘Oostendse Bierjutters’ begonnen we in 2004 met proefbrouwsels en uiteindelijk kwam ‘Keyte’ er als beste smaak uit. We gaven het die naam omdat het verwijst naar ‘het Beleg van Oostende’ in de zeventiende eeuw (1601 – 1604). Legers van de katholieke Filips II vochten tegen de protestantse kampen van de Engelsen en Nederlanders. ‘Keyte’ bier kenden ze toen ook als een hoploos brouwsel – misschien wel hopeloos – dat werd gedronken uit vrees voor het besmette water dat pest en cholera veroorzaakte. De soldaten dronken ‘Keyte’ tot ze omver vielen. ‘Keyte’ komt van het Franse woord ‘cuire’ en het spreekwoord ‘prendre une cuite’ (= boven zijn theewater geraken). Tijdens het Beleg van Oostende stierven in totaal 155.000 soldaten in beide kampen. De stad werd volledig verwoest en als herdenking aan die ‘massacre’ brouwden we deze tripel. Op de etiquette plaatsten we de plattegrond van Oostende in de zeventiende eeuw.” 13
‘Keyte’ tripel kan je in de meeste Oostendse kroegen krijgen. Het is een blond bier van 7,7% alcohol volume. Het is een stevig blondje van hoge gisting en bevat volgende ingrediënten: bronwater, pils, gerst en mout, hoppellets (= zijn fijngemalen gedroogde vruchtkegels van de hop. Ze worden tot kleine brokjes samengeperst), verse gist, bleke kandij. Er is nagisting in de fles. Je kan hem staande gedurende twee jaar bewaren in het donker op een koele plaats. Geschonken in het sierlijke kelkvormige glas behoort dit bier tot één van mijn favorieten.
“We exporteren tot in Japan, de Verenigde Staten, Duitsland (waar we ‘das Haus der 131 Biere’ worden genoemd), Italië en Nederland,” zegt Stefan trots. Deze telg uit de zevende generatie van de Strubbe familie kreeg de fakkel door van zijn vader Norbert. Na ons gemoedelijk en vooral leerrijk gesprek ben ik ervan overtuigd dat het Strubbe -vuur nog hoog op de Olympus der brouwers zal blijven branden. 14
Uitgeverij ‘JABULON’ verheugt er zich op dat ‘Keyte’ tripel op de kaft van het ‘Oostendse Kroegenboek’ mag pronken. Naast alcohol- en glutenvrij bier brouwt Brouwerij Strubbe ook andere smaakvolle biertjes zoals: VLASKOP, HOUTEN KOP, ICHTEGEM’S OUD BRUIN, DIKKE MATHILE, EDEL-BRAU, STRUBBE PILS, KRIEKENBIER, WITTOEN, OUD BIER, PILSEN, ICHTEGEM’S GRAND CRU, KEYTE-DOBBEL-TRIPEL… In ontwikkeling voor de Brugse Autonome Brouwers (B.A.B.) brouwt Strubbe een bier op maat. We kijken ernaar uit! Bezoek ook hun goed verzorgde website: www.brouwerij-Strubbe.be. Je kan er terecht voor enkele typische Vlaamse biergerechten: Mosselen met Vlaskop en Varkenswangetjes met Ichtegem’s Oude Bruin. Om van te watertanden, maar drink er geen glas water bij want daar doen de vissen hun vuiligheid in. “Niet al wat nat is komt uit de zee!’ zegt Stefan met een knipoogje.
15
