ORTHOPEDIE
Meniscectomie
BEHANDELING
Meniscectomie U hebt een scheur in uw meniscus. Wat houdt een meniscusscheur in en hoe behandelen we een scheur van de meniscus? In deze folder geven wij u hier informatie over. Klachten
De meniscus
De klachten van een gescheurde meniscus kunnen zijn: • pijn; • een klikkend gevoel in de knie met vaak een zwelling en • soms zit de knie “op slot”: Het lukt dan niet om de knie geheel te strekken.
De meniscus is een stukje kraakbeen dat zich tussen het gewrichtskraakbeen van het bovenbeen en het scheenbeen bevindt. Er zit zowel aan de binnen- als buitenkant van de knie zo’n stukje kraakbeen. De meniscus zorgt ervoor dat het bot van het bovenbeen (deze is bol), goed aansluit op het bot van het onderbeen (deze is plat). Daarnaast dempen de menisci (meervoud van meniscus) de schokken die uw knie te verduren krijgt tijdens het bewegen. Als er een scheur in de meniscis zit, kan dit klachten geven.
De diagnose De arts stelt de diagnose “meniscusscheur” aan de hand van uw klachten en lichamelijk onderzoek. We maken een röntgenfoto om te kijken of er geen andere oorzaken zijn voor uw klachten. Als de dokter het nodig vindt, kan een MRI gemaakt worden om details in de knie beter zichtbaar te maken.
Gescheurde meniscus Meniscusletsels van de knie komen veel voor. De klachten kunnen plotseling (bij sport, draaibewegingen of ongevallen) of geleidelijk ontstaan. In het laatste geval is er sprake van een veroudering van de meniscus, waardoor een scheur in de meniscus kan ontstaan.
Kijkoperatie van de knie Als u pijn of slotklachten van de gescheurde meniscus blijft houden, is het verstandig een kijkoperatie (arthroscopie) te doen. De meniscus kunnen we dan gelijk behandelen. Meestal moet de meniscusscheur worden verwijderd. Dit gebeurt zo spaarzaam mogelijk, omdat de knie de schokdempende werking van de meniscus maar slecht kan missen. Soms kan een scheur van de meniscus worden gerepareerd (meniscushechting).
1
Voorbereiding arthroscopie
beeld te kunnen houden tijdens de kijkoperatie, wordt de operatie vaak ‘onder bloedleegte’ uitgevoerd. Dit betekent dat we het bloed uit het operatiegebied halen. U krijgt hiervoor een bloeddrukband om uw been. Deze pompen we op. Op deze manier kan het bloed niet terugstromen en kunnen we uw gewricht goed bekijken. Tijdens de operatie kan de arts diverse instrumenten in het gewricht inbrengen om de ingreep uit te voeren. De operatie duurt ongeveer een half uur.
Als we bij u kiezen voor een kijkoperatie, dan raadt uw orthopedisch chirurg u aan om enkele dagen voor de operatie langs de fysiotherapeut te gaan van een van de samenwerkende fysiotherapeuten praktijken (zie achterin deze folder). De fysiotherapeut meet allerlei zaken op omtrent uw knie, zodat het herstel na de operatie goed te beoordelen is. Ook doet de fysiotherapeut knieoefeningen met u, zodat uw knie in een zo goed mogelijke conditie verkeert voor de operatie. Een goede conditie van de knie zorgt ervoor dat de knie na de operatie vlot herstelt.
Het kan voorkomen dat tijdens de artroscopie blijkt dat de aandoening niet met een artroscopie te behandelen is. Dan wordt besloten om een grotere snee in de knie te maken.
Meestal kan de arthroscopie in dagbehandeling worden uitgevoerd. Dat betekent dat u op de dag van de operatie wordt opgenomen in het ziekenhuis en aan het eind van de dag weer naar huis kunt. Voor uw opname in het ziekenhuis moet u 2 krukken meenemen, omdat u na de operatie een (korte) periode moet lopen.
Mogelijke complicaties Bij elke ingreep, hoe zorgvuldig we die ook uitvoeren, bestaat er een (kleine) kans op complicaties. Zo zijn er ook bij deze operatie de normale risico’s zoals: • trombose; • longontsteking; • nabloedingen; • wondinfectie.
De operatie Zodra u bent verdoofd, brengt de arts een dun kijkertje (de arthroscoop) in de voorkant van uw knie. Dit gebeurt via een klein sneetje in de huid. In de arthroscoop zitten een cameraatje en een lichtkabel. Via een beeldscherm kan uw arts de binnenkant van uw knie goed bekijken en precies zien wat hij/zij doet. Via twee andere sneetjes in uw knie spoelen we het gewricht voortdurend met een zoutwateroplossing. Dit vocht zorgt er onder andere voor dat er meer ruimte in het gewricht komt en de knie schoon gespoeld wordt. Om een helder
De kans op deze complicaties is bij een artroscopische operatie zeer klein. Andere complicaties kunnen zijn: • Een dik gewricht tot enkele weken na de operatie. Het gewrichtsslijmvlies is dan geïrriteerd. Misschien is dan extra behandeling nodig van de fysiotherapeut of kan uw arts medicijnen voorschrijven. • Een infectie. Dit is een vervelende complicatie, omdat de ontsteking het 2
We adviseren u om geen kussen onder uw knie te leggen. Dit kan er namelijk voor zorgen dat u uw knie niet meer goed kunt strekken. Na genezing zijn de huidwondjes vaak nog dik. Dit komt doordat het onderliggende kapsel ook geopend is en wat langere tijd nodig heeft om te genezen. Dit duurt 3 tot 4 weken.
gewricht kan beschadigen en er vaak weer een operatie nodig is. Het gewricht wordt dan gespoeld. • Een beschadigde huidzenuw bij het maken van de sneetjes in de huid. De huid eromheen kan dan een beetje dovig voelen of juist extra gevoelig zijn. De ervaring leert dat deze klachten meestal in de loop der tijd verdwijnen. • Een gevoel van kneuzing waar de bloeddrukband heeft gezeten. Daarbij kan ook een huidzenuw bekneld zijn geraakt. Ook deze klachten verdwijnen na verloop van tijd.
Belasten • Na de operatie kunt u meteen beginnen met buigen en strekken, maar het drukverband en de wondjes kunnen de bewegingen de eerste dagen iets belemmeren. • U mag het geopereerde been gelijk belasten (tenzij de chirurg iets anders met u afspreekt), maar u moet de eerste 3-5 dagen hier wel krukken bij gebruiken. • Lopen mag met mate en op geleide van eventuele klachten. Wandelingen mogen de eerste 2 tot 3 dagen nog niet! Door gedeeltelijk op de krukken te steunen, ontlast u de knie en verminderen de pijn en zwelling. Voer de loopafstand geleidelijk op, afhankelijk van pijn en zwelling.
Weer thuis Na de operatie zit er een drukverband om uw knie. Dit moet de eerste 48 uur na de operatie blijven zitten. Hierna mag u het er zelf af halen. U kunt pleisters over de insteekgaatjes plakken. Om infecties te voorkomen, mag u niet douchen tot de wondjes dicht zijn. Meestal duurt dat zo’n 5 dagen. Als er hechtpleisters zijn aangebracht, mag u deze zelf na 1 week verwijderen. U mag uw knie buigen. Doe dit wel voorzichtig, omdat de wondjes anders openspringen. Lopen mag, maar ook hierbij geldt: doe het voorzichtig aan. Zodra u pijn krijgt, is dat een teken dat u uw knie te veel belast hebt. Doet u dan ‘een stapje terug’. De eerste 3 tot 5 dagen gebruikt u waarschijnlijk krukken. Als u pijn hebt, kunt u pijnstillers gebruiken. Een eenvoudige pijnstiller als paracetamol is vaak voldoende. Houdt u aan de dosering die in de bijsluiter vermeld staat (maximaal 4 x per dag 1000 mg).
3
Trap af • Verplaats eerst de kruk. • Sluit dan aan met het geopereerde been en • daarna met het niet-geopereerde been.
Lopen met twee elleboogkrukken
Misschien kan het volgende ezelsbruggetje u helpen om dit te onthouden: Trap op = stijgen: sterke been eerst Trap af = zakken: zwakke been eerst
Fietsen Fietsen kan weer zodra u zich daartoe in staat voelt en het afstappen stabiel en goed gaat. Voorkom de eerste 4 weken activiteiten waarbij u voelt dat u de knie forceert. Denk hierbij aan hurken, hardlopen en springen.
• Zet de twee krukken naar voren. • Zet het geopereerde been tussen de krukken. Strek de heup en de knie goed. • Steun op de krukken en trek het andere been bij. Op den duur kunt u doorstappen in plaats van bijtrekken.
Pijn, zwelling en stijfheid Na de operatie kan uw knie gezwollen en/ of pijnlijk zijn en stijf aanvoelen. De eerste 1 tot 2 weken na operatie hoeft u zich hier geen zorgen over te maken. Bij zwelling of toename van warmte van de knie kan het prettig zijn om de knie een paar keer per dag 15 minuten te koelen met een coldpack / ijspakking. Wikkel de ijspakking in een doek om rechtstreeks contact met de huid te voorkomen. Belangrijk hierbij is om het been regelmatig hoog te houden, dit bevordert de afvoer van het vocht waardoor de zwelling kan verminderen.
Traplopen Bij het traplopen houdt u met één hand de leuning vast, met de andere hand de kruk.
Trap op • Verplaats eerst het niet-geopereerde been. • Trek daarna het geopereerde been en de kruk bij. 4
Revalidatieoefeningen Oefeningen voor thuis – eerste fase revalidatie Onderstaande oefeningen brengen de coördinatie, kracht en de beweeglijkheid van de knie weer op peil. U kunt de dag na de operatie starten en de oefeningen het beste 4 keer per dag doen. U kunt met de oefeningen stoppen als uw knie weer normaal functioneert. U voert de oefeningen uit, terwijl u zit. Pijn en zwelling van de knie zijn een teken, dat u het rustiger aan moet doen.
Oefening 3: Verbetering strekken van de knie: Ga met gestrekte benen zitten (zie figuur van oefening 2, maar dan zonder handdoek!). Strek de knie volledig en druk de knieholte in de onderlaag. Houd de spieren 5 tellen aangespannen en ontspan daarna. Herhaal deze oefening 10 keer.
Oefening 1: Bevordering vochtafvoer Trek uw voet regelmatig vanuit de enkel naar u toe en strek de voet vervolgens weer. Herhaal deze oefening tien keer.
Oefening 4: Verbetering buigen van de knie: Ga op een stoel zitten en buig de knie totdat u rekpijn voelt aan de voorzijde van de knie. Houd de knie 5 tellen in deze stand. Ontspan daarna weer. Herhaal deze oefening 5 keer.
Oefening 2: Versterking van de bovenbeenspieren: Ga met gestrekte benen zitten en leg een opgerolde handdoek onder de knie. Til het gestrekte been een stukje op. Laat het been in 5 tellen langzaam zakken. Herhaal deze oefening totdat uw bovenbeen moe aanvoelt.
Oefeningen voor thuis – tweede fase revalidatie Na 1 tot 2 weken kunt u al meer doen. Hieronder volgen nog enkele oefeningen om de spierkracht en stabiliteit van de benen te verbeteren.
5
Sportadviezen voor na behandeling meniscusletsel
Oefening 1: Squat- verbetering van kracht en stabiliteit Sta met voeten op heupbreedte. Houd u rug recht en kijk naar voren. ‘Alsof u gaat zitten’. Zak door de knieën en zorg ervoor dat de knieën niet voorbij de tenen komen en beweeg met de billen naar achteren en kom weer omhoog. Herhaal deze oefening totdat uw bovenbeen moe aanvoelt.
Fietsen mag zodra de knie weer goed gebogen kan worden. Om te fietsen is een buiging van 100 graden nodig. Andere sport kunnen meestal na ongeveer 6 weken na de operatie worden hervat, indien er geen zwelling meer is van de knie. Indien de knie in de herstelfase toch weer dik wordt, is het van belang om de activiteiten rustiger op te bouwen. Raadpleeg zo nodig uw behandelend arts of fysiotherapeut.
Oefening 2: Stand op 1 beenverbetering van de stabiliteit Sta op 1 been gedurende 5 seconden en wissel dan van been. Herhaal dit 10 keer. Om te variëren: zak door de knie en kom omhoog.
Fysiotherapie
Oefening 3: Uitstappen voorwaarts – verbetering van de stabiliteit
In principe verloopt het natuurlijk herstel snel en is fysiotherapeutische behandeling niet noodzakelijk tenzij anders geadviseerd wordt door de orthopedisch chirurg of bij een te traag herstel. Om dit goed in de gaten te houden, kunt u met 2 en 6 weken na de operatie voor controle bij de fysiotherapeut van één van de samenwerkende fysiotherapiepraktijken komen. Deze fysiotherapeuten werken nauw samen met de orthopeden. Tijdens dit consult vindt er een evaluatie plaats hoe het revalidatieproces verloopt. Alleen op indicatie wordt u in een eerder stadium gezien of wordt een fysiotherapeutisch behandeltraject gestart.
Ga op het linkerbeen staan met de handen in de zij. Het rechterbeen is gebogen. Houd de benen licht uit elkaar zodat de knieën elkaar niet raken. Maak vanuit de basishouding een uitvalspas naar voren en ga direct op het rechterbeen staan met het linkerbeen gebogen. Voer dezelfde handeling na 3 seconden weer uit met steunname op het linkerbeen. Herhaal dit 10 keer voor beide benen.
Oefening 4: verbetering van de kracht en de conditie van de knie U kunt beginnen met fietsen als u de knie meer dan 100 graden kunt buigen, als de ergste zwelling verdwenen is en als u gemakkelijk op en af kunt stappen. Begint u met kleine afstanden in een lichte versnelling.
6
De samenwerkende fysiotherapiepraktijken zijn: Fysiotherapie Antonius Ziekenhuis
Surplus samenwerkende fysiotherapie Nieuwegein • T 030 - 630 37 13 W www.surplusnieuwegein.nl
Julius Gezondheidscentra Leidsche Rijn, Afdeling Fysiotherapie Meerdere bezoekadressen in Leidsche Rijn. • Gezondheidscentrum Veldhuizen, molenpolder 20, 3453 NZ De Meern. T 030 - 669 08 00 • Gezondheidscentrum Vleuterweide, Utrechtse Heuvelrug 130, 3452 JA Vleuten. T 030 - 658 21 40 • Gezondheidscentrum Terwijde, Emile Hullebroeckstraat 60, 3543 BZ Utrecht. T 030 - 686 61 00 W www.lrjg.nl • Gezondheidscentrum Parkwijk, Eerste Oosterparklaan 78, 3544 AK Utrecht. T 030 - 670 21 30
Tamminga fysiotherapie Utrecht • T 030 - 244 84 47 W www.tammingafysiotherapie.nl
Meer informatie vindt u in de folder ‘Kijkoperatie in het gewricht – arthroscopie. Of kijk op www.scopie.info
7
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Orthopedie 088 - 320 23 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
8
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
ORT 65/04-’13
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
