Orthomoleculaire karakteristieken van het hersenmetabolisme

Tweemaandelijks Wetenschappelijk Tijdschrift voor Orthomoleculaire Voeding en Fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire GeneeskunDe BSOM.

Belgisch tijdschrift orthomoleculaire geneeskunde

ORTHOFYTO

®

met

Orthomoleculaire karakteristieken van het hersenmetabolisme Bloedsuikerspiegel, vergeten dementiefactor Achter de schermen van Ginkgo biloba ADHD een nutritioneel deficiëntiesyndroom

thema-dossier

Psychische gezondheid JAARGANG 10, MAART-APRIL 2005 AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: WALTER, O. M. FACHÉ - KERKSTRAAT 101 - 9270 LAARNE

54

Voor een optimale intestinale flora Simfidus Brengt evenwicht tussen gunstige en ongunstige intestinale bacterien in de darmen. Verhoogt de weerstand. Heeft een unieke samenstelling van 4 verschillende lactobacillen. Werkt regulerend bij gebruik van antibiotica.

NIEUW

Simfidus van Similia is vrij te verkrijgen bij uw apotheek in verpakkingen van 60 capsules. Aanbevolen hoeveelheid 2 à 3 capsules per dag

bij Similia N.V. (België)

NIEUW

GLUCA-MSM-tabletten én GLUCA-MSM-crème Gluca-MSM bevat een synergistische formule van glucosaminesulfaat en MSM (methylsulfonylmethaan). Dit zijn belangrijke precursors voor de synthese van de structurele moleculen zoals proteoglycanen, collageen en elastogeen in de gewrichten, bindweefsels, bloedvaten, het skelet, de huid en de darmmucosa. Naast de opbouwende functie hebben glucosaminesulfaat en MSM een met NSAID’s vergelijkbaar effect. Gluca-MSM is zowel in de vorm van tabletten als in crème verkrijgbaar, waardoor aandoeningen tegelijkertijd inwendig én uitwendig, lokaal behandeld kunnen worden. Recente studies hebben aangetoond, dat op de huid toegepast glucosaminesulfaat en MSM evenals oraal ingenomen producten een regeneratief effect op gewrichtsaandoeningen en de huid hebben. De speciale samenstelling van Gluca-MSM-crème garandeert een snelle opname van de werkzame stoffen door de huid. Viola tricolor-extract (driekleurig viooltje), dat bekend staat om zijn breed spectrum werking, is toegevoegd aan deze crème. Het ondersteunt het metabolisme van glucosaminesulfaat en MSM. De Gluca-MSM-tabletten bevatten tevens de cofactoren vitamine C (als ascorbylpalmitaat & calciumascorbaat) en mangaan (als orotaat) voor de synthese van collageen en proteoglycanen.

Vraag vrijblijvend onze uitvoerige orthomoleculaire compendia.

Bestel- en infolijnen : Similia N.V. (B) tel. +32 3 641 81 00 fax +32 3 641 81 10

milia

Gluca-MSM-tabletten zijn verkrijgbaar in verpakkingen van 180 tabletten. Iedere tablet bevat: MSM 500 mg, glucosaminesulfaat 400 mg, ascorbylpalmitaat 10 mg, calciumascorbaat 25 mg, mangaanorotaat 6 mg (0,81 mg Mn elem.) Gluca-MSM-crème is verkrijgbaar in tubes van 100 gram en bevat : glucosaminesulfaat, MSM, Viola Tricolor vloeibaar extract, in een snel indringende, huidvriendelijke crèmebasis.

Tweemaandelijks Magazine

Orthofyto ®-Orthotrends ®

In dit nummer 54 - jg 10, 2005 Publi Media BSOM-VIOW

Jubileum Jaargang

Hoofdredactie Walter O.M. Faché, Orth.Biochemicus, Secret. BSOM

10 jaar Orthofyto

Kernredactie Werner A. Faché, Dr. Med. ACAM, Pres. BSOM Dirk Bogaert, Wetenschapsjournalist Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet. Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe Dr. Apr. Geert Vergote

Eindredactie Walter OM Faché Eric Ost

Secretariaat Yannick Dubrulle Larenhoeve, Kerkstraat, 101 - B 9270 Laarne Tel. 0032(0)9/369 06 42 Fax 0032(0)9/366 18 38 E-mail: [email protected]

1. Redactioneel, basisvoeding voor een gezonde geest met de voedingsdriehoek Faché p. 380 2. Ontspoord hersenmetabolisme in balans brengen p. 382 3. Het Alzheimerpreventieplan p. 387

Advertenties Karine Vandepitte VIOW Kerkstraat, 101 - B 9270 Laarne E-mail: [email protected] Bezoek onze website: www.viow.be

4. 5. 6. 7.

Hart- en vaatziektes Neurologie Prostaatkanker Toxiciteit

p. 392 p. 394 p. 396 p. 397

Vormgeving, productie en druk Walter O. Faché, Directeur VIOW Inge Houttequiet, Bruyneel NV, Rivierstraat, 54 B 9080 Beervelde

©Copyright 2005

ISSN 1780-3713

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotocopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden. Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels.

8. Sterk schommelende bloedglucosespiegel: de ‘vergeten’ dementiefactor 9. Kunnen voedingssupplementen Parkinson helpen voorkomen 10. Achter de schermen van Ginkgo biloba, de werkingsmechanismen 11. ADHD een nutritioneel deficiëntie syndroom

p. 401 p. 404 p. 405 p. 408

COVERSTORY WAT IS PSYCHISCHE GEZONDHEID? Een optimale psychische gezondheid weerspiegelt zich in productieve activiteiten, bevredigende relaties met anderen en de mogelijkheid tot aanpassen en omgaan met tegenslagen. Niet alle psychische stoornissen zijn zichtbaar op een hersenscan. Dat een multidisciplinaire aanpak bij storingen van de psyche het meest kans op succes heeft, lees je in deze editie van Orthofyto®.

Orthofyto Jg. 10, nr. 54 - 2005

379

REDACTIONEEL

BASISVOEDING VOOR EEN GEZONDE GEEST MET DE VOEDINGSDRIEHOEK FACHÉ

Publi Media BSOM-VIOW

O R T H O F Y T O met ORTHOTRENDS Een gids voor Orthomoleculaire preventie en Orthomoleculaire Substitutie Therapie

verschijnt 6 maal per jaar brengt u het meest uitgebreide orthomoleculaire voedings- en geneeskundig blad voor alle gezondheidsverzorgende professionals en gezondheidsbewuste mensen. Hoe abonneren ? Betaling geldt als enige abonnering ❏ Voor België: storting van € 30 op rek. nr. FORTIS 290-0308228-80

D

it Orthofyto-nummer heeft als thema psychische gezondheid. Uit de verschillende voedingsdriehoeken die het VIOW heeft samengesteld wordt zeer duidelijk in welke mate het eetgedrag van de mens bepalend is voor zijn lichamelijke gezondheid. Deze redenering geldt nog in grotere mate voor de werking van de hersenen. Gemoedstoestand, mentale alertheid, geheugen, reactiesnelheid, stressbestendigheid en motivatie worden zeer sterk beïnvloed door datgene wat men dagelijks eet en drinkt. Belgen hebben het meest te lijden onder de giftige stofdeeltjes

❏ Voor Nederland: storting van € 34 op rek. nr. IBAN: BE 882900307607/41 BIC code: GEBABEBB Abonnement loopt automatisch verder indien geen schriftelijke opzegging twee maand op voorhand.

Jaarabonnementen 6 nummers België: € 30. Nederland € 34. Prijs per nummer: € 6,20 of € 7 (Nl).

Prof. Dr. Linus Pauling tweevoudig Nobelprijswinnaar

introduceerde

in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen of handelingen die niet toxisch en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade en die op de juiste tijd met de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven of geëlimineerd te worden. (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968)

380

in de lucht De hersenen zijn een metabool zeer actief orgaan. Het heeft heel veel eetlust, maar het is ook bijzonder kieskeurig. Enkel de beste voedingstoffen zijn goed genoeg om het lang optimaal te laten presteren. België is in de wereld de absolute, maar trieste nummer één in het aantal zelfmoorden. Ook depressies, burn-out en vermoeidheid zorgen er bij ons voor dat mensen sneller volledig uitgeblust en op non-actief worden geplaatst. Wetenschappers geven verschillende oorzaken aan waarom dit gebeurt. De hectische samenleving is uitputtend. Een nieuw Europees rapport (1,2) van einde februari 2005 toont aan dat Belgen het meest te lijden hebben onder de giftige stofdeeltjes in de lucht. We leven volgens het eindrapport ‘Clean Air For Europe (CAFE)’ 15,4 maanden minder lang. Finland is op het ‘oude continent’ het land waar de luchtvervuiling voorlopig de minste impact heeft op de levensverwachting (3,7 maand). De bijgevoegde kaart spreekt boekdelen.

Deze Europese kaart geeft de vermindering van levensverwachting die veroorzaakt wordt door de luchtvervuiling per land aan (referentiejaar 2000)

De studie ‘Clean Air for Europe’ spreekt enkel over de dodelijke gevolgen van de toenemende luchtvervuiling. Men praat bijvoorbeeld niet over de invloed op ziektebeelden en in welke mate de lucht die we inademen ook een invloed heeft op de kwaliteit van ons denkvermogen.

De juiste natuurlijke en zuivere stoffen zijn nodig voor de hersenen De hersenen hebben, om opti-

maal te functioneren, immers op ieder ogenblik van hun bestaan de juiste natuurlijke en zuivere stoffen nodig om het concentratievermogen op peil te houden, de motivatie en het geheugen te verbeteren, de reactiesnelheid en de stressbestendigheid te verhogen en het vroegtijdig afsterven van neuronen (hersencellen) te voorkomen. De hersenen zijn een vreemd orgaan omdat het zeker niet zo dynamisch is als andere organen in het menselijk lichaam. Een hersencel die afsterft, kan niet vervangen worden door een nieuwe. De longen en de lever bijvoorbeeld kunnen dit


REDACTIONEEL voor een deel wél. Dit betekent dat de hersenen zeer gevoelig zijn voor schade die toegebracht wordt door vrije radicalen via ademhaling, voeding en stress. De hersenen beschikken ook over lage concentraties aan antioxidanten die ze kunnen beschermen tegen toxische indringers. De hersenen zijn bovendien zeer actief. Dit betekent dat er door de neuronenactiviteit automatisch al veel vrije radicalen worden gevormd. Kortom het is duidelijk dat de hersenen zonder de juiste aanvoer van antioxidanten via voeding of supplementen bijzonder kwetsbaar zijn.

De voedingsdriehoeken van het VIOW bieden een voor iedereen haalbaar voedingsconcept aan Het toenemend aantal verkeersongevallen, de stijgende criminaliteit en vormen van psychologische en lichamelijke agressie vormen samen met de al vermelde zelfmoorden en verschillende vormen van depressie de zichtbare bewijzen dat er iets grondig fout loopt met de ‘voeding van ons denkvermogen’. De voedingsdriehoeken van het VIOW bieden op dit vlak een voor iedereen haalbaar alternatief aan. In dit redactioneel artikel worden enkel maar enkele essentiële richtlijnen gegeven hoe mensen hun hersenen de juiste voeding kunnen geven. ◆ De gezondheid van ons brein is niet alleen afhankelijk van hoeveel (of hoe weinig) vet men eet. Vooral de soort vetten is essentieel. Intellectuele prestaties eisen de voortdurende aanwezigheid van omega-3 vetzuren. Die zijn terug te vinden in niet vervuilde vis of in visoliesupplementen. Omega-3 vetzuren zijn van cruciaal belang om de elasticiteit en de prestaties van de celmembranen van de neuronen perfect te houden. ◆ Een andere belangrijke component om de alertheid te verbeteren is voeding waarin de precursoren zitten van belangrijke neurotransmitters. Eén van hen is choline, een vetachtige B-vita-


Walter OM Faché mine die teruggevonden wordt in eieren. Uit studies blijkt dat choline-suppletie de geheugenfunctie en de reactiesnelheid kan verbeteren. Choline vermindert ook vermoeidheidsverschijnselen. ◆ De gemoedstoestand en de mentale draagkracht van mensen worden ook zeer sterk beïnvloed door de B-vitaminen. Het is bekend dat de Westerse bevolking een marginaal tekort heeft aan vitaminen uit de B-groep. Bovendien wordt er ook meer recreatief gesport waardoor heel veel wateroplosbare vitaminen B worden opgebruikt. Het joggingsyndroom in Amerika toont aan dat joggers dringend vit B’s nodig hebben. Ze zijn de bougies van het metabolisme, dus ook van de hersenen.

De bloed-vet-depressie relatie Mannen en vrouwen die milde tot matige depressies willen genezen zonder antidepressiva doen er goed aan om een voedingspatroon te volgen dat zeer laag is in slechte vetten, nl de niet essentiële meervoudig onverzadigd vetzuren, de transvetzuren, de verzadigde vetzuren. We nemen eveneens te veel omega-6-vetzuren (linolzuur) in met onze dagelijkse voeding. Linolzuur wordt als een smaakverbeteraar in vele voedingsmiddelen gebruikt. De balans tussen de omega-6 en omega-3 vetzuren is in disbalans in het nadeel van de laatste. De niet gezondheidsbevorderende vetten worden beperkt tot 15% van het dagelijkse aantal calorieën. De bedoeling is enerzijds het triglyceridenniveau in het bloed te laten dalen en de goede HDL-cholesterol te laten toenemen en anderzijds de kwaliteit van de triglyceriden te optimaliseren. Naarmate triglyceriden dalen of kwalitatief verbeteren verminderen ook de depressieve gevoelens. Glueck et al. ontdekte reeds in 1994 dat een vetarme voeding, met uitzondering van de omega3 vetzuren, binnen de zes weken zorgt voor een significante daling van het aantal triglyceriden en een vermindering van de depres-

sieve gevoelens. Te veel (slechte) vetten zorgen immers voor een abnormale viscositeit van het bloed. Te dik bloed kan onvoldoende zuurstof transporteren naar de hersencellen waardoor er neuronale schade ontstaat. De gevolgen hiervan zijn depressies, agressiviteit en vervroegde dementie. Voedingsgewoonten die zorgen voor een lage triglyceridenwaarde normaliseren de viscositeit van het bloed en garanderen een voldoende zuurstoftoevoer naar de hersenen waardoor depressies en agressie zonder enige vorm van medicatie kunnen verdwijnen. Het is echter duidelijk dat niet alle psychologische en psychiatrische ziektebeelden toe te schrijven zijn aan te hoge triglyceridenconcentraties. Het is in geval van depressie of agressie echter

zeker de moeite waard het triglyceridenniveau te laten bepalen en zonodig te laten dalen. Deze eenvoudige voedingsmaatregel kan volgens verschillende wetenschappers duizenden mensen terug een hoogwaardige levenskwaliteit geven, zonder dat ze versuft en verdoofd worden door antidepressiva. Uw hoofdredacteur Walter OM Faché

Referenties 1. Baseline Scenarios for the Clean Air For Europe (CAFE) Programme, Final Report (Corrected version), International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA), 2/2005. http://www.iiasa.ac.at/rains/ CAFE_files/Cafe-Lot1_FINAL(Oct).pdf 2. Air pollution causes early deaths, BBC Health News, 2/2005. http://news.bbc.co.uk/1/hi/ health/4283295.stm

GEZONDHEIDSBISTRO 8: LEVENSKUNST 5 avonden van 19u tot 22u of 5 namiddagen van 14u tot 17u 1. De "voedingsdriehoek Faché" gebruiken in de keuken ma nam. 28 feb '05 Walter Faché do avond 03 maa '05 2. Gezond ontbijten, praktische recepten en proeven ma nam. 18 apr '05 Walter, Karine wo avond 20 apr '05 3. Wat kunnen wij van het Oosten leren? Een Boedistische en Taoistische levensbeschouwing ma nam. 06 jun '05 Prof. Dr. Ulrich Librecht di avond 07 jun '05 4. Kruidige geheimen, praktische recepten en proeven do nam. 29 sep '05 Walter, Karine ma avond 26 sep '05 5. Orthomoleculaire medicinale dranken, proeven do nam. 20 okt '05 Walter, Karine do avond 27okt '05

Bijdrage: € 35 per avond of € 140 voor de volledige reeks van 5 avonden. Met opleidingscheques Vlaamse Regering kost deze opleiding 50% minder! Info: www.vdab.be/opleidingscheques. Gepensioneerden en huisvrouwen kunnen niet genieten van deze reductie. Waar? Congreszaal Larenhoeve, Kerkstraat 101-103, B-9270 Laarne

✂

RESERVATIE is noodzakelijk. Tel. 09-369 06 42 of fax 09-366 18 38 Email: [email protected]

INSCHRIJVINGSSTROOK

BISTRO

8

Stort € .......... op Rek. nr. FB 290-0307607-41 van het VIOW of betaalt met opleidingscheques ❑ Naam:

.................................................................................................................................

Voornaam:

Adres:

..................................................................................................................................

Tel:

E-mail:

................................................................................................................................

...........................................................................................................

................................................................................................................................

Beroep:

....................................................................................................................

❑ Komt alle 5 avonden of omcirkel avond 1-2-3-4-5 ❑ Komt alle 5 namiddagen of omcirkel namiddag 1-2-3-4-5

Handtekening:

381

HERSENMETABOLISME

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus

ONTSPOORD

HERSENMETABOLISME IN BALANS BRENGEN

ORTHOMOLECULAIRE

KARAKTERISTIEKEN VAN HET HERSENMETABOLISME ONDERZOEKEN

T

e veel geld en tijd worden verspeeld aan psychosociale verklaringen voor seniliteit en andere psychische ziekten, terwijl er te weinig aandacht gaat naar de biochemische basis van deze degeneratieve hersenziekten. Een ontspoord hersenmetabolisme is vooral het gevolg van een langzame vergiftiging (exogene en endogene toxinen) en een hoge vrije radicalen-pathologie.

D

e diagnose is in het begin moeilijk te stellen. Er kunnen onderzoeken zijn verricht door reumatologen, orthopedisch chirurgen en zelfs psychiaters voordat men uiteindelijk bij de juiste specialist terechtkomt: de neuroloog. Vaak is het pas de neuroloog die de diagnose stelt en de juiste behandeling start. Wanneer zullen orthomoleculaire artsen en therapeuten het grote belang inzien van een ingrijpende preventie om de geestelijke gezondheid van de patiënt vroegtijdig te ondersteunen?

Degeneratie van de substantia nigra en het corpus striatum veroorzaakt dopaminedeficiëntie De organische oorzaak van een ontspoord hersenmetabolisme ligt in de degeneratie van de substantia nigra en het corpus striatum. De hersenschade treft één van de meest belangrijke boodschappers van het centraal zenuwstelsel: dopamine. Deze neurotransmitter is verantwoordelijk voor spiertonus, verticale stand, spiersterkte, libido, en de emotionele stuwkracht. Voorbeeld: Het fundamenteel onvermogen van bepaalde hersencellen om dopamine aan te maken is bijvoorbeeld bij Parkinson te wijten aan een onvoldoende energieproductie in deze cellen. De cellen zijn eenvoudig niet in staat de energie te genereren die nodig is voor de normale activiteiten. Het orthomoleculair beleid zal dan eerder steunen op een biochemische energieproductie-interventie dan op een symptomatische dopaaanvulling.

382

Een versnelde celdood in de substantia nigra leidt tot Parkinson en een versnelde celdood in de hippocampus leidt tot de ziekte van Alzheimer! Vele Parkinsonpatiënten vertonen ook in mindere of meerdere mate Alzheimer-symptomen en omgekeerd! Andere mengvormen zijn eveneens schering en inslag! Vanaf het 40ste levensjaar dalen de concentraties aan hersenneurotransmitters. Dopamine daalt met ongeveer 12% per decennium!

Hersenen zijn het meest zuurstofhongerig weefsel (1-3) De hersenen vormen ongeveer 6% van ons volwassen gewicht, maar gebruiken minstens 20% van alle zuurstof in het lichaam om energie te genereren. Dit betekent dat zuurstof ononderbroken naar de hersencellen moet doorstromen. Dit kan slechts indien de respiratie-enzymen intact blijven en permanent de optimale geschikte co-factoren verkrijgen. (cfr Otto Heinrich Warburg Nobelprijs respiratieenzymen). (Fig 1) Bovendien moet glucose steeds in optimale hoeveelheden beschikbaar zijn en geen metabole accumulatie geven van anaërobe metabolieten.

Enzymsystemen

Coënzymen

NAD FAD FMN Cytochromen

Riboflavine (vit. B1) Thiamine (vit. B2) Niacine (vit. B3) Co-enzym Q10, FeS, Cu

Tabel 1: Zuurstof-carrier capaciteit hangt af van de volgende coënzymen.

Het leeuwenaandeel van alle opgenomen suikers (45%) uit de voeding gaat naar de hersenen en slechts 10% naar de spieren. De hersenen staan voortdurend onder hoge zuurstof- en vrije radicalendruk! Een optimale zuurstof-carrier capaciteit mét co-enzymen is noodzakelijk voor een de cel van het hersenweefsel. (tabel 1) De zuurstofcapaciteit is dus van kapitaal belang voor de hersenen. Dit betekent echter dat de vrije radicalenpathologie dan ook uitgebreid kan toeslaan omdat de hersenen vol zitten met onverzadigde vetten die gemakkelijk oxideren (lipidperoxidatie). Voorbeeld: Seniliteit is een toestand van neuron-inactiviteit (latente neuronen) veroorzaakt door anaërobe ademhaling van de cellen. Het is uitgesloten seniel te worden wanneer een optimale aërobe ademhaling wordt onderhouden! Voorbeeld: Ook bij ADHDkinderen vindt men een zuurstofgebrek van de hersenen. Hersenen verbruiken 25% van alle zuurstof die via de longen

binnenkomt. Lichamelijke en emotionele stress, angst of zich onveilig voelen doet spanning in het achterhoofd ontstaan waardoor er minder bloedtoevoer naar de hersenen gaat. De voorkwab en hersenstam worden minder actief en de hersenen functioneren minder goed (hersenstam is het centrum van ademhaling, hartwerking, waken en slapen). Afvalstoffen hopen zich op en worden onvoldoende afgevoerd, gebrek aan zuurstof in de hersenen leidt tot activiteitsvermindering.

De hersenen krijgen te weinig energie De RBC kleven aan elkaar tot rouleauvorming en kunnen niet meer in de fijne capillairen doordringen. Bovendien vermindert dit hun capaciteit om zuurstof te fixeren en af te geven aan de weefsels. LBA-onderzoek (LBA = levend bloed analyse) en oftalmologisch onderzoek (van de kleine bloedvaatjes in het oog) tonen geen rode bloedcellen indien een aggregatie van bloedcellen aanwezig is. Deze patiënten vertonen een


HERSENMETABOLISME


Permanent glucose aanbod voor de hersenen complexe polysacchariden

glycogeen

3.

gluconeogenese

er

ev

l in

Glucose (6C)

Melkzuur Lactaat

glycolyse

Acetyl-Coenzym A

Tijdens ketogenese worden ketolichamen als energiebron gebruikt in hersenen

2.

biotine

Vetzuren

ketogenese

in

(afbraak)

3-hydroxybutyraat acetoacetaat acetoacetyl-CoA

in mitochondria hersenen

Lactaat-acidose

er

lev

acetyl-CoA

naar hersenen

Pyruvaat 3C

Anaërobe glycose

Oxidatieve decarboxylatie

1.

liponzuur

Acetyl-Coenzym A 2C

vit B5

Aërobe glycose

Respiratieketen elektron transfer ......

H2O

BIOCHEMISCHE DRAAISCHIJF

Citroenzuur- cyclus of krebscyclus

NADH

CoQ10

red +2e-

+2ered

ox -2e-

-2eox

red +2e-

min elektronen

vit B3 O2

NAD+

......

glutamaat Oxidatieve fosforilatie magnesium energierijke stof nodig voor alle ATP + P

ATP

2 CO2 +H2O

biochemische processen

Celademhaling in de hersenmitochondriën Figuur 1. Hersencellen hebben permanent zuurstof en glucose nodig. Bij een tekort aan glucose worden twee biochemische systemen ingezet: de gluconeogenese en de vorming van ketonlichamen.

bleek, opgezwollen, pafferig aangezicht, hebben geen alerte ogen en leiden aan moeheid, spanning en angst. Behandeling met niacine of vit. B3 reduceert alle symptomen en de patiënt verkrijgt zijn normaal uiterlijk en zijn gelaatskleur terug. Vit. B3 laat geklonterde bloedcellen uit elkaar vallen. Deze vitamine zorgt voor een onderling afstoten van de bloedcellen door een verhoging van de electronegatieve lading op elke cel. Bij de energieproductie in de hersenen zijn vitale stoffen nodig zoals glutamine, carnitine, vit. B3, liponzuur, biotine, vit B5,


alle B’s, CoQ10, Mg, tryptofaan, zuurstofgas, fosfor en glutamaat.(Fig 1)

Cross-linking van vitale biochemische stoffen in het lichaam (4,5) Door overmatige oxidatie zullen bepaalde metabolieten met elkaar een verbinding (crosslinking) aangaan. Een gecrosslinkte proteïne kan haar functie niet langer uitvoeren en kan niet meer gehydrolyseerd worden

door enzymen (analoog proces bij vulkanisering van rubber!). Quinonen, chroomindolen (dopachroom, noradrenochroom, adrenochroom), aldehyden, oxiderende ionen zoals koper, antilichamen, polyhaloderivaten, vrije radicalen, lipidperoxidatieproducten,… kunnen gemakkelijk crosslinken in het lichaam. Deze stoffen versnellen niet alleen het verouderingsproces, maar induceren ook seniliteit en andere hersenstoornissen. Een verscheidenheid aan oorzaken kunnen de daders zijn van crosslinking.

Tabel 1: Oorzaken van cross-linking ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙ ➙

blootstelling aan straling UV-licht stress roken overmaat aan zuurstof zware metalen vrije radicalen toxinen, vreemde stoffen lage eiwit-turnover aldehyden (formaline) suikers (diabetes mellitus) psychische overbelasting lichamelijk overbelasting

383

HERSENMETABOLISME Cross-linking gebeurt permanent in het lichaam en brengt enorme schade toe aan weefsels en organen. Gecross-linkte bloedvatwanden verliezen hun elasticiteit en worden broos, proteïneketens verkorten, worden minder permeabel voor de transfer van essentiële nutriënten naar de cellen, zwellingscapaciteit vermindert, de weerstand tegen hydrolasen en andere enzymen verhoogt. Wij moeten cross-linking preventief en curatief aanpakken. Een hele batterij orthomoleculaire hulpmiddelen staan ter beschikking om alle oorzaken van cross-linking te neutraliseren. Begin vooreerst met het vangen van de vrije radicalen, enerzijds met voeding rijk aan antioxidanten, anderzijds met antioxidant enaanvullingen. Een goede antioxidantenaanvulling dient minstens te bestaan uit: vitamine E (1000 I.E.), vitamine Ccomplex met bioflavonoïden, carotenoïde complex (25.000 I.E.), L-cysteïne/glutathion (450mg/50mg) en selenium (200 mcg). Vermijd dat eiwitten te oud worden zodat ze sneller kunnen cross-linken. Vernieuw sneller je lichaamseiwitten door de turn-over te verhogen. De turnover wordt bepaald door de balans tussen de afbraak van de oude eiwitten en de opbouw van nieuwe eiwitten. De eiwitsynthese kan geactiveerd worden met ginseng (duurt ± 3 maanden vooraleer de vitaliserende werking van Ginseng zich openbaart!) en Velsei-bast of velvet van het gewei van een hert (in China een topproduct en in Nederland verkrijgbaar). De eiwitsynthese heeft ook alle essentiële aminozuren nodig en de twee belangrijkste co-factoren vitamine B6 en zink. Cheleer dagelijks (vgl. koffiezetapparaat) met melkzuur. Melkzuur kunnen wij zelf aanmaken bij een snelle wandeling van 30 min. waarbij je goed warm krijgt zonder te zweten: zwemmen, fietsen, dagelijks de oefening van Dr. Le Compte uitvoeren (strijkijzer 10 min. gestrekt voor je houden). Drink dagelijks een

384

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus halve liter karnemelk (echt gekarnde!), het melksuiker uit melkproducten wordt in de maag tot melkzuur omgezet. Melkzuur kan je ook halen uit yoghurt, zuurkool, zure augurken, kiemen en maretak. Zorg wel voor biologische producten zonder enige toevoeging. Yoghurt die tweemaal verhit werd, waar fruit of fruitsap werd aan toegevoegd en nog gezoet met suiker is volledig waardeloos! Goede orthomoleculaire cheleerders zijn acidophilus, gefermenteerde melkproducten, Vit. E-complex, knoflook, luzerne, rutine, alginaten en groenten. Je vindt alle voedingsmiddelen en voedingsstoffen die dagelijks de toxische stoffen in het lichaam kunnen cheleren in de nieuwe “Voedingsdriehoek Faché”.

Optimale

vermindering van de granen (koolhydraten), extra gedroogde groenten en fruit zullen er samen voor zorgen dat je de nodige nutriënten voor het hersenmetabolisme binnen krijgt! Zoek bijvoorbeeld in de driehoek naar de mogelijke bronnen voor silicium en je zal deze vinden in groepen A2, A3, B5, D10, F13 en H15: in heermoes of akkerpaardestaart, zemelen, schil van fruit en groenten, bamboescheuten, volkorenbrood, haversap of thee. Je kan ook een orthomoleculaire aanvulling van silicium innemen: Biosil 7 druppels 1 à 3 maal per dag.

In voldoende aanwezigheid van vit. B3 of niacine, die de NADniveaus onderhoudt, verlaagt de vorming van adrenochroom. (Fig2) Alle antidoten van adrenochroom werken therapeutisch voor schizofrenie en andere hersenstoornissen. Cerebrale allergie, malnutritie en stress triggeren alle reacties bij denkstoornissen.

In de monografie nr 68 “Voedingsdriehoek Faché in de keuken” vind je honderden adviezen over het snel en gezond gebruik maken van de vijftien voedingsgroepen. Je kan deze monografie bestellen bij het VIOW.

Onze hersenen bestaan uit meer dan 60% vetten, vooral de meervoudige onverzadigde vetzuren (MOVZ). Myeline rond zenuwvezels, die de overdracht van zenuwimpulsen versnellen, bestaan uit 75% vetten: vetzuren, fosfolipiden, cholesterol en proteïnen. Wanneer myeline wordt beschadigd, vertraagt de snelheid van de zenuwgeleiding.

hormoonspiegels

Chalonen vertragen

en immuniteit

veroudering en

voorkomen hersen-

seniliteit (6-10)

stoornissenenergie Verbeter het hormoon- en immuunsysteem met Ginseng, Eleutherococcus (wortel, plant komt uit Oost-Siberië), RNA-extract (3 x 4 00 mg/d), thymusklierextract (300 mg/d), vit. A (5000 I.E./d) en zink (30 mg elementair zink/d). Regelmatige lichaamsbeweging verhoogt de aanmaak van het groeihormoon en stimuleert de immuniteit. Een juiste voeding - uit de voedingsdriehoek Faché te kiezen - ondersteunt het hersenmetabolisme. Essentiële vetzuren, ongeraffineerde voedingsmiddelen, meer verse biologische groenten en fruit, een verscheidenheid aan peulvruchten, regelmatig voedingsmiddelen uit de cepaënengroep, verse noten, zaden, pitten, kiemen en scheuten, een beperking op de inname van zuivelproducten (liefst gefermenteerde producten), een drastische

Chalonen zijn weefselspecifieke anti-mitotische messenger moleculen die in alle weefsels de celdeling inhiberen. De antimitotische kracht van chalonen wordt versterkt door adrenaline en glucocorticoïd hormoon. Dit is de reden waarom cellen ’s nachts tijdens de slaap zich sneller delen wanneer de adrenalinesecretie lager is. Chalonen vertragen veroudering en seniliteit. (Fig 2) Neuronen delen zich niet zodat deze cellen langer leven dan de cellen die frequent delen. Op zeventigjarige leeftijd zijn reeds 10% neuronen afgestorven! Adrenaline kan gemakkelijk oxideren in aanwezigheid van zuurstof en vormt hierbij adrenochroom, een potentieel extreem krachtig mitotisch gif dat de celdeling doet stoppen. Adrenochroom kan verder worden omgezet tot twee indolen. Eén van deze indolen, adrenalutine, is toxisch en beïnvloedt de helderheid van denken. Adrenochroom is ook een synaptische blokker. (Fig 2)

Hersenen zitten vol meervoudig onverzadigde vetzuren (MOVZ)

Voorbeeld: Bij de ziekte van Parkinson is niet alleen de zenuwbesturing van de spieren aangedaan, maar ook de zenuwbesturing van de huid en diverse organen: vette huid, overmatige speekselvloed, trage stoelgang, …

Cellulaire malnutritie als eerste en vroegste factor bij vroegtijdige veroudering Alle degeneratieve hersenstoornissen hebben een ontoereikende nutritie in de cellen gemeenschappelijk. Dit is te wijten aan: ontoereikende nutriëntentoevoer, inefficiënte distributie van nutriënten door circulatiestoornissen, ineffectief gebruik van nutriënten door enzymdeficiënties en accumulatie van schadelijke metabole afvalstoffen (slakken). Deze vijf oorzaken treden niet onmiddellijk samen op, doch de ene is de oorzaak van de


HERSENMETABOLISME


1. Inhibitie mitosis

cerebrale allergie vit deficiëntie toxisch beïnvloed helderheid van denken

2.

5.

3. 4. Adrenochroom Noradrenochroom

Figuur 2. Chalonen vertragen veroudering en seniliteit

volgende. De eerste en vroegste factor bij alle ontsporingen van het hersenmetabolisme is een chronische deficiëntie van essentiële nutriënten. De oorzaak van de meeste vroegtijdige ‘aging’ (veroudering) en uiteindelijk van seniliteit is chronische malnutritie of ontoereikende nutriëntentoevoer! Voedingstechnologie leidt tot een chronische malnutritie door natuurlijke voeding om te zetten in artefarct-voedsel of ‘ersatz’ voedsel. Voedingstechnologische producten missen het “whole food” label omdat


de moderne technologie de volledige, vitale natuurlijke voeding heeft geraffineerd en gesplitst in afzonderlijke componenten. Deze geïsoleerde voedingscomponenten noemen wij kunstproducten of artefactenvoeding! Voorbeelden zijn witte bloem, zuiver vet, zuivere sucrose, enz. Bovendien worden alle kunstmatige toevoegingen in deze technologische voeding wel afzonderlijk getest, maar nooit wordt de toxiciteit getest van de gecumuleerde combinatie

van toxische stoffen in deze voeding. Het effect van de combinatie van 1800 additieven met de industrieel bewerkte en hoog calorierijke producten werd nog nooit biologisch getest. Moderne voedingstechnologen denken nog negentiende-eeuws, passen ultramoderne technologie toe zonder te begrijpen wat orthomoleculaire voeding is en beseffen niet dat zij de orthomoleculaire nutritionele waarde van onze voeding hebben uitgehold en uitgeput. Meer dan 60% van alle geconsumeerde calorieën zijn afkomstig

van witte bloem, slechte vetten en suiker, allen non-nutritieve producten.

Voorbeelden: Chlorering van granen doet het methioninegehalte sterk dalen doordat het gevormde stikstoftrichloride reageert met het aminozuur methionine tot methioninesulfoximine (veroorzaakt epileptie-achtige storingen). Bleking met chloor vernietigt ook de carotenoïden en de tocoferolen (beiden vitaminegroepen).

385

HERSENMETABOLISME


Plaquevorming

Hoe de neuronen

wordt vastgesteld bij

beschermen tegen

Alzheimer, Multiple

schade?

Sclerose, …. (11)

Houd de bloedvoorziening in de De hoge niveaus van essentiële hersenen wijd open vetzuren en de hoge metabole activiteit in de hersenen maken de hersenen speciaal gevoelig voor toxinen en schade. De noodzakelijke bescherming van dit delicaat orgaan is zeker één van de redenen waarom een bloed/hersen-barrière zich ontwikkelde. Hersen- en zenuwtoxinen overactiveren het eliminatiemechanisme waardoor onvoldoende toxinen worden opgeruimd. Trauma, infectie, hypoxie, chemische toxinen, … activeren microgliacellen in de hersenen. Deze kleine microgliacellen behoren tot de neuroglia, het steunweefsel van het centraal zenuwstelsel, ze controleren de gezondheid van de omgevingscellen en worden sterk fagocytair indien zij beschadigde cellen detecteren. Zij migreren naar de plaats van schade, nemen pathogenen op, secreteren protease-enzymen, doden geïnfecteerde cellen en ruimen afvalmateriaal op. Er worden groeifactoren gesecreteerd die belangrijk zijn voor de vorming en het onderhoud van het centraal zenuwstelsel. Doch zij reageren steeds te sterk op schadesignalen om te waarborgen dat alle pathogenen worden vernietigd en al het cellulaire afval wordt verwijderd. Deze hyperactieve toestand, speciaal wanneer het inflammatieproces in ’t lichaam uit de hand loopt, initiëert de productie van amyloïdproteïnen en secreteren het cytokine interleukine-1. Deze sterk verhoogde fagocytaire functie versterkt de inflammatie en induceert bij andere hersencellen de productie van amyloïd. Het eindresultaat is dan plaquevorming zoals men die vaststelt bij Alzheimer, Multiple Sclerose, ….

386

• Beweging, ademhaling, yoga,

ginkgo biloba, … stimuleren de bloedtoevoer naar de hersenen.

Vermijd chemische toxinen (12-15) • Een belangrijke, significante

toxinegroep zijn de organische solventia in verven, verfverdunners, reinigingsvloeistoffen, kerosine, benzine en vluchtige vloeistoffen. • Recente studies tonen de ontwikkeling aan van neurologische stoornissen bij patiënten die langdurig werden blootgesteld aan n-hexaan of petroleumproducten en misbruik maakten van solventia. • De schadelijke effecten zijn te wijten aan de activering van de microglia of rechtstreekse toxiciteit aan de neuronen. Patiënten met een genetische overgevoeligheid in hun overbelast cytochroom-P450 of fase-I eliminatiesysteem zullen eerder een negatieve fenotypische expressie vertonen en het ziektebeeld ontwikkelen! • De mentale functies bij patiënten, die blootgesteld zijn aan organische solventia, verbeteren onmiddellijk als de toxiciteit verlaagt! • Hersenletsels door solventiablootstelling veroorzaakt, kan versneld hersteld worden met fosfolipiden zoals lecitine en eigeel.

genomen bij amyotrofe laterale sclerose (ALS), Huntington’s ziekte, Parkinson, Alzheimer, Multiple sclerose, … • Verhoog de consumptie van

antioxidanten via voeding en extra aanvullingen: carotenoïden, flavonoïden, vit. C en E, selenium, fyto-antioxidantia. • Vit. E vertoont in het bijzonder een directe bescherming van de zenuwen tegen oxidatieve schade en resulteert in een verbeterde neurologische functie na suppletie. • Ginkgo biloba beschermt specifiek het zenuwweefsel door de membranen te stabiliseren en vrije radicalen te vangen. • Liposomale vorm van superoxidase dismutase (SOD) of parenteraal 2 injecties LIPSOD/ week. • Lipidperoxidatie beschadigt celmembranen en cellulaire organellen van hersencellen en resulteert in neuronensterfte. Om deze schade te limiteren is het nodig om blootstelling aan oxidanten te verminderen (ozon in de atmosfeer, ranzige voeding, toxische chemicaliën) en de consumptie van antioxidantia in de voeding te verhogen en extra voedingsaanvullingen te gebruiken: Voorbeeld van een antioxidanten receptuur: ➙ Vit E: 400 à 1200 IE/d (tocoferolen en tocotriënolen) ➙ Vit C-complex: individualiseren tot bowel-tolerantiegrens! ➙ Carotenoïden: 20.000 mg/d ➙ Selenium: 200 à 400 µg/d ➙ Mega Vit B-complex met minstens 50 mg B6, 50 mg B1 en 0,8 mg B9 (21) ➙ Zinkmonomethionine 150 mg/d (of 30 mg elementair zink)

5. Harman D, Piette LH. Free Radical Reactions in Serum. J of Gerontology 21:560-565, 1966. 6. Bullough WS. Aging of Mamals. Zeit. Fur Alternsforchung 27:247-253, 1973. 7. Hoffer A, Osmond H. The Hallucinogens. NY: Academic Press, 1967. 8. Hoffer A. Dopamine, noradrenaline and adrenaline metabolism to methylated or chrome indole derivatives: two pathways or one. J of Orthomolecular Psychiatry, vol 14:262-272, 1985. 9. Dhalla KS, Pallab KG, Heninz R, Beamish RE, Dhalla NS. Measurement of adrenolutin as an oxidation product of catecholemines in plasma. Molecular and cellular Biochemistry 87:85-92, 1989. 10. Matthews SB, Henderson AH, Campbell AK. The adrenochrome pathway; the major route for adrenaline catabolism by polymorphonuclear leucocytes. J of Molecular Cell Cardiology 17:339-348, 1985. 11. Streit WJ, Kincaid-Colton CA, 1995. The brain’s immuune system. Sci AM 273: 54-61. 12. Hirata F, Axelrod J, 1990. Phospholipid methylation and biological signal transmission. Science 209: 111082-90. 13. Uitti RRRJ, et al, 1994. Parkinsonism induced by solvent abuse. Ann Neurol 35:616-19. 14. Pezzoli G, et al, 1995. N-hexane-induced Parkinsonism: Pathogenic hypotheses. Movement Dis 10: 279-82. 15. Shahi GS, et al, 1990. Parkinson’s disease and cytochrome P450: A possible link? Med Hypoth 32: 277-82. 16. Beal MF, 1995. Aging, energy, and oxidative stress in neurodegenerative disease. Ann Neurol 38: 357-66. 17. Fisher LJ, Gage FH, 1995. Radical directions in Parkinson’s diseazse. Nature Med 1: 201-2. 18. Muller DPR, 1995. Vitamin E and neurological function. Redox Rep 1: 239-45. 19. Michelson AM, Institut de Biologie PhysicoChimique in Paris. 20. Hendler SS, 1991. The doctors’ vitamin and mineral encyclopedia. Arrow Books London. 21. Mai J, et al, 1990. High dose antioxidant supplementation to multiple sclerosis patients. Biol Trace Element Res: 24; 109.

Seminarie Bijscholing Chronisch vermoeidheidssyndroom • 11 mei woensdagavond

van 19u tot 23u of • 12 mei donderdagnamiddag van 14u tot 18u

• in de congreszaal Laren-

Vrije radicalen vangen (16-20) • De

hersencelmembranen bevatten het hoogste percentages aan onverzadigde fosfolipiden van alle cellen in het lichaam en maken ze daarom extreem gevoelig voor lipidperoxidatie. Tekens van oxidatieve schade aan de hersenen worden waar-

hoeve

Referenties 1. Myers RE. Report to the Second Joint Stroke Conference, Reported in Medical Post, March 29, 1977. 2. Walsh AC, Melaney C, Walsh B. Paper presented to the American Psychiatric association meeting in Toronto, 1977. 3. Walsh AC Walsh BH. Presentile Dementia; further experience with an anti-coagulant Psychotherapy Regimen. J of American Geriatrics Society 22:467-472, 1974. 4. Bjorksten J.The crosslinkage Theory of aging. Finska Kemists Meds 80:23-38, 1971.

Kerkstraat 101, 9270 Laarne

• Kostprijs: 35 euro met de volledige monograﬁe * Gratis voor de leden VIOW • Reservatie is noodzakelijk Tel. 09/369 06 42 of Fax. 09/366 18 38 E-mail: [email protected] Met opleidingscheques Vlaamse Regering kost deze opleiding 50% minder! info: www.opleidingscheques.be


ALZHEIMER

Dirk Bogaert, Wetenschapsjournalist

HET ALZHEIMERPREVENTIEPLAN ‘HIJ

DIE ZEGT DAT IETS ONMOGELIJK IS, MAG NIEMAND

ONDERBREKEN DIE AL HET MOGELIJKE DOET’

(CHINEES

GEZEGDE)

H

et Alzheimerpreventieplan is bestemd voor mensen die bereid zijn de volle verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid op te nemen. De medische wetenschap ontsluiert traag maar zeker de oorzaken van de verschillende vormen van dementie. Het is echter overduidelijk dat een totaal genezende therapie nog jaren van ons verwijderd ligt. Alzheimerpreventie en de verdere degeneratie van de hersenen afremmen is, gezien de meest recente feiten uit de moderne geneeskunde, tot op heden de optie die de beste levenskwaliteit garandeert.

Orthomoleculaire Alzheimer-preventie én hulpmiddelen om mensen die aan de ziekte lijden te helpen! De Amerikaanse neuroloog Philip Hodes geeft volgende adviezen om Alzheimer te voorkomen en de progressie van de ziekte af te remmen.

1

Elimineer iedere bron van aluminium tijdens het bereidingsproces van voedsel. Vermijd bijgevolg aluminium potten, bestek en folie. Zorg er ook voor dat de patiënt geen water of fruitsappen drinkt die verpakt zitten in aluminium blikjes. Deodorant uit aluminium busjes is ook taboe.

2

P as ieder jaar een mentaal en lichamelijk detoxificatie programma toe. Dit moet gepaard gaan met een medisch opgevolgde vastenperiode. Verse groente- en fruitsappen staan hier centraal, samen met water en kruidenthee’s. Zie voedingsdriehoek en drankendriehoek Faché

3

L aat alle zilver-, kwik- en amalgaamtandvullingen verwijderen. Lees VIOW-monografie nr. 27 van Walter Faché: Fluor en kwikbelasting biochemisch evalueren en orthomoleculair detoxificeren.


Figuur 1. Het kleurverschil toont de door Alzheimer getroffen hersenen aan. Blauw is hier de normale, gezonde kleur.

4

O verweeg bio-oxidatieve therapieën. Ze zijn zeer efficiënt om extra zuurstof in de hersenen te krijgen en mensen beter te laten nadenken. Er wordt hier vooral gedacht aan ozontherapie, behandelingen in een zuurstofkamer, maar ook aan yoga-ademhalingsoefeningen en aërobe oefeningen. Maak dagelijkse wandelingen aan zee of in de bossen, kortom in gebieden waar de luchtvervuiling laag en zuurstof hoog is.

5

N eem dagelijks antioxidanten. Hier wordt vooral gedacht aan vitamine A, alle vitaminen uit de B-groep, foliumzuur, choline, inositol, vitamine E, vitamine C, vitamine P, fosfatidylserine, quercetine, L-cysteïne, L-methionine en de co-enzymen NADH en CoQ10. Een orthomoleculaire arts kan precies bepalen welke stoffen een patiënt nodig heeft. Het is de enige manier om optimale resultaten te realiseren.

6

D enk aan intraveneuze EDTA-chelatietherapie. Ze is zeer effectief om zware metalen zoals lood, cadmium, arsenicum, koper, ijzer, kwik en aluminium uit het lichaam te verwijderen. EDTA is een afkorting van ethyleendiaminetetra-acetaat, het werkzame bestanddeel bij chelatietherapie. Het is een zogenaamde “chelator” of chelerende stof. Deze term stamt uit het Grieks: “chèlè” betekent klauw en EDTA grijpt als het ware

387

LUCHTVERVUILING metaaldeeltjes als een klauw vast. In de bloedbaan ingespoten bindt het zich aan deze deeltjes. De hele verbinding (d.w.z. EDTA inclusief metaaldeeltjes) wordt vervolgens via de nieren uit het lichaam verwijderd. Lees VIOW-monografie 28 (Engels): Orale parentale chelatie.

7

O rthomoleculaire neurologen adviseren om een voedingsrotatiedieet toe te passen. De bedoeling hiervan is de voedingsallergenen waar men aan verslaafd is te elimineren. Alcohol, cafeïne, tabak, suiker, geraffineerde voedingsproducten, en voeding waar bewaar-, kleur- en smaakstoffen aan toegevoegd worden, moeten volledig vermeden worden. Men moet kiezen voor natuurlijke, biologische voeding. Zie voedingsdriehoek Walter Faché en lees VIOW-monografie 52: Het nutritioneel tien-stappenplan van het VIOW om degeneratieziekten te voorkomen.

8

D rink per dag minstens twee tot drie à vier liter zuiver drinkwater. Het is immers belangrijk de hersenen voldoende te hydrateren.

9

P robeer voldoende te transpireren. Transpiratie is een krachtige en natuurlijke manier om het lichaam te ontdoen van toxines. Transpireren kan o.a. door warm aangekleed aan sport te doen, een sauna te gebruiken, veel warme dranken te drinken in een warme kamer, of regelmatig cayennepeper te gebruiken. Het is algemeen bekend dat een aantal moderne, industriële toxines en pesticiden enkel het lichaam kunnen verlaten via de zweetklieren.

De nieuwste inzichten: ApoE-e4 gen verhoogt de kans op het ontstaan van Alzheimer

388

Dirk Bogaert, Wetenschapsjounalist Mentale taken vereisen extra hersenactiviteit van gezonde, nietdementerende oudere volwassenen met een genetische variatie van de Apolipoproteïne-E allelen. Dat blijkt uit hersenscans. De ziekte van Alzheimer op latere leeftijd wordt geassocieerd met het voorkomen van ApoEe4. De aanwezigheid van ApoEe2 lijkt echter een beschermend effect te hebben. Een recente studie bevestigt veranderingen in de hersenactiviteit gedurende leer- en geheugenprocessen bij oudere volwassenen die genetisch een verhoogd risico hebben op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.(1) De Amerikaanse neuroloog Mark Bondi volgde twintig niet-dementerende senioren (gemiddelde leeftijd 76 jaar) tijdens een studie- en geheugenproef. Tijdens de test werd een MRI-scan van de hersenen genomen. De mensen met het ApoE-e4 gen toonden op de scan een veel grotere hersenactiviteit dan de tien proefpersonen met de ApoE-e2 variant. “De ApoE-e4-groep liet een meer beperkte hersenactiviteit registreren op het ogenblik dat men een geheugenproef afnam”, schrijft Bondi in het 8 februari 2005-nummer van ‘Neurology’. Volgens Bondi laat deze test met de MRI-scan toe om de allereerste signalen van de ziekte van Alzheimer op te sporen en genetisch te bepalen welke mensen het grootste risico lopen om de mentale aftakelingsziekte te krijgen. “Indien we vooraf weten of het ApoE-e4 gen aanwezig is, kunnen we de betrokken patiënten preventief en veel efficiënter behandelen”, aldus Bondi.

Een hogere leeftijd, hogere bloeddruk en het roken van sigaretten vergroten de kans om binnen een periode van ruim drie jaar een toename in aantal en ernst van ‘witte stof’-afwijkingen en lacunaire infarcten te krijgen. Dit zijn risicofactoren die op zich al een grotere kans om dement of depressief te worden met zich meebrengen. Hoge bloeddruk blijkt een belangrijke risicofactor voor ‘witte stof’-afwijkingen en lacunaire herseninfarcten. Mensen met succesvol behandelde hoge bloeddruk hadden minder ‘witte stof’-afwijkingen dan mensen die ondanks therapie nog steeds een te hoge bloeddruk aanhielden. Homocysteïne is een aminozuur dat beschadiging van de bloedvaten kan veroorzaken. Mensen met een hoog homocysteïne gehalte in het bloed hadden drie keer zo vaak lacunaire herseninfarcten of ernstige ‘witte stof’afwijkingen dan mensen met een laag homocysteïnegehalte. Het homocysteïnegehalte kan worden verlaagd door het innemen van bepaalde vitamines (B6, B12 en B9). Het APOE e4 gen en het amyloïd ß eiwit spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Mensen die drager zijn van dit APOE e4 gen en meer amyloïd ß in het bloed hebben, blijken vaker ‘witte stof’-afwijkingen en lacunaire herseninfarcten te hebben.

Onderzoekers waarschuwen voor het gebruik

De visie van de Amerikaanse neuroloog Mark Bondi wordt ondersteund door de Nederlandse wetenschapper Ewoud van Dijk die verbonden is aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.(2) “Veel oudere mensen hebben beschadigingen van de kleine bloedvaten in de hersenen. De gevolgen van deze beschadigde kleine bloedvaten zijn zichtbaar op MRI-scans als kleine herseninfarcten en afwijkingen in de witte stof van de hersenen.”

van Seroquel bij agressieve Alzheimerpatiënten

actieve stof quetiapine verergert de dementieverschijnselen. Patiënten worden nog meer verward en de geheugenfunctie verslechtert in vergelijking met mensen die een placebo kregen. AstraZeneca, Europa’s derde grootste farmagigant, gaat niet akkoord met de bevindingen van professor Clive Ballard en zijn collega’s. Seroquel werd oorspronkelijk op de markt gebracht om schizofreniepatiënten te helpen. Vandaag wordt het middel meer en meer door artsen voorgeschreven om de persoonlijkheidsveranderingen en de agressie van Alzheimerpatiënten te milderen. “45 % van de terminale Alzheimerlijders zou antipsychotica krijgen”, zegt Clive Ballard. “Twee andere antipsychotica, Zyprexa en Risperdal, verhogen het risico op een herseninfarct, Seroquel is duidelijk geen alternatief.” Ballard volgde 93 Alzheimerpatiënten gedurende een periode van zes maanden. De cognitieve functies van de mensen die Seroquel gebruikten gingen dubbel zo snel achteruit in vergelijking met patiënten die een placebopil innamen.

Degeneratie van de hersenen tijdig afremmen is de boodschap om niet in een situatie terecht te komen waarin de goedbedoelde voorgeschreven medicatie de symptomen nog kan verergeren. (3)

Referenties 1. Mark W. Bondi, PhD, Wes S. Houston, PhD, Lisa T. Eyler, PhD and Gregory G. Brown, PhD. fMRI evidence of compensatory mechanisms in older adults at genetic risk for Alzheimer disease. NEUROLOGY 2005; 64:501-508. 2. Ewoud van Dijk. Oorzaken van cerebrale microangiopathie, 05/2004, een publicatie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. 3. Faché OM Walter, 2004. Ontspoord hersenmetabolisme. Monografie nr. 67 VIOW Laarne.

Professor Clive Ballard van het Londense ‘Institute of Psychiatry’ waarschuwt via het persagentschap Reuters en via een bijdrage in de ‘British Medical Journal’ voor het gebruik van Seroquel bij Alzheimerpatiënten. De


®

vibracell : de natuurlijke krachtbron

Voor een goede concentratie en een heldere geest. Gunstig bij koude handen en voeten.

Bio-Biloba • de eerste keuze met de laagste kost • voldoet aan zuiverheidstest • beste antioxidante vermogen Antioxidant activiteit in ginkgo biloba preparaten - Britse markt

1400

1200

800

Bovendien smaakt Vibracell heerlijk en is het zeer prijsgunstig vermits de dagelijkse kostprijs minder bedraagt dan de prijs van twee frisdranken.

1000

Vibracell bevat noch chemische bewaarmiddelen, noch kleurstoffen en is volledig vrij van chemische additieven.

600

Bio-Biloba

18 verschillende producten

Vibracell is een voedingssupplement dat wetenschappelijk op punt gesteld werd door een team van artsen, therapeuten, voedingsspecialisten en biochimisten die heel nauwkeurig de componenten geselecteerd hebben en hun hoeveelheid en onderlinge comptabiliteit uitgewerkt hebben.

400

0

Al deze ingrediënten verschaffen het lichaam alle mineralen, vitaminen en oligo-elementen die het nodig heeft en dit met enkel 10 ml product.

200

Vibracell is een vloeibaar voedingssupplement concentraat, samengesteld uit koud geperste sappen van verschillende groenten, fruit en kruiden van biologisch teelt (in de mate van het mogelijke) of uit teelt vrij van insecticiden, pesticiden, herbiciden en zware metalen.

Het beste preparaat is 50 x actiever dan het minst goede.

Goede redenen om te kiezen voor Bio-Biloba Britse onderzoekers publiceerden de resultaten van een vergelijkend onderzoek tussen verschillende Ginkgo biloba producten op hun antioxiderend vermogen.Van de 18 geteste merken bleken er slechts enkele preparaten werkzaam te zijn. Bio-Biloba van Pharma Nord bleek hier de winnaar te zijn.

Vibracell verschaft niet enkel energie dankzij zijn componenten, maar ook trillingsenergie dankzij de biofotonen energieplaat die in elke doos zit: onder elke fles bevindt zich een energieplaat die de trillingsenergie van Vibracell versterkt.

Zowel de consumenten als de adviseurs moeten zich kritisch opstellen tegenover Ginkgo biloba-bereidingen die ze kopen of aanraden. Het etiket op het product kan een zeer hoge inhoud van Ginkgo-extract claimen, maar dat is geen waarborg voor zuiverheid of de beschermende eigenschappen van dat extract.

Twee Duitse professoren (Prof. Dr. Popp en hebben de positieve effecten van deze wetenschappelijk aangetoond: de fotonen verhoogt de Vibracell energie van 5.950 (wat naar 16.950 (wat enorm is) Bovis eenheden.

Op basis van onafhankelijke Ginkgotests kan er veilig gesteld worden dat Bio-Biloba beter presteert op gebied van werkzaamheid, prijs/kwaliteit én zuiverheid. Bio-Biloba is dan ook duidelijk de beste keuze voor diegenen die waarde hechten aan de voordelen van de gezondheidskwaliteiten van Ginkgo biloba.

Dr. Kohfink) energieplaat energieplaat reeds veel is)

Drink elke dag Uw Vibracell voor een dag in topvorm. U voelt dat het werkt ! Voor meer informatie, gelieve onze verdeler te contacteren: SANVITA Palokestraat 89, 1080 Brussel. Tel. & fax: 02 522 77 82

www.martera.com

Made by GDI nv - Belgium. Tel. 051 31 36 28 - [email protected]


Bio-Biloba is verkrijgbaar in apotheken in verpakkingen van 30, 60 en 150 tabletten.

Tel.: 02 720.51.20 - Fax.: 02 720.51.60 e-mail: pharmanord @skynet.be

389

Al kennis gemaakt met ons antioxidantenleger?

Bij een groot aantal normale fysiologische processen

Wilt u als arts of therapeut meer weten over onze pro-

zijn vrije radicalen onontbeerlijk. Pathofysiologische

ducten, maak dan een afspraak met onze vertegen-

processen, externe agentia en andere factoren kunnen

woordiger of vraag de uitvoerige informatie aan. Ook

de hoeveelheid vrije radicalen extreem doen toenemen.

kunt u dagelijks tussen 13.00 en 14.00 uur terecht bij

Het lichaam beschikt over antioxidanten om de hoe-

onze helpdesk: +31(0)20 - 617 82 82.

veelheid vrije radicalen binnen veilige grenzen te hou-

Voor België: Energetica Nautura Benelux BV, Postbus 57,

den. Indien er onvoldoende antioxidanten aanwezig

B- 20050 Antwerpen 5, Telefoon +32(0)3 - 789 09 59,

zijn of de hoeveelheid vrije radicalen te groot is, heb-

gratis Fax: +32(0)800 - 80011.

ben wij wat hulptroepen voor u klaar staan om de orde te herstellen. Indien u zich professioneel bezig houdt met het geven van adviezen over voeding en suppletie informeren wij u graag uitgebreid over onze producten.

Nutramin BV Postbus 310 1170 AH Badhoevedorp Telefoon +31(0)20 – 617 82 82 Fax +31(0)20 – 615 85 25 e-mail: [email protected]

Wij helpen u helpen

INDUSTRIEEL LABORATORIUM & ADVIES •VOEDING : bacteriologische en chemische analyses. •WATER : bacteriologische en chemische parameters. •SPECIALE TESTEN BACTERIOLOGIE : o.a. Legionella, sneltesten pathogenen. •SPECIALE TESTEN SCHEIKUNDE : o.a. vetzuurprofiel (GC-MS). •TOXIOLOGISCHE PARAMETERS : o.a. PCB. •KWALITEITSHANDBOEK: zelfcontrole voor zuivel. •ADVIES : algemene informatie bv wetgeving. •OMGEVINGSCONTROLES : luchtmetingen, hygiënogrammen.

ISO 17025 Erkeningsnr. 240 T

Industriezone Vlamingveld 3 • 8490 Jabbeke tel: +32(0)50/816757 • fax: +32(0)50/816759 [email protected]

Aktueel VIOW De digitale actualiteitsrubriek van het Ortho-Instituut VIOW Bezoek de website van het VIOW - www.viow.be Sinds einde januari 2005 beschikt het VIOW op haar website (www.viow.be) over een eigen nieuwsrubriek. U vindt er berichten die belangrijk kunnen zijn voor uw levenskwaliteit, maar die om onbekende redenen spijtig genoeg toch de klassieke media niet halen. U ontdekt in de volgende lijnen twee voorbeelden.

Rilatine doet kankerrisico bij kinderen stijgen Kleine Amerikaanse studie legt een verband tussen Rilatine en een stijgend kankerrisico bij kinderen

it een studie bij 12 kinderen die Rilatine nemen om U ADHD-symptomen te bestrijden blijkt dat er na drie maanden gebruik chromosoom abnormaliteiten ontstaan in de witte bloedlichaampjes waardoor het kankerrisico bij de jonge mensen toeneemt.

De ontdekking lijkt alarmerend, maar wetenschappers verklaren dat er veel grotere studies nodig zijn om de resultaten van dit eerste onderzoek te bevestigen of in twijfel te trekken. Vast staat dat het gebruik van Rilatine sterk stijgt en dat – toeval of niet - ook het aantal kankergevallen bij kinderen onrustbarend toeneemt (zie het ‘Kom op tegen kanker’ initiatief van dit jaar in Vlaanderen). “Niemand beweert dat een kind dat Rilatine gebruikt kanker zal ontwikkelen”, zegt toxicoloog Marvin Legator. “Er bestaat nog geen zekerheid. De kleine studie toont enkel aan dat Rilatine misschien een vrij belangrijke risicofactor kan zijn.” Rilatine werkt succesvol bij hyperkinetische of ADHD-kinderen, maar wordt ook meer en meer

voorgeschreven als ‘leerpil’ voor jonge mensen die slecht meekunnen op school. Kinderartsen in Vlaanderen en Nederland noemen die trend gevaarlijk. Rilatine is een soort amfetamine, die ADHD-kinderen (Attention Deficit/Hyperactivity Disorder) toelaat om zich beter te concentreren. Gemiddeld één kind per klas lijdt aan ADHD (hyperactiviteit) of ADD (problematische aandachtsstoornissen). Rilatine werkt op een aantal hersenstoffen die de aandacht scherpen. ADHD-kinderen hebben een tekort aan deze stoffen. Rilatine verdwijnt na vier à zes uren uit het bloed. ADHD-kinderen nemen daarom ‘s morgens en ‘s middags een pilletje. Rilatine is een stimulerend product waarvan de werking op een amfetamine lijkt. Het werd méér dan vijftig jaar geleden goedgekeurd. De verkoop van Rilatine in de Westerse wereld is in de afgelopen 15 jaar met meer dan 500 procent gestegen. Uit diverse studies op dieren bleek al dat er een verband bestond tussen Rilatine en kanker. Tot vandaag was er geen bewijs dat het langdurige gebruik van het product ook in verband kon gebracht worden met het ontstaan van kanker bij kinderen. De nieuwe studie wordt binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Cancer Letters’, maar is nu al beschikbaar via de on-line editie van het blad. Onderzoekers van de universiteit van Texas rekruteerden voor de studie een twaalftal kinderen met ADHD. De deelnemers hadden een gemiddelde leeftijd van acht jaar en kregen van hun behandelende arts een voorschrift om 20 tot 50 milligram Rilatine te nemen per dag. Dat is de normale therapeutische dosis. De kinderen ondergingen een bloedonderzoek vooraleer ze begonnen met het gebruik van Rilatine. Een tweede bloedproef werd uitgevoerd nadat ze drie maanden Rilatine hadden ingenomen. De verantwoordelijke voor het onderzoek, dokter Randa A. El-Zein, ontdekte een verdrievoudiging van de chromosoomschade in de witte bloedcellen bij alle twaalf deelnemende kinderen. “Het was voor ons verrassend en onrustwekkend dat alle kinderen die Rilatine gebruikten in een relatief korte periode chromosoomafwijkingen van de witte bloedcellen lieten registreren tijdens het tweede bloedonderzoek.” De woordvoerder van de ‘American Cancer Society’, de oncoloog Herman Kattlove is sceptisch over de mogelijke ‘link’ tussen Rilatine en het ontstaan van kanker bij kinderen. “We lijden allemaal onder chromosoomafwijkingen. Het maakt deel uit van het leven van iedere cel. We beschikken gelukkig ook over een immuunsysteem die dergelijke schade kan herstellen.” Dokter Kattlove verklaarde wel dat er dringend verder onderzoek nodig is om de ontstane twijfels rond Rilatine en gelijkaardige producten weg te nemen of te bevestigen. Sommige kinderartsen schrijven in de plaats van Rilatine natuurlijke visoliesupplementen voor om ADHD en ADD-symptomen te bestrijden.

Mensen die zich willen verdiepen in de natuurlijke therapiemogelijkheden voor hyperactiviteit en aandachtstoornissen (ADHD/ADD) bij kinderen kunnen bij het VIOW de monografie 39 bestellen (Attention Deficit Hyperactivity Disorder of ADHD/ADD bij kinderen begrijpen). Geraadpleegde bronnen El-Zein, R. Cancer Letters, 2005. Randa A. El-Zein, MD, PhD, department of epidemiology, University of Texas M.D. Anderson Cancer Center, Houston. Marvin S. Legator, PhD, professor and director, division of environmental toxicology, University of Texas Medical Branch, Galveston. Herman Kattlove, MD, medical oncologist; spokesman, American Cancer Society. Stephen Feig, MD, professor of pediatrics, division of hematology-oncology, UCLA Jonsson Comprehensive Cancer Center, Los Angeles.

Natuurlijke Vitamine E voorkomt ziekte en veroorzaakt geen extra doden

Synthetische vit E is gevaarlijk!

D

e media hebben veel aandacht geschonken aan een metaanalyse studie over vitamine E die onlangs verscheen in de ‘Annals of Internal Medicine’. Onderzoekers van de Johns Hopkins University kwamen er - na het terug analyseren van 19 studies - tot het besluit dat een dosis van 400 IE (IE = Internationale eenheden) vitamine E per dag het overlijdensrisico met 10 % liet toenemen.

H

et bestuur en de wetenschappelijke adviesraad van het Vlaams Instituut voor Orthomoleculaire Wetenschappen (VIOW) distantieert zich van deze studieresultaten. Vitamine E behoort samen met vitamine C tot de voornaamste antioxidanten die de levenskwaliteit van mensen kan verhogen. De vitamine levert ook een bijdrage tot het verlagen van de ziektekosten in dit land. Het VIOW noemt de meta-analyse van 19 studies speculatief omdat er nergens sprake is van het soort vitamine E. Natuurlijke vitamine E is immers veel waardevoller dan de synthetische vorm. De natuurlijke vitamine E wordt ook d- tocoferol genoemd. De synthetische soortgenoot krijgt de naam dl-tocoferol. In de meta-analyse is men ook onduidelijk over de gebruikte dagelijkse hoeveelheden. Ook de gezondheidstoestand van de proefpersonen die deelnamen aan de studies wordt niet juist omschreven. Het VIOW bekeek zelf de 19 betrokken studies en stelde vast dat de deelnemers allemaal ouder waren dan 60 jaar en dat hun gezondheidstoestand slecht was op het ogenblik dat ze vitamine E kregen toegediend. De wetenschappers bekeken vitamine E duidelijk als een medicijn voor een acute behandeling van een ziekte. Orthomoleculaire geneeskunde richt zich op preventief optreden. Het is daarom betreurenswaardig dat in deze meta-analyse geen enkel onderzoek werd opgenomen waarin het effect van vitamine E werd bestudeerd op jongere en gezonde mensen. In de medische literatuur zijn er meer dan 24000 studies beschikbaar die bewijzen dat vitamine E een veilig en waardevolle antioxidant is op voorwaarde dat men de natuurlijke vorm gebruikt en de dagdosis beperkt tot 1000 IE Een van de meest spectaculaire resultaten werd bereikt in de CHAOS studie. CHAOS staat voor Cambridge Heart Antioxidant Study. Aan dit onderzoek namen 2000 hartpatiënten deel. Ze kregen 400 tot 800 IE vitamine E per dag of een neppil (placebo). De patiënten die natuurlijke vitamine E kregen toegediend zagen hun risico op een hartaanval binnen het jaar met 77% dalen in vergelijking met de placebogroep. Het VIOW besluit dat natuurlijke vitamine E zeer veilig is indien de dosering niet hoger ligt dan 1000 IE. Enkel Alzheimerpatiënten hebben baat bij 2000 IE vitamine E per etmaal. Het gemiddelde Westerse voedingspatroon bevat slechts 10 IE vitamine E per dag. Vitamine E is o.a. belangrijk voor mensen met hart- en vaataandoeningen en diabetici. Vitamine E wordt belangrijker voor de mens naarmate hij ouder wordt. Vitamine E werkt anticarcinogeen omdat het zieke en slechte lichaamcellen vernietigt. Een studie die verscheen in de ‘Proceedings of the National Academy of Science’ toonde aan dat vitamine E ook in staat is peroxynitriet onschadelijk te maken. Dat is een gevaarlijke vrije radicaal die veel meer voorkomt bij oudere mensen. Peroxynitriet beschadigt en vernietigt gezonde cellen en is een voorloper van cancerogene cellen. Peroxynitriet is ook betrokken bij het ontstaan van een aantal andere degeneratieve ziektebeelden. Daarom is het zeer belangrijk dat mensen zich met natuurlijke vitamine E blijven beschermen tegen dergelijke ziekmakende en dodelijke vrije radicalen.

DEMENTIE

Dirk Bogaert, Wetenschapsjounalist

STERK SCHOMMELENDE BLOEDSUIKERSPIEGEL: DE 'VERGETEN' DEMENTIEFACTOR! E

en te sterk schommelende bloedsuikerspiegel is voor de hersenen min of meer te vergelijken met een roodgloeiende hete stroom lava na een vulkaanuitbarsting op aarde. Er wordt schade aangericht! Bloed met teveel glucose wordt immers biochemisch ‘heet’ genoemd. Het verstoort de goede werking van de miljarden neuronen die de menselijke hersenen rijk zijn. Suiker bevordert de vorming van vrije radicalen zodat hersencellen voortdurend aangevallen worden door ‘moleculaire terroristen’.

Fig 1 Een slechte bloedglucoseregulatie is een risicofactor voor dementie

Tot voor kort werd dementie hoofdzakelijk in verband gebracht met de steeds ouder wordende bevolking, een gebrek aan lichamelijke en geestelijke activiteit en dubieuze voedingsgewoonten. Deze elementen blijven hun rol opeisen, maar er wordt de laatste maanden meer rekening gehouden met de ‘vergeten factor’. Onderzoek bij honderdjarigen toont immers aan dat een stabiele bloedsuikerspiegel een bepalende factor is om tot op hoge leeftijd gezond te blijven en mentaal alert te zijn. Uit een aantal studies blijkt trouwens dat een te sterk fluctuerende glucosespiegel aan de basis ligt van zeer veel ziektebeelden. Mensen met een slechte bloedglucoseregeling hebben meestal


problemen met overgewicht. Deze ‘gewichtige handicap’ vergroot het risico op het ontstaan van een te hoge bloeddruk, hartziekten, hersenbloedingen, kanker, artrose, glaucoom en diabetes, om enkel de voornaamste gezondheidsproblemen te noemen. Iedere ziekte die mensen krijgen wordt door wetenschappers meer en meer in verband gebracht met sterk variërende bloedsuikerwaarden en met het beginstadium van dementie. Moderne voedingsgewoonten leiden in veel gevallen tot insulineresistentie en hoge bloedglucosewaarden. Kortom, de snelle hap, fastfood en kant-en-klare maaltijden liggen

mee aan de basis van het steeds toenemende dementieprobleem.

Diabetes en prediabetes verhogen

In België leven er begin 2005 méér dan 100 000 mensen die aan de ziekte van Alzheimer lijden. De wereldgezondheidsorganisatie verwacht een verdubbeling van het aantal patiënten tegen het jaar 2010. Uit een studie, waarin 6000 senioren in de leeftijdscategorie tussen 70 en 103 jaar werden betrokken, bleek dat patiënten met een te hoge bloeddruk, diabetes of hartklachten veel slechter scoorden in een aantal cognitieve testen dan senioren van dezelfde leeftijd zonder gezondheidsklachten.(1)

dementierisico Welk verband bestaat er tussen ziek zijn en het begin van dementie? Uit talrijke onderzoeken blijkt dat de meeste aandoeningen de hersencellen onder een chronische stresstoestand plaatsen. Daardoor wordt er in de neuronen een biochemisch vijandelijk klimaat gecreëerd die de cognitieve functies langzaam maar zeker ondermijnen. Veel wetenschappelijke studies tonen aan dat mensen met diabetes een sterk verhoogd risico hebben om dementie te krijgen. Suikerziekte

401

DEMENTIE veroorzaakt microvasculaire veranderingen die de bloedtoevoer naar de neuronen minder goed laat verlopen. Daardoor kan er een disfunctie ontstaan van het centrale zenuwstelsel. Metabole onregelmatigheden, zoals een sterk schommelende bloedsuikerspiegel, zorgen voor extra oxidatieve stress in de neuronen. Het Engelse, medische vakblad ‘The British Medical Journal’ pleit voor het erkennen van een nieuwe ziekte die prediabetes heet. De Britse wetenschappers willen prediabeten behandelen omdat gebleken is dat mensen zonder suikerziekte, maar met een sterk schommelende bloedsuikerspiegel ook een verhoogd dementierisico hebben.(2) In veel kant-en-klaar voedsel worden geraffineerde koolhydraten gebruikt. Dit zijn fabrieksmatig geconcentreerde suikers die de producten een aangename smaak moeten geven. Ons lichaam kan geconcentreerde suikers maar heel slecht verwerken. Teveel (verborgen) suikers leidt tot hypoglycemie en suikerverslaving. Om suiker om te zetten in levensnoodzakelijke energie moet de pancreas (alvleesklier) insuline produceren. Door het regelmatig eten van geconcentreerde suikers verplicht men de pancreas om ‘onbetaalde overuren’ te presteren. De alvleesklier slaat op hol en daardoor daalt het bloedsuikergehalte na verhogingen veel te sterk. Mensen raken vermoeid, worden zenuwachtig, angstig en duizelig. De drang naar zoete drankjes, snoep of alcohol is dan zeer sterk. Door aan die drang toe te geven stijgt de glucosespiegel weer en voelt men zich goed. Spijtig genoeg geldt hier dezelfde regel als bij alle andere vormen van verslaving. De “feel good” ervaring is zeer beperkt in tijd en de gezondheidsproblemen (van prediabeet naar diabeet) verergeren. Er treedt immers insulineresistentie op. Insulineresistentie wordt gekenmerkt door o.a. een nuchtere glucose die hoger ligt dan 6,1 mmol/l (normaal 4-6

402

Dirk Bogaert, Wetenschapsjounalist de consumptie van koffie, thee, alcohol en kant-en-klaar voedsel drastisch te worden verminderd.

Teveel suiker in het bloed veroorzaakt oxidatieve stress! Waarom veroorzaakt een te sterk schommelende bloedsuikerspiegel dementiesymptomen? Een goed onderbouwde denkpiste is het feit dat verhoogde bloed- en insulinewaarden voor een prooxidante cellulaire status zorgen. Fig 2 Bloedglucoseprofiel van een diabetespatiënt vertoont sterke schommelingen Glucose reageert met zuurstof en genereert reactieve zuurstofradimmol/l) en een bloeddruk van wisseling, aangezien dit mineraal calen (Reactive Oxygen Species) 140/90 of hoger. Bij insulinere- een bestanddeel is van insuline. zoals superoxides, hydroxylradisistentie zijn de lichaamscellen Bovendien is zink nodig voor calen en waterstofperoxide. Deze veel minder gevoelig voor insu- de afgifte van insuline door reactieve zuurstofradicalen kunline. Precies om die reden kan de de betreffende alvleeskliercel- nen alle lichaamscellen en dus glucose uit het bloed niet in de len. Mangaan is een onmisbaar ook de neuronen beschadigen. cellen worden opgenomen. De bestanddeel van bepaalde enzy- Hoe hoger de glucosewaarden, insulinereceptoren op de celwan- men die een essentiële rol spe- hoe groter de schade kan zijn. Te den reageren onvoldoende op de len bij de ontleding van suiker. hoge insulineconcentraties verSuppletie van chroom, zink en snellen de productie van gevaaraanwezigheid van insuline. mangaan is echter niet de enige lijke vrije radicalen. Mensen met Met andere woorden, een sterk maatregel die moet genomen een slechte bloedglucoseregeling schommelende bloedsuikerspie- worden. Het is ook van cruciaal bedreigen hun denkvermogen gel geeft mensen zonder diabetes belang dat het voedingspatroon indien er geen nutritionele maatregelen worden ondernomen om niet enkel een “burn-out” gevoel wordt veranderd. de ‘vrije radicalen’-vorming te maar ook een sterk verhoogd Het gebruik van zoete producten bestrijden met antioxidanten. risico op vroegtijdige dementie. moet zeer sterk worden beperkt. Het gaat vooral om frisdrank, Chroom, zink en Het cellulaire snoep, ijs en gebak. Tevens dient

mangaan tegen

levensgeheim van

suikerverslaving

honderdjarigen

De voedingsupplementen chroom, zink en mangaan kunnen het probleem van een sterk schommelende bloedsuikerspiegel gedeeltelijk oplossen. Chroom is noodzakelijk voor opname van insuline door de lichaamscellen. Hierdoor heeft chroom een regulerende invloed op de glucosevoorraden in de cellen en het bloed, waardoor de stabiliteit van de bloedsuikerspiegel verbetert en periodieke hongergevoelens verminderen. Bij overmatige suikerconsumptie wordt logischerwijze uitzonderlijk veel chroom verbruikt, waardoor al snel een tekort kan ontstaan. Zink is een onmisbaar bestanddeel voor de suikerstof-

Fig 3 Meer dan 6 mmol glucose per liter bloed is een indicatie om iemand prediabeet te noemen

In het wetenschappelijke vaktijdschrift ‘Experimental Gerontology’ verscheen een studie waaruit blijkt dat honderdjarigen zeer weinig aan oxidatieve stress lijden.(3) Ze beschikken over een zeer goede glucosetolerantie en een optimale insulineproductie. Uit bloedstalen van honderdjarigen blijkt dat er in hun bloed veel minder geoxideerde substanties zijn terug te vinden dan bij “jonge” mensen van tachtig jaar. Hieruit kan afgeleid worden dat de honderdjarigen zich beter beschermen tegen aanvallen van vrije radicalen, waardoor ze op een gezondere manier lichamelijk én geestelijk oud worden.


DEMENTIE Dementie vanaf jonge leeftijd voorkomen Iedereen kan controle uitoefenen op zijn of haar bloedsuikerspiegel en daardoor de levenskwaliteit verhogen, alsook het risico op het ontstaan van dementie verminderen. De ‘Journal of Clinical Neuropsychology’ publiceerde de resultaten van een Nederlands onderzoek.(4,5) De wetenschappers schrijven over de zogenaamde ‘cognitieve reserve’-hypothese. Kortweg komt het hier op neer. Mensen die tijdens hun jeugdjaren zeer sportief waren, houden hun mentale alertheid veel langer intact dan mannen en vrouwen die tussen hun tiende en veertigste levensjaar al een sedentair bestaan leden. Het blijft echter voor iedereen belangrijk om ook op latere leeftijd lichamelijk en mentaal actief te blijven en te zorgen voor een optimale bloedglucoseregeling (zie voedingsdriehoek Walter Faché). Het verband tussen lichaamsbeweging en een goede bloedglucoseregeling heeft te maken met het beperken van een afname in spiermassa. Naarmate mensen over minder spiercellen beschik-

Dirk Bogaert, Wetenschapsjounalist ken, verlaagt ook de capaciteit van het lichaam om glucose via het bloed in de cellen te krijgen. Op die manier stijgt het suikerniveau in de bloedbanen wat resulteert in insulineresistentie. Sport en beweging verhinderen die mentaal gevaarlijke evolutie op twee manieren. Sport voorkomt het verlies aan spiermassa én zorgt ervoor dat de insulinereceptoren van de cellen veel beter blijven functioneren dan bij personen die niet wandelen, fietsen, zwemmen of een andere sportdiscipline beoefenen. Ook het eetpatroon van mensen verandert naarmate ze ouder worden. De neiging bestaat om minder vezelrijke voeding te gebruiken en méér te opteren voor geraffineerde koolhydraten. Dit is een bijkomende oorzaak waarom de bloedglucoseregeling minder goed wordt. Om dit probleem te voorkomen is het aangewezen om dagelijks voldoende antioxidanten te gebruiken. Dit kan door veel vers fruit en groenten te eten per dag (5 porties van 80 gram), aangevuld met enkele kwaliteitsvolle en wetenschappelijk goed onderbouwde voedingsupplementen. Deze preventieve benadering van

een optimale bloedsuikerspiegel zorgt niet alleen voor minder oxidatieve cellulaire stress in de hersencellen, maar ook voor een alerte en goede levenskwaliteit tot op hoge leeftijd.

Voorbeelden van voedingssupplementen die de bloedsuikerspiegel gunstig beïnvloeden zijn: MHCP (methylhydroxychalcone polymeer) is een chemische stof die teruggevonden wordt in kaneel. In laboratoria werd aangetoond dat MHCP er voor zorgt dat glucose veel gemakkelijker wordt opgenomen via de celreceptoren.(2) MHCP stuurt ook signalen naar spieren levercellen om glucose te converteren in glycogeen en dit op te slaan als energiereserve. Een recent onderzoek met diabetes mellitus patiënten toonde aan hoe kaneelpoeder - met MHCP zorgde voor verbeterde bloedsuikerwaarden.(7)

noemt liponzuur ook wel de antioxidant der antioxidanten, omdat het een cruciale rol speelt in het behoud van de cellulaire antioxidantdefensie in het lichaam. Liponzuur vervult een belangrijke rol omdat het glucose kan verwijderen uit het bloed. Uit onderzoek blijkt dat het de activiteit van de glucosereceptoren op spiercellen vergroot, waardoor de cellen meer suikers (energie) opnemen.(6) Liponzuur is ook een zeer waardevol ingrediënt voor neuropathielijders, een pijnlijke complicatie van zenuwschade die voorkomt bij diabetespatiënten.

Aangepaste eetgewoontes, beweging en voedingssupplementen gaan de strijd aan met sterke schommelingen in de bloedsuikerspiegel, de ‘vergeten’ risicofactor voor het ontwikkelen van dementie.

Referenties 1 Zelinski EM, Crimmins E, Reynolds S, Seeman T. Do medical conditions affect cognition in older adults? Health Psychology, 1998; 17(6): 504-12. 2 Messier C. Tsiakas M, Gagnon M, Desrochers A, Awad N. Effect of age and glucoregulation on

Een andere waardevolle stof is liponzuur (lipoic acid). Men

cognitive performance. 3 Neurobiology & Aging, 2003:24; 985-1003. 4 Barbieri M, Rizzo MR, Manzella D. Glucose regulation and oxidative stress in healthy centenarians. Exp. Gerontology, 2003; 38: 137-43. 5 Laurin D, Verreault R, Lindsay J, MacPherson K, Rockwood K. Physical activity and risk of cognitive impairment and dementia in elderly persons. Arch. Neurol, 2001; 58 (3): 498-504. 6 Dirk M, Deeg DJ, Visser M, Jonker C. Early life physical activity and cognition at old age. J. Clin. Exp. Neuropsychol, 2003; 25 (5): 643-53. 7 Thirunavukkarasu V, Anitha Nandhini AT, Anuradha CV. Lipoic acid attenuates hypertension and improves insulin sensitivity, kallikrein activity and nitrite levels in high fructose-fed rats. J Comp Physiol [B]. 2004 Nov; 174(8):587-92. 8 Jarvill-Taylor KJ, Anderson RA, Graves DJ. A hydroxychalcone derived from cinnamon functions as a mimetic for insulin in 3T3-L1 adipocytes. J Am Coll Nutr. 2001 Aug; 20(4):327-36.

Fig 4 Kaneelpoeder verbetert slechte bloedsuikerwaarden


403

PARKINSON

Sofie Noppe, Msc.Biom.Wet.

VOEDINGSSUPPLEMENTEN HELPEN PARKINSON VOORKOMEN?

E

en stoornis in de verbinding tussen hersenen en spieren laat parkinsonpatiënten beven. Een verhoogde inname van ijzer, in het bijzonder in combinatie met mangaan, bespoedigt het intreden van de ziekte. Andere voedingsstoffen bezitten het potentieel om de ziekte van Parkinson te helpen voorkomen. Maak snel even kennis. (5)(6) Bij de ziekte van Parkinson sterven bepaalde cellen in de hersenen langzaam af. Het zijn de dopamine-producerende cellen uit de substantia nigra (zwarte substantie), een onderdeel van de basale ganglia (zie figuur 1). De basale ganglia zijn het hersencentrum van waaruit bewegingen gecoördineerd worden en waarbij dopamine als neurotransmitter of overdrachtsstof functioneert.

◆ Akinesie (bewegingstraagheid): er wordt minder snel bewogen, het rechtkomen uit een stoel of het zich omdraaien in bed wordt bemoeilijkt, ook de fijne motoriek (vb. schrijven) vlot niet meer. ◆ Rigiditeit (spierstijfheid): het lopen gebeurt in kleine, stijve pasjes en het begin van elke beweging wordt moeilijk. Een uitdrukkingsloos gezicht typeert de patiënt.

start, de onbedwingbare neiging om steeds sneller te lopen, hij/zij kan moeilijk stoppen. Andere verschijnselen zijn moeilijk slikken en spreken, overmatig transpireren, een bloeddrukdaling bij het opstaan uit een liggende houding en constipatie door de afgenomen beweeglijkheid van de darmen. Depressie en dementie worden vaak geassocieerd aan de ziekte van Parkinson.

Nutriënten met een toekomst Omdat de medicatie die gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson vaak vervelende bijwerkingen geeft zoals misselijkheid, verwardheid, slapeloosheid, geheugenstoornissen of het maken van overtollige bewegingen gaat de zoektocht naar niet-toxische voedingsstoffen die de symptomen helpen onderdrukken onverstoord voort. Gek genoeg beschermt roken tegen het ontstaan van Parkinson. Dit is uiteraard geen reden om te beginnen roken, maar studies bij rokers kunnen ons in de toekomst eventueel een beter inzicht geven in Fig 1 Ligging van de basale ganglia in de hersenen met de aanduiding van de ziekte. Ook het drinken van zenuwbanen die dopamine gebruiken (lichtgrijze lijnen). koffie of het innemen van cafe◆ Tremor (beven): beven van ine lijkt te beschermen. De symptomen vingers en hand in rust die verergert bij emotionele stress. Ook Weerbaar Akinesie, rigiditeit, tremor en kin, tong en hoofd kunnen erbij tegen de echte een gestoorde houding zijn de betrokken worden. parkinsonsymptomen meest opvallende verschijnselen ◆ Gestoorde houding: uiteindebij Parkinson. De ziekte wordt lijk ontstaat een karakteristieke Een gedaalde activiteit in de langzaam erger. Dit betekent niet gebogen houding van benen, mitochondriën, de energiecendat alle verschijnselen bij ieder- romp, armen en hoofd, er ont- trales van onze cellen, en oxieen toenemen. Het kan ook zijn staat een neiging om naar voren datieve schade spelen een rol dat de symptomen jarenlang sta- of achteren te vallen. Soms heeft bij het ontstaan van Parkinson. biel blijven. de patiënt, na een moeizame In diermodellen van de ziekte

404

van Parkinson gaven volgende bioenergetische stoffen een gunstig effect: creatine, co-enzym Q10, Ginkgo biloba extract, nicotinamide en acetyl-L-carnitine. Co-enzym Q10-suppletie bleek ook effectief in humane studies, voor creatine zijn de eerste humane studies reeds gestart.

Weerbaar tegen de dementie-gerelateerde symptomen Om een gezonde hersenfunctie zolang mogelijk te vrijwaren worden volgende nutriënten warm aanbevolen: fosfatidylserine, fosfatidylcholine (als lecithine), vinpocetine, acetyl-L-carnitine, antioxidanten (vitamine E en C) en eventueel dehydroepiandrosteron (DHEA).

Referenties 1. Powers KM, Smith-Weller T, Franklin GM, Longstreth WT, Swanson PD, Checkoway H. Parkinson’s disease risks associated with dietary iron, manganese, and other nutrient intakes. Neurol 2003; 60(11):1761-6. 2. Beal MF. Bioenergetic approaches for neuroprotection in Parkinson’s disease. Ann Neurol 2003; 53(S3):39-47. 3. McDaniel MA, Maier SF, Einstein GO.“BrainSpecific” Nutrients: A Memory Cure? Nutrition 2003; 19:957–75. 4. Ross GW, Abbott RD, Petrovitch H, Morens DM, Grandinetti A, Tung KH, Tanner CM, Masaki KH, Blanchette PL, Curb JD, Popper JS, White LR. Association of coffee and caffeine intake with the risk of Parkinson disease. JAMA 2000; 283(20):2674-9. 5. Faché OM Walter. Artikel p382 in deze orthofyto. Ontspoord hersenmetabolisme in balans brengen. 6. Faché OM Walter. Monografie nr 47, VIOW 2000. Parkinson, orthomoleculair behandelen.


FYTO & PSYCHE

Sofie Noppe, Msc.Biom.Wet.

ACHTER DE SCHERMEN VAN GINKGO BILOBA: DE WERKINGSMECHANISMEN GEHEUGENBOOM

MET ADAPTOGENE EIGENSCHAPPEN

D

e media-aandacht voor Ginkgo biloba als ‘dé geheugenboom’ is groot. Deze inheemse boom uit Korea, China en Japan duikt tegenwoordig ook op in parken en langs boulevards over de hele wereld, zelfs op het domein met de koninklijke serres in Laken. Tot 40 meter hoog kan hij groeien en 1000 jaar oud kan hij worden. In Azië werd Ginkgo biloba traditioneel gebruikt als algemeen stimulerend middel voor zwakke en oudere personen. In Duitsland is het bladextract van Ginkgo biloba officieel erkend als supplement voor de behandeling van dementie.

De samenstelling van Ginkgo biloba is complex, het gunstige effect van suppletie met Ginkgo biloba meer dan verrassend. Een hekel punt is de kwaliteit van het gebruikte extract. In de meeste klinische studies werd gebruik gemaakt van het gestandaardiseerde EGb 761 extract (zie tabel 1). Formules van evenwaardige kwaliteit worden het best ingenomen aan 120-240 mg per dag om van de voordelen van Ginkgo biloba te genieten.

ken. Enkele basismechanismen werden ontrafeld en worden in dit artikel gedetailleerd aan u voorgesteld.

Regeneratie van zenuwcellen Bilobalide, een bestanddeel van Gingko biloba, bevordert de uitgroei van neurieten.(1) Dit zijn draadachtige uitgroeisels van een zenuwcel in nood. Met de vorming van neurieten - nieuwe

Samenstelling van het klinisch relevant, gestandaardiseerd extract uit de bladeren van Ginkgo biloba: EGb 761 (3,4)

Rem op de vorming van seniele plaques

plaque, die zo kenmerkend is voor de ziekte van Alzheimer wordt voorkomen met bestanddelen uit Ginkgo biloba.(2,8) Bèta-amyloid is een stukje van het amyloid precursor eiwit, een langer eiwit dat op verschillende manieren in kortere stukjes kan geknipt worden (figuur 1). Door inwerking van het enzym bèta-secretase ontstaat bèta-amyloid dat gemakkelijk neerslaat en zich als draadvormige plaques afzet in de hersenen. Het enzym alfa-secretase knipt het amyloid precursor eiwit op een andere plaats (meer bepaald middenin de bèta-amyloid regio) waardoor het fysiologisch actieve alfaamyloid precursor eiwit ontstaat dat goed oplosbaar blijft en in tegenstelling tot bèta-amyloid de hersenen beschermt.

Plaquevorming door afzetting van het bèta-amyloid eiwit in de hersenen, de zogenaamde seniele

Ginkgo biloba bevordert de alfa-secretase klieving van het amyloid precursor eiwit waar-

22-27% flavonol glycosiden (quercetine, kaempferol, isorhamnetine) ◆ 5-10% proanthocyanidinen ◆ 5-7% terpeen trilactonen ◆ 2.8-3.4% ginkgoliden A, B en C ◆ 2.6-3.2% bilobalide ◆ < 5 ppm ginkgolinezuren ◆ organische zuren van laag moleculair gewicht ◆

Aanbevolen gebruik: 120 tot 240 mg per dag, verdeeld over 2 tot 3 innames Tabel 1. EGb 761-extract van Ginkgo biloba (50:1; finale extract is 50x geconcentreerder dan de gedroogde bladeren).

Stimulus van de cognitieve functies Dat Ginkgo biloba cognitieve functies zoals geheugen, leervermogen, alertheid en gemoedstoestand positief beïnvloedt, werd intussen bevestigd door meer dan twintig jaar klinische studies. Over hoe Ginkgo biloba precies werkt, valt nog veel te ontdek-


Fig 1 De ontdekking van Ginkgo biloba gaat 250 miljoen jaar terug

zenuwuitlopers - herstelt een beschadigde zenuwcel het contact met de andere zenuwcellen. Let wel: een overdosis van het extract kan het proces van neurietvorming verhinderen.

door de hersenfunctie beschermd wordt.(2) Let wel: bij een overdosis van het extract gaat dit gunstige effect verloren. Een hoge cholesterolspiegel bevordert de aanmaak van meer precursor amyloid eiwit en induceert een overwicht in de bètasecretase splitsing van dit eiwit. Dit leidt tot een intensere afzetting van seniele plaques (figuur 2). Ginkgo biloba reduceert het vermogen van LDL-cholesterol om vrije cholesterol af te geven aan weefsels zonder de werking van HDL-cholesterol te belemmeren. HDL-cholesterol voert vrije cholesterol uit de weefsel af naar de lever. Dus, de gedaalde afzetting van seniele plaques onder invloed van ginkgo biloba is ondermeer te danken aan een daling van de vrije cholesterol in het hersenweefsel.(8)

405

FYTO & PSYCHE Plaquevorming bij Alzheimerpatiënten doet zich vooral voor in de hippocampus (centrum van het kortetermijngeheugen) en in de hersenschors (centrum van het langetermijngeheugen). Door de afzetting van plaques te voorkomen draagt Ginkgo biloba bij tot het behoud van een gezonde geheugenfunctie.

Sofie Noppe, Msc.Biom.Wet. len van een beroerte, het afsluiten van de bloedtoevoer naar bepaalde regio’s in de hersenen. Ginkgo biloba laat eveneens de bloedvatwand relaxeren waardoor meer bloedvolume per tijdseenheid doorheen de bloedvaten kan stromen. Kortom, Ginkgo biloba bevordert de doorbloeding van de hersenen. Daarom helpt suppletie met Ginkgo biloba ondermeer

gevolg een toename van cortisol en adrenaline in het bloed. Deze hormonen kunnen een gunstig effect teweegbrengen zoals een toename van de alertheid, maar kunnen evengoed een negatieve invloed hebben zoals de inductie van angst, depressies, hartinfarct en spijsverteringsstoornissen of het onderdrukken van het afweersysteem.

bèta-secretase

bèta-amvloid

seniele plaques

alfa-secretase

alfa-amvloid precursor eiwit

Alzheimer

precursor amyloid eiwit beschermt geheugen en leervermogen

Ginkgo biloba induceert een overwicht in de alfa-secretase splitsing Fig 2. Het precursor amyloid eiwit kan op verschillend plaatsen in stukjes geknipt worden door diverse secretase enzymen. Ginkgo biloba bevordert de alfa-secretase klieving, de aanwezigheid van vrije cholesterol induceert de bèta-secretase klieving.

Propyl endopeptidaseremmer Proline-rijke neuropeptides zoals vasopressine, substantie P en thyrotropine vrijmakend hormoon (TRH of ‘thyrotropin-releasing hormone’) spelen een rol in het leerproces en de geheugenfunctie. Ze worden geïnactiveerd door zogenaamde propyl endopeptidase (PEP’s), dit zijn enzymen die deze neuropeptides hydrolyseren waardoor ze hun werking verliezen. Ginkgo biloba bezit krachtige inhibitoren van deze PEP’s zodat de neuropeptides langer de geheugenfunctie kunnen ondersteunen.(10)

de tweede meest voorkomende vorm van dementie voorkomen, nml. de vasculaire dementie. Deze dementievorm is immers het gevolg van een reeks nauwelijks detecteerbare beroertes.

Adaptogeen De term adaptogeen slaat op het vermogen van het lichaam om weerstand te bieden aan stresssituaties. Onder stress wordt de hypothalamus-hypofyse-bijnierschorsas geprikkeld met als

Veiligheid ◆ Een in vitro studie toont

Ginkgo biloba laat het gehalte aan vrije cholesterol dalen

VRIJE CHOLESTEROL

factor staat voor angst, depressie, energie, slaperigheid, droefheid en blijdschap. De alertheidsfactor duidt op alertheid, handigheid, duizeligheid, ontspanningsvermogen en vermoeidheid. Tabel 2 overloopt een aantal positieve eigenschappen van Ginkgo biloba.

Ginkgo biloba laat het lichaam positief reageren op de stresssituaties van het dagelijkse leven.(3) Zo onderdrukken de ginkgoliden A en B de aanmaak van cortisol door de bijnieren en stimuleert het extract het immuunsysteem.(3,4,11) Een continue inname van het Ginkgo bilobaextract biedt de beste garantie op het positief beïnvloeden van zogenaamde ‘gemoeds-‘ en ‘alertheidsfactoren’.(7) De gemoeds-

aan dat verschillende flavonol aglyconen (vb. amentoflavon) stoffen die ontstaan door inwerking van de darmflora op de flavonol glycosiden uit Ginkgo biloba - de werking van bepaalde leverenzymen zoals CYP1A2, 2C9, en 3A afremmen.(6) Dit impliceert dat geneesmiddelen die gemetaboliseerd worden door deze leverenzymen langer in de bloedbaan aanwezig blijven. Voorzichtigheid is geboden voor mogelijke geneesmiddeleninteracties, hoewel totnogtoe in gecontroleerde studies geen rapporteringen van schadelijke interacties werden gemeld. ◆ Personen met een voorgeschiedenis van epilepsie gebruiken het best geen Gingko biloba extracten. Het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking ontving in augustus 2003 de melding van het optreden van een nachtelijke tonisch-clonische aanval met tongbijten bij een patiënte die een Ginkgo biloba supplement gebruikte. De aanval werd voorafgegaan door intense hoofdpijn. De patiënte was epileptisch, maar de laatste aanval dateerde van 2 jaar tevoren. Ook

Betere doorbloeding Reeds 40 jaar geleden ontdekte Dr. Nakanishi de aanwezigheid van ginkoliden in het bladextract van Ginkgo biloba. Deze bestanddelen remmen het samenklonteren van de bloedplaatjes door de werking van de bloedplaatjes activatiefactor (PAF of ‘platelet activating factor’) te remmen. Bloedklontervorming daalt, net zoals het risico op het ontwikke-

406

Fig 3 Het typische waaiervormige blad van Ginkgo biloba. Jaarlijks worden er wereldwijd 8 miljoen kg bladeren geoogst om aan de vraag van de Ginkgo biloba-supplementenindustrie te voldoen.


FYTO & PSYCHE

Sofie Noppe, Msc.Biom.Wet. Gekende effecten van Ginkgo biloba op (5): circulatie

◆

Vasodilatatie (uitzetten van de bloedvaten) waardoor de bloedtoevoer naar de hersenen verbetert en de bloeddruk daalt.

◆

Verlaging van de cholesterolspiegel.

◆

Rem op het samenklonteren van de bloedplaatjes.

gebruik van glucose ◆

Stimuleert de absorptie van glucose (als energiebron) in de voorste (frontale) en zijdelingse (parietale) delen van de hersenschors, dit zijn twee delen van de hersenen die belangrijk zijn voor het verwerken van gevoelens en plannen van ingewikkelde handelingen.

◆

Bevordert de opname van glucose in de nucleus accumbes (een hersenkern) en de kleine hersenen (cerebellum), hersenregio’s die betrokken zijn bij het ervaren van plezier en het uitvoeren van gecontroleerde bewegingen.

neurotransmittersystemen ◆

Stimuleert de absorptie van choline uit het bloed naar de voorste hersenen. Choline is een bestanddeel van acetylcholine, een chemische stof van de hersenen die signalen tussen twee zenuwcellen doorgeeft (= neurotransmitter).

◆

Vertraagt de uitputting van de serotoninereceptoren. Serotonine is een neurotransmitter die stress en angst vermindert.

◆

Bevordert de vrijgave van GABA (‘gamma-amino butyric acid’ of gamma-amino boterzuur), eveneens een neurotransmitter die angst helpt verlichten.

◆

Verhoogt de productie van noradrenaline, een neurotransmitter die belangrijk is in het verminderen van depressieve symptomen.

Tabel 2. Ginkgo biloba heeft een gunstige invloed op de hersenen.

in de literatuur zijn aanvallen van epilepsie beschreven na inname van Ginkgo biloba, maar enkel en alleen bij personen die gevoelig zijn voor het optreden van convulsies. ◆ Het bloedingsrisico bij suppletie met Ginkgo biloba is sterk overroepen. De waarschuwing voor het risico op bloedingen komt uit studies bij konijnen. Nu weet men dat de concentratie van de ginkgoliden 200 maal hoger moet liggen bij mensen om hetzelfde bloedingsrisico als bij konijnen uit te lokken. Bij de voorgestelde dosis van 120240 mg/dag is het bloedingsrisico heel gering.(9)

Voor wie geen voorgeschiedenis heeft van epilepsie is Ginkgo biloba een veiOrthofyto Jg. 10, nr. 54 - 2005

lig supplement. Het is een adaptogeen dat ons beter in staat stelt weerstand te bieden aan de stress van elke dag. Ginkgo biloba helpt de cognitieve functies ondersteunen en heeft een positieve invloed op het gemoed. Een pluspunt voor geriatrische patiënten.

and ‘‘Vigilance-Enhancing’’ actions of Ginkgo

loid production by lowering free cholesterol levels. J

biloba extract (EGb 761) Drug Dev Res 2004;

Nutr Biochem 2004; 15:749–56.

62:1–25.

9. Koch E. Inhibition of platelet activating factor

4. Villasenor-Garcı MM, Lozoya X, Osuna-

(PAF)-induced aggregation of human thrombocytes

Torres,Viveros-Paredes JM, Sandoval-Ramirez L,

by ginkgolides: considerations on possible bleeding

Puebla-Pérez AM. Effect of Ginkgo biloba extract

complications after oral intake of Ginkgo biloba

EGb 761 on the nonspecific and humoral immune

extracts. Phytomedicine 2005; 12(1-2):10-6.

responses in a hypothalamic-pituitary-adrenal axis

10. Lee JH, Lee SY, Lee KS, Jang HJ, Lee KH,

activation model. Int Immunopharmacol 2004;

Hahn TR, Paik YS. Prolyl endopeptidase inhibi-

4:1217–22.

tors from the leaves of Ginkgo biloba. Planta Med

5. Gold PE, Cahill L, Wenk GL. The lowdown on

2004; 70(12):1228-30.

Ginkgo biloba. Sci Am 2003; 288(4):86-91.

11. Shah ZA, Sharma P, Vohora SB. Ginkgo

6. von Moltke LL, Weemhoff JL, Bedir E, Khan

biloba normalises stress-elevated alterations in

1. Chen YS, Liu CJ, Cheng CY, Yao CH. Effect

IA, Harmatz JS, Goldman P, Greenblatt DJ.

brain catecholamines, serotonin and plasma corti-

of bilobalide on peripheral nerve regeneration.

Inhibition of human cytochromes P450 by compo-

costerone levels. Eur Neuropsychopharmacol 2003;

Biomaterials 2004; 25:509–14.

nents of Ginkgo biloba. JPP 2004, 56:1039–44.

13:321–5.

2. Colciaghi F, Borroni B, Zimmermann M,

7. Trick L, Boyle J, Hindmarch I. The effects of

Bellone C, Longhi A, Padovani A, Cattabeni F,

Ginkgo biloba extract (LI 1370) supplementation

Christen Y, Di Luca M. Amyloid precursor protein

and discontinuation on activities of daily living

metabolism is regulated toward alpha-secretase

and mood in free living older volunteers. Phytother

pathway by Ginkgo biloba extracts. Neurobiol Dis

Res 18, 531–537 (2004).

2004; 16:454– 60.

8. Yaoa ZX, Hana Z, Drieub K, Papadopoulosa V.

3. DeFeudis FV, Drieu K. ‘‘Stress-Alleviating’’

Ginkgo biloba extract (Egb 761) inhibits h-amy-

Referenties

407

ADHD

Dr. Apr. Geert Vergote

ADHD EEN NUTRITIONEEL DEFICIËNTIE SYNDROOM DEEL 1 D

e laatste jaren wordt er steeds meer gesproken over ADHD. Soms onterecht. Het is niet omdat mensen een zéér actief gedrag vertonen of bijzonder gevoelig, slordig, uitdagend, lawaaierig, energiek of creatief uit de hoek komen dat ze onmiddellijk als ADHD-patiënten moeten bestempeld worden. ADHD staat voor ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’ (aandachtsstoornis met hyperactiviteit) en wijst vooral naar ‘de onoplettendheid’ en ‘het overactief’ zijn bij zowel kinderen als volwassenen. Vroeger sprak men over ‘hyperkinetisch gedrag’ maar deze term is verouderd en wordt niet meer gebruikt. Foutief wordt ADHD als “Alle Dagen Heel Druk” voorgesteld want niet alle ADHD-patiënten zijn hyperactief of druk. ADHD ontstaat altijd vóór de leeftijd van 7 jaar, en blijft vaak bestaan tot in de adolescentie en de volwassenheid: 3-5% van de kinderen, 2% van de adolescenten en 1% van de volwassenen lijden aan deze gedragsaandoening.

ADHD, de diagnose ADHD is nog niet vast te stellen aan de hand van meetbare gegevens (zoals de resultaten van hersen- of bloedonderzoek). Hoe bepaalt men dan of er sprake is van ADHD? Daarvoor kijkt men naar het gedrag van de patiënt en vergelijkt men dit met de ADHD-kenmerken die kinderpsychiaters uit de hele wereld met elkaar hebben afgesproken. Deze kenmerken werden gebundeld in het DSM-IV (Diagnostic statistical manual of mental disorders, vierde herziene uitgave) document. Volgens het DSM-IV criterium worden de ADHD-symptomen gerangschikt in twee domeinen: aandachtstekort (attentieprobleem) en hyperactiviteit/ impulsiviteit. Elk domein bevat 9 kenmerken. Het stellen van de diagnose ADHD is dus een klinische aangelegenheid waarbij gebruik gemaakt wordt van geijkte vragenlijsten in combinatie met een onderzoek naar de familiale voorgeschiedenis. Vooraleer de diagnose ADHD kan gesteld worden, moeten de symptomen gedurende 6 maanden aanhoudend aanwezig zijn. Bovendien moet het gedragspatroon de dagdagelijkse bezigheden ernstig hinderen, zowel thuis als op school of op het werk. Sommige patiënten zijn overwegend onoplettend, anderen overwegend hyperactief, nog anderen combineren beide eigenschappen. Je behoort tot één van deze types wanneer zes van de negen onderstaande kenmerken van toepassing zijn. Herken je de

408

Tabel 1 Herken de symptomen van ADHD Onoplettende type (attentieproblemen) (bij een score van 6/9) 1. onvoldoende aandacht voor details, slordig 2. moeite om de aandacht bij taken of spel te houden 3. vaak de indruk wekken niet te luisteren als er rechtstreeks wordt aangesproken 4. aanwijzingen niet opvolgen en schoolwerk, karweitjes niet afmaken 5. slecht organisatietalent 6. vermijdt deel te nemen aan activiteiten die een volgehouden geestelijke inspanning vergen 7. verliest zaken die nodig zijn om de taken uit te voeren 8. snel afgeleid 9. vergeetachtig bovenstaande kenmerken? Doe dan verder beroep op deskundige hulp (begeleiding op school, je arts…) om uit te maken of iemand werkelijk ADHD heeft. Deskundige hulp is zeer belangrijk aangezien ook andere aandachtsstoornissen zoals schizofrenie, depressie of een ongevoeligheid voor het schildklierhormoon,… gelijkaardige gedragspatronen veroorzaken. Deze aandoeningen vereisen wel een andere aanpak! Kinderen met leer-, spraak en taalstoornissen of ongewilde spiertrekkingen (Tourette syndroom) zijn vaak ook slachtoffer van ADHD. ADHD-patiënten bezitten een normale begaafdheid en beschikken over intacte hersenen. Wie een kapoen heeft met ADHD moet zichzelf niet overladen met een schuldgevoel. ADHD heeft niets te maken met je capaciteiten als ouder om je kind op te voeden. Maar een onregelmatig, onrustig en jachtig leven thuis

Hyperactieve/impulsieve type (bij een score van 6/9) 1. zenuwachtig, druk, gejaagd 2. loopt rond in situaties waar verwacht wordt te blijven zitten 3. rondrennen, overal opklimmen 4. kan moeilijk rustig spelen 5. gedraagt zich “alsof er een motor inzit” (doordraven) 6. is babbelziek 7. antwoordt al, nog voor de vraag volledig werd gesteld 8. kan moeilijk beurt afwachten 9. onderbreekt anderen zowel in gesprekken als activiteiten

en op school kan de symptomen wel versterken. Datzelfde geldt voor voortdurende uitingen van vijandigheid, kritiek en afkeuring naar het kind. Een ADHD-gedragspatroon is het gevolg van een zwakke storing in de werking van de hersenen. Momenteel gaat men ervan uit dat ADHD een gedragsstoornis is die waarschijnlijk veroorzaakt wordt door een onevenwicht in de aanmaak van bepaalde boodschapperstoffen (neurotransmitters) in de hersenen zoals catecholamines. Deze neurotransmitters zijn noodzakelijk voor het goed functioneren van de hersenen. Beeldvormend onderzoek van de hersenen toont aan dat de frontale hersenschors, de basale hersenkernen en de parallelle verbindingsbanen daartussen bij ADHD-patiënten 8 tot 11%

kleiner zijn in vergelijking met ‘normale’ patiënten. Bij ADHD is het duidelijk dat bepaalde gebieden in de hersenen minder gebruikt worden en het overbrengen van sommige zenuwprikkels moeilijker verloopt. Deze hersengebieden zijn ook 10% kleiner in volume. Waarom dit zo is, weet men nog niet maar er bestaat een vermoeden dat ADHD erfelijk is. Het risico op ADHD bij broertjes of zusjes van een kind met ADHD is 3 tot 5 maal verhoogd ten opzichte van de gewone populatie. Bij tweedegraads familieleden is het risico 2 maal verhoogd.

ADHD, de aanpak Helaas bestaat er nog geen genezingsmethode voor ADHD. Je kan er wel leren mee omgaan. Leven volgens een vast patroon (eten, slapen,…) schept orde en brengt uiteindelijk rust. Gedragstherapieën kunnen


ADHD

Dr. Apr. Geert Vergote

Fig 1 Energiek gedrag is niet noodzakelijk te wijten aan ADHD

eveneens nuttig zijn. Algemeen wordt aanvaard dat ADHD een multidisciplinaire aanpak vergt. De klinische diagnose is gebaseerd op de observatie van de 3 kernsymptomen: overactiviteit, impulsiviteit en aandachtstekort. Een behandeling met psychostimulantia zoals Rilatine‚ wordt slechts geadviseerd na een volledige evaluatie van het kind. Het onoordeelkundig voorschrijven van Rilatine (het gebruik van een te hoge dosis of bij een onjuiste indicatie) is kinderen onnodig blootstellen aan risico’s verbonden aan het gebruik van psychostimulantia (potentieel verslavend karakter, slapeloosheid, anorexie,...). Rilatine‚ moet dus met de grootste waakzaamheid voorgeschreven worden. Bij kinderen jonger dan 5 jaar is een zekere terughoudendheid met het voorschrijven van een geneesmiddel zeker op zijn plaats.


ADHD, het voedingsaspect Twintig jaar geleden beschreef Dr. Feingold de effecten van een dieet zonder kunstmatige kleurstoffen, smaakstoffen of natuurlijk voorkomende salicylaten. De resultaten waren spectaculair en toonden aan dat bij 70% van de kinderen die met dit dieet behandeld werden, de gedragspatronen positief evolueerden. Deze studie deed terecht veel stof opwaaien want het onderzoek werd helaas niet blind uitgevoerd. Ouders, onderzoekers en patiënt (kind) wisten wanneer het dieet gevolgd werd en wanneer niet. Jammer, want zo kon in de conclusie geen rekening gehouden worden met het placebo-effect van het dieet. Een sterk element dat de kracht van de studie ondermijnde. Bovendien heeft Dr. Feingold nagelaten het dieet toe te dienen aan een controlegroep zodat de mate van hyperactiviteit niet op een objectieve manier werd vastgesteld. Maar door deze studie werd de wetenschap wakker geschud en

sindsdien zijn er verschillende studies verricht, dubbelblind (waarbij noch onderzoeker, noch ouders en kind wisten wanneer additieven ingenomen werden en wanneer niet) en cross-over (een observatieperiode met additieven en een periode zonder additieven, in een willekeurige volgorde voor elk kind). Bij deze studies werd het gedrag gemeten met daarvoor ontwikkelde tests die zo goed mogelijk gestandaardiseerd zijn. Momenteel tast de wetenschap nog een beetje in het duister wanneer het gaat over een correlatie tussen voeding en ADHD. Wetenschappers zijn er nog niet in geslaagd om een éénduidige conclusie te formuleren over de rol van voedingsadditieven bij het ontstaan van hyperkinetisch gedrag. Verwonderlijk is dit niet, gezien gedragspatronen complex zijn en beïnvloedt worden door talrijke andere factoren. Het is heel moeilijk om de mogelijke invloed van voeding van de andere factoren zoals de gezinssituatie, het temperament van het kind, de leefomstandigheden,...

te scheiden. Maar toch blijkt dat er hyperkinetische kinderen zijn bij wie het gedrag duidelijk verbetert wanneer additieven uit de voeding worden vermeden. Bovendien blijkt dit effect dosisgebonden te zijn. Hoe meer kleurstoffen en smaakstoffen in de voeding, hoe ernstiger het hyperkinetisch gedrag. Tartrazine (E 102) is de kleurstof die het meest frequent een provocerende invloed heeft voor storend gedrag. De hyperkinetische kinderen die op additieven reageren, zijn in de meeste gevallen ook atopisch. Dit betekent dat ze erfelijke aanleg bezitten om allergisch te reageren, en vaak ook astma, eczeem of hooikoorts hebben. Maar niet alleen additieven spelen een rol. Ook een stoornis in het vetzuurmetabolisme is een niet te verwaarlozen factor. Gecontroleerde studies wijzen op het nut van voedingsaanvullingen op basis van EPA (eicosapentaeenzuur).

409

ADHD

Dr. Apr. Geert Vergote verbetering merkbaar is, is de patiënt hoogstwaarschijnlijk niet deficiënt aan omega-3 vetzuren. Maar de beste aanpak van ontwikkelingsstoornissen blijft een multidisciplinaire behandeling!

Patiënten met ontwikkelingsstoornissen hebben te lijden onder een onvoldoende aanmaak van EPA door het lichaam. Het huidig onderzoek spitst zich daarom vooral toe op het nut van EPA als therapie bij ADHD waarbij een hoeveelheid van 1 g EPA per dag wordt geadviseerd.

Overlappende kenmerken Ouders die kinderen met gedragsproblemen of leermoeilijkheden opvoeden, zullen het wel weten. Het is een moeilijke zoektocht om te achterhalen wat er precies misloopt! ADHD (aandachtsproblemen en/of hyperactief/impulsief gedrag), dyslexie (leermoeilijkheden bij lezen en schrijven), dyspraxie (moeilijkheden in het plannen en coördineren van bewegingen) of autisme (uitgesproken sociale en communicatiestoornissen) zijn immers ontwikkelingsstoornissen met overlappende kenmerken. Figuur 2 visualiseert de visie van Prof. Richardson, Senior Research Fellow aan het Mansfield College en het universiteitslab van fysiologie te Oxford. Hoewel de klassieke geneeskunde verwoede pogingen onderneemt om aan deze kinderen het ‘juiste’ ziektebeeld toe te kennen in functie van de behandeling, is het ook nuttig om even stil te staan bij mogelijk gemeenschappelijke factoren. Eén daarvan is

Fig 2 De diverse ontwikkelingsstoornissen zijn slechts uitzonderlijk terug te leiden tot één enkele aandoening. Gewoonlijk zijn er tal van overlappingen in de symptomen. Overlap tussen ADHD/dyspraxie en dyslexie/dyspraxie wordt op 50% geschat. Dyslexie en ADHD komen samen voor in 30-50% van de gevallen hoewel de associatie met dyslexie vooral voorkomt bij ADHD met aandachtsproblemen. De associatie van zowel ADHD, dyspraxie als dyslexie met autisme is schering en inslag waarbij de autistische hoofdkenmerken meestal wel de bovenhand halen.

ontgetwijfeld een stoornis in het vetzuurmetabolisme. Bovendien is het niet eenvoudig om de gouden standaard voor klinisch onderzoek, nl. dubbel blind placebo-gecontroleerde studies, toe te passen op stoornissen die zó complex en multifactorieel van aard zijn als ADHD, dyslexie, dyspraxie of autisme. Hieronder de aanbevelingen volgens Prof. Richardson.

Wie heeft het meest baat bij een behandeling met EPA? Er bestaan een aantal uiterlijke kenmerken die de kans op succes mee bepalen (tabel 2).

Uiterlijke kenmerken van een vetzuurdeficiëntie

overmatige dorst frequent urineren • erg droge huid en droog haar • angst en/of driftbuien • slaapproblemen (problemen bij het inslapen en wakker worden) • eczeem, astma en andere allergieën • •

Tabel 2. Parameters die de kans op succes van een omega-3 suppletie vergroten.

Een verbetering van de symptomen treedt gewoonlijk op na 2 weken tot 3 maanden suppletie. Als er na drie maanden geen

Tabel 3 Visoliesupplementen met een overmaat aan EPA t.o.v. DHA vormen de huidige basis voor een ondersteunende therapie bij ontwikkelingsstoornissen Doorslaggevend kenmerk dyslexie en dyspraxie ADHD en autisme

Dagelijks aanbevolen dosis 500 mg EPA/dag 1 g EPA/dag

• Huidig onderzoek gebruikt supplementen met een EPA/DHA ratio van minstens 7/1. • Het belang van een gecombineerde omega-3/omega-6 vetzuursuppletie valt voorlopig nog niet uit

te sluiten. Het toevoegen van een dagelijkse dosis van 50-100 mg GLA is een bijkomende optie, vooral wanneer de patiëntjes ook last hebben van eczeem. • De Belgische Hoge Gezondheidsraad geeft het advies om per gram MOVZ 0.4 mg α-tocoferol-equivalenten (αTE - vitamine E) te consumeren om peroxidatie te minimaliseren. Goede visoliesupplementen bevatten reeds vitamine E. • Visleversupplementen zijn niet geschikt omdat ze rijk zijn aan vitamine A. Om hoge dosissen EPA uit visleversupplementen te halen, consumeert u tegelijk overmatige dossisen van vitamine A. Tabel 1. Aanbevolen vetzuursuppletie.

410

Bijkomende informatie over de orthomoleculaire aanpak van ADHD kan je vinden in Monografie 39 verzorgd door Walter OM Faché (Attention Deficit Hyperactivity Disorder of ADHD/ADD bij kinderen begrijpen). Deze monografie is een uitgave van het VIOW.

Personen met ADHD hebben behoefte aan een gestructureerd levenspatroon. Als ouder of partner is het je taak om met voldoende begrip en vooral geduld een ADHD patiënt terug op het rustige spoor te zetten. Een opdracht die niet elke dag even vlot zal verlopen. ADHD behandelen vergt een multidisciplinaire aanpak waarbij elk behandelingsfacet (psychische begeleiding, gebruik van geneesmiddelen, letten op voeding bij patiënten met atopie,…) van belang is. Alléén gebundelde krachten leiden tot een goed resultaat.

Referenties • Bilici M et al. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2004; 28(1):181-90. • Faché OM Walter. Attention Deficit Hyperactivity Disorder of ADHD/ADD bij kinderen begrijpen. Oorzaken en therapiemogelijkheden. VIOW 2002; monografie nr 39. Publi Media VIOW Laarne. • Hirayama S et al. Eur J Clin Nutr 2004; 58(3):467-73. • Johnson SM et al. J Clin Psychiatry 2003; 64(7):848-9. • Richardson AJ et al. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2002; 26(2):233-9. • Richardson AJ. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2004; 70:383-90. • Vergote G, ADHD “Attention Deficit and Hyperactivity Disorder. Een goed behandelbare organische hersenziekte, 2003. IPSA nieuwsbrief nr. 1. • Vergote G. Omega-3 vetzuren. Nuttige toepassingen van omega-3 vetzuren deel 2: gedragsproblemen, leermoeilijkheden, immuunmodulatie. 2004; AFT nr. 5, p12-14. • Ward PE. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2000; 63(1-2):65-8.


uitnodiging | Health Congress GASTSPREKER

Dr. Craig Hudson MD, FRCP(C)

Afgestudeerd als doctor in de Geneeskunde, met een bijkomende klinische opleiding psychiatrie komt Dr. Hudson voor het eerst naar België. Hij won ‘the prestigious Medical Research Council Clinician Scientist Award’ voor onderzoek naar intracellulaire enzymen die een rol spelen bij schizofrenie. Op zijn ‘European Tour’ stelt Dr. Hudson zijn bestseller ‘Feel Great Day and Night’ voor.

Feel great Day and Night Nieuwe inzichten, pathologieën bij slapeloosheid, angsten en stress

WAAR EN WANNEER?

Zeven jaar onderzoek leidde de mogelijkheid in om via voeding nefaste psychologische condities zoals slapeloosheid, depressie en angst op een natuurlijke wijze en zonder neveneffecten te bestrijden. Onze gastspreker schetst de rol die natuurlijk tryptofaan hierbij ‘kan’ spelen. Inderdaad, kan spelen omdat het niet zo evident is tryptofaan als aminozuur via de lever door de bloed-brain-barrière te krijgen. Dr. Hudson bespreekt zijn programma waarin de voedingscombinatie Zenbev de juiste lichaamseigen serotonine en melatonine gehaltes bereikt. Laat u inspireren door de wetenschappelijk onderbouwde strategieën van Dr. Hudson omtrent de mogelijkheid om via voeding algemene psychologische condities op een natuurlijke manier te bestrijden.

Op woensdag

18 Mei 2005 Holiday Inn Expo Gent Op donderdag

19 Mei 2005 Scandic Hotel Antwerpen

Bel of fax vandaag nog voor uw inschrijving en kom gratis naar het Health Congress.

Het Health Congress wordt u gratis aangeboden door Ojibwa/De Roeck.bel +32 (0) 52-48 43 00, fax +32 (0)52-47 22 32 e-mail [email protected]

OjIbwa|De roeck

Om 19u welkomstdrankje Om 19u 30 aanvang congres your health, our mission

UDO’S CHOICE ULTIMATE OIL BLEND

Vitaal en perfect in evenwicht dankzij essentiële vetten. ESSENTIËLE VETZUREN: VAN LEVENSBELANG Essentiële vetzuren zijn onontbeerlijk, zelfs heilzaam voor elk levend organisme: ze zijn erg belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van de hersenen en het immuniteitssysteem, ze zorgen voor een soepele, zachte huid en een goede spijsvertering. Bovendien bevorderen ze de werking van klieren en organen, houden ze onze gewrichten soepel en beenderen

oliën van verse lijn-, sesam- en zonnebloemzaden oliën van teunisbloemzaden, rozemarijn, rijst- en haverkiemen • lecithine • vitamine E • MCT’s

✔ voor een verbetering van het energiepeil

✔ helpt cholesterol te verlagen ✔ heeft een positieve invloed

DE JUISTE VETTEN IN DE PERFECTE VERHOUDING Deze ultieme mengeling van zorgvuldig uitgekozen, biologische en ongeraffineerde oliën levert het lichaam de broodnodige essentiële vetzuren in de perfecte verhouding, namelijk Omega 3, 6 en 9 (verhouding 2:1:1). Dankzij deze ideale samenstelling neemt uw lichaam precies de vereiste hoeveelheid goede vetten op en wordt de invloed van slechte vetten tegen gegaan. Uw gezondheid vaart er wel bij!

bij huidaandoeningen

✔ zorgt voor het afbreken van vrije radicalen stabiliseert

✔ de bloedsuikerspiegel heeft een ontstekings-

✔ werende functie Veilig verpakt in ecologisch, niet-reactief, amberkleurig glas

✔ voor een betere

werking van de lever

Exclusief in de Benelux ingevoerd door OJIBWA/DE ROECK , tel: +32 (0)52 48 43 00, fax: +32 (0)52 47 22 32 Distributie Nederland Special Health Products, tel: 0113-312 457, fax 0113-316 085

LIGNAAN RIJKE OMEGA-3 VLASZAADOLIE. Barlean’s lignaanrijke vlaszaadolie is een rijke bron van Omega-3 vetzuren en plantaardige lignanen. Een tekort aan essentiële Omega-3 vetzuren in de voeding kan uiteindelijk leiden tot en tekort aan nutriënten.

Essential Woman® : Omdat meer en meer vrouwen zich goed willen voelen en daar iets voor over hebben, is er ontzettend veel behoefte aan een voedingssupplement dat specifiek op hen is afgestemd. Essential Woman biedt een volledige aanvulling van weldoende voedingsstoffen die gericht zijn op de steeds veranderende noden van de hedendaagse vrouw.

Omega Man® : Omega Man is het voedingssupplement bij uitstek voor mannen van alle leeftijden: van de atletische twintiger tot de vitale 60-plusser. Omega Man is een ideaal uitgebalanceerde combinatie van ongeraffineerde koudgeperste vlaszaadolie (omega-3 vetzuur), pompoenzaadolie (uit de zeldzame ‘Styrian’ pompoen, rijk aan fytosterolen en vitaminen), oliezuur (omega-9 vetzuur), fosfolipiden en een volwaardig fytosterolcomplex.

Made in USA

Vlaszaad bevat het lignaan secoisolariciresinol diglucoside (SDG) dat door de bacteriën in de dikke darm wordt omgezet in de lignanen enterodiol en enterolacton. De lignanen uit vlaszaad hebben een antioxidatief vermogen zowel in een vetrijk als in een waterig milieu. Dankzij het Barlean’s Bio-Electron procédé worden de lignaanrijke vlaszaaddeeltjes in de olie behouden.

Meer info? Bel Minami Nutrition NV +32 [0] 3 458 79 54 of Oce-bio nv [0] 3 366 21 21 of surf naar www.barleans-omega3.com

MINAMI NUTRITION O M E G A - 3

T H E R A P Y

Orthomoleculaire karakteristieken van het hersenmetabolisme

Recommend Documents