aadgevinge oor diabetic Raadgevingen voor diabetici
Uw partner in diabetologie
type 2 diabe
vragen Mijn type 2 diabetes : antwoorden vragen en antwoorden
MIJN TYPE 2 DIABETES : VRAGEN-ANTWOORDEN
1. Wat is type 2 diabetes ? Suiker is de belangrijkste brandstof voor ons organisme. Iedereen heeft suiker in het bloed in een eenvoudige vorm die glucose wordt genoemd. Het bloed vervoert deze glucose naar alle cellen van het organisme – in het bijzonder naar de spieren en de hersenen – waar het voor energie zorgt. Alvorens glucose energie kan leveren, moet het eerst vanuit het bloed in de cellen kunnen komen. Insuline is een stof die daarbij helpt. Insuline opent een doorgang voor glucose om in de cellen te komen en verlaagt aldus de hoeveelheid glucose in het bloed.
«Suikerziekte» Diabetes wordt soms ook “suikerziekte” genoemd omdat het veroorzaakt wordt door het feit dat het organisme niet in staat is de hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed te controleren. Bij type 2 diabetes is het moeilijker voor de glucose in het bloed om in de cellen te komen.
De twee redenen hiervoor zijn : > het organisme maakt niet voldoende insuline, > de cellen reageren niet goed op insuline. Er komt dus minder glucose in de cellen. Het resultaat is dat de hoeveelheid glucose in het bloed langzaam stijgt. Aanvankelijk veroorzaakt deze extra glucose geen symptomen, maar na een tijdje zal u merken dat er iets niet in orde is. U kan bv. grote hoeveelheden water urineren en dit maakt u dorstig. U kan zich ook vermoeid voelen omdat uw cellen te weinig glucose hebben.
Diabetes en uw gewicht Type 2 diabetes is frequenter bij mensen met overgewicht. Gewichtsverlies zal de diabetes verbeteren. Maar ook mensen met een normaal gewicht kunnen type 2 diabetes ontwikkelen.
2. Wat mag ik wel en niet doen ? Wat te doen
Wat niet te doen
espreek uw zorgen met uw arts en B uw verpleegkundige.
w vrees, uit verlegenheid, voor uw U arts verborgen houden.
robeer zoveel mogelijk te weten P over diabetes, maar zorg ervoor dat de informatie juist is.
lles geloven wat uw vrienden en A familieleden u over diabetes vertellen.
anvaard dat diabetes een deel van A uw leven is, maar onder controle kan worden gehouden. ebruik uw diabetes als een goede G reden om uw gezondheid en welzijn te verbeteren.
lles geloven wat u in dagbladen of A tijdschriften over diabetes leest. enken dat, omdat u diabetes hebt, D het geen zin heeft te proberen gezond te zijn.
MIJN TYPE 2 DIABETES : VRAGEN-ANTWOORDEN
3. Hoe wordt type 2 diabetes behandeld ? Uw type 2 diabetes zal op drie manieren worden behandeld : > een gezonde voeding, > lichaamsbeweging en > regelmatige medicatie Zo zal u merken dat u zich spoedig beter zal voelen dan u zich gedurende vele jaren hebt gevoeld !
Hoe werkt de medicatie ? Zoals we hebben gezien, hebt u te veel glucose in uw bloed omdat uw organisme niet voldoende insuline maakt en omdat de insuline die u wel hebt, niet goed in staat is de glucose in de cellen te transporteren. Uw medicatie werkt door het organisme te helpen de insuline te produceren die u nodig hebt en zorgt dat de insuline in staat is de glucose in de cellen te transporteren. Helaas kan geen enkel middel uw diabetes genezen, maar uw medicatie houdt het gehalte aan glucose in uw bloed zo normaal mogelijk zo lang u ze neemt. Als u uw medicatie stopt, zal de glucose in uw bloed opnieuw gaan stijgen. Het is dus zeer belangrijk dat u het nemen van uw medicatie niet stopt (tenzij uw arts u dit aanbeveelt).
Hoe moet ik mijn medicatie nemen ? Uw arts zal u vertellen hoeveel tabletten u elke dag moet nemen. Het is een goed idee om u een regelmatige routine eigen te maken zodat u geen tabletten vergeet. Vraag uw arts eventuele details omtrent uw tabletten en de tijdstippen waarop u ze moet nemen, op te schrijven.
4. Waarom is een regelmatige opvolging nodig ? Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, zal u diverse bezoeken aan uw arts moeten brengen en kan u het gevoel krijgen dat diabetes uw leven bepaalt. Maakt u zich geen zorgen, iedereen voelt zich zo en binnen korte tijd zal diabetes alleen nog maar een klein onderdeel van uw dagelijkse leven zijn. Deze regelmatige opvolging is niettemin onmisbaar aangezien deze extra glucose in het bloed aanleiding kan geven tot verwikkelingen of complicaties. Deze complicaties zijn het gevolg van beschadigde bloedvaten en zenuwen. Dit kan aanleiding geven tot het krijgen van een hartinfarct, beroerte of het overgaan naar een teen- of voetamputatie. Door uw diabetes goed te controleren zal het risico op deze complicaties verminderen. In deze context is het belangrijk te weten dat type 2 diabetes een progressieve ziekte is en dat uw arts met de tijd de dosis van uw medicatie kan opdrijven of u aanvullende medicatie kan voorschrijven om het gehalte aan glucose in uw bloed zo normaal mogelijk te houden en zo het risico op complicaties te verminderen.
Wat is HbA1c? Wat is HbA1c?
Wat is HbA1c? De HbA1c-waarde moet lager dan 7% zijn.
Hoe dikwijls moet ik mijn HbA1c testen ?
Het goede nieuws is dat iedere verbetering van de HbA1c-waarde het risico op complicaties vermindert. Het is geen verrassing dat de HbA1c-waarde zo belangrijk geworden is. Er zijn studies, zoals de UKPDS, die hebben aangetoond dat bij iedere 1 % vermindering van de HbA1cwaarde er een daling is van volgende complicaties : > 43 % vermindering van amputaties > 37 % vermindering van nierbeschadiging, aantasting van de ogen of zenuwen > 21 % vermindering van dood tengevolge diabetes > 19 % vermindering van cataract > 14-20 % vermindering van hospitalisatie > 14-16 % vermindering van hartinfarct en hartfalen > 12 % vermindering van cerebrovasculair accident Dit zijn dus indrukwekkende resultaten die zeker voldoende belangrijk zijn om ervoor te streven dat uw HbA1c-waarde lager dan 7 % is.
De IDF (International Diabetes Federation)1 raadt aan de HbA1c-waarde te bepalen iedere 2 tot 6 maanden afhankelijk van het niveau en de stabiliteit van de glucosecontrole. Indien u de vooraf besproken waarden niet bereikt of uw arts heeft uw behandeling verandert, dan is het noodzakelijk uw HbA1c-waarden iedere 2 à 3 maanden te bespreken. Spreek met uw dokter over de waarde die u moet bereiken en start het meten van uw HbA1cwaarde vandaag !
Mijn HbA1c-kalender Maand
Datum
HbA1c (%)
Wat is de correlatie tussen mijn dagelijkse bloedsuiker– waarde en de HbA1c ? 2 HbA1c (%)
Gemiddelde glucosewaarde mmol/l
6
>
mg/dl
7.5
135 170
7
9.5
8
11.5
205
9
13.5
240
10
15.5
275
11
17.5
310
12
19.5
345
NB : deze tabel is voor niet zwangere volwassenen en geeft u een idee wat uw suikerwaarden gemiddeld waren 3 maanden voor uw HbA1c-test.
Waar kan ik mijn HbA1c-waarde laten controleren ? Het best kunt u uw HbA1c-waarde laten testen door uw dokter. De resultaten kunt u samen met hem bespreken en belangrijk is goed te weten dat deze test uw dagelijkse zelfcontrole niet vervangt. De HbA1c-controle is de beste manier om uw diabetes op te volgen.
Referenties : 1 . IDF Guidelines 2005 2. ADA Guidelines 2005
www.servier.com
STEMPEL DOKTER
Type 2 diabetes : Type 2 diabetes : Poster Poster
TYPE 2 DIABETES Begrijpen
Complicaties vermijden
De suiker of glucose aanwezig in de voeding, is de , voornaamste bron van energie
Ooglijden
De glucose wordt door het bloed vervoerd naar de cellen (spieren, hersenen, …)
Beroerte
(retinopathie)
Periodontitis
Coronair vaatlijden Nierbeschadiging
(nefropathie)
De pancreas eg maakt niet geno! insuline aan
Maag
Pancreas
De cellen zijn g minder gevoeli! voor insuline
Het glucosegehalte in het bloed
Bloedvat
Vaatlijden
Spier
insuline = sleutel om glucose in de cellen toe te laten
Neuropathie
glucose = suiker aanwezig in de voeding
Diabetesvoet
Gezond eten Neem 3 maaltijden /dag + 1 tussendoortje
Eet 5 stukken verse groenten of fruit/dag
Drink 1 tot 1,5 liter water/dag
➜ VERKIES
- volkoren zetmeelrijk voedsel, - plantaardige olie en margarine, - vis, - mager vlees (varken, kalf, gevogelte zonder vel, …), - magere en halfvolle melkproducten.
Meer bewegen tenminste
30 min./dag
Lichaamsbeweging versterkt het hart, de longen en de spieren en helpt u . Bovendien is dit een goede manier om overtollige calorieën te verbranden en om uw gewicht op peil te houden!
➜ BEWEGEN
ZONDER MOEITE: de hond uitlaten, tuinieren, boodschappen te voet doen, het huishouden doen, de trap nemen in plaats van de lift, …
➜ VERKIES ➜ VERMIJD
- snoepen tussen de maaltijden, - alcoholische en gesuikerde dranken, - frituren, - snoep en andere gesuikerde producten, - vette kaas, - vet en gepaneerd vlees.
UITHOUDINGSPORTEN: Wandelen, joggen, … Zwemmen Fietsen Roeien
STOP MET ROKEN
Diabetische voet Diabetische voet
10 REGELS
Om het ontstaan van een diabetische voet te voorkomen
1
2
3
4
5
Inspecteer elke dag uw voeten, indien nodig met de hulp van een spiegel of met iemand uit uw omgeving.
Loop nooit op blote voeten, en zeker niet op het strand (vakantie !).
Was uw voeten elke dag met lauw water en zeep. Controleer de temperatuur van het water met een thermometer ( ‹ 35°C). Vermijd voetbaden van meer dan 5 minuten. Droog vooral de ruimten tussen de tenen goed af. Trek elke dag propere sokken aan. Draag sokken zonder naden. Breng een neutrale hydraterende crème aan als de huid droog is.
Knip de nagels niet te kort en recht af; afvijlen is beter dan afknippen. Vraag hulp uit uw omgeving indien uw zicht slecht is, als uw gevoeligheid (cf. neuropathie) of mobiliteit verminderd is.
6
7
8
Behandel eeltknobbels, likdoorns of blaren niet zelf. Doe geen “badkamer-heelkunde”: gebruik nooit een scheermesje, scherpe schaar, mes, … Schuur de eeltzones af (met een zachte puimsteen). Breng de pedicure ervan op de hoogte dat u diabetespatiënt bent. Onderzoek de nagels, de ruimten tussen de tenen en onder de tenen, om mogelijke voetschimmels op te sporen. Laat uw voetschimmels behandelen.
Let op voor brandwonden (bedkruiken, vuur, radiatoren) of vrieswonden; gebruik geen likdoornmiddelen of agressieve producten.
9
Draag aangepaste schoenen; ze mogen niet te breed of te smal zijn. Controleer of er zich in de schoenen geen vreemd voorwerp bevindt vooraleer u ze aantrekt. Verander minstens tweemaal per week van schoeisel. Draag nieuwe schoenen in het begin slechts 1 of 2 uur. Vermijd hoge hakken. Draag specifieke schoenen voor diabetespatiënten als er sprake is van misvormingen of eeltplekken.
10
Meld onmiddellijk elk verdacht letsel en elke verkleuring van de huid aan uw arts. Voetletsels bij diabetespatiënten moeten beschouwd worden als een “spoedgeval”.
gepast voed beter eten Aangepast voeding, beter eten
Aangepaste voeding, beter eten! Eten is belangrijk. Gezond eten kun je leren. Voor complexe etenswaren moeten de voedingstips eenvoudig zijn en aangepast worden aan uw smaak en uw gewoonten. Vaak moet u kleinere hoeveelheden eten: de informatie die u hier vindt, zou u moeten helpen om lekkerder en gezonder te eten zonder dat u honger lijdt. De principes zijn makkelijk te onthouden en aan de hand van enkele tips kunt u uw dagelijkse menu samenstellen.
Om verstandig te kiezen wat je eet. Alle etenswaren hebben een bepaalde voedingswaarde. Sommige zijn onmisbaar en moeten in grote of kleine mate deel uitmaken van onze dagelijkse voeding. Dat zijn «de boezemvrienden» en de «goede vrienden». De consumptie van voedingsproducten die heel veel vet en suiker bevatten, kunt u beter bij uitzondering eten. Die producten noemen we «de valse vrienden», of ook wel «de vijanden».
De boezemvrienden Vis, schaal- en schelpdieren. Gevogelte, wild, lever, hart, niertjes. Ham, bacon. Mager vlees. agere melk, naturel of magere M yoghurt, kwark (0% vet).
lle bladgroenten, vers, diepvries of A blik. ater, niet-alcoholische en suikervrije W dranken, tomatensap, lichte thee of koffie. ruiden en specerijen, tenzij anders K voorgeschreven door uw arts.
De goede vrienden Alle broodsoorten 50 g brood = 25 g koolhydraten 125 kcal Peulvruchten, pasta, rijst, aardappelen 100 g gekookt = 20 g koolhydraten 100 tot 150 kcal
Eieren 2 eieren 160 kcal
Kaas (45% vet) 30 g = 1/8ste camembert 100 kcal
Fruit 100 g fruit = 12 g koolhydraten 50 kcal
1 glas wijn 100 kcal
10 g boter = 20 g vetarme boter 75 kcal 10 g margarine = 20 g halvarine 75 kcal 10 g olie = 1 eetlepel olie 90 kcal 30 g room (30% vet) 100 kcal
De valse vrienden of vijanden Vleeswaren 50 g salami
230 kcal
50 g droge worst = 6 fijne plakjes 220 kcal
Heel vette kaas Meer dan 45% vet 30 g 120 kcal Gedroogde en vette vruchten
Frieten of chips 100 g friet = 1/2 bord 280 kcal
3 gedroogde vijgen 150 kcal 10 amandelen of 4 noten 100 kcal Gebak en chocolade 1 gebakje 400 kcal
Alcoholhoudende en zoete dranken
1 stuk chocolade van 100 g 500 kcal
1 glaasje porto (50 ml) of 1 glaasje pastis (20 ml) 90 kcal 1 groot glas limonade (200 ml) 80 kcal
Confituur, snoepjes, zoetigheid 1 eetlepel confituur 75 kcal
Zomerse recepten voor mensen met type 2 diabetes
Lekker eten met diabetes Kiezen voor een gezonde voeding aan de hand van de actieve voedingsdriehoek De actieve voedingsdriehoek geeft een idee van wat je dagelijks zou moeten eten en hoeveel je moet bewegen. In dit model worden de voedingsmiddelen ondergebracht in 8 verschillende vakken die elk een specifieke bijdrage leveren aan een evenwichtige voeding. Voedingsmiddelen leveren namelijk elk op zich een aantal voedingsstoffen, maar een voedingsmiddel bevat nooit alle noodzakelijke voedingsstoffen samen. Voedingsmiddelen vullen elkaar dus aan, daarom moeten we dagelijks uit elke groep, voedingsmiddelen gebruiken en dit in een goede verhouding. Onvoldoende gebruik maken van voedingsmiddelen uit een bepaald vak kan op lange termijn tot tekorten leiden. De voedingsmiddelen waarvan we het meest moeten eten staan in de grotere vakken onderaan. In de kleinere vakken naar de top toe vinden we de voedingsmiddelen waarvan we best minder nemen.
Het samenstellen van de maaltijden Bij het kiezen van de gerechten moet rekening gehouden worden met uw persoonlijke voorgeschreven hoeveelheid energie (uitgedrukt in kilocalorieën) en koolhydraten (uitgedrukt in een aantal koolhydraatwaarden of in een hoeveelheid van bepaalde voedingsmiddelen).
Hoe gebruik je de recepten ? Deze recepten zijn bedoeld om mensen met diabetes de mogelijkheid te bieden meer variatie te brengen in hun voeding en anderzijds aan te tonen dat ook een gezond samengesteld menu heel smakelijk kan zijn. Het is dus perfect mogelijk om op deze manier voor heel het gezin gezond en lekker te koken. De recepten zijn in principe opgesteld voor 2 personen. Om praktische redenen zijn er uitzonderingen o.m. voor soepen. Wat betekenen de cijfers op elk recept ?
Pastasalade met asperges en mozzarella 1 portie = 375 kcal = 1575 kJ = 3¼ Kh-waarde
2
personen
1 portie Duidt op de hoeveelheid, die per persoon gerekend wordt. In dit gerecht is 1 portie dus gelijk aan ¼ van de totale hoeveelheid. 375 kcal = 1575 kJ Dit is de energiewaarde van het gerecht voor 1 persoon. De energiewaarde werd berekend aan de hand van de Belgische Voedingsmiddelentabel: Nubel. 3 ¼ Kh-waarde Is een aanduiding voor de hoeveelheid koolhydraten (Kh) die het recept bevat per persoon. Mensen die behandeld worden met insuline moeten inzicht hebben in de hoeveelheid Kh van het gerecht om zo hun insulinedosis te kunnen aanpassen. Om dit te vergemakkelijken werd een systeem bedacht van koolhydraat ruilwaarden waarbij 1 Kh-waarde = 12 tot 13 g Kh wat overeenstemt met de hoeveelheid Kh in 1 snede brood van 30 g. Minder dan ¼ Kh-waarde wordt verwaarloosd en aangeduid als = - Kh-waarde.
Zomerse recepten voor mensen met type 2 diabetes
Gazpacho Spaanse koude groentesoep 1 portie = 75 kcal = 315 kJ = - Kh-waarde
2 personen
Ingredienten 1 tomaat ½ ui (± 50 g) ¼ kleine groene paprika 1 klein teentje knoflook ½ eetlepel wijnazijn (rode) ½ eetlepel olie 1 eetlepel citroensap 1 dl tomatensap peper (en zout) ¼ komkommer Voor de versiering: ¼ geschilde komkommer
Bereidingswijze Pel en ontpit de tomaat, schil de komkommer. Hak de groenten grof en doe ze met het fijngehakte knoflook, de wijnazijn en de olie in een mengbeker. Mix alles tot een papje. Breng het geheel over in een diepe kom en voeg het citroensap en het tomatensap toe. Laat het enkele uren in de koelkast staan, zodat het goed koud wordt. Snijd intussen voor de versiering de komkommer in dobbelsteentjes. Schep de soep over in een gekoelde soepterrine en versier vlak voor het opdienen met de komkommerblokjes.
Zalmmousse 1 portie = 150 kcal = 630 kJ = - Kh-waarde
4 personen
Ingredienten 2 grote eieren 2 koffielepels citroensap peper (en zout) 3 blaadjes gelatine 200 g verse of diepvrieszalm (of 160 g ingeblikt in eigen nat) ¼ komkommer 1 citroen takjes peterselie
Bereidingswijze Klop de eierdooiers op met het citroensap, wat peper (en zout) en verwarm dit mengsel au bain marie tot het dik begint te worden. Laat al kloppend afkoelen. Week de blaadjes gelatine in ruim koud water, knijp ze goed uit en los ze op in 3 eetlepels heet water en giet dit bij het eimengsel. Pocheer de zalm en laat afkoelen. Trek de zalm uit elkaar en leg de stukjes voorzichtig in het gelatinemengsel. Laat dit mengsel enigszins drillig worden in de koelkast. Klop het eiwit stijf en meng dit voorzichtig onder het min of meer drillige zalmmengsel. Giet over in puddingvormpjes van 150 ml en zet die ongeveer 2 uur in de koelkast. Snijd de komkommer en de citroen in dunne schijfjes. Keer de vormpjes uit op een bordje en versier met schijfjes komkommer, citroen en peterselie.
Tip: De groenten kunnen ook op een feestelijke wijze geschikt worden op een schotel in plaats van alles in een kom op te dienen.
Zomerse recepten voor mensen met type 2 diabetes
Krabsalade met Chinese kool 1 portie = 375 kcal = 1575 kJ = 3¼ Kh-waarde
4 personen
Ingredienten 1 kleine komkommer 200 g krab (bij voorkeur versgekookte of uit blik in eigen nat) 1 halve kleine Chinese kool Dressing: 2 eetlepels balsamico-azijn 2 eetlepels magere platte kaas peper (en zout)
Bereidingswijze Maak de komkommer schoon zonder te schillen, verwijder de zaadjes en snijd de groente in kleine blokjes. Laat eventueel de krab goed uitlekken. Maak de Chinese kool schoon, houd eventueel 4 blaadjes apart om te garneren en snijd de rest in dunne reepjes. Bereid de dressing met de opgegeven ingrediënten. Vermeng de komkommer, de krab en de Chinese kool. Houd eventueel voor de afwerking een beetje krab en komkommerjulienne apart. Serveer deze salade in een krabschaal of op de apart gehouden bladeren en werk verder af.
Tip: Deze salade kan aangevuld worden met koude rijst of pasta. 15 g ongekookte pasta = 1 Kh-waarde
Pastasalade met asperges en mozzarella 1 portie = 375 kcal = 1575 kJ = 3¼ Kh-waarde
4
personen
Ingredienten 240 g ongekookte pasta 100 g verse groene asperges 100 g verse witte asperges 4 tomaten 200 g mozzarella (light) 2 eetlepels verse oreganoblaadjes 2 eetlepels olijfolie 1 eetlepel witte wijnazijn 1 eetlepel balsamico-azijn zwarte peper (en zout)
Bereidingswijze Kook de pasta beetgaar. Spoel ze af en laat ze uitlekken en afkoelen. Was de asperges onder koud stromend water en snijd het houterige uiteinde er af. Schil de witte asperges en laat de groene asperges ongeschild. Snijd de asperges in stukjes en kook ze gaar in licht gezouten water. Overspoel de asperges met ijskoud water en laat ze uitlekken. Ontdoe de tomaten van pel en pitjes en snijd ze in partjes. Snijd de mozzarella in plakjes. Meng de afgekoelde pasta, de asperges, de partjes tomaat, de mozzarella en oregano in een grote kom. Bereid de dressing met de olijfolie, de wijnazijn, de balsamico-azijn, zwarte peper (en zout). Giet de dressing juist voor het opdienen over de salade, schep alles goed door elkaar en dien koel op.
Tip: De groenten kunnen ook op een feestelijke wijze geschikt worden op een schotel in plaats van alles in een kom op te dienen.
Zomerse recepten voor mensen met type 2 diabetes
Paella Spaanse saffraanrijst met kip en vis 1 portie = 375 kcal = 1575 kJ = 3¼ Kh-waarde
2
personen
Ingredienten ½ kleine kip (± 400 g) of 1 kippenfilet van ± 200 g 150 g bloemkool 1 groene paprika 2 eetlepels olie 1 middelgrote ui 1 teentje knoflook 35 g fijne erwtjes (diepvries) 50 g gepelde garnalen ½ kippenbouillonblokje of visbouillonblokje peper (en zout) kerrie enkele laurierblaadjes provençaalse kruiden 50 g schoongemaakte mosselen (= ± 9 mosselen met schelp) 120 g rijst een mespuntje saffraan (of 5 draadjes)
Bereidingswijze Verdeel de kip in vier stukjes. Laat de olie in een ruime lage braadpan goed heet worden en bak hierin de stukjes kip, de fijngesnipperde knoflook en de ui goudbruin. Voeg kruiden, specerijen en een kopje water met bouillonblokje toe en laat in een gesloten pan ongeveer een half uur zachtjes gaarstoven. Voeg zo nodig wat water bij om aanbakken te voorkomen. Snijd de paprika in reepjes, verdeel de bloemkool in roosjes en voeg ze samen met de erwtjes bij de kip. Laat nog 20 minuten op een laag vuurtje staan en roer af en toe. Kook intussen de rijst met tweemaal zoveel water en een mespuntje saffraan (of vijf draadjes) gedurende ± 12 minuten, zodat hij net niet gaar wordt. Laat uitlekken en meng dit 10 minuten voor het opdienen onder het kippengroentemengsel. Voeg nu ook de garnalen en mosselen toe (de mosselen mogen met de schelp rauw erbij gedaan worden) en meng alles goed. Laat verder gaar worden in de braadpan (of in een speciale paellapan), bij voorkeur in een hete oven of op het vuur. Dien op met wat mosselen in de schelp erbovenop geschikt en wat fijngehakte peterselie.
Tip: I n plaats van een bouillonblokje bij de kip te voegen kan visbouillon gebruikt worden voor het gaarkoken van de rijst.
Meloensorbet 1 portie = 25 kcal = 105 kJ = ½ Kh-waarde
10 personen
Ingredienten 700 g rijpe meloen 2 ½ dl water sap van 1 sinaasappel energievrije strooizoetstof naar smaak
Bereidingswijze Schil de meloen en verwijder de pitten. Mix het vruchtvlees. Voeg het sinaasappelsap toe en leng aan met water tot 1 liter. Breng op smaak met de zoetstof. Breng het mengsel in de ijsmachine en laat het bevriezen (volgens de aanwijzingen van de fabrikant).
Beter eten Dieetvoeding Er bestaan dieetwinkels en dieetrekken in de supermarkten. We vinden ook steeds vaker lichte of “light” specialiteiten. Die producten blijven voedingsmiddelen; u dient informatie in te winnen over hun samenstelling en u mag ze alleen gebruiken met toestemming van uw arts of diëtist(e). Ze mogen nooit gecombineerd worden met een bestaand dieet maar moeten worden gebruikt om bestanddelen van het dieet te vervangen.
Dranken Ons lichaam bestaat voor 60 tot 70% uit water, we moeten elke dag anderhalve liter water of niet-gesuikerde dranken drinken. Volgende producten kunnen het water vervangen: infusies, thee of lichte koffie, groentebouillon, dranken gesuikerd met calorievrije zoetstoffen (aspartaam, saccharine, acesulfaam-K). U kan een liter water parfumeren met citroensap. Priklimonade, tonic, limonade, cola en andere frisdranken moeten worden vermeden. Deze dranken bevatten veel suikers (1 liter bevat ongeveer het equivalent van 20 suikerklontjes). De “light” frisdranken zijn suikervrij. Alcoholische dranken worden ook afgeraden, alcohol levert immers 7 kilocalorieën per gram. Het gaat om “lege” calorieën, 1 glas wijn van 10° levert ongeveer 70 kilocalorieën. Als uw arts het toestaat, kan u echter 1 tot 2 glazen wijn per dag nuttigen, uw dieet telt dan 70 tot 140 kilocalorieën extra.
Gemakkelijk calorieën kiezen en tellen We moeten elke dag voedingsmiddelen nemen uit groep 1 – 2 – 3 en aanvullen met voedingsmiddelen uit groep 4 en 5. Groep 6 bevat niet-noodzakelijke voedingsmiddelen. De aangegeven waarden hebben betrekking op de natuurlijke of zonder vetstoffen bereide voedingsmiddelen.
1. Melk – Zuivelproducten - Kazen
KCalorieen
1 klein glas (1,5 dl) volle melk
90
1 klein glas (1,5 dl) halfvolle melk
75
1 klein glas (1,5 dl) magere melk
55
1 yoghurt natuur of 1 fruityoghurt met aspartaam (125 g)
50
1 fruityoghurt met suiker (125 g)
100
1 petit suisse met een V.G. van 40%
50
100 g kwark met een V.G. van 40%
100
100 g kwark met een V.G. van 0%
45
25 g Saint Paulin of 1/10 camembert
70
25 g gruyère of Roquefort of Cantal
100
2. Vlees – Vis – Eieren
KCalorieen
1 kleine biefstuk, 1 kleine schnitzel, 1 sneetje lamsbout (125 g)
200
1 sneetje (125 g) mager varkensgebraad
140
1 snede lever, hart (125 g)
140
1 portie kip of konijn
175
1 portie vis (150 g)
150
12 oesters
120
1 worst (100 g)
400
2 schijfjes worst (25 g)
100
25 g varkenspastei (1/4 van een pot van 100 g)
150
1 ei
80
1 sneetje (50 g) magere ham
60
3. Groenten – Fruit 1 portie rauwkost (bv.: sla, veldsla, witlof, …) (40 g) 1 portie gekookte groenten (250 g) 1 gemiddeld stuk fruit (150 g) 1 gemiddelde banaan, 1 kleine druiventros, 3 verse vijgen ½ avocado
KCalorieen 9 70 80 120 150
4. Brood – Granen – Peulvruchten – Aardappelen
KCalorieen
1 klein stokbrood (100 g) 1 stokbrood (250 g) 1 beschuit (10 g) 1 droog boterkoekje (10 g) 1 gemiddelde portie pasta of gekookte rijst (50 g rauw = 200 g gekookt) 1 gemiddelde portie gekookte groenten (70 g rauw = 200 g gekookt) 1 afgestreken soeplepel meel (12 g) 2 kleine aardappelen met de grootte van een ei (150 g) 10 kastanjes 1 croissant 5. Vetstoffen
1 nootje boter = 10 g 1 soeplepel olie (10 g) 1 soeplepel slagroom (15 g) 1 fijn sneetje spek, van de borst (25 g) 10 amandelen of 4 noten 6. Suiker - Suikerwaren
1 suikerklontje = 5 g 1 soeplepel confituur (30 g) 1 klein stukje chocolade (100 g) 4 pruimen, 4 dadels 1 rozijnenbroodje, 1 chocoladebroodje
250 625 35 40 180 220 45 120 100 200 KCalorieen 75 90 50 175 100 KCalorieen 20 90 550 100 250
7. Dranken
Water – koffie – thee 1 klein glas (1dl) wijn van 10° 1 glas bier 33 cl, type Pils 1 klein glas (1 dl) schuimwijn van 3° 1 dosis (50 ml) aperitief van 18° 1 dosis (20 mg) digestief van 40° 1 klein glas (1 dl) limonade 1 klein glas vers fruitsap
0 70 175 40 80 60 50 50
Gelijkwaardigheden in calorieen 125 g vlees
KCalorieen 150
10 g boter
75
10 g olie
90
KCalorieen
Gelijkwaardigheden 150 g vis 2 eieren 80 g ham 60 g kaas (type Emmenthal) 500 g mosselen (in de schelp) 20 g lichte boter 20 g minarine 4 soeplepels lichte room van 15% 10 g margarine 1 soeplepel olie = 3 koffielepels 1 soeplepel mayonaise 30 g lichte vinaigrette
Meer bewegen Meer bewegen
Meer bewegen Lichaamsbeweging versterkt uw hart, uw longen en uw spieren en houdt u fit. Hierdoor worden extra calorieën verbrand en draagt dit bij tot het controleren van uw gewicht. Regelmatige beweging zorgt ervoor dat u zich energieker voelt en dat u beter kan omgaan met stress. Dit is bijzonder belangrijk voor diabetici.
Lichaamsbeweging zonder moeite U kan heel wat extra beweging nemen zonder veel moeite, door gewoonweg de manier waarop u dingen in het dagelijkse leven doet te veranderen. Hier zijn enkele voorbeelden:
> Neem regelmatig de trap in plaats van de lift > Doe uw boodschappen te voet > Ga te voet naar het werk > Speel actiever met uw kinderen of kleinkinderen > Ga vaker en intensiever wandelen met uw hond > Doe zelf het huishouden > Werk in uw tuin
… minstens 1u/dag
Een programma voor lichaamsbeweging U moet niet alleen actiever zijn in uw dagelijkse leven, maar u moet ook elke dag tijd nemen voor wat extra beweging. Kies iets dat u plezierig vindt en dat past bij uw levensstijl, zodat u dit regelmatig kan doen en het geschikt is voor uw huidige graad van gezondheid en fitheid. Als u problemen hebt met uw hart of uw gewrichten of als u zeer zwaarlijvig bent of nooit veel beweging hebt genomen, is het bijzonder belangrijk dat u met uw arts of verpleegster overlegt alvorens de oefeningen te beginnen. Als u pijn in de borst of in de benen krijgt, is het belangrijk de oefeningen stop te zetten en uw arts te raadplegen. Als u veel beweging neemt, kan u vooraf een snack nodig hebben om het effect van uw medicatie in evenwicht te brengen. Uw arts zal u hierover raad geven. Dit is een andere goede reden om uw oefenplan met uw arts te bespreken.
Geef de voorkeur aan uithoudingssporten Snel wandelen, trektochten, joggen, fietsen, mountainbike, gymnastiek, paardrijden, zwemmen, roeien, kano-, kajakvaren, zeilen, schaatsen of langlaufen zijn goede vormen van lichaamsbeweging. Snel wandelen is bijzonder geschikt aangezien u dit eender waar kan doen, het goedkoop is en geen speciale uitrusting vereist (behalve goed passende schoenen).
… minstens ½ u/keer
Herontdek de charme van groepsactiviteiten Bovendien helpt lichaamsbeweging vaak als onderdeel van een ontspannende sociale activiteit, zoals petanque, tafeltennis, wandelen, fietsen, golf, boogschieten, dansen.
… minstens ½ u/keer
Streef naar regelmatige inspanningen …… minstens 3 maal per week > Vermijd gevaarlijke en intense sporten : vechtsporten, atletiek, alpine skiën, basket, handbal, volleybal, voetbal, rugby, squash, schermen. > Mijd bepaalde “solo”sporten : diepzeeduiken, windsurfen, surfen, alpinisme, deltavliegen, parachutespringen.
Hier zijn enkele belangrijke punten die u voor ogen dient te houden bij het begin van een oefening. • Denk eraan uw medicatie en/of voeding aan te passen. • Maak een planning, begin rustig en verhoog geleidelijk de inspanning. • Oefen regelmatig, zo mogelijk elke dag, of tenminste om de twee dagen, en gedurende 30 minuten bij elke beurt. • Bij het begin van elke beurt doet u het best gedurende 5 tot 10 minuten lichte oefeningen, gevolgd door zwaardere oefeningen gedurende 5 tot 10 minuten. • Op het einde van de beurt moet u afkoelen door een geleidelijke vermindering van de inspanning gedurende 5 tot 10 minuten. • Draag comfortabele, goed passende schoenen en sokken voor de oefeningen.
Complicaties van type 2 diabetes Complicaties van type 2 diabetes
complicaties van type 2 diabetes
Het belang van de behandeling Zonder aangepaste behandeling kan een diabetespatiënt complicaties krijgen aan: > de ogen (retinopathie) > de mond (periodontitis) > het hart en de bloedvaten (coronair vaatlijden) > de nieren (nefropathie) > de zenuwen (neuropathie) > de voeten (diabetesvoet) Men kan veel van die complicaties verminderen of zelfs tegengaan door een goede controle van de bloedglucosespiegel en door regelmatige medische verzorging.
Patiënten met diabetes moeten regelmatig gecontroleerd worden op tekenen van complicaties. Coronair vaatlijden
Beroerte
Kransslagader
normaal
Hersenbloeding ten gevolge van een scheur in de vaatwand
afzetting van vetten Herseninfarct ten gevolge van een klonter dichtslibben van de kransslagaders
Diabetes is de belangrijkste risicofactor voor hart- en vaatziekten.
De frequentste oorzaak is hoge bloeddruk.
Diabetesvoet Een slechte controle van diabetes kan leiden tot circulatiestoornissen in de benen en de voeten: diabetesvoet.
Laat uw voeten regelmatig controleren.
Zenuwaantasting Perifere zenuwen worden aangetast door de hoge bloedglucosespiegel.
Ooglijden Slagader van het netvlies raakt verstopt ≥
bloedstroom = beschadiging oog gezichtsproblemen
Een goede controle van de bloedglucosespiegel verlaagt het risico op zenuwaantasting.
Een goede controle van de bloedsuikerspiegel verlaagt het risico op ooglijden.
Nierlijden
Tandvleesaantasting
Verhoogde bloedsuikerspiegel
Diabetespatiënten lopen meer kans op aantasting van het tandvlees en mondinfecties.
Aantasting van de bloedvaatjes Afvalstoffen worden minder goed verwijderd
Een goede controle van de bloedglucosespiegel verlaagt het risico op nierlijden.
Een goede controle van de bloedsuikerspiegel verlaagt het risico op tandvleesaantasting.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL : UNI DIAMICRON 60 mg, tablet met gereguleerde afgifte. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING : Een tablet bevat 60 mg gliclazide. FARMACEUTISCHE VORM : Tablet met gereguleerde afgifte. Witte, langwerpige tablet, breekbaar en aan beide zijden «DIA 60»gegraveerd.De tablet kan verdeeld worden in gelijke helften. KLINISCHE GEGEVENS : Therapeutische indicaties : Niet-insulineafhankelijke diabetes mellitus (type 2 diabetes) bij volwassenen als de bloedglucoseconcentratie niet onder controle kan worden gehouden met een dieet, lichaamsbeweging en gewichtsvermindering. Dosering en wijze van toediening : De dagelijkse dosis van UNI DIAMICRON 60mg kan variëren van een halve tablet tot 2 tabletten per dag, d.w.z. van 30 tot 120 mg in één orale inname éénmaal daags bij het ontbijt. Het is aanbevolen de dosis in te slikken zonder pletten of kauwen. Mocht één dosis worden vergeten, dan mag de dosis de volgende dag niet worden verhoogd. Zoals voor alle antidiabetica moet de dosering worden aangepast aan de individuele metabole respons van de patiënt (bloedglucoseconcentratie, HbA1c). Initiële dosis : De aanbevolen startdosis bedraagt 30 mg per dag (een halve tablet van UNI DIAMICRON 60 mg). Als de bloedglucoseconcentratie voldoende onder controle is, kan die dosering als onderhoudsbehandeling worden voortgezet. Als de bloedglucoseconcentratie onvoldoende onder controle is, kan de dosering stapsgewijs met een interval van minstens één maand worden verhoogd tot 60, 90 of 120 mg per dag, behalve bij de patiënten bij wie de bloedglucoseconcentratie helemaal niet vermindert na 2 weken behandeling, dan mag de dosering reeds na 2 weken worden verhoogd. De maximumdosering, die niet mag worden overschreden, bedraagt 120 mg per dag. Eén UNI DIAMICRON 60 mg tablet met gereguleerde afgifte is equivalent aan twee UNI DIAMICRON 30 mg tabletten met gereguleerde afgifte. De deelbaarheid van de UNI DIAMICRON 60 mg tablet met gereguleerde afgifte maakt een flexibele dosering mogelijk. Eén tablet DIAMICRON 80 mg komt overeen met 30 mg van de formulering met gereguleerde afgifte (d.w.z. een halve tablet UNI DIAMICRON 60 mg). Op basis daarvan kan overschakeling plaatsvinden, vooropgesteld dat de metabole instelling van de patiënt wordt gecontroleerd. Overschakeling van een ander oraal antidiabeticum op UNI DIAMICRON 60 mg: UNI DIAMICRON 60 mg kan gebruikt worden om een ander oraal antidiabeticum te vervangen. Bij overschakeling van een ander oraal antidiabeticum op UNI DIAMICRON 60 mg dient rekening te worden gehouden met de dosering en de halfwaardetijd van het andere antidiabeticum. De overschakeling gebeurt doorgaans zonder overgangsperiode. Bij voorkeur wordt gestart met een dosering van 30 mg en die dosering wordt vervolgens aangepast in functie van de bloedglucoseconcentratie. Bij overschakeling van een langwerkend sulfonylureumderivaat kan behandelingsvrije periode van enkele dagen noodzakelijk zijn om een additief effect van beide producten, wat een hypoglykemie met zich mee zou kunnen brengen, te voorkomen. Bij de overschakeling verdient het aanbeveling dezelfde werkwijze te volgen als bij het starten van een behandeling met UNI DIAMICRON 60 mg, d.w.z. starten met een dosering van 30 mg/dag en de dosering daarna stapsgewijs verhogen naargelang de metabole respons. Combinatie met andere orale antidiabetica : UNI DIAMICRON 60 mg mag worden gecombineerd met een biguanide, een alfaglucosidaseremmer of insuline. Bij patiënten die met UNI DIAMICRON 60 mg alleen niet adequaat zijn ingesteld kan gelijktijdig insuline therapie worden gestart onder nauwgezette medische begeleiding.Bij bejaarden ouder dan 65 jaar moet UNI DIAMICRON 60 mg in dezelfde dosering worden voorgeschreven als bij patiënten jonger dan 65 jaar. Bij patiënten met milde tot matige nierinsufficiëntie kan hetzelfde doseerschema worden gebruikt als bij patiënten met een normale nierfunctie. Hierbij is wel zorgvuldig toezicht over de patiënt geboden. Deze gegevens werden bevestigd in klinische studies. Bij patiënten met een risico van hypoglykemie : toestand van ondervoeding, ernstige of slecht gecompenseerde endocrinologische aandoeningen (insufficiëntie van de adenohypofyse, hypothyroïdie, bijnierschorsinsufficiëntie), stopzetting van een langdurige behandeling met corticosteroïden en/of van een behandeling met corticosteroïden in hoge dosering, ernstig vaatlijden (ernstig coronairlijden, ernstige aantasting van de a. carotis, diffuus vaatlijden); Verdient het aanbeveling de behandeling stelselmatig te starten in de laagste dosering van 30 mg/dag. Er zijn geen gegevens en klinische studies bij kinderen beschikbaar. Contra-indicaties : bekende overgevoeligheid voor gliclazide of één van de andere bestanddelen, andere sulfonylureumderivaten, sulfonamiden; type 1 diabetes; diabetisch precoma en coma, diabetische ketoacidose; ernstige nier- of leverinsufficiëntie: in dat geval verdient het aanbeveling insuline te geven; behandeling met miconazol (zie rubriek Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie); borstvoeding (zie rubriek Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding). Bijwerkingen : Gebaseerd op de ervaring met gliclazide en andere sulfonylureumderivaten moeten onderstaande bijwerkingen worden gemeld. • Hypoglykemie : Net als andere sulfonylureumderivaten kan behandeling met Uni Diamicron 60 mg hypoglykemie veroorzaaken als de patiënt op onregelmatige tijdstippen eet en vooral als een maaltijd wordt overgeslagen. Mogelijke symptomen van hypoglykemie zijn : hoofdpijn, intense honger, nausea, braken, vermoeidheid, slaapstoornissen, agitatie, agressiviteit, verminderd concentratievermogen, verminderde waakzaamheid en vertraagde reacties, depressie, verwardheid, gezichts- en spraakstoornissen, afasie, tremor, parese, sensorische stoornissen, duizeligheid, gevoel van onmacht, verlies van zelfcontrole, delirium, stuiptrekkingen, oppervlakkige ademhaling, bradycardie, slaperigheid en bewustzijnsverlies, mogelijk gaande tot coma en dodelijke afloop. Voorts kunnen tekenen van adrenerge contraregulatie worden waargenomen : sterke transpiratie, klamme huid, angst, tachycardie, hypertensie, hartkloppingen, angina pectoris en hartritmestoornissen. De symptomen verdwijnen doorgaans na inname van koolhydraten (suiker). Kunstmatige zoetstoffen daarentegen hebben geen enkel effect. De ervaring met andere sulfonylureumderivaten heeft geleerd dat de hypoglykemie kan recidiveren, ook al is de behandeling aanvankelijk doeltreffend. In geval van een ernstige of langdurige hypoglykemie, ook als ze tijdelijk verbetert na inname van suiker, is een onmiddellijke medische behandeling of een opname geboden. • Gastro-intestinale bijwerkingen zoals buikpijn, nausea, braken, dyspepsie, diarree en constipatie werden gerapporteerd : als deze zouden optreden dan kunnen ze worden voorkomen of verminderd door gliclazide tijdens het ontbijt in te nemen. • De volgende bijwerkingen werden minder vaak gerapporteerd : - Aantasting van de huid en de slijmvliezen : rash, jeuk, urticaria, erytheem, maculopapuleuze uitslag, bulleuze reacties. - Afwijkingen aan het bloed en het lymfesysteem : Hematologische veranderingen zijn zeldzaam. Voorkomen kunnen : anaemie, leukopenie, trombopenie, granulocytopenie. Deze zijn in het algemeen reversibel na het staken van de medicatie. - Lever-gal aandoeningen : stijging van de leverenzymen (ASAT, ALAT, alkalische fosfatasen), hepatitis (incidentele meldingen). De behandeling staken in geval van cholestatische icterus. Over het algemeen verminderen die symptomen na stopzetting van de behandeling. - Oogafwijkingen : Voorbijgaande afwijkingen aan het gezichtsvermogen kunnen optreden, vooral bij de start van de behandeling, als gevolg van veranderingen in bloedglucose spiegels. - Effecten die toegeschreven zijn aan de klasse van middelen : Bij andere sulfonylureumderivaten zijn gevallen van erythrocytopenie, agranulocytosis, haemolitische anemie, pancytopenie en allergische vasculitis beschreven. Met andere sulfonylureumderivaten zijn ook gevallen waargenomen van verhoogde leverenzymwaarden, en zelfs van een verslechtering van de leverfunctie (bijv. cholestasis en geelzucht) en hepatitis die verminderde na stoppen van het sulfonylureumderivaat of in geïsoleerde gevallen leidde tot een levensbedreigend leverfalen. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN : Servier Benelux NV Internationalelaan, 57, B-1070 Brussel. NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN HANDEL BRENGEN: BE354137. WIJZE VAN AFLEVERING : Op medisch voorschrift. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST/ GOEDKEURING VAN DE TEKST : A. Datum van de laatste herziening van de SKP : 11/2009 B. Datum van de laatste goedkeuring van de SKP : 12/2009.
