Opmaak Risicoanalyse Manuel Vannuffelen
inhoud
Inhoud : ARAB >< CODEX KB 27-3-98: welzijn werknemers bij uitvoering van hun werk Het besef van risico en gevaar Invloedsfactoren op risico’s Risicoanalyse opmaak Risicoanalyse overdracht
ARAB Vroegere reglementering (ARAB): • verzameling technische voorschriften • exacte voorwaarden bouw van machine zeer duidelijk naleven reglementering mogelijkheid aanvraag afwijking heel star wetenschap en technologie evolueren voortdurend onmogelijk om in praktijk regelgeving up-to-date te houden
è NIEUWE AANPAK: dynamisch risicobeheersingssysteem
Nieuwe aanpak: Risicoanalyse Geen opgelegde verplichtingen Wel te bereiken doelstellingen Werkgever bepaalt: • de middelen waarmee en de wijze waarop het beleid inzake het welzijn (1) van de werknemers bij de uitvoering kan worden gevoerd • de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de personen belast met het toepassen van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk
Nieuwe aanpak: • reglementering steeds actueel • wijzigingen nalv evolutie wetenschap en techniek è Dynamisch Risicobeheersingssysteem (1) 1.
KB 27-3-1998 : beleid inzake welzijn van de werknemers bij uitvoering van hun werk
Nieuwe aanpak: risicoanalyse KB 27-03-98: welzijn v/d werknemers bij uitvoering van hun werk art. 4 Dynamisch Risico beheersingssysteem is gesteund op algemene preventiebeginselen bedoeld in art.5§1,2° en heeft betrekking op volgende zeven domeinen: 1. Arbeidsveiligheid 2. Bescherming van de gezondheid 3. Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk (geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk) 4. Ergonomie 5. Arbeidshygiëne 6. Verfraaiing van de arbeidsplaatsen 7. Maatregelen leefmilieu
art. 5 Het DRBS heeft tot doel de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogelijk te maken: 2° de programmatie van het beleid waarbij inzonderheid de toe te passen methodes en de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen worden bepaald.
Risicoanalyse DRBS steunt op principe van risicoanalyse. Doel risicoanalyse:
wegnemen van de risico’s of beperken tot aanvaardbaar niveau Risico-analyse bestaat uit 3 fasen: 1. identificeren van gevaren 2. het vaststellen en nader bepalen risico’s 3. het evalueren van risico’s preventiemaatregelen formuleren
Risicoanalyse à Inschatting maken van de mogelijkheid dat er zich schade kan voordoen bij bepaald risico Preventiemaatregelen in volgorde: 1. risico’s voorkomen 2. schade voorkomen 3. schade beperken
Verschil gevaar en risico Gevaar: is een intrinsieke eigenschap van producten of situaties waardoor schade kan worden veroorzaakt
Risico: Een gevaar wordt een risico als er een “blootstelling” mogelijk is. Het risico is de mate van waarschijnlijkheid dat een gevaar zal leiden tot een ongewenste gebeurtenis met schade. Voorbeeld: • Losliggende plank op de vloer • Veel voorbijgangers à struikelgevaar: grote kans à Valgevaar: kleinere kans
Risico = kans x effect (ernst)
Verschil gevaar en risico oefening
situatie
gevaar
nee
risico
nee
ja
nee
ja
ja
Invloedsfactoren op risico’s 1. De activiteiten: • werken op hoogte • werken met gevaarlijke producten • werken met zware lasten • werken met gevaarlijk gereedschap/machines • werken met hoge drukken • werken met stralingsbronnen • graafwerkzaamheden • werken met elektriciteit • besloten ruimte
Invloedsfactoren op risico’s 2. De werkplek: veel risico’s
http://www.napofilm.net/nl/napos-films
Invloedsfactoren op risico’s 3. Kennis en bekwaamheid • goede kennis, juiste opleiding zijn nodig voor: § goed werk § veilig werk • werkgever is verplicht de nodige veiligheidsinstructies te geven • praktijk en vakbekwaamheid zijn belangrijke factoren § om risico’s en onveilige situaties kunnen in te schatten § om gepast kunnen te reageren (maatregelen)
Invloedsfactoren op risico’s 4. Gedrag • veiligheidsregels zijn er om je te beschermen • haast en spoed is zelden goed 5. Psychosociale belasting • is alles wat invloed heeft op het goed gevoel, het welzijn van de werknemer • alleen werken, ruzie met collega’s of je meerder kunnen je een slecht gevoel geven • tijdsdruk kan voor ongezonde stress zorgen • problemen uit je persoonlijk leven hebben een invloed op je werkprestaties
de risicoanalyse Een goede risicoanalyse maak je in groep met verschillende werknemers: - verschillende invloedsfactoren - kennis van de activiteiten - systematische aanpak - alle gevaren? - stappenplan VOORBEELD asbest gevaar
vaststellen werken met asbest
risicofactoren = elk element dat geassocieerd is met verwerkelijking van een gevaar
zonering, duur, frequentie, toestand collectieve (intensiteit, duur, frequentie) opleiding, roken, … individuele
evalueren risico
kans op schade asbestose, longkanker, mesothelioom
activiteit, toepassing CBM, PBM, metingen , medisch, signalisatie, opleiding
maatregelen definiëren
De risicoanalyse Verschillende methodes: • Methodes toegespitst op machines: What If, HAZOP (storingsanalyse), FMEA (automatisch gestuurde installaties, ISHIKAWA of visgraat, Safety audit, Norm EN1050, Norm EN 954-1 • Methodes toespitst op rol v/d werknemers: taakanalyse, HRA • Methodes op basis interactie werknemers-machines: de checklist • Methodes gebruikt na ongeval of voor ongevallenscenario: oorzakenboom, MORT analyse • Classificatie- en rangschikkingsmethoden: Kinney-methode, brand- en explosie• index van firma DOW, Chemical Exposure Index
http://www.werk.belgie.be/publicationdefault.aspx?id=3732
de risicoanalyse Kinney-methode: • kwantitatieve methode: rangschikking volgens ernst v/h risico • geen methode om risico op te sporen § middel om strategie op te stellen § middel om prioriteiten vast te stellen het RISICO wordt bepaald door twee factoren: de kans en het effect. Risicowaarde (R) = KANS x EFFECT zinvolle schatting van factor KANS (K) door op te splitsen in twee parameters: • waarschijnlijkheid (W) • blootstelling (B) R=WxBxE
de risicoanalyse
x
x
x
x
wetgeving
x
x
montage
x
opbergen en verzenden
x
mastieken
verlijmingen
x
herloden
reinigen van het glas
x
doubleren
ontloding paneel
x
opvullen lacunes
onderzoek atelier
x
transport
bergen
gevaren
demontage
stappen
b e s c h e r m i n g glasschildering
Stappen - identificeren gevaren
elektriciteit chemische agentia inhalatie van schadelijke vloeistoffen, gassen, dampen, nevels
x
Codex, T.V, H.I ,K.B. 11-03-2002 art.1-6
blootstelling lood
opname via de huid van schadelijke stoffen
x x
x
Codex, T.V, H.I ,art.1-6 K.B. 11-03-2002 ARAB art.148decies 1§2
x x
fysische agentia biologische agentia omgevingsfactoren en werkklimaat arbeidsbelasting arbeidsorganisatie overige factoren blootstelling werknemers tijdelijke werknemers
x
x
x
x
Codex, T.VIII, H. IV
x
studenten, leerlingen x
x
x
x
x
x
x
x
Codex, T.VIII, H. II art.8 verbod blootstelling R61: uitgezonderd soortgelijke studierichting
x
stagiaires
Codex, T.VIII,H.III
bezoekers (in functie meetresultaten ruimte) zwangere vrouwen of jonge moeders x ongetrainde werknemers of werknemers met weinig ervaring werknemers die in afgesloten of slecht geventileerde ruimte werken
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Codex, Titel VIII hfdstk I KB 02-05-1995 (verbod zwangerschap+borstvoeding) welzijnswet 04-08-1996, art.5.j
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Codex, Titel V hfdstk I art.18 KB 11-03-2002 ARAB art.56-58
de risicoanalyse MUOPO-structuur: hulpmiddel voor het indelen van risico’s in rubrieken Elke situatie wordt gekenmerkt door vijf basiselementen: • Mens (M) die het werk uitvoert (aansprakelijkheden van de werknemers, bestuurder van een autolaadkraan, welzijn en opleidingen, werkdruk ) • Uitrusting (U) nodig bij uitvoering van het werk (machine, gereedschap, harnas, werken met een heftruck, steigers op schragen …) • Omgeving (Om) waarin gewerkt wordt (mens, uitrusting, werk – en leefomgeving-elektrische luchtlijnen, grondverzet, werken bij lage temperaturen, werken in de zon ) • Product (P) waarmee gewerkt wordt (van grondstof tot afgewerkt product, afval, kwarts) • Organisatie (O) van het werk (procedures, werkmethodes, taakverdeling, beschikbaarheid van de uitrusting en het product, preventie, EHBO, . . .)
de risicoanalyse: Kinney R=WxBxE
Waarde parameters
de risicoanalyse Risicoscore R = W x B x E
risicowaarde R < 20 20 < R < 70 70 < R < 200 200 < R < 400 R > 400
risico zeer beperkt risico – verwaarloosbaar (aanvaardbaar) aandacht vereist maatregelen vereist onmiddellijke verbetering vereist stopzetting van de activiteit
de risicoanalyse Met behulp overzicht gevaren – stappen kunnen we risicoanalyse opmaken.
Risico evaluatie risico’s
risicogetal
maatregel
MUOPO
gevaarlijke situatie
W
B
E
R
bemerking
rest risicogetal
W
B
E
R
de risicoanalyse ongewoon, maar mogelijk
“opleiding”
soms, maandelijks
aandacht vereist
ernstige verwonding Aanvaardbaar risico
De risicoanalyse
Risico blootstelling gevaarlijke stoffen, dampen is niet in te schatten. METEN IS WETEN
de risicoanalyse M.I.E.R Methode voor inventarisatie en evaluatie (NAVB dossier 98 veiligheids- en gezondheidsplan)
opleiding
instructie
de risicoanalyse
de risicoanalyse gevaarlijke situatie
risico’s
Risico evaluatie “restauratie glas-in-lood” risicogetal maatregel bemerking rest risicogetal M U O P O
nr.
W B E R 1.3 Voorziening elektriciteit elektriciteit
elektrocutie
3
6 1 270 U beveiligingen tegen 5 Or overstroom en verliesstroom treffen werken met dubbel geïsoleerd gereedschap verlengkabels in goede staat
Herstelling opgeleid persoon BA4/BA5
W B
E R
1
3 18
6
Uitgeschreven methode
M.I.E.R
duidelijk omschreven risico’s één weging per risico
heel algemeen – niet specifiek omschreven risico’s alle risico’s samen
tijdrovend
snelle manier
niet echt gebruiksvriendelijk
heel gebruiksvriendelijk ...
de risicoanalyse è Kennisgeving aan werknemers! ! !
Mogelijkheden: • copij RA • overzicht per taak • volledige matrix kaart • veiligheids- en gezondheidskaarten • instructiekaarten • TRA • werkpostfiche bij nieuwe collega • opleiding • LMRA
de risicoanalyse: PBM per taak
de risicoanalyse: PBM matrix
de risicoanalyse: veiligheids- & gezondheidskaart
de risicoanalyse: veiligheidsinstructiekaart
de risicoanalyse: TRA taakrisicoanalyse
de risicoanalyse: werkpostfiche
de risicoanalyse: opleiding
1.
machine
opleiding
rood
Extern: type machine
geel
Extern: groep machine
groen
Intern: groep machine
Opleiding werknemers à bedienen machines
2. Machines
linken aan werknemers
de risicoanalyse: opleiding
de risicoanalyse: LMRA
Jongeren op het werk
de risicoanalyse: besluit Kinney methode: + objectief prioriteiten bepalen + door bepalen prioriteiten kan meeste tijd besteed worden aan grootste risico’s + eenvoudig te wijzigen na ongeval / aanpassing arbeidsmiddel - effecten schadelijke producten niet kwantificeerbaar à METEN IS WETEN à grenswaarde: KB 11-3-2002 Chemische Agentia bijlage I - per activiteit elk risico afzonderlijk beoordelen à bij MIER maken we één afweging voor alle risico’s vb. losliggende plank - struikelgevaar: grote kans - valgevaar: kleine kans
info Checklist stagiair Checklist stagiair bouw Checklist stagiair gezondheidszorg KB 1-7-2006: stagiairs FBZ KB 21-9-2004: bescherming stagiairs NAVB dossier stage gids
[email protected]
