21-‐05-‐2011
Opleiding Blower Doortechnieker Door Pieter Maes, Boomer bvba & Peter Eykens, IsoproC cvba.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
1
Boomer bvba, een korte voorstelling. Kern ac(viteiten • Luchtdichtheid van gebouwen en woning, sedert 2003. • Controle van luchtdichtheid en meJngen van luchtdichtheid sedert 2005. • Isoleren van gebouwen en woningen met inblaasbare isolaJematerialen (cellulose & EPS-‐korrels). • Verkoop van materialen voor luchtdichJng en isolaJe. • Advies en consult op het vlak van luchtdichJng aan parJculieren en professionelen, project-‐begeleiding.
• Opgericht in 2003 door Pieter Maes. • EvoluJe van luchtdichJng naar totaal-‐uitvoering isolaJe – luchtdichJng – meJng / controle. • Sedert 2005 Blower Doortesten. • MulJ Blower Doortesten sedert 2008 • 2010: 3 testen / week. • 2011: 4 à 5 testen per week. • Géén EPB of Energie audits, blijV onaWankelijk.
Pieter Maes: 0474 / 262506 of
[email protected] Boomer bvba & Isoproc CVBA
2
1
21-‐05-‐2011
Doelstelling van de opleiding? Na deze opleiding zou u: • Goede kennis moeten hebben van begrip luchtdichtheid in de bouw. • In staat moeten zijn ervaring op te bouwen met het inschaben van de problemaJek van luchtdichtheid in een gebouw. • De goede werking van een Blower Door installaJe kennen en deze installaJe correct kunnen gebruiken. • Nodige kennis van de geldende normering om webelijk correcte Blower Door luchtdichtheidsmeJngen te mogen uitvoeren.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
3
I. Waarom luchtdichtheid? Inleiding.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
4
2
21-‐05-‐2011
1. Luchtdichtheid? En toen werd het windsJl….
Boomer bvba & Isoproc CVBA
5
1.1. En toen werd het windsJl omdat… Bouwheer • Wat? • Waarom? • Kostprijs? • Soms: hoe?
Architect • ConsequenJes ontwerp? • Verkoopbaarheid? • Soms: opportuniteit?
Aannemer(s) • ConsequenJes realisaJe? • Details? • Kostprijs?
En blijkbaar kunnen ze dat nog meten ook!!!
Boomer bvba & Isoproc CVBA
6
3
21-‐05-‐2011
Bijgevolg….
Luchtdichtheid leidt momenteel maar al te vaak tot frustraJe in het bouwproces.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
7
1.2. Onbekend is onbemind. • ‘Luchtdichtheid’ komt al langer voor in sommige segmenten van de bouw: – Koelcellen – Labo’s – Sommige delen van ziekenhuizen,…
• Maar… werd nog niet frequent gemeten. • En vooral: er hingen geen €’s aan vast… Bijgevolg: luchtdichtheid was term tussen “”. Boomer bvba & Isoproc CVBA
8
4
21-‐05-‐2011
1.3. Oorsprong van luchtdichtheid? Waarom speelt luchtdichtheid deze dagen zo’n grote rol?
Hogere eisen op vlak van thermische energie voor gebouwen en woningen.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
9
Lang lang geleden…
© Rien Poortvliet, De Kabouters.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
10
5
21-‐05-‐2011
Gezellig rond een vuurtje Stralingswarmte dankzij open vuur of kachel. • directe warmte. 1 zijde warm, 1 zijde koud. • Kachels / open haard & luchtdichtheid? • Lucht komt binnen en gaat buiten langs de schouw. Werd als normaal beschouwd. Dus: weinig comfort, massale venJlaJe. Boomer bvba & Isoproc CVBA
11
Vatbaar voor verbetering?
© http://www.zeelandnet.nl/
Boomer bvba & Isoproc CVBA
12
6
21-‐05-‐2011
Intrede van nieuwe technieken! • Centrale verwarming • Radiators, convectoren, vloerverwarming Voordeel: warmte wordt doseerbaar. En de kosten zouden dus beheersbaar moeten worden. Maar… warme lucht s(jgt! Boomer bvba & Isoproc CVBA
13
1.4. Eerste isolaJereflex.
©http://weblog.syntra-ab.be/
Boomer bvba & Isoproc CVBA
14
7
21-‐05-‐2011
Kostprijs verwarming is moJvaJe! • Oliecrisis in 1973 en 1979. • Eerste isolaJe inspanningen met ‘nieuwe materialen’. • ‘Isomo’, minerale wol, herakliet,…
Boomer bvba & Isoproc CVBA
15
1.5. En de luchtdichtheid?
De “gevenJleerde isolaJelaag” = vochtveilig ?!? GevenJleerd ≠ luchtdicht... Boomer bvba & Isoproc CVBA
16
8
21-‐05-‐2011
Want de overtuiging ‘80 was dat • VenJlaJe met buitenlucht = vocht afvoeren. • Realiteit in België…. Veelal vochJge klimaat zorgt voor: 1. Vaak extra aanvoer van vocht! 2. ConvecJestromen in de isolaJe. Boomer bvba & Isoproc CVBA
17
En men is hardleers…
©hbp://randyhak.files.wordpress.com/
Rechterfoto:Uit TV-‐programma: Doe het zelf met Roger! ©http://pmg.pmgroup.be/
Boomer bvba & Isoproc CVBA
18
9
21-‐05-‐2011
?
©hbp://www.ansveco.nl/
Boomer bvba & Isoproc CVBA
19
En de luchtdichtheid…
©http://www.livios.be/
©http://lh5.ggpht.com
Boomer bvba & Isoproc CVBA
20
10
21-‐05-‐2011
1.6. De gevolgen van niet luchtdicht isoleren. 1. Opstapeling van waterdamp. 2. Axoeling door convecJestromen. 3. Condensaat en mogelijk vochtschade. Rendement isolaJe???
Boomer bvba & Isoproc CVBA
21
Hoeveel waterdamp gaat er door een luchtlek? Drukverschil 20Pa (2 à 3 BV). Buiten -‐10°C, Binnen 20°C. Klassiek vezelvormige isolaJe. µD-‐waarde dampscherm = 30m Kier van 1m lang, 1mm breed. Standaard winterdag: 800g vocht per dag! Eerst in vorm van waterdamp. Bij condensaJe… Vochtschade…
Boomer bvba & Isoproc CVBA
22
11
21-‐05-‐2011
Boomer bvba & Isoproc CVBA
23
Gevolg: maatschappelijk draagvlak isolaJe kalV af… • “Isoleren? Doe dat maar niet te dik, daar krijgt je vochtproblemen mee!!!” • Meerdere schadegevallen, vooral plabe daken. • Mensen zijn tegen isolaJe & isoleren, angst voor… • Oorzaak ≠ isoleren • Oorzaak = ONDESKUNDIG isoleren (lees: niet luchtdicht). Boomer bvba & Isoproc CVBA
24
12
21-‐05-‐2011
1.7. Begin 21ste eeuw, 2e isolaJe-‐reflex. Aanleidingen: • Hogere isolaJe-‐eisen overheid (Kyoto verhaal) • Passief en laag energie concepten winnen aan populariteit. • De €’s komen om de hoek kijken. Boomer bvba & Isoproc CVBA
25
Eerste isolaJe-‐revoluJe. We gaan dikker en denser isoleren.
Voor 2000…
Evolu(e sinds 2000…
• Dak 6cm tot 12cm. • Materialen lage densiteit (20 tot 35kg/m3) • Geen eis voor winddichtheid. (onderdak)
• Dak 18cm tot 40cm. • Densiteit neem toe (35 tot 60kg/m3) • Wel eis voor winddichtheid.
Extreem veel luchbransport doorheen isolaJelaag. Laag rendement op isolaJe. Risico op vochtproblemen bij dampdichte situaJes.
Luchbransport doorheen isolaJelaag nihil. Rendement isolaJe hoger. Maar ook, geen afvoer van vocht door extreme venJlaJe van de isolaJe…
Boomer bvba & Isoproc CVBA
26
13
21-‐05-‐2011
1.9. Tweede revoluJe in isolaJe. Om schade te voorkomen en maatschappelijk draagvlak te bewaken:
IsolaJelagen moeten luchtdicht afgewerkt worden.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
27
2. Luchtdichtheid in de toekomst?
Boomer bvba & Isoproc CVBA
28
14
21-‐05-‐2011
2.1. Verleden, heden en toekomst vergelijken. 1995: 2010: Ik bouw een huis en ik zou Ik bouw een huis en het kunnen: moet: • “isoleren”. • geïsoleerd worden. • gevenJleerd worden. • luchtdicht zijn.
Luchtdichtheid doet zijn intrede in de bouw!
Dé revoluJe in de bouw. Boomer bvba & Isoproc CVBA
29
N50 > 8 < 12
Sedert 2008…
N50 > 12
2000 -‐ 2008
VOOR 2000
En in cijfers… N50 < 8 Tot 0,6…!!!
Luchtdichtheidseisen kunnen vandaag meer dan 20 keer strenger zijn dan amper 10 jaar geleden!
Boomer bvba & Isoproc CVBA
30
15
21-‐05-‐2011
Blik op de toekomst. Maatschappelijk: Steeds meer sturing vanuit de bevolking naar duurzaam en verantwoord leven en wonen. Beleidsma(g: Op meerdere niveaus (Europees, federaal, gewestelijk,…) worden er iniJaJeven genomen om duurzamer bouwen te promoten of zelfs te verplichten. Doelstelling: 2020 elke nieuwbouw in Vlaanderen op passief niveau op vlak van luchtdichtheid. Dus: n50 ≤ 0,6 ACH.
Dus elke woning zal weldra gemeten moeten worden. Boomer bvba & Isoproc CVBA
31
II. Terminologie ABC van luchtdichtheid.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
32
16
21-‐05-‐2011
1. (Blower Door) LuchtdichtheidsmeJng. Een luchtdichtheidsmeJng is een meJng die volgens vooropgestelde normen en regels gaat bepalen hoe luchtdicht een woning of gebouw al dan niet is.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
33
2. Beschermd volume (BV). • Het beschermde volume van een gebouw of van een deel van het gebouw is het volume van alle kamers en ruimten van het gebouw dat men thermisch wil beschermen tegen warmteverliezen naar de buitenomgeving, naar de grond en naar naburige ruimten die niet tot een beschermd volume behoren. • De plaats van de thermische isolerende lagen in de wanden is meestal een aanduiding van de ruimten die tot het beschermde volume behoren. • De gebruiker beslist zelf welke ruimten moeten beschermd worden tegen warmteverliezen. Het beschermde volume moet wel minstens alle ruimten omvaben die van een warmteafgiVe-‐element zijn voorzien.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
34
17
21-‐05-‐2011
Hoe wordt het beschermde volume gemeten? • Een beschermd volume van een gebouw of van een deel van een gebouw wordt gemeten en berekend op basis van de buitenafmeJngen. • Het volledige volume dat ingenomen wordt door de scheidingsconstrucJes zoals buitenmuren, daken, vloeren…wordt meegerekend om het beschermde volume te bepalen. • De scheidingsconstrucJes die de scheiding vormen tussen twee verschillende beschermde volumes worden maar voor dehelV van hun dikte meegerekend bij het ene BV. De andere helV telt mee bij het ander BV.
Bron VEA
Boomer bvba & Isoproc CVBA
35
Voorbeeld van beschermd volume
Boomer bvba & Isoproc CVBA
36
18
21-‐05-‐2011
2.1. Verschil BV EPB en BV luchtdichtheid? BV EPB
BV luchtdichtheidsmeJng.
Is het globale volume voor Is het binnenvolume van een EPW of EPU studie. het globale volume voor Hierbij gaat men uit van EPW of EPU. een volume INCLUSIEF DUS: een volume isola(elagen. EXCLUSIEF de isola(elagen.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
37
2.2. Het BV bepalen? “De te meten zone moet worden bepaald, door de aanvrager van de test, in samenhang met de opdeling van het gebouw in het kader van de EPB regelgeving.” (KB) Met andere woorden: de uitvoerder van de test is niet verantwoordelijk hiervoor, mag het eigenlijk zelfs niet bepalen. Boomer bvba & Isoproc CVBA
38
19
21-‐05-‐2011
2.3. Het BV in de prakJjk. Inclusief de isolaJeschil = beschermd volume EPB (EPW / EPU). Exclusief deze isolaJelaag = beschermd volume voor luchtdichtheidsmeJng. Dit is een relevant verschil, zeker bij projecten met dikke isolaJelagen. Dit zijn juist de projecten waar luchtdichtheidsmeJngen kriJek zijn!
© hbp://www.passieWuispla€orm.be
Boomer bvba & Isoproc CVBA
39
Het BV in de prakJjk. • Klassieke woning:
• Passiefwoning:
– dak: 18cm isolaJe. – Muur: 6cm isolaJe. – Vloer: 12cm isolaJe.
– Dak 30 tot 50cm isolaJe. – Muur:20 tot 30cm isolaJe. – Vloer: 20 tot 30cm isolaJe.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
40
20
21-‐05-‐2011
BV luchtdichtheid is het binnenvolume van ‘2’. Maar… Boomer bvba & Isoproc CVBA
41
Wat als dak en zoldervloer geïsoleerd zijn? BV luchtdichtheid = BV EPB – isolaJelagen. BV wordt dus bepaald door het EPW of EPU. Boomer bvba & Isoproc CVBA
42
21
21-‐05-‐2011
Wat met garages? Indien geïsoleerd maakt de garage deel uit van het EPU of EPW. Bijgevolg moet deze zone mee getest worden! Boomer bvba & Isoproc CVBA
43
3. Verliesoppervlak. • De verliesoppervlakte is de som van de oppervlakten van alle schildelen die het beschermde volume beschermen van de niet verwarmde omgeving (zoals beschouwd voor de energieprestaJeregelgeving). • Er wordt steeds met de buitenafmeJngen gerekend. • De muren tussen twee beschermde volumes (bijvoorbeeld de gemene muren) worden hierbij niet aanzien als verliesoppervlakte. Hun oppervlakte wordt niet meegeteld.
Boomer bvba & Isoproc CVBA
44
22
21-‐05-‐2011
4. v50-‐waarde. Is het gemiddelde totaal gemeten lekdebiet bij overdruk / onderdruk Jjdens een luchtdichtheidsmeJng. • Eenheid:m3/h
Boomer bvba & Isoproc CVBA
45
5. n50-‐waarde. Is het aantal keer dat het beschermd luchtvolume van een gebouw gewisseld wordt per uur. En dit met een gemiddeld drukverschil van 50Pa tussen binnen en buiten. • Deze waarde is af te leiden van de V50-‐waarde. • Staat in verband met het BV. • Eenheid: ACH (air changes per hour) of h-‐1
Boomer bvba & Isoproc CVBA
46
23
21-‐05-‐2011
6. v50-‐waarde. Is het lekdebiet per oppervlakte-‐eenheid per uur doorheen de luchtdichte schil van het verliesoppervlak van het beschermd volume per uur. • Deze waarde wordt afgeleid van de n50 waarde. • Staat in verband met het verliesoppervlak. • Eenheid: m3/h/m2
Boomer bvba & Isoproc CVBA
47
24