OPEN! Sharing ideas, enriching your cultural heritage

programma

INHOUDSOPGAVE Open!................................................................................................3 Keynote lezingen: Stine Jensen en Mireille Hildebrandt . ......5 Programmalijnen en parallelsessies Lijn 1: Samenwerking...........................................................6 DATA MATTERS

Lijn 2a: Professie....................................................................10 Lijn 2b: Openbaarheid..........................................................12 Lijn 3a: Open Data.................................................................14 Lijn 3b: Architectuur..............................................................18 Lijn 4: Dienstverlening.......................................................20 Extra activiteiten.........................................................................24 Praktische informatie..................................................................29 Routebeschrijving........................................................................30

OPEN! IM

Van het noordelijke Leeuwarden reizen we in 2012 voor de jaarlijkse KVAN-dagen af naar het zuidwesten van Nederland, waar wij in Middelburg stilstaan bij één van de kernbegrippen in de archiefwereld: ‘Open!’. In de sfeervolle Schouwburg discussiëren op 11 en 12 juni professionals van binnen en buiten het archiefveld over de voorwaarden, kansen en bedreigingen van ‘openheid’. Dat het thema ‘Open!’ bijzonder veel discussie oplevert, blijkt uit de vele reacties op de call voor papers. Open staat voor openbaarheid, transparantie, verantwoording nemen, het stellen van grenzen, maar ook voor hergebruik van data, het integreren van datasystemen en voor zaken als openingstijden, samenwerking en kennisdeling. Dit alles heeft geleid tot een prachtig programma met presentaties als:

‘Sharing ideas, enriching your cultural heritage’

• Naar een e-Depot dat staat als een huis: open waar gevraagd en gesloten als het moet • Archieven OPEN! Studiezaal DICHT? • Openheid tussen informatiedisciplines: samen voor kwaliteit • Open je hart, verruim je geest: mentorprogramma KVAN • Gebruik van open data in de praktijk

grafische uitwerking en sponsoring: picturae.nl

2

3

Tijdens deze prikkelende conferentie zullen twee keynote lezingen worden gegeven door sprekers van buiten het archiefveld: Stine Jensen, filosofe en publiciste, en Mireille Hildebrandt, hoogleraar ICT en Rechtsstaat. Het programma wordt geflankeerd door een activiteitenprogramma met stadswandelingen door het centrum van Middelburg, rondleidingen door monumentale gebouwen, een ontvangst bij wethouder Johan Aalberts en een sfeervol congresdiner in het historisch Abdij-complex. Voor de liefhebbers is er al op zondagavond 10 juni om 17.00 uur een stadswandeling om Middelburg te verkennen met aansluitend een pubquiz vol archivistische en Zeeuws-historische kennisvragen.

Organisatie De Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland organiseert de KVAN-dagen 2012 in samenwerking met het Zeeuws Archief en de Archiefschool/Hogeschool van Amsterdam - Domein Media, Cultuur en Informatie. Hoofdsponsoren zijn Picturae en De Ree. De organisatiecommissie wenst u plezierige en inspirerende KVAN-dagen toe!



KEYNOTE LEZINGEN

Dr. Stine Jensen

Privédomein of profiel: heeft er nog iemand behoefte aan privacy? Maandag 11 juni, tijdens plenaire programmagedeelte 10.30-11.15 @ Zaal 1

In haar meest recente publicaties analyseert Stine ‘Foto: Vincent Mentzel’ Jensen een interessante tendens in de moderne informatiesamenleving: de toenemende spanning tussen openheid en intimiteit. We luisteren mensen af, bespieden ze en hongeren naar intieme details. Intussen beschermen we onszelf door muren te bouwen en firewalls aan te leggen. Het is paradoxaal: hoe meer we ons afschermen voor gluurders en afluisteraars, hoe exhibitionistischer we tegelijkertijd worden. Sociale media zoals Twitter en Facebook lopen over van de zelfontboezemingen: ‘Zie mij!’ Aan de hand van tal van voorbeelden uit de actualiteit wordt duidelijk dat de begrippen ‘privé’ en ‘publiek’, ‘intimiteit’ en ‘intimidatie’ dringend toe zijn aan vernieuwing. Stine Jensen studeerde literatuurwetenschap en filosofie in Groningen, en promoveerde aan de Universiteit van Maastricht op Waarom vrouwen van apen houden. Een liefdesgeschiedenis in cultuur en wetenschap, over vrouwen en apen in film, literatuur, verhalen, reclames en wetenschap, van Tarzan tot King Kong. Zij doceert Literatuurwetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en geeft regelmatig haar visie op uiteenlopende actuele kwesties op het gebied van cultuur en politiek, onder meer in de opiniebijlage van NRC Handelsblad en in het radioprogramma OBA Live. Onlangs verscheen haar boek Dag Vriend! Intimiteit in tijden van Facebook, een verhandeling over vriendschap en privacy.

Prof. mr. dr. Mireille Hildebrandt

Lezen op afstand? Kennis, macht en recht na de computationele wending Dinsdag 12 juni, tijdens plenaire programmagedeelte 10:30-11:15 @ Zaal 1

De organisatiecommissie, van links naar rechts: Hans Waalwijk, Caroline Leistra, Aike van der Ploeg, May Scheepers, Vincent Robijn, Sam Hoefnagel, Hildo van Engen, Astrid Geertsma, Marjan de Kort, Ilona Vermuë. Op de foto ontbreken Peter Blom, Marieke de Haan, Rienk Jonker, Petra Links, Peter Sijnke en Jorien Weterings.

@KVANdagen > Twitter mee! Volg de KVAN-dagen op twitter.com/KVANdagen en twitter mee met #KVAN12!

4

De proliferatie van data en databestanden leidt tot een steeds dringender behoefte aan gepersonaliseerde zoeksystemen en gepersonaliseerde samenvattingen, die beslissers op alle fronten voorzien van snelle, betrouwbare en relevante kennis en informatie. Het lezen van teksten zal in een aantal gevallen in eerste instantie worden overgelaten aan slimme computationele systemen die de lezer/beslisser ontslaan van de taak om zelf alle relevante bronnen te bestuderen. Binnen de digitale humaniora wordt gesproken van ‘lezen op afstand’ ofwel van het ‘niet-lezen van tekst’, bijvoorbeeld door middel van technieken als machinaal leren. In deze presentatie wordt gepleit voor een nieuwe hermeneutiek die de uitkomsten van machinaal lerende systemen kritisch kan bevragen in het licht van de verschuivingen die deze expertsystemen zullen hebben voor machtsverhoudingen tussen de beslisser en degene over wie wordt beslist. Mireille Hildebrandt is hoogleraar Smart Environments, Data Protection and the Rule of Law bij het Institute of Computing and Information Sciences (iCIS) aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij is tevens als rechtsfilosoof verbonden aan de Erasmus School of Law, Rotterdam en in deeltijd gedetacheerd naar het centrum voor Law Science Technology and Society, Vrije Universiteit Brussel. Samen met Serge Gutwirth redigeerde zij Profiling the European Citizen. Cross-Disciplinary Perspectives (Springer 2008) en samen met Antoinette Rouvroy Law, Human Agency and Autonomic Computing (Routledge 2011).

5



PROGRAMMALIJNEN EN PARALLELSESSIES

Lijn 1: Samenwerking Edwin Klijn

Netwerk Oorlogsbronnen; samen voor ons eigen?

Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 1   In november 2011 presenteerde het NIOD instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, samen met de partners van het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek, DANS-KNAW, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, een testversie van www.oorlogsbronnen.nl. Het Netwerk Oorlogsbronnen beoogt een basale toegang te bieden tot oorspronkelijk bronnenmateriaal uit of over de Tweede Wereldoorlog. In technische zin is de aangeboden zoekdienst een zogenaamde thematische ‘aggregator’, die voortbouwt op Europeana-gebaseerde technologie: de metadata wordt periodiek uit de lokale presentatiesystemen van de aangesloten instellingen opgepikt en via een centrale omgeving doorzoekbaar gemaakt. De zoekdienst van het Netwerk Oorlogsbronnen biedt geen vervanging van de lokale systemen, maar verwijst webgebruikers door. Het Netwerk Oorlogsbronnen geeft een praktische invulling aan de filosofie dat open (meta)data instellingen in staat stelt hun collecties zichtbaarder te maken voor online eindgebruikers. Het aansluiten bij aggregatoren is technisch doorgaans relatief eenvoudig, maar welke consequenties heeft deze nieuwe vorm van samenwerking voor individuele instellingen? En zijn portals zoals het Netwerk Oorlogsbronnen hét antwoord op het versnipperde digitale erfgoedaanbod in Nederland? Edwin Klijn blikt met een open vizier terug op één jaar praktijkervaring.  Edwin Klijn is manager Netwerk Oorlogsbronnen/ teamleider diensten bij het NIOD instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.

Gerrit de Bruin

Archives Portal Europe

Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 1 Nederland, vertegenwoordigd door het Nationaal Archief, is vanaf maart 2012 projectleider van een groot Europees project genaamd APEX (Archives Portal Europe network of eXcellence).  In het project werkt het Nationaal Archief de komende drie jaar samen met andere 29 Europese partners om zoveel mogelijk archiefmateriaal van Europese instellingen aan te laten sluiten op het Archives Portal Europe, om uiteindelijk een groot deel van dit digitale archiefmateriaal naar het overkoepelende cultureel erfgoedportaal Europeana door te sluizen. APEX helpt archiefinstellingen om hun content via standaarden beschikbaar te maken voor het Archieven Portaal Europa. Het project biedt de archiefwereld de mogelijkheid het digitale bereik van onze content op vergroten en in de toekomst dwarsverbanden tussen collecties gemakkelijker door bezoekers te laten leggen.

6

Gerrit de Bruin, projectcoördinator van het APEX bij het Nationaal Archief in Den Haag, zal het project en vooral de consequenties ervan toelichten. Binnen APEX zullen de nationale archiefinstellingen de rol van nationale aggregator op zich gaan nemen, wat betekent dat ze ervoor zullen moeten gaan zorgen dat de landelijke regionale en lokale archiefinstellingen gaan helpen content te leveren aan het Archieven Portaal Europa. Onder content verstaan we enkel en alleen metadata, want het portaal neemt geen digitale objecten op, maar verwijst voor digitale objecten naar de websites van de content providers, dus van de deelnemende archiefinstellingen. Gerrit de Bruin is hoofd Restauratie en Archivering bij het Nationaal Archief en projectcoördinator Archives Portal Europe network of eXcellence.

Hanneke van Aalst en Klaartje Pompe

Naar een e-Depot dat staat als een huis; open waar gevraagd en gesloten waar noodzakelijk Maandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 1

De elf Regionale Historische Centra en het Nationaal Archief werken in 2012 intensief samen om het gebruik van een gezamenlijk e-Depot mogelijk te maken. Er is een werkagenda gemaakt die uit vier delen bestaat; door afspraken te maken over procesvoering, technische infrastructuur, gegevensontsluiting en organisatie, wordt de basis gelegd om in de toekomst al het beschikbare digitale materiaal van de aangesloten partijen te kunnen beheren en integraal doorzoekbaar te maken. Vertegenwoordigers van de Werkgroep Voorbereiding Implementatie e-Depot (WVI) bespreken in deze workshop allerlei praktische vragen die opdoemen wanneer het werken met een e-Depot daadwerkelijk in zicht komt. We willen onze inzichten met de collega’s delen en gaan ervan uit dat de vragen waarmee we vanuit de WVI te maken krijgen, herkenbaar zijn voor collega-archiefdiensten. Discussie over het onderwerp draagt zo bij aan een gedeelde en open werking van het e-Depot. Reden om deze workshop bij te wonen en mee te praten over keuzes en discussiepunten. Hanneke van Aalst is hoofd Informatie en Kennis bij het Zeeuws Archief en Klaartje Pompe is hoofd Beheer bij het Noord-Hollands Archief.

7

Pieter Woltjer en Nelleke van Zeeland

‘Ik ben de crowd!’ Een kijkje in de keuken van crowdsourcingproject VeleHanden

Ondanks dit zijn ze er, door betrokkenheid, speurzin, passie en vasthoudendheid. Onverwachte duurzaamheid door de eeuwen heen. Een uitnodiging om vertrouwen te hebben in de betrokken, gepassioneerde liefhebber. Misschien kunnen wij dat ook… en misschien is het goed genoeg. We zullen zien.

Het crowdsourcingplatform VeleHanden is eind 2011 in de lucht gegaan. Inmiddels zijn er bijna 1.000 aangemelde leden. De snelheid waarmee de militieregisters geïndexeerd worden overtreft alle verwachtingen. Begin 2012 zullen nieuwe projecten van start gaan op VeleHanden. Het is immers een open platform, niet beperkt tot één collectie of één instelling.

Marianne Kruijswijk is Adviseur informatiebeleid bij de gemeente Stadskanaal en streekarchivaris bij het Cutuurhistorisch Centrum Oldambt

Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 1

Anja Tollenaar

Open blik op vormgeving

Dinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 1

Pictura en het Stadsarchief Amsterdam willen de deelnemers aan de KVAN dagen graag een kijkje geven in de keuken van VeleHanden. Aan de hand van gebruikersstatistieken en enquêteresultaten geven we een inkijk in de beweegredenen van de crowd. Daarbij zullen we de volgende vragen proberen te beantwoorden: • Waarom doen mensen mee aan crowdsourcingprojecten? • Hoe worden vrijwilligers geprikkeld: door competentie-elementen in het invoerwerk, door het verdienmodel van VeleHanden, of anders? • Wat is het profiel van de vrijwilligers? • Welk percentage van de vrijwilligers doet welk percentage van het werk? • Komen vrijwilligers voor één specifiek project of vinden ze makkelijk hun weg van het ene project naar het andere? • Hoe reageren de vrijwilligers op andere soorten projecten dan de genealogische indexeerprojecten waar VeleHanden mee is begonnen? • Et cetera. Pieter Woltjer is locatie- en projectmanager bij Pictura en Nelleke Zeeland is projectmedewerker van het Stadsarchief Amsterdam.

Marianne Kruijswijk

Een open mind: meditatief over archief (inspiratiesessie)

Tegen de achtergrond van het beleid van Premsela voor het Nederlandse vormgevingserfgoed presenteert Anja Tollenaar - aan de hand van praktijkvoorbeelden - het belang en de voordelen van open kennisoverdracht om de design collectie Nederland in kaart te brengen. Ten eerste door partijen bij elkaar te brengen en ten tweede door openstelling voor aanlevering van metadata in het Nationaal Design Archief. Premsela, het Nederlands Instituut voor Design en Mode stimuleert de publieke toegankelijkheid van het vormgevingserfgoed. Daarom coördineert Premsela de zorg voor (particuliere) archieven van vormgevers, ontwerpbureaus, fabrikanten, designgaleries, opleidingen en brancheorganisaties, van ca. 1850 tot heden. De ontwerpprocessen verklaren de vorm en functie van ons dagelijkse bestaan. Het materiaal is zeer verspreid over archiefinstellingen, musea en particulieren. Daarbij komt dat het hybride van aard is (tussen museaal object en papieren archief ). Zonder extra aandacht gaat dit erfgoed verloren.

Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 1

Buitelen de ideeën al weer over elkaar, na een dag vol presentaties? Komt het gevoel al weer op dat er zoveel meer kan, zal, komt en vooral… moet? Vormt zich al weer een lijst met onderwerpen die aandacht moeten hebben in de komende tijd? Zijn er weer onderwerpen genoeg voor (hopelijk) een nieuwe oplossing? Dan is het moment aangebroken om even stil te staan en diep adem te halen. Deze bijeenkomst biedt een moment van rust voor wie inmiddels bruist van de nieuwe ideeën en alles wil laten bezinken. We maken een reis door de muziekgeschiedenis naar de periode van de Barok. We luisteren naar drie muziekstukken, ieder met een bijzonder verhaal. Muziekstukken die de tijd hebben doorstaan, tegen de verwachtingen in. Voor het eerste stuk gold een publicatieverbod. Het tweede stuk werd geheim gehouden en het derde verdween uit het zicht en moest gereconstrueerd worden.

8

Een netwerkstructuur van erfgoedinstellingen zorgt voor het fysiek onderbrengen en ontsluiten van de designarchieven en -collecties. Voorbeelden zijn: NAi, Louis Kalff Instituut Eindhoven, Modekern Arnhem, Grafisch Erfgoedcentrum Amsterdam en RKD. Het Centraal Register Vormgevingsarchieven (www.crva.nl), gelieerd aan het RKD, biedt het virtuele overzicht. Verkend wordt de ontwikkeling tot nationale design aggregator, passend in het model van Europeana en gemonitord door DEN. Anja Tollenaar is projectleider erfgoed bij Premsela, Nederlands Instituut voor Design en Mode, in samenwerking met RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie).

9



Lijn 2a: Professie Els van den Bent, Geert-Jan van Bussel en Charles Jeurgens

De archiefopleidingen laten hun gezicht zien

In januari 2012 is het KVAN-bestuur dan ook met deze opdracht vanuit de ledenvergadering aan de slag gegaan. In deze sessie laten we zien wat het resultaat is: Een mentorprogramma dat je helpt je hart te openen, je geest te verruimen, je handen (anders) te laten werken en je steentje bij te dragen. Kom erbij!

Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 2

Deze sessie wordt verzorgd door het bestuur van de KVAN.

De gezamenlijke archiefopleidingen in Nederland (Universiteit van Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam (incl. het lectoraat Digital Archiving & Compliance), Reinwardt Academie en Universiteit Leiden) hebben zich verenigd in een platform om elkaar te informeren over het onderwijs en onderzoek en dit op elkaar af te stemmen. De archiefopleidingen zijn zich bewust van de bijzondere relatie met het veld en zien de KVAN-dagen als een uitgelezen kans om de open discussie aan te gaan. Dit doen we door opleiders, studenten en net afgestudeerden van de verschillende opleidingen aan het woord te laten. In een aantal korte presentaties laten studenten zien waar ze in het kader van hun opleiding mee bezig zijn, wat hun fascinaties en uitdagingen zijn en ze geven hun visie op de toekomst van het beroep archivaris, de archivistiek en archiefwetenschap. Naar aanleiding van de presentaties vindt een paneldiscussie plaats met docenten en studenten van de verschillende opleidingen en vertegenwoordigers van het veld over de vraag waar in de komende jaren de grootste opgave liggen voor de archiefopleidingen. Uiteraard is er alle ruimte voor aanwezigen om mee te discussiëren. Van de zijde van de archiefopleidingen zullen Els van den Bent, GeertJan van Bussel en Charles Jeurgens deelnemen. De namen van de (oud) studenten zijn nog niet bekend. Els van den Bent is docent Archieven aan de Reinwardt Academie, Geert-Jan van Bussel is bijzonder lector Digital Archiving and Compliance aan de Hogeschool van Amsterdam en Charles Jeurgens is docent Archiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en hoogleraar Archivistiek aan de Universiteit Leiden.

KVAN

Open je hart, verruim je geest: mentorprogramma KVAN

Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 2

Christian van der Ven

Op weg naar het Zuidland: over de vraag hoe je niet alleen je archieven, maar ook je archivarissen online krijgt Maandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 2

Archivarissen bouwen in rap tempo digitale studiezalen met toegangen in databases, archieven in scans en hulpmiddelen in pdf’s. Maar de meeste van die studiezalen missen nog één belangrijk elementje: onszelf. Digitale archivarissen! “Hoe krijg ik mijn collega’s online?” is een vraag die vaak wordt gesteld. Bij iedere archiefdienst werken wel pioniers (toch?) die uit zichzelf de digitale snelweg bestormen. Maar hoe krijg je alle andere archivarissen mee op avontuur? Hoe bereik je dat medewerkers uit eigen geloof en enthousiasme de wondere wegen van digitale dienstverlening gaan verkennen, nieuwe plannen ontwikkelen en zelfstandig prille experimenten aangaan? Hoe bereid je ze voor op wat ze tijdens hun ontdekkingstocht tegenkomen? En hoe krijg en houd je mensen gemotiveerd en initiatiefrijk? Op het BHIC is de kern van het antwoord op deze vragen: een open houding. Afgelopen vijf jaar is veel ervaring opgedaan met digitaal dienstverlenen: forums, sociale media, chat, webcare, user generated content en wat al niet meer... Maar de basis is steeds gelijk: open staan voor het onbekende. Archivarissen spelenderwijs op ontdekkingsreis! Christian vertelt in alle openheid over zijn projectmatige aanpak. Maar nog nadrukkelijker is de bedoeling van deze sessie dat er ervaringen worden gedeeld. Dat we elkaar inspireren en samen leren. Christian van der Ven is coördinator Studiezalen en Inlichtingen bij het Brabants Historisch Informatie Centrum, ’s-Hertogenbosch.

“Moet de KVAN een mentorprogramma starten?” Deze vraag stelde Fred van Kan op 2 maart 2011 via Archief 2.0. Er kwam een flink aantal reacties, zonder uitzondering positief. Meerdere collega’s boden zich meteen aan als mentor. Andere collega’s gaven aan wel een mentor te willen hebben. Alle reden voor de ledenvergadering om te besluiten een mentorprogramma op te starten. Een mentorprogramma ondersteunt immers de doelstelling van de KVAN ‘het bevorderen van collegiale uitwisseling en het ondersteunen van collega’s’.

10

11



Lijn 2b: Openbaarheid Tjeerd Schiphof

Persoonsgegevens - mogen we zelf uitmaken hoe gevoelig deze zijn? Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 2

Archieven en andere (onderzoeks)instellingen hebben nu te maken met strikte privacyregels, die vaak de mogelijkheden beperken om materiaal online te plaatsen en zelfs ter plekke beschikbaar te stellen. Deze regels zijn voor een groot deel een dwingend uitvloeisel van Europese regelgeving. Maar juist op dit front lijkt een versoepeling op komst. De Europese Commissie heeft een concept verordening uitgebracht die de huidige privacyrichtlijn moet gaan vervangen. In deze sessie zullen de meest in het oog springende veranderingen, voor zover relevant voor memory institutions, aan de orde komen. Belangrijk is dat het nu geldende verbod om persoonsgegevens openbaar te maken die iets zeggen over onder meer geloof, gezondheid, ras en strafrechtelijke achtergronden (de zogenaamde bijzondere persoonsgegevens) in het voorstel van de Europese commissie voor instellingen die historisch, statistisch of wetenschappelijk onderzoek doen wordt vervangen. Het nu vrijwel categorische verbod tot verwerken maakt in het voorstel plaats voor een door de instellingen te verrichten belangenafweging. Besproken zal worden wat deze verandering voor archieven en onderzoeksinstellingen kan inhouden. Andere wijzigingen die de revue zullen passeren zijn het vervallen van de meldingsplicht die nu bestaat voor verwerkingen van persoonsgegevens, en versterking van de positie van de toezichthouders (in Nederland het CBP, het College bescherming persoonsgegevens). Tjeerd Schiphof is universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam, Archief- en informatiewetenschap en privacy-adviseur bij het EHRI-project (European Holocaust Research Infrastructure).

Riksarkivet, het Zweedse Rijksarchief, heeft de taak op zich genomen een project te leiden met als doel een algehele standaard voor digitale informatie-uitwisseling binnen de publieke sector. Deelnemers in het project zijn vertegenwoordigers uit alle overheidssectoren en -disciplines. Tegelijkertijd heeft Sveriges Kommuner och Landsting, de vereniging van Zweedse gemeentes en provincies (vergelijkbaar VNG), een tweejarig project met als doel het mogelijk maken van een gemeenschappelijke aanschaf van een elektronisch archief. Beide projecten hebben een intensieve samenwerking met uitwisseling van kennis, informatie en personeel. In deze lezing wordt ingegaan op de aspecten en problematiek van deze standaardisering en samenwerking, alsook het nut voor de burger, het bedrijfsleven en (niet in het minst) de overheid zelf. Caspar Almalander is IT-archivaris op het stadsarchief van de gemeente Eskilstuna in Zweden en projectleider in bovengenoemde projekten van het Zweedse Rijksarchief (Riksarkivet) en de Zweedse vereniging van gemeentes en provincies (Sveriges kommuner och landsting).

Leo Hollestelle en Jorien Waanders

Grenzeloze Zeeuwen

Dinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 2 Presentatie van de website www.zeeuwengezocht.nl van het Zeeuws Archief, met de MAIS-Internet-functionaliteit van DE REE archiefsystemen, waardoor personen gevonden worden in allerlei bestanden en collecties. Personen op foto’s kunnen zo gelinkt worden aan akten van de burgerlijke stand. Er worden verwijzingen gemaakt van de toegang met archiefstukken naar de zoekingang op personen en omgekeerd. Ook kan de database geharvest worden voor gebruik van de data op andere websites en platforms. Hoe werkt dat? Wat moet de archiefdienst allemaal doen om dit voor elkaar te krijgen? Wat kan de onderzoeker ermee? Wordt die niet overladen met informatie? In deze presentatie willen we laten zien hoe persoonsgegevens openbaar gemaakt kunnen worden en aan waarde kunnen winnen door ze te relateren aan verschillende andere data.

Caspar Almalander

Een open overheid met een open standaard. De centrale rol van het archief binnen de Zweedse overheid Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 2

Een algehele ambitie van de Zweedse regering is het realiseren van een enkel toegangspunt tot digitale openbare diensten, dat voldoen aan de behoeften van de burger, publieke organisaties en particuliere ondernemingen. E-delegation, een overheidsinstelling verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een efficiënte openbare dienst op basis van IT, stelt vast dat een totaalaanpak van digitale informatieverzorging binnen de complete overheid een sleutelrol tot succes is.

12

Tevens is er ruimte voor kanttekeningen: wil je wel dezelfde data op verschillende plekken tonen? Bestaat bijvoorbeeld het gevaar dat de bron uit het zicht raakt? Wie eigenaar is van de data? En mag iedereen zomaar met de data aan de haal? Kortom: genoeg om te laten zien en eventueel over te discussiëren. Leo Hollestelle is senior Informatiebeheerder bij het Zeeuws Archief en Jorien Waanders is consultant bij De Ree Archiefsystemen.

13



Lijn 3a: Open Data Bob Coret

Geef mij uw data - alstublieft

Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 3 Archieven zijn een voorstander van open data, dat ligt in de aard van het archiefwezen. De Archiefwet garandeert immers dat toegang tot overheidsarchieven voor iedereen mogelijk is. Tegelijkertijd hebben archivarissen reserves ten aanzien van open data. Er is huiver: “Wat gaat iemand doen met onze data? Met de indexen, beschrijvingen en metadata waar wij (en onze vrijwilligers) jaren op gezwoegd hebben?”, maar ook “Zitten er wel ontwikkelaars op onze data te wachten?” en “Levert het wat op of zijn het alleen extra kosten?”. Vanaf 1997 houdt Bob Coret zich bezig met genealogische diensten op Internet. Bij deze diensten worden ook gegevens van archieven gebruikt, “los” om er een dienst van te maken zoals de Genlias Monitor of door gegevens slim te combineren met andere datasets zoals de Scans zoeken service van Genealogie Online. Het gebruik van de data bleek niet altijd gemakkelijk. Na het wegnemen van de huiver, zijn er ook nog procedurele hobbels (zoals toestemming) en technische hobbels (zoals syntax van de data). In deze presentatie zal Bob Coret vertellen over hoe en waarom hij genealogische diensten heeft gemaakt door gebruik te maken van (open) data. Over wat het hem en de gebruikers heeft gebracht én wat het de archieven heeft gebracht!

voor publieke instellingen. Daarnaast speelt echter ook de waarde van hergebruik en van publieksparticipatie een rol. Maar hoe worden die resultaten precies gemeten en hoe beïnvloedt dit het collectiebeleid van een erfgoedinstelling? In deze sessie wordt het ‘open’ beschikbaarstellen van cultureel erfgoed vanuit meerdere perspectieven besproken en geïllustreerd met praktijkervaringen en ‘lessons learned’ door vertegenwoordigers van diverse afdelingen van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Maarten Brinkerink is projectmedewerker Research & Development en Julia Vytopil is beleidsadviseur Innovatie, Collecties & Beschrijvingen, beiden bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Lotte Belice Baltussen, Maarten Brinkerink en Nikki Timmermans

Open Cultuur Data – delen, verbinden, verrijken Maandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 3

Open Cultuur Data (www.opencultuurdata.nl) is een netwerk van cultuurprofessionals, ontwikkelaars, designers, auteursrechtspecialisten en open data-deskundigen, dat culturele data open maakt en de ontwikkeling van waardevolle culturele toepassingen stimuleert. Dit jaar organiseert het netwerk een competitie waarin prijzen voor nieuwe toepassingen met culturele datasets uitgeloofd worden. De workshop maakt inzichtelijk welke stappen er nodig zijn om culturele data open te stellen en wat hiervan de meerwaarde is.

Bob Coret is eigenaar van Coret Consultancy.

Maarten Brinkerink en Julia Vytopil

De waarde van open content binnen het erfgoeddomein Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 3

Vanuit de overtuiging dat erfgoedcollecties die met publieke middelen zijn gedigitaliseerd ook beschikbaar moeten zijn, ontstaat de wens collecties gratis en tegen minimale restricties beschikbaar te stellen. Tegelijkertijd stimuleert de overheid het erfgoeddomein meer en meer zelfvoorzienend te worden en kritisch te kijken naar het eigen business model en nieuwe bronnen van inkomsten aan te boren. De exploitatiewaarde van de collectie krijgt hierdoor een nieuwe rol. Het project Open Beelden (www.openbeelden.nl), van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, speelt in op deze ogenschijnlijk tegenstrijdige ontwikkelingen. Dit succesvolle platform, opgezet in het kader van Beelden voor de Toekomst, stimuleert hergebruik van archiefmateriaal, door het – in lage resolutie – als open content vrij te geven. Het succes van een dergelijk project kan aan de hand van verschillende factoren worden gemeten. Omzet en publieksbereik zijn bekende graadmeters

14

De workshop wordt ingeleid door een toelichting op het initiatief, waarbij een aantal richtlijnen en praktische implicaties voor het openstellen van culturele data gegeven wordt. Ervaringen van archiefinstellingen met het openstellen van data en de toepassingen die daarmee in het kader van de Apps voor Nederland competitie gemaakt zijn, komen aan de orde. Specifiek wordt ingegaan op de ervaringen van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en de Open Beelden-dataset. Op basis hiervan werd de winnende Apps voor Nederland-toepassing Vistory gemaakt. De archiefsector wordt uitgenodigd in discussie aan te gaan over de kansen en bedreiging van open data en om datasets voor de competitie in te brengen. Open Cultuur Data is een initiatief van Hack de Overheid en het Innovators Netwerk Erfgoedsector en wordt mede mogelijk gemaakt door Beelden voor de Toekomst en Creative Commons Nederland Lotte Belice Baltussen is projectleider R&D en Maarten Brinkerink is projectmedewerker Research & Development, beiden bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Nikki Timmermans is adviseur bij de Stichting Nederland Kennisland.

15

Maandag 11 juni 2012

Parallelsessies

Parallelsessies

Parallelsessies

Zaal 1

Plenair

16:00 - 16:15 16:15 - 17:00

15:00-16:00

14:30 -1500

13:30 -14:30

12:30 - 13:30

11:45 -12:30

Lijn 3b: Architectuur (Zaal 3)

Lijn 4: Dienstverlening (Zaal 4)

Open blik op vormgevingserfgoed Anja Tollenaar

Een open mind: meditatief over archief (inspiratiesessie) Marianne Kruijswijk

(Archiveren =) Vooruitzien met een open informatiearchitectuur Roland Bisscheroux en Niklas Odding Plenaire afsluiting Borrel ter afsluiting

Grenzeloze Zeeuwen Leo Hollestelle en Jorien Waanders

Koffie en thee

Een open overheid met een Publiceren en exploiteren van open standaard. kennisstructuren met De centrale rol van het archief OpenSKOS binnen de Zweedse overheid Hennie Brugman, Mark Caspar Almalander Lindeman en Willem Melder

Eén risicoclassificatie voor informatie: het Rotterdamse model Bart Ballaux, Jermaine Dol, Jeroen van Oss

Erfgoed-eXtra, ofwel: de ezels van Sittard Peer Boselie

‘Ik ben de crowd!’ Een kijkje in Persoonsgegevens – mogen TARA, of open omdat het kan Digitale chaos aanpakken met de keuken van crowdsourwe zelf uitmaken hoe de DigiGIDS Karin van der Heiden, Erika cingsproject VeleHanden gevoelig deze zijn? Hokke en Ivo Zandhuis Stephanie Aertsen Pieter Woltjer, Nelleke van Tjeerd Schiphof Zeeland Lunch Bijeenkomst voor deelnemers aan ICA 2012 Brisbane - (12:45 - 13:30)

Lijn 2b: Openbaarheid (Zaal 2)

Koffie en thee Lijn 1: Samenwerking (Zaal 1)

Keynote lezing - Mireille Hildebrandt

11:15 - 11:45

Algemene Ledenvergadering van de KVAN Opening door Vincent Robijn

Hardloopclinic SNAAI-ontbijt - (Zeeuws Archief, aanmelden via SNAAI) Ontvangst en inschrijving, koffie - Schouwburg Middelburg

10:15 - 10:30 10:30 - 11:15

9:30 - 10:15

9:00 - 10:00

7:15-8:45 8:30 - 9:30

Diner in de Kloostergangen (Abdij)

19:30 -22:00

Dinsdag 12 juni 2012

Ontvangst door wethouder Johan Aalberts - Borrel in het stadhuis (Markt)

17:00 -18:30

www.onsdna.nl: eerste hulp bij archiefonderzoek Rens Frommé en Jan van der Meer

Plenaire afsluiting - Uitreiking S@P-jaarboek Koloniën

Open Cultuur Data – delen, verbinden, verrijken Lotte Belice Baltussen, Maarten Brinkerink en Nikki Timmermans

Alice van Diepen en Georges Elissen

Het project Publieksarchieven – Het publiek als archivaris

Sander van Bladel, Ton Kappelhof, Christian van der Ven e.a.

Archieven OPEN! Studiezaal DICHT?

16:00 -16:30

Op weg naar het Zuidland: over de vraag hoe je niet alleen je archieven, maar ook je archivarissen online krijgt Christian van der Ven

Koffie en thee

Open je hart, verruim je geest: De waarde van open content binnen het erfgoeddomein mentorprogramma KVAN KVAN-bestuur Maarten Brinkerink en Julia Vytopil

Lunch

Geef mij uw data - alstublieft Bob Coret

Lijn 4: Dienstverlening (Zaal 4)

Plenair Zaal 1

Naar een e-Depot dat staat als een huis; open waar gevraagd en gesloten waar noodzakelijk Hanneke van Aalst en Klaartje Pompe

Archives Portal Europe Gerrit de Bruin

De archiefopleidingen in Nederland laten hun gezicht zien Els van den Bent, Geert-Jan van Bussel en Charles Jeurgens

Netwerk Oorlogsbronnen; samen voor ons eigen? Edwin Klijn

Lijn 3a: Open Data (Zaal 3)

15:00 -16:00

14:30 -1500

13:30- 14:30

12:30 -13:30

11:45 -12:30

Lijn 2a: Professie (Zaal 2)

Keynote lezing - Stine Jensen Koffie en thee

10:30 -11:15 11:15 -11:45 Lijn 1: Samenwerking (Zaal 1)

Welkomstwoord door Fred van Kan, voorzitter KVAN Welkomstwoord door Hannie Kool – Blokland, directeur Zeeuws Archief Opening door Hildo van Engen

10:00 - 10:30

Ontvangst en inschrijving, koffie - Schouwburg Middelburg

Parallelsessies

Parallelsessies

Parallelsessies

Zaal 1

Plenair

9:00 -10:00

Stadswandeling, start Markt (voor het Stadhuis)

Van de Perrehuis, Zeeuws Archief (Hofplein 16)

Oude Stadhuis aan de Markt

Rondleidingen

Stadswandeling, start Markt (voor het Stadhuis)

Van de Perrehuis, Zeeuws Archief (Hofplein 16)

Oude Stadhuis aan de Markt

Rondleidingen



Lijn 3b: Architectuur

Het OpenSKOS platform is een Open Source toepassing gemaakt door Picturae.

Karin van der Heiden, Erika Hokke en Ivo Zandhuis

TARA, of open omdat het kan

Hennie Brugman is technisch coördinator CATCHPlus bij het Meertens Instituut. Mark Lindeman is technisch directeur bij Pictura. Willem Melder is R&D Engineer bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Het toverwoord voor 2012 is ‘open’. Open archieven, open data, open standaarden en met de Toegankelijke Archieven Referentie Architectuur (TARA) voegen we daar de Open Architectuur aan toe. Een open architectuur is onmisbaar voor elke archiefdienst die informatie beschikbaar wil stellen. De open architectuur zorgt er namelijk voor dat data: doorzoekbaar zijn door Google; eenvoudig kunnen worden gecombineerd met andere bronnen; makkelijk op een of meerdere platforms kunnen worden gepubliceerd en makkelijk op een andere manier kunnen worden gepresenteerd. Kortom, © Max Kisman, Amsterdam TARA is wat we eigenlijk allemaal willen.

Roland Bisscheroux en Niklas Odding

Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 3

TARA is van de sector, voor de sector en wordt door de sector ontwikkeld. Sinds de presentatie tijdens #KVAN11 zijn de contouren geschetst. Tijdens #KVAN12 toetsen we de principes van TARA aan uw praktijkervaring en wensen. Wilt u meer kunnen doen met uw archiefdata? Denkt u na over innovatie in dienstverlening bent u op zoek naar duurzame oplossingen of wordt u warm van de gedachte aan toegankelijke archieven? Tijdens deze actieve workshop nemen we u op speelse wijze mee in de ontwikkeling van TARA. En wilt u het onderste uit de kan? Neem dan uw eigen glas mee... Karin van der Heiden, Erika Hokke en Ivo Zandhuis zijn alle drie als zelfstandige werkzaam in de archiefsector.

(Archiveren =) Vooruitzien met een open informatiearchitectuur Dinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 3

In de Archiefvisie wordt onder meer gesteld dat de zorg voor archief niet meer na 20 jaar begint maar al op het moment dat de informatie wordt gecreëerd, dat de meeste informatie eerder dan 20 jaar voor iedereen beschikbaar kan zijn en dat burgers gemakkelijk toegang tot die vele informatiebronnen kunnen krijgen. Het gestructureerd uitwisselen van digitale informatie tussen archiefvormers en archiefinstellingen is de eerste opgave waar archiefinstellingen voor staan. Verder wordt door het Nederlandse archiefveld gesteld dat de “Archiefcollectie Nederland” idealiter drempelloos en integraal via internet benaderd en doorzocht moet kunnen worden.

Hennie Brugman, Mark Lindeman en Willem Melder

Publiceren en exploiteren van kennisstructuren met OpenSKOS Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 3

Veel kennisstructuren (thesauri) in eHumanities en eCulture domeinen kunnen en worden steeds vaker omgezet naar SKOS. Het OpenSKOS webservice platform biedt eenvoudige manieren voor het publiceren, uploaden, bijwerken, bevragen, uitwisselen en verspreiden van SKOS kennisstructuren. Dit biedt voordelen voor de vervaardigers en gebruikers van kennisstructuren en voor bouwers van tools die de kennisstructuren willen exploiteren. In deze sessie presenteren en bespreken we het OpenSKOS platform en een aantal van haar toepassingen, o.a. uit het domein van de taalkundige middelen en instrumenten (CATCHPlus/Meertens Instituut) en uit de wereld van het collectiemanagement (Beeld & Geluid).

18

De uitdaging voor de archiefsector die hier geschetst wordt betreft de ‘interoperabiliteit’ van archiefinstellingen; het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving. Een informatiearchitectuur biedt een raamwerk dat het maken van afspraken tussen organisaties makkelijker, en op sommige punten zelfs overbodig maakt. In het kader van de voorbereiding aansluiting van de Regionaal Historische Centra op het landelijk e-Depot wordt er binnen de sectie Architectuur van de Werkgroep Voorbereiding Implementatie e-Depot gewerkt aan een open informatiearchitectuur voor alle RHC’s. Roland Bisscheroux is informatiemanager bij het Noord-Hollands Archief. Niklas Odding is Enterprise Architect bij IT-eye.

19



Lijn 4: Dienstverlening Sander van Bladel, Ton Kappelhof, Christian van der Ven

Archieven OPEN! Studiezaal DICHT?

opslaan, voorbewerken, ontsluiten en delen met elkaar en anderen. De applicatie wordt zo ingericht dat Archief Eemland de voorbewerkte digitale historische informatie in haar eigen collecties kan opnemen. Met ons project willen we ons meer open stellen voor organisaties en komt het publiek in de rol van archivaris.

Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 4

De hartenkreet van publicist Ton Kappelhof in een blogbericht op de site van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis in november 2011 was duidelijk: “Historici, let op uw zaak! Wanneer de studiezalen dichtgaan, is het te laat voor een tegenactie”. Inderdaad beperkt een aantal archieven de openingsuren van hun studiezaal of onderzoekscentrum. Maar getuigt deze ontwikkeling niet gewoon van realisme? Vallen er inderdaad wellicht algehele sluitingen te verwachten? Christian van der Ven dient Ton Kappelhof van repliek. Want zou de oplossing niet ook gezocht kunnen worden in digitalisering en het op een toegankelijke manier communiceren met (virtuele) bezoekers? En welke rol spelen chatten en bloggen in dit geheel? En al beperken archiefdiensten de openingsuren van hun studiezalen, is het scenario wel zo grauw als Kappelhof schetst?

Voor het project hebben we substantiële subsidies van o.a. Mondriaanfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en VSB fonds ontvangen. De digitale applicatie gaan we generiek ontwikkelen, zodat andere archieven en erfgoedinstellingen deze applicatie ook kunnen gaan gebruiken. Tijdens onze sessie willen we het project toelichten en dit delen met de archiefbranche. Ook willen wij horen hoe zij tegen dit project aankijken. Alice van Diepen is directeur en Georges Ellissen projectleider, beiden bij Archief Eemland.

Rens Frommé en Jan van der Meer

www.onsdna.nl: eerste hulp bij archiefonderzoek Maandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 4

Sander van Bladel wil als gespreksleider geen tijdelijke klaagmuur oprichten in Middelburg. Het wordt een constructieve sessie waarbij ook de feedback van toehoorders/congresdeelnemers op prijs wordt gesteld. Niet persé een pittig gevecht tussen ‘ongelukkige’ onderzoeker en ‘onbegrepen’ archiefmedewerker, maar een goede discussie waarin zoveel mogelijk argumenten en dilemma’s gehoord kunnen worden. Sander van Bladel is coördinerend studiezaalmedewerker bij Erfgoedcentrum DiEP, Ton Kappelhof is onafhankelijk historisch onderzoeker en Christian van der Ven is studiezaalcoördinator bij het Brabants Historisch Informatiecentrum.

Alice van Diepen en Georges Elissen

Het project Publieksarchieven - Het publiek als archivaris

Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 4

Iedereen kent of heeft ze wel: de schoenendozen met oude foto`s, brieven, filmpjes, dagboeken etc. die mensen bezitten. Vaak weet de bezitter niet of het waardevol materiaal is en of het interessant zou kunnen zijn om naar een archiefinstelling te brengen. Ook verdwijnt er aan de lopende band particulier archiefmateriaal van organisaties en instellingen, omdat zij de kosten voor bewerking en overbrenging van hun ongeordend archief, dat een archiefinstelling rekent, niet kunnen betalen. Resultaat is dat het archiefmateriaal vaak vernietigd wordt of vergaat. Deze bezitters van schoenendozen en de particuliere archiefbezitters hebben juist kennis en persoonlijke verhalen en herinneringen over de historische informatie die vaak ontbreken bij een archief. Om voor deze situatie een oplossing te vinden is Archief Eemland het project Publieksarchieven begonnen. Publieksarchieven.nl wordt een digitale applicatie waar individuen en instellingen hun (particuliere) archieven kunnen

20

Het archief is voor veel mensen een terra incognita. Wat kun je er doen, wat is er te vinden, hoe gaat het in zijn werk en welke spullen liggen waar? Belangrijk onderdeel van de communicatiestrategie die BRAIN heeft ontwikkeld voor De Nederlandse Archieven (‘merknaam’ DNA) is daarom een website die nieuwe en/of potentiële archiefgebruikers enthousiast en wegwijs maakt. Die site is er nu: www.onsdna.nl. De site www.onsdna.nl is er om het publiek te verleiden en te helpen. Het aantrekkelijk en actueel houden van de site kan niet zonder jullie medewerking. Kom daarom kijken, wees kritisch en denk en werk met ons mee! We vertellen je in deze workshop graag over doel, opzet en functionaliteiten van www.onsdna.nl; Wat is er al gerealiseerd en wat willen we door gezamenlijke inspanning nog bereiken? We geven antwoorden op praktische vragen: Hoe kan ik nieuws over en evenementen van mijn archief plaatsen? Biedt www.onsdna.nl tools voor bezoekers die ik in mijn instelling ook kan gebruiken? Ik heb een bezoeker die leuke blogs schrijft over zijn onderzoekservaringen, is daar plek voor? Jan van der Meer is bestuurslid BRAIN en hoofd Bedrijfshistorie Rabobank Nederland. Rens Frommé is bureaumedewerker BRAIN.

21

Stephanie Aertsen

Digitale chaos aanpakken met de DigiGIDS Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 4

Met het project DigiGIDS wil het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel kleine organisaties sensibiliseren en motiveren om bewust om te gaan met hun digitaal archief. Niet alleen vergemakkelijkt efficiënt documentbeheer de dagelijkse werking van een organisatie, verenigingen zonder winstoogmerk hebben in Vlaanderen bovendien een wettelijke verplichting om hun archief te bewaren. De handleiding DigiGIDS is erop gericht praktische, realistische en zo goedkoop mogelijke oplossingen aan te reiken voor problemen als centraal beheer, het eenvoudig ordenen en terugvinden van bestanden, het maken van veiligheidskopieën of het bewaren van e-mail. Elke organisatie bepaalt zelf – afhankelijk van personeel, tijd en middelen – welke aanpassingen nodig en/of mogelijk zijn. De richtlijnen zijn opgesteld vanuit een ‘kookboekprincipe’: afhankelijk van tijd en middelen beslis je welk probleem je op dat moment aanpakt. Geen afschrikwekkend stappenplan of eisenpakket dus, meer onder het motto ‘elke stap is een stap in de goede richting’. Een gratis vormingstraject geeft de organisaties bovendien een duwtje in de rug door individuele begeleiding aan te bieden bij het toepassen van de aanbevelingen en organisaties samen te brengen om tips en ervaringen uit te wisselen. Het project DigiGIDS wordt ondersteund door de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de Vlaams Minister bevoegd voor Brussel. Stephanie Aertsen is archivaris/onderzoeksmedewerker bij het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB).

Peer Boselie

Erfgoed-eXtra, ofwel: de ezels van Sittard Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 4

Sittard-Geleen bevindt zich op een scharnierpunt in de Euregio. Haar geschiedenis heeft ook altijd een Euregionale dimensie. Er ontwikkelt zich momenteel een project waarbij deze contextualiteit duidelijk zichtbaar wordt: het Aezelprojek. Hierbij wordt een massa aan gegevens in databases ingebracht en is vervolgens interactie met publiek erg belangrijk. Het project gaat uit van de premisse dat mensen met name twee zaken interessant vinden als het om geschiedenis gaat: hun familie en hun huis, wijk, dorp, stad... In het Aezelprojek gaat het dan ook concreet om een koppeling van bewonings- en bewonersgeschiedenis. Een huis is immers maar een lege huls zonder de verhalen van de bewoners, en het woord bewoner gaat uit van een huis als context. Het project is volledig open source en het wordt met vele tientallen vrijwilligers gedraaid.

22

Centraal staat de volledige en integraliteit zoekende samenwerking tussen diverse cultuurhistorische instellingen en -verenigingen, waardoor meer en meer contextualiteit mogelijk wordt: erfgoedeXtra dus… Hoe gaat dat in zijn werk? Welke logistiek wordt ervoor gebruikt? Waar loop je tegenaan met betrekking tot programmatuur? Is gratis ook echt gratis? Kan dit ook elders? Waar zijn privacy-grenzen, ook internationaal? Dit soort vragen komen wij tegen.. We hebben soms zelfs antwoorden... Peer Boselie is directeur / stadsarchivaris bij het Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen.

Bart Ballaux, Jermaine Dol en Jeroen van Oss

Eén risicoclassificatie voor informatie: het Rotterdamse model Dinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 4

Kwaliteit van informatie is niet alleen een zaak van archivarissen. En soms mag het een onsje minder. Onder dit motto heeft het gemeentearchief Rotterdam in samenwerking met andere informatiespecialisten een instrument gemaakt waarmee procesinrichters, informatiemanagers en informatiearchitecten zelf op grond van een risico-analyse kunnen vaststellen hoe zwaar het beheer van informatie in een proces zou moeten zijn. Het instrument is gebaseerd op een classificatiemethode die gebruikt wordt door informatiebeveiligers om het vereiste niveau van beveiliging te bepalen. Wonderwel bleek deze aanpak naadloos aan te sluiten bij in de archivistiek gehanteerde kwaliteitscriteria als integriteit, authenticiteit, vindbaarheid, interpreteerbaarheid en raadpleegbaarheid. Het doel is om in de gemeente Rotterdam één tool aan te bieden, waarin alle beheeraspecten voor informatie zijn geïntegreerd en die onderdeel uitmaakt van de concern informatiearchitectuur. Zo willen we proceseigenaren inzicht bieden en ze bewust maken van de samenhang tussen informatiebelangen, -kwaliteit en beheerinspanningen. Het instrument is op landelijk niveau in te zetten om inhoud te geven aan norm 3 (definiëren van risicoklassen voor informatie) van de Baseline Informatiehuishouding Gemeenten van KING. In onze workshop willen we de RM-risicotool uitproberen op onze vakgenoten in de vorm van een informatiekwaliteitsspel. Kan het echt een onsje minder, of gaan we voor maximaal? Bart Ballaux en Jermaine Dol zijn verantwoordelijk voor het programma Concern Records Management Rotterdam. Jeroen van Oss werk bij de stafafdeling Inspectie Gemeentearchief Rotterdam.

23



EXTRA ACTIVITEITEN

Voor het informele programma van de KVAN-dagen, heeft het Zeeuws Archief een aantal rondleidingen en een stadswandeling georganiseerd. Aanmelden hiervoor kan bij de informatiebalie in de Schouwburg. Let op: er kunnen per activiteit maximaal twintig congresgangers deelnemen.

Tijdreis door het Zeeuwse heden en verleden… Maandag 11 en dinsdag 12 juni, 13:30-14:30

Het Zeeuws Archief zetelt in het stadspaleis dat in 1765 voor het Middelburgse patriciërsechtpaar mr. Johan Adriaan van de Perre (1738-1790) en zijn echtgenote Jacoba van den Brande (1735-1794) werd gebouwd als winterresidentie. Architect was Jan Peter van Baurscheit de jonge (1699-1768). Het Van de Perrehuis, zoals het in de volksmond heet, is gebouwd op de fundamenten van een voormalig klooster van De Commanderij van de Duitse Orde. Tot 1997 was het gebouw meer dan 150 jaar in gebruik als rechtbank.

Historicus en archivaris Peter Sijnke neemt je mee door de imposante trouwzaal, burgerzaal en collegezaal en langs de prachtige objecten uit de gemeentelijke kunstcollectie.

Doorkijkje stijlkamers Van de Perrehuis. Bron: Rijksgebouwendienst/ Zeeuws Archief

Na een zorgvuldige restauratie van dit fraaie rijksmonument zijn er sinds 2000 de kantoren van het Zeeuws Archief in gevestigd. Om de uitgebreide archiefcollectie van meer dan zeventien strekkende kilometer te kunnen herbergen, werd aan het 18e eeuwse stadspaleis een glazen nieuwbouwvleugel gebouwd met drie ondergrondse depots (16 meter diep!) en daar bovenop een moderne studiezaal en dito ontvangstruimtes. Een rondleiding door de stijlkamers van het Van de Perrehuis en de schatkamers in de nieuwbouw, is een tijdreis door heden en verleden; toepasselijker kan haast niet voor een archiefdienst. Maandag 11 juni is directeur van het Zeeuws Archief, Hannie Kool-Blokland, je gids en op dinsdag 12 juni medewerker educatie en exposities Anneke van Waarden-Koets.

Rondleiding door het laatgotische Stadhuis van Middelburg Maandag 11 en dinsdag 12 juni, 11.45 - 12.30 uur

Het Stadhuis van Middelburg is gebouwd in laatgotische stijl en staat te pronken aan de Markt. De bouw begon in 1452, duurde tot 1520 en werd geleid door meerdere generaties van het bekende Vlaamse architectengeslacht Keldermans. Het stadhuis heeft een façade met gotische vensters, rood-witte luiken, torentjes en vijfentwintig beelden van Zeeuwse graven en gravinnen. Het heeft een toren met een klok en een carillon. Middelburgers noemen de toren Malle Betje, omdat de klok altijd achterloopt bij die van de lange Jan. Vroeger was er ook een vleeshal gevestigd in het stadhuis, die is tegenwoordig in gebruik als expositieruimte voor hedendaagse kunst.

24

Het stadhuis brandde na beschietingen door de Duitsers op 17 mei 1940 -ook wel het vergeten bombardement genoemd- van binnen helemaal uit. Oude schilderijen en (perkamenten) documenten gingen verloren, alleen de buitenkant overleefde de ramp. Sinds 2004 is in het Middelburgse stadhuis de Roosevelt Academy gevestigd, het internationale university college van de Universiteit Utrecht. Er worden nog wel altijd trouwerijen, officiële ontvangsten en rondleidingen gehouden

Oude stadhuis Middelburg. Foto: Jacqueline Pruijsers. Bron: www. beeldbankmiddelburg.nl 

Lange Jan vanaf de Dam, Middelburg. Foto: Jan Koole. Bron: www.beeldbankmiddelburg

Stadswandeling door het historische hart van Middelburg Maandag 11 en dinsdag 12 juni, 15.00 - 16.00 uur

De Zeeuwse hoofdstad staat met zijn ruim 1100 rijksmonumenten in de top 10 van Nederlandse monumentensteden. Behalve het laatgotische Stadhuis aan de Markt, is vooral de Abdij van Middelburg met zijn bijna 91 meter hoge toren, de Lange Jan, beeldbepalend voor de stad. In 1127 vestigden de premonstratenzers uit de Sint-Michielsabdij te Antwerpen zich hier. In 1401 kwam de abdij rechtstreeks onder de paus te staan. In 1574 kwam er een eind aan het kloosterleven. Sindsdien zetelt er het provinciale bestuurscentrum van Zeeland. Ook het Roosevelt Study Center en het Zeeuws Museum vinden er tegenwoordig onderdak. Maar al slenterend door de stad loop je eveneens door pittoreske straatjes en steegjes en over imposante kades en pleinen. Je ziet tal van voorname patriciërswoningen en pakhuizen uit de tijd van de VOC, toen Middelburg na Amsterdam de tweede zetel vormde in de Heeren XVII. De ene nog mooier dan de andere. Samen met historicus en rasverteller Peter Sijnke ontdek je het roemruchte verleden van een stad waar de geschiedenis letterlijk op straat ligt!

25

Tentoonstellingen in het Zeeuws Archief

Ontvangst op zondag

Op beide congresdagen kunt u op eigen gelegenheid drie tentoonstellingen in het Zeeuws Archief bezoeken (9:00-17:00).

Zondag 10 juni, 17:00 verzamelen voor het Stadhuis op de Markt in Middelburg

‘Akten van Lief & Leed – 200 jaar Burgerlijke Stand’ Tien schijnbaar gewone Zeeuwen die geregistreerd staan in de registers van de burgerlijke stand van Zeeland. Schijnbaar gewoon, want achter elke Zeeuw schuilt een uniek verhaal. Deze verhalen zijn in de W.E. van Panhuys (geb. Veere 1900) archieven gevonden en worden in de tentoonstelling voor het voetlicht gebracht.

Voor de congresdeelnemers die op zondag 10 juni al in Middelburg zijn, begint om 17:00 een historische stadswandeling onder leiding van Peter Sijnke. Na afloop kan er samen worden gegeten. In de loop van de avond zal Vincent Robijn in de huid van quizmaster kruipen, en kunt u meedoen aan een heuse pubquiz vol archivistische en Zeeuws-historische kennisvragen. Belangstellenden voor het programma op de zondagavond kunnen zich hiervoor tot 25 mei aanmelden met het aanmeldingsformulier op www.kvan.nl. De kosten voor het diner op zondagavond zijn voor eigen rekening.

Beleef het verleden in de middeleeuwse kelders van het Van de Perrehuis: van ambassadeur tot blinde dichteres, van wijnkoper tot kindermoordenares.

Ontvangst door wethouder Johan Aalberts

Expositie ‘Water’ ‘Water’ is de titel van de fotoexpositie in het archiefcafé in het kader van het Zeeuwse Jaar van het Water. Fotograaf Jan Koeman maakte bijzondere foto’s van de Westerschelde en het Land van Saeftinghe. De Westerschelde is Wandelen over het Land van Saeftinghe (14 januari 2012), foto Jan Koeman de belangrijkste vaarroute naar de havens van Antwerpen. Al enkele jaren onderwerp van gesprek vanwege de uitdieping en de ontpoldering van de Hedwigepolder, naast het Land van Saeftinghe. Aan de Westerschelde (Hans Warren) De berijpte dijk loopt uit eindeloos | in mist. Onzichtbaar, dreunend | glijden de schepen voorbij. Het Vergeten Bombardement op Middelburg 17 mei 1940 Een interactieve ontdekkingstocht door Middelburg na het bombardement op de stad, 17 mei 1940. Aan de hand van het door onWijs ontwikkelde ‘tiptile’ (tiptegel) mozaïek en de interactieve historische plattegrond wandel je door de oorlogsgeschiedenis van Middelburg met foto’s, tekeningen, documenten, interviews met ooggetuigen en filmfragmenten uit de dagen vlak na het bombardement. Via een 3D-animatie zijn de oude en de nieuwe stad te zien. Ooggetuige: “De vernieling is zo geweldig, zo grondig, dat je geen woord kunt uitbrengen en de tranen in je ogen springen.”

26

Maandag 11 juni, 17:00-18:30 @ Stadhuis

Wethouder Johan Aalberts nodigt de congresgangers uit voor een borrel in de Burgerzaal van het stadhuis van Middelburg. De entree is via de Lange Noordstraat (N.B. de hoofdingang op de Markt mag niet worden gebruikt).

Congresdiner

Maandag 11 juni, 19:30 @ Abdij Het congresdiner vindt plaats op maandagavond in de kloostergangen van het Abdij-complex en wordt verzorgd door PUUR Culinair. KVAN-leden kunnen hieraan deelnemen voor € 25,-. Bent u geen lid van de KVAN dan bedragen de kosten € 45,-. U dient zich voor het congresdiner aan te melden op www.kvan.nl.

Hardloopclinic: Pittoresk Veere voor sportievelingen Dinsdag 12 juni, 7:15 – 8:45 @ Zeeuws Archief Het pittoreske Veere ligt prachtig aan het Veerse Meer met in het centrum de jachthaven. Samen met stadsarchivaris en Veerenaar Peter Blom ga je al hardlopend over de stadswallen. Af en toe stop je even, om op adem te komen en om ademloos te genieten van al dat monumentaals: De Campveerse Toren, het Stadhuis, de Grote Kerk. Een echte aanrader voor de sportieve cultuurliefhebber!

Voetgangerspontje veste Veere. Bron: DNA Beeldbank Zeeland

27

SNAAI-ontbijt

PRAKTISCHE INFORMATIE

Op dinsdagochtend 12 juni organiseert SNAAI weer een bijzondere bijeenkomst voor onze SNAAI-leden: het SNAAI-netwerkontbijt! SNAAI vindt het belangrijk dat ook jij een goed netwerk opbouwt! Dit is je kans om verschillende directeuren of gemeentearchivarissen te ontmoeten onder het genot van een gratis ontbijt. Het ontbijt vindt plaats bij het Zeeuws Archief. Ben je aanwezig op de KVAN-dagen en wil je dit niet missen? Meld je dan nu aan via  [email protected]! Let op: het ontbijt is alleen toegankelijk voor SNAAI-leden. 

Het officiële programma van de KVAN-dagen 2012 wordt op maandag 11 juni om 10:00 uur geopend. Vanaf 9:00 uur die ochtend kunt u zich in Schouwburg Middelburg inschrijven voor het congres. Voorafgaand aan de plenaire openingen wordt koffie geserveerd.

Dinsdag 12 juni, 8:30-9:30 @ Zeeuws Archief

ALV KVAN

Dinsdag 12 juni, 9:30-10:15 @ Zaal 1 De Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland houdt haar halfjaarlijkse Algemene Ledenvergadering.

Bijeenkomst deelnemers ICA 2012 Brisbane Dinsdag 12 juni, 12:45-13:30 @ Zaal 1

Tijdens de lunch op dinsdag wordt er door de commissie Buitenland van de KVAN een bijeenkomst gehouden voor degenen die in augustus het ICA-congres in Brisbane bijwonen. Neem je broodjes mee!

Uitreiking S@P-jaarboek

Dinsdag 12 juni, 16:15 @ Zaal 1 De Stichting Archiefpublicaties presenteert het nieuwste jaarboek over koloniale archieven. Koloniale archieven krijgen steeds meer aandacht van verschillende disciplines. Antropologen, historici, theologen en wetenschapsfilosofen hebben de koloniale archieven ontdekt, niet alleen als bron voor onderzoek naar het verleden maar ook als object van onderzoek. Het jaarboek Colonial Legacy in South East Asia. The Dutch Archives onder redactie van Charles Jeurgens, Ton Kappelhof en Michael Karabinos beoogt een overzicht te geven van de verschillende manieren waarop Nederlandse koloniale archieven met betrekking tot Zuidoost Azië object van archiefwetenschappelijk onderzoek zijn.

Aanmelden en kosten

Als u zeker wilt zijn van deelname, meldt u zich dan aan vóór 25 mei 2012 via het digitale aanmeldingsformulier op www.kvan.nl.

De kosten bedragen:

KVAN-leden en VVBAD-leden: € 125,- per dag of € 195,- voor twee dagen Niet-leden: € 150,- per dag of € 250,- voor twee dagen   Studenten van archiefopleidingen kunnen in aanmerking komen voor gesubsidieerde deelname. De voorwaarden hiervoor staan op www.kvan.nl.  

Congresdiner

Het congresdiner begint op maandagavond om 19:30 uur in de kloostergangen van de Abdij. De kosten voor KVAN-leden en VVBAD-leden bedragen € 25,- en voor niet-leden € 45,-. U dient zich voor het congresdiner aan te melden op www.kvan.nl.

Overnachten

Middelburg biedt verschillende overnachtingsmogelijkheden in hotels en Bed & Breakfasts. Kijk voor een uitgebreid overzicht op visitmiddelburg.nl. Gezien de te verwachten drukte raden we u aan tijdig te reserveren.

Contact

Bureau KVAN Markt 1 6811 CG Arnhem Tel: 026-3521605 [email protected]

@KVANdagen > Twitter mee! Volg de KVAN-dagen op twitter.com/KVANdagen en twitter mee met #KVAN12!

28

29



ADRES EN ROUTEBSCHRIJVING

Openbaar vervoer

Het congres vindt plaats in de Schouwburg, in het centrum van Middelburg. Enkele nevenactiviteiten vinden elders plaats: de ontvangst op maandag 11 juni om 17:00 uur door wethouder Johan Aalberts is in het stadhuis en het congresdiner op die avond wordt verzorgd in de kloostergangen van de Abdij. Het SNAAI-ontbijt op dinsdag wordt gehouden bij het Zeeuws Archief, dat tevens het vertrekpunt voor de hardloopclinic die ochtend is.

Lopen vanaf het station Middelburg Vanaf het NS-station Middelburg is het een klein half uurtje lopen naar de Schouwburg Middelburg. Steekt u tegenover het station het water over en begeef u vervolgens in noordoostelijke richting. Volg bijvoorbeeld de route zoals aangegeven op het onderstaande kaartje.

Adressen

Schouwburg Middelburg Molenwater 99 4331 SG Middelburg www.schouwburgmiddelburg.nl Stadhuis Markt 1 4331 LJ Middelburg Let op: de entree is via de Lange Noordstraat, de hoofdingang op de Markt mag niet worden gebruikt.

Als voetganger ziet u overal in het centrum van Middelburg groene ANWB-voetgangersborden. Ook het Zeeuws Archief wordt hierop vermeld.  Met de bus vanaf het station Middelburg U kunt ook de bus nemen vanaf het station Middelburg. Pak bus 54 (richting Veere) of bus 69 (richting Middelburg) en stap uit bij bushalte Nederstraat. Vanaf daar is het nog circa 8 minuten lopen. Vertrek vanaf de bushalte in noordwestelijke richting, op de Nederstraat naar Veerse Bolwerk. Volg daarna de route zoals aangegeven op het onderstaande kaartje. Kijk op www.9292.nl voor een reisadvies en plattegrond.

Zeeuws Archief Hofplein 16 4331 CK Middelburg www.zeeuwsarchief.nl Kloostergangen Abdij Ingang Abdijplein Middelburg

Let op: De ingang van de kloostergangen bevindt zich op het Abdijplein, maar is wat verdekt opgesteld. Op het plaatje hierboven ziet u hoe de ingang eruit ziet.

30

Auto Het centrum van Middelburg is goed bereikbaar met de auto. Op de website van de Schouwburg Middelburg is een routeplanner beschikbaar. Kijkt u op: www.schouwburgmiddelburg.nl. Bij de Schouwburg Middelburg is geen gratis parkeergelegenheid. Wij raden u aan uw auto in een garage te parkeren, omdat dit goedkoper is dan op straat. De parkeergarages zijn via de P-route bereikbaar, die wordt aangegeven op de toegangswegen naar het stadscentrum. In de parkeergarages moet u betaald parkeren tussen 8:00 uur en 20:00 uur.

31

‘Sharing ideas, enriching your cultural heritage’ grafische uitwerking en sponsoring: picturae.nl