Onze passie. Onze passie. NELOS Theorie Duikgeneeskunde. Subcommissie Edit Departement didactiek. Sportduiken. Hoofdredactie

NELOS Theorie Duikgeneeskunde

Subcommissie Edit Departement didactiek

Sportduiken

Onze passie

Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Hoofdredactie Manuel Geerts

Studio opnames

Werkgroep duikgeneeskunde

Coolshots.be

Dirk De Bilde NAVAL base Zeebrugge Manuel Geerts

Catherine De Maeyer Anjes Daems Walter Mellaerts Roland Wantens Herwig Van Cotthem Manuel Geerts

Algemene coördinatie

Tekeningen

Foto’s

Dirk De Bilde

Sportduiken

Peter Bosteels Herwig Van Cotthem

Onze passie


TORPEDO, februari 2010



Longoverdruk

Oren

Gevolgen van druk

Brilsqueeze

Tanden

Stofwisselling Sinussen

Ademhaling

Decompressieongevallen

Complicaties: shock Lichaam

Duikgeneeskunde

Duikongevallen Stikstofnarcose

Bloedsomloop Zuurstof Vergiftigingen CO2 CO

Oren Hypoxie Verdrinking Onderkoeling




Duikgeneeskunde

Hoofdstuk 4

Anatomie en fysiologie


Het menselijk lichaam




Voorwaarden Voorwaarden

• Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: – Geen.


Verwachtingen 2*D WETEN

KENNEN

Mechanisme van de ademhaling Mechanisme van de bloedsomloop Samenstelling van lucht (20-80) Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens het duiken




Verwachtingen 3*D KENNEN Mechanisme van de ademhaling Mechanisme van de bloedsomloop Rol van de gassen bij de stofwisseling Samenstelling van lucht (20-80) en zijn massa Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens de duik


Het Het menselijk menselijk lichaam lichaam

• Stofwisseling of metabolisme

• Ademhaling




Het Het menselijk menselijk lichaam lichaam

• Bloedsomloop

• Het oor


Stofwisseling of metabolisme




Stofwisseling Stofwisseling of of metabolisme metabolisme

Afvalstoffen

Voedingstoffen ENERGIE Zuurstof (O 2)

Water (H 20)


Ademhaling



Koolstofdioxide (C02)


Ademhaling Ademhaling

• Borstholte of thorax • Luchtwegen • Ademhalingsspieren • Ademhalingscentrum • Ademhalingsmechanisme • Lucht Foto: Manuel Geerts

• Massa Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Borstholte Borstholte of of thorax thorax

• Borstbeen • Ribben • Wervelkolom • Middenrif of diafragma




Luchtwegen Luchtwegen

• Neus- en keelholte • Luchtpijp of trachea • Strottenhoofd • Longen • Brochenbomen • Longblaasjes of alveolen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Longblaasjes Longblaasjes of of alveolen alveolen Bronchiolen

Bronchen

Alveolen (longblaasjes)

Gedeoxigeneerd bloed Haarvat

Geoxigeneerd bloed

CO 2

O2

Alveool Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


Alveolair membraan


Ademhalingsspieren Ademhalingsspieren

• Ademhalingsspieren

• Middenrif of diafragma


Ademhalingscentrum Ademhalingscentrum :: geeft geeft de de ademhalingsprikkel ademhalingsprikkel

Hersenen Hersenen

Verlengde Verlengderuggenmerg ruggenmerg Ruggengraat Ruggengraat




Ademhalingsmechanisme Ademhalingsmechanisme

Uitademen = passief = gebeurt vanzelf

Inademen = actief


Ademhalingsmechanisme Ademhalingsmechanisme




Lucht Lucht

• Zuurstof

O2 20,95 %

• Stikstof

N2 78,08 %

• Koolstofdioxide

CO2 00,03 %

• Sporen van edelgassen 00,94 %

Foto: Manuel Geerts


Massa Massa

Bij normale atmosferische druk en 0°Celcius heeft 1liter lucht een massa van 1,29 gr

Foto: Manuel Geerts



Foto: Manuel Geerts


Longvolumina Longvolumina

Typische resultaten van longspirometrie bij de arts: 6000

VC 2900 TV

TLC

Luchtvolume in de longen (ml)

VC = Vitale capaciteit = max in – uit

TV = Tidaal volume

normale ademhaling in rust

2400

Opm.: tidaal = ‘getijdenwerking’, cfr. eb/vloed

1200

RV = Residueel volume RV 0 Tijd

TLC = Totale longcapaciteit


Bloedsomloop




Bloedsomloop Bloedsomloop

• Hart • Bloed • Bloedvaten • Bloedsomloop – Kleine bloedsomloop – Grote bloedsomloop Foto: Manuel Geerts



Foto: Manuel Geerts





Foto: Manuel Geerts


Hart Hart Voorkamer of atrium Rechtervoorkamer Rechtervoorkamer

Linkervoorkamer

Linkervoorkamer

Linkerkamer

Linkerkamer

Rechterkamer Rechterkamer



Kamer of ventrikel


PFO PFO - 1-richtingsklep die een overblijfsel is uit het foetus-stadium (geen longfunctie nodig/aanwezig).

Patent Foramen Ovale

- Bij de geboorte worden de longen geactiveerd (“levensschreeuw”) en wijzigen de interne relatieve bloeddrukken en wordt die klep dichtgedrukt en mettertijd groeit die gewoon dicht. - Bij ongeveer 15-20% van de mensen is die klep in meer of mindere mate open (“patent”) en zal een deel van de bloedstroom niet via de longen passeren om “uitgewassen” te worden.

Rechts

Links

- Risico bij het duiken: deel van de N2-microbellen komen opnieuw in de bloedstroom terecht en kunnen tot pathogene bellen uitgroeien !


Bloed Bloed Bloed = bloedplasma + bloedcellen

(ongeveer 60% plasma, 40% bloedcellen qua volume)

Rode Bloedcellen Bloedplaatjes

Witte bloedcellen = afweer

Bloedplaatjes

= stolling

Witte Bloedcellen

Rode bloedcellen = O2 en CO2

transport

Bloedplasma = bloedvloeistof, bevat eiwitten, voedingsstoffen, hormonen, anorganische elektrolyten, metabole eindproducten, enz. En dient tevens als pH-buffer




Bloedvaten Bloedvaten

Aders of venen = naar het hart toe

Slagaders of arteriën = van het hart weg


Bloedvaten: Bloedvaten: haarvaten haarvaten of of capilairen capilairen

Bronchiolen

Bronchen

Alveolen

Gedeoxigeneerd bloed Haarvat

Geoxigeneerd bloed

CO 2

O2

Alveool



Alveolair membraan


Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en Bovenste ledematen

1 Longen 2 Rechtervoorkamer

11

3 Rechterkamer

1

lon gen longen

10

4 Linkervoorkamer 5 Linkerkamer

9 6

6 Bovenste holle ader

8 4

7 Onderste holle ader 8 Longslagader

2

5 3

9 Aorta 10 Longader

7

11 Hersenen en bovenste ledematen 12

12 Buik en onderste ledematen

Buik en onderste ledematen


Kleine Kleine Bloedsomloop Bloedsomloop

Longen Longslagader

Rechts = longfunctie/filter + onmiddellijk hartspier zelf van verse O2 voorzien ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


Longader

Links


Grote Grote Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en bovenste ledematen

Bovenste holle ader

Onderste holle ader

Buik en onderste ledematen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en Bovenste ledematen

•

Een gemiddelde mens heeft ongeveer 5 liter bloed

10

•

Per hartslag wordt gemiddeld ongeveer 70ml bloed verpompt

4

•

De gemiddelde hartslag in rust zit rond de 70/minuut

•

Per minuut wordt dus ongeveer 5 liter verpompt, d.w.z. 1 volledige circulatie duurt ongeveer 1 minuut

11 1

lon gen longen 9 6

8 2

5 3

7 12 Buik en onderste ledematen




Het oor


Het Het oor oor




Ovale venster

Stijgbeugel

Zenuw

Aambeeld

Hamer

Slakkenhuis

Externe Gehoorgang Trommelvlies

Ronde venster

Buis van Eustachius

Buitenoor

Middenoor

Binnenoor


Cochlea (slakkenhuis) Zenuw

H amer Aambeeld

Perilymfe

Stijgbeugel

Endolymfe Tectoriaal membraan O vale venster

H aarcellen Vestibulair membraan Basilair membraan

middenoor holte

Externe gehoorgang

Trommelvlies Ronde venster Buis van Eustachius

BUITENOOR

MIDDENOOR



BINNENOOR


Samenvatting Samenvatting

• •

Stofwisseling of metabolisme Ademhaling –

Mechanisme van de ademhaling • • • • • • •

•

Bloedsomloop –

Mechanisme van de bloedsomloop • • • • • •

•

Borstholte of thorax Luchtwegen Ademhalingsspieren Ademhalingscentrum Ademhalingsmechanisme Lucht Massa

Aders Haarvaten Slagaders Het hart Kleine bloedsomloop Grote bloedsomloop

Het oor –

De bouw


Duikgeneeskunde

Hoofdstuk 5

Duikongevallen




Barotraumata


Voorwaarden Voorwaarden

• Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: – Les “Het menselijk lichaam” gevolgd hebben.




Verwachtingen 2*D en 3*D KENNEN

TOEPASSEN

Principe van mechanische duikongevallen Gevaren van mechanische duikongevallen Voorkomen van mechanische duikongevallen Symptomen van mechanische duikongevallen herkennen Behandeling van mechanische duikongevallen


Barotraumata Barotraumata

• Maskersqueeze

• Het oor

• Sinussen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Tanden

• Darmkolieken

• Longoverdruk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk

p x V = constant




Maskersqueeze


Maskersqueeze Maskersqueeze

• Dalen = waterdruk wordt groter dan druk in het masker Æ squeeze – Huid – Ogen

• Stijgen: geen probleem, teveel aan lucht floept weg via maskerrand Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Het oor


Het Het oor oor

• Onderdruk

• Overdruk • Drukgolf Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Ovale venster

Stijgbeugel

Zenuw

Aambeeld

Hamer

Slakkenhuis

Externe Gehoorgang Trommelvlies

Buis van Eustachius

Buitenoor

Middenoor

Ronde venster

Binnenoor


Het Het oor oor

• Dalen Æ onderdruk in middenoor • Buis van Eustachius • Alternobar Vertigo • Trommelvliesscheur Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Het Het oor oor

• Stijgen Æ overdruk in middenoor • Wet van Boyle-Mariotte • Aanwezige lucht Æ uitzetten in middenoor • Buis van Eustachius Æ drukevenwicht • Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo • Trommelvliesscheur Æ gedesoriënteerd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Het Het oor oor

• De wet van BoyleMariotte Grade 1

Grade 1b

• Buis van Eustachius Grade 2

Grade 3

– Verkoudheid – Medicatie

• Afsluiten gehoorgang Grade 4



Grade 5


Het Het oor oor

• Dalen Æ onderdruk – Pijn – Alternobar Vertigo – Bloeding Æ trommelvliesÆ dalen Æ opzwellen slijmvlies en barsten van bloedvaatjes – Trommelvliesperforatie Æ gedesoriënteerd

• Behandeling – Beëindig de duik – Pijn boven water Æ duikarts

• Voorkomen = beter – Tijdig equilibreren Æ de valsalva of geeuw- , kauwbewegingen – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie (risico op rebound) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Het Het oor oor

• Stijgen Æ overdruk – Alternobar Vertigo – Trommelvliesperforatie Æ gedesoriënteerd

• Behandeling – Opstijging even stoppen: equilibreren vraagt tijd – Pijn boven water Æ duikarts

• Voorkomen Æ beter – – – – – –

Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Slikbewegingen met gesloten mond; manoeuvre van Toynbee GEEN VALSALVA !!! Verkouden Æ stel de duik uit Geen medicatie




Het Het oor oor

• Binnenoorletsel – Te fel (en dikwijls te laat) equilibreren – Plotse compressie • Æ Plotse schokgolf – – – –

Vernietiging gehoorcellen Doofheid Evenwichtstoornissen Oorsuizen of oorfluiten (tinnitus)

• Evenwichtstoornissen Ædeco-ongeval Å oorsuizen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Alternobar Alternobar Vertigo Vertigo

• Indien beide middenoren ongelijk klaren Æ drukverschil tussen de twee evenwichtsorganen • Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan

• Evenwichtsorgaan Æ binnenoor Å lymfe gevuld • Vestibulum Å gelegen Æ halfcirkelvormige kanalen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan Bovenste boog

Ovale venster Cochlea Zijdelingse boog

Achterwaartse boog

Ronde venster

1,6 cm




Sinussen


Sinussen Sinussen

• Voorhoofdsinussen of sinus frontalis • Zeef- en wiggebeenholte • Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Sinussen Sinussen

• Voorhoofdsinussen of sinus frontalis – Dalen Æ onderdruk of squeeze

• Symptomen – Druk Æ pijn boven neus Æ stekende pijn Æ voorhoofd – Snuiten Æ bloedresten

• Voorkomen = beter – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Sinussen Sinussen

• Voorhoofdsinussen of sinus frontalis – Stijgen Æ overdruk

• Symptomen – Druk Æ pijn boven neus – Druk Æ buiten gericht – Snuiten Æ bloedresten

• Voorkomen = beter – – – –

Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie




Sinussen Sinussen

• Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris – Dalen Æ onderdruk of squeeze

• Symptomen – Stekende pijn Æ tandpijn

• Voorkomen = beter – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Sinussen Sinussen

• Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris – Stijgen Æ overdruk

• Symptomen – Stekende pijn Æ tandpijn – Druk Æ buiten gericht – Snuiten Æ bloedresten

• Voorkomen = beter – – – –

Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie




Tanden


Tanden Tanden

• Dalen Æ squeeze • Stijgen Æ overdruk Vermijd holtes in/onder de tanden ! Belangrijk bij v.b. tandvullingen bij de tandarts: leg er de nadruk op dat er GEEN holtes mogen overblijven ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Volgende barotraumata komen enkel voor tijdens flessenduiken.


Darmkolieken




Darmkolieken Darmkolieken • • • •

Lucht Æ inslikken Eventueel voedsels met gasproductie tijdens vertering De wet van Boyle-Mariotte Æ uitzetten Obstructie Æ buikkrampen of kolieken

• Behandeling – Herdrukken Æ 15 min. Æ 3 m max. 6 m


Longoverdruk




Longoverdruk Longoverdruk

• Long Æ overdrukt • Boyle-Mariotte • Overdruk: reeds vanaf 0,15 bar



Diepte

Druk

Volume

pxV

Lucht 10 l 0m

1 bar

10 m

2 bar

20 m

3 bar

1/3 = 3,3l

30 m

4 bar

1/4 = 2,5l

1 x 10 = 10

1/2 =5l 2 x 5 = 10

3 x 3,3 = 10

4 x 2,5 = 10

• Ongecontroleerd stijgen • Hindernis bij stijgen – Spasme Æ glottisspier of stemspleet – Misvorming/letsels en littekens van de luchtwegen – Slijmen Æ luchtwegen – Airtrapping • Bloodshift • Bronchiaal astma

40 m

5 bar

50 m

6 bar

1/5 = 2l

5 x 2 = 10

• Chronische bronchitis • Aanwezigheid van bullae



6 x 1,66 = 10



• Voorkomen = beter – Aandoeningen Æ longen Å luchtwegen – Stijgen: blijven ademen – Longhyperpressie = verboden – Gecontroleerd stijgen – De laatste meters extra traag stijgen – Je buddy heeft ademhalingsproblemen ? Æ (hulp bij) stijgen



• Longbeschadiging

• Pneumothorax of Klaplong Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Mediastinaal emfyseem • Halsemfyseem

• Luchtembolie (AGE)


Longbeschadiging Longbeschadiging

•

Alveool Æ scheurt Å haarvat

Alveolen

Luc h

t

Bloed met luchtbellen

Beschadigd alveool

•

Gasuitwisseling belemmerd



Bronchen Bronchiolen


Pneumothorax Pneumothorax of of klaplong klaplong

• Pleurabladen – Longvlies – Borstvlies – Beide vliezen “plakken” aan mekaar en zo worden de longen open gehouden en kunnen toch bewegen

• Scheur(tje) in de long = vacuüm weg, long klapt ineen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• Alveolen Æ scheuren • Pleurabladen: vacuüm wordt gebroken • Long zakt in • Longventilatie en gasuitwisseling wordt sterk gereduceerd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Absolute druk Æ hoger • Lucht geraakt tussen de pleurabladen • Boyle-Mariotte • Druk in het mediastinum


Mediastinaal Mediastinaal emfyseem emfyseem

• Mediastinum = ruimte tussen de longen en borstbeen en ruggengraat – Hart – Trachea of luchtpijp – Slokdarm – Grote bloedvaten

• Lucht in mediastinum • Druk in mediastinum Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Halsemfyseem Halsemfyseem

• Halsemfyseem of subcutaan emfyseem • Lucht in de hals • Nek wordt opgeblazen – “kraakt” als natte sneeuw of eierschalen


Luchtembolie Luchtembolie

• Alveolen met haarvaten worden beschadigd • Luchtbel(len) geraakt in bloedbaan • Obstructie mogelijk ergens in het gestel Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Acute hartstilstand • Owv luchtbel(len) in de kransslagader • Massale aanvoer leidt tot zuurstoftekort en hartinfarct Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• CAGE Cerebraal Arterieel Gas Embolie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• • • •

CAGE Luchtbelletjes Obstructie Bloedvaten



Foto: Centrum duiken hyperbare geneeskunde Zeebrugge

• Behandeling – Enkel luchtembolie Æ recompressiekamer Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Longoverdruk

–Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst • De ademhaling – – – –

Pijnlijk en moeilijk met hoesten Æ bloed Snel en ondiep Borstkast beweegt asymmetrisch bij klaplong Ademhalingsstilstand


Longoverdruk

–Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst • Zenuwsymptomen – – – – – – –

Hemiplegie Spraakstoornissen Gestoord zicht Verwardheid Bewusteloosheid Stuipen ...

• Shock Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Longoverdruk

Foto: Dirk De Bilde

– Behandeling • Zo snel mogelijk evacueren naar reanimatiecentrum • Noodnummer bellen Æ 112 • Zuurstof toedienen Æ 100 % • Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk • Bewust V-houding, bewusteloos stabiele zijligging Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• Het belang van zuurstoftoediening – Anti-shock werking – Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = “via een omweg” – Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie = “overal doorheen”

• Oppassen tijdens de zuurstoftoediening ! – Brandgevaar door •

Synthetische kleding

•

Sigaretten

•

Andere ontstekingsbronnen

•

Haren

•

Vet en olie




Barotraumata Barotraumata Luchtembolie Maskersqueeze

Blokkage van Eustachiusbuis

Blokkage van de sinussen Mediastinaal en halsemfyseem

Pneumothorax Bloed met luchtbellen

Darmkolieken



– Steunt op de wet van Boyle-Mariotte – Barotraumata • • • • • •

Het oor Tanden Sinussen Maskersqueeze Darmkolieken Longoverdruk – – – – –

Longbeschadiging Pneumothorax of klaplong Mediastinaal emfyseem Halsemfyseem of subcutaan emfyseem Luchtembolie Æ recompressiekamer

– Symptomen – Behandeling – Zuurstof • •

Het nut Het gevaar



Luc ht

Luchtbellen als gevolg van alveoolbeschadiging Beschadigd alveool


Vergiftigingen


Verwachtingen 2*D KENNEN Principe van stikstofvergiftiging Symptomen van stikstofvergiftiging Oorzaken van “buiten adem zijn” Symptomen van “buiten adem zijn” Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn



TOEPASSEN



KENNEN

TOEPASSEN

Toxisch effect van zuurstof onder druk Principe van stikstofvergiftiging met zijn symptomen Oorzaken van “buiten adem zijn” Koolstofdioxide- en koolstofmonoxidevergiftiging Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn


Vergiftigingen Vergiftigingen

Foto: Manuel Geerts





• Zuurstof

O2 20,95 %

• Stikstof

N2 78,08 %

• Koolstofdioxide

CO2 00,03 %

• Sporen van edelgassen 00,94 %

Foto: Manuel Geerts



• Koolstofdioxide Foto: Manuel Geerts

• Stikstof

Foto: Manuel Geerts





• Koolstofmonoxide

Foto: Manuel Geerts

• Zuurstof

Foto: Manuel Geerts



Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof.





Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was.


Koolstofdioxide Koolstofdioxide

• Afvalstof bij stofwisseling • Regelaar/trigger van de ademhaling via het ademhalingscentrum • Hypercapnie • Oorzaken – Uitwendig – Inwendig Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Uitwendige oorzaak – De compressor • Faling in de filters • Aanzuigen gepollueerde lucht

– Tuba • Te lang of te dik zodat teveel uitgeademende lucht in de snorkel blijft • Te smal: onnodige extra ademhalingsweerstand en extra inspanningen

• Inwendig oorzaak – Metabolisme Æ hogere werking • • • • •

Inwendige temperatuur Slechte conditie Emotie Stress …



• Buiten adem Æ behandeling • Duik uitgerust en rustig – Stroming Æ doseer inspanning, zwem schuin tegen stroming in – Controleer de ademhaling • It’s all in the brains

– Inspanningen Æ stoppen • Oppervlak Æ laat brengen Å geen controle over de ademhaling

– Hypothermie vermijden • Duikpak • Botjes • Handschoenen • Duiktijd beperken bij koude Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Stikstof Stikstof

• Stikstof = inert gas • Wet van Henry • Inwerken op het zenuwstelsel • Dieptedronkenschap Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Stikstof Stikstof

• Diepe duiken Æ alertheid geboden • Hou er rekening mee en controleer ook elkaar • Symptomen – Vergelijkbaar met dronkenschap Æ persoonsgebonden, maar ook ifv de omstandigheden (v.b. vermoeid, gestresseerd, enz.) • • • • • •

Losbol Agressief Angstig Tunnelvisie Verward, versuft, vergeetachtig ...

• Behandeling – Kijk buddy in de ogen – Stijg met je buddy Æ normaal reageert – Terug de diepte in Æ herval Å heel waarschijnlijk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Koolstofmonoxide Koolstofmonoxide

• Verbrandingsproces • Koolstofmonoxide – Kleurloos – Smaakloos – Reukloos – Giftig

• Sterke verbinding met de hemoglobine (rode bloedcellen) = competitie met O2-transport !!! • Hypoxie of zuurstoftekort Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• Symptomen Æ intoxicatie Å ernst – Lichte hoofdpijn – Duizeligheid – Misselijkheid – Braken – Ernstige hoofdpijn Æ denkvermogen – Kersrode lippen – Algemene spierslapte – Snelle pols – Snelle zwakke ademhaling – Krampaanvallen – Bewusteloos – Dood Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie





• Behandeling – – – –

Noodnummer bellen Æ 112 Zuurstof toedienen Æ 100 % Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk Hyperbare zuurstoftherapie nodig: waarschijnlijk


Zuurstof Zuurstof

• Zuurstof – Niet onschuldig – Brandbaar – Medicatie – Toxisch Æ ifv druk en tijd

• Hyperoxie: trop is teveel – Lorrain-Smith Æ longfunctie – Paul-Bert Æ CZS




Zuurstof Zuurstof

• Lorrain-Smith : langdurig O2 en reeds bij lage ppO2 – Problemen mogelijk na uren zuurstof bij ppO2 meer dan 0,5 bar – Beschadiging surfactant Æ sterk verminderde O2-uitwisseling – N.v.t. bij gewone ademluchtduiken Æ tijdsduur veel te kort, maar wel opletten bij successieve nitroxduiken en daar de “zuurstofklok” goed in het oog houden !


Zuurstof Zuurstof

• Paul-Bert : bij hogere ppO2 – ppO2 bewust of onbewust te hoog – De partiële zuurstofdruk • Lucht Æ 2 bar • Gasmengsels Æ 1,4 bar

– Centraal zenuwstelsel (CZS): aangetaste functionaliteit – Symptomen • Stikstofvergiftiging Å ? Æ Zuurstofvergiftiging

– Maximum diepte beperkt door de max. partiële druk




Zuurstof Zuurstof

• SNAPDOOS S piersamentrekkingen N ausea A demhalingmoeilijkheden P sychisch D uizeligheid O gen O ren S tuiptrekkingen Æ convulsies Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Zuurstof Zuurstof

• Enkele belangrijke verschillen tussen beide vergiftigingen Stikstofvergiftiging

Zuurstofvergiftiging

Symptomen Symptomen Æ Æ gradueel gradueel

Symptomen Symptomen Æ Æ plots plots (“O2-hit”) (“O2-hit”)

Gewenningseffect Gewenningseffect Æ Æ mogelijk mogelijk

Hoge Hoge ppO ppO Æ Æ gevoeliger gevoeliger

Herkennen Herkennen Æ Æ symptomen symptomen

Onvoorspelbaar Onvoorspelbaar Æ Æ symptomen symptomen



22


Zuurstof Zuurstof

• Behandeling – Symptomen SNAPDOO S Æ gecontroleerd stijgen – Symptomen SNAPDOO S Æ direct stijgen verboden bij epileptische aanval ! • Houd mondstuk Æ mond • Houd convulsiediepte aan • Blijf op diepte Æ tot na derde fase, dwz tot de glottis ontspant en luchtpijp vrijkomt – Gespannen fase – Schokkende fase – Ontspanningsfase

– Stijgen: gecontroleerd – Aangepaste verzorging aan de oppervlakte Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• Steunt op de wetten van Henry en Dalton • Koolstofdioxide – Uitwendige oorzaak – Inwendige oorzaak

• Stikstof • Koolstofmonoxide • Zuurstof – Hyperoxie • Lorrain-Smith • Paul-Bert

• Symptomen – SNAPDOOS

• Belangrijke verschillen tussen N2 en O2 vergiftiging • Behandeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Vrijduiken


Verwachtingen 2*D en 3*D KENNEN Gevaren van het vrijduiken Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken Mechanisme van hyperventilatie Gevaren van hyperventilatie




Vrijduiken Vrijduiken

Foto: Manuel Geerts



• Zwembad black-out • Longsqueeze • Syncopale afspraak op 7 meter • Verdrinking Foto: Manuel Geerts





Diepte

Druk

Volume

pxV

• Longsqueeze

Lucht 10 l 0m

1 bar

1 x 10 = 10

10 m

2 bar

20 m

3 bar

1/3 = 3,3l

30 m

4 bar

1/4 = 2,5l

1/2 =5l 2 x 5 = 10

• Totale longinhoud – Vitale capaciteit

3 x 3,3 = 10

• In Æ maximaal Å uit • Tussen 3 en 5 liter

4 x 2,5 = 10

– Residueel volume 40 m

5 bar

50 m

6 bar

1/5 = 2l

5 x 2 = 10

6 x 1,66 = 10

• Rest Æ maximale Uitademing • Tussen 0,8 en 1,4 liter



• Oorzaken syncopale afspraak op 7 meter: – Hyperventileren: dwz ademprikkel uitstellen en daarmee te lang wachten om terug te stijgen (ppO2 reeds marginaal!) – Einde vrijduik tussen 10 meter en oppervlakte: relatief grote drukdaling – Stijgen Æ hydrostatische druk daalt Æ partiële zuurstofdruk daalt, bovendien ook meer bloed naar periferie en dus wat minder naar de hersenen – Inspanning opstijgen Æ extra zuurstof verbruik – Duikreflex (bradycardie) blijft aanwezig – Dit alles Æ zuurstoftekort in hersenen Æ bewusteloos – Niet snel ingrijpen Æ verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Veiligheidsmaatregelen – Vrijduiken: nooit alleen uitvoeren – Apneu-oefeningen: steeds met begeleider/toezicht – Beperk hyperventileren tot 1/3 van de tijd nodig om duizeligheid te laten optreden … hyper = TEVEEL

• Behandeling – Zo snel mogelijk boven water brengen – CPR-protocol plus zuurstof – Verdrinking CPR-protocol tot zelfstandig ademen, dan zuurstof – Vervoer naar reanimatiecentrum: altijd



– Mechanisme van hyperventilatie – Gevaren van hyperventilatie – Gevaren van vrijduiken – Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken – Voorkoming van problemen in verband met hyperventilatie – Behandeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie



Decompressieongeval


Verwachtingen 3*D KENNEN Het ontstaan van decompressieongeval Voorkoming van decompressieongeval Symptomen van decompressieongeval Risicofactoren van het decompressieongeval Behandeling van decompressieongeval



TOEPASSEN


Decompressieongeval Decompressieongeval

Foto: Manuel Geerts



Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof.





Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was.



Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk

p x V = Cte





• Voor de duik: volledig gestel 1 ppN2 = 0,78 bar • Aanvang duik: de Wet van Henry treedt in werking – Tijdens het dalen Æ verzadigen • Drukgradiënt of vector van alveolen Æ bloed Æ weefsels tot verzadiging is voltrokken Æ exponentiële curve

– Op diepte: verdere saturatie ifv de duiktijd – Tijdens het stijgen: drukverlaging Æ ontgassen, dient gecontroleerd te gebeuren ! • Drukgradiënt of vector Æ twee richtingen Æ K.O.C. – Enerzijds nog steeds van bloed Æ weefsels – Anderzijds keert de drukgradiënt om van bloed Æ alveolen tot volledige desaturatie



• Microbellen of silent bubbles – Bloedbaan en/of weefsels – Ongeveer 10 micron groot – Uitwassen via de longen – Niet respecteren van de kritische oververzadiging Æ macrobellen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




• Stikstofbellen Æ schadelijk • Stationaire of autochtone – Beschadigen het weefsel • Verscheuren • Samendrukken

• Circulerende stikstofbellen – Blokkeren zuurstoftoevoer – Irriteren bloedvaten – Oedeemvorming – Reacties Æ bedekken bel met • Proteïnes • Vetten • Fibrine • Bloedplaatjes


Decompressieongeval Decompressieongeval Waar kunnen stikstofbellen problemen veroorzaken? Binnenoor

Gewrichten

Hersenen

Longen

Ruggenmerg Huid





• Abnormale vermoeidheid Vermoeidheid Inspanning

Foto: Manuel Geerts



– Huidsymptomen • Schapen • Vlooien





– Bends • Schouder • Knie • Elleboog • Heup • Pols • Voet



Paraplegie



Hemiplegie

Quadriplegie



• Binnenoorletsel

– Gehoorslagader – Endolymfe – Decompressieongeval Å ? vergelijkbare symptomen Æ barotraumata (IEBT)



• Indien het vestibulum systeem Æ aangetast – Evenwichtstoornissen – Braakneigingen





• Chokes

– Massaal veel stikstofbellen – Blokkade in haarvatenstelsel Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


– Steunt op de wetten • Henry • Boyle-Mariotte • Dalton

– Symptomen • Abnormale vermoeidheid • Huidsymptomen » Schapen » Vlooien

• Bends • Zenuwsymptomen » Paraplegie » Hemiplegie » Quadriplegie

• Binnenoorletsel • Chokes • Shock




Decompressieongeval: Decompressieongeval: enkele enkele risicofactoren risicofactoren

– Het verouderingsproces Æ ademhaling – Het verouderingsproces Æ bloedsomloop – Het uitvoeren longhyperpressie Æ valsalva, trimvest opblazen – Medicamenten Æ onvoldoende getest – Vet Æ oplossen van stikstof trager maar vijf maal meer, extra risico ook owv meer saturatie bij successieve duiken



– Vette maaltijd voor de duik Æ vetpartikels zijn kernen voor N2-belvorming – Inspanningen en/of hypothermie tijdens de duik Æ afvalstoffen zijn kernen voor N2-belvorming – Snel stijgen in de laatste meters, liefst TRAGER dan 10m/min: van -10m tot oppervlakte = drukhalvering in 1min tijd, terwijl het bloed amper 1 circulatie kan doen… – Koolstofdioxide Æ samenwerking met stikstof





– Grote breuken Æ microbellen sluiten nieuwe haarvaten af – Duikprofiel Æ jojoduiken, duikdiepte en duiktijd – Dehydratatie Æ indikken van het bloed – Alcohol Æ diuretisch, plus vasodilatatie gevolgd door vasoconstrictie – Patent foramen ovale (PFO)


Decompressieongeval: Decompressieongeval: invloed invloed van van een een PFO PFO

Patent Foramen Ovale

Rechts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


Risico: “vuil” bloed met mogelijks een aantal N2microbellen komt ongezuiverd rechtstreeks opnieuw in de bloedstroom terecht en deze N2-microbellen kunnen tijdens een 2de circulatie doorheen het lichaam eventueel uitgroeien tot grotere pathogene bellen !

Links


Decompressieongeval Decompressieongeval en en vrijduiken vrijduiken ? ?

Geen perslucht (alleen “the bare essentials”) maar toch DCS-verschijnselen (taravana: vertigo, nausea, verlamming, letargie, zelfs dood) bij Polynesische Tuamoto en Japanse Ama parelduiksters… tientallen vrijduiken per dag, telkens 90-120sec naar 30-50m met maar een 5 min interval… trop is teveel… Vermijd vrijduiken tussen successieve duiken ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Decompressieongeval: Decompressieongeval: omgaan omgaan met met risicofactoren risicofactoren

– Diepe duiken = groter risico – Jojoduiken vermijden (repetitieve belvergroting en belcompressie) – Zware inspanningen vermijden – Onderkoeling vermijden (meer gas kan oplossen, tragere ontgassing owv tragere circulatie) – Tussentijden: minimaal 2 uur




Decompressieongeval: Decompressieongeval: omgaan omgaan met met risicofactoren risicofactoren

– Sportprestaties voor en na Æ vermijden – Snelle opwarming na duik (hete douche, sauna, enz.) vermijden owv verlaagde oplosbaarheid van gassen en snellere ontgassing – Dehydratatie Æ vermijden (simpele test: heldere urine) – Extra veiligheid Æ extra marges bij decompressietechnieken – Intensieve successieve duiken (duikvakantie, duikcruise): voldoende rustdagen inlassen ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


• Om een duiker gerust te stellen na een mogelijks onvoorzichtige duik kan je volgende vragen stellen: – Ben ik normaal vermoeid? – Adem ik normaal? – Hou ik mijn evenwicht? – Kan ik eenmaal zonder moeite door de benen buigen? – Voel ik tintelingen of krampen in mijn ledematen? – Voel ik pijn tussen mijn schouderbladen of in de lenden? MAAR (!!!) ontkenning blijft grootste probleem en bij de minste twijfel toch direct toezicht + mogelijks afvoeren naar recompressiekamer ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie






Foto: Dirk De Bilde

• Behandeling – – – – –

Zo snel mogelijk Æ evacueren Æ ziekenhuis met caisson Noodnummer bellen Æ 112 Zuurstof toedienen Æ 100 % Slachtoffer Æ geruststellen Å heel belangrijk Laten drinken Æ 2 liter water





Foto: Dirk De Bilde



• Het belang van zuurstoftoediening – Anti-shock werking – Maximale uitwassing van N2 – Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = “via omweg” – Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie

• Gevaar tijdens de zuurstoftoediening – Brandgevaar door • Synthetische kleding • Sigaretten • Andere ontstekingsbronnen • Haren • Vet en olie








– Steunt op de wetten • Henry • Dalton • Boyle-Mariotte

– Risicofactoren – Omgaan met risicofactoren – Wat na een onvoorzichtige duik – Behandeling – Zuurstof • Het nut • Het gevaar

– Zuurstoftherapie




Dehydratatie


Dehydratatie Dehydratatie

Foto: Manuel Geerts





• Het lichaam: 70 % water • Vochtbalans = heel belangrijk • Dehydratatie – Verhoogd risico op decompressieongeval – Fysieke capaciteit: daalt tot 10 % – Maximum 3 % van het lichaamsgewicht Foto: Manuel Geerts



• Hoe en waarom drogen duikers uit? – Onvoldoende vochtinname – Onderdompeling – Koude – Hypercapnie – Transpiratie (vakantie!) – Ademhaling: droge perslucht – Andere Foto: Manuel Geerts





• Hydrateren, hoe doe je dat? • Preventief – – – – –

Voldoende vochtinname Voor, tussen en na de duiken Gespreid Æ minstens 2 liter Æ gans de dag Vermijd alcoholhoudende dranken Vermijd cafeïnehoudende e.a. diuretische dranken • Koffie • Thee • Cola



• Wie mag er niet gehydrateerd worden? – – – –

Slachtoffers van een duikongeval Duikers in shock Duikers met een verminderd bewustzijn Duikers met een ernstig trauma: mogelijk operatie nodig, vermijden van reflux tijdens de operatie ! • Een wonde • Een breuk

• Wie mag er dan wel gehydrateerd worden? – Alle andere vrij van bovenstaande symptomen! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie




–

Oorzaken van dehydratatie •

Voor de duik – – – – – –

•

Tijdens de duik – – – – –

–

Onderdompeling Koude Gebruik van de ademlucht uit de fles Hypercapnie Inspanningen / transpiratie

Goede hydratatie • • •

–

Onvoldoende drinken Zweten Diarree Braken Alcoholische en cafeïnehoudende dranken Vochtafdrijvende geneesmiddelen

Drink voldoende voor, tussen en na het duiken Spreid je vochtinname minstens 2 liter over gans de dag Vermijd alcoholische en cafeïnehoudende dranken

Uitzonderingen • • •

Duikers met verminderd bewustzijn Duikers met ernstig trauma Æ mogelijk geopereerd Duikers in shock Æ geen drinken


Verdrinking





KENNEN

Principe van uitgestelde verdrinking Principe van verdrinking


Verdrinking Verdrinking

Foto: Manuel Geerts





• Droge verdrinking – 20 tot 25 %

• Natte verdrinking – 75 tot 80 %

• Uitgestelde verdrinking Strottenhoofd of Larynx



• Behandeling – Geen tijd te verliezen • • • • •

Controle bewustzijn Controle ademhaling Bel de hulpdiensten Æ 112 Start de reanimatie Slachtoffer bij bewustzijn Æ reanimatiecentrum





– Soorten verdrinkingen • Droge • Natte • Uitgestelde

– Mechanisme van • Verdrinking • Uitgestelde verdrinking

– Behandeling van verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie

Hypothermie of onderkoeling




Verwachtingen AI KENNEN Gevolgen en gevaren van de onderkoeling Preventieve maatregelen om onderkoeling te voorkomen


Hypothermie Hypothermie of of onderkoeling onderkoeling

• Water Æ warmte Å lucht – Geleidt 23 maal beter – Neemt 3500 maal meer op

• Hypothermie Æ 36°C • Rillen • Gevoelloosheid – Gezicht – Tenen – Vingers Foto: Manuel Geerts



• Opwarming Æ dood


Hypothermie of onderkoeling 37

34

37,5° C Æ Normaal 36° C Æ Koud gevoel 35° C Æ Bibberen

33

< 35° C Æ Hypothermie of onderkoeling

36 35

32 31 30 29 28 27


Hypothermie of onderkoeling 37

34° C Æ Onhandig Æ verward

36 35

33° C Æ Spierstijfheid

34

32° C Æ Bibberen Æ stopt

33

31° C Æ Bewustzijnsverlies

32 31

30° C Æ Bewusteloos

30

29° C Æ Ademhaling en pols Æ traag

29

28° C Æ Hartstilstand

28 27

< 28° C Æ Error Æ geen teken van leven




Hypothermie Hypothermie of of onderkoeling onderkoeling

• Behandeling – Voorkom verdere afkoeling – Controleer de vitale parameters Æ CPR-protocol – Verwittig de hulpdiensten Æ 112 – Geef nooit alcohol – Slachtoffer bij bewustzijn Æ warme energierijke drank

• Voorkomen Æ beter – Kleed je gepast conform de duik – Beëindig tijdig je duik – Zorg voor droge kleding ook al heb je een droogpak Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


– Gevaren van hypothermie – Gevolgen van hypothermie – Behandeling van hypothermie – Preventieve maatregelen om hypothermie te voorkomen




Stress


Stress Stress

Gevolg van een situatie waarin meer van je verwacht wordt dan je aankan, of denkt aan te kunnen.

• Iedereen Æ onderhevig • Stress Æ Å problemen • Stress Æ twee groepen – Gedragsveranderingen – Fysiologische symptomen

Foto: Manuel Geerts




Stress Stress

•

Gedragsveranderingen Æ waarneembaar –

•

Spanning –

•

Duikleiders Æ kandidaten Æ erkennen Æ angst ÅÆ paniek

Beschrijft Æ spieren Æ actie Æ geestelijke opwinding

Vroege symptomen –

Organisatiegedrag of informatie inwinnen

–

Treuzelen

–

Vergeetachtigheid

–

Galgenhumor

–

Overdreven humor

–

Prikkelbaarheid

–

Bijgelovige handelingen

–

Macho- of bravadogedrag


Stress Stress

• Fysiologische symptomen Æ minder waarneembaar • Storingen Æ autonome zenuwstelsel – Ademhalingsveranderingen – Circulatieveranderingen – Spijsverteringsklachten – Urogenitale veranderingen – Spier- en skeletveranderingen – Stemveranderingen




Stress: Stress: Wat Wat kan kan je je er er aan aan doen doen ? ?

– Stress VERMIJDEN ! “NEEN ZEGGEN” is altijd een geldige optie bij het duiken. Zeg op voorhand dat je iets niet wil of niet ziet zitten, breng jezelf (en je buddy) niet onnodig in een probleemsituatie. “JA” als het “NEEN” is = niet stoer maar DOM !!! – Trop is teveel… wees selectief in wat je doet of niet doet. Wees eerlijk en realistisch met jezelf ivm wat je kan ! “Wie hoger wil kakken dan zijn gat zit met de benen vol stront…”, dixit Boma (FC Kampioenen)

– STOP – THINK – ACT ! STOP - DENK – DOE ! – Luctor et emergo Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


– Stress ingedeeld in twee groepen • Gedragsveranderingen – Waarneembaar

• Fysiologische symptomen – Minder waarneembaar

– Wat kan je eraan doen




Duikgeneeskunde

Einde Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie


Onze passie. Onze passie. NELOS Theorie Duikgeneeskunde. Subcommissie Edit Departement didactiek. Sportduiken. Hoofdredactie

Recommend Documents