Ontwikkelingshulp: Werkt het en waarom? Met enkele voorbeelden uit Afrika
Arie Kuyvenhoven
Wageningen Universiteit
Definities van hulp; waar gaat het om?
Een overdracht van middelen ten bate van ontwikkkeling in brede zin, dus Een investering in groei en structurele verandering Vele modaliteiten: noodhulp, technische hulp, budgetsteun, opbouw van capaciteit en instituties Kent velerlei motieven (oudste: marktfalen) Geen charitas (Louise Fresco: het milde monster van het goede gevoel)
Effecten van hulp zijn onzeker
Deskundigen zijn verdeeld (ideology) De publieke opinie is in verwarring (ignorance) Empirische bevindingen zijn niet eenduidig Hulporganisaties willen snelle, aanspreekbare en zichtbare resultaten (immediacy and appeal) Op deze zaken gaan we in (maar niet op de opkomst van nieuwe donoren, mensenrechten, democratie of gewijzigde machtsverhoudingen)
De theorie kent uiteenlopende scholen
Jeffrey Sachs, The End of Poverty: bij massale hulp is armoede in 2025 opgeheven Paul Collier, The Bottom Billion: hulp en (forse) interventies kunnen armoede uitbannen William Easterly, The Elusive Quest for Growth, en Dambisa Moyo, Dead Aid: hulp doet eerder kwaad dan goed, laat landen vrij en armoede zal op den duur verdwijnen
Grand theories zijn niet genoeg
Grand theories weinig operationeel en verleiden tot big answers. Ondanks hoog wetenschappelijk gehalte sluipt ideologie in. Abhijit Banerjee en Esther Duflo, Poor Economics, stellen vernieuwend empirisch alternatief op micro niveau voor: onderzoek met RCT methodes naar wat werkt (vaccinaties, zaaizaad, waterputten).
Hoeveel hulp?
Cross-country modellen
Problemen bij verklaring
Causaliteit: arme landen .. lage groei .. veel hulp. Ontbrekende factoren: goed beleid .. hogere groei .. meer/minder hulp. Op macro- of op projectniveau? Case studies vinden uiteenlopende resultaten: voor elk wat wils Fungibiliteit (verwisselbaarheid): u financiert niet wat u denkt
Hulp: welke positieve effecten?
Bevordert ontwikkeling, soms, vooral op lange termijn (empirie: 10% hulp geeft 1% extra groei) Heeft afnemende meeropbrengsten Helpt meer bij goed beleid, in principe Is vooral effectief bij rampen, prijsschokken en wederopbouw
Maar er zijn ook nadelen …
… waar links en rechts elkaar ontmoeten
Verhoogt consumptie ipv investeringen Houdt slechte regimes in het zadel Verrijkt elites Ondermijnt eigen initiatief en stimulansen (effect voedselhulp op eigen productie) Schept afhankelijkheid Dutch disease, zodat eigen uitvoer schade leidt
Plus misverstanden en incoherenties
Ontwikkelingshulp een fractie van wat landen zelf doen. Belangrijker is kennis van ontwikkeling, hoe wat werkt. Zichtbaarheid (scholen, pompen, malarianetten, microkrediet, HIV-Aids bestrijding zijn donor darlings) verblindt, en ontneemt de blik op structuur en samenhang. Goed bestuur en stabiliteit kern van ontwikkeling, maar burgers hebben daar geen geld voor over. Steun voor hulp verdampt: 42% in 2011 wil vermindering tegen 20% in 2004; 1 op de 6 Nederlanders gaf aan actie Somalia, 84% kende de hongersnood.
Reacties
Argwaan gevestigde hulporganisaties leidt tot vlucht in particuliere hulpprojecten: kleinschalig, zichtbaar, weinig professioneel, 60 jaar klok terug.
Hek-om-Afrika: wel (nood)hulp, maar weinig aandacht voor structurele zaken als ontwikkeling van de landbouw, infrastructuur, scholing.
Meer transparantie hulporganisaties Naar Marcia Luyten, NRC
Hulp is maatwerk
Bij zoveel tegengestelde effecten is onzekere uitkomst geen verrassing Vind hulpmodaliteiten die nadelen minimeren Wees selectief (landen/sectoren): goed bestuur en beleid; wat werkt? Vermijd versnippering (politiek gevoelig) Let op de samenhang van interventies: menubenadering obv professionele kennis
Perspectieven voor Afrika
Bestuur en beleid verbetert Prioriteit landbouw: state-led, market-driven, small farmer based Uitdaging: peasants en land grabbing Waarneembare successen op lokaal niveau en rendementen verbeteren Donoren passen zich aan, diversificeren (Gates, China, India) en relatief belang hulp neemt af
Tot slot: hulp in de toekomst
Internationale verhoudingen veranderen snel (3/4 van de armen in midden-inklomenslanden): Afname bilaterale hulp: van 0,5 naar 0,3% Multilaterale internationale verplichtingen: 0,2% Afbouw steun Ned MFOs: van 0,1 naar 0% Snel groeiend belang international public goods (IPGs zoals voedsel, water, klimaat, veiligheid, handel, rechtsorde): van 0,1 naar 0,3%
Dank voor uw aandacht
Charitatief hulpproject opzetten en onderhouden
Identificeer lokale contacten (NGO, overheid) Ga de lokale prioriteiten realistisch na en maak een keuze Kies een lokale samenwerkingspartner … … die een uitvoerings- en beheersplan opstelt en zorgt voor de juiste inbedding en afstemming Bepaal als donor hoe het best te ondersteunen (bij voorkeur alleen geld overmaken, niet zelf doen, niet teveel bezoeken) Zorg dat de activiteiten institutioneel passen in de gangbare omstandigheden van het land of gebied
