Ontwikkelingen Principes
Digitaal leren & werken
Business Businessmodel
Studentmobiliteit
Onderzoeksdata
Cloud computing
Informatievoorziening
Enterprise-architectuur
Technologie
Informatie
Applicatieplatform
Bedrijfsfuncties
Bedrijfsprocessen
Integratie
Applicaties
Gebruik van HORA
HORA in de praktijk
Competentieontwikkeling
De docenten
Danny Greefhorst Directeur en enterprise-architect ArchiXL Frank Snels Informatiemanager en enterprise-architect Universiteit Twente 2
Joyce Nijkamp IT en Enterprise architect Universiteit van Amsterdam
Voorstelronde • Vertel kort wie je bent, wat je rol is en bij welke instelling je werkt en specifieke verwachtingen die je hebt
3
Leerdoelstellingen Kennen • beter begrijpen wat de HORA is en waarom het belangrijk is • leren hoe architectuur kan worden gebruikt in projecten Kunnen • aan collega’s uit kunnen leggen wat HORA is en waarom het voor de instelling belangrijk is er aandacht aan te besteden • met collega’s binnen de instelling in gesprek kunnen gaan over hoe je HORA toepast binnen projecten Mee naar huis nemen • individuele leerpunten • mini-actieplan met wat je gaat doen als je weer terug bent binnen je instelling 4
Agenda 09:00 – 09:45 Algemene inleiding HORA en casusbeschrijving 09:45 – 11:00 Scoping van project met HORA 11:00 – 11:15 Koffiepauze 11:15 – 12:30 Vertaling van principes naar projectcontext 12:30 – 13:15 Lunch 13:15 – 14:30 Statusbepaling met HORA 14:30 – 14:45 Koffiepauze 14:45 – 16:15 Impactbepaling met HORA 16:15 – 16:45 Delen inzichten van de dag 16:45 – 17:00 Afronding 5
Inleiding HORA en casusbeschrijving
Architectuur en referentie-architectuur Wat is een architectuur? • Een architectuur vertaalt doelstellingen naar een voorgestelde inrichting van organisatie, processen en systemen. – Verhoogt de alignment tussen strategie-operatie en business-technologie – Geeft inzicht in huidige en gewenste inrichting – Verhoogt de kwaliteit van oplossingen en de inpasbaarheid in het grotere geheel
Wat is een referentie-architectuur? • Een referentie-architectuur is een generieke architectuur gebaseerd op best-practices. – – – – –
7
Versnelt het opstellen van specifieke architecturen (instellingsarchitectuur) Verhoogt de kwaliteit van specifieke architecturen Maakt het mogelijk organisaties te vergelijken Geeft inzicht in mogelijkheden voor samenwerking Eenduidiger communicatie naar leveranciers
De drie onderdelen van HORA Ontwikkelingen Principes
Architectuurvisie Digitaal leren & werken
Studentmobiliteit
Business Businessmodel
Referentiemodellen
8
Informatievoorziening
Enterprise-architectuur
Cloud computing
Integratie
Technologie
Informatie Applicatieplatform
Bedrijfsfuncties
Bedrijfsprocessen
Implementatiehulpmiddelen
Onderzoeksdata
Applicaties
Gebruik van HORA
Competentieontwikkeling
Bedrijfsfunctiemodel Sturing Strategie en governance
Beleid en planvorming
Verbeter management
Verander management
Onderwijs Onderwijs ontwikkeling
Onderwijs uitvoering
Onderzoek Deelnemer begeleiding
Toetsing
Deelnemer werving
Roostering
Inschrijving
Deelnemer counseling
Valorisatie
Onderzoeks ontwikkeling
Onderzoeks opzet
Onderzoeks uitvoering
Onderzoeks publicatie
Onderzoeksondersteuning
Onderwijsondersteuning
Verantwoording
Onderwijs planning
Kennis uitnutting
Informatie ontsluiting Informatie levering
Onderzoeks administratie
Onderzoeks assistentie
Diplomering
Informatie doorlevering
Bedrijfsvoering Human Resource Management
9
Financieel management
Facilitair management
Informatie en Technologie management
Inkoop management
Contact management
Communicatie management
Juridisch management
Informatiemodel Sturing onderwijs instelling
organisatie onderdeel
doelstelling
indicator
beleids uitgangspunt
Onderwijs
architectuur
Onderzoek
leermateriaal
leeractiviteit
toetsactiviteit
subsidie programma
onderzoeks object
minor
toetsmateriaal
stage/afstudeer organisatie
toetsresultaat
subsidie overeenkomst
publicatie
onderwijs eenheid
leergroep
stage/afstudeer opdracht
onderwijseenheid resultaat
samenwerkings verband
onderzoeks gegevens
onderwijs programma
deelnemer
stage/afstudeer activiteit
competentie (deelnemer)
onderzoek
examen programma
werkproduct
campagne onderwijs overeenkomst
octrooi
Informatieontsluiting publicatie (gepubliceerd) onderz.geg. (gepubliceerd)
manifestatie
rooster
werk
uitleen
inzetplanning
expressie
Onderwijsondersteuning onderwijseenheid uitvoering onderwijseenheid deelname onderwijs activiteit
resultaat
Valorisatie
opleiding
prospect
plan
lesgroep
Onderzoeks ondersteuning
waarde document
item
Bedrijfsvoering
10
inkomende betaling uitgaande betaling
kostenplaats
leverancier
gebouw
applicatie
werkorder
dienst betrekking werk activiteit
vordering
inkoop contract
ruimte
systeem software
contact
medewerker
beoordeling
journaalpost
verplichting
bedrijfseis
voorwerp
apparaat
alumnus
formatieplaats
competentie (medewerker)
activum
begroting
organisatie
melding
individu
configuratie item
Sturing Project Programma en Portfolio management systeem
Management informatie systeem
Onderwijs
Onderzoek
Educatieve applicatie
Learning content management systeem
Plagiaatdetectie systeem
Onderzoeks meetsysteem
Learning management systeem
Digitaal portfolio systeem
Digitaal toetssysteem
Onderzoeks gegevensbeheer systeem
Video management systeem
Video streaming systeem
Stage en afstudeer systeem
Onderwijsondersteuning Student informatie systeem
Inzet plannings systeem
Gezondheid Veiligheid en Duurzaamheid systeem
Kwaliteits management systeem
Architectuur beheersysteem
Gegevens analyse systeem
Valorisatie Gegevens visualisatie systeem
Onderzoeksondersteuning Rooster systeem
Informatieontsluiting
Onderzoeks informatie systeem
Onderzoeks publicatie repository
Bibliotheek systeem
Promotie volg systeem
Onderzoeks gegevens archief
Wetenschappelijke zoekmachine
Bedrijfsvoering Personeels systeem
Tijdregistratie systeem
Financieel systeem
Facilitair systeem
Inkoop systeem
CRM systeem
Salaris verwerkings systeem
Betaalsysteem
Kaartbeheer systeem
Aanbestedings systeem
Software ontwikkel omgeving
IT management systeem
Service management systeem
Corporate LMS
Unified communications systeem
Generieke applicaties Zoekmachine
Portaal
Narrowcasting systeem
Online kennisbank
Enquete systeem
Formulieren generator
Samen werkings systeem
E-mail systeem
Business process management systeem
Web content management systeem
Document management systeem
Office suite
Input management systeem
Enterprise output management systeem
Inleiding casus • Universiteit van Harderwijk • Meerdere projectvoorstellen m.b.t. relatiebeheer – – – – – –
14002 Vervanging Centrale Adressen Bestand (CAB) 14003 introductie Marketing Relatie Beheer (MRB) 14004 opschonen debiteuren administratie (OCA) 14006 Beheer Alumni Bestand (BAB) 14007 Studie Keuze Advies (SKA) 14008 upgrade Wereld Werving Web (WWW)
• Synergie op gebied van relatiebeheer gewenst 12
Scoping van project met HORA
Architectuur in context Strategie en beleid
doelstellingen, roadmap
Enterprise architectuur principes, modellen
Programma’s en projecten 14
Programma en project portfoliomanagement
De duivelsdriehoek
15
Architectuur in projecten
Afhandelen issues en excepties uit architectuurreviews
Gebruik enterprise-architectuur voor afbakenen van project
Bepalen of er nog openstaande issues zijn m.b.t. de enterprise-architectuur
Opstellen afspraak (PSA) tussen architectuurfunctie en ontwikkelpartners
Genereren afwijkingenplan voor architectuurissues die tot extra werk leiden Informele architectuurreview van projectdocumenten
Formele architectuurreview van projectdocumenten 16
Opdracht • In deelgroepen (45 minuten): – bepaal wat voor gemeenschappelijk project op het gebied van relatiebeheer wenselijk is bij de universiteit van Harderwijk – doe dat door aan te geven aan welke bedrijfsfuncties geraakt zullen worden in het project (bedrijfsfunctiemodel) – als je tijd over hebt: doe dit ook voor gegevens (informatiemodel) en applicaties (applicatiemodel)
• Schrijf het resultaat op flip-over zodat deze gedeeld kan worden met de anderen
17
Koffiepauze
18
Vertaling van principes naar projectcontext
Algemeen stappenplan
Principes zijn de basis
20
Architectuurprincipes “Principles are general rules and guidelines, intended to be enduring and seldom amended, that inform and support the way in which an organization sets about fulfilling its mission.” TOGAF “Een declaratieve uitspraak die normatief een eigenschap van een artefact voorschrijft die noodzakelijk is om te voldoen aan de essentiële eisen.” D. Greefhorst, E. Proper
21
Principes beschrijven fundamentele overtuigingen
22
Eisen zijn zowel input als output van architectuur principes
eisen
“De vertrouwelijkheid van informatie moet worden bewaakt”
23
architectuur principes
“Gevoelige informatie wordt versleuteld tijdens transport”
eisen
“Het systeem moet in staat zijn om communicatie te versleutelen”
Projectstartarchitectuur (PSA) • • • • •
• •
24
De PSA is een document, waarin de architectuur is beschreven zoals deze geldt bij de start van een project. Het document is bedoeld als verbinding tussen de architectuur aan de ene kant en een project aan de andere kant. De PSA is een stuurinstrument dat de architectuur concreet maakt om de veranderingen in een organisatie te faciliteren. De PSA is een vertaling van de algemene principes en beleidslijnen naar een projectspecifiek kader. Relevante onderdelen uit de algemene (referentie)architectuur worden toegesneden op de scope en de specifieke problematiek van het project. Ook projectoverstijgende ontwerpkeuzes worden in de PSA vastgelegd. De PSA geeft dus de context en de richting weer, maar niet de oplossing zelf; het is geen 'solution architectuur'.
Principes voor informatievoorziening • • • • • • • • •
25
Onderwijs en onderzoek staan centraal De informatievoorziening is geïntegreerd De informatievoorziening is onafhankelijk van organisatiegrenzen Gebruikers hebben toegang tot de informatievoorziening op elk moment, op elke plaats en vanaf elk apparaat Informatietechnologie wordt duurzaam ingericht Archiefwaardige informatie wordt in aangewezen applicaties gearchiveerd De kwaliteit van gegevens wordt expliciet geborgd Gegevens zijn beveiligd op basis van hun risicoclassificatie Applicaties voor bedrijfsvoering zijn gestandaardiseerd
Voorbeeld: De informatievoorziening is geïntegreerd Implicaties: • Informatie is geïntegreerd beschikbaar in een gepersonaliseerd portaal. • Applicaties zijn geïntegreerd met andere applicaties die voor de gebruiker relevante gegevens of functionaliteit bevatten. • Applicaties halen gegevens uit de authentieke bron met de vanuit het proces gewenste actualiteit. • Applicaties bieden gestandaardiseerde koppelvlakken (services) op basis van open of de facto standaarden. • Applicaties die zelf geen gestandaardiseerde koppelvlakken bieden worden geïntegreerd middels integratievoorzieningen (Enterprise Service Bus) conform een goed gedefinieerd gegevensmodel. • Applicaties ondersteunen het proces of maken gebruik van een Business Process Management systeem. • Alleen de functionaliteit die in een bepaalde processtap noodzakelijk is wordt aangeboden vanuit een applicatie. 26
Opdracht • In deelgroepen (45 minuten): – selecteer de vijf principes die de meeste impact hebben op het voorgestelde project – vertaal de beschreven implicaties naar eisen die worden gesteld aan het project
• Schrijf het resultaat op flip-over zodat deze gedeeld kan worden met de anderen
27
Lunchpauze
28
Statusbepaling met HORA
Een belangrijke waarde van architectuur is het bieden van inzicht in de huidige situatie Purchased Packages
Legacy Applications E-Marketplaces HTTP/XML
Autonomous Divisions Message queue
Download file
FTP Download file
Screen scrape
CICS gateway
Transaction file
Gateway
Screen scrape Transaction file
Sockets
RPC
ORB
E-mail Applications in Trading Partners
Message queue
Transaction file
SMTP Transaction file CICS gateway
Message queue XML/ HTTP
Browser End-User Development Message
Download file
APPC
Outsourced and ASP Applications
Applications From Mergers and Acquisitions
Bron: Gartner Group
30
Voorbeeld (gemeente)
31
Algemeen stappenplan
Eerst huidige situatie begrijpen
32
Opdracht • In deelgroepen (45 minuten): – beschrijf de huidige situatie van de instelling op het gebied van relatiebeheer door aan te geven welke applicaties hiervoor worden gebruikt – geef per applicatie aan welke gegevens er nu in worden beheerd – gebruik daarbij het informatiemodel en je kennis over het applicatielandschap van je instelling – beschrijf de knelpunten en risico’s in de huidige situatie
• Schrijf het resultaat op flip-over zodat deze gedeeld kan worden met de anderen
33
Koffiepauze
34
Impactbepaling met HORA
Architectuur geeft inzicht in de samenhang der dingen Informatie-architectuur
Productarchitectuur
Procesarchitectuur
Applicatie-architectuur
Technische architectuur
Bron: ArchiMate
36
Verrichten
Inrichten
Richten
Architectuur gaat over vertalen en daarmee ook over impact
Business 37
Informatie
Technologie
Algemeen stappenplan
Principes en veranderfactoren hebben impact op de huidige situatie De gewenste situatie beschrijft het streefbeeld
38
De HORA kan gezien worden als een generiek streefbeeld (gewenste situatie)
Object identificatie systeem
Onderzoek Student informatie systeem
deelnemer
Gegevens analyse en visualisatie systemen onderzoeks gegevens
Onderzoeks gegevens archief
onderzoeks gegevens
publicatie (meta-data)
Onderzoeks gegevens beheersysteem Management informatie systeem
Informatie ontsluiting
DOI
onderzoeks gegevens (meta-data)
publicatie (meta-data)
Onderzoeks publicatie repository
publicatie
publicatie
onderzoeks gegevens
publicatie onderzoeks gegevens
Wetenschappelijke zoekmachine publicatie (meta-data) publicatie werk manifestatie expressie
medewerker
Promotie volg systeem
onderzoek medewerker deelnemer
Onderzoeksondersteuning
39
e-Depot (KB)
resultaat
Onderzoeks meetsystemen
Personeels systeem
Extern onderzoeks portaal
Auteur identificatie systeem
DAI / ORCID
Onderzoeks informatie systeem subsidie overeenkomst
Onderzoeks subsidieaanvraag systeem
Bibliotheek systeem
kostenplaats inkomende betaling
Externe gegevens bronnen
Financieel systeem
vordering werk, manifestatie, expressie, item
Nederlandse bibliotheek catalogus (GGC) onderzoek
Opdracht • In deelgroepen (45 minuten): – geef per bedrijfsfunctie, bedrijfsobject en applicatie die aangepast zal worden in het project kort aan welke verandering hierin nodig is – schets de gewenste situatie die ontstaat na het uitvoeren van het project: • de gewenste applicaties en de informatiestromen ertussen • de relatie van de applicaties met de gegevens en de bedrijfsfuncties
• Schrijf het resultaat op flip-over zodat deze gedeeld kan worden met de anderen
40
Delen inzichten van de dag
Opdracht • Individueel: – geef aan wat de drie belangrijkste zaken zijn die je vandaag hebt geleerd – schrijf deze op een post-it en plak deze op de muur
• We zullen gezamenlijk een discussie voeren over alle post-its
42
Afronding
Leerdoelstellingen Kennen • beter begrijpen wat de HORA is en waarom het belangrijk is • leren hoe architectuur kan worden gebruikt in projecten Kunnen • aan collega’s uit kunnen leggen wat HORA is en waarom het voor de instelling belangrijk is er aandacht aan te besteden • met collega’s binnen de instelling in gesprek kunnen gaan over hoe je HORA toepast binnen projecten Mee naar huis nemen • individuele leerpunten • mini-actieplan met wat je gaat doen als je weer terug bent binnen je instelling 44
Opdracht • Individueel (10 minuten): – schrijf op vel papier op wat je zelf de komende tijd gaat doen met wat je vandaag geleerd hebt – schrijf op een ander vel papier wat je van vandaag vondt en wat je eraan zou veranderen in een volgende lichting
• Het eerste vel papier neem je mee naar huis, de tweede geef je aan de docent
45
http:://www.wikixl.nl/wiki/hora
46
Danny Greefhorst
[email protected] 06-45239926 Frank Snels
[email protected] 06-29525825 Joyce Nijkamp
[email protected] 06-11619552
