Ons Den Haag. Renovatie van het Binnenhof: ondergang buiten het hof? Scheveningen voor en na De Zuid. Komt er schot in het verkeer in Scheveningen?

Ons Den Haag JAARGANG 43 • NR 1

nieuws van de vrienden van den haag

januari / februari 2016

In dit nummer:

Renovatie van het Binnenhof: ondergang buiten het hof? pag. 5

Scheveningen voor en na ’De Zuid’ pag. 6

Komt er schot in het verkeer in Scheveningen? pag. 8

Haags water deel 6 (slot): Loosduinse Vaart en Kanaal pag. 14

Gehaspel met straatnamen pag. 17

Als er binnen niet meer aan ballet kan worden gedaan, dansen we toch gewoon buiten ...

2

BESTUUR

V RI EN D EN VA N DE N H A AG O N S D EN HA A G 2 0 1 6 - 1

Van het bestuur “Laat mij staan”, zo luidt de hartenkreet op de populieren aan de President Kennedylaan. Naast de poster zit de gele stip: deze boom staat op de nominatie om gekapt te worden. De emoties lopen hoog op. In een column in de krant wordt zelfs geschreven: “Ze gaan 900 bomen koud maken. Misdadig”.

Foto Jacob Bijl

In het stedelijk groenoverleg, waarin de Vrienden van Den Haag, de AVN en andere groene organisaties met de gemeente overleggen, was al uitvoerig gesproken over het populieren probleem. Deze snel groeiende bomen zijn na de oorlog massaal aangeplant. Nu kwamen de gebreken; er kunnen takken afvallen. Uit voorzorg heeft de gemeente Den Haag de 7000 populieren laten onderzoeken door de Bomenwacht Nederland. De conclusie was dat zo’n 800 bomen er zo slecht aan toe zijn dat zij een gevaar vormen voor de omgeving. Zo ontstond het plan om te kappen en te vervangen. De organisaties in het stedelijk groenoverleg

vonden dat jammer, maar onvermijdelijk. Nu het plan uitgevoerd wordt en er gele stippen op de populieren verschijnen, klinken er felle protesten. Naar aanleiding van die protesten hebben de Vrienden en de groene organisaties nog een keer over de populieren gesproken. Zijn we te gemakkelijk met de gemeente meegegaan? Het antwoord is: nee. Behouden van bomen is een loffelijk streven, maar er is meer, bijvoorbeeld veiligheid. Het kappen van slechte bomen doet pijn, maar is tegelijk verstandig beleid, verantwoord handelen. Maar snoei die bomen dan en haal de gevaarlijke takken eraf!, zo luidt het verweer. Dat kost echter veel geld en levert maar een paar jaar winst op. Kappen is voor niemand leuk, maar het vervangen van slechte populieren is in deze situatie de betere besteding van het krappe groenbudget. Intussen houden we de vinger aan de pols bij de andere bomen en het andere stadsgroen. Als er ‘gekke dingen’ gebeuren, willen we daar graag bericht over ontvangen.

Redacteur Ons Den Haag gezocht De redactie van Ons Den Haag zoekt nog een redactielid. Enige kennis van de stad en affiniteit met redactiewerk is gewenst. Hebt u belangstelling, stuur dan een mailtje naar [email protected].

‘ h e t

bevorderen van de leefba arheid van den ha ag met

behoud van zijn karak teristieke wa arden’

Bestuur

Secretariaat

René (R.) Vlaanderen, voorzitter

Postbus 85977, 2508 CR Den Haag

Ineke (W.) Goudswaard, secretaris

E-mailadres: [email protected]

Jaap (J.) Trouw, penningmeester en coördinator leden

Website: www.vriendenvandenhaag.nl

administratie

Nieuwe leden

Jacob (J.) Bijl, vice-voorzitter en coördinator werkgroep

Nieuwe leden kunnen zich schriftelijk aanmelden bij het

Stadsbeeld en Stadsgroen

secretariaat of online via www.vriendenvandenhaag.nl

Bert (L.A.) de Nennie, coördinator werkgroep Activiteiten

Contributie

Martin (M.A.M.) Snuverink, hoofdredacteur Ons Den Haag

Individueel lid € 20,00; (echt)paar € 25,00 per kalenderjaar.

Hanny (J.W.M.) Wesseling-Gommers, coördinator wenskaarten

Bankrekening NL75 TRIO 0254 7011 91 Kamer van Koophandel Inschrijfnummer 404 098 95

EXCURSIES EN ACTIVITEITEN

V RI EN D EN VA N D EN HA A G O N S D EN HA A G 2 0 1 6 -1

Bezoek Haagse afvalverwerking Overslagstation Binckhorst (OSSB) te Den Haag, bijgenaamd ‘Afvalkathedraal’, bestaat sinds midden jaren negentig. Het station is destijds opgericht om het afval van de Gemeente Den Haag over water naar de Afvalverwerking Rijnmond (AVR) in Rozenburg te transporteren. Dit als gevolg van de sluiting van de afvalverbrandingsinstallatie AVI Den Haag. Op het station zelf wordt hoofdzakelijk het afval van de Gemeente Den Haag ontvangen. Dit betreft zowel het huishoudelijk restafval als het GFT. Jaarlijks wordt er circa 150.000 ton aan restafval en circa 5.000 ton aan GFT overgeslagen. Na de inzameling door HMS (Haagse Milieu Service, een samenwerkingsverband tussen de Gemeente Den Haag en Van Gansewinkel), wordt het afval op het station aangeboden. De opzet van het station is uniek in de wereld van afvaloverslag. Het is niet alleen hoofdzakelijk ingericht op transport over water, de gehele operatie vindt ook nog eens overdekt plaats. Zowel de ontvangst en het persen van het afval als de overslag middels een containerkraan en het beladen van de schepen zijn geheel inpandig.

Data: donderdag 21 januari om 13.00 uur, vrijdag 29 januari om 13.00 uur, donderdag 4 februari om 13.00 uur, vrijdag 26 februari om 13.00 uur. Aantal deelnemers: 10 personen per keer. Verzamelplaats: Plutostraat te Den Haag (schuin tegenover de Haagse Milieu Service; daar staat een bordje waar bezoekers zich moeten melden; er is daar ook een klein parkeerterreintje waar men kan parkeren). Bereikbaarheid: met tram 1, 9, 15, 16 of 17 naar halte Weteringplein. Vandaar lopen via Spaarne dwarsstraat, Binckhorstlaan, onder drie spoor viaducten door, Trekvlietplein rechts laten liggen en dan rechtsaf de Plutostraat in. Kosten: € 4,00 per persoon. Aanmelden: de procedure voor aanmelden vindt u onder het kopje ‘Aanmelden’ op pag. 4.

Bezoek synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente Aan de Prinsessegracht in Den Haag staat het kantoorgebouw van de Liberaal Joodse Gemeente. Erachter staat aan de Jan Evertstraat de synagoge, met het kantoor verbonden door een glazen zaal. Vooral de synagoge is een bijzonder mooi gebouw met een lange geschiedenis. De synagoge, ontworpen door Daniël Marot, werd na de inwijding op 9 augustus 1726 gebruikt door de Portugees Joodse Gemeente. In de joodse jaartelling was dit in het jaar 5486. Deze synagoge is de enige die in Den Haag ongeschonden uit de bezettingsjaren is gekomen. Na de oorlog heeft de Liberaal Joodse Gemeente het gebouw in gebruik genomen en sinds 1976 is de synagoge geheel in handen van deze gemeente. Tijdens ons bezoek aan de synagoge worden wij begeleid door een gespecialiseerde gids, die in het bijzonder zal vertellen over het gebouw en zijn gebruik. Verzamelplaats: Prinsessegracht 26. Data en tijd: maandag 18 januari om 10.30 uur

en dinsdag 9 februari om 19.30 uur. U wordt verzocht om 10 minuten voor aanvang aanwezig te zijn. Bereikbaarheid: Tram 9 (beide richtingen), bus 18 richting Clingendael of 22 richting Duinzigt: uitstappen halte Malieveld. Bus 18 richting Rijswijk of 22 richting CS - Duindorp: uitstappen halte Dr. Kuyperstraat. Aantal deelnemers: hieraan is geen grens gesteld. U kunt voor dit bezoek ook vrienden aanmelden die nog geen lid zijn van de Vrienden van Den Haag. Kosten: de kosten van de excursie bedragen € 4,00 per persoon. Aanmelden: de procedure voor aanmelden vindt u onder het kopje ‘Aanmelden’ op pag. 4.

3

4

EXCURSIES EN ACTIVITEITEN


Vriendenborrel Woensdag 27 januari 2016 van 17.00 tot 19.00 uur in bar/restaurant Pavlov (1e etage), Spui 173 (naast de Nieuwe Kerk). Op de Vriendenborrel van 27 januari luiden we het nieuwe jaar in. Naast alle goede wensen hebben wij een mooi programma voor u: de artistiek directeur van het Residentie Orkest, Roland Kieft, wil ons graag bijpraten over de ontwikkelingen bij het Residentie Orkest. Net als vele andere orkesten is dit gezelschap helaas geconfronteerd met grote bezuinigingen en het vereist de nodige fantasie, creativiteit en inzet om overeind te blijven.

Daarnaast wordt de winnaar van de zoekplaatjes, die het afgelopen jaar in de ODH’s zijn verschenen, bekend gemaakt. Thijs van Gaalen (zie de column van ODH nov/dec 2015) reikt de prijs uit. Zoals reeds in de laatste Nieuwsbrief is aangekondigd kunt u na de Vriendenborrel om 20.15 uur in de Nieuwe Kerk tegen gereduceerd tarief een kamermuziekconcert van het Residentie Orkest bijwonen met werken van Mozart. Hierbij kunt u de nieuwe musici op muzikale wijze ontmoeten.

Agenda Periode 16-1-2016 tot 16-3-2016 maandag 18 donderdag 21 woensdag 27 vrijdag 29 donderdag 4 dinsdag 9 vrijdag 26

januari januari januari januari februari februari februari

10.30 13.00 17.00 13.00 13.00 19.30 13.00

uur uur uur uur uur uur uur

-

12.00 14.30 19.00 14.30 14.30 21.00 14.30

uur uur uur uur uur uur uur

Liberaal Joodse synagoge Haagse afvalverwerking Vriendenborrel Haagse afvalverwerking Haagse afvalverwerking Liberaal Joodse synagoge Haagse afvalverwerking

Periode 16-3-2016 tot 16-5-2016 (nadere informatie in ODH 2016-2) Wandeling Van Bloedberg naar bajes Rondwandeling Clingendael, incl. Japanse Tuin Algemene Ledenvergadering

donderdag 24 maart 2016 dinsdag 29 maart 2016 zaterdag 2 april 2016 april-mei 2016 dinsdag 19 april 2016

Aanmelden Deelnemen aan een excursie kan uitsluitend onder de volgende voorwaarden: 1. Aanmelden per e-mail ([email protected]) of schriftelijk (Vereniging Vrienden van Den Haag, o.v.v. excursies, Postbus 85977, 2508 CR Den Haag). 2. Overmaken van de verschuldigde deelnemersbijdrage naar het juiste rekeningnummer NL15 TRIO 0197 7883 94 van Vrienden van Den Haag o.v.v. de excursie (naam, datum en/of tijdstip). Er wordt géén bevestiging van de aanmelding en de deelname verstuurd. Alleen in het geval van overintekening krijgt u per mail of telefoon een alternatieve mogelijkheid aangeboden. Aanmelden kan tot uiterlijk één week voor aanvang van de betreffende excursie. Bij verhindering graag zo spoedig mogelijk bericht via tel. 06 - 34 33 96 70, opdat iemand anders uw plaats kan innemen. Excursies zijn exclusief voor leden en evt. introducés.

VA N D E W E R K G R O E P E N


Renovatie van het Binnenhof: ondergang buiten het hof? Het Binnenhof moet worden gerenoveerd. Daarover is brede consensus. Installaties zijn verouderd en de brandveiligheid kan op termijn niet meer worden gegarandeerd. In de loop der eeuwen is al veel vaker gebouwd, gerenoveerd en gerestaureerd aan het Binnenhof. Altijd in fases en met openhouden van het complex. Ex-minister Spies heeft het kabinet nu de quick & dirty-variant geadviseerd. Nou, ja quick? Het Binnenhof zou vanaf 2020 vijfeneenhalf jaar gesloten worden. Daarbij worden dan de activiteiten van het Binnenhof verplaatst naar het huidige Ministerie van Buitenlandse Zaken, ook wel de Apenrots genoemd. Het Binnenhof gaat geheel dicht en wordt een afgesloten bouwterrein met uitbreiding naar het Plein. De mogelijkheid bestaat dat de Hofvijver vol drijvende containers komt te liggen.

Het Binnenhof overhoop in 1953 (foto Stokvis, verzameling Haags Gemeentearchief)

Wat betekent dat voor het Binnenhof en het omliggend historisch deel van Den Haag? Jaarlijks bezoeken een miljoen toeristen het Binnenhof. De restaurants, terrassen, lokale winkels en hotels leven ervan, om nog maar niet te spreken van de vele professionals die er lunchen, borrelen en winkelen. Niet alleen vanaf 2020, maar lang daarvoor, zal het wegvallen van het Binnenhof leiden tot leegstand van winkels en horecapanden in dit gebied, dat voor het merendeel bestaat uit monumentale panden. De ondernemers zullen hun doorgaans vijfjarige huurcontracten niet willen verlengen uit angst voor omzetderving en naar elders vertrekken. Leegstand in winkelstraten leidt tot meer leegstand

Winkelleegstand in het Noordeinde (foto Martin Snuverink, 11 december 2015)

en een onvermijdelijke neergang van vastgoed prijzen. Monumentale panden in onze prachtige binnenstad zullen verloederen. Leuke, unieke winkeltjes en restaurants als de Wiener Konditorei zullen verdwijnen. Na de renovatie komen er ketens als Kruidvat voor terug. De authenticiteit gaat verloren. Toeristen gaan Den Haag/Scheveningen mijden nu het Binnenhof als attractie wegvalt. Dat leidt weer tot meer verlies van middenstand en verlies van werkgelegenheid in heel Den Haag. Musea krijgen het nog moeilijker.

Dirty? Jazeker! Gefaseerd is ook geen feestje: dat duurt dertien lange jaren en ook dan zijn er, afhankelijk van welk deel van het complex wordt aangepakt, kleinere bouwplaatsen aan de buitenkanten. Het dagelijks ritme van het gebied blijft dan echter beter behouden, de leegstand zal minder zijn en de kans op verloedering ook. Toeristen zullen blijven komen. Het kabinet is voor quick & dirty. Het parlement wil eerst nog een uitwisseling van gedachten met het kabinet. Veel parlementariërs willen het Binnenhof liever niet verlaten en de Eerste Kamer wil vooralsnog liever niet weg uit het Binnenhof. Kort voor het ter perse gaan van dit artikel is bekend geworden, dat het kabinet heeft besloten om de ‘korte variant’ te willen volgen. Het is dan ook van groot belang, dat belangenorganisaties van zich laten horen zodat onze parlementariërs de belangen goed kunnen wegen. Onze hoop is nu nog gevestigd op de behandeling in de Tweede en Eerste kamer om deze quick & dirty variant alsnog te voorkomen. Wij wensen ons stadsbestuur veel moed en wijsheid toe in hun stellingname. Werkgroep Levende Historie

5

6



Scheveningen voor en na ‘De Zuid’ De metamorfose en de uitdaging van een nieuwe stad aan zee Scheveningen verandert. Het vissersdorp in de duinen wordt een ultramodern stedelijk woon- en werkgebied, profiterend van de toeristische aantrekkingskracht van haven en strand. We zien de metamorfose zich ontrollen. Met hoogbouw van luxeappartementen langs de Lelykade, Houtrustweg en Hellingweg. En daar komt tussen 2016 en 2022 nog het nodige bij. Zoals het project ‘De Zuid’ op het voormalige Norfolkterrein, met 700 woningen, in hoog- en laagbouw, 75.000 m2 kantoren en winkels.

gevuld is met leven, dan zal blijken of dit nieuwe Scheveningen hier op zijn plek is en of het oude onder de voet gelopen wordt.

Het plan voor De Zuid

Het is een duidelijke meerwaarde voor Scheveningen en voor de hele regio Haaglanden. Met een belangrijke aanvulling op het midden- en hogere segment woningaanbod en meer draagvlak voor voorzieningen door toevoeging van bewoners met hogere inkomens en een sterk sociaal-economisch profiel. En daar komt een nieuwe hoogwaardige OV-verbinding bij, met zowel stad als regio. Voor het relatief perifere Scheveningen een belangrijke toevoeging. Maar onvermijdelijk trekt deze hoogbouwimpuls ook een wissel op de vertrouwde identiteit van Scheveningen zelf. Het dorp met visindustrie wordt meegetrokken in de vaart van de hedendaagse stedenbouw en de nieuwe technische architectuur. Zijn de ontwikkelaars, A.S.R. Vastgoed en Gemeente Den Haag, in staat om er een parel van maken, zoals de verkoopbrochure ‘De Zuid’ met enthousiasme presenteert? Dat zal ook afhangen van de wijze waarop het nieuwe zich gaat verhouden tot het oude. De ontwikkelingen zijn in volle gang. Straks, als alles er staat en

Het wordt immers allemaal anders: groot, fris, strak, hoog, uitbundig en modern zakelijk. In weerwil van de romantische referenties van de architecten naar visserijloodsen en dorpswoningen bij de laagbouw. Alles breekt hier met het verleden, geïnspireerd door nieuw stedelijk denken en projectontwikkelaarsperspectief. Het is een scherp contrast met de smalle straatjes, achterommetjes en binnenplaatsjes, het romantisch versleten uiterlijk van het dorp en de rommelige menging van bedrijvigheid en wonen in de haven. Een nieuwe wereld dringt zich op en niet alleen visueel. Ook de economie verandert. Er komen meer recreatie en toerisme en meer zakelijke dienstverlening. Het nieuwe woningaanbod krijgt een doelgroep met hoog yup-gehalte, en de nieuwe bewoner komt van overal. De samenleving zal er contrasteren met de hechte sociale verbanden die onder vele generaties in Scheveningen hebben

Gevel met balkons


standgehouden, in en rondom de altijd aanwezige kerk. Hoe ruwelijk zal de unieke combinatie van visindustrie met lokale gemeenschap hier doorkruist gaan worden, en hoe zal de nieuwe import zich voegen in de gemeenschap? Te verwachten valt dat er merkbaar onderscheid zal zijn. Op het oog, maar ook in het hart. Een andere vraag die opkomt bij de vergelijking van het dorp en De Zuid betreft het kustklimaat. De oude Scheveningers gingen niet voor niets achter de duinen wonen. Beschutting is altijd sterk bepalend is geweest voor de bouwwijze van het wonen. Er is daar immers altijd meer wind, meer fel licht en lage zon dan aangenaam en meer zout in de lucht dan goed voor de kozijnen. De tekeningen van de nieuwe hoogbouw tonen hoopvolle balkons, waar de bewoners slechts enkele dagen per jaar geen last zullen hebben van windhinder. En ook de openbare ruimte geeft reden tot zorg bij het zien van de bouwtekeningen. Waar deze woonwijk direct de toeristische drukte van de badplaats raakt is de kans groot dat op de parterre de gordijnen dicht gaan en de tuintjes worden afgezet met schuttingen. Ook weten we dat robuust groen niet levensvatbaar is zo pal aan de kust, en dat behalve de wind en het felle licht ook het gebrek aan schaduw het klimaat er extra hard maakt. De temperatuur wordt er bovendien ‘s zomers overdag niet afgevlakt door oppervlaktewater in de directe woonomgeving, omdat dit op de hoge zandgrond niet goed te realiseren is. De verharding van de straten en de hoge vlakke gevelwanden maken dit gebied gevoelig voor hittestress. Het gewone stadsgroen zal in de zoute wind niet goed overleven. Misschien dat duinvegetatie een betere kans maakt. Maar de mooie plaatjes van de ontwerpbureaus die de laagbouw hebben voorzien van groene plantsoentjes en bomen zouden wel eens een illusie kunnen zijn. De tijd zal leren of dit nieuwe Scheveningen een goed idee was. De werkgroep en Stadsgroen en Stadsbeeld heeft daar aarzelingen over. Omdat door de klimaatcrisis het weer steeds extremere


uitschieters laat zien, maar ook omdat de markt voor kantoren al een overaanbod in Den Haag te zien geeft. Locaties als deze, die niet dicht bij regionale verbindingswegen gesitueerd zijn, zullen voor kantoren een beperkte aantrekkingskracht hebben. Leegstand ligt op de loer. En behalve voor dagelijkse levensbehoeften is het ook maar de vraag of winkels het hier zullen trekken. De niet all-seasons badplaats heeft zo zijn beperkingen. En als we zien hoe Amsterdam te lijden heeft van de bed&breakfast-invasie en de onderverhuur aan toeristen, dan schept dat een beeld dat we voor De Zuid niet zouden willen.

Plattegrond van De Zuid

Laten we hopen dat het absorptievermogen van de Scheveningse gemeenschap voldoende zal zijn; dat het onbarmhartige kustklimaat niet nog extremer wordt; dat de gebruiksmogelijkheden voor winkelen kantoorfuncties, zowel binnen als buiten het zomerseizoen, flexibel genoeg zullen zijn; en dat De Zuid en alle andere nieuwbouw op Scheveningen aan een evenwichtig nieuw stuk stad aan zee kunnen bijdragen. Elsbeth van Hijlckama Vlieg Werkgroep Stadsbeeld en Stadsgroen Bron afbeeldingen: LEVS Architecten

7

8



Komt er schot in het verkeer in Scheveningen? Al jaren belooft de gemeente Den Haag dat er ’binnenkort’ een visie komt op het verkeer in en naar Scheveningen. Loze beloftes. Niet alleen in Scheveningen maar ook rond het centrum blijven de bewoners snakken naar een oplossing voor het almaar doordenderende verkeer. Er zijn teveel uitlaatgassen, de luchtverontreiniging bedreigt onze gezondheid en de auto’s nemen veel te veel ruimte in, zowel rijdend als geparkeerd. Tien jaar geleden heeft de gemeente het VCP (VerkeersCirculatiePlan) ingevoerd, maar dat loste niets op. In het centrum werd het autorijden wat moeilijker, maar de overlast bleek slechts verplaatst naar andere wegen. niet echt nodig zijn: de forensen, bezoekers en toeristen. Is dat niet nadelig voor de economie? Nee, kijk maar naar Londen. Dat is toch een beter voorbeeld dan de onder smogdekens schuilgaande steden als Jakarta?

Scheveningen slibt dicht op mooie dagen

Wij denken dat het hoog tijd is om in Den Haag eindelijk eens een duidelijke keuze te maken: vóór de leefbaarheid, vóór de gezondheid en vóór duurzaamheid. Nee, meer parkeergarages zullen niets oplossen, integendeel, die trekken alleen maar meer autoverkeer aan. En nee, elektrische auto’s zullen geen oplossing bieden, want de files en het ruimtebeslag blijven (bovendien is het slechts een verplaatsing van de CO2-uitstoot). De gemeente wil het fietsverkeer en het openbaar vervoer bevorderen. Dat is prima. Fietsroutes, fietsenstallingen, frequent openbaar vervoer. Maar daarmee bereiken we nog niet dat er minder autoverkeer komt. Zolang de gemeente het autoverkeer volop accommodeert, redeneren veel mensen: Waarom zal ik mijn auto laten staan, zolang alle anderen gewoon blije automobilisten blijven? Behalve pull-maatregelen zijn ook push-maatregelen nodig. Dit betekent niet dat we anti-auto zijn. We willen juist ruim baan geven aan auto’s die echt nodig zijn: voor de loodgieter, de huisarts, de bevoorrading, de invalide, de taxi. Dat kan alleen als er een rem gezet wordt op de auto’s die

Communicatie en afsluiten Extreem veel verkeer wordt aangetrokken door de vele evenementen in Scheveningen. Zowel de gemeente als de organisatie zouden moeten adverteren: kom naar het vuurwerk, en kom met Openbaar Vervoer! Dat lukt Amsterdam toch ook bij Sail? Dat moet ons ook lukken. Zet verkeersbegeleiders neer bij de vier toegangspoorten tot Scheveningen. Zodra de garages voor 80% vol zijn, krijgen ze een seintje: afsluiten (de laatst doorgelaten auto’s kunnen er dan nog net bij). Nu gebeurt dat te laat, waardoor het hele gebied één groot verkeersinfarct wordt. Voor bewoners moet de toegang wel mogelijk blijven. Misschien handig om een vignet hiervoor in te voeren? Daarnaast natuurlijk tevoren met de HTM afspreken dat er een heleboel extra ritten gemaakt worden met de trams, zowel voorafgaand aan het evenement, alsook in de uren erna! Helaas zijn er al garages in voorbereiding voor Hommerson en het Circustheater. Het zou effectiever zijn wanneer de parkeergarages in Zoetermeer in het verwijssysteem werden opgenomen. Overal betaald parkeren In en nabij Scheveningen zijn diverse gebieden met gratis parkeren. Vooral de locaties rond de haltes van tram 1 en 9 zijn zeer in trek. Niet alleen op Scheveningse hoogtijdagen, ook forensen maken hier graag gebruik van. Ze zetten hun auto neer, stappen op de tram en zijn na 2 of 3 haltes al bij hun kantoor in het centrum, bij het winkelgebied, of op het strand. Dit grote gebied vormt een prachtig en druk gebruikt gratis



transferium, dat vele malen dichter bij de bestemming ligt dan het transferium Hoornwijck. Hierdoor verstopt Scheveningen, en het is nadelig voor Den Haag. Deze auto’s hebben immers eerst de hele stad doorgereden, en dus een flinke bijdrage aan de luchtverontreiniging en de files geleverd. Tweemaal per dag, elke werkdag. Het zou voor de hele stad beter zijn als er ook betaald parkeren wordt ingevoerd tussen de betaald-parkeren-gebieden ’Scheveningenachterland’ en het centrum. Dan zal transferium Hoornwijck te klein blijken en kunnen meer transferia worden geopend. De matrixborden op A4, A12 en A13 kunnen goed gebruikt worden om het autoverkeer hierheen te leiden.

Sluit het Rondje van bus 23 Momenteel heeft bus 23 een U-vormige route: van Kijkduin via Rijswijk en Voorburg naar Scheveningen. Door de route van bus 23 tot een cirkel te sluiten (waarbij uiteraard de cirkel zowel linksom als rechtsom wordt bereden) krijgen de noord- en de zuidzijde van de kust eindelijk een rechtstreekse verbinding, en wordt aan het autoverkeer op de noordwestelijke hoofdroute eindelijk een OV-alternatief geboden. Extra voordeel is dat men overal op de route kan beslissen of men links- of rechtsom het snelst bij zijn bestemming is. Rechtstreekse toegang tot Malieveldgarage De Malieveldgarage wordt ondergewaardeerd. Deze zou aantrekkelijker worden als het parkeergedeelte wordt verbreed, en de voetgangers recht tegenover de Bosbrug respectievelijk de Nieuwe Uitleg bovenkomen. Het is onbegrijpelijk dat destijds niet gekozen is voor een rechtstreekse in- en uitgang naar de Utrechtsebaan. Maar dat kan alsnog. Een mooie fly-over over het tegemoetkomende verkeer, en een ferme duik in het diepe onder het Malieveld. Volgens de reclames van automerken zullen automobilisten dit een ultieme ervaring vinden. Metro langs de kust Scheveningen en Den Haag worden volgens het mobiliteitsbeleid van Rijksoverheid en gemeente ontsloten door zogeheten ’inprikkers’ (vanaf A13, A12 en A4). De auto’s worden als het ware door een grote bulldozer vooruitgeschoven richting zee. In het verleden piepten we nog wel eens dat

Een klein stuk van het druk gebruikte gratis transferium in Scheveningen

een rondweg, net als bij andere grote steden, een betere oplossing zou zijn. Dat is definitief van de baan. Maar voor het OV richting Scheveningen – nu ook alleen inprikkers – kan wel een ring worden ontworpen: een ondergrondse metro. Een metro langs de kust, onder de duinen, in zuidelijke richting tot Hoek van Holland, en in noordelijke richting tot Velsen. En natuurlijk met een paar haltes langs de Haagse kust. Voor het Kurhaus, bij de haven en bij Kijkduin. Door deze lijn wordt Den Haag van alle kanten bereikbaar, en worden tegelijk de Bollenstreek, het tuinbouwgebied en alle kustplaatsen goed aangehaakt aan het OV.

Tot slot De laatste twee maatregelen zijn voor de langere termijn, maar de drie eerstgenoemde kunnen vrijwel direct worden ingevoerd. Voor het betaald parkeren zou de gemeente een duidelijke keus moeten maken: niet meer uitsluitend de oren laten hangen naar de wijkbewoners. Het bevorderen van de leefbaarheid in de héle stad zou doorslaggevend moeten zijn. Dat is immers in het belang van álle inwoners van Den Haag. Eveline Blitz Werkgroep Stadsbeeld en Stadsgroen

9

10

UITGELICHT


Uilebomen: een ‘nieuw binnenstedelijk hofje’ Aan de Uilebomen 66 -71 staat een gebouwencomplex uit 1922, dat min of meer een architectonische eenheid vormt. De bekende Haagse architect L.A.H. de Wolf tekende ervoor. Het complex omvatte de St. Antonius van Paduaschool, een apart deel herbergde ene St. Franciscuskapel en nr. 71 huisvestte sinds 1983 het Klubhuis Boskant. Door ontvolking van de binnenstad moest de school in 1966 sluiten. De geheimzinnige kapel was al lang niet meer in gebruik en het Klubhuis heeft onlangs elders onderdak gekregen. Al deze functies waren gelieerd aan de parochie De Boskant.

De gevelwand aan de Uilebomen 66-73 (foto Els M. van den Broek)

Het complex strekte zich uit achter de façade van de Uilebomen tot de Hekkelaan, destijds letterlijk een ‘achter ’buurt met sloppen en hofjes. Pas in 1989 was dit gebied volledig gesaneerd en het ziet er nu prettig leefbaar uit. Sinds de kredietcrisis is de Koninklijke Haagse Woningvereniging van 1854 de eerste Haagse woningcorporatie die het heeft aangedurfd bestaande bebouwing om te vormen tot sociale

De nieuwbouw, gezien van de oudbouw naar de Hekkelaan (tekening architectenbureau)

huurwoningen. Op 1 september 2015 heeft de vereniging het complex van de gemeente aan gekocht. De uitvoering begon drie weken later met de feestelijke onthulling van het bouwbord door wethouder Joris Wijsmuller, die zijn grote waardering uitsprak voor de vereniging, nu de Haagse woningcorporaties nauwelijks tot nieuwbouw komen. De oudbouw aan de Uilebomen blijft gehandhaafd en wordt in oude luister hersteld. Er komen 40 tweekamerwoningen, waarvan 9 in de oudbouw plus 31 nieuwbouwwoningen op het binnenterrein tussen Uilebomen en Hekkelaan. De woningen zijn bedoeld voor de startersmarkt en zijn te huur in het sociale segment. Architect is Fred Bos van de Architecten Combinatie, Stille Veerkade 35. Aannemer is Niersman te Voorschoten. Ontmanteling en sloop zijn nu gereed. Dan volgen bodemsanering en fundering met schroef palen om trillingschade en geluidhinder te beperken. Uiterlijk februari 2017 dient Niersman de woningen op te leveren. De nieuwbouw heeft het karakter van een binnenstedelijk hofje, dat vanaf de Hekkelaan wordt ontsloten. De gevel zal een kunstobject krijgen; met het ontwerp is men al bezig. Jaap ’t Hart, directeur van de woningvereniging, is er trots op in een buurt die zo in de lift zit een dergelijk project te mogen realiseren. Dat smaakt naar meer. Martin Snuverink

De nieuwbouw, gezien vanaf de Hekkelaan (tekening architectenbureau)

UITGELICHT


Torenstraat 172 Niet iedereen weet meer dat het gebouw op de hoek van de Torenstraat en de Noordwal in de eerste helft van de jaren 50 gebouwd is als huisvesting voor het Ministerie van Marine. En zeker is niet bij iedereen bekend dat dit gebouw ontworpen is door Co Brandes. Nu is dat ook weer niet helemaal waar, in eerste instantie is het gebouw ontworpen door architect L.N. Schippers. Gevreesd werd echter dat dat ontwerp de Welstandscommissie niet zou passeren. Reden om Co Brandes te vragen de ‘aesthetische verzorging’ op zich te nemen. Zoek je in Wikipedia naar werken van Co Brandes dan staat dit ministerie er duidelijk op zijn naam bij. Nu is het inderdaad een robuust gebouw, maar de kalige plint aan de zijde van de Torenstraat, de parterre is iets opgetild, zou in onze tijd toch best een kleurtje mogen krijgen!

Hoekaanzicht kantoorgebouw (foto Els M. van den Broek)

Maar ook de eigenaar van dit gebouw, Haagsche Beleggingen CV, is thans geconfronteerd met een huuropbrengst die niet aan de verwachtingen voldoet. Op zoek naar een nieuwe bestemming en in overleg met de gemeente heeft de beleggingsgroep besloten het gebouw geschikt te maken voor huisvesting van 152 studenten. Hoewel geen monument, is het gebouw toch een karakteristiek pand op een markante plek en buitenruimten creëren (die verplicht zijn bij ombouw tot appartementen) zou afbreuk aan het gebouw doen en vanzelfsprekend tot veel hogere kosten leiden. Om die reden is er gekozen voor studentenhuisvesting en niet om er (dure) appartementen te vestigen. Overlast van studentenfietsen zal worden voorkomen door de bestaande binnenruimte/parkeerplaatsen geschikt te maken voor het stallen van 175 fietsen.

Er zijn bij de ontstaansgeschiedenis van dit gebouw nog een paar opvallende zaken: het Rijk wilde dit kantoor niet in eigendom hebben, voorzag men al de opheffing van een apart marineministerie? Het werd gebouwd in opdracht van een tweetal verzekeringsmaatschappijen. Ook was de locatie westelijk van het Binnenhof gekozen, in afwijking van de overige ministeriegebouwen en de door Dudok aangegeven plaats voor het nieuwe regeringscentrum. Waarschijnlijk hebben hier pragmatische motieven de hoofdrol gespeeld. Hoe het ook zij, in 1959 werd het Ministerie van Marine opgeheven en ging op in het Ministerie van Defensie. Wel werd het gebouw tot 1983 door Defensie gebruikt. Dat het gebouw oorspronkelijk voor de marine was bedoeld is o.a. nog te zien bij de entree waar een reliëf van een koggeschip is aangebracht. Nadien zijn er allerlei organisaties, zowel commercieel als niet-commercieel, in gehuisvest geweest. Ondergetekende kan uit eigen ervaring hierover meepraten.

Kleurrijke gevelwand (foto Els M. van den Broek)

Nu het begin van de Veenkade sinds het herstel van de historische gracht ter plekke weer een levendig stukje stad is geworden zullen de 152 studenten zich waarschijnlijk snel thuis voelen. Valentijn van Koppenhagen

11

12

UITGELICHT


Moeten we van Ons Den Haag maar Ondergronds Den Haag maken? Het is wat prematuur Ons Den Haag om te dopen in Ondergronds Den Haag, maar de signalen zijn er. Na parkeergarages onder Plein, Malieveld, Tournooiveld, het Souterrain en de Hubertustunnel is er een onderwater-parkeergarage aan de Veenkade gebouwd. raad was duur, en na vele studies, en met enkele miljoenen euro’s aan extra kosten, werd besloten er toch maar een klas sieke parkeergarage met hellingbanen van te maken, uiteraard met veel minder auto’s. Einde verhaal.

Een onvervalst staaltje van civiele en regel techniek zal het mogelijk maken dat, nadat de aannemer een nieuwe vloer heeft gestort, 160 auto’s geheel automatisch vanaf ingangs huisjes op de Veenkade en de Noordwal als broodjes in een oven worden geschoven. En dat zonder toedoen van de mens. We zullen er aan moeten wennen, dat robots steeds meer onze taken gaan overnemen.

Sensoren blokkeren het systeem als er nog mensen of dieren in een auto blijven zitten, maar wat gebeurt er wanneer iemand zich in je kofferbak verstopt heeft? Eerst controleren dus maar!

De techniek van een volautomatische autoberging (VAB) is niet nieuw. Een dergelijke parkeergarage is al sinds 2006 in gebruik onder de Apeldoornse laan. Begin juni vorig jaar was op de Veenkade een open dag, die ik vol verwachting en verbazing heb bijgewoond. Verbazing, omdat hier kennelijk wel is gelukt wat destijds in Den Bosch niet het geval was. Omdat de gemeente Den Bosch slechts de beschikking had over een te kleine kelder vlak naast het stadhuis, werd besloten een volautomatische autoberging te bouwen. Door deze innovatieve oplossing konden er bijna twee keer zoveel auto’s in als in een klassieke parkeergarage. Bij het proef draaien bleek dat de auto’s er gekreukeld uitkwamen. Goede

Gezien de degelijke presentatie, en de ervaring opgedaan met de VAB onder de Apeldoornselaan, verwacht ik niet, dat deze taferelen zich hier zullen voordoen. Binnenkort wordt ook begonnen aan de lange geboorde Rotterdamsebaan-tunnel tussen de A13 en de Binckhorst. Als het in dit tempo doorgaat, moet Ons Den Haag binnenkort een special uitgeven, over ondergronds bouwen. We zijn er klaar voor.

Eerst gaan robots onze auto’s parkeren, straks gaan ze ze nog besturen ook

De gemeente heeft ca. 25 miljoen euro aan de garage uitgegeven, met inbegrip van het opnieuw open maken van de singelgracht, met nieuwe kademuren en brug. Een welkome opsteker voor de rondvaartexploitanten. Wat vinden de horeca-uitbaters aan de Veenkade van deze hele operatie? Aanvankelijk hadden zij grote bezwaren tegen dit project, omdat door de slechte bereikbaarheid hun omzet aanzienlijk zou teruglopen. Een beroep op een vergoeding door de gemeente werd afgewezen als ondernemersrisico. Uitbater Ron Ketting van de Bieb (geopend in 1996): “Die ruim twee jaar bouwtijd heeft me bijna de kop gekost, maar je hoort me nu niet meer klagen. Ik heb een drijvend terras op het water gebouwd en met mooie dagen zit het hier stamp vol. Door de terugkeer van het water is mijn omzet aanzienlijk toegenomen. De Veenkade is nu helemaal hot.” Tekst en beeld: Bert Hilberts

Z O E K P L A AT J E


Ontdek uw stad via verborgen beelden en plekjes Om uw kennis van onze stad te blijven bevorderen, gaan wij ook in 2016 door met ‘Zoekplaatje’ en plaatsen we steeds twee foto’s die ergens in Den Haag zijn genomen. Wij gaan ervan uit dat dit plekken zijn die niet voor iedereen direct herkenbaar zijn en de vraag is natuurlijk … waar is de foto gemaakt? Liefst met een zo duidelijk mogelijke (plaats)aanduiding.

Foto 1.1

Foto 1.2

Wij hopen dat u, wellicht door daadwerkelijk het een en ander uit te zoeken en eventueel op de fiets Den Haag te doorkruisen, de stad op deze manier nog beter leert kennen. De plaatjes in nr 2015.06 bleken niet al te moeilijk, alle inzendingen waren correct, maar het waren er dit keer niet erg veel. Om het nieuwe jaar eenvoudig te beginnen heb ik twee plaatjes van hetzelfde gebouw gekozen, zodat u met dit donkere, gure weer maar één keer op de fiets hoeft te springen. Twee vliegen in één klap dus. Wij blijven ons verheugen over uw deelname en

wensen u ook nu weer veel succes en vooral fietsen kijkplezier. Hierbij weer een kleine aanwijzing: foto 1.1 en 1.2 – dit gebouw had van 1960 tot 2004 een heel andere bestemming, nu in gebruik als zorgcentrum. Uw antwoorden kunt u sturen aan: Redactie Ons Den Haag p/a [email protected] Els M. van den Broek

Oplossing 2015.06 foto 6.1 – konijnen op het Goudenregenplein, ze worden aaistenen genoemd, naar een idee van de Gemeente. De winkeliersvereniging kon kiezen uit verschillende modellen. foto 6.2 – schapenkoppen op Schapenlaan/hoek Zusterstraat, kunstenaar Ingeborg Müller (1996)

13

14

H A A G S WAT E R


Haags water, deel 6 (slot): Loosduinse Vaart en Kanaal Loosduinse Vaart Na het gereedkomen van de grachtengordel omstreeks 1650 werd evenwijdig aan de Loosduinseweg de Loosduinse Vaart gegraven. Nu kon Frederik Hendrik over water zijn buitenverblijf in Honselersdijk bereiken. Pas medio 19e eeuw, toen de tuinbouw in het Westland tot grote bloei was gekomen, werd de Loosduinse Vaart belangrijk als transportweg naar de groentemarkt aan de Prinse gracht en, na demping ervan, naar de Veenkade. Nadat de groentemarkt in 1932 verhuisd was naar het nog nieuwe Laakkanaal, is de vaart vanaf de Loosduinsebrug tot aan het Laakkanaal nutteloos voor de scheepvaart geworden. En toen de tuinders van schuiten op auto’s waren overgegaan, kon de rest van de Loosduinse Vaart worden gedempt, behalve het stukje tussen de Valkenbosvaart en het Laakkanaal, dat voor de waterhuishouding van belang bleef. In Loosduinen is vrijwel niets meer van deze vaart te ontdekken; op het laatste gedeelte rijdt nu tram 2. Hier heeft de groenteschuit het veld geruimd voor de tram.

De Sprank in Klein Zwitserland

Ooit is het de bedoeling geweest dat het Escampkanaal – dit is het nu zo woonarkrijke water langs de Veenendaalkade – zou worden doorgetrokken tot de Nieuwe Vaart (Dekkershoekje, Lozerlaan/ Nieuwe Weg), maar de ontwikkeling van het groentetransport per as heeft dit plan achterhaald. In 1955 was het plan definitief van de baan.

Kanaal naar Scheveningen Er is geen vaarweg, waar zo lang over gedelibereerd is, als de verbinding van Den Haag naar Scheveningen. Al in 1640 waren er plannen om een verbinding tussen Den Haag en de zee te maken, met allerlei varianten via Delft en Leiden. Vooral de machtige stad Delft was een fervent tegenstander van deze plannen. Men vreesde ooit door Den Haag overvleugeld te worden en had er zelfs strafexpedities naar Den Haag voor over om de Hagenaars mores te leren. Het plan van Burgemeester Copes van Cattenburgh gaf in 1824 de doorslag en leidde uiteindelijk tot de aanleg van het Kanaal naar Scheveningen. Met argumenten als afvoer van vuil grachtenwater, een

H A A G S WAT E R


rechtstreekse verbinding met het Badhuis, bevoorrading van Scheveningen en afvoer van gevangen haring, lukte het om in 1832 met de aanleg te beginnen. Maar al in 1834 liet Koning Willem I, nota bene de ‘kanalenkoning’ genoemd, het werk stoppen. Er was te weinig geld en er was veel bezwaar van de Scheveningse hotelhouders, die vreesden dat de stranden zouden vervuilen door smerig ‘Haags water ’. Je kunt je afvragen of men zich de gevolgen van een doorgraving door de duinen bij Seinpost voldoende had gerealiseerd. Immers aan het einde van het Verversingskanaal moest in 1888 een zeesluis gebouwd worden om bij hoog water overstroming van Den Haag te voorkomen. Een dergelijke sluis zou er dan ook bij Seinpost moeten komen.

Werk met werk maken Pas in 1853, toen de gemeente fors meebetaalde en er bovendien geld vrijkwam door ‘werk met werk’ te maken, werd het graven hervat. Met het ontgraven zand werd een deel van het Statenkwartier opgehoogd. Om al dat afgegraven zand per schuit te kunnen vervoeren werd een aantal spranken gegraven (sprank = smalle tak van een waterloop). Aan weerszijden van ‘De Sprank’, die begint onder het voormalige KLM-gebouw, werd in 1875 begonnen met het afgraven van de duinen waardoor Klein Zwitserland ontstond. De Sprank loopt door de Stadskwekerij, langs de tennisbanen en maakt bij de Van Alkemadelaan een lus om het complex van hockeyclub Klein Zwitserland. Toen de afgravingen voltooid waren, had niemand meer enige belangstelling voor dit fraai stukje natuur. Slechts een enkele roeiboot en kano vaart hier. Ook staan er twee fraaie landhuizen aan de oevers van de Sprank, waaronder het ‘Zwitserse huis’, ooit ambtswoning van Pieter Westbroek, directeur van de Dienst der Gemeenteplantsoenen, naar wie het Westbroekpark is genoemd. Eindelijk na 30 jaren ... Na 30 jaar graven was men in 1863 Scheveningen genaderd en kwam er bij Seinpost een binnenhaven. De namen Badhuiskade en Haringkade herinneren hier nog aan. Zowel boottochtjes naar Seinpost als de export van haring met wel tientallen schepen per dag zijn jarenlang een succesverhaal geweest.

De geamputeerde Loosduinse Vaart bij de Leyweg/Thorbeckelaan

Scheveningen was in die tijd nog een mondaine badplaats en men deed er alles aan om het de koopkrachtige badgasten zoveel mogelijk naar de zin te maken. Van 1859 tot 1879 voer de ‘Gondel’ naar Seinpost en vanaf de Zwarteweg voeren in de 20e eeuw motorschepen over het Kanaal naar Scheveningen. Toen in 1968 de Dr. Kuyperdam doorvaart onmogelijk had gemaakt, waren alle remmen los en begon in 1970 het dempen van de binnenhaven met zijtakken en het verlagen van de doorvaarthoogtes. Recente pogingen om de havens weer open te maken zijn gestrand op de veranderde infrastructuur. Zo blokkeert de grote ondergrondse waterberging bij de Blinkerd deze wens. Pleister op de wonde is dat de Dr. Kuyperdam inmiddels weer door een brug is vervangen, waardoor directe tochten met lage vaartuigen vanuit de binnenstad naar Madurodam en het Westbroekpark gelukkig weer mogelijk zijn. Hopelijk heeft deze reeks van artikelen over ‘Haags Water’ duidelijk gemaakt, dat onze stad ook op dit gebied veel meer te bieden heeft dan menigeen denkt. Wellicht, dat deze artikelen ooit nog eens zullen leiden tot heropening van in het verleden gedempte havens. Lichtpuntjes zijn de Veenkade/Noordwal en de Dr. Kuyperdam. Tekst en beeld: Bert Hilberts

15

16

OP HET WEB


Digitaal Den Haag Net als de bouwwereld in Den Haag staat ook de digitale wereld in Ons Den Haag niet stil. Websites worden meer persoonlijke weblogs – kortweg blogs genoemd – en deze nemen weer het voortouw bij de ontwikkeling van de sociale media. Denk hierbij aan Hyves (alweer tanende), Twitter, Instagram, Facebook etc. en niet te vergeten de Apps. Te veel om ze hier allemaal op te noemen maar hierover later op deze pagina meer. Ook de website van de Vrienden van Den Haag (vriendenvandenhaag.nl) is aan zo’n update toe, waarbij meer personen dan alleen de redactieleden de activiteiten rond een leefbaar Den Haag kunnen inbrengen. Samenhang tussen website, blog en blad zal hierbij de meeste aandacht vragen. De werkgroep Nieuwe Website is na een lange periode van aarzeling nu toch echt op dreef. Maar voor het zover is, hier enkele nieuwe ontwikkelingen op het internet over Den Haag die voor de Vrienden interessant kunnen zijn.

De nieuwsbrief ‘Den Haag Maakt het’ informeert u over veranderingen in het openbaar vervoer, fietsvoorzieningen, riolering, veilige wegen, bruggen en parkeerplekken. Op de website van Den Haag (denhaag.nl/home/volg-ons.htm) kunt u aangeven welke informatie u regelmatig in uw mailbox wilt ontvangen. De uitgebreide informatie is voor Vrienden een welkome aanvulling op de Haagse ontwikkelingen.

Makkelijker nog is het om gebruik te maken van de App ‘OmgevingsAlert’ (omgevingsalert.nl/ app/). Deze is gratis te verkrijgen voor pc, Mac en alle typen smartphones. Het voordeel hiervan is dat u de straal van de omgeving waarover u op de hoogte wilt blijven zelf kunt instellen. Om u een voorbeeld te geven welke ‘alerts’ mij onlangs bereikten: het aanvragen van een vergunning voor het plaatsen van een dakopbouw bij mij om de hoek, de inloopavond over de herinrichting van de Archimedesstraat en de aanpak van het fietspad tussen Fahrenheitstraat en Beeklaan.

Nu wij het toch hebben over fietspaden in Den Haag, ik kwam een interessante vernieuwing tegen in aanwijzingsborden bij wegopbrekingen. ‘Volg de APP’ met daaronder een vreemd ’tvstoringachtig’ plaatje (QR-code). De naam kunt u verder vergeten maar dit plaatje leidt u naar de website over het onderhoud aan fietspaden. Tekst en beeld: Niek ’t Hart

KORT HA AGS


Gehaspel met straatnamen Wie bewondert niet de grote schilder Vincent van Gogh? Hij heeft zelfs ruim vijf jaar in Den Haag gewoond en gewerkt. Toch heeft hij hier geen straatnaam. Dat komt doordat er al een Van Goghstraat (1898) bestaat, genoemd naar een houthandelaar. Een ‘Tweede Van Goghstraat’ kan toch niet?

Vincent van Gogh Tunnel richting Den Haag (boven) en richting Voorburg (onder). 3 december 2015

genoemd naar de landshoofdstad en de rest naar 7 van de 9 provinciehoofdsteden. Waarom Bergen (Henegouwen) en Aarlen (Luxemburg) ontbreken is een raadsel. Dit heeft niets te maken met een controverse tussen Vlaanderen en Wallonië. De overige ‘Belgische’ straten zijn genoemd naar kleinere historische steden: de Ypersestraat (1917) naar Ieper, dat tot ten minste 1912 nog als Yper werd geschreven. Met Namensestraat (1928) heeft de straatnaamcommissie geblunderd, want het had moeten zijn Naamsestraat. De naam Deven tersestraat (1916) is mal, want de bijvoeglijke vorm van Deventer is ook Deventer! Zou de Hen drik van Deventerstraat (1914) de motor van deze dwaling zijn? Dan hebben we de Vruchtenbuurt: de vruchtnamen komen 22 maal in enkelvoud en 9 maal in meervoud voor. Er is geen peil op te trekken: Bos besstraat naast Aalbessenstraat en Kruisbessen straat; Aardbeistraat en Braamstraat naast Fram bozenstraat; Perziklaan naast Abrikozenplein.

Pas in 2012 kwam er door particulier initiatief een bescheiden eerherstel: de graffiti in de Vin cent van Gogh Tunnel, de fietsverbinding tussen Mariahoeve en Voorburg ’t Loo. Mooi, maar waarschijnlijk niet duurzaam. Men had destijds ook een straat ‘Vincentstraat’ kunnen noemen. Van Gogh signeerde zijn schilderijen immers steevast met zijn voornaam, zoals Van Rijn met ‘Rembrandt’ signeerde. En de Rijnstraat bestond al voordat de Rembrandtstraat haar naam kreeg. In het Belgisch Park zien we een baaierd van straatnamen, Belgische, Nederlandse en zelfs een Franse. Van de 8 ‘Belgische’ straten is er één

In de Vogelwijk vinden we 36x enkelvoud en 7x meervoud: Eendenlaan, Hoenderlaan, Kraaien laan, Mezenlaan, Pauwenlaan, Sijzenlaan, Spreeuwenlaan en Zwanenlaan. De achtergrond hiervan blijft in nevelen gehuld. De naam Hoen derlaan is apart. Hoender is oorspronkelijk het meervoud van hoen en bestaat alleen nog als voorvoegsel. Zulke voorvoegsels, ook runder-, kalver- en kinder-, geven een meervoud aan. In de Bloemenbuurt zijn alle bloemnamen enkelvoud, behalve in Rozenstraat. Het is beslist niet de wens straatnamen en andere toponiemen te corrigeren. Het aardige is juist dat dit ook historische sporen zijn. Er is geen dringende reden om die te wissen. Er zullen vast nog wel veel meer anomalieën in de Haagse toponiemen voorkomen. Opmerkelijke anomalieën zijn welkom bij de redactie! Tekst en beeld: Martin Snuverink

17

18

KORT HA AGS


Stadsflitsen De verschutting van Den Haag is begonnen. Een eindeloos lange schutting van nieuw hout ontsiert het Spuiplein. De afbraak van de Dr. Anton Philipszaal is een feit. Vanaf het terras van Café Van Beek is het gevoel van verlies groot. Verlies omdat een groot deel van de Haagse bevolking geen afbraak wenst en heeft verloren van de wens van de gemeente. Maar ook verlies van een Haags icoon dat stond voor creatieve architectuur tegen minimale bouwkosten.

Dit lijkt het Matrozenkoor voor de Waalse Kerk aan het Noordeinde. Dat wordt wel vaker gezegd volgens iemand van de Koninklijke Marine die ik tijdens deze koffie- en rookpauze aanspreek. Kort na hun aankomst in Nederland presenteren nieuwe ambassadeurs hun geloofsbrieven aan de koning. Dit gebeurt op woensdag op het Paleis Noordeinde en daar hoort nu eenmaal een stukje ceremonie en protocol bij. Vertegenwoordigers van de Koninklijke Marine en van de Landmacht maken hier deel vanuit. Wie kent ze niet, de bladblazers van het Haags Werkbedrijf? Mannen, maar ook vrouwen, in gekleurde hesjes die groepsgewijs over straat gaan op zoek naar vuil en bladeren, gevolgd door een veegwagen. Echt prettig is het niet als de bladblazers met hun lawaaiige windmakers langs komen. Wat heeft het voor zin?, is de vraag die steeds vaker gehoord wordt. Dit plaatje geeft het antwoord. Bovendien zijn het mensen die moeilijk aan een baan komen. Het HWB helpt hen daarbij.

KORT HA AGS


Kort geleden was er nog maar één oud type tram dat de zeshonderd wissels van het Haagse tramnetwerk ijsvrij kon maken. Na vele winters met nauwelijks last van bevroren wissels vond men het bij HTM toch wel nodig een pekeltram te kunnen inzetten. De stad telt slechts enkele verwarmde wissels waar niets aan hoeft te worden gedaan. Sinds 2013 rijden er drie pekeltrams in Den Haag. Laat de vorstperiode nu maar komen. Daar komen ze nog wel van terug, dacht ik steeds als ik langs mijn favoriete afdaling naar de tweede binnenhaven fietste. Zonder bericht was deze namelijk afgezet en had men voor de zekerheid het begin van de weg opengebroken. Mijn wens gaat niet meer in vervulling omdat de afrit aan de Dr. Lelykade nu is ingenomen door in aanbouw zijnde hoogbouw. Het kerkje van de Oud-Gereformeerde Gemeente van Scheveningen aan de Westduinweg, hoek Dr. Lelykade staat er wat verloren bij … Het Atlantikwall-informatiepaneel met een afbeelding van de Houtrustkerk ter hoogte van de sluis. Al eerder besteedden wij in Ons Den Haag aandacht aan de geslaagde serie informatiepanelen en routebeschrijvingen van de Antlantikwall-geschiedenis in Den Haag. Wat mij vandaag opvalt is de foto uit de oorlogsjaren van de kerktoren aan de Beeklaan. Als u goed kijkt, nu de bladval is ingezet, kunt u de toren van de kerk aan de Beeklaan zien. Tekst en beeld: Niek ’t Hart

19

COLUMN


Sterke ’Haagse’ dames door de eeuwen heen Als Haags historica spreken drie opmerkelijke Haagse vrouwen uit onze plaatselijke geschiedenis mij zeer aan. Als eerste in de rij: Amalia van Solms (1602 -1675). Zij was een sterke vrouw in het Den Haag van de 17e eeuw. Amalia was de vrouw van Frederik Hendrik, de zoon van Willem van Oranje. Speciaal voor haar liet Frederik Hendrik het Huis ten Bosch bouwen. Wie de tijdelijk opengestelde Oranjezaal bezoekt, aanschouwt een monumentaal eerbetoon aan Frederik Hendrik. Diplomatiek als ze was heeft ze bij de dood van haar man zijn rol buiten proporties opgeblazen en het sobere hof van de Oranjes ver anderd in een van de meest luisterrijke hoven van Europa. Aan die hoven zou twee eeuwen later de volgende pittige Haagse haar opwachting maken, Alexandrine Tinne (1835-1869). Alexandrine woonde samen met haar moeder op het Lange Voorhout. Al op jonge leeftijd was zij zeer onder nemend en vermogend door de erfenis van haar vader. Den Haag was klein en bekrompen in haar ogen. Zij verveelde zich en haar nieuwsgierigheid voerde haar naar het buitenland. Zij ondernam vele reizen in en buiten Europa met haar complete hebben en houwen bij zich, een hele karavaan op drift. Daarmee voelde zij zich vrij en sterk. Zij werd een Haagse ontdekkingsreizigster en exploreerde Afrika tijdens haar latere reizen. Anders dan Amalia, die het leven, de kunst en cultuur naar Huis ten Bosch in Den Haag haalde, zocht Alexandrine het dus ver buiten Den Haag. Het contrast is groot. Amalia stierf omringd door wat ze had opgebouwd, vredig in Den Haag, terwijl Alexandrine in de bloei van haar leven tijdens haar avontuurlijke reis werd vermoord! De derde sterke Haagse dame is van recentere datum en was actief op een heel ander terrein. Conny Stuart (1913 -2010), de Grande Dame van het theater met haar bijzondere verschijning en opvallende timbre. Zij zou in staat zijn geweest om beide bovengenoemde vrouwen op het toneel weer tot leven te brengen. Conny groeide op in Den Haag, in de schaduw van het Vredespaleis. Zij zong een van de meest bekende melancholische liedjes van Annie M.G. Schmidt over onze stad ’Wat voor weer zou het zijn in Den Haag?’ Een vraag die A lexandrine zich in verre oorden misschien ook weleens heeft gesteld. Zou Máxima ook in het rijtje van krachtige Haagse dames gaan horen, nu ze binnenkort het Huis ten Bosch gaat betrekken? Zal zij net als haar illustere voorgangster en vroegere bewoonster Den Haag op haar eigen wijze versterken en verfraaien? Of laat ze dit over aan haar dochter Amalia? Dat zou de cirkel wel mooi rond maken. We wachten het af …

Verkoopadressen wenskaarten Vrienden van Den Haag • Frederik Hendriklaan 181: De Vulpen Cards • Van Hoytemastraat 85: Kantoorboekhandel Benoordenhaeghe • Javastraat 21: Eijgendaal’s Kantoor vakhandel • Johanna Westerdijkplein 75: winkel van De Haagse Hogeschool • Keizerstraat 50: Boekhandel Scheveningen • Kleine Loo 324: Kantoorboekhandel Weimar • Korte Vijverberg 7: Museumwinkel Haags Historisch Museum • Lange Voorhout 58 b, Museum Shop Den Haag • Loosduinse Hoofdstraat 300: Boekhandel Kroon • Prinsestraat 1-3: Berlage kantoorvakhandel • De Savornin Lohmanplein 22b: Carla’s Boeken • Spui 68: VVV-kantoor (in de Centrale Bibliotheek)

colofon Redactie Els M. van den Broek Niek ’t Hart Bert Hilberts Martin Snuverink, hoofdredacteur

Redactieadres Postbus 85977, 2508 CR Den Haag

Nieuwe kopij Kopij voor nummer 2016-2 dient uiterlijk zondag 31 januari te zijn toegestuurd aan het e-mailadres [email protected] De inhoud van de artikelen in Ons Den Haag weerspiegelt niet noodzakelijker wijs de mening van het bestuur van de vereniging Vrienden van Den Haag of van de redactie van Ons Den Haag.

Oplage 1.400

Nicole Mekel, historicus en organisator van themadagen in en om Den Haag

Vormgeving en druk Albani Drukkers bv, Den Haag

Voorplaat Foto Bert Hilberts

Ons Den Haag. Renovatie van het Binnenhof: ondergang buiten het hof? Scheveningen voor en na De Zuid. Komt er schot in het verkeer in Scheveningen?

Recommend Documents