Ongezonde leefstijl: wiens zorg? Symposium Preventie in het pakket: een slimme zet? Tilburg, 13 mei 2011 Dirk Ruwaard

Ongezonde leefstijl: wiens zorg? Symposium Preventie in het pakket: een slimme zet? Tilburg, 13 mei 2011 Dirk Ruwaard

Outline 1. Waarom investeren in gezonde leefstijl? 2. Waar positioneren we interventies op ongezonde leefstijl? 3. Welke actoren spelen een rol? 4. Wat zijn mogelijkheden voor verbetering?

Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands



The Netherlands

Ongezonde leefstijl op bevolkingsniveau Enkele constateringen uit de VTV-2010 Er zijn nog veel mensen die: – – – – – –

roken (27%) overmatig alcohol drinken (10-14%) te weinig bewegen (<50% volwassenen; >50% jeugd) niet gezond eten (afhankelijk van soort voeding) te zwaar zijn (<50%) onveilige seks hebben (>50%)

Trends over algemeen stabiel maar wel hoog stabiel met lichte daling van het aantal rokers Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Bijdrage van determinanten aan het aantal verloren levensjaren en verloren gezonde jaren

Roken Overgewicht Obesitas Licham. inactiviteit Overmatig alcoholgebr. VLJ: verloren levensjaren VGJ: verloren gezonde jaren


blootgestelden VLJ VGJ

bevolking VLL VGJ

4,1 1,2 3,0 0,9 0,6

1,8 0,5 0,3 0,4 0,2

4,6 2,1 5,1 1,2 0,9

2,0 0,9 0,6 0,5 0,3

Bron: VTV-2010 The Netherlands

Bijdrage determinanten aan de ziektelast (DALY’s) Waaronder: • 13% door roken • 9,7% door overgewicht • 7,8% te hoge bloeddruk • 6,9% door voeding • 4,5% door overmatig alhocolgebruik • 2,7% door te hoog cholesterol → 50% ziektelast zou vermijdbaar zijn Bron: RIVM, 2009


The Netherlands

Toename chronische ziekten 2005-2025 % 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Mannen

Di

ab e D i t es ab +B Ha M I rti Be n roe fa rc t r te (C VA Ha ) rt Co f a l e n lo nk a L o nke r ng ka Bo n k e rst r ka nk er As tm a CO P Os te o D po ros e

Vrouwen

Bron: RIVM, 2007 Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Determinanten van gezondheid naar opleiding Blootstelling aan risicofactoren naar opleiding percentage 80 70

•

60

Laagst opgeleiden staan meer bloot aan: -

50 40 30 20 10

•

0 high blood pressure

overw eight

elementary education intermediate education

obesity

excessive use of alcohol

smoking

vocational education tertiary education


sports

hypertensie overgewicht/obesitas roken tekort aan lich. activ.

Trend: verschil neigt toe te nemen, met name voor roken Bron: VTV-2010

The Netherlands

Levensverwachting naar opleidingsniveau (Healthy) Life expectancy by level of education

• Verschil in levensverwachting

MAN high

– 7,3 jaar voor mannen – 6,4 jaar voor vrouwen

low WOMEN high

• Verschil in levensverwachting zonder beperkingen:

low 0

20

40

60 80 life expectancy (years)

le without physical limitations le with physical limitations

– 14 jaar

• Trend: constant/lichte stijging Bron: VTV-2010


The Netherlands

Clustering van ongezonde leefstijl • Jongeren: vaak dezelfden die roken, drinken en cannabis gebruiken • Volwassenen: ook clustering van roken met ongezond eten, te weinig bewegen en excessief alcoholgebruik • Risicogedrag en gedragsproblemen hangen samen


The Netherlands

Loont effectief ingrijpen op leefstijl? • Gezonde leefstijl verbetert de gezondheid • Gezondheid wordt hoog gewaardeerd door mensen • Gezondheid verhoogt het welvaartsniveau via: - betere schoolprestaties - betere loopbaanperspectieven - verhoogde arbeidsparticipatie - verminderd arbeidsverzuim - verminderd ziekteverzuim - verminderde arbeidsongeschiktheid • Gezondheid leidt niet per definitie tot minder zorgkosten Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Toenemende aandacht voor preventie • Lange tijd weinig (politieke) aandacht voor preventie en volksgezondheid (in schaduw grote stelselwijziging) • Laatste jaren veel aandacht voor preventie: – politiek en overheid (Coalitieakkoord 2007; IBO 2007, preventienota 2006, preventievisie 2007, CGL 2007, wet PG van 2008, etc.) – koepels en organisaties (KNMG, CVZ, NPCF, verzekeraars, etc.) – Adviesorganen (RVZ, OR, Rob, SER en vanouds de GR) – Economen – Burgers en media • Van zorgkostenpost naar maatschappelijk goed Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Preventie in het pakket Ter illustratie enkele voorbeelden: • Depressiepreventie is verzekerde zorg • Preventieprikkel via eigen risico is gerealiseerd (1-1-2009) • Stoppen met roken in pakket (2011) • Beweegkuur in pakket (2012?) • Zelfmanagement in pakket (?): operationalisering begrip ‘zelfmanagement’ moet nog plaatsvinden Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands



The Netherlands

Vormen van preventie (1) Naar type maatregel: • Ziektepreventie: maatregelen die specifiek gericht zijn op het voorkomen van bepaalde gezondheidsproblemen • Gezondheidsbescherming: maatregelen die, zonder rechtstreekse betrokkenheid van de burger, systematisch en routinematig worden genomen • Gezondheidsbevordering: maatregelen die gericht zijn op de fysieke en maatschappelijke omgeving en de leefwijzen van individuen en groepen Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Vormen van preventie (2) Naar fase in het ziekteproces: • Primaire preventie: beoogt ziekte te voorkomen door het wegnemen van de oorzaak • Secundaire preventie: beoogt ziekte in een vroeg stadium op te sporen en te behandelen • Tertiaire preventie: beoogt verergering van ziekte te voorkomen en nadelige gevolgen te compenseren


The Netherlands

Vormen van preventie (3) Naar doelgroep (CVZ, 2007): • Universele preventie: richt zich op de algemene bevolking die niet gekenmerkt wordt door het bestaan van verhoogd risico op ziekte • Selectieve preventie: richt zich op risicogroepen in de bevolking • Geïndiceerde preventie: richt zich op individuen die veelal nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar wel risicofactoren of symptomen • Zorggerelateerde preventie: richt zich op individuen met een ziekte of gezondheidsproblemen Faculty of Health, Medicine and Life Sciences

The Netherlands

Universele preventie

Collectief

Primair

Selectieve preventie

Tertiair

Individueel

Secundair Geïndiceerde preventie

Zorggerelateerde preventie


Gezondheidsbevordering

Vormen van preventie gecombineerd (4)

The Netherlands

Constatering begrip preventie

• public health (care) → collectief • reguliere zorg → individu • preventie ≠ public health • Preventie ≠ gezondheidsbevordering

→ verschillende actoren zijn in het geding


The Netherlands



The Netherlands

Welke actoren spelen een rol? 1. 2. 3. 4. 5. 6.

burger en/of patiënt overheid (rijk en gemeenten) professional/uitvoerder bedrijfsleven verzekeraar kennisleverancier


The Netherlands



The Netherlands

Wat zijn mogelijkheden voor verbetering? • • • •

Minimaliseer horizontale fragmentatie Concretiseer verticale decentralisatie Versterk de verbinding OGZ-reguliere zorg Versterk de verbinding (volks-)gezondheidszorg met andere sectoren • Definieer de juiste doelgroep en stel doelen • Maak de zorgverzekering tevens een gezondheidsverzekering • Combineer verschillende interventiemogelijkheden → Stel een gezamenlijk gedragen actieprogramma op met concrete doelen, middelen en verschillende wegen om leefstijl te beïnvloedden met tussentijdse evaluaties vergezeld van een heldere kennisagenda


The Netherlands

Meer mensen, minder verkeersdoden verkeersdoden

inwoners x mln 18.0

3500

16.0

3000

14.0 2500 12.0 2000

10.0

1500

8.0 6.0

1000 4.0 500 0 1950 1955 1960 1965 1970 1975

2.0 0.0 1980 1985 1990 1995 2000 2005


Bron: CBS, 2009 The Netherlands

Ongezonde leefstijl: wiens zorg? • Als opstap voor de andere inleiders • Als opstap voor de oratie van Ien? Wiens zorg → Iens zorg


The Netherlands

Ongezonde leefstijl: wiens zorg? Symposium Preventie in het pakket: een slimme zet? Tilburg, 13 mei 2011 Dirk Ruwaard

Recommend Documents