Ongevallen met speeltoestellen

Ongevallen met speeltoestellen

J.A. Draisma

Uitgegeven door Stichting Consument en Veiligheid Postbus 75169 1070 AD Amsterdam

Oktober 2010

Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. Consument en Veiligheid aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding.

Indien de tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.

1.2

Inleiding

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt een beschrijving gegeven van de gebruikte registratiesystemen, de gehanteerde selectie en de analyse. In hoofdstuk 3 en 4 staan

1.1

Aanleiding

de resultaten van de analyse. Ten behoeve van de leesbaarheid zijn de tabellen opgenomen in de

Ten behoeve van het programma 'Andere Tijden' is

bijlage.

een analyse gedaan naar ongevallen met speeltoestellen.

2.1.2

Krantenknipselregistratie

In de Krantenknipselregistratie van Consument en

Methode

Veiligheid worden alle berichten over privé-, sporten arbeidsongevallen geregistreerd die in landelijke en regionale dagbladen zijn verschenen. De ongevallen waarover berichten in kranten

2.1

Gebruikte registratiesystemen

Voor de analyse is gebruik gemaakt van het Letsel Informatie Systeem en de Krantenknipselregistratie van Consument en Veiligheid, de Landelijke Medische Registratie van Prismant en de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek. 2.1.1

Letsel Informatie Systeem

In het Letsel Informatie Systeem (LIS) van Consument en Veiligheid staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval, geweld of automutilatie zijn behandeld op een Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk.

2010.206 /10.0029 / Consument en Veiligheid /11-10-2010

verschijnen, zijn in het algemeen ernstige ongevallen. De Krantenknipselregistratie vormt daarom geen basis om kwantitatieve uitspraken te doen over ongevallen, maar geeft wel veel achtergrondinformatie over de ongevallen die geregistreerd worden. 2.1.3

Landelijke Medische Registratie

Via de Landelijke Medische Registratie (LMR) worden alle ziekenhuisopnamen geregistreerd in nagenoeg alle ziekenhuizen in Nederland. Binnen de LMR worden de diagnose alsmede de uitwendige oorzaak van letsel gecodeerd volgens de ICD9 (International Classification of Diseases, 9th revision). De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Orde van Medisch Specialisten zijn houders van de Landelijke Medische Registratie (vanaf 2006). Ziekenhuizen en medisch specialisten verstrekken

gezamenlijk ziekenhuisgegevens en medische

boksbal (kermis), uitrusting voor bungy jumpen,

gegevens aan Prismant. Prismant verwerkt en

doolhof, draaimolen, familieschommel, glijbaan,

verstrekt (onder voorwaarden) de gegevens aan

kabelbaan, klimhuisje, kettingbrug, klimpaal,

derden.

klimrek, klimtoestel, klimwand (niet sport), kunstwerk, loopschijf, loopton, luchtkussen,

2.1.4

Doodsoorzakenstatistiek

schommel, skateboardbaan, trampoline (niet sport),

De Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal

wip, zandbak, zeephelling en niet nader

Bureau voor de Statistiek (CBS) bevat gegevens

gespecificeerde speeltoestellen. Ongevallen in en

over alle overledenen die in Nederland woonachtig

om huis zijn buiten beschouwing gelaten.

waren op het moment van overlijden. De

In LMR kan alleen geselecteerd worden op ‘val van

Doodsoorzakenstatistiek is gebaseerd op de

een speeltuinuitrusting’ (ICD9: E884.0). Er is

doodsoorzakenverklaring die door een arts wordt

geselecteerd op speeltoestellen die niet op de

afgegeven. De primaire doodsoorzaak wordt

locatie in en om huis staan. Ook in de

gecodeerd met behulp van de codes van de ICD10

Doodsoorzakenstatistiek kan alleen geselecteerd

(International Classification of Diseases, 10th

worden op ‘val waarbij een speeltoestel betrokken

revision).

is’ (ICD10: W09). De analyse is uitgevoerd over de jaren 2002 tot en

2.2

Selectie en analyse

met 2006. De gepresenteerde gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelde aantallen en percentages.

In LIS is geselecteerd op alle (privé- en sport-)

Door afronding kan het voorkomen dat het totaal in

ongevallen waarbij een speeltoestel betrokken is

de tabellen afwijkt van de som van de afzonderlijke

geweest. De groep speeltoestellen bestaat in de

aantallen.

LIS-registratie uit de volgende toestellen: ballenbad,

Volgens de Landelijke Medische Registratie (LMR) zijn in de periode 2002-2006 jaarlijks 1.100 mensen

Resultaten

in het ziekenhuis opgenomen na een val uit een speeltoestel. In LIS staan geen slachtoffers geregistreerd die zijn overleden na de SEH-behandeling. In de

3.1

Omvang problematiek

Jaarlijks vinden naar schatting 12.0001 ongevallen plaats met een speeltoestel, waarbij het slachtoffers op een SEH-afdeling wordt behandeld. Negen procent van de slachtoffers wordt na de SEH-behandeling opgenomen in het ziekenhuis (1.100). 1

De landelijke schatting is gebaseerd op 7.182 in het Letsel

Informatie Systeem geregistreerde cases


Doodsoorzakenstatistiek is het niet mogelijk te selecteren op alle ongevallen met speeltoestellen. Alleen dodelijke ongevallen na een val van een speeltoestel zijn bekend. In de periode 2002-2006 zijn 2 volwassen vrouwen overleden na een val van een speeltoestel. Dit is minder dan één overledene per jaar. Uit de Krantenknipselregistratie zijn ook dodelijke ongevallen met een speeltoestel bekend. Vanaf 2002 zijn in Nederland in ieder geval twee

slachtoffers overleden na een ongeval waarbij een speeltoestel betrokken is geweest. Eenmaal ging

3.4

Scenario's

het om een dodelijk ongeval met een glijbaan (verstikking door touw van loopblokken; bij het van

Twee derde van de slachtoffers die na een ongeval

de glijbaan glijden bleef een blok haken en het

met een speeltoestel op een SEH-afdeling worden

touw kwam om de nek terecht), en eenmaal met

behandeld is gewond geraakt door een val uit of

een skateboardbaan (vermoedelijk door stunten op

van een speeltoestel (65%, 7.900). Zes procent

een fiets).

van de letsels is opgelopen door een sprong uit of van een speeltoestel. Zeven procent van de slachtoffers heeft letsel opgelopen na zich te

3.2

Toestellen

hebben gestoten (tabel 3, bijlage).

Bij meer dan een kwart van de ongevallen met speeltoestellen waarvoor het slachtoffer op een

3.5

Locatie

SEH-afdeling is behandeld is sprake van een ongeval met een klimrek (28%, 3.800). Daarna

Ongevallen met een speeltoestel gebeuren voor

volgen ongevallen met een glijbaan (19%, 2.500)

zover bekend in vier op de tien gevallen op een

en een schommel (11%, 1.500) (tabel 1, bijlage).

speelgelegenheid (43%). Een tiende van de ongevallen gebeurt op het schoolplein (10%). In een kwart van de gevallen is de locatie van het

3.3

Slachtoffers

ongeval niet bekend. In deze analyse zijn ongevallen met speeltoestellen in en om huis

Ongeveer evenveel jongens als meisjes worden

buiten beschouwing gelaten (tabel 4, bijlage).

behandeld op een SEH-afdeling vanwege een ongeval met een speeltoestel. De helft van de slachtoffers is in de leeftijd van 5 tot en met 9 jaar,

3.6

Letsels

een kwart is jonger dan 5 jaar. Kinderen van 5-9 jaar lopen de meeste kans op een SEH-

Zes op de tien slachtoffers lopen letsel op aan

behandeling na een ongeval met een speeltoestel:

schouder, arm of hand (figuur). Dit is vaak een

per jaar lopen 600 van de 100.000 kinderen van 5-

polsfractuur (18%) maar ook een fractuur aan de

9 jaar letsel op door een ongeval met een

onderarm komt relatief vaak voor. Bijna een kwart

speeltoestel. Voor kinderen van 0-4 jaar en 10-12

van de slachtoffers wordt behandeld aan letsel aan

jaar is dit bijna de helft minder (300, respectievelijk

heup, been of voet. Dit is vaak oppervlakkig letsel,

310 van 100.000 kinderen in deze leeftijdsgroepen)

bijvoorbeeld een kneuzing (tabel 5, bijlage).

(tabel 2, bijlage).


Figuur

Jaarlijks percentage SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar getroffen lichaamsdeel en opgelopen letsel

Hoofd/hals/nek: 14% open wond hoofd: 6% oppervlakkig letsel/kneuzing hoofd: 4% Romp/wervelkolom: 3% Schouder/arm/hand: 60% polsfractuur: 18% oppervlakkig letsel/kneuzing: 13% fractuur onderarm: 10% fractuur elleboog: 6%

Heup/been/voet: 22% oppervlakkig letsel/kneuzing heup/been/voet: 9%

Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid

wip komen duidelijk vaker voor bij vrouwen/meisjes dan bij mannen/jongens. Bij de ongevallen met klimrekken (84%), glijbanen (83%), draaimolens

Vergelijking van enkele speeltoestellen

(77%), wippen (76%) en schommels (72%) is bijna driekwart of meer van de slachtoffers jonger dan 10 jaar. Bij ongevallen met kabelbanen en luchtkussens is de helft van de slachtoffers jonger dan 10 jaar.

4.1

Slachtoffers

Voor vrijwel alle nader bekeken toestellen (klimrekken, glijbanen, wippen, draaimolens,

4.2

Scenario's

kabelbanen, schommels en luchtkussens) geldt dat

Voor alle genoemde toestellen geldt dat meer dan

er ongeveer evenveel mannen/jongens als

twee derde van de letsels is ontstaan door een val.

vrouwen/meisjes slachtoffer zijn van een ongeval

Het aandeel valongevallen varieert van 70% (wip

met een speeltoestel waarbij letsel wordt

en draaimolen) tot 97% (klimrek). Men valt met

opgelopen waarvoor een behandeling op een SEH-

name uit of van het toestel. Daarnaast lopen

afdeling noodzakelijk is. Alleen ongevallen met een

slachtoffers letsel op doordat ze geraakt worden


door een toestel (wip 20%, schommel 13%), of zich

4.4

Letsels

stoten aan een toestel (glijbaan 12%). Slachtoffers van ongevallen met luchtkussens raken relatief

Ongeveer drie kwart van de ongevallen met

vaak gewond door lichamelijk contact (10%)

klimrekken leidt tot letsels aan schouder, arm of hand (73%). Voor ongevallen met schommels (61%), kabelbanen (60%), glijbanen (55%) en

4.3

Locatie

wippen (51%) geldt dit ook voor de helft of meer van de slachtoffers. Het gaat vaak om pols- en

Voor zover de locatie van het ongeval bekend is,

onderarmfracturen en oppervlakkige letsels aan de

gebeuren ongevallen met een speeltoestel in het

onderste ledematen. Bij ongevallen met een

algemeen op een speelgelegenheid en op het

klimrek loopt een kwart van de slachtoffers een

schoolplein. Ongevallen met een klimrek gebeuren

polsfractuur op. Bij luchtkussens is het aandeel

relatief vaak op het schoolplein. Ongevallen met

letsels aan heup, been of voet relatief hoog (39%)

een luchtkussen gebeuren relatief vaak in of bij een

ten opzichte van speeltoestellen in het algemeen.

sportaccommodatie. In deze analyse zijn

Bij draaimolens (35%), wippen (25%) en

ongevallen met speeltoestellen in en om huis

schommels (20%) is het aandeel hoofdletsels

buiten beschouwing gelaten.

(veelal open wonden) relatief hoog. Het aandeel ziekenhuisopnamen na de SEHbehandeling varieert van 13% bij ongevallen met kabelbanen en klimrekken tot 6% bij ongevallen met wippen.


Bijlage Tabel 1

Jaarlijks aantal SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar type toestel Aantal Speeltoestel totaal

12.000

Klimrek

3.800

Glijbaan

2.500

Schommel

1.500

Luchtkussen

1.200

Skateboardbaan

470

Wip

400

Zandbak

300

Ballenbad

230

Boksbal (kermis)

220

Trampoline

210

Klimhuisje

200

Klimtoestel

120

Draaimolen, speelplaats

120

Kabelbaan

90

Zeephelling

60

Familieschommel Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid Toestellen met minder dan 30 SEH-behandelingen per jaar zijn niet in deze tabel opgenomen

30


Tabel 2

Jaarlijks aantal en percentage SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar geslacht en leeftijd Aantal

%

Aantal per 100.0001

Man

6.600

54

81

Vrouw

5.700

46

69

0-4 jaar

3.000

24

300

5-9 jaar

5.900

49

600

10-12 jaar

1.800

15

310

13-14 jaar

480

4

120

15-19 jaar

370

3

38

20-24 jaar

170

1

18

25-39 jaar

270

2

7,7

40 jaar en ouder

160

1

2,0

100

75

Totaal 12.000 Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid * Aantal per 100.000 van de betreffende leeftijd-/geslacht groep


Tabel 3

Jaarlijks aantal en percentage SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar ongevalscenario Aantal

%

10.000

84

7.900

65

van klimrek

3.500

29

van glijbaan

1.600

13

van schommel

1.100

9

van luchtkussen

480

4

van wip

260

2

70

<1

Val Val van hoogte, val uit, van

van draaimolen van trampoline

60

<1

790

6

van luchtkussen

200

2

van schommel

120

1

van klimrek

Val door sprong

100

<1

van trampoline

70

<1

van glijbaan

70

<1

Zwikken

320

3

Uitglijden

100

<1

Struikelen

70

<`1

Val, overig

1.100

9

tegen zandbak

110

<1

tegen glijbaan

90

<1

tegen luchtkussen

90

<1

1.400

12

Contact met object Stoten tegen stilstaand object

790

7

tegen glijbaan

280

2

tegen klimrek

60

<1

430

4

190

2

Geraakt door bewegend object door schommel door wip

80

<1

150

1

50

<1

500

4

290

2

90

<1

120

<1

Totaal 12.000 Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid Scenario’s kleiner dan 50 zijn niet in de tabel opgenomen

100

Beknelling Contact met object, overig

Overig scenario Lichamelijk contact Acute fysieke belasting Letselmechanisme overig/onbekend


Tabel 4

Jaarlijks aantal en percentage SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar locatie van het ongeval Aantal

%

6.600

54

5.200

43

kampeerterrein

230

2

kermis

230

2

pretpark, attractiepark

110

<1

1.700

14

1.300

10

250

2

90

<1

Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken speelgelegenheid

Scholen en dagverblijven schoolplein school of universiteit kinderdagverblijf

Sportlocatie

670

5

100

<1

sportveld

60

<1

Natuurgebied

100

<1

Handel, dienstverlening

100

<1

90

<1

140

1

2.900

24

Totaal 12.000 Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid Locaties kleiner dan 50 zijn niet in de tabel opgenomen

100

sporthal, gymnastieklokaal

winkel

Overig

Onbekend


Tabel 5

Jaarlijks aantal en percentage SEH-behandelingen na een ongeval met een speeltoestel, naar getroffen lichaamsdeel en opgelopen letsel Aantal

%

1.700

14

open wond hoofd

770

6

oppervlakkig letsel/kneuzing hoofd

510

4

hersenschudding

150

1

schedel/hersenletsel, overig

110

<1

Romp/wervelkolom

410

3

oppervlakkig letsel/kneuzing romp

300

2

Schouder/arm/hand

7.300

60

polsfractuur

2.200

18

oppervlakkig letsel/kneuzing schouder/arm/hand/vinger

1.500

13

fractuur onderarm

Hoofd/hals/nek

1.200

10

fractuur elleboog

710

6

fractuur bovenarm

510

4

fractuur sleutelbeen/schouder

370

3

fractuur hand/vinger

350

3

luxatie elleboog

120

<1

80

<1

Heup/been/voet

2.700

22

oppervlakkig letsel/kneuzing heup/been/voet

1.000

9

fractuur voet/teen

390

3

fractuur onderbeen

390

3

enkeldistorsie

310

3

enkelfractuur

180

1

60

<1

140

1

12.000

100

open wond schouder/arm/hand/vinger

fractuur bovenbeen

Overig

Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2002-2006, Consument en Veiligheid Letsels kleiner dan 50 zijn niet in de tabel opgenomen


Sterk in het voorkomen van ernstige ongevallen Bezoekadres Rijswijkstraat 2 1059 GK Amsterdam

Postadres Postbus 75169 1070 AD Amsterdam

Telefoon algemeen: Servicedesk: Faxnummer: E-mail:

020 511 45 11 020 511 45 67 (ma t/m vr 9.00 -13.00) 020 669 28 31 [email protected]


www.veiligheid.nl

Ongevallen met speeltoestellen

Recommend Documents