ONDERZOEK NATUURSTEEN DE VRAAG NAAR DUURZAAMHEID 16:00
Jan-Paul Schop Florens van der Gaag Reinoud de Jager 7 oktober 2009
Overzicht marktstructuur
USP voert in Nederland voor WGDN een studie uit een studie onder de verschillende betrokkenen in de natuursteenketen. Het betreft een kwalitatief onderzoek waar door middel van diepte-interviews verschillende partijen hun mening geven over duurzaamheid en natuursteen. Niet alleen hun eigen mening, maar ook hun visie op de andere betrokkenen in de keten.
We kunnen drie markten onderscheiden: 1. Woonconsument; 2. Bouw: B&U en GWW; 3. Grafmonumenten.
Iedere markt heeft eigen beslissers en beïnvloeders, andere drijfveren, maar duurzaamheid staat overal hoog of zelfs bovenaan op de agenda.
Gemeenten “Gemeenten zijn erg bezig met duurzaamheid en duurzaam inkopen. Maar vooralsnog wordt er vooral erg veel over gepraat. De concrete invulling is een stuk lastiger.” “Er is absoluut een markt voor duurzaam natuursteen. Bij de gemeenten zie ik daar als eerste vraag ontstaan, als er eenmaal een label is.” Duurzaamheid een belangrijk thema • In 2010 moet 75% duurzaam ingekocht worden. • Neem de duurzaamheidnormen (gedragscode werkgroep) op in de aanbesteding (neem hiervoor contact op met werkgroep). • Vooralsnog weinig concrete invulling; het leeft vooral op beleidsniveau. Veel moeite om vertaalslag te maken naar bestekken. Duurzaamheid en natuursteen • Spontaan: nog onbekend met problematiek duurzame handel. • Gemeente als opdrachtgever in GWW: Natuursteen blijft voor stedenbouwkundige uitstraling: bijvoorbeeld in centraal plein. • Gemeente als toezichthouder B&U Bereidheid tot verbeteren markt • De aannemer blijkt veelal beslissend in aankoopproces: prijs blijft de doorslaggevende factor. Maar de markt veranderd: GPR Gebouw (Gemeentelijke Praktijk Richtlijn). • Sustainable Stone Label kan in bestek worden opgenomen.
Aannemers “Label is denk ik een goede zaak. FSC-hout wordt al vaak verplicht voorgeschreven door gemeenten. Dat is al zo ingeburgerd, het zou met natuursteen ook die kant op kunnen gaan.”
Duurzaamheid een belangrijk thema • Duurzaamheid een ‘hot item’ bij top-aannemers: voornamelijk gericht op energiegebruik, CO2-reductie en duurzaam inkopen. • Vooral erg belangrijk in opdrachten voor (semi-)publieke opdrachtgevers als gemeenten en corporaties. Duurzaamheid en natuursteen • Spontaan: ambivalent beeld en onbekend met arbeids- en milieuproblematiek. • Natuursteen maar een heel klein deel van materiaalgebruik. • Veelal wordt FSC hout gegeven als voorbeeld, zowel positief (bekendheid) als negatief (levertijd, oneerlijke aanbestedingen). Bereidheid tot verbeteren markt • Bereidheid tot verbeteren markt vooral aanwezig bij de grotere aannemers: leidende principes. • Rol voor brancheorganisatie als promotor.
Architecten “Als je vroeger een bouwmarkt inliep, lagen daar in een hoek een stapeltje kromgetrokken planken hout met het FSC-keurmerk. Vier keer duurder dan de rest. Niemand kocht dat.” “Het is mij absoluut onduidelijk hoe het loont om een loodzwaar product als natuursteen van de andere kant van de wereld hier heen te verslepen. Dat kan niet duurzaam zijn.” Duurzaamheid een belangrijk thema Twee hoofdthema’s blijven op de agenda staan tijdens crisis: stedelijke vernieuwing/prefab en duurzaamheid Maar duurzaamheid vooralsnog voornamelijk gericht op energiebesparing en recyclebaarheid van materialen.
Duurzaamheid en natuursteen • Spontaan: onbekend met arbeidsproblematiek. Link wordt vooral gemaakt met milieuaspecten en producteigenschappen van natuursteen: levensduur, recycling.
Bereidheid tot verbeteren markt Voorschrijvende partij: geeft materiaal en eventueel land van herkomst/leverancier aan. Zien zeker een markt voor label/keurmerk, zeker als in bestek kan worden opgenomen.
Importeurs “Bij leveringen aan Scandinavische partijen wordt vaak gevraagd om een verklaring dat er geen kinderarbeid aan te pas is gekomen. In Nederland wordt daar nog niet naar gevraagd. ” “Als ik hier natuursteen in de showroom heb liggen dat gegarandeerd duurzaam gewonnen is, maar wel 10% duurder, is daar toch een grote groep consumenten geïnteresseerd in. Duurzaamheid een belangrijk thema • Meeste importeurs hebben legio van voorbeelden dat men werkt aan duurzame handel: bezoeken aan de landen, afspraken met de fabrieken en groeves, afstoten van twijfelachtige contacten, samenwerking etc.. Duurzaamheid en natuursteen • Uiteraard is bewustzijn problematiek groot. • Vraag uit de markt wordt nu nog weinig ervaren, maar dat deze er komt is evident.
Bereidheid tot verbeteren markt • Overtuiging dat er een markt is voor een label is groot. • Maar geld, vertrouwen in een gezamenlijke aanpak staat enthousiasme enigszins in de weg.
Consumenten Consument is belangrijkste opdrachtgever én beslisser in woonmarkt en bij de aanschaf van sanitair, keukenbladen en grafmonumenten. Duurzaamheid leeft wel; maar spontane link met natuursteen is nog minimaal. Wil wel betalen voor duurzaamheid: vooral de hogere inkomens en beter opgeleiden zijn hiertoe bereid. Bij welke van de volgende productgroepen denkt u dat duurzame handel een rol speelt? Hout
48%
Kleding en schoenen
34%
Natuursteen
27%
Cacao
26%
Verven
26%
Fruit
Hoe kan de duurzaamheid van natuursteen volgens u worden verbeterd? Bij winning minder milieu belasten Kwaliteit van product zelf verbeteren Recycling/hergebruik Duidelijkheid waar het vandaan komt Arbeidsomstandigheden verbeteren
24%
Metaal
23%
Glas
22%
Thee
21%
Bij geen van deze productgroepen
2%
Weet niet/geen mening
33% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Conclusie voor importeurs Zowel aan de ontwerp- als aan de bouwzijde is er behoefte aan duurzaamheid. De sleutelspelers binnen de markt zijn al zo ver: rest van de markt zal snel volgen. Als het aanbod van duurzaam natuursteen toeneemt, zal de vraag volgen.
5% van de markt
95% van de markt
Conclusie voor eindgebruikers Wees bewust van uw macht om keten te verduurzamen. Grote vrijheid opdrachtgevers: duurzaamheid kan in beoordelingscriteria bij aanbestedingen worden meegenomen. Als het aanbod van duurzaam natuursteen toeneemt, zal de vraag volgen.
5% van de markt
95% van de markt
