Onderzoek naar asbest in bodem, grond en (puin)granulaat

ECO

Nieuwsbrief van Econsultancy bv / Jaargang 1 / Nummer 1 / september 2003

Onderzoek naar asbest in bodem, grond en (puin)granulaat. Sinds 1970 worden de gevaren van asbest voor de volksgezondheid meer en meer erkend. In 1985 zijn derhalve de asbestsoorten chrysotiel, crocidoliet en amosiet op een "zwarte lijst" geplaatst. Dit betekent dat de emissies van deze stoffen naar het milieu zo veel mogelijk moeten worden voorkomen. Tot midden jaren '90 zijn echter grote hoeveelheden asbesthoudende materialen geproduceerd en gebruikt. Op veel plaatsen in Nederland zijn asbesthoudende materialen op en in de bodem terechtgekomen. Belangrijke oorzaken hiervan zijn: • Ongecontroleerde stort van asbesthoudend puin en afval.

Aanleidingen voor de uitvoering van een onderzoek naar asbest in bodem kunnen zijn:

• Ongecontroleerd onderhoud, puinbreken of sloop.

• Aan- en verkoop van een terrein.

• Calamiteiten (brand, explosie, natuurgeweld).

• Calamiteiten.

• Toepassen van asbesthoudend puin als wegverharding of -fundering ("asbestwegen").

• Waardebepaling/taxatie.

• Ophoging van de bodem met asbesthoudend materiaal.

• Verbouwings-/uitbreidingsplannen. • In verzekering nemen. • Vermoeden van de aanwezigheid van asbest.

1

(vervolg van pag 1)

Onderzoek naar asbest in bodem, grond en (puin)granulaat. Bij het onderzoek naar asbest in bodem wordt duidelijk onderscheid gemaakt tussen grond en puin. Hiertoe zijn twee onderzoeksprotocollen opgesteld: • NEN 5707: 2003 "Bodem-Inspectie, monsterneming en analyse van asbest in bodem en partijen grond". • o-NEN 5897: 1999 "Monsterneming en analyse van asbest in bouw- en sloopafval en puingranulaat".

nderzoek

De bovengenoemde onderzoeksprotocollen (met name de NEN 5707) zijn zodanig opgesteld, dat het onderzoek naar asbest in bodem goed gecombineerd kan worden met regulier bodemonderzoek conform de NEN 5740. Vooronderzoek in het kader van onderzoek naar asbest in bodem wordt uitgevoerd conform het bestaande protocol NVN 5725. Het onderzoek naar asbest in bodem bestaat onder meer uit: • Vooronderzoek. • Visuele inspectie van het maaiveld van het terrein. • Verzamelen van asbestverdachte materialen. • (Machinaal) graven van proefsleuven en/of gaten. • Nemen van grondmonsters. • Analyseren van grond(meng)monsters en/of materiaalmonsters. • Rapportage en advies.

Tijdens de uitvoering van een asbestonderzoek zal het maaiveld en het opgeboorde materiaal visueel geïnspecteerd worden op de aanwezigheid van asbestverdacht materiaal. Een betrouwbare visuele inspectie is van belang voor het geven van een betrouwbaar advies. Derhalve hebben alle medewerkers van Econsultancy, zowel projectleiders als projectmedewerkers, minimaal een cursus "asbestherkenning" gevolgd. Daarnaast beschikt Econsultancy tevens over ervaren D.T.A.-ers. De analyses ten behoeve van het onderzoek worden uitbesteed aan een laboratorium dat is erkend door de Stichting Raad voor Accreditatie (STERLAB). Na de interpretatie van de onderzoeksresultaten wordt advies op maat verstrekt. Belangrijke aandachtspunten bij het advies zijn: • Wat is het huidig en (beoogd) toekomstig gebruik van het terrein? • Is de grond geschikt voor hergebruik? • Wat zijn, op basis van aard en omvang van de verontreiniging, de saneringsmogelijkheden? Hiervoor wordt vanzelfsprekend rekening gehouden met de meest recente wet- en regelgeving.

Bodemsanering van oplosmiddelen steeds vaker aan de orde.

odemsanering

Onlangs heeft Econsultancy de milieukundige begeleiding uitgevoerd van de bodemsanering ter plaatse van een voormalige chemische wasserette in de Achterhoek. Deze wasserette was reeds aan het begin van de vorige eeuw actief. In de loop der jaren is de grond en het grondwater dermate verontreinigd geraakt, met de chemische reinigingsmiddelen tetrachlooretheen ("Per") en trichlooretheen ("Tri"), dat een bodemsanering noodzakelijk bleek. Een eigenschap van Per en Tri is dat deze stoffen zwaarder zijn dan water en diep in de bodem kunnen dringen. Dit bemoeilijkt de sanering en zal dus vaak leiden tot meer innovatieve saneringsmethoden. Voor de grondsanering van het project in de Achterhoek is gekozen voor het tot 4 meter onder het maaiveld ontgraven van de kern van de verontreiniging. De grondwaterverontreiniging, welke een veel groter en perceelsgrensoverschrijdend gebied beslaat, wordt gesaneerd middels het, met behulp van drie "deepwells", onttrekken van grondwater in de kern van de verontreiniging. Het (met een laag debiet) opgepompte water wordt gezuiverd en geloosd op het riool. De randen van de kern en de pluim van de grondwaterverontreiniging wordt momenteel gemonitoord ten aanzien van de milieuhygiënische gevolgen van de grondwateronttrekking, de verspreiding en potenties van het grondwater op natuurlijke afbraakmogelijkheden. Onder gunstige omstandigheden kun-

nen gechloreerde oplosmiddelen (Per/Tri) afbreken tot onschadelijke stoffen zoals ethaan en etheen. Indien de omstandigheden niet optimaal zijn kunnen bijvoorbeeld nutriënten en/of bacteriën toegediend worden. Voor deze sanering bleek het creëren van betere omstandigheden vooralsnog niet nodig. Deze saneringsvariant, genaamd "Natuurlijke Afbraak" wordt meer en meer als saneringsoplossing toegepast teneinde een zogenaamde "stabiele eindsituatie" te bereiken. Voor Per en Tri geldt dat deze stoffenverontreiniging, maar ook de afbraakproducten Cis 1,2-dichlooretheen (Cis) en Vinylchloride (VC), anaëroob afbreekbaar zijn onder voldoende geschikte omstandigheden. Per is niet aëroob afbreekbaar en Tri en Cis zijn uitsluitend via co-metabolisme (aanwezigheid van ander substraat) aëroob afbreekbaar.

Indien de condities anaëroob zijn, kunnen de kansen voor het optreden van natuurlijke afbraak worden bepaald aan de hand van drie parameters: • Dechloreringsgraad. • Redox-condities. • Gehalte opgelost organisch koolstof. Onderzoek naar deze parameters kan derhalve noodzakelijk zijn. Ook kan dit onderzoek plaatsvinden in het kader van het saneringsonderzoek. Voor de beoordeling en interpretatie hanteert Econsultancy de NOBIS-strategie (BOS-NA). Op het terrein van de voormalige wasserij is Econsultancy momenteel een onderzoek gestart naar de natuurlijke afbraak van de grondwaterverontreiniging.

Nieuwe subsidiemogelijkheden voor bodemsanering !

ubsidie

Voor de aanpak van ernstige bodemverontreiniging op bedrijfsterreinen kan subsidie worden gegeven. Dat kan op grond van zogenaamd interimbeleid, in de wandelgangen bekend als de "Bedrijvenregeling bodemsanering". Het interimbeleid is nog niet wettelijk op rijksniveau verankerd, maar wordt uitgevoerd op grond van een subsidieverordening van de gemeente of provincie. Daarin staat de uitwerking van afspraken die VROM, het ministerie van Economische Zaken, de provincies en gemeenten hebben gemaakt met de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland. Die afspraken zijn vastgelegd in het convenant "Bodemsanering in gebruik zijnde en blijvende bedrijfsterreinen". Op grond van een subsidieverordening kunnen eigenaren of erfpachters van bedrijfsterreinen vooruitlopend op de wettelijke regeling al subsidie aanvragen voor het saneren van ernstig verontreinigde bodem. De regeling is bestemd voor bedrijven met een ernstig verontreinigd bedrijfsterrein waarvan de sanering urgent is. De regeling laat verder toe dat bij bouwactiviteiten een beroep op subsidie kan worden gedaan.De voorwaarden waaraan de bedrijven moeten voldoen om voor subsidie in aanmerking te komen zijn echter nogal

ingewikkeld. De belangrijkste voorwaarden zijn: • 80% van het geval van ernstige verontreiniging moet zijn veroorzaakt vóór 1975. Hiervoor is een aparte methode ontwikkeld om dit vast te stellen. • De eigenaar of erfpachter dient ondernemer te zijn in de zin van de inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. • De aanvrager moet eigenaar zijn van de grond, dus iemand die slechts veroorzaker is (maar geen eigenaar) kan niet in aanmerking komen voor de Bedrijvenregeling. • De aanvrager dient te saneren overeenkomstig een saneringsplan, welke door de provincie is beschikt. • Het bedrijfsterrein dient nog in gebruik te zijn en na de sanering in gebruik te blijven als bedrijfsterrein. • Het bedrijfsterrein moet voor 1 januari 1995 verworven zijn.

Achtergrond hiervan is dat degene die een vervuild perceel na 1 januari 1995, de dag waarop de Wet bodembescherming is uitgebreid met een bodemsaneringshoofdstuk, heeft gekocht, had kunnen weten van de bodemverontreiniging. Door toch te kopen heeft hij zoveel risico's aanvaard dat het niet redelijk is dat er subsidiegelden aan worden besteed; • De subsidie moet van tevoren worden aangevraagd. • Gedeputeerde Staten moeten kunnen instemmen met de begroting van de kosten. Subsidie is enkel mogelijk voor de saneringskosten, niet voor onderzoekskosten.

KWALIBO... kwaliteit "hot item" in milieuwereld.

(vervolg subsidiemogelijkheden)

ubsidie

De hoogte van de subsidie wordt uitgedrukt in percentages van de saneringskosten. Deze variëren over het algemeen van 20% tot 70%, afhankelijk van het jaar van verwerving van de locatie. Hoe langer het is geleden dat men kocht, hoe hoger de subsidie. Hierachter ligt de gedachte dat hoe langer het is geleden dat men kocht, hoe minder men redelijkerwijs kon weten van de kans op bodemverontreiniging. De subsidie is eenmalig en de regelingen creëren geen recht op extra subsidie, indien tijdens de sanering blijkt dat de kosten meer dan 15% tegenvallen. De Bedrijvenregeling lijkt een financieel aantrekkelijke regeling, maar kent veel mitsen en maren. Econsultancy kan u bijstaan in het gehele traject voor het aanvragen van subsidie.

Naar aanleiding van twijfel bij de landelijke overheid over de kwaliteit van milieuadviesbureaus is met name de kwaliteit van de dienstverlening op het gebied van milieuonderzoek ter discussie gesteld. Milieuadviesbureaus dienen de kwaliteit van onder meer bodemonderzoek en bodemsanering te waarborgen. Het waarborgen van de kwaliteit wordt middels certificeringen bewerkstelligd. Zo heeft Econsultancy met goed gevolg reeds een aantal certificeringprocedures doorlopen. Tevens is het dienstenpakket uitgebreid met keuringen in het kader van het Bouwstoffenbesluit. Volgens Econsultancy is het, om aan de groeiende vraag van bedrijven, overheden en particulieren te kunnen voldoen om kwaliteit van milieu-

onderzoek te waarborgen, zeer belangrijk een ISO 9001-2000 certificaat in huis te hebben. Met het ISO 9001-2000 certificaat zijn alle werkwijzen en procedures binnen het bedrijf vastgelegd en controleerbaar gemaakt. Het werken volgens vaste werkwijzen en procedures geeft de klant zekerheid omtrent de kwaliteit van de te leveren dienst. Daarnaast worden de medewerkers continue bijgeschoold om een hoge mate van vakbekwaamheid te garanderen. Kwaliteit blijft de komende jaren een "hot item" in de milieuwereld. De landelijke overheid heeft bepaald dat in de toekomst de kwaliteit van bodemonderzoek, bodemsanering en advisering nog eenduidiger zal moeten worden vastgelegd middels het project "Kwaliteitsborging bij bodem-intermediairs".

colofo

Bodem-intermediairs zijn onder meer adviesbureau's, laboratoria, aannemers, grondbanken en bedrijven die grond en baggerspecie reinigen of verwerken. Kwalibo maakt deel uit van een kwaliteitsimpuls voor de bodemsector in Nederland.

COLOFON Uitgave: Econsultancy bv Verschijning: 4 x per jaar Oplage: 2000 ex.

waliteit

Vestiging Swalmen Rijksweg Noord 39 6071 KS Swalmen Tel. 0475 - 504961 Fax 0475 - 504958 Mail [email protected]

In de beleidsnota "Bodembeheer op goede gronden" wordt er onder andere voor gepleit, dat Intermediairs per activiteit worden erkend op basis van kwaliteitseisen en integriteit. Voor enkele functies in het bodembeheer worden personen erkend (zoals bijvoorbeeld de monsterneming in het kader van het Bouwstoffenbesluit). Het bevoegd gezag zal dan geen beschikkingen meer mogen nemen of meldingen accepteren van niet-erkende intermediairs en personen. Ook Econsultancy zal mee gaan met deze ontwikkelingen en blijven investeren in kwaliteit. Deze kwaliteitsborging geldt als een belangrijk onderdeel van het bedrijfsbeleid naast het beleid als onafhankelijk intermediair op te treden.

Vestiging Doetinchem Havenstraat 124 7005 AG Doetinchem Tel. 0314 - 365150 Fax 0314 - 365177 Mail [email protected] Redactie: Edwin Witter Edwin Geraeds S.v.p. artikelen en reacties op de artikelen sturen naar: [email protected] www.econsultancy.nl Vormgeving en realisatie: Reclame-adviesbureau JE/ES Winterswijk - www.je-es.nl