Onderzoek Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) ANBO December 2009
Contact: Karen Blaakmeer
T: 050 3171774
E:
[email protected]
Kantoor Groningen: Westerkade 15-5, 9718 AS Groningen, T: 050 3657672, F: 050 3171778 Kantoor Amsterdam: Asterweg 19, 1031 HL Amsterdam, T: 020 4894603 F: 020 4894612 E:
[email protected] W: www.kienonderzoek.nl
Management Samenvatting Deze managementsamenvatting bestaat uit twee delen. Eerst worden na een inleiding (punt 1) de verschillende onderwerpen besproken (punt 2 t/m 8), waarbij de overall resultaten en de belangrijkste verschillen tussen groepen worden behandeld. Daarna volgt een gedeelte (vanaf punt 9) waarin puntsgewijs de belangrijkste resultaten per vervoermiddel worden behandeld. In de rest van het rapport (hoofdstuk 3) worden de resultaten grafisch weergegeven in grafieken en tabellen en gedetailleerd besproken. 1.
Inleiding
In oktober en november 2009 heeft Kien voor ANBO als projectleider van het programma Blijf Veilig Mobiel een onderzoek uitgevoerd met betrekking tot kwetsbare verkeersdeelnemers, waarbij deze groep is gedefinieerd als 65-plussers die gebruik maken van een aangepast vervoermiddel (scootmobiel, Canta, brommobiel, aangepaste fiets of electrische rolstoel). Doel van het onderzoek was het onderzoeken van het gebruik van diverse vervoermiddelen door 65-plussers en het achterhalen of er behoefte is aan informatie en advies over het gebruik van deze vervoermiddelen. Het onderzoek heeft plaatsgevonden onder 1100 senioren, merendeels ‘kwetsbare verkeersdeelnemers’ (900 respondenten), en deels senioren die alleen een auto hebben en geen van de andere ‘aangepaste’ vervoermiddelen (200 respondenten). De totaalresultaten zijn hiermee niet volledig representatief voor ‘de Nederlandse senioren’ noch ‘de kwetsbare verkeersdeelnemers’; de deelresultaten per vervoermiddel zijn daarentegen wél representatief voor de groep mensen die een bepaald vervoermiddel gebruikt. De respondenten zijn onder te verdelen in de volgende subgroepen die één of meer vervoermiddelen bezitten:
Het onderzoek heeft voor het grootste deel telefonisch plaatsgevonden. Daarnaast heeft een kleine groep een schriftelijke of online versie van de vragenlijst ingevuld.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 1
2.
Gebruik vervoermiddelen (a.) en OV (b.)
a)
De vervoermiddelen die het meest frequent worden gebruikt, zijn, in volgorde van gebruik: de elektrische rolstoel (95,4% dagelijks of wekelijks), de Canta (92,9%), de scootmobiel (89,0%), de brommobiel (87,8%) en de auto (87,8%). 75-plussers maken minder frequent gebruik van de auto en de scootmobiel dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
b)
Gebruikers van een scootmobiel (al of niet in combinatie met iets anders) of een elektrische rolstoel reizen relatief weinig met bus, trein, tram of metro (88%-98% nooit of zeer sporadisch). Zij maken wel relatief vaak gebruik van de regiotaxi/Valys (36% resp. 32% minstens maandelijks). Bezitters van alleen een auto of een auto en aangepaste fiets reizen juist vaker met trein en bus en relatief weinig met de regiotaxi/Valys (91% resp. 94% zelden/nooit). 75-plussers reizen minder vaak met de trein of de metro dan respondenten van 65 t/m 74 jaar, maar wel vaker met de regiotaxt/Valys.
3.
Belemmeringen om vervoermiddelen (a.) en OV (b.) te gebruiken
a)
Gemiddeld wordt bij ruim een kwart (28,2%) van de vervoermiddelen aangegeven dat men het vervoermiddel minder vaak gebruikt dan men zou willen. Het geldt vooral voor gebruikers van de brommobiel (42,5%), elektrische rolstoel (37,5%) en de scootmobiel (34,5%). De belangrijkste reden om de vervoermiddelen te laten staan is dat men zich niet fit of gezond genoeg voelt (gemiddeld 8,1%); deze reden wordt bij alle vervoermiddelen relatief vaak genoemd. Daarnaast spelen er voor de verschillende vervoermiddelen andere zaken. Instructie (onzekerheid en onvoldoende kennis van de verkeersregels) lijkt vooral een rol te spelen bij het laten staan van de brommobiel. Infrastructuur (slechte wegen, fiets- en voetpaden) vooral bij de scootmobiel en de elektrische rolstoel. Bij de scootmobiel spelen ook slechte weersomstandigheden (regen, kou) een rol en bij de elektrische rolstoel dat het teveel energie kost of dat men de rolstoel niet goed of geschikt vindt. Respondenten van 75 jaar en ouder geven vaker aan dat ze hun vervoermiddel minder vaak gebruiken dan gewenst vergeleken met respondenten van 65 t/m 74 jaar (32,7% resp. 24,5%). Als reden voor het minder frequente gebruik noemen deze 75 plussers iets vaker slechte wegen, voet- en fietspaden (4%), weersomstandigheden (5,3%), gebrek aan kennis van de verkeersregels (maar slechts 0,7%), en hun gezondheid (10%). Respondenten van 65 t/m 74 jaar noemen juist vaker dat het teveel geld kost (rijden vaker auto) (3,8%).
b)
Autobezitters hebben logischerwijs relatief weinig behoefte om met het openbaar vervoer te reizen (78%). Bezitters van een elektrische rolstoel of scootmobiel geven relatief vaak aan fysiek niet in staat te zijn om met het openbaar vervoer te reizen en ervaren problemen met de toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor hun voertuig (ongeveer 50%). Gebruikers van een elektrische rolstoel of alleen een aangepaste fiets zeggen relatief vaker zich onzeker te voelen (8% resp. 6%) dan
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 2
gebruikers van andere voertuigen (allen <2,5%). Voor bezitters van een brommobiel of Canta speelt de prijs van het openbaar vervoer relatief vaak een rol (9,5%). Ook geven zij aan nooit zulke grote afstanden af te hoeven leggen (17%). Respondenten van 65 t/m 74 jaar geven vaker dan 75-plussers aan geen behoefte te hebben aan reizen met het openbaar vervoer, er niet mee bekend te zijn of dat de verbindingen en bereikbaarheid slecht zijn. Ook geven zij vaker aan fysiek niet in staat te zijn om met het openbaar vervoer te reizen. 4.
Verkrijgen van vervoermiddelen en instructies
Vooral de scootmobiel en de elektrische rolstoel heeft men in bruikleen gekregen van de gemeente (meer dan 80%). De brommobiel en Canta zijn vaak particulier bezit en worden gekocht bij de leverancier (67,5% resp. 42,9%). Bij de Canta valt bovendien op dat deze door 7% via internet is gekocht (2 respondenten). De verstrekker, gemeente respectievelijk de leverancier neemt vaak de instructie voor hun rekening. Vooral bij de Canta kreeg men relatief vaak geen instructies terwijl daar wel behoefte aan was. Voor de scootmobiel en de elektrische rolstoel geldt dit ook, maar in minder sterke mate. Door iets meer dan de helft van de respondenten werden nuttige zaken genoemd m.b.t. de instructie die men heeft gekregen; 15% gaf daarbij aan ‘alles’ nuttig te hebben gevonden en 37% noemde één of meer specifieke zaken zoals oefenen in de praktijk of specifieke manoeuvres. Sommigen geven ook aan dat ze eigenlijk alles al wisten. Wanneer men iets mist, is het vooral dat de instructie te summier was of dat men meer uitleg had willen hebben over de bediening van het voertuig. 75-plussers hebben hun vervoermiddel iets vaker via familie, vrienden en kennissen gekregen en minder vaak via internet dan respondenten van 65 t/m 74 jaar. Verder weten zij vaker niet meer hoe ze aan het vervoermiddel gekomen zijn en ook niet meer of en van wie zij instructies hebben gekregen. 5.
Bekendheid automobilisten en gebruikers brommobiel met regels rond gebruik van hun vervoermiddel
Van de ondervraagde autogebruikers is ongeveer 95% op de hoogte van het feit dat men zich na de 70ste verjaardag moet laten keuren. De meldingsplicht wat betreft veranderingen in de gezondheid die invloed kunnen hebben op het rijden is bekend bij ruim 82%. Van de ondervraagde gebruikers van de brommobiel is bijna 90% op de hoogte van het feit dat men een bromfietscertificaat moet inwisselen voor een bromfietsrijbewijs en bijna 85% weet dat men als men na 1 oktober geen geldig bromfietsrijbewijs heeft, men opnieuw theorie-examen moet doen. Respondenten van 75 jaar en ouder weten vaker dat het gemeld moet worden als de gezondheid dusdanig is veranderd dat het invloed kan hebben op het rijden. 6.
Bekendheid met aanbod cursussen en beurzen en beoordeling
De lifestylebeurs is van de genoemde beurzen/cursussen (BROEMritten, Scootmobiel opfriscursus, Fietsinfodag, Mobiliteitsbeurs en Lifestylebeurs) het meest bekend, bij 39,3% van de respondenten. Dit is ook logisch, gezien het bredere karakter van deze beurzen.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 3
Toch blijkt ook de scootmobiel opfriscursus bekend bij 35,3% van de respondenten. Iets minder bekend, maar toch nog wel bij een kwart tot een vijfde zijn de mobiliteitsbeurs (24,3%), de BROEM-ritten (23,1%) en de fietsinfodag (19%) Aan de scootmobiel-opfriscursus werd logischerwijs relatief vaak deelgenomen door bezitters van een scootmobiel (6-10%), maar ook door brommobiel- en Cantarijders (6%). De bekendheid is onder deze groepen ook het hoogst (ongeveer 40%), al is er ook een aanzienlijk deel van de auto- en aangepaste fietsrijders dat ermee bekend is (ongeveer 35%). Gebruikers van een elektrische rolstoel lijken het minst bekend met de scootmobiel opfriscursus (25%). De BROEM-ritten zijn het meest bekend én het meest gevolgd door scootmobielbezitters die daarnaast ook een fiets of auto hebben (8% heeft ze gevolgd, in totaal is 32% ermee bekend), autobezitters die daarnaast ook een aangepaste fiets hebben (7% heeft ze gevolgd, in totaal is 31% ermee bekend) en brommobiel- of Cantarijders (6% heeft ze gevolgd, in totaal is 36% ermee bekend). Ze zijn wat minder bekend onder respondenten met alleen een scootmobiel (18%), een elektrische rolstoel (18%), alleen een auto (17%), of alleen een aangepaste fiets (15%). De fietsinfodag is het meest bekend bij bezitters van een aangepaste fiets die ook een auto en/of hebben (22-26%) en bij bezitters van alleen een auto (22%). Een mobiliteitsbeurs is het vaakst bezocht door bezitters van een elektrische rolstoel (6,8%); de bekendheid van de mobiliteitsbeurs is dan ook het hoogst onder deze groep (30%), maar ook onder bezitters van alleen een auto (30%), een auto en een aangepaste fiets (30%) en van een scootmobiel in combinatie met een auto of aangepaste fiets (28%). Bezitters van alleen een aangepaste fiets of een aangepaste fiets en een auto hebben het vaakst een lifestylebeurs bezocht (11-13%); de bekendheid van de lifestylebeurs is het hoogst onder bezitters van alleen een auto (49%), een scootmobiel in combinatie met een auto of aangepaste fiets (49%) en een auto in combinatie met een aangepaste fiets (47%). Concluderend kan worden opgemerkt dat de beurzen (lifestylebeurs, mobiliteitsbeurs, fietsinfodag) vooral bekend zijn bij bezitters van een auto of een aangepaste fiets (gemiddeld genomen senioren met minder beperkingen). Over het algemeen is men positief, in geval van deelname vond men de beurzen informatief en gezellig en de cursussen nuttig en zou anderen aanraden ook te gaan. Er zijn nauwelijks opmerkingen gemaakt voor verbeteringen. Over de 50-plus beurs wordt wel vaak de opmerking gemaakt dat het erg druk was. 75-plussers hebben vaker dan respondenten van 65 t/m 74 jaar deelgenomen aan de scootmobiel-opfriscursus (6,8% resp. 1,9%). Daarnaast is deze oudere groep (de 75plussers) vaker niet bekend met de fietsinfodag (84,6% vs 77,6%), de mobiliteitsbeurs (79,4% vs 72,3%) en de lifestylebeurs (69,9% vs 52,4%) dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 4
7.
Behoefte aan informatie of ondersteuning bij het gebruik van vervoermiddelen (a.) en het OV (b.)
a)
Een grote meerderheid van 91,2% heeft op dit moment geen behoefte aan enige vorm van advies; dit zijn vooral bezitters van alleen een auto (97,1%) of een auto en een aangepaste fiets (94,4%). Bezitters van een brommobiel, Canta (17,6%) of elektrische rolstoel (22%) hebben vaker behoefte aan ondersteuning dan gebruikers van andere vervoermiddelen. Er zijn geen verschillen tussen leeftijdgroepen. Respondenten die wel behoefte hebben aan ondersteuning geven de voorkeur aan individueel contact (gemiddeld 4,4%) in plaats van ondersteuning in groepsverband (gemiddeld 1,5%), vooral omdat men dan meer persoonlijke aandacht krijgt en er meer ruimte is voor specifieke vragen. De belangrijkste reden dat men geen behoefte heeft aan advies is dat men vindt dat men geen training nodig heeft (89,3%).
b)
Ook aan ondersteuning bij het reizen met de trein hebben vooral autobezitters meestal geen behoefte (95%). Gebruikers van een elektrische rolstoel hebben het vaakst wél behoefte aan ondersteuning (31%), vooral in de vorm van iemand die met hen meereist (20%). Ongeveer 20% van de gebruikers van een scootmobiel, al of niet in combinatie met iets anders, brommobiel of Canta en alleen aangepaste fiets heeft behoefte aan ondersteuning, ook in de vorm van iemand die meereist, hoewel de brommobiel / Cantarijders hier relatief weinig voorkeur voor hebben. Ruim een kwart van de gebruikers van een aangepaste fiets (27%) en ongeveer 20% van de bezitters van een scootmobiel, brommobiel, Canta of elektrische rolstoel heeft behoefte aan extra informatie om zich veiliger en zekerder te voelen in het openbaar vervoer; een brief of folder wordt hiervoor het meest geschikt geacht (beide door de meeste groepen genoemd door ongeveer 10%).
8.
Wensen m.b.t. ondersteuning bij vervoermiddelen
Er is een kleine groep (96 respondenten) die heeft aangegeven behoefte te hebben aan ondersteuning bij de (aangepaste) vervoermiddelen. Aan hen zijn enkele vervolgvragen gesteld. Vanwege het kleine aantal respondenten zijn hierover geen uitsplitsingen te maken tussen de verschillende vervoermiddelen en leeftijdgroepen. Ongeveer een kwart (26%) van degenen die informatie of advies zouden willen, heeft behoefte aan uitleg of training en 13,5% heeft behoefte aan uitleg over verkeersregels. Bijna tweederde van de ondervraagden (64%) weet niet waar men terecht zou kunnen voor informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten. Degenen die het wel weten, denken vooral aan de gemeente, rijscholen en de ANWB. De belangrijkste punten waar men op let bij de keuze van advies of ondersteuning zijn dat men specifiek advies krijgt met betrekking tot de eigen mobiliteit of het gebruik van het eigen voertuig, dat men praktijktips krijgt en dat men de mogelijkheid krijgt om te oefenen met het voertuig dat men gebruikt. Minder dan een kwart (23%) is bereid langer een half uur of langer te reizen voor advies of ondersteuning bij het gebruik van hun voertuig(en).
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 5
9.
Puntsgewijze opsomming van de belangrijkste resultaten per vervoermiddel
Scootmobiel bezitters (493 respondenten) •
bijna een derde van de bezitters van een scootmobiel (30,5%) bezit ook een auto; andere aangepaste vervoermiddelen hebben ze weinig (minder dan 5%)
•
gebruiksfrequentie: 89,0% dagelijks of wekelijks
•
Redenen om de scootmobiel minder vaak te gebruiken dan men zou willen (door 34,5%), zijn vooral slechte wegen, voet- en fietspaden (56,3%) en slechte weersomstandigheden (10,5%). Ook gezondheidsproblemen (9,5%) spelen een rol.
•
Herkomst: 83,8% van gemeente
•
Instructies: De scootmobiel is vaak verstrekt via de gemeente en de instructies zijn dan ook vaak door de gemeente gegeven. Bij de scootmobiel kreeg 10,5% van de bezitters geen instructies, terwijl ongeveer een vijfde van hen (2,2% op totaal) dat wel had gewild. groepskenmerken van groep bezitters alleen scootmobiel (309 respondenten) •
66,0% vrouw
•
65,4% is 75 of ouder
•
90,3% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
reizen zelden of nooit met bus, trein, tram, metro (88%-97% nooit of zeer sporadisch), wel regelmatiger met regiotaxi/Valys (36% minstens maandelijks); belemmeringen vooral fysiek (49%), 35% geen behoefte
groepskenmerken van groep bezitters scootmobiel en auto of aangep fiets (153 respondenten) •
53,6% man
•
60,1% is jonger dan 75
•
89,5% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
reizen zelden of nooit met bus, trein, tram, metro (88%-97% nooit of zeer sporadisch); regiotaxi/Valys iets vaker (13% minstens maandelijks); deels door fysieke belemmeringen (38%) en geen behoefte (53%)
Brommobiel bezitters (40 respondenten) •
voor brommobielbezitters is het minder gebruikelijk om ook een auto te hebben (14,3%); tussen de bezitters van de elektrische rolstoel, brommobiel en Canta bestaat weinig overlap
•
gebruiksfrequentie: 87,8% dagelijks of wekelijks
•
Het voertuig waarvan men het vaakst zegt dat men het minder vaak gebruikt dan men zou willen, is de brommobiel (42,5%); de belangrijkste redenen zijn onzekerheid (10%), last hebben van het gedrag van andere weggebruikers (7,5%), gezondheidsklachten (7,5%) en onvoldoende kennis van de verkeersregels (5%)
•
Herkomst: 67,5% gekocht bij leverancier, 15% van gemeente
•
Instructies: brommobielen zijn vaak particulier bezit (en instructies zijn dan ook vaak door de leverancier gegeven. Bij de brommobiel kreeg 15,8% geen instructies, maar geen van hen had daar behoefte aan
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 6
•
Rijbewijsregels: Van de 38 ondervraagde gebruikers van de brommobiel is 89,5% op de hoogte van het feit dat men een bromfietscertificaat moet inwisselen voor een bromfietsrijbewijs, 84,2% weet dat men als men na 1 oktober geen geldig bromfietsrijbewijs heeft, men opnieuw theorie-examen moet doen, 10,5% van de ondervraagde brommobielbezitters is niet op de hoogte van beide genoemde regels groepskenmerken van groep bezitters brommobiel of Canta (en evt andere) (68 respondenten) •
51,5% man
•
52,2% is 75 of ouder
•
17,6%% heeft behoefte aan ondersteuning (meer dan meeste andere voertuigen); 7,4% liefst individueel , 1,5% in groepsverband
•
Bij redenen waarom meen geen behoefte heeft aan ondersteuning: Gebruikers van brommobiel of Canta geven minder vaak dan de andere respondenten aan dat ze vinden dat ze geen training nodig hebben; zij noemen vaker andere redenen (12,5%) of hebben geen mening (7%).
•
bus en trein door 71% zelden/nooit gebruikt (tram en metro nog minder), 17% gebruikt regiotxi/Valys maandelijks of vaker; geven relatief vaak aan het te duur te vinden (9,5%) of nooit zulke grote afstanden af te hoeven leggen 16,7%); verder vooral geen behoefte (50%) en fysieke belemmeringen (33%).
Canta bezitters (28 respondenten) •
voor Cantabezitters is het minder gebruikelijk om ook een auto te hebben (6,9%); tussen gebruikers van de elektrische rolstoel, brommobiel en Canta bestaat weinig overlap
•
gebruiksfrequentie: 92,2% dagelijks of wekelijks
•
De Canta wordt door 28,6% minder vaak gebruijkt dan gewild, vooral door gebrekkige gezondheid (7,1%) en kosten (3,6%)
•
Herkomst: 42,9% gekocht bij leverancier, 32,1% in bruikleen van gemeente, 7,1% verkregen via internet
•
Instructies: Canta’s zijn vaak particulier bezit en instructies zijn dan ook vaak door de leverancier gegeven. Vooral bij de Canta kreeg men relatief vaak geen instructies (25%), terwijl daar bij ongeveer vier op de tien respondenten wel behoefte aan was. groepskenmerken van groep bezitters brommobiel of Canta (en evt andere) (68 respondenten) zijn hierboven te vinden (bij Brommobiel bezitters)
Elektrische rolstoel bezitters (64 respondenten) •
ruim een kwart van de bezitters van een elektrische rolstoel (27,3%) bezit ook een auto; tussen de gebruikers van de elektrische rolstoel, brommobiel en Canta bestaat weinig overlap
•
gebruiksfrequentie: 95,4% dagelijks of wekelijks
•
De elektrische rolstoel wordt door 37,5% minder gebruikt dan gewild, vooral omdat het teveel energie kost (9,4%), omdat men de rolstoel niet goed of geschikt vindt (7,8%) of omdat men last heeft van slechte wegen, fiets- en voetpaden (6,2%).
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 7
•
Herkomst: 81% in buikleen van gemeente
•
Instructies: Hoewel de elektrische rolstoel ook vaak van de gemeente in bruikleen is gekregen, heeft slechts ongeveer een vijfde instructies via de gemeente gekregen; in plaats daarvan kreeg men vaker instructies van de fabrikant of iemand anders. Ook bij de elektrische rolstoel hadden vier van de tien gebruikers die geen instructie kregen (totaal 15,6%) hier wel behoefte aan. groepskenmerken van groep bezitters elektrische rolstoel (en evt andere) (61 respondenten) •
62,3% vrouw
•
48,2% is 75 of ouder
•
22% heeft behoefte aan ondersteuning (meer dan meeste andere voertuigen); 11,9% liefst individueel, 6,8% in groepsverband
•
reizen zelden of nooit met bus, trein, tram, metro (91%-98% nooit of zeer sporadisch), wel regelmatiger met regiotaxi/Valys (32% minstens maandelijks); belemmeringen vooral fysiek (47%), 31% geen behoefte; zeggen ook relatief vaak zich onzeker te voelen (8,3%).
Aangepaste fiets bezitters(327 respondenten) •
bezitters van een aangepaste fiets (veelal elektrische fietsen) hebben meestal geen ander aangepast voertuig, maar wel vaak een auto (70,7%).
•
vooral elektrische fiets, kleine groep lage instapfiets of driewieler
•
gebruiksfrequentie el. fiets: 87,4% dagelijks of wekelijks
•
Het voertuig dat men het minst laat staan, is de aangepaste fiets (20,2%), de belangrijkste redenen om hem niet te gebruiken zijn gezondheidsproblemen of dat het te veel energie kost. groepskenmerken van groep bezitters alleen aangepaste fiets (81 respondenten) •
76,5% vrouw
•
51,2% is 75 of ouder
•
92,6% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
in vergelijking met andere groepen wat vaker minstens maandelijks gebruik van zowel bus/trein (38% resp. 22%) en regiotaxi/Valys (21%); geen duidelijke belemmeringen, 52% heeft geen behoefte; zeggen relatief vaak gebracht te kunnen worden door familie/bekenden (9,1%) of zich onzeker te voelen (6,1%)
groepskenmerken van groep bezitters auto en aangepaste fiets (215 respondenten) •
54,4% man
•
67,9% is jonger dan 75
•
94,4% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
67-72% reist zelden/nooit met bus/trein en 94% zelden/nooit met regiotaxi/Valys; geen duidelijke belemmeringen, 82% heeft geen behoefte, 6,1% vindt het te duur
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 8
Autobezitters (588 respondenten) •
de groep autogebruikers moet voorzichtig worden behandeld: omdat er in dit onderzoek grotendeels is geselecteerd op gebruikers van aangepaste vervoermiddelen, is de groep autogebruikers hier zeker niet representatief voor álle autogebruikers van 65 jaar of ouder
•
gebruiksfrequentie: 87,8% dagelijks of wekelijks
•
Ongeveer een kwart (25,3%) gebruikt de auto minder vaak dan hij of zij zou willen; naast gezondheid is de belangrijkste reden de kosten (vooral benzine wordt genoemd).
•
Rijbewijsregels: 95,2% is op de hoogte van het feit dat men zich na de 70ste verjaardag moet laten keuren, 82,5% weet dat men het moet melden als de gezondheid zodanig is veranderd dat dit invloed kan hebben op het rijden, 2,9% geeft aan beide genoemde regels niet te kennen. groepskenmerken van groep bezitters alleen auto (205 respondenten) •
59% man
•
59,5% is jonger dan 75
•
97,1% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
OV: bus en trein door 27% resp. 20% minstens maandelijks gebruikt, regiotaxi/Valys zelden (91% zelden/nooit); geen duidelijke belemmeringen, 78% heeft geen behoefte, 14% fysieke belemmeringen
groepskenmerken van groep bezitters scootmobiel en auto of aangepaste fiets (153 respondenten) •
53,6% man
•
60,1% is jonger dan 75
•
bijna een derde van de bezitters van een scootmobiel (30,5%) bezit ook een auto
•
89,5% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
reizen zelden of nooit met bus, trein, tram, metro (88%-97% nooit of zeer sporadisch); regiotaxi/Valys iets vaker (13% minstens maandelijks); deels door fysieke belemmeringen (38%) en geen behoefte (53%)
groepskenmerken van groep bezitters auto en aangepaste fiets (215 respondenten) •
54,4% man
•
67,9% is jonger dan 75
•
94,4% heeft geen behoefte aan ondersteuning
•
67-72% reist zelden/nooit met bus/trein en 94% zelden/nooit met regiotaxi/Valys; geen duidelijke belemmeringen, 82% heeft geen behoefte, 6,1% vindt het te duur
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 9
Inhoudsopgave Management Samenvatting ....................................................................................... 1 Inhoudsopgave ........................................................................................................ 10 1. Inleiding.............................................................................................................. 12 1.1
Achtergrond en doelstelling...............................................................................12
1.2
Onderzoeksvragen ...........................................................................................12
1.3
Doelgroep.......................................................................................................12
1.4
Methode .........................................................................................................13
1.5
Vragenlijst ......................................................................................................13
1.6
Analyse en rapportage .....................................................................................13
2. Respons............................................................................................................... 14 2.1
Herkomst en respons .......................................................................................14
2.2
Methode .........................................................................................................14
2.3
Verdeling naar gebruikt vervoermiddel ...............................................................15
2.4
Verdeling naar geslacht ....................................................................................16
2.5
Verdeling naar leeftijdgroep (op basis geboortejaar, vr. 34)..................................17
2.6
Verdeling naar woonsituatie (op basis van vr. 36)................................................17
3. Resultaten ........................................................................................................... 18 3.1
Overlap in bezit van vervoermiddelen ................................................................18
3.2
Gebruiksfrequentie van vervoermiddelen ............................................................19
3.3
Gebruikt u uw voertuig minder vaak dan u zou willen? En zo ja, waarom gebruikt u
3.4
Hoe heeft u uw voertuig gekregen?....................................................................26
3.5
Heeft u bij de aanschaf of het verkrijgen van uw voertuig instructies gekregen hoe
het voertuig minder vaak dan u zou willen? .......................................................22
u het voertuig moet gebruiken? En zo ja, van wie waren die instructies afkomstig?.27 3.6
Zijn er dingen die u in de instructie voor gebruik van uw voertuig nuttig vond of die u juist heeft gemist? ..................................................................................29
3.7
(alleen voor autogebruikers) Ik noem zo een aantal regels die betrekking hebben op uw rijbewijs. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?............31
3.8
(alleen voor brommobiel gebruikers) Ik noem u zo enkele nieuwe regels die te maken hebben met het gebruik van uw brommobiel. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?...........................................................................33
3.9
In hoeverre heeft u wel eens van de volgende cursussen of beurzen gehoord? ........34
3.10
Hoe heeft u uw deelname hieraan ervaren? Kunt u alles noemen wat in u op komt? Wat is u goed bevallen en wat niet? Wat ging goed? Wat zou u liever anders zien of wat heeft u gemist?.....................................................................................40
3.11
Zou u op dit moment behoefte hebben aan enige vorm van advies of ondersteuning bij het gebruik van uw vervoermiddel(en)? En zo ja, zou u dat in groepsverband of liever door middel van individueel contact krijgen, of wellicht allebei? Kunt u toelichten waarom uw voorkeur uit gaat naar individueel contact of deelname in groepsverband?............................................................................41
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 10
3.12
Waarom heeft u op dit moment géén behoefte aan advies of ondersteuning bij het gebruik van uw voertuigen? .............................................................................43
3.13
Wat zou u aan informatie of advies willen ontvangen? Hoe zou dit er voor u uit
3.14
Stel, u wilt meer informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten, bijvoorbeeld
moeten zien? Kunt u alles opnoemen waar u behoefte aan heeft? .........................45 over wat dit inhoud of waar u dergelijke trainingen kunt volgen. Weet u dan waar u aan deze informatie kunt komen? ..................................................................46 3.15
Wat zijn voor u belangrijke punten bij de keuze of (en waar) u advies of ondersteuning zult vragen? ..............................................................................47
3.16
Hoe lang zou u maximaal willen reizen voor advies of ondersteuning bij het gebruik van uw voertuig(en)?...........................................................................49
3.17
Ik noem zo enkele openbaarvervoermiddelen op. Kunt u aangeven hoe vaak u wel eens reist met de…?........................................................................................51
3.18
Waarom reist u zelden of nooit met het openbaar vervoer/ (regio)taxi/ Valys? ........57
3.19
Zou u behoefte hebben aan ondersteuning bij het reizen met de trein? ..................61
3.20
Zou u informatie willen hebben over hoe u zich veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kunt voelen? En zo ja, hoe zou u die informatie het liefste willen ontvangen?....................................................................................................64
Bijlage 1: Vragenlijst ............................................................................................... 82 Bijlage 2: Open antwoorden..................................................................................... 82
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 11
1. Inleiding 1.1
Achtergrond en doelstelling
In oktober 2009 heeft Kien voor ANBO als projectleider van het programma Blijf Veilig Mobiel een onderzoek uitgevoerd met betrekking tot kwetsbare verkeersdeelnemers. Doel van het onderzoek was het gebruik van vervoermiddelen door ‘kwetsbare’ 65-plussers te onderzoeken en te achterhalen of er behoefte is aan informatie en advies over het gebruik van deze vervoermiddelen. 1.2
Onderzoeksvragen
De volgende onderzoeksvragen zijn aan de orde gekomen: •
Van welke vervoermiddelen maakt men gebruik?
•
Per vervoermiddel, indien van toepassing: o
Gebruikt men het minder vaak dan men zou willen en waarom?
o
Hoe heeft men het vervoermiddel gekregen?
o
In hoeverre heeft men instructies gekregen over het gebruik en hoe heeft men die instructies ervaren?
o
In hoeverre is men op de hoogte van regels rond het gebruik van het vervoermiddel?
•
In hoeverre heeft men wel eens van cursussen of beurzen waar informatie over vervoermiddelengebruik wordt gegeven gehoord en heeft men deelgenomen?
• •
Hoe hebben deelnemers de cursus of beurs ervaren? In hoeverre heeft men behoefte aan informatie of ondersteuning bij het gebruik van vervoermiddelen en in welke vorm?
•
In hoeverre weet men waar men terecht kan voor informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten?
•
Welke onderdelen van mogelijk advies of ondersteuning vindt men belangrijk en hoe ver is men bereid ervoor te reizen?
•
In hoeverre reist men wel eens met het openbaar vervoer?
•
In hoeverre heeft men behoefte aan ondersteuning bij of informatie over het veilig en zeker gebruik van het openbaar vervoer?
1.3
Doelgroep
Voorafgaand aan het onderzoek is de groep kwetsbare verkeersdeelnemers gedefinieerd als 65-plussers die gebruik maken van een aangepast vervoermiddel (scootmobiel, Canta, brommobiel, aangepaste fiets of electrische rolstoel). Naast deze groep is ook een groep senioren ondervraagd die alleen een auto hebben en geen aangepaste vervoermiddelen. Omdat er is ingezet op het benaderen van gebruikers van bijzondere vervoermiddelen, is er geen sprake van een representatieve steekproef van 65-plussers. Zie ook hoofdstuk 2.3 t/m 2.5 voor de verdeling van de steekproef.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 12
1.4
Methode
Deelnemers zijn grotendeels geworven via een bestand met 65-plussers van Cendris, via panelleden van PanelWizard (het onderzoekspanel van Kien), via verpleeghuizen, via advertenties in het AD en regionale huis aan huis bladen, op een beurs voor senioren en op straat. Ook is aan alle respondenten aan het eind van het onderzoek gevraagd of zij nog mensen kennen met één of meer van de aangepaste vervoermiddelen. Het onderzoek heeft voor het grootste deel telefonisch plaatsgevonden. Een klein deel van de respondenten (die beschikking hadden over internet en aangaven deze methode te prefereren) heeft de vragenlijst online ingevuld op een afgeschermde site van Kien. Ook heeft een klein deel (enkele slechthorenden en bewoners van enkele verpleeghuizen) schriftelijk meegedaan; deze vragenlijsten zijn achteraf ingevoerd. 1.5
Vragenlijst
De vragenlijst bestond uit aantal 37 voornamelijk gesloten vragen, vrijwel altijd met mogelijkheden voor toelichting, en is te vinden in bijlage 1 (de schriftelijke variant). 1.6
Analyse en rapportage
Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van de volgende analyses: §
Frequentieverdelingen;
§
Listings;
§
Chi-kwadraat analyses;
De chi-kwadraat analyses zijn gebruikt om te kunnen bepalen of er statistisch gezien significante verschillen zijn tussen mannen en vrouwen, leeftijdsgroepen (65 t/m 74 en 75 plus) en gebruikers van verschillende vervoermiddelen. Alleen statistisch significante verschillen worden in de tekst besproken. In hoofdstuk 2 staat de respons weergegeven, waarbij eveneens is gekeken naar de verdeling naar groep. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de resultaten van het onderzoek, waarbij elke paragraaf een afzonderlijke vraagstelling uit het onderzoek hanteert. In bijlage 1 staat de vragenlijst die is gehanteerd bij het onderzoek en de open antwoorden zijn als listing te vinden in bijlage 2.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 13
2. Respons 2.1
Herkomst en respons
In totaal hebben 1104 respondenten de onderzoeksvragen beantwoord. Tweederde van de respondenten (67%) was afkomstig uit een aangekocht bestand, 19% was opgegeven door eerdere respondenten. Omdat voor dit onderzoek veel verschillende wervingsmethodes zijn gebruikt, waaronder krantadvertenties met een groot bereik, is het niet mogelijk om een overall responspercentage aan te geven. Wel interessant is dat de belangrijkste bron, het aangekochte bestand van Cendris, 7% respons heeft opgeleverd: 65% van de gebelde personen deed niet mee omdat zij buiten de doelgroep bleken te vallen (gebruikt geen van de gewenste aangepaste vervoermiddelen of blijkt toch nog geen 65), 16% wilde niet meewerken en 12% is na herhaaldelijke belpogingen niet bereikt.
2.2
Methode
De meeste respondenten (88%) hebben de onderzoeksvragen telefonisch beantwoord; een klein deel deed online of schriftelijk mee.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 14
2.3
Verdeling naar gebruikt vervoermiddel
De totale groep respondenten bestaat feitelijk uit twee delen: (1) bijna 900 'kwetsbare verkeersdeelnemers van 65 jaar en ouder'; dat ze 'kwetsbaar' zijn is bepaald doordat ze één of meer van de aangepaste vervoermiddelen gebruiken, scoot- of brommobiel, Canta, electrische rolstoel of aangepaste (incl electrische) fiets. (2) iets meer dan 200 'niet kwetsbare senioren', namelijk een groep senioren die wel een auto gebruiken, maar niet één van de aangepaste vervoermiddelen. Door deze specifieke selectie zijn de totaalresultaten niet volledig representatief voor de kwetsbare verkeersdeelnemers van 65 jaar en ouder, maar ook niet voor 'alle Nederlanders van 65 jaar of ouder'. De deelresultaten per vervoermiddel zijn daarentegen wél representatief voor de groep mensen die een bepaald vervoermiddel gebruikt. De respondenten zijn daarom verdeeld in een aantal groepen waartussen geen overlap bestaat. In onderstaande tabel staan deze groepen met daarbij hun aandeel in de totale steekproef.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 15
2.4
Verdeling naar geslacht
Iets meer dan de helft (54,3%) van de respondenten is vrouw. Deze verdeling is nagenoeg gelijk aan de verdeling van alle Nederlanders van 65 jaar of ouder (44,0% is man en 56,0% is vrouw). Bij de verdeling naar de verschillende vervoermiddelen valt op dat de mannen wat zijn oververtegenwoordigd bij de bezitters van een auto, zowel de groep ‘alleen auto’ (59,0% man) als de groepen auto + scootmobiel (53,6%) en auto + aangepaste fiets (54,4%). De groepen die alleen een scootmobiel hebben, een elektrische rolstoel, of alleen een aangepaste fiets, bestaan juist meer uit vrouwen: 66,0% respectievelijk 62,3% en 76,5% is vrouw.
45,7
Man
Vrouw
N
54,3
1104
Geslachtverdeling onder bezitters verschillende voertuigen
alleen
alleen
scootmobiel
brommobiel
el. rolstoel
auto en
alleen
en auto of
of Canta (en
(en evt
aangepaste
aangepaste
Totaal
auto
scootmobiel
aangep fiets
evt andere)
andere)
fiets
fiets
Man
45,7
59,0
33,7
53,6
51,5
37,7
54,4
23,5
Vrouw
54,3
41,0
66,0
46,4
48,5
62,3
45,6
76,5
N
1104
205
309
153
68
61
215
81
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 16
2.5
Verdeling naar leeftijdgroep (op basis geboortejaar, vr. 34)
Ongeveer de helft van de respondenten was tussen de 65 en 75 jaar oud, de andere helft 75 of ouder. Deze verdeling is nagenoeg gelijk aan de verdeling van alle Nederlanders in deze leeftijdgroepen (56,8% is 65-75 en 43,3% is 75 of ouder). Bij de verdeling naar de verschillende vervoermiddelen valt op dat de bezitters van een auto over het algemeen wat jonger zijn, zowel de groep ‘alleen auto’ (59,5% is jonger dan 75) als de groepen auto + scootmobiel (60,1%) en auto + aangepaste fiets (67,9%). De groep die alleen een scootmobiel heeft, is juist wat ouder: 65,4% is 75 of ouder.
65 t/m 74
52,2
75 of ouder
47,8
N
1097
Leeftijdverdeling onder bezitters verschillende voertuigen
alleen
scootmobiel
brommobiel
el. rolstoel
auto en
alleen
en auto of
of Canta (en
(en evt
aangepaste
aangepaste
alleen
Totaal
auto
scootmobiel
aangep fiets
evt andere)
andere)
fiets
fiets
65 t/m 74
52,2
59,5
34,6
60,1
47,8
51,8
67,9
48,8
75 of ouder
47,8
40,5
65,4
39,9
52,2
48,2
32,1
51,2
N
1097
205
309
153
67
56
215
80
2.6
Verdeling naar woonsituatie (op basis van vr. 36)
Een ruime meerderheid (79,1%) van de respondenten woont zelfstandig; 14% woont in een aanleunwoning/serviceflat en 5,6% in een verzorgingshuis. Geheel zelfstandig
79,1
Aanleunwoning/serviceflat
14,0
Verzorgingshuis
Anders, namelijk:
5,6
1,3
Wil ik liever niet zeggen
0,0
N
1104
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 17
3. Resultaten 3.1 Overlap in bezit van vervoermiddelen In de tabel op deze pagina staat per groep bezitters van een bepaald voertuig aangegeven welke ander voertuigen zij beztitten. Bijvoorbeeld de tweede regel geeft aan dat van de 492 bezitters van een scootmobiel, 30,5% ook een auto heeft. In dit overzicht moet de groep autogebruikers voorzichtig worden behandeld: omdat er in dit onderzoek grotendeels is geselecteerd op gebruikers van aangepaste vervoermiddelen, is de groep autogebruikers hier zeker niet representatief voor álle seniore autogebruikers; het is dus niet zo dat 25,5% van alle seniore autogebruikers ook een scootmobiel gebruikt, dit percentage zal in werkelijkheid veel lager liggen. Voor de overige groepen zijn de resultaten wel nagenoeg representatief:
•
bijna een derde van de bezitters van een scootmobiel (30,5%) en van een elektrische rolstoel (27,3%) bezit ook een auto
•
voor brommobielbezitters en Cantabezitters is het minder gebruikelijk om ook een auto te hebben (14,3% resp. 6,9%)
•
tussen de elektrische rolstoel, brommobiel en Canta bestaat weinig overlap; de grootste overlap bij deze groepen is bij brommobielbezitters die ook een elektrische rolstoel gebruiken (11,9%);
•
wel is er wat meer overlap tussen de bezitters van een elektrische rolstoel, brommobiel of Canta en de scootmobiel: van de bezitters van deze vervoermiddelen heeft ongeveer een kwart ook een scootmobiel; andersom geldt dit overigens niet, van de veel grotere groep scootmobielbezitters heeft minder dan 5% een elektrische rolstoe, brommobiel of Canta;
•
bezitters van een aangepaste fiets (veelal elektrische fietsen) hebben meestal geen ander aangepast voertuig, maar wel vaak een auto (70,7%).
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 18
3.2 Gebruiksfrequentie van vervoermiddelen •
De vervoermiddelen die het meest frequent worden gebruikt, zijn, in volgorde van gebruik: de elektrische rolstoel (95,4% dagelijks of wekelijks), de Canta (92,9%), de scootmobiel (89,0%), de brommobiel (87,8%) en de auto (87,8%).
•
De meeste vervoermiddelen worden door meer dan de helft van de repondenten dagelijks gebruikt: elektrische rolstoel (69%), scootmobiel (64%), Canta (64%), elektrische fiets (61%), lage instapfiets (58%), brommobiel (51%)
•
Hoewel er maar weinig bezitters van een driewielerfiets zijn gesproken, gebruiken deze hun vervoermiddel meestal dagelijks (ongeveer 80%).
•
Ongeveer een derde van de autobezitters (34,4%) rijdt er dagelijks mee, nog eens ruim de helft (53,4%) wekelijks.
•
Bromfietsen en snorfietsen worden relatief weinig gebruikt door de bezitters; ongeveer de helft gebruikt zijn vervoermiddel dagelijks of wekelijks en ruim een kwart van de respondenten die over een bromfiets of snorfiets beschikken, gebruiken hem nooit.
dagelijks
wekelijks
(6)
(5)
auto
34,4
nooit, maar
sporadisch
beschik ik wel
jaar (3)
(2)
over (1)
53,4 64,2
brommobiel
24,8
51,2
Canta
36,6 64,3
elektrische rolstoel
N
Gem.
588
5,0
4,12,41,82,6
492
5,4
2,4 4,9 2,42,4
41
5,2
3,63,6
28
5,5
3,11,5
65
5,6
6,8 3,81,01,0
292
5,4
11
5,4
45
5,0
14
3,7
23
3,8
26,2
61,0
driewielerfiets
4,61,22,24,3
28,6
69,2
elektrische fiets
26,4 81,8
lage instapfiets
snorfiets
zeer
keer per (4)
scootmobiel
bromfiets
een paar maandelijks
9,1
57,8 7,1
24,4
42,9 26,1
2,22,2 6,7 6,7
21,4 26,1
4,3
9,1
17,4
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 19
28,6 26,1
Naar geslacht •
Mannen gebruiken de auto en de scootmobiel vaker dagelijks dan vrouwen; vrouwen geven vaker dan mannen aan wel over een auto of scootmobiel te beschikken, maar deze nooit te gebruiken.
•
Voor de overige vervoermiddelen zijn de groepen te klein om verschillen op basis van geslacht aan te tonen.
Auto Totaal
Man
Vrouw
dagelijks
34,4
41,5
25,4
wekelijks
53,4
48,8
59,2
maandelijks
4,6
4,9
4,2
een paar keer per jaar
1,2
1,2
1,2
zeer sporadisch
2,2
1,5
3,1
Nooit, maar beschik ik wel over
4,3
2,1
6,9
N
588
328
260
Totaal
Man
Vrouw
dagelijks
64,2
69,8
60,2
wekelijks
24,8
23,8
25,6
maandelijks
4,1
3,5
4,5
een paar keer per jaar
2,4
2,0
2,8
zeer sporadisch
1,8
0,0
3,1
Nooit, maar beschik ik wel over
2,6
1,0
3,8
N
492
202
289
Scootmobiel
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 20
Naar leeftijdsgroep •
De ondervraagde 75-plussers gebruiken de auto en de scootmobiel minder frequent dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
•
Voor de overige vervoermiddelen zijn de groepen te klein om verschillen op basis van leeftijd aan te tonen.
Auto Totaal
65 t/m 74
75+
dagelijks
34,4
37,8
28,3
wekelijks
53,4
52,7
54,7
maandelijks
4,6
2,9
7,5
een paar keer per jaar
1,2
1,3
0,9
zeer sporadisch
2,2
1,9
2,8
Nooit, maar beschik ik wel over
4,3
3,5
5,7
N
588
376
212
Totaal
65 t/m 74
75+
dagelijks
64,2
67,0
62,3
wekelijks
24,8
22,5
26,7
maandelijks
4,1
2,9
5,0
een paar keer per jaar
2,4
2,9
2,1
zeer sporadisch
1,8
2,4
1,1
Nooit, maar beschik ik wel over
2,6
2,4
2,8
N
492
209
281
Scootmobiel
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 21
3.3 Gebruikt u uw voertuig minder vaak dan u zou willen? En zo ja, waarom gebruikt u het voertuig minder vaak dan u zou willen?* Deze vraag is afzonderlijk gesteld voor elk vervoermiddel dat men gebruikt. Respondenten die meerdere vervoermiddelen gebruiken, hebben deze vraag dan ook meer dan eens beantwoord. De resultaten moeten dan ook per vervoermiddel worden bekeken; deze staan in de tabel op de volgende pagina. Voor het gemak is wel een gemiddelde getoond in de tabel.
•
Gemiddeld wordt bij bijna driekwart (71,8%) van de vervoermiddelen aangegeven dat men het vervoermiddel niet minder vaak gebruikt dan men zou willen.
•
De belangrijkste reden om de vervoermiddelen te laten staan is dat men zich niet fit of gezond genoeg voelt (gemiddeld 8,1%); deze reden wordt bij alle vervoermiddelen relatief vaak genoemd.
•
Het voertuig waarvan men het vaakst zegt dat men het minder vaak gebruikt dan men zou willen, is de brommobiel (42,5%); de belangrijkste redenen zijn onzekerheid (10%), last hebben van het gedrag van andere weggebruikers (7,5%), gezondheidsklachten (7,5%) en onvoldoende kennis van de verkeersregels (5%). Deze laatste reden geldt voor vrijwel geen van de andere vervoermiddelen.
•
De elektrische rolstoel wordt door 37,5% minder gebruikt dan gewild, vooral omdat het teveel energie kost (9,4%), omdat men de rolstoel niet goed of geschikt vindt (7,8%) of omdat men last heeft van slechte wegen, fiets- en voetpaden (6,2%).
•
Redenen om de scootmobiel minder vaak te gebruiken dan men zou willen (door 34,5%), zijn vooral slechte wegen, voet- en fietspaden (56,3%) en slechte weersomstandigheden (10,5%). Ook gezondheidsproblemen (9,5%) spelen een rol.
•
Het voertuig dat men het minst laat staan, is de aangepaste fiets (20,2%), de belangrijkste redenen om hem niet te gebruiken zijn gezondheidsproblemen of dat het te veel energie kost.
•
Ongeveer een kwart (25,3%) gebruikt de auto minder vaak dan hij of zij zou willen; naast gezondheid is de belangrijkste reden de kosten (vooral benzine wordt genoemd).
•
Bij de open antwoordmogelijkheid (gemiddeld 8,9%, maar vooral door scootmobielgebruikers genoemd) noemt men een grote diversiteit aan redenen; deze staan vermeld in bijlage 2. Men noemt vooral dat men geen lange afstanden kan rijden met het vervoermiddel (accu leeg, te langzaam), praktische bezwaren als parkeer- of stallingsproblemen, gebrek aan ruimte voor bagage en problemen om het vervoermiddel (scootmobiel, elektrische rolstoel) mee te nemen.
*
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 22
aangepaste fiets
elektrische rolstoel
Canta
brommobiel
scootmobiel
auto
Gemiddeld Nee, ik gebruik het voertuig niet minder vaak dan ik zou willen
71,8
74,7
65,5
57,5
71,4
62,5
79,8
Ja, omdat ik het voertuig niet goed genoeg beheers
1,8
1,0
2,4
2,5
0,0
3,1
1,8
Ja, want ik vind het voertuig niet goed of geschikt
1,6
0,3
2,8
0,0
0,0
7,8
1,2
Ja, want ik ken de verkeersregels niet goed genoeg
0,3
0,0
0,6
5,0
0,0
0,0
0,0
Ja, want ik vind sommige verkeerssituaties te ingewikkeld
1,0
1,4
1,0
0,0
0,0
0,0
0,6
Ja, want ik heb last van slechte wegen, voet- en/of fietspaden
2,8
0,0
6,3
5,0
3,6
6,2
1,5
1,0
0,9
0,6
7,5
3,6
1,6
0,9
Ja, want het kost me te veel energie
2,5
1,4
3,0
2,5
0,0
9,4
2,8
Ja, want ik voel me daar niet fit/gezond genoeg voor
8,1
7,5
9,3
7,5
7,1
9,4
7,3
Ja, want ik voel me over het algemeen onzeker
1,7
1,2
1,8
10,0
0,0
0,0
1,8
Ja, want het kost me teveel geld, toelichting:
2,7
6,5
0,0
5,0
3,6
0,0
0,0
Ja, want ik heb geen rijbewijs meer (alleen auto/brommobiel)
0,2
0,3
0,0
2,5
0,0
0,0
0,0
3,4
0,0
10,5
0,0
0,0
0,0
0,0
Ja, vanwege een andere reden, namelijk:
8,9
9,5
7,1
17,5
7,1
15,6
8,3
Weet niet/geen mening
1,1
0,7
0,8
0,0
3,6
6,2
1,2
*
1540
588
493
40
28
64
327
Ja, want ik heb last van het gedrag van andere verkeersdeelnemers
Ja, wanneer weersomstandigheden slecht zijn (alleen scootmobiel)
N
*
Bij het gemiddelde vertegenwoordigt de N het aantal beoordeelde vervoermiddelen, bij de
afzonderlijke vervoermiddelen staat de N voor het aantal respondenten.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 23
Naar geslacht •
Vrouwen geven gemiddeld gezien vaker dan mannen aan hun voertuig minder vaak te gebruiken dan ze zouden willen (33,5% voor vrouwen en 23,4% voor mannen).
•
Redenen die door vrouwen vaker worden aangegeven dan door mannen zijn dat ze het voertuig niet voldoende beheersen of niet geschikt vinden, dat ze last hebben van het gedrag van andere verkeersdeelnemers, dat het te veel energie kost en dat ze zich in het algemeen onzeker voelen.
Gem.
*
Man
Vrouw
Nee, ik gebruik het voertuig niet minder vaak dan ik zou willen
71,8
76,6
67,5
Ja, omdat ik het voertuig niet goed genoeg beheers
1,8
0,4
3,0
Ja, want ik vind het voertuig niet goed of geschikt
1,6
0,5
2,6
Ja, want ik ken de verkeersregels niet goed genoeg
0,3
0,1
0,5
Ja, want ik vind sommige verkeerssituaties te ingewikkeld
1,0
0,7
1,2
Ja, want ik heb last van slechte wegen, voet- en/of fietspaden
2,8
1,9
3,5
Ja, want ik heb last van het gedrag van andere verkeersdeelnemers
1,0
0,4
1,6
Ja, want het kost me te veel energie
2,5
1,6
3,4
Ja, want ik voel me daar niet fit/gezond genoeg voor
8,1
7,6
8,6
Ja, want ik voel me over het algemeen onzeker
1,7
0,3
3,0
Ja, want het kost me teveel geld, toelichting:
2,7
1,9
3,4
Ja, want ik heb geen rijbewijs meer (alleen auto/brommobiel)
0,2
0,3
0,1
Ja, wanneer weersomstandigheden slecht zijn (alleen scootmobiel)
3,4
3,7
3,1
Ja, vanwege een andere reden, namelijk:
8,9
7,3
10,4
Weet niet/geen mening
1,1
1,1
1,1
N*
1540
738
801
N= het aantal beoordeelde vervoermiddelen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 24
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers geven vaker dan respondenten van 65 t/m 74 jaar aan dat ze hun vervoermiddel minder vaak gebruiken dan gewenst (32,7% resp. 24,5%).
•
75-plussers noemen iets vaker als reden voor het minder frequente gebruik gebrek aan kennis van de verkeersregels (maar slechts 0,7%), slechte wegen, voet- en fietspaden (4%), weersomstandigheden (5,3%) en hun gezondheid (10%).
•
Respondenten van 65 t/m 74 jaar noemen juist vaker dat het teveel geld kost (rijden vaker auto). Gem.
*
65 t/m 74
75+
Nee, ik gebruik het voertuig niet minder vaak dan ik zou willen
71,8
75,5
67,3
Ja, omdat ik het voertuig niet goed genoeg beheers
1,8
1,5
2,1
Ja, want ik vind het voertuig niet goed of geschikt
1,6
1,3
1,9
Ja, want ik ken de verkeersregels niet goed genoeg
0,3
0,0
0,7
Ja, want ik vind sommige verkeerssituaties te ingewikkeld
1,0
0,6
1,5
Ja, want ik heb last van slechte wegen, voet- en/of fietspaden
2,8
1,8
4,0
Ja, want ik heb last van het gedrag van andere verkeersdeelnemers
1,0
0,8
1,3
Ja, want het kost me te veel energie
2,5
2,7
2,2
Ja, want ik voel me daar niet fit/gezond genoeg voor
8,1
6,6
10,0
Ja, want ik voel me over het algemeen onzeker
1,7
1,4
2,1
Ja, want het kost me teveel geld, toelichting:
2,7
3,8
1,3
Ja, want ik heb geen rijbewijs meer (alleen auto/brommobiel)
0,2
0,0
0,4
Ja, wanneer weersomstandigheden slecht zijn (alleen scootmobiel)
3,4
1,9
5,3
Ja, vanwege een andere reden, namelijk:
8,9
8,3
9,7
Weet niet/geen mening
1,1
1,2
0,9
N*
1540
853
678
N= het aantal beoordeelde vervoermiddelen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 25
3.4
Hoe heeft u uw voertuig gekregen?
Ook deze vraag is voor elk vervoermiddel dat men gebruikt afzonderlijk gesteld. De resultaten moeten dan ook per vervoermiddel worden bekeken. Voor het gemak is wel weer een gemiddelde getoond in de tabel.
•
Vooral de scootmobiel en de elektrische rolstoel heeft men in bruikleen gekregen van de gemeente (meer dan 80%); bij de brommobiel en de Canta is dit respectievelijk 15% en 32,1%.
•
De brommobiel en Canta worden meestal gekocht bij de leverancier (67,5% resp. 42,9%). Bij de Canta valt bovendien op dat deze door 7% (2 respondenten) via
elektrische rolstoel
Canta
brommobiel
scootmobiel
Gem.
internet is gekocht.
Gekocht bij leverancier:
12,5
7,3
67,5
42,9
4,8
Van de gemeente (in bruikleen gekregen)
76,8
83,8
15,0
32,1
81,0
Via internet
1,3
1,0
2,5
7,1
0,0
Via familie/vrienden/kennissen
1,8
1,4
5,0
7,1
0,0
Op een andere manier, namelijk:
6,7
5,7
10,0
10,7
11,1
Weet ik niet meer
1,0
0,8
0,0
0,0
3,2
*
493
40
28
63
N 624
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers hebben hun vervoermiddel vaker via familie, vrienden en kennissen gekregen en minder vaak via internet dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
•
Ook weten 75-plussers vaker niet meer hoe ze aan het vervoermiddel gekomen zijn.
*
Gem.
65 t/m 74
75+
Gekocht bij leverancier:
12,5
12,5
12,8
Van de gemeente (in bruikleen gekregen)
76,8
78,0
75,6
Via internet
1,3
2,2
0,6
Via familie/vrienden/kennissen
1,8
0,4
2,6
Op een andere manier, namelijk:
6,7
7,0
6,7
Weet ik niet meer
1,0
0,0
1,7
N
624
273
344
Bij het gemiddelde vertegenwoordigt de N het aantal beoordeelde vervoermiddelen, bij de
afzonderlijke vervoermiddelen staat de N voor het aantal respondenten.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 26
3.5
Heeft u bij de aanschaf of het verkrijgen van uw voertuig instructies gekregen hoe u het voertuig moet gebruiken? En zo ja, van wie waren die instructies afkomstig?*
Ook deze vraag is voor elk vervoermiddel dat men gebruikt afzonderlijk gesteld. De resultaten moeten dan ook per vervoermiddel worden bekeken. Voor het gemak is wel weer een gemiddelde getoond in de tabel.
•
Brommobielen en Canta’s zijn vaak particulier bezit (zie vorig hoofdstuk) en instructies zijn dan ook vaak door de leverancier gegeven.
•
De scootmobiel is vaak verstrekt via de gemeente en de instructies zijn dan ook vaak door de gemeente gegeven.
•
Hoewel de elektrische rolstoel ook vaak van de gemeente in bruikleen is gekregen, heeft slechts ongeveer een vijfde instructies via de gemeente gekregen; in plaats daarvan kreeg men vaker instructies van de fabrikant of iemand anders.
•
Vooral bij de Canta kreeg men relatief vaak geen instructies (25%), terwijl daar bij ongeveer vier op de tien respondenten wel behoefte aan was.
•
Ook bij de elektrische rolstoel hadden vier van de tien gebruikers die geen instructie kregen (totaal 15,6%) hier wel behoefte aan.
•
Bij de brommobiel kreeg 15,8% geen instructies, maar had geen van hen daar behoefte aan
•
Bij de scootmobiel kreeg 10,5% geen instructies, terwijl ongeveer een vijfde van
elektrische rolstoel
Canta
brommobiel
scootmobiel
Gem.
hen (2,2% op totaal) dat wel had gewild.
Ja, van de verkoper/leverancier
26,7
24,4
57,9
46,4
17,2
Ja, van de gemeente
35,2
41,1
7,9
7,1
18,8
Ja, van de fabrikant
13,5
13,0
7,9
10,7
21,9
Ja, van een ergotherapeut/revalidatiecentrum
6,4
5,9
0,0
0,0
17,2
Ja, van iemand anders, namelijk:
8,4
7,5
15,8
14,3
7,8
2,9
2,2
0,0
10,7
6,2
9,2
8,3
15,8
14,3
9,4
Ik weet het niet meer
3,4
3,5
0,0
0,0
6,2
N*
622
492
38
28
64
Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik wel behoefte aan Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik ook geen behoefte aan
*
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100% N* Bij het gemiddelde vertegenwoordigt de N het aantal beoordeelde vervoermiddelen, bij de afzonderlijke vervoermiddelen staat de N voor het aantal respondenten.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 27
Naar geslacht •
Vrouwen geven vaker dan mannen aan geen instructies te hebben gekregen, maar daar wel behoefte aan te hebben.
•
Mannen geven vaker dan vrouwen aan geen instructies te hebben gekregen en daar ook geen behoefte aan te hebben
Totaal
Man
Vrouw
Ja, van de verkoper/leverancier
26,7
29,7
24,6
Ja, van de gemeente
35,2
32,0
37,3
Ja, van de fabrikant
13,5
15,1
12,4
Ja, van een ergotherapeut/revalidatiecentrum
6,4
8,5
5,0
Ja, van iemand anders, namelijk:
8,4
3,5
11,9
2,9
1,2
4,1
9,2
12,7
6,6
Ik weet het niet meer
3,4
3,1
3,6
N*
622
259
362
Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik wel behoefte aan Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik ook geen behoefte aan
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers geven vaker aan niet meer te weten of en van wie ze instructies hebben gekregen dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
Totaal
65 t/m 74
75+
Ja, van de verkoper/leverancier
26,7
29,0
25,1
Ja, van de gemeente
35,2
34,2
36,5
Ja, van de fabrikant
13,5
14,7
12,9
Ja, van een ergotherapeut/revalidatiecentrum
6,4
7,4
5,8
Ja, van iemand anders, namelijk:
8,4
6,6
9,1
2,9
3,7
2,3
9,2
8,1
9,4
Ik weet het niet meer
3,4
1,1
5,3
N*
622
272
342
Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik wel behoefte aan Nee, ik heb geen instructies gekregen, maar daar heb/had ik ook geen behoefte aan
*
N= het aantal beoordeelde vervoermiddelen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 28
3.6
Zijn er dingen die u in de instructie voor gebruik van uw voertuig nuttig vond of die u juist heeft gemist?*
Ook deze vraag is voor elk vervoermiddel dat men gebruikt afzonderlijk gesteld. De resultaten moeten dan ook per vervoermiddel worden bekeken. Voor het gemak is wel weer een gemiddelde getoond in de tabel (op de volgende pagina).
•
Bijna een tiende van de gebruikers van brommobiel en Canta gaven aan de instructies niet nuttig te hebben gevonden, maar ook niets te hebben gemist omdat men het vrij simpel vond of al ervaring genoeg had (bv. met auto). Voor gebruikers van de scootmobiel en elektrische rolstoel geldt dit iets minder (ongeveer 5%)
•
Het vervoermiddel waar men zich het vaakst de instructies niet meer van kon herinneren is de brommobiel (43,8%); gemiddeld kon ongeveer een kwart zich de instructies niet goed meer herinneren.
•
Door iets meer dan de helft van de gebruikers van scootmobiel en elektrische rolstoelen werden nuttige zaken genoemd; 15,6% resp. 18,0% gaf daarbij aan ‘alles’ nuttig te hebben gevonden. 37,8% resp. 36% noemde één of meer specifieke zaken. Voor de gebruikers van scootmobiels was dit vaak het oefenen in de praktijk of specifieke manoeuvres, zoals bijvoorbeeld het rijden van trottoirs en hellingen met een scootmobiel. De volledige lijst is opgenomen in bijlage 2.
•
Voor de brommobiel en Canta is de groep die ‘alles’ nuttig vond iets kleiner, 9,5%.
•
Voor de scootmobiel, brommobiel en elektrische rolstoel gaf zo’n 14% aan dat men iets had gemist. Hierbij werden vaak geen specifieke zaken genoemd, maar eerder dat de instructie erg summier was geweest. Specifieke zaken die werden genoemd hadden vaak te maken met de bediening van het voertuig (knoppen, hendels).
•
Voor de Canta gaf bijna een kwart (23,8%) aan iets te hebben gemist in de instructies, al waren dit feitelijk slechts 5 respondenten.
*
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 29
Canta
15,6
9,4
9,5
18,0
[Nuttig] Ja, het volgende vond ik nuttig:
37,3
37,8
34,4
33,3
36,0
[Nuttig] Kan zo geen nuttige zaken noemen
14,8
15,8
3,1
23,8
10,0
[Gemist] Ja, het volgende heb ik gemist:
15,0
14,9
12,5
23,8
14,0
[Gemist] Niets gemist
51,1
54,4
25,0
47,6
42,0
5,5
5,2
9,4
9,5
4,0
Ik kan mij de instructies niet (goed) meer herinneren
26,8
25,3
43,8
19,0
32,0
N
526
423
32
21
50
elektrische rolstoel
brommobiel
scootmobiel
15,2
Totaal [Nuttig] Alles was nuttig/ was voldoende
Niets nuttigs/gemist genoemd want instructies waren niet echt nodig/ kon alles al
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 30
3.7
(alleen voor autogebruikers) Ik noem zo een aantal regels die betrekking hebben op uw rijbewijs. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?* •
Van de ondervraagde autogebruikers is 95,2% op de hoogte van het feit dat men zich na de 70ste verjaardag moet laten keuren.
•
82,5% weet dat men het moet melden als de gezondheid zodanig is veranderd dat dit invloed kan hebben op het rijden
•
2,9% geeft aan beide genoemde regels niet te kennen.
•
5,1% kent nog een andere regel, het meest genoemd is dat men zich elke 5 jaar moet laten keuren. Anderen noemen medicijngebruik.
Dat men zich na de 70e 95,2
verjaardag moet laten keuren Dat men het moet melden wanneer de gezondheid 82,5
dusdanig veranderd is dat het invloed kan hebben op het rijden Ik ken de bovenstaande
2,9
regels allebei niet Ik ken nog een andere regel,
5,1
namelijk:
N
*
588
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 31
Naar geslacht •
Mannen geven wat vaker dan vrouwen aan te weten dat men zich na de 70e verjaardag moet laten keuren. Totaal
Man
Vrouw
95,2
97,0
93,1
82,5
83,8
80,8
Ik ken de bovenstaande regels allebei niet
2,9
2,1
3,8
Ik ken nog een andere regel, namelijk:
5,1
4,9
5,4
N
588
328
260
Dat men zich na de 70e verjaardag moet laten keuren Dat men het moet melden wanneer de gezondheid dusdanig veranderd is dat het invloed kan hebben op het rijden
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers weten vaker dat men het moet melden als de gezondheid dusdanig is veranderd dat het invloed kan hebben op het rijden. 65 t/m Totaal
74
75+
95,2
94,4
96,7
82,5
79,3
88,2
Ik ken de bovenstaande regels allebei niet
2,9
3,2
2,4
Ik ken nog een andere regel, namelijk:
5,1
4,3
6,6
N
588
376
212
Dat men zich na de 70e verjaardag moet laten keuren Dat men het moet melden wanneer de gezondheid dusdanig veranderd is dat het invloed kan hebben op het rijden
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 32
3.8
(alleen voor brommobiel gebruikers) Ik noem u zo enkele nieuwe regels die te maken hebben met het gebruik van uw brommobiel. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?* •
Van de 38 ondervraagde gebruikers van de brommobiel is 89,5% is op de hoogte van het feit dat men een bromfietscertificaat moet inwisselen voor een bromfietsrijbewijs
•
84,2% weet dat men als men na 1 oktober geen geldig bromfietsrijbewijs heeft, men opnieuw theorie-examen moet doen
•
10,5% van de ondervraagde brommobielbezitters is niet op de hoogte van beide genoemde regels
•
7,9% (drie personen, allen vrouw) kent nog een andere regel, namelijk de gewone verkeersregels, dat je niet harder mag dan 45km/uur en dat met de brommobiel op sommige wegen niet gereden mag worden.
Dat men het bromfietscertificaat moet
89,5
inwisselen voor een bromfietsrijbewijs Dat als men ná 1 oktober geen geldig bromfietsrijbewijs
84,2
heeft, men opnieuw theorieexamen moet doen Ik ken de bovenstaande
10,5
regels allebei niet Ik ken nog een andere regel,
7,9
namelijk:
N
*
38
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 33
3.9 In hoeverre heeft u wel eens van de volgende cursussen of beurzen gehoord? •
De lifestylebeurs is van de genoemde beurzen/cursussen het meest bekend, bij 39,3%. Dit is ook logisch, gezien het bredere karakter van deze beurzen.
•
Toch blijkt ook de scootmobiel opfriscursus bekend bij 35,3%
•
Iets minder bekend, maar toch nog wel bij een kwart tot een vijfde zijn de mobiliteitsbeurs (24,3%), de BROEM-ritten (23,1%) en de fietsinfodag (19%)
•
4,4% heeft deelgenomen aan BROEM-ritten, 4,2% aan een scootmobielopfriscursus, 0,7% aan de fietsinfodag, 1,2% aan de mobiliteitsbeurs en 6,6% heeft de lifestylebeurs bezocht
ik heb er zelf aan
ik heb er wel eens van gehoord of iets
ik ben er niet
deelgenomen
over gezien/gelezen
mee bekend
N
BROEMritten Scootmobiel opfriscursus
4,4
4,2
Fietsinfodag
0,7
Mobiliteitsbeurs
1,2
Lifestylebeurs
18,7
6,6
76,9
31,1
18,3
64,7
80,9
23,1
75,8 32,7
60,8
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 34
Gem.
1101
1,3
1095
1,4
1097
1,2
1097
1,3
1096
1,5
Naar vervoermiddel •
De BROEM-ritten zijn het meest bekend én het meest gevolgd door scootmobielbezitters die daarnaast ook een fiets of auto hebben (8% heeft ze gevolgd, in totaal is 32% ermee bekend), autobezitters die daarnaast ook een aangepaste fiets hebben (7% heeft ze gevolgd, in totaal is 31% ermee bekend) en brommobiel- of Cantarijders (6% heeft ze gevolgd, in totaal is 36% ermee bekend). Ze zijn wat minder bekend onder respondenten met alleen een scootmobiel (18%), een elektrische rolstoel (18%), alleen een auto (17%), of alleen een aangepaste fiets (15%).
•
De totale bekendheid (gevolgd+bekend van naam) van de scootmobiel-opfriscursus is het hoogst onder bezitters van een brommobiel of Canta (42%) en onder bezitters van een scootmobiel in combinatie met een auto (en/of aangepaste fiets), 40%. Deze opfriscursus is vooral gevolgd door deze zelfde groepen (beide 6%) en ook door bezitters van alleen een scootmobiel (10%); deze laatste groep blijkt de cursus in totaal iets minder goed te kennen (totale bekendheid is 35%).
•
De fietsinfodag is het meest bekend bij bezitters van een aangepaste fiets die ook een auto en/of hebben (22-26%) en bij bezitters van alleen een auto (22%).
•
Een mobiliteitsbeurs is het vaakst bezocht door bezitters van een elektrische rolstoel (6,8%); de bekendheid van de mobiliteitsbeurs is dan ook het hoogst onder deze groep (30%), maar ook onder bezitters van alleen een auto (30%), een auto en een aangepaste fiets (30%) en van een scootmobiel in combinatie met een auto of aangepaste fiets (28%).
•
Bezitters van alleen een aangepaste fiets of een aangepaste fiets en een auto hebben het vaakst een lifestylebeurs bezocht (11-13%); de bekendheid van de lifestylebeurs is het hoogst onder bezitters van alleen een auto (49%), een scootmobiel in combinatie met een auto of aangepaste fiets (49%) en een auto in combinatie met een aangepaste fiets (47%).
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
4,4
2,9
1,9
7,8
6,1
5,0
7,4
1,2
18,7
14,1
15,9
24,2
30,3
13,3
23,3
13,6
ik ben er niet mee bekend
76,9
82,9
82,2
68,0
63,6
81,7
69,3
85,2
N
1101
205
309
153
66
60
215
81
Totaal
alleen auto
BROEM-ritten
ik heb er zelf aan deelgenomen ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 35
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
0,0
9,7
5,9
6,2
0,0
0,0
1,2
31,1
34,0
25,2
34,0
35,9
25,4
36,0
28,4
ik ben er niet mee bekend
64,7
66,0
65,0
60,1
57,8
74,6
64,0
70,4
N
1095
203
309
153
64
59
214
81
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
ik heb er zelf aan deelgenomen
0,7
0,5
0,3
1,3
1,6
0,0
1,4
0,0
18,3
21,6
11,7
20,9
10,9
18,6
24,7
18,5
ik ben er niet mee bekend
80,9
77,9
88,0
77,8
87,5
81,4
74,0
81,5
N
1097
204
309
153
64
59
215
81
Totaal 4,2
alleen auto
Scootmobiel-opfriscursus
ik heb er zelf aan deelgenomen ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
Totaal
Fietsinfodag
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 36
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
0,0
0,6
2,6
1,5
6,8
0,5
1,2
23,1
30,0
15,2
24,8
19,7
23,7
29,9
17,3
ik ben er niet mee bekend
75,8
70,0
84,1
72,5
78,8
69,5
69,6
81,5
N
1097
203
309
153
66
59
214
81
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
ik heb er zelf aan deelgenomen
6,6
6,4
1,6
5,9
9,2
3,4
13,1
11,1
32,7
42,9
22,7
43,1
27,7
23,7
34,1
29,6
ik ben er niet mee bekend
60,8
50,7
75,7
51,0
63,1
72,9
52,8
59,3
N
1096
203
309
153
65
59
214
81
Totaal 1,2
alleen auto
Mobiliteitsbeurs
ik heb er zelf aan deelgenomen ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
Totaal
Lifestylebeurs
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 37
Naar geslacht •
Vrouwen zijn vaker bekend met de scootmobiel-opfriscursus dan mannen.
Scootmobiel-opfriscursus
Totaal
Man
Vrouw
ik heb er zelf aan deelgenomen
4,2
3,2
5,1
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
31,1
26,9
34,5
ik ben er niet mee bekend
64,7
69,9
60,5
N
1095
502
592
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers hebben vaker dan respondenten van 65 t/m 74 jaar deelgenomen aan de scootmobiel-opfriscursus (6,8% resp. 1,9%).
•
75-plussers zijn vaker niet bekend met de fietsinfodag (84,6% vs 77,6%), de mobiliteitsbeurs (79,4% vs 72,3%) en de lifestylebeurs (69,9% vs 52,4%) dan respondenten van 65 t/m 74 jaar.
Scootmobiel-opfriscursus
Totaal
65 t/m 74
75+
ik heb er zelf aan deelgenomen
4,2
1,9
6,8
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
31,1
34,9
26,9
ik ben er niet mee bekend
64,7
63,2
66,3
N
1095
571
517
Totaal
65 t/m 74
75+
ik heb er zelf aan deelgenomen
0,7
0,9
0,6
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
18,3
21,5
14,9
ik ben er niet mee bekend
80,9
77,6
84,6
N
1097
572
518
Fietsinfodag
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 38
Mobiliteitsbeurs Totaal
65 t/m 74
75+
ik heb er zelf aan deelgenomen
1,2
1,4
1,0
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
23,1
26,3
19,7
ik ben er niet mee bekend
75,8
72,3
79,4
N
1097
571
519
Totaal
65 t/m 74
75+
ik heb er zelf aan deelgenomen
6,6
8,4
4,6
ik heb er wel eens van gehoord of iets over gezien/gelezen
32,7
39,2
25,5
ik ben er niet mee bekend
60,8
52,4
69,9
N
1096
571
518
Lifestylebeurs
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 39
3.10 Hoe heeft u uw deelname hieraan ervaren? Kunt u alles noemen wat in u op komt? Wat is u goed bevallen en wat niet? Wat ging goed? Wat zou u liever anders zien of wat heeft u gemist? •
78,6% heeft opmerkingen gemaakt over de cursus of beurs die men heeft bijgewoond
•
Deze vraag is algemeen gesteld over de diverse cursussen die men gevolgd heeft; de reacties zijn erg divers en als listing weergegeven in bijlage 2.
•
Over het algemeen is men positief, men vond de beurzen informatief en gezellig en de cursussen nuttig en zou anderen aanraden ook te gaan.
•
Over de 50-plus beurs wordt vaak de opmerking gemaakt dat het erg druk was.
•
Er zijn nauwelijks opmerkingen gemaakt voor verbeteringen.
78,6
Tips/advies: Ik kan het mij niet (goed) meer
21,4
herinneren
N
159
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 40
3.11 Zou u op dit moment behoefte hebben aan enige vorm van advies of ondersteuning bij het gebruik van uw vervoermiddel(en)? En zo ja, zou u dat in groepsverband of liever door middel van individueel contact krijgen, of wellicht allebei? Kunt u toelichten waarom uw voorkeur uit gaat naar individueel contact of deelname in groepsverband? •
Een grote meerderheid van 91,2% heeft op dit moment geen behoefte aan enige vorm van advies
•
Degenen die wel behoefte hebben aan advies, geven meestal de voorkeur aan individueel contact (4,4%), vooral omdat men dan meer persoonlijke aandacht krijgt en er meer ruimte is voor specifieke vragen (zie listing in bijlage 2). Sommigen voelen zich niet prettig in groepen of hebben dan last van beperkingen (gehoor, concentratievermogen).
•
Degenen die liever advies of ondersteuning in groepsverband krijgen (1,5%), geven aan van anderen te kunnen leren of dit gezelliger te vinden.
Ja, in groepsverband, omdat:
1,5
Ja, door individueel
4,4
contact, omdat: Ja, maar het maakt me niet uit in welk verband Ja, maar ik weet nog niet in welk verband
2,0
1,0
Nee, op dit moment heb ik geen behoefte 91,2
aan enige vorm van advies, ondersteuning of training
N
1101
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 41
Naar vervoermiddel •
Bezitters van een brommobiel, Canta (17,6%) of elektrische rolstoel (22%) hebben vaker behoefte aan ondersteuning dan gebruikers van andere vervoermiddelen.
•
Bezitters van alleen een auto (97,1%) of een auto en een aangepaste fiets (94,4%)
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
Ja, in groepsverband, omdat:
1,5
0,0
0,6
2,6
1,5
6,8
1,4
1,2
Ja, door individueel contact, omdat:
4,4
1,5
5,8
3,3
7,4
11,9
3,3
3,7
Ja, maar het maakt me niet uit in welk verband
2,0
0,5
2,3
3,3
7,4
1,7
0,5
1,2
Ja, maar ik weet nog niet in welk verband
1,0
1,0
1,0
1,3
1,5
1,7
0,5
1,2
91,2
97,1
90,3
89,5
82,4
78,0
94,4
92,6
1101
205
309
153
68
59
214
81
Totaal
alleen auto
geven het vaakst aan geen behoefte te hebben aan enige vorm van ondersteuning.
Nee, op dit moment heb ik geen behoefte aan enige vorm van advies, ondersteuning of training
N
Naar geslacht •
Vrouwen geven vaker dan mannen aan behoefte te hebben aan ondersteuning bij het gebruik van hun vervoermiddelen (11,6% resp. 5,6%). Totaal
Man
Vrouw
Ja, in groepsverband, omdat:
1,5
0,8
2,0
Ja, door individueel contact, omdat:
4,4
3,2
5,4
Ja, maar het maakt me niet uit in welk verband
2,0
1,4
2,5
Ja, maar ik weet nog niet in welk verband
1,0
0,2
1,7
91,2
94,4
88,4
1101
504
596
Nee, op dit moment heb ik geen behoefte aan enige vorm van advies, ondersteuning of training
N
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 42
3.12 Waarom heeft u op dit moment géén behoefte aan advies of ondersteuning bij het gebruik van uw voertuigen?* •
De belangrijkste reden dat men geen behoefte heeft aan advies is dat men vindt dat men geen training nodig heeft (89,3%).
•
Bij de ‘andere redenen’ geeft men aan dat men bij de leverancier terecht kan met vragen of problemen, dat men door familieleden wordt geholpen, dat men het voertuig niet zoveel gebruikt of dat men heel gezond of juist niet gezond is.
Ik vind dat ik geen
89,3
training nodig heb Ik ben bang mijn rijbewijs of ander rijvaardigheidsbewijs
0,0
kwijt te raken Ik schaam me/ik vraag me af wat anderen van
0,3
me denken Vanwege een andere
7,5
reden, namelijk: Weet niet/ geen mening
N
*
3,8
1003
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 43
Naar vervoermiddel •
Gebruikers van brommobiel of Canta geven minder vaak dan de andere respondenten aan dat ze vinden dat ze geen training nodig hebben; zij noemen
90,5
80,4
84,4
92,1
85,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,3
0,0
0,7
0,0
1,8
0,0
0,0
0,0
Vanwege een andere reden, namelijk:
7,5
4,0
10,4
9,5
12,5
8,9
3,5
8,0
Weet niet/ geen mening
3,8
3,0
2,9
0,7
7,1
6,7
5,0
6,7
N
1003
199
279
137
56
45
202
75
alleen auto
alleen aangepaste fiets
el. rolstoel (en evt andere)
87,5
auto en aangepaste fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
94,0
Ik vind dat ik geen training nodig heb
alleen scootmobiel
89,3
Totaal
scootmobiel en auto of aangep fiets
vaker andere redenen (12,5%) of hebben geen mening (7%).
Ik ben bang mijn rijbewijs of ander rijvaardigheidsbewijs kwijt te raken Ik schaam me/ik vraag me af wat anderen van me denken
Naar geslacht •
Mannen geven vaker dan vrouwen aan te vinden dat ze geen training nodig hebben (91,6% vs 87,3%). Totaal
Man
Vrouw
Ik vind dat ik geen training nodig heb
89,3
91,6
87,3
Ik ben bang mijn rijbewijs of ander rijvaardigheidsbewijs kwijt te raken
0,0
0,0
0,0
Ik schaam me/ik vraag me af wat anderen van me denken
0,3
0,2
0,4
Vanwege een andere reden, namelijk:
7,5
6,5
8,4
Weet niet/ geen mening
3,8
2,9
4,6
N
1003
476
526
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 44
3.13 Wat zou u aan informatie of advies willen ontvangen? Hoe zou dit er voor u uit moeten zien? Kunt u alles opnoemen waar u behoefte aan heeft? •
Ongeveer een kwart (26%) van degenen die wél informatie of advies zouden willen, heeft behoefte aan uitleg of training.
•
13,5% heeft behoefte aan uitleg over verkeersregels
•
Ongeveer de helft (49%) heeft andere suggesties, de genoemde zaken zijn zeer divers.
Uitleg/training
26,0
Verkeersregels
13,5
Overige antwoorden
49,0
Weet niets te noemen
11,5
overig
N
1,0
96
Naar vervoermiddel •
De crossing naar de verschillende vervoermiddelen wordt voor deze vraag wel getoond, maar de verschillen zijn niet significant, omdat het om kleine groepen
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
33,3
30,0
18,8
36,4
30,8
25,0
0,0
Verkeersregels
13,5
16,7
13,3
25,0
9,1
7,7
8,3
0,0
Overige antwoorden
49,0
50,0
43,3
50,0
36,4
38,5
58,3
100,0
Weet niets te noemen
11,5
0,0
13,3
6,2
18,2
23,1
8,3
0,0
overig
1,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
N
96
6
30
16
11
13
12
6
alleen scootmobiel
26,0
alleen auto
Uitleg/training
Totaal
scootmobiel en auto of aangep fiets
gaat.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 45
3.14 Stel, u wilt meer informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten, bijvoorbeeld over wat dit inhoud of waar u dergelijke trainingen kunt volgen. Weet u dan waar u aan deze informatie kunt komen? •
Bijna tweederde van de ondervraagden (64,2%) die aangeven behoefte hebben aan ondersteuning weet niet waar men terecht zou kunnen voor informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten
•
Degenen die het wel weten (35,8%), denken vooral aan de gemeente, rijscholen en de ANWB (zie listings in bijlage 2).
Ja, bij/via:
35,8
Nee, dat weet ik niet
N
64,2
95
Naar vervoermiddel •
De crossing naar de verschillende vervoermiddelen wordt voor deze vraag wel getoond, maar de verschillen zijn niet significant, omdat het om kleine groepen
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
50,0
33,3
18,8
50,0
30,8
66,7
0,0
Nee, dat weet ik niet
64,2
50,0
66,7
81,2
50,0
69,2
33,3
100,0
N
95
6
30
16
10
13
12
6
alleen scootmobiel
35,8
alleen auto
Ja, bij/via:
Totaal
scootmobiel en auto of aangep fiets
alleen aangepaste fiets
gaat.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 46
3.15 Wat zijn voor u belangrijke punten bij de keuze of (en waar) u advies of ondersteuning zult vragen? •
De belangrijkste punten waar men op let bij de keuze van advies of ondersteuning zijn dat men specifiek advies krijgt met betrekking tot de eigen mobiliteit of het gebruik van het eigen voertuig (76% (zeer) belangrijk), dat men praktijktips krijgt (71%) en dat men de mogelijkheid krijgt om te oefenen met het voertuig dat men gebruikt (70,2%).
•
Het minst belangrijk vindt men het testen van de longfunctie (42,5% (zeer) belangrijk).
•
Bij de open antwoordmogelijkheid noemde men zeer diverse zaken (zie bijlage 2).
zeer belangrijk
neutraal
27,7
Dat er een gehoortest wordt gedaan
16,0
Dat het evenwicht wordt getest
16,1
Dat er een reactietest wordt afgenomen Dat de bloeddruk wordt gecontroleerd Dat uw longfunctie wordt getest
22,6
voertuigen uit te proberen Iets anders, namelijk:
6,9
17,2
8,5
22,3
11,7 17,0
42,7
11,8
30,1
8,6 1,71,7
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 47
11,7
11,8
12,9
63,8
Gem.
7,4
94
3,6
7,4
94
3,6
5,4
9,7
93
3,5
7,5 3,2
9,7
93
3,8
5,3
11,7
94
3,4
6,4
11,7
94
3,2
96
4,1
10,4 3,13,1 7,3
44,1
38,3
7,4
12,9
20,2
35,1
10,6
17,2
41,5
31,9
Dat u de mogelijkheid krijgt om andere
16,0
41,9
26,9
Dat u de mogelijkheid krijgt om te
10,6
18,3
33,3
oefenen met het voertuig dat u gebruikt
9,6
37,6
7,4
Dat u praktijktips krijgt
mening
44,7
9,6
mobiliteit/gebruik van mijn voertuig
onbelangrijk
34,0
20,4
Dat u specifiek advies krijgt m.b.t. mijn
weet niet/geen
N
belangrijk
Dat er een oogtest wordt gedaan
zeer onbelangrijk
3,2 5,4
8,6
93
3,9
3,2 6,4
8,5
94
3,9
93
3,5
58
3,7
9,7
12,9
Naar geslacht •
Vrouwen vinden het belangrijker dan mannen dat ze de mogelijkheid hebben om te oefenen met hun eigen voertuig.
Totaal
Man
Vrouw
Dat er een oogtest wordt gedaan
3,6
3,7
3,6
Dat er een gehoortest wordt gedaan
3,6
3,5
3,6
Dat het evenwicht wordt getest
3,5
3,8
3,4
Dat er een reactietest wordt afgenomen
3,8
3,9
3,7
Dat de bloeddruk wordt gecontroleerd
3,4
3,8
3,3
Dat uw longfunctie wordt getest
3,2
3,6
3,1
4,1
4,1
4,1
Dat u praktijktips krijgt
3,9
3,8
4,0
Dat u de mogelijkheid krijgt om te oefenen met het voertuig dat ik gebruik
3,9
3,4
4,2
Dat u de mogelijkheid krijgt om andere voertuigen uit te proberen
3,5
3,2
3,6
Iets anders, namelijk:
3,7
4,0
3,7
N
96
28
68
Dat u specifiek advies krijgt met betrekking tot mijn mobiliteit/gebruik van mijn voertuig
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 48
3.16 Hoe lang zou u maximaal willen reizen voor advies of ondersteuning bij het gebruik van uw voertuig(en)? •
Minder dan een kwart (23%) is bereid langer een half uur of langer te reizen voor advies of ondersteuning bij het gebruik van hun voertuig(en).
•
Een kwart (25%) is bereid 5 tot 15 minuten te reizen, een vijfde (20,8%) 15 tot 30 minuten.
•
21,9% weet het niet of heeft geen mening
•
Omdat het om kleine groepen gaat wordt deze vraag niet uitgesplitst naar vervoermiddel
9,4
0-5 minuten
5-15 minuten
25,0
15-30 minuten
20,8
30-45 minuten
11,5
45-60 minuten
7,3
Langer dan een uur
4,2
Weet niet/ geen mening
N
21,9
96
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 49
Naar vervoermiddel •
De crossing naar de verschillende vervoermiddelen wordt voor deze vraag wel getoond, maar de verschillen zijn niet significant, omdat het om kleine groepen
Totaal
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
gaat.
0-5 minuten
9,4
0,0
3,3
0,0
8,3
15,4
16,7
50,0
5-15 minuten
25,0
0,0
43,3
25,0
25,0
7,7
0,0
33,3
15-30 minuten
20,8
20,0
26,7
18,8
8,3
23,1
25,0
16,7
30-45 minuten
11,5
0,0
3,3
25,0
25,0
7,7
16,7
0,0
45-60 minuten
7,3
20,0
3,3
6,2
8,3
7,7
16,7
0,0
Langer dan een uur
4,2
0,0
6,7
0,0
0,0
0,0
8,3
0,0
Weet niet/ geen mening
21,9
60,0
13,3
25,0
25,0
38,5
16,7
0,0
N
96
5
30
16
12
13
12
6
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 50
3.17 Ik noem zo enkele openbaarvervoermiddelen op. Kunt u aangeven hoe vaak u wel eens reist met de…? •
De meest gebruikte openbaarvervoermiddelen zijn de Regiotaxi/Valys (totaal 41%, 17% maandelijks of vaker), de bus (totaal 39,4%, 16% maandelijks of vaker) en de trein (totaal 33,9%, 22% maandelijks of vaker)
•
De tram en de metro worden door minder dan een vijfde van de deelnemers wel eens gebruikt (82%-87% nooit), maar dit is niet verrassend omdat deze slechts in een klein deel van Nederland beschikbaar zijn.
•
ook taxi wordt weinig gebruikt (87% zelden of nooit)
een paar zeer dagelijks
wekelijks
maandelijks
N
Nooit
keer per
Gem.
sporadisch jaar
Bus
0,5 8,8
Trein
1,4 8,6
Tram
2,83,03,6 8,2
Metro
1,92,62,4 6,5
Taxi Regiotaxi/Valys
6,7
12,3
2,83,3 7,1 0,8 6,0
8,2
15,1 11,7
66,1 82,4 86,7
11,3
10,2
60,6
75,5 15,9
8,1
59,0
1099
1,9
1099
1,7
1097
1,4
1097
1,3
1097
1,5
1100
2,0
Naar vervoermiddel •
Gebruikers van alleen een scootmobiel, een scootmobiel in combinatie met een ander vervoermiddel of een elektrische rolstoel geven het vaakst aan zelden of nooit met de bus, trein, tram of metro te gaan (88%-98% nooit of zeer sporadisch)
•
Gebruikers van alleen een scootmobiel of een elektrische rolstoel maken daarentegen juist relatief vaak gebruik van de regiotaxi/Valys (36% resp. 32% minstens maandelijks).
•
Bezitters van alleen een auto of een auto en aangepaste fiets reizen juist vaker met trein en bus en relatief weinig met de regiotaxi/Valys (91% resp. 94% zelden/nooit)
•
in vergelijking met andere groepen maakt de groep met alleen een aangepaste fiets wat vaker minstens maandelijks gebruik van zowel bus/trein (38% resp. 22%) als de regiotaxi/Valys (21%)
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 51
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
0,5
0,0
0,3
0,7
0,0
1,7
0,9
1,2
wekelijks
8,8
14,6
4,9
3,3
12,3
3,4
7,4
23,5
maandelijks
6,7
12,2
3,2
5,2
6,2
0,0
7,0
13,6
een paar keer per jaar
8,2
12,2
3,6
3,3
10,8
1,7
12,6
14,8
zeer sporadisch
15,1
21,5
10,0
11,1
15,4
3,4
23,7
11,1
Nooit
60,6
39,5
78,0
76,5
55,4
89,8
48,4
35,8
N
1099
205
309
153
65
59
215
81
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
dagelijks
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
wekelijks
1,4
2,5
0,0
0,0
6,1
0,0
1,4
3,7
maandelijks
8,6
18,1
1,0
3,9
7,6
0,0
12,1
18,5
een paar keer per jaar
12,3
18,6
4,2
9,2
15,2
5,1
19,5
14,8
zeer sporadisch
11,7
16,7
3,9
10,5
15,2
5,1
20,0
13,6
Nooit
66,1
44,1
90,9
76,5
56,1
89,8
47,0
49,4
N
1099
204
309
153
66
59
215
81
Totaal dagelijks
alleen auto
Bus
Totaal
Trein
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 52
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
wekelijks
2,8
6,9
1,0
2,0
1,5
0,0
4,2
1,2
maandelijks
3,0
8,4
1,0
0,0
6,2
0,0
1,9
6,2
een paar keer per jaar
3,6
3,9
0,3
2,6
6,2
1,7
8,8
2,5
zeer sporadisch
8,2
16,7
3,2
9,2
10,8
0,0
9,3
4,9
Nooit
82,4
64,0
94,5
86,3
75,4
98,3
75,8
85,2
N
1097
203
309
153
65
59
215
81
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
dagelijks
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
wekelijks
1,9
5,4
1,0
0,0
3,1
0,0
2,3
0,0
maandelijks
2,6
5,4
1,3
1,3
1,5
0,0
2,8
4,9
een paar keer per jaar
2,4
3,0
1,0
1,3
3,1
0,0
4,7
3,7
zeer sporadisch
6,5
8,9
1,9
5,9
10,8
1,7
11,2
6,2
Nooit
86,7
77,3
94,8
91,5
81,5
98,3
79,1
85,2
N
1097
203
309
153
65
59
215
81
Totaal dagelijks
alleen auto
Tram
Totaal
Metro
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 53
alleen auto
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
wekelijks
2,8
1,5
5,5
2,6
0,0
5,1
0,5
3,7
maandelijks
3,3
2,0
5,2
3,3
3,1
6,8
0,0
4,9
een paar keer per jaar
7,1
4,9
8,7
5,2
13,8
10,2
4,2
11,1
zeer sporadisch
11,3
14,8
6,8
12,4
18,5
5,1
13,5
8,6
Nooit
75,5
76,8
73,8
76,5
64,6
72,9
81,9
71,6
N
1097
203
309
153
65
59
215
81
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
dagelijks
0,8
0,0
2,3
0,0
0,0
0,0
0,0
1,2
wekelijks
6,0
0,0
12,0
3,3
3,0
16,7
0,0
14,8
maandelijks
10,2
1,5
21,7
9,8
13,6
15,0
1,4
4,9
een paar keer per jaar
15,9
4,9
25,9
18,3
24,2
25,0
4,7
19,8
zeer sporadisch
8,1
3,4
7,8
16,3
15,2
11,7
4,2
8,6
Nooit
59,0
90,2
30,4
52,3
43,9
31,7
89,8
50,6
N
1100
204
309
153
66
60
215
81
Totaal dagelijks
alleen auto
Taxi
Totaal
Regiotaxi/Valys
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 54
Naar geslacht •
Vrouwen reizen vaker dan mannen met de bus of de Valys/Regiotaxi.
Bus Totaal
Man
Vrouw
dagelijks
0,5
0,6
0,5
wekelijks
8,8
6,6
10,7
maandelijks
6,7
6,2
7,2
een paar keer per jaar
8,2
8,4
8,1
zeer sporadisch
15,1
18,1
12,6
Nooit
60,6
60,2
60,9
N
1099
502
596
Totaal
Man
Vrouw
dagelijks
0,8
0,4
1,2
wekelijks
6,0
4,6
7,2
maandelijks
10,2
7,0
12,8
een paar keer per jaar
15,9
12,5
18,8
zeer sporadisch
8,1
9,7
6,7
Nooit
59,0
65,8
53,4
N
1100
503
596
Valys/Regiotaxi
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 55
Naar leeftijdsgroep •
75-plussers reizen minder vaak met de trein of de metro dan respondenten van 65 t/m 74 jaar en juist vaker met de regiotaxt/Valys.
Trein Totaal
65 t/m 74
75+
dagelijks
0,0
0,0
0,0
wekelijks
1,4
1,9
0,8
maandelijks
8,6
9,3
7,9
een paar keer per jaar
12,3
16,1
8,1
zeer sporadisch
11,7
14,0
9,2
Nooit
66,1
58,7
74,0
N
1099
572
520
Totaal
65 t/m 74
75+
dagelijks
0,0
0,0
0,0
wekelijks
1,9
2,6
1,2
maandelijks
2,6
2,1
3,1
een paar keer per jaar
2,4
3,0
1,7
zeer sporadisch
6,5
8,1
4,6
Nooit
86,7
84,2
89,4
N
1097
571
519
Totaal
65 t/m 74
75+
dagelijks
0,8
0,9
0,8
wekelijks
6,0
3,3
9,0
maandelijks
10,2
8,4
12,1
een paar keer per jaar
15,9
13,3
18,6
zeer sporadisch
8,1
7,7
8,6
Nooit
59,0
66,4
50,9
N
1100
572
521
Metro
Regiotaxi/Valys
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 56
3.18 Waarom reist u zelden of nooit met het openbaar vervoer/ (regio)taxi/ Valys?* •
De belangrijkste reden om zelden of nooit met openbaar vervoer of regiotaxi/Valys te reizen is dat men er geen behoefte aan heeft (58,8%) en dat men fysiek niet in staat is om met het openbaar vervoer te reizen (27,5%)
•
Onbekendheid en/of onzekerheid is voor slechts weinigen een reden (2,2% en 1,8%).
Ik heb er geen behoefte aan/heb eigen vervoer
58,8
Niet nodig, word gebracht door anderen (kinderen,
2,7
buren, etc.) Ik weet niet hoe het werkt/Ik ben er niet mee
2,2
bekend Ik voel me niet veilig
1,9
Ik voel me onzeker
1,8
Ik vind het te duur
3,6
Ik hoef nooit zulke afstanden af te leggen dat ik
8,5
met het openbaar vervoer kan gaan Ik ben fysiek niet in staat om met het openbaar
27,5
vervoer te reizen Opstapmogelijkheden te ver weg/ Slechte 6,4
verbinding/ Slechte bereikbaarheid/ Kost teveel tijd/ Onbetrouwbaar Vanwege een andere reden, namelijk:
5,7
Weet niet/ geen mening
N
*
1,5
670
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 57
Naar vervoermiddel •
Bezitters van een auto of een auto en een aangepaste fiets geven het vaakst aan geen behoefte te hebben aan reizen met het openbaar vervoer of regiotaxi/Valys (77,6% resp. 82,3%).
•
Bezitters van een elektrische rolstoel of scootmobiel geven relatief vaak aan fysiek niet in staat te zijn om met het openbaar vervoer te reizen (47,2% resp. 49,1%) en noemen bij de open antwoordmogelijkheid dat het lastig of onmogelijk is dit voertuig mee te nemen in het openbaar vervoer.
•
Gebruikers van een elektrische rolstoel of alleen een aangepaste fiets zeggen relatief vaak zich onzeker te voelen (8,3% resp. 6,1%). De laatste groep zegt ook relatief vaak (9,1%) gebracht te kunnen worden door familie/bekenden
•
Bezitters van een brommobiel of Canta geven relatief vaak aan het te duur te
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
77,6
35,4
52,7
50,0
30,6
82,3
51,5
2,7
0,0
4,3
2,7
2,4
2,8
1,8
9,1
Ik weet niet hoe het werkt/Ik ben er niet mee bekend
2,2
2,6
0,6
2,7
4,8
0,0
2,4
6,1
Ik voel me niet veilig
1,9
2,6
1,9
1,8
0,0
2,8
1,8
3,0
Ik voel me onzeker
1,8
0,9
1,2
1,8
2,4
8,3
0,6
6,1
Ik vind het te duur
3,6
1,7
2,5
1,8
9,5
2,8
6,1
3,0
8,5
6,0
13,7
4,5
16,7
5,6
6,1
12,1
27,5
13,8
49,1
38,4
33,3
47,2
5,5
12,1
6,4
9,5
3,1
5,4
7,1
2,8
9,8
3,0
Vanwege een andere reden, namelijk:
5,7
4,3
6,8
8,0
4,8
11,1
1,2
12,1
Weet niet/ geen mening
1,5
2,6
0,6
1,8
2,4
5,6
0,0
3,0
N
670
116
161
112
42
36
164
33
Ik heb er geen behoefte aan/heb eigen vervoer
alleen auto
alleen scootmobiel
58,8
Totaal
scootmobiel en auto of aangep fiets
alleen aangepaste fiets
vinden (9,5%) of nooit zulke grote afstanden af te hoeven leggen 16,7%).
Niet nodig, word gebracht door anderen (kinderen, buren, etc.)
Ik hoef nooit zulke afstanden af te leggen dat ik met het openbaar vervoer kan gaan Ik ben fysiek niet in staat om met het openbaar vervoer te reizen Opstapmogelijkheden te ver weg/ Slechte verbinding/ Slechte bereikbaarheid/ Kost teveel tijd/ Onbetrouwbaar
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 58
Naar geslacht •
Mannen geven vaker dan vrouwen aan geen behoefte te hebben aan reizen met het openbaar vervoer
•
Vrouwen geven vaker dan mannen aan fysiek niet in staat te zijn om met het openbaar vervoer te reizen of andere redenen te hebben
Totaal
Man
Vrouw
Ik heb er geen behoefte aan/heb eigen vervoer
58,8
68,6
48,5
Niet nodig, word gebracht door anderen (kinderen, buren, etc.)
2,7
2,6
2,8
Ik weet niet hoe het werkt/Ik ben er niet mee bekend
2,2
2,6
1,8
Ik voel me niet veilig
1,9
1,7
2,1
Ik voel me onzeker
1,8
1,5
2,1
Ik vind het te duur
3,6
3,5
3,7
8,5
7,8
9,2
27,5
20,9
34,4
6,4
7,0
5,8
Vanwege een andere reden, namelijk:
5,7
3,5
8,0
Weet niet/ geen mening
1,5
1,2
1,8
N
670
344
326
Ik hoef nooit zulke afstanden af te leggen dat ik met het openbaar vervoer kan gaan Ik ben fysiek niet in staat om met het openbaar vervoer te reizen Opstapmogelijkheden te ver weg/ Slechte verbinding/ Slechte bereikbaarheid/ Kost teveel tijd/ Onbetrouwbaar
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 59
Naar leeftijdsgroep •
Respondenten van 65 t/m 74 jaar geven vaker dan 75-plussers aan geen behoefte te hebben aan reizen met het openbaar vervoer, er niet mee bekend te zijn of dat de verbindingen en bereikbaarheid slecht zijn.
•
75-plussers geven vaker aan fysiek niet in staat te zijn om met het openbaar vervoer te reizen.
Totaal
65 t/m 74
75+
Ik heb er geen behoefte aan/heb eigen vervoer
58,8
65,9
51,3
Niet nodig, word gebracht door anderen (kinderen, buren, etc.)
2,7
1,7
3,6
Ik weet niet hoe het werkt/Ik ben er niet mee bekend
2,2
3,4
1,0
Ik voel me niet veilig
1,9
2,5
1,3
Ik voel me onzeker
1,8
1,4
2,3
Ik vind het te duur
3,6
4,5
2,6
8,5
7,3
10,1
27,5
22,3
33,3
6,4
8,9
3,6
Vanwege een andere reden, namelijk:
5,7
5,0
6,5
Weet niet/ geen mening
1,5
1,7
0,7
N
670
358
306
Ik hoef nooit zulke afstanden af te leggen dat ik met het openbaar vervoer kan gaan Ik ben fysiek niet in staat om met het openbaar vervoer te reizen Opstapmogelijkheden te ver weg/ Slechte verbinding/ Slechte bereikbaarheid/ Kost teveel tijd/ Onbetrouwbaar
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 60
3.19 Zou u behoefte hebben aan ondersteuning bij het reizen met de trein?* • •
83,8% heeft geen behoefte aan ondersteuning bij het reizen met de trein Degenen die daar wel behoefte aan hebben, noemen vooral de vorm dat iemand met hen mee zou reizen (8,4%) en in mindere mate persoonlijke instructies op het station (4%).
•
Bij de open antwoordmogelijkheid gaf een kleine groep zeer diverse zaken aan (zie bijlage 2).
Ja, door middel van 4,0
persoonlijke instructies op het station Ja, hulp bij het in- en uitstappen Ja, door een treintraining met anderen
1,7
1,2
Ja, in de vorm van iemand die
8,4
met mij mee reist Ja, door schriftelijke informatie (zoals een brochure of brief)
2,5
Ja, op een andere manier,
3,0
namelijk: Nee, ik heb geen behoefte aan
83,8
ondersteuning bij het reizen met de trein
N
*
1101
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 61
Naar vervoermiddel •
Bezitters van een auto en eventueel iets anders geven het vaakst aan geen behoefte te hebben aan ondersteuning bij het reizen met de trein (94,6%).
•
Gebruikers van een elektrische rolstoel hebben het vaakst wel behoefte aan ondersteuning (31,7%), vooral in de vorm van iemand die met hen meereist.
•
Ongeveer 20% van de gebruikers van een scootmobiel (al of niet in combinatie met iets anders), brommobiel of Canta en alleen aangepaste fiets heeft behoefte aan ondersteuning, ook in de vorm van iemand die meereist, hoewel de brommobiel /
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
4,0
1,0
4,9
4,6
6,1
6,7
2,3
7,4
Ja, hulp bij het in- en uitstappen
1,7
0,0
2,3
3,9
1,5
3,3
0,9
1,2
Ja, door een treintraining met anderen
1,2
0,0
1,9
0,7
1,5
3,3
0,5
2,5
Ja, in de vorm van iemand die met mij mee reist
8,4
1,5
13,9
9,8
4,5
20,0
3,3
11,1
Ja, door schriftelijke informatie (zoals een brochure of brief)
2,5
2,4
1,3
3,3
3,0
8,3
1,9
3,7
Ja, op een andere manier, namelijk:
3,0
1,5
2,9
3,9
6,1
3,3
1,4
3,7
83,8
94,6
79,0
79,1
83,3
68,3
90,2
81,5
1101
205
309
153
66
60
215
81
alleen auto
Ja, door middel van persoonlijke instructies op het station
Totaal
alleen scootmobiel
Cantarijders hier relatief weinig voorkeur voor hebben.
Nee, ik heb geen behoefte aan ondersteuning bij het reizen met de trein
N
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 62
Naar geslacht •
Mannen geven vaker dan vrouwen aan geen behoefte te hebben aan ondersteuning bij het reizen met de trein
Totaal
Man
Vrouw
Ja, door middel van persoonlijke instructies op het station
4,0
2,6
5,2
Ja, hulp bij het in- en uitstappen
1,7
1,4
2,0
Ja, door een treintraining met anderen
1,2
0,8
1,5
Ja, in de vorm van iemand die met mij mee reist
8,4
6,2
10,2
Ja, door schriftelijke informatie (zoals een brochure of brief)
2,5
3,2
2,0
Ja, op een andere manier, namelijk:
3,0
2,6
3,4
Nee, ik heb geen behoefte aan ondersteuning bij het reizen met de trein
83,8
86,7
81,4
N
1101
503
597
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 63
3.20 Zou u informatie willen hebben over hoe u zich veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kunt voelen? En zo ja, hoe zou u die informatie het liefste willen ontvangen?* •
82,9% hoeft geen informatie om zich veiliger of zekerder te voelen in het openbaar vervoer
•
Degenen die wel behoefte hebben aan informatie, zouden deze vooral graag willen ontvangen per brief (8,6%) of folder (7,5%).
•
Andere manieren die men heeft genoemd, zijn via een persoonlijk gesprek of iemand die (een aantal keren) meereist (zie bijlage 2).
Ja, per brief
8,6
Ja, per e-mail
4,5
Ja, per folder Ja, door een verkeersmarkt te bezoeken Ja, op een andere manier, namelijk:
7,5
1,5
1,6
Nee, ik hoef geen informatie over hoe ik me veiliger of
82,8
zekerder in het openbaar vervoer kan voelen
N
*
1101
Bij deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages sommeren tot meer
dan 100%
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 64
Naar vervoermiddel •
Autobezitters (al of niet in combinatie met een aangepaste fiets), geven het vaakst aan geen informatie nodig te hebben.
•
Gebruikers van alleen een aangepaste fiets geven relatief vaak aan wel behoefte te hebben aan informatie om zich veiliger en zekerder te voelen in het openbaar vervoer (27,2%).
•
Ongeveer 20% van de bezitters van een scootmobiel, brommobiel, Canta of
alleen scootmobiel
scootmobiel en auto of aangep fiets
brommobiel of Canta (en evt andere)
el. rolstoel (en evt andere)
auto en aangepaste fiets
alleen aangepaste fiets
Ja, per brief
8,6
8,8
9,4
9,2
10,3
11,9
4,7
11,1
Ja, per e-mail
4,5
2,9
3,2
8,5
5,9
3,4
4,7
6,2
Ja, per folder
7,5
4,9
8,7
7,2
11,8
11,9
3,7
13,6
Ja, door een verkeersmarkt te bezoeken
1,5
0,0
1,6
2,0
2,9
1,7
1,4
3,7
Ja, op een andere manier, namelijk:
1,6
0,0
1,3
2,0
4,4
3,4
0,9
3,7
82,8
87,7
82,8
79,7
76,5
78,0
87,9
72,8
1101
204
309
153
68
59
215
81
Totaal
alleen auto
elektrische rolstoel heeft behoefte aan informatie.
Nee, ik hoef geen informatie over hoe ik me veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kan voelen
N
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 65
Naar geslacht •
Mannen geven vaker dan vrouwen aan geen behoefte te hebben aan informatie over hoe ze zich veiliger of zekerder kunnen voelen in het openbaar vervoer.
•
Vrouwen geven vaker dan mannen aan behoefte te hebben aan informatie op een ander manier dan de genoemde voorbeelden. Totaal
Man
Vrouw
Ja, per brief
8,6
8,1
9,1
Ja, per e-mail
4,5
4,2
4,9
Ja, per folder
7,5
6,5
8,4
Ja, door een verkeersmarkt te bezoeken
1,5
1,6
1,5
Ja, op een andere manier, namelijk:
1,6
0,6
2,5
82,8
85,5
80,5
1101
504
596
Nee, ik hoef geen informatie over hoe ik me veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kan voelen
N
Naar leeftijdsgroep •
Respondenten van 65 t/m 74 jaar hebben vaker een voorkeur voor informatie per e-mail, 75-plussers juist vaker voor informatie via een folder. 65 t/m Totaal
74
75+
Ja, per brief
8,6
8,6
8,4
Ja, per e-mail
4,5
7,0
1,9
Ja, per folder
7,5
5,9
9,2
Ja, door een verkeersmarkt te bezoeken
1,5
1,9
1,1
Ja, op een andere manier, namelijk:
1,6
2,1
1,1
82,8
81,5
84,5
1101
572
522
Nee, ik hoef geen informatie over hoe ik me veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kan voelen
N
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 66
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 67
Bijlage 2: Open antwoorden Ad 3.3: Gebruikt u uw voertuig minder vaak dan u zou willen? En zo ja, waarom gebruikt u het voertuig minder vaak dan u zou willen?* Ja, want het kost me te veel geld, toelichting: • • • • • • • • • • • •
aan benzine. Benzine is zo duur benzineprijs de auto in zijn geheel: benzine, onderhoud en verzekeringen. De benzine is erg duur. de benzine kosten het is niet betaalbaar. Alleen uit noodzaak gebruik ik mijn auto. Het is vrij duur om de auto te gebruiken. In vergelijking met het openbaar vervoer kost de auto veel geld (openbaar vervoer is voor 65+ gratis). Dit is de reden dat meneer vaker met de bus gaat. Mevrouw denkt wel aan de kosten, vandaar dat ze vaak de fiets gebruikt. onderhoud kost veel geld en ik krijg geen vergoeding. te hoge parkeertarieven
Auto Ja, vanwege een andere reden, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
afstand tot fam. is te ver, over de 150 km, meneer. gebruikt de auto wel voor kleinere afstanden. alleen met verre verplaatsingen. Bepaald medicijngebruik De auto is niet in haar bezit, maar beschikt wel over de mogelijkheid om mee te reizen. de drukte de leeftijd zit in de weg. Er is hier in de buurt slechte parkeerruimte en daarom gaat meneer er niet graag weg. Gebruikt auto voor boodschappen of ziekenhuis of lange standen. Gebruikt niet al te vaak de auto omdat de kou en handelingen invloed hebben op de spieren. Geen zin om auto te rijden. als meneer kan fietsen dan gaat hij fietsen. grote drukke wegen nog mijden, anders andere mensen zich laten rijden. dit is dan vaak de kinderen. Grote wegen zijn te druk. En de oude leeftijd speelt ook mee. Heeft ongeluk meegemaakt, en durft niet meer de weg op. Maar ze is wel in bezit van een rijbewijs, alleen rijd ze al 27 jaar niet meer. het milieu Het verkeer is te druk. Hij is gepakt met 2 jaar verlopen rijbewijs, en nu moet hij weer overnieuw beginnen, heeft hij geen zin in. Hij moet aangepast worden voor links (voet) gebruik. Houdt niet van drukke wegen, dus rijdt alleen maar in de buurt. (rustige plekken) Ijsselmuiden is niet geschikt voor een auto. Ze moet vaak omrijden en er is weinig plek om te parkeren. Dit motiveert haar wel de elektrische fiets vaker te gebruiken. ik ben passagier en mijn man moet mij soms begeleiden Ik gebruik de auto alleen voor langere afstanden. in de stad is het vrij druk en de afstanden zijn dan te kort. Veel wegwerkzaamheden en dan gebruikt zij haar auto niet. In verband met drukte op de weg, gaat mevrouw liever met de trein als ze naar het westen reist. kinderen willen dat graag niet. Man rijd auto, zij zelf niet, want ze heeft geen rijbewijs. Meneer gebruikt auto vaak minder door het weer. Meneer gebruikt de auto voornamelijk in de winter en in de zomer laat meneer de auto vaker staan. Meneer gebruikt liever de scootmobiel in verband met kleine afstanden. Meneer heeft een kilometer beperking voor de auto. Meneer moet soms verre afstanden afleggen en dan vindt hij het niet fijn om de auto te gebruiken, dus dan maken ze gebruik van de Valys. meneer Snelders is herstellende van een operatie en wil eerst helemaal herstellen voordat hij weer optimaal gebruik gaat maken van de auto. Mevrouw doet alles op fiets. Mevrouw kan scootmobiel of elektrische rolstoel niet in auto meenemen. mevrouw wil zo veel mogelijk in beweging blijven mijn man rijdt mij in de auto Milieu millieu en zuinigheid. niet praktisch meer. omdat ik een fiets parkeergeld parkeermogelijkheden zijn slecht, heel slecht. smalle parkeerplaatsen. Parkeren in Amsterdam is te lastig.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 82
• • • • • • • • • • • •
particuliermaar kan niet veel meer rijden rijdt helemaal niet, man heeft een auto rolstoel kan niet zo makkelijk mee 's avonds niet meer rijden, dan gevaarlijk. vanwege de files en de drukte op de weg. vanwege een gebrek aan parkeerplaatsen bij mevrouw haar woning. voor of na de spits , vertrekt niet tijdens de spits. weersomstandigheden. wegwerkzaamheden en weinig parkeer mogelijkheden. Woont in het centrum. Ze gebruikt de auto alleen voor grotere afstanden, in de stad gebruikt ze haar electrische fiets. wordt opgehaald door fam. Zij en haar partner fietsen liever, is gezonder.
Scootmobiel Ja, vanwege een andere reden, namelijk: • • • • • •
• • • • • • • • • •
• • • • • •
• • • • • • • • • • • •
•
Het bereik is te klein met de accu. Men kan maar 20 km rijden en dan is de accu leeg. Je hebt 8 uur nodig om de accu op te laden, sneller mag niet. Als ik weg moet, ga ik vaak met mijn man in de auto mee. De dokter heeft aangeraden te lopen zo lang het nog kan. De mogelijkheden zijn er niet, niet veel aanleidingen. en afhankelijk van het weer er is een beperkte afstand die de scootmobiel af kan leggen. Ik zou er graag langere afstanden mee willen afleggen en dus vaker eropuit. er staat geen km teller op de scootmobiel. Geen indicatie wanneer de accu leeg is. De capaciteit van de accu is klein, waardoor mevrouw niet verder weg kan en vooral ook niet durft. Deze mevrouw wil niet stil komen staan op de weg en daardoor is ze onzeker! gezichtsvermogen. Heeft ook een rollator, winkels kan mevr. niet in het hobbelt teveel en ik heb last van mijn rug. het is alleen nog voor noodzaak, kan verder niet zo veel meer. Het verlaten van haar woning wordt als zeer lastig ervaren. Hij gaat te langzaam..nog meer tempo en hij zou hem vaker gebruiken. Hij is een beetje traag, en daarom ben ik nu beperkt in de actie radius. Hij is van de man van mevrouw dus meneer heeft hem zelf nodig. hij moet in winterstalling. Hij staat in een schuurtje een paar straten verder. Ik woon in een verzorgingshuis. Wanneer ik er gebruik van wil maken, moet er iemand mee om mij met de rolstoel te brengen. ik ben namelijk slecht ter been. Heb daardoor veel pijn. ook door toedoen van een kunstheup. Meneer moet veel rusten en kan er daarom weinig op uit. meneer rijdt te hard Meneer wil graag met zijn vrouw er op uit, zijn vrouw heeft een elektrische fiets. Helaas gaat de scootmobiel niet snel genoeg hiervoor. Mevr. heeft hulp nodig bij het in en uitstappen van de scootmobiel. mevr. kan de scootmobiel niet bereiken. Mevrouw heeft een kleine scootmobiel, die niet harder kan dan 8 km/h. Als ze verder van huis zou willen reizen zou dit uren duren, en dus kan ze alleen kleine afstanden afleggen. Mevrouw zou graag een grotere scootmobiel willen hebben, zodat ze hem vaker zou kunnen gebruiken, ook voor langere afstanden mevrouw moet lopen (beter voor haar spieren) en gebruikt daardoor haar scootmobiel minder vaak. Mevrouw weet niet hoelang de accu van de scooter meegaat dus legt alleen korte afstanden af in de buurt. Mevrouw zou graag informatie willen over hoelang ze kan rijden met haar scootmobiel. Na het ongeluk is mevrouw eigenlijk een beetje bang geworden. niet altijd tijd. om de veiligheid, mevr is al een aantal keren beroofd en kon zich niet verweren omdat het niet altijd mag van de dokter. korte afstanden moet meneer van de dokter lopen. Probeer zo veel mogelijk met elektrische fiets te reizen, maar gaat zo nu en dan met schootmobiel als hij last heeft van zijn benen. Rollator voor de kleine stukjes en daarmee komt zij de winkels in. scootmobiel past niet in de auto verh. Weinig tijd om de scootmobiel te gebruiken. Woont hoog in de flat, moeten stopcontacten aangemaakt worden zodat de scootmobielen beneden in de stalling kunnen staan. Deur naar stalling klemt, als ie dicht valt, valt ie meteen in het slot. Mevrouw moest drie stenen op elkaar stapelen, eruit rijden, stenen terugleggen en kon daarna pas weggaan. woont op een etagewoning en krijgt scootmobiel moeilijk buiten!
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 83
Brommobiel Ja, vanwege een andere reden, namelijk: • • • • •
• •
Afhankelijk van de weersomstandigheden, bij namelijk onder de 10 graden gaat meneer niet rijden. de alternatieve routes zijn slecht aangegeven en navigatiesystemen werken niet i.v.m. verboden voor brommobielen. de dealer is niet eerlijk en reparaties worden slecht uitgevoerd. Mijn brommobiel is niet meer vertrouwd. Kapotte bodem en hangt helemaal scheef. Ik kan hem niet missen. Ik heb de brommobiel pas in mijn bezit. Om aan het verkeer deel te nemen, zou ik hem beter moeten beheersen. Meneer gebruikt de brommobiel minder vaak dan hij zou willen omdat hij niet goed weet via welke wegen hij kan rijden met zijn brommobiel. De brommobiel mag niet harder dan 45 km per uur rijden en is dus ook niet toegestaan op de snelweg. Meneer vindt het vervelend dat er geen kaart bestaat met de wegen waar hij wel op mag rijden met zijn brommobiel. Niet altijd veel zin in. Als de boodschappen maar in huis zijn. recreatie
Canta Ja, vanwege een andere reden, namelijk: •
•
AIXAIM gaat vaak stuk, ze wil er vaak in rijden maar er is weinig tijd om het voertuig te laten maken omdat er maar éen bedrijf die dit onderhoud kan doen in Den Haag. Ze mag ook alleen naar dit bedrijf het autootje brengen omdat het onderhoud via een contract alleen daar gedaan mag worden. Dit is slecht geregeld. mevrouw gebruikt de Canta voor verdere afstanden o.a. om te genieten van de natuur. Het is niet haar auto mevrouw is er bang in. bv Het stuur draaide niet meer mevrouw bleef staan op de kruising.
Elektrische rolstoel Ja, vanwege een andere reden, namelijk: • • • • •
• • •
•
als ik met vervoer op maat reis, dan moet ik de handbewogen rolstoel pakken, omdat de elektrische er niet in kan. De elektrische rolstoel is soms iets te groot voor bijvoorbeeld de wc of andere kleine ruimtes. De scootmobiel rijd niet comfortabel en daarom rijd de mevrouw daar zo min mogelijk mee. De stoel gaat niet snel genoeg en hij heeft geen bagagedrager ivm boodschappen doen. Het gaat om een elektrisch aangedreven rolstoel. Hij is alleen geschikt om degene die duwt het gemakkelijk te maken. Dat gemakkelijk maken is niet het geval. Het is een zwaar geval. Mevrouw kan ook niet zelfstandig op pad. Niet mee te nemen in auto. Het weer, meneer komt nauwelijks buiten in de winter omdat het dan slecht weer is. met mijn brommobiel kostte het niet zo'n inspanning. Mevrouw woont in een flat en ze moet de elektrische rolstoel in de berging parkeren. Voor haar is het lastig om hier in en uit te rijden. Eigenlijk heeft ze iemand nodig die haar daar bij helpt. Tot nu toe doet haar man dat wel eens, maar die is fysiek ook niet meer in staat om dat te doen. Vanwege slecht weer.
Aangepaste fiets Ja, vanwege een andere reden, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • •
accu van de fiets is gauw leeg, dus mevrouw kan niet ver weg afhankelijk van het weer meneer is een mooi weer fietser. Alleen als het nodig is met boodschappen of zomer fietstochten met partner. Alleen als het weer tegen zit. Als het weer niet goed. Angst dat de fiets gestolen wordt, vele fietsparkeerplekken ogen onveilig, vaak kan de elektrische fiets niet goed vast worden gezet. bij slecht weer is meneer niet in staat om zijn elektrische fiets te gebruiken. bij tegenwind bij tijdgebrek of slecht weer neem ik eerder de brommobiel. De afstanden zijn groot Door middel van andere bezigheden zoals verhuizingen en vakanties wordt de elektrische fiets minder vaak gebruikt. geen tijd. het weer Het weer heeft veel invloed op het gebruik. Het weer moet niet te slecht zijn. lastig met zorgen om hond. hond kan altijd mee met auto, soms met de fiets. boodschappen kan mevrouw hond niet buiten laten. Meneer is in bezit van een elektrische fiets, maar deze wordt alleen gebruikt door zijn vrouw. omdat ik ook een brommobiel heb
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 84
• • • • • • • • •
omdat mevrouw bang is dat ie word gestolen Soms is het te koud om te gebruiken. Te grote afstanden. Tijd tekort, geen man meer om lekker mee te fietsen. we zitten erg landelijk , en moeten erg ver fietsen voor we in de stad zijn weersomstandigheden. Ze probeert alles op gewone fiets en daarom gebruikt ze haar elektrische fiets minder. Ze woont in een appartement, en haar fiets staat beneden in de kelder. Ze moet haar fiets omhoog duwen en dat is erg zwaar, daarom gebruikt ze die fiets ook minder. Zomers is het weer prima, en gebruikt ze haar fiets vaak genoeg, maar als het kouder is, laat ze de fiets in de berging staan.
Ad 3.4 Hoe heeft u uw voertuig gekregen? Scootmobiel Gekocht bij leverancier: • • • • •
• • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • •
amstelring Bij een boedel(??), 2e hands, van iemand die is overleden. de Hartingbank (Den Haag). De naam van de leverancier weet ik niet meer. Eerder een scootmobiel van de gemeente in bruikleen, maar die was te langzaam. Toen is meneer naar België gegaan om zelf een scootmobiel aan te schaffen. Deze scootmobiel is sneller en meneer voelt zich er veiliger in. De naam van leverancier weet meneer niet meer, het was in België. In Helmond gekocht. Een garage die scootmobieltjes verkoopt. In Lichtenvoorde bij een dealer Jeremiassen in Goes, leverancier. leverancier Leverancier mc bike. lopen ging niet goed meer vandaar zelf een kleine scootmobiel gekocht Meneer heeft het scootmobiel gekocht bij Scootmobiel totaal uit Gorkum. Meneer had een bedrag gekregen van de gemeente wat bijna voldoende was om het scootmobiel aan te schaffen. De rest heeft meneer zelf betaald. mevrouw heeft zelf een scootmobiel moeten aanschaffen omdat het te lang duurde bij de gemeente. Nunspeet opvouwbare zelf moeten kopen kreeg deze niet van de gemeente kon wel een grote krijgen maar die heb ik geweigerd. Practicom Comfort Practicom, Katwijk of Noordwijk PractiComfort Practicomfort (Katwijk). practiform Practiform te Katwijk Prakticomfort Praktie comfort Prominent in Roden uit de ANWB-gids, Praktie-comfort. Vegro Weerheim in Barneveld.
Op een andere manier, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
awbz dochter heeft dit geregeld. Dokter eerst heeft mevrouw er zelf een gekocht, toen mevrouw een traplift aanvroeg kreeg mevrouw er een scootmobiel bij. Gak GAK(Gemeenschappelijk Administratie Kantoor) 25 jaar geleden Ik heb mijn scootmobiel in bruikleen via een ergotherapeute. ingeruild, had een te grote voor mijn berging Meneer heeft zijn scootmobiel via de gehandicapte zorg gekregen meneer huurt hem. Mevrouw heeft de scootmobiel verkregen via bemiddeling van de reumatoloog in het ziekenhuis. RCA revalidatiecentrum. revalidatiecentrum,mnr. was daar i.v.m. een hersenbloeding stichting welke onder de gemeente Amsterdam valt. Stichting Totenmet (bruikleen) van het ziekenfonds Via ANP. Via de AWBZ heeft de leverancier opdracht gekregen om het scootmobiel te leveren. via de ergotherapeut waar meneer behandeling was. care2move. via de huisarts. via de huisarts. via de revalidatie centrum via de stichting dooras
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 85
• • • • •
Via Via Via Via Via
de WVG, op aanvraag van de reumatoloog. de zorg. Hoe dat precies heet weet mevr niet meer exact. Het is al lang geleden. de zorgverzekeraar. het ziekenhuis in bruikleen. Welkoop / woon.
Brommobiel Gekocht bij leverancier: • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Bij autobdrijf martin de haan in Zwijndrecht bij de Ligier garage Elan te Tilburg Bij De Rijke in Lemmer. Leverancier. Both Brommobielen De Haan, Zwijdrecht. Dealer dealer garage francke-meliskerke Haarlem brommobiel; "Della". handelaar in Ede In Goor, Bert Jansen leverancier. In lichtenvoorde Jansen uit Goor Meneer weet de naam van de leverancier niet, want hij heeft de brommobiel van zijn kinderen gekregen. Meneer weet leverancier niet meer. Stoebo in Bolsward stokhof Vitaal, Woerden Wezep, De Gier dat is de leverancier.
Op een andere manier, namelijk: • • • •
garage Mevrouw heeft hem zelf gekocht. particuliere verkoop zelf moeten kopen.
Canta Gekocht bij leverancier: • • • • • • • • • • •
Bij de leverancier Vos, via de GGD. Direct bij Waaijenberg Ergens een Rotterdam maar ik weet de naam niet. Sieberg trutzer in beek Waaienberg te Amsterdam Waaijenberg waaijenberg Waaijenberg Den Haag Waaijenberg in Veenendaal. Waayenberg
Op een andere manier, namelijk: • • •
via een garage Via het ABP via particulier verkregen
Elektrische rolstoel Gekocht bij leverancier: •
vanuit lemmer. Suderige, van welzorg in Heerenveen.
Op een andere manier, namelijk: • • • • • • •
AWBZ via de ABWZ van het verpleeghuis via de ergotherapie. via de AWBZ in het verpleeghuis van de afdeling ergotherapie via de AWBZ in het verpleeghuis van de afdeling ergotherapie via de ergotherapeut. Via het UWV via verpleeghuis De Elf Ranken
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 86
Ad 3.5 Heeft u bij de aanschaf of het verkrijgen van uw voertuig instructies gekregen hoe u het voertuig moet gebruiken? En zo ja, van wie waren die instructies afkomstig?* cootmobiel Ja, van iemand anders, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
arts Bedrijf Mirra in Elst. buurman. C I K en gemeente cursus gevolgd Een firma die gecertificeerd in scootmobiels gesitueerd in Almere. eerder een scootmobiel gehad en had geen aanvullende instructies nodig. GAK GGD Haar zwager heeft de instructies gegeven, dit ging prima, maar mevrouw voelde zich niet op haar gemak tijdens het gebruik van de scootmobiel. Iemand van dat zorgbureau heeft wat rondjes met me gereden in een dorp in de buurt en daar heeft mevrouw les gehad. Kennissen, les gehad, RSR Mediplus (fabrikant?). Mevrouw heeft instructies gehad van het thuiszorg Mevrouw instructies gekregen van Welzorg. praktijkgericht van thuiszorg Groningen. Proefrit onder begeleiding van een instructeur. Rijles gehad en instructies en partner heeft geholpen. Thuiszorg en welzorg. Thuiszorg, ik weetniet of dat via de gemeente is. Thuiszorg. van de verhuurder. van degene die hem bracht van een instructeur van de Hartingbank. van haar man, die techneut is. Van het zorgcentrum en dat waren 3 lessen. Van mijn zoon. verpleeginrichting Via een boekje instructies gekregen. Via familie, man had al een scootmobiel Via haar dochter. Via St. Maartenskliniek Het is onduidelijk of dit via een verzorgingsinstelling is, of dat dit in opdracht van de gemeente is. Via ziekenfonds is mevrouw aan de scootmobiel gekomen en kreeg 10 lessen aangeboden echter had mevrouw slechts aan 1 les al voldoende. ziekenhuis
Brommobiel Ja, van iemand anders, namelijk: • • • • •
Autorijschool Henk Bos in Lemmer. hr.van Egmond, rijschool Veronica ook van een brommobiel instructeur rij-instructeur, 3 rijlessen van een aparte rij-instructeur omdat ik anders niet een all-risk verzekering kon krijgen.
Canta Ja, van iemand anders, namelijk: • • • •
degene die hem afleverde uit de Bijlmer en heeft 4 lessen gehad. van een rijschool in Geleen Via rijschoolhouder aangevraagd.
Elektrische rolstoel Ja, van iemand anders, namelijk: • • • •
De zusters van het verpleeghuis hebben haar een introductie gegeven. RSR revalidatie hulpmiddelen bedrijf van de zorg Via haar dochter.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 87
Ad 3.6 Zijn er dingen die u in de instructie voor gebruik van uw voertuig nuttig vond of die u juist heeft gemist?* Scootmobiel Ja, het volgende vond ik nuttig: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • •
achteruitrijden. wordt jaarlijks onderhouden advies over bochtgebruik. algemene instructie van het scootmobiel. alle bedienings- en gebruiksmogelijkheden werden duidelijk uitgelegd alleen de basis dingen. Als je nooit op zo'n apparaat hebt gereden is instructie altijd nuttig. Ook de begeleiding voelde veilig. altijd recht vooruitstaan voor je een uitrit of trottoir verlaat bediening Ben direct in het diepe gegaan en vond dat wel prettig. Dat deed ik door direct in de metro te gaan. Besturing was belangrijk voor meneer. bevestiging van een aantal eerder opgedane kennis van verkeersregels. Bochten maken bij het winkelcentrum en rondjes rijden in winkels. Achteruit rijden was lastig. Boekje erbij, goed doorgelezen. Boekje was wel nuttig! dat de instructeur mij zelf mijn gang liet gaan maar el met me meeliep/rende. Dat er goede begeleiding was. dat er iemand is om aanwijzingen te geven. bv Hoe rond te rijden in een winkel hoe te handelen bij stoplichten. dat er lessen Dat het heel erg duidelijk werd hoe de scootmobiel werkt. dat ik iets voor mijn rug kreeg. Dat je in tegenstelling tot een fiets, moet knijpen om te rijden, en loslaten om te remmen. Dat je met de scootmobiel snel kunt omvallen. Dat je niet schuin een stoep af gaat, want dan ga je om. Verder was het genoeg. Dat je op fietspad langzamer moet rijden en op de andere weg als je sneller gaat, dat soort tips waren erg nuttig. dat meneer uitlegde hoe het moest Dat mevr geleerd heeft hoe het apparaat te bedienen. Dat ze er bij waren toen ik proef reed, maar ik had het snel onder de knie. dat ze meelopen. leren rijden omdat het geen rem heeft. dat ze met een mevrouw van thuiszorg had geoefend tussen paaltjes en dat ze naar een locatie had gereden waar meerdere stoplichten waren. De bediening in de handleiding. De besturing leren De cursus heeft haar geholpen om binnen door de smalle gangen te komen, alleen zelf de instructeur gaf aan dat het nogal wat stuurkunsten kost om goed buiten het appartement te komen. Het is binnen moeilijker, dan buiten! De duidelijke uitleg, ook de tijd die eraan besteed is en dat er ruimte was voor het stellen van eventuele vragen. De instructie was compleet. Ik heb de instructie op papier mee gekregen. Dat vond ik prettig. Ik kan het nog eens nalezen. De instructies waren niet heel duidelijk maar op zich geen klachten. De mensen waren ten eerste erg beleefd. Instructies waren duidelijk en correct en de mensen waren netjes. de oefenronde die ik gereden heb samen met de instructeur de praktijk training. De praktijkles van een middag werd als zeer nuttig ervaren. De rij ervaring uit het verleden met de motor en scooter. De technische dingen, hoe lang hij moet laden, was wel handig om te weten. de uitleg omtrent de handelingen. De uitleg van bochten, trottoirs, goede begeleiding. De uitleg van de scootmobiel deelname aan het verkeer Dingen die je 1,2,3 niet ziet en ook niet te vinden zijn in het instructieboek. Duurzaamheid van de batterij. Alles staat in het instructieboekje. Proefritje onder begeleiding. Oefenen van het nemen van een op- en afrit. Er is uitgelegd hoe het werkt. De instructie duurde ongeveer 15 minuten. Er werd hem gevraagd tijdens de instructie om aan cursus deel te nemen. Daar leerde hij dat hij zich moet gedragen op trottoirs als voetganger, niet sneller dan 6 km per uur. Dit werd als zeer nuttig ervaren. Sowieso heeft de gemeente Weert het volgens meneer prima voor elkaar en heeft hij niks te klagen. Er werd met me gepraat en het werd me duidelijk gemaakt hoe ik moest stoppen en dergelijke. Er werd verteld dat accu's altijd gevoed moeten blijven. Erg nuttig, uitleg over verkeersregels enz. gebruikmaken van een lift het beheersen van het hobbels nemen het bestond eigenlijk alleen uit even oefenen. het leren achteruit rijden, links- en rechts afslaan. het leren rijden. Het oefenen met een welzijnsmedewerker van de gemeente.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 88
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • •
•
• • • • • • • • • •
Het oefenen op een scootmobiel was heel leerzaam. Het proefrijden was erg nuttig, Instructies waren compleet genoeg. Het proefrijden was nuttig. Het was voor mij wel duidelijk. Vooral niet te hard voor de bochten anders kieper je om. hij is voor mevrouw linkshandig gemaakt en er zijn spiegels op gezet, dit was nuttig voor deze mevrouw. hoe bij een stoeprand rijden Hoe de scootmobiel werkt, welk knopje waarvoor is bedoeld. hoe hard de scootmobiel ging. regels wanneer hard te gaan en wanneer niet, wanneer richting aangeven, waar toegestaan te komen met scootmobiel. Hoe ik een afrit af moest rijden o.a Hoe ik er mee om moest gaan. Hoe je er makkelijk mee om kan gaan. Was handig om er wegwijs mee te worden. hoe je ermee moet omgaan Hoe je in kleine ruimtes moet keren, manoeuvreren en dergelijke. Hoe je op en af moet rijden van trottoirs en de snelheid moet aanpassen, dat waren zeker nuttige lessen. Hoe om te gaan met bepaalde verkeerssituaties. Hierdoor is ze zich wel zekerder gaan voelen in het verkeer. Hoe op de stoep te komen en er weer af. hoe te besturen hoe te gebruiken in verkeer in de eigen omgeving.daarna ben je zekerder in verkeer Ik heb het vooral zelf uitgezocht. Aan de instructie heb ik niet veel gehad. Dat had ik overigens ook niet echt nodig. ik hoop dat ik als ik de andere krijg ook een goede instructie krijg ik kon ermee rijden Ik kreeg te horen hoe je achteruit moest rijden, dat was zeker nuttig. Ik moest mijn angst overwinnen en daar hebben ze mee geholpen. Ik moest eerst binnen oefenen en vervolgens buiten oefenen. Dat was erg eng en heb er meermalen aan gedacht om er mee te stoppen, maar uiteindelijk, na een aantal lessen heb ik het wel overwonnen. Ik vond het erg verstanding om eraan deel te nemen, en ik heb er veel aan gehad. Ik ben daardoor ook lid geworden van de scootmobielclub, en dat vind ik fijn. Ik vond het zeker nuttig. Scherpe bochten, helling, rond hoedjes rijden etc. Heel leerzaam. Ik weet nu hoe de scootmobiel werkt. ik wist waar de bediening zat Informatie over hoe het voertuig gebruikt moet worden. instructies,uitleg ter plekke en rijles ter plekke Ja bijvoorbeeld te leren keren op een smalle weg of om te remmen. ja de regels vindt ze nuttig Je leert te rijden met de scootmobiel dat was wel nuttig. Je moet het allemaal goed leren. Maar veel wist al wel want mijn man heb er ook een. Komen overeen met rijbewijs regels lift in en uit meerdere malen les krijgen, zodat vertrouwen opgebouwd wordt. Meneer heeft lessen gevolgd en die waren voldoende. meneer kan voet en hand gebruiken voor het gas geven. meneer vindt het helemaal prima. Meneer kreeg een goede uitleg over wat men ermee kan, is daarvoor Zwolle geweest voor een soort training. Dus naar een andere stad gereisd. Meneer kreeg goede tekst en uitleg over het apparaat zelf. Omdat meneer al auto reed was hij wel op de hoogte van de verkeersregels. Meneer nam altijd al deel aan het verkeer, maar kleine dingetjes zoals regel voor de scootmobiel heeft meneer heel nuttig gevonden. Als je sneller dan 6 km per uur tijd bijv. dan gelden andere regels als wanneer je langzamer gaat. Meneer vond het erg nuttig dat er goed uitgelegd werd welke functies waarvoor dienden. Meneer vond het nuttig om te leren hoe een verhoging op te rijden. Meneer vond het wel handig hoe hij zijn scootmobiel moest gebruiken, hoe de scootmobiel werkte. mevrouw had rijbewijs en lukte wel snel maar ging toch anders. had het wel snel onder de hand. Mevrouw had veel moeite om in de berging te komen met haar scootmobiel (de plek waar ze haar scootmobiel altijd parkeert). Dit heeft de gemeente haar duidelijk uitgelegd en geleerd, dus dat vond mevrouw wel erg fijn. Mevrouw heeft aanvankelijk geen instructies gekregen, ze is er achter aan gegaan en uiteindelijk toch een boekje gekregen. Pas toen durfde ze te rijden met de scootmobiel. Alles was prima, geen dingen die echt opvielen. Mevrouw is erg positief over de instructies. Mevrouw heeft een proefrit gedaan in een speciale aangelegde tuin. Bij verzorgcentrum Megropa. Mevrouw moest kilometerstand bijstellen, hier kreeg ze informatie over. Dit vond ze nuttig. Mevrouw vind het nuttig dat ze informatie krijgt over hoe ze met haar voertuig moet omgaan. Mevrouw vond alles nuttig. Bijv, het gebruik van de scootmobiel, hoe de lampen werken en hoe mevrouw de scootmobiel opzij moet zetten. mevrouw vond het nuttig zelf voor te mogen doen hoe ze reed zo kon ze laten zien dat ze genoeg rij ervaring in het verkeer heft en kon zo gaan, ze heeft in middels altijd auto gereden neutraal,mvr. gaf aan niet uitgebreid les te hebben gehad (een paar rondjes) maar door haar ervaring met het autorijden leverde de scootmobiel besturing geen problemen op. Niet zoveel, de instructie was erg kort en niet bijzonder. Mevrouw denk dat de instructies nu veel beter zijn omdat er steeds meer mensen in het bezit zijn van een scootmobiel. Nuttig om te leren hoe hij een stoep op en af moest gaan. Oefenen met het mobiel was voldoende om veilig te kunnen rijden. Meneer vind alleen de door de gemeente ingestelde maximum snelheid van 12 km/u vrij weinig. oefenen.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 89
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Om buiten huis te komen op een veilig manier. op een rustige manier uitleg. op een scootmobiel in het verkeer is toch heel anders dan met een fiets. Je wordt geleerd je als een voetganger, fietser en weggebruiker in het verkeer te gedragen. Op en afritten. Die schuin aflopen, Altijd recht op- en afrijden. op hoogte van de verkeersregels, alleen op deze wijze leer je om te gaan met de scootmobiel! opletten bij scheef de stoep af gaan. Oversteken, stoppen verkeerslichten. Gelukkig nog ervaring van het autorijden. persoonlijke aanpassing van mobiel. Praktijk lessen, ik moest mijn angst overwinnen. Ik ben een paar keer gevallen dus dat was wel eng om het rijden te leren. Het was zeker wel nuttig, anders had ik het niet gedurfd. praktijk rijden. prima, alles is uitgelegd en ze heeft er er zelfs een rondje op gereden. proef gereden, uitleg en een boek met uitleg proefrijden met stoep op en af proefrijden,zekerheid opdoen aangezien mevr. het rijden met de scootmobiel in het begin best eng vond. randje op de stoep recht voor stoep en af. respondent had nog nooit een motorvoertuig bestuurd. was erg onzeker over gebruik van scootmobiel. Richting aangeven, remmen. Rijles en de partner en de eigen ervaring in het verkeer. rijles was nuttig rijlessen rondgereden. rondje rijden Stoep op, stoep af instructies vond ze erg goed, veel mensen hebben hier namelijk moeite mee en ze vindt sommige scootmobiel gebruikers een gevaar op de weg. stoep op/stoep af stoepen op en af rijden Te kijken of de scootmobiel geschikt was voor mij. te weten hoe alles werkt testrit uitleg uitleg en afstelling Uitleg was duidelijk genoeg en ze vond alles wel nuttig. verkeersdeelname,zekerheid opdoen verkeersregels uitgelegd, even oefenen op de gang. verkeersregels,omdat die nog wel eens veranderen. Verschillende scootmobiels onder begeleiding uitgeprobeerd, en dat is prima bevallen. Voetgas en handgas geven en hoe dat moet is nuttige informatie. Voldoende ingelicht. Ivm auto. Puur basis handelingen. Vond het nuttig dat je er mee om leert gaan. Recht op de stoep leren rijden. Deze mevrouw is erg voorzichtig! vond het wel nuttig om een mandje er op te hebben maar is te duur, Waar alle knoppen en dergelijke zaten vond ik wel nuttig om te weten. Ze hebben me geholpen mijn angst te overwinnen. Ik had nooit gedacht dat ik op een scootmobiel zou rijden, uiteindelijk heb ik het toch aangedurfd. De instructeurs hebben me goed geholpen hierbij. Ze vertelde hoe je het ding gebruiken moest in het verkeer en hoe je op en afritjes moet nemen zodat je er niet afkukelt. Ze vond het handig dat er ook in de praktijk werd geoefend. zelfvertrouwen
Ja, het volgende heb ik gemist: • • •
•
• • • • • • • • • •
achteruitkijkspiegel mist meneer maar dat heeft niet met de instructies te maken. Alles. Was lang niet duidelijk genoeg. Er werd verteld hoe je de scootmobiel moest opladen, maar instructies over het gebruik ervan waren miniem. Bij een schrikreactie een automatische reactie om het hendeltje in te duwen van het gas, ipv dat het de rem is. En mevrouw geeft aan dat je toch veel eerst zelf moet ontdekken hoe het apparaat zelf werkt. De mondelinge instructie vergeet je snel weer. Dat er maar 1 handeltje is om te gebruiken. En dat deze juist los moet worden gelaten om te remmen ipv in te knijpen, wat even wennen is, vanwege de ervaring met de handrem van de fiets die juist ingeknepen moet worden. De belichting van de scootmobiel slaat na gebruik meerdere malen automatisch aan. De instructies waren niet heel duidelijk maar op zich geen klachten. De scootmobiel mag niet nat worden dit stond wel in de gebruiksaanwijzing maar het was prettig geweest als dit expliciet wordt vermeld. De scootmobiel mocht wel wat vaster op de weg liggen. de uitleg was vrij kort. De verhouding van de versnelling is niet helemaal juist en daar heb ik wel vragen over. de verkeersregels en de instructies hierbij. Veel ouderen zijn hier niet meer van op de hoogte en veroorzaken hierdoor dus ongelukken de verzekering ontbrak. Deze meneer heeft een boekje gehad en heeft verder geen instructies ontvangen. Dit is een hele slechte zaak! Iemand de weg op sturen zonder enige voorbereiding! doordat mijn partner net een openhart operatie kreeg liep het anders maar het word allemaal veranderd
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 90
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
duurde maar 5 min, een achteruitkijkspiegel een cursus voor scootmobiel een instructieboekje ontbrak. er is geen cruise control en ook geen "voetgaspedaal" Er is niks niet duidelijk uitgelegd. Er kan niet zelf worden gezien of het lampje van de richtingaanwijzer overdag brandt en deze slaat niet automatisch terug naar de uit-stand. Er werd onvoldoende aandacht besteed wat mevrouw zelf prettig vond tijdens het rijden. extra aandacht voor schuine hellingen had wat nadere uitleg willen hebben over de rem en gaspedaal. Heel veel. Was ontzettend slecht. Hoe lang ze kon rijden op de scootmobiel. Ik kreeg instructies op papier, maar ik begreep niet alles. in het donker moeite met het dashboard (richtingaanwijzer ziet mevrouw niet). het licht zit onderaan, op haar andere scootmobiel zet het licht hoger en dan zag je het nog. informatie over de belichting, deze zijn ook wat klein. belichting is achter eigenlijk te klein. Instructie over een speciale startknop. Moet uitgelegd worden door monteur, die daar voor langs moet kopen. Instructie tè summier Intensievere training voor in het drukke verkeer... en de entree in de winkels. Later zijn de mensen van de gemeente langsgekomen om na te gaan of alles goed ging en om te kijken hoe meneer met het gebruik van de scootmobiel omging. leren afremmen op tijd meer aandacht worden besteed aan verschillende situaties, stoepen rechter lopen en het omgaan met schuin wegdek (lastig, kost kracht). Meneer heeft de instructies gekregen via een revalidatiecentrum waar Meneer in heeft gezeten, maar de instructies waren niet volledig. Meneer kan zich echter wel gewoon goed redden in het verkeer. Meneer mocht een rondje rijden. Hij vindt dat persoonlijk voldoende, omdat hij veel auto rijdt. In het algemeen vindt hij dat er wel wat meer geoefend mag worden. Meneer wist niet hoever hij er mee weg kon, dit werd niet in het boekje aangegeven. Laatst heeft hij pech gehad met de scootmobiel en werd hij geholpen door een verkoper. Deze meneer kon hem vertellen dat hij er verder weg mee kon als de scootmobiel in een bepaalde stand stond. Meneer vindt het jammer dat dit niet is aangegeven in het boekje, dit had hij namelijk wel eerder willen weten. Mevrouw heeft lange uitleg en lessen gemist. De leverancier legde het uit en was binnen een uur weer weg. Mevrouw vond dat de instructies te kort waren en miste dingen.(bijv. over de ondersteuning van het voertuig.) nazorg,moest eerst bellen voor afstelling nee, maar mevrouw zou graag een scootmobiel hebben met een accu waar langer mee gereden kan worden. niet zozeer gemist. Maar bij het scootmobiel zitten onder de handvatten de gashandels. Zoals bij een fiets de handremmen zitten. Dit vind meneer gevaarlijk. Nou, nee, alleen ben ik nog onzeker over de verkeersregels. onduidelijk. de lichtjes zijn niet duidelijk genoeg. onvoldoende rijlessen Respondent is zelf naar Welzorg gereden, om de scootmobiel te laten aanpassen. stoepjes op- en afrijden. Maar ze zegt dat je het vooral leert met de tijd. te kort. tegenstrijdige besturing, (knijpen is harder) theorie deelname verkeer Uitgebreide uitleg over het gebruik van hendels en knoppen. Uitgebreid oefenen met het rijden met de scootmobiel. De jongedame die de instructie gaf vond het al gauw goed. veel te weinig tijd in gestoken. verkeerssituaties; zoals het aflopen van de weg zat niet bij de instructie. vrij korte uitleg, liever wat uitgebreider gehad. Waar Meneer terecht kon voor een grotere scootmobiel. Meneer wist niet waar hij deze kon aanvragen, terwijl ze wel bestaan. Wat nodig was om mijn scootmobiel te besturen wist ik na de instructie. Dus ik heb niets gemist. Weinig begeleiding, je moet alles zelf uitzoeken. 10 minuutjes uitleg, verder niks. Hebben meer mensen die zij kent last van. Zelfs zo erg dat ze er niets mee kunnen, totaal niet weten hoe het ding werkt. werd er niet goed uitgelegd hoe het zelf werkte, hier heb je scootmobiel verder zoek je het maar uit. Ze heeft een oranje vlaggetje op de achterkant van haar scootmobiel geplaatst, zouden ook meer mensen moeten doen want je valt zo veel meer op in het verkeer. ze leren je niet scherpe hobbels te nemen en bijvoorbeeld. stoep op en af Zoals gezegd kreeg mevrouw vrij weinig instructies, dit vond ze niet erg goed maar ze kan zich niet alles precies meer goed herinneren.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 91
Brommobiel Ja, het volgende vond ik nuttig (: • • • • • • • • • • •
Behandeling van de brommobiel is wat zwaarder dan een auto. dat ik een lijstje kreeg op welke wegen ik niet mocht rijden (ik had voorheen een auto) de accu uitleg Duidelijk uitleg gehad van de leverancier , plus een gratis les bij een rijschool. even oefenen en rond rijden met de leverancier Het voertuig te leren kennen was zeker nuttig. De lessen die ik kreeg waren verplicht en daar heb ik wel het nodige geleerd. Hij zei me goed waar op moest letten. Hij gaf me les zoals je auto rijles krijgt. Hoe de spiegels moesten staan etc. De meest praktische dingen heb ik daar geleerd. Ik kon kiezen: korting bij de aanschaf, of een rij-instructeur bij mij thuis voor 2 uur en een praktijkles. Hier heb ik voor gekozen. theorie examen We hebben uitvoerige instructie gekregen van de leverancier. Hij werkte anders dan de vorige en daar is de leverancier duidelijk over geweest.
Ja, het volgende heb ik gemist: • • •
• •
achteruit parkeren een proefrit was voldoende het was allemaal wel duidelijk maar omdat er zoveel werd verteld kon mevrouw niet alles onthouden en daardoor niet alles onthouden tot nu maar het gaat allemaal goed nu, mevrouw heeft verder niet nog meer instructies nodig. ik heb een rijbewijs, maar je moet het verkeer wel kunnen inschatten. Ze hadden me moeten zeggen dat je je voeten nooit tussen de rem en het gaspedaal moet zetten.
Canta Ja, het volgende vond ik nuttig: • • • • • • •
Even alle onderdelen bekijken, en stukje gereden om te wennen Het inschatten van breedte van de weg, voorsorteren in de stad. hoe ik moet starten Ik kreeg uitleg over de verschillende knoppen en dergelijke. Dat was wel nuttig. Ik heb al jaren mijn rijbewijs het was voor mij geen probleem te rijden in de Canta. Mevrouw vond de instructies onvoldoende. Nuttig omdat er zowel 's middags als 's avonds met de Canta geoefend werd. zeer goed uitleg en rij instructie
Ja, het volgende heb ik gemist: •
• • • •
In de instructies die mevrouw heeft gekregen werd niet uitgelegd hoe je de lichten van dimlicht op groot licht moest zetten. Hiervoor is ze zelfs eens aangehouden door de politie omdat haar lichten niet goed stonden. Uiteindelijk heeft ze zelf alles uitgeprobeerd met de lichten en nu weet ze hoe het werkt. info: op gewone snelheid rijden door een plas geeft een witte wolk in de Canta. Canta beslaat in kouder/vochtiger weer. Wat doe je dan? Mevrouw kon bij de dealer een rondje rijden in de showroom en dat was het. Mevrouw zou graag meer lessen hebben gekregen. niet echt rijlessen gehad daarna veel zelfstandig moeten oefenen Niets speciaals gemist, maar meneer vindt dat je aan een boekje niets hebt, je moet het in de praktijk leren. Meneer heeft bij het ophalen van de Canta wel een testje moeten doen en daar is hij voor geslaagd.
Elektrische rolstoel Ja, het volgende vond ik nuttig: • • • • • • • • • • • • • • • •
Dat er exact werd uitgelegd hoe je de elektrische rolstoel moest gebruiken. De rolstoel heeft heel veel zitcomfort. De uitleg over het toetsenbord vond mevrouw nuttig. een aantal lessen krijgen en dat je weet waar je op moet letten. een boekje een paar keer een half uurtje les gebruik van de tillift. Had maar een les gehad. Hoe het trottoir op te gaan. Hoe mevrouw op de stoep moest komen. En hoe mevrouw gewoon over straat kon rijden. Hulp bij het in en uit stappen Dat de stoel omhoog kan zodat ik ook zelf in de kastjes kan. Dat het in en uitstappen makkelijk gemaakt is en dat de stoelleuning naar achteren kan zodat men er ook in liggen kan. in en uit de lift rijden. Instructie boekje er bij. ja goed met het pookje omgaan het pookje is heel gevoelig meerdere malen les krijgen Mevrouw heeft training gehad toen ze de elektrische rolstoel heeft gekregen. Ze vond dit nuttig omdat ze leerde hoe ze moet omgaan met de elektrische rolstoel. Maar ze vond dat ze het gebruik ook snel onder de
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 92
• •
knie had. Tijdens de training werd ook uitgelegd hoe ze de elektrische rolstoel in de lift kan gebruiken. Dit vond ze bijzonder nuttig omdat het een lastige situatie is. na 1 les begreep ze het. wieltjes tegen het achterover klappen. pech krijgen, wat dan te doen.
Ja, het volgende heb ik gemist: • • • • • •
•
dat hij niet snel is Het gebruik van de rolstoel is erg moeilijk. Het is voor de man en familie van mevrouw lastig te duwen. Hoe te werk te gaan bij bruggetjes. ik kan haast niet naar binnen of naar buiten komen. Kost mij veel energie en dat heb ik dus niet. ik kreeg alleen een boekje. Ik heb samen met mijn zoon en kleinzoon alles goed doorgelezen. De verkoper heeft niets uitgelegd. Meneer had de instructie van de rolstoel binnen in een gebouw gekregen, meneer moest na de instructie alleen weer naar huis rijden en het was toen lastig om ineens te rijden tussen allemaal verkeer. (meneer zou ook graag willen dat het rijden in het verkeer een onderdeel was van de instructies). Meneer is erg vergeetachtig.
Ad 3.7 Ik noem zo een aantal regels die betrekking hebben op uw rijbewijs. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?* Ik ken nog een andere regel, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Alleen rijden als dit in alle opzichten verantwoord is. Bepaalde medicijngebruik Dat je je ogen in de zoveel tijd moet laten controleren. Dat je niet dronken achter het stuur mag zitten en meneer weet nog heel veel regels. elke vijf jaar de keuring Iedere 5 jaar een nieuw rijbewijs en opnieuw een keuring ondergaan ipv 10 jaar. ik rijd niet zelf keuringsplicht om de 5 jaar. medicijngebruik melden meldingsplicht bij onzekerheid over eigen rijvaardigheid. Meneer heeft M.S.. Dus hij moet elke 5 jaar gekeurd worden. Elke 10 jaar moet hij met het CBS rijden. Met gebroken arm of been mag ik ook niet rijden. Mevrouw heeft nooit een rijbewijs gehad, de auto is van haar man. Mevrouw ken nog een andere regel, als er gebruik wordt gemaakt van medicijnen mag er geen auto worden gereden. Nieuwe rijbewijs 4 maand van tevoren aanvragen. NVT nvt om de 5 jaar keuringsplicht (ieder nieuw rijbewijs) om de 5 jaar keuringsplicht ivm ziekte. Op tijd verlengen en dat je gekeurd wordt. reservebril in de auto hebben. respondent mag niet in een handgeschakelde auto rijden. Respondent is in bezit van een automatisch geschakelde auto Rijd zelf niet, maar haar man,. Soms krijg je na je 70e niet meer voor vijf jaar een rijbewijs, maar dan krijg je een rijbewijs voor twee jaar. Toch gekeurd, rijbewijs verliep in 65e levensjaar van respondent. Respondent heeft restricties gekregen. verplichte 5-jaarlijkse keuring
Ad 3.8 Ik noem u zo enkele nieuwe regels die te maken hebben met het gebruik van uw brommobiel. Kunt u aangeven of u op de hoogte bent van deze regels?* Ik ken nog een andere regel, namelijk: • • •
De gewone verkeersregels. op welke wegen je niet mag rijden. We mogen niet harder dan 45 km.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 93
Ad 3.10 Hoe heeft u uw deelname hieraan ervaren? Kunt u alles noemen wat in u op komt? Wat is u goed bevallen en wat niet? Wat ging goed? Wat zou u liever anders zien of wat heeft u gemist? NB: Vanwege de grote diversiteit zijn álle toelichtingen hier getoond; in hoofdstuk 3.10 zijn ze enigszins gegeneraliseerd en zijn de belangrijkste opmerkingen specifiek benoemd. Tips / advies: • • • • • • • • • • • • • •
•
•
• •
•
• • • • •
• •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
2 keer geweest en het was prima daar, scootmobiel cursus was geweldig (goed - zeer goed). 4 lessen gehad verblijft Megropa, cursus wordt veel gebruikt. alles is goed gegaan, is wel enkele jaren geleden, deelname in 2001 alles wel goed, kleine scootmobiel, dus ging u goed af! alsof er iemand naast je zit die er iets meer van weet, allemaal oke. altijd leuk, beheersen Bij de broemritten zou het fijner zijn als we wat meer uit elkaar zouden zitten. bij de koop van mijn brommobiel zei mijn ? ja het is mij allemaal goed bevallen Bij deze beurs kom je allerlei mogelijkheden tegen, hoe kun je beter omgaan met je handicap. Aanpassingen enzo! Je ziet veel lotgenoten. bij het begin wel eng, maar op het laatst ging het prima. blij met eigen vrijheid, niet afhankelijk, aangepast op figuur Broem; zeer nuttig Broemcursus zou iedereen moeten volgen, leerzaak nieuwe situaties in 't verkeer en +/- 45 min. rijden in eigen auto met rijinstructeur naast je, die je beoordeeld. ANBO Fietsinfodag uitstekend op je eigen fiets: hoe stap je op, richting aangeven enz. cursussen waren goed, mevrouw leerde precies hoe ze vooruit en achteruit moest rijden, alle verrichtingen werden getest en afgetekend en als alle verrichtingen goed werden gedaan zou de wethouder een certificaat uitdelen. Mevrouw kon hier helaas niet heen in verband met een ziekenhuis bezoek, maar ze vond het hele initiatief geweldig. De beurzen vond ze ook leuk en leerzaam. Mevrouw doet op haar leeftijd nog aan veel cursussen mee en vind dit gewoon hartstikke leuk. Eigenlijk waren er geen negatieve dingen. Dan heb je weer een duidelijke opfrissen. Je wordt er gewezen op fouten. Je leert wat er veranderd is door de jaren heen en daar heb ik ook gehoord dat ik mijn ogen en oren moest laten nakijken zodat het veiliger voor me zou zijn in het verkeer. Dat was zeker wel nuttig. dat vond mevrouw heel goed iedereen moest het doen. alles ging prima! goede instructies, schriftelijk en praktijk. De scootmobiel opfris cursus was erg goed bevallen. Het aspect wat haar het meeste is bijgebleven waren de instructies over hoe het voelde om met 1 wiel op het trottoir te staan en bijna te vallen en hoe ze dit kon voorkomen. Daarnaast leerde ze hoe ze met hellingen overweg moest gaan, hoe te rijden op slechte wegen en hoe obstakels uit de weg te gaan. Ze was uitermate tevreden over de cursus. Deze mevrouw wist de verkeersregels al, zij was wel erg bang. Op een rustige weg is zij begonnen met het rijden van een scootmobiel! Handig om meer ervaring op te doen, voordat er dagelijks gebruik van wordt gemaakt. Deze waren erg goed verzorgd en erg leerzaam. Uitleg over de scootmobiel zelf zou heel wenselijk zijn. Dit onderdeel verdient meer aandacht. een scootmobielcircuit gerund door VVN-opgeleide vrijwilligers eigenlijk niets gemist Er stonden veel stands met elektrische auto's. Mevr ging gezellig heen met haar zussen voornamelijk voor de "markt-achtige producten" zoals armbanden etc. Mevr is een ervaren beursganger met name de huishoudbeurs. Mevr gaat altijd in gezelschap heen. Erg druk wel interessant alleen geërgerd aan de graaicultuur van de 50 plussers erg leuk, cursus voor ouderen. geweldig, er vielen mensen door de mand wat betreft rijvaardigheid. zintuigen worden getest. Alles op een dag was ook fijn. Mensen die weinig op de weg zitten verleren het snel. erg leuk, parcours afgelegd, zeer positief. gezellig leerzaam. Ervaren, leuk. Gevraagd naar voorlichting over bepaald licht. Informatie over de fysio. fantastisch, respondent doet er volgend jaar weer aan mee. belangrijk ivm pacemaker Fijn ervaren. Veel nieuwe producten. Mevr. vroeg zich wel af of producten ook konden worden opgenomen in het PGB. Dat je kan kiezen zodat het kan worden aangepast aan de behoeften van de klant. geen Geen moeite mee. Meneer keek niet te vaak in de spiegel bij het uitstappen. Geen specifieke dingen Geen. gevarieerd, veel opgestoken. De mensen met elkaar was leuk en de muziek van vroeger was ook erg leuk. geweldig! ze noemen haar race eend (met haar scootmobiel) ze gaat altijd volluit gezellig, twee theorie middagen en een praktijd dag. Goed en geen verdere tips. goed voor de dames (50+ beurs), Roosendaal heeft t niet (BROEMritten) goed,kan nog beter,behendigheid,meer aandacht geven voor je op een scootmobiel kan rijden Goede instructies en een heel rustige instructeur die de tijd voor haar heeft genomen! gunstig,informatie nuttig,mogelijkheden. Heel gezellig, interessant, dagje uit. heel goed bevallen, plezierig, wat van geleerd. heel leerzaam, verkeersregels, 2 middagen theorie en een ochtend praktijd. heel vermoeiend, heel groot, dus van hot naar her.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 94
•
•
• • • • • • • • • • • • • •
• •
• • • •
• • •
•
•
• •
• •
•
• • •
Hele dag de cursus was geweldig, de gezelligheid, goed weer, de sfeer en uitleg. Alleen de uitleg over de accu was niet zo goed omdat de éen weer wat ander zei dan de ander. De scootmobiel is behoorlijk verbeterd de laatste tijd, overzichtelijker en beter de besturen in verband met de toetjes. Het is gericht op een bepaalde groep mensen namelijk de 50 plussers en dat vind ik prettig. Ik ben erg maatschappelijk betrokken en vind de beurs een goede plek om op de hoogte blijven. De beurs is 90% geslaagd. Sommige dingen vind ik minder geslaagd. Minder geslaagd vind ik de typische huiselijke apparaten voor de huisvrouw. Ik mis ook nogal eens aandacht voor verschillende (sport)verenigingen. Het is goed bevallen, maar erg druk. Het is goed gegaan. Het is veel te druk. We moesten een lange reis maken, ik woon namelijk in het Noorden. Het was een vrolijke, gezellige boel. Optredens van artiesten waren ook erg leuk. Het is voor meneer te lang geleden om dat zich te herinneren. Meneer neemt er nu niet meer deel aan. het was heel goed Het was prima, maar voor mevrouw zelf was het eigenlijk te vermoeiend om daar naartoe te gaan. Dus mevrouw zal niet nogmaals gaan. het was puur voor de auto verder kunt mevrouw het niet meer goed herinnen, ze wou wel even kwijt dat ze het goed vind dat dit voorkwam en ze ging er met plezier heen. het was zo druk, mevrouw kon niet fatsoenlijk kijken en mevrouw vindt 50plus beurs niets. Ik heb moeten leren om er mee om te gaan, wat goed gelukt is. Ik kreeg na twee dagen mijn papieren dat ik goed geslaagd was. Ik heb niet alles gemist. Je was vrij en je kon goed met de lui praten en heb er een massagestoel aan over gehouden. interessant en leerzaam je kan er toch nog een hele boel van leren en je kennis opfrissen Leuk om eens te bezoeken. Geen klachten. Leuk om eens zo'n beurs te zien, maar niet iets om jaarlijks naar toe te gaan. Toen meneer er is geweest vond hij het vooral leuk om te zien wat voor trends etc. er waren, wat nieuwe producten waren bijvoorbeeld. leuke ervaring, goed verlopen Meneer bezoekt elk jaar de 50plus-beurs met zijn vrouw. Ze vinden het altijd leuk en interessant. De nieuwste dingen zijn te zien op gebied van het huishouden en meneer kijkt ook altijd even bij de nieuwste dingen over auto's. Daarnaast is er altijd veel informatie te krijgen. Deze informatie gaat over allerlei zaken. Normaal gesproken zou hij deze zaken niet zo snel opzoeken, maar elke informatie is altijd interessant. Hij doet er niet altijd iets mee, maar informatie over verschillende zaken is nooit verkeerd. Meneer denkt aan de 50plusbeurs te hebben deelgenomen, maar twijfelt of het niet de vakantiebeurs was. Hij vond het in elk geval informatief. Kan er verder weinig over zeggen want het was een tijd geleden. Meneer gaat er ieder jaar heen, met liefde, meneer heeft zelfs in verschillende besturen gezeten. Meneer had eigenlijk bijna geen hulp nodig. Hij reedt ook erg lang auto. Meneer kan zich voorstellen dat mensen die geen rijbewijs hebben er meer moeite mee zullen hebben gehad. Meneer heeft BROEMritten. scootmobiel opfriscursus zelf georganiseerd. Hij vond het prachtig om te doen, maar de gemeente wou niet meewerken, terwijl hij zelf zo zijn best deed. Ook heeft hij promotiewerk verricht voor Fietsinfodag, gaat over een paar dagen naar een mobiliteitsbeurs en is wel naar lifestylebeurzen geweest. Meneer heeft de 50plus beurs enkele jaren geleden bezocht. Hij vond het vooral erg druk en vermoeiend. Hij heeft er geen hele positieve herinnering aan en bezoekt een dergelijke beurs niet weer. Meneer heeft de test eerder ondergaan. Het beviel heel goed. Aangezien meneer al 50 jaar rijdt, heeft hij zijn eigen rijstijl ontwikkeld (er zijn foutjes ingeslopen). Meneer vindt het fijn dat hij hier opgewezen wordt. Meneer heeft deelgenomen aan de 50plusbeurs in Utrecht. Hij heeft dit positief ervaren. Hij vond het leuk dat er informatie werd verschaft die je normaal gesproken niet zo snel krijgt over onderwerpen als gezondheid en wonen. Meneer heeft een 50plus-beurs bezocht. Hij wist van tevoren niet echt wat te verwachten, maar hij vond het weinig zinvol. De informatie etc. die werd gegeven vond meneer niet interessant en hij zou een dergelijke beurs niet gauw weer bezoeken. Meneer heeft eens de 50-plus beurs bezocht. Aan de ene kant vond hij het erg interessant, en aan de andere kant was het nogal overweldigend omdat het erg druk was. Meneer was gericht op zoek naar bepaalde informatie over onderwerpen die hem interesseren. Deze informatie heeft hij kunnen vinden. Hij vindt wel dat als men daar komt zonder een bepaald doel, de beurs te groot is en dus te veel informatie wordt gegeven. Meneer heeft geen verbeterpunten Meneer heeft in de Zeelandhallen de 50 plus beurs bezocht. Hij gaf aan dat het waarschijnlijk wel heel veel verschilt met de beurs in Utrecht omdat het daar veel grootser zal zijn. Wat hem opviel is dat er veel producten en diensten waren voor ouderen met meer geld. Oftewel er waren veel prijzige en kostbare diensten en producten die niet voor iedereen weggelegd zijn. Meneer is één keer op de 50plus beurs geweest en gaat er niet nog eens naar toe. Hij vond het veel te ruk. Meneer is eens naar de 50plus beurs geweest. Hij weet zich nog te herinneren dat er heel veel oude mensen rondliepen. Verder heeft hij veel informatie kunnen krijgen over de scootmobiel, elektrische fietsen en dergelijke vervoersmiddelen. Hij was op zoek naar deze informatie omdat zijn schoonvader in aanmerking kwam voor een aangepast voertuig. Hij heeft de beurs verder positief ervaren. Meneer is naar de mobiliteitsbeurs geweest. Dit is allemaal goed bevallen, meneer vindt het fijn dat hij met alle vragen daar terecht kan en alle vragen goed beantwoorden kunnen worden (waar niet meteen antwoord op gegeven kan worden wordt later opgezocht en beantwoord). Meneer vind het leuk om een dagje uit te zijn en andere mensen te ontmoeten. Meneer komt niet om iets specifieks te kopen. Hij gebruikt zijn gratis NS kaarten om er te komen. Meneer vond de deelname nuttig met name door het duidelijke overzicht van mogelijkheden omtrent vervoermiddelen en hoe men mobiel kan zijn. Meneer was erg tevreden over de broemcursus, hij zou wel graag willen dat er meer aandacht wordt besteed aan het rijden met een automaat omdat hij het idee heeft dat er veel ongelukken gebeuren omdat
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 95
• • •
•
• •
•
•
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
mensen het rijden met een automaat nog niet goed beheersen. Meneer wil hier wel aan toevoegen dat hij graag zou willen dat mensen boven de 50 jaar (en zeker boven de 65) elke vijf jaar hieraan deelnemen. Meneer was niet zo weg van de beurs omdat het te commercieel was. met goed gevolg afgelegd,prettig Mevrouw heeft de scootmobielopfriscursus goed ervaren. Er werd een cursus georganiseerd in haar woonplaats Houten, zowel op praktische vlak als op theoretische vlak. Dit heeft ze met veel andere "scootmobielers" gedaan. Mevrouw heeft één keer de 50 plus beurs bezocht. Ze weet hier niet heel veel meer van. Ze weet alleen dat er veel informatie werd gegeven over hoortoestellen. Ze vond de beurs erg druk. Ze zou er niet snel weer eens naar toe gaan omdat ze vindt dat er niets nieuws wordt verteld. Mevrouw heeft geen advies. Mevrouw is eens naar de 50 plus beurs geweest. Ze vond het vooral heel erg druk. Er waren allerlei hypermoderne dingen te zien die voor haar niet interessant waren. Daarnaast leven zij en haar man van hun AOW en vinden het eigenlijk te duur om naar dergelijke beurzen te gaan i.v.m. de hoge reiskosten. ·Mevrouw is enkele keren naar de 50plus beurs gegaan. Ze heeft zelf ook op de beurs gestaan met een stand voor de thuiszorg. Ze vindt de 50 plus beurs belangrijk voor ouderen omdat hier veel informatie te vinden is over onderwerpen waar men mee te maken krijgt. Mevrouw vindt ook dat de 50 plus beurs te duur is voor mensen die leven van een AOW, men moet dat entree betalen en zijn reiskosten kwijt. Hierdoor is de drempel om een dergelijke beurs te bezoeken erg hoog voor sommige mensen. Mevrouw vond de beurs heel leuk, maar ze vond het gewoon veel te druk. Je komt niet bij alle stands en dat is haar grootste bezwaar. Als er zo'n rij mensen voor je staat dan is mevrouw al weg, want dan zie je toch niks. Mevrouw was senior bij de bank en kreeg daarom via de bank de gelegenheid om deel te nemen aan een opfriscursus bij de ANWB, dit beviel prima en mevrouw heeft hier geen verbeterpunten voor. Mevrouw weet er niks meer van. Mijn deelname is heel goed bevallen, omdat je zelf de verkeersregels toepast en opfrist. Het examen beviel goed en heb ik met goed gevolg afgesloten. Ik heb verder niets gemist. Muziek was leuk. Nee mevrouw vond het nuttig en was tevreden met de gang van zaken. Op en afritten bij trottoirs ontbreken veelal Op het gebied van theorie was het een eye-opener, zeer goede en informatieve cursus parcours behendigheid, het dorp in en iemand die met de fiets meegaat en daarna een beoordeling via een lijstje met wat goed was en wat fout was. Positief en leuk en leerzaam. En met name leuk omdat je met "lotgenoten" de training doet en ongemakken en behendigheden kunt delen. Positief ervaren. positief,hechte groep mensen Proberen de mensen toch minder zenuwachtig te maken en proberen iedereen ook op de snelweg te krijgen. saai en de dingen die er waren wist meneer al. Scootmobiel cursus is goed bevallen. sfeer gezellig,ogentest was nuttig. sociale aspect, scootmobielgebruik kan beter, regelgeving duidelijker. stond zelf op die beurs, was erg gezellig tegen iedereen zeg ik DOEN veel te druk Volgens mevrouw was het te druk. Vragen per stuk doen, teveel keuzes. was echt nuttig heb veel geleerd. Was fantastisch. Alle cursussen. Was heel leuk, gezellig en informatief. Werd voorlichting gegeven over voorzieningen voor ouderen, Ondertussen is er ook leuke muziek, dus ze heeft het als positief ervaren. Was heel leuk. De presentatie was zeer goed. Ook was ze zelf de beste van de groep, dus daar was ze ook wel blij mee. Was wel leuk, kreeg veel aardige dingetjes, maar hoeft er niet elke dag naartoe. weinig, niet zo veel aan, niet veel over te vertellen. wel aardig voor 1 keertje Wel interessant. Ze heeft niet echt tips het gaat altijd over hetzelfde. wijzer geworden, meer niet. Ze heeft het positief ervaren. Zeer goed ervaring. zou wat vaker gedaan moeten worden
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 96
Ad 3.11 Zou u op dit moment behoefte hebben aan enige vorm van advies of ondersteuning bij het gebruik van uw vervoermiddel(en)? En zo ja, zou u dat in groepsverband of liever door middel van individueel contact krijgen, of wellicht allebei? Kunt u toelichten waarom uw voorkeur uit gaat naar individueel contact of deelname in groepsverband? Ja, in groepsverband, omdat: • • • • •
• • • • • • • • • • •
algemene dingen die je hoort te weten Als het alleen een technische toespraak zou zijn vind ik het geen probleem om het in groepsverband te doen. dan kan je van elkaar leren. gezellig groepsverband leuker en gezelliger is, daarnaast moet de locatie van de cursus wel dichtbij zijn. De scootmobiel opfriscursus zit aan de andere kant van Hoorn en daardoor kost het deze mevrouw heel veel moeite en tijd om daar te komen (9km). Deze mevrouw zou heel graag nog wat extra willen oefenen met haar scootmobiel. ik dan ook nog leer van de andere ik vrijwilligers werk doe en trainingen regelmatig volg. Is al lid van Ion van Sparta. je dan kan ik afkijken. je kunt zien hoe anderen rijden Je van de vragen van een ander leert en daardoor zelf ook op vragen kan komen. Leuk en dan ga je naar verschillende plaatsen. meneer dit makkelijker vindt. om te kijken hoe anderen hun vervoersmiddel gebruiken. ook info via deelnemer waardevol veel gezelliger
Ja, individueel contact, omdat: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • •
aanpassingen aan de auto, door lichamelijke klachten. Bij het oppompen van de bandjes. bij iedereen is de handicap anders. Bij specifieke vragen is een specifiek antwoord wenselijk, en in een individueel gesprek is dit vele malen beter mogelijk dan in groepsverband. dan begrijp ik het misschien beter. Het is wel gezellig misschien. Ik sluit me af wanneer ik in grote groepen ben. dan zou ik iemand willen die me thuisbrengt in de verkeersregels en dergelijke. dat leert wat makkelijker dat vind meneer helemaal niks. meneer wil liever dat het persoonlijk is.. de respondent is erg onzeker over fietsen in gezelschap, geeft voorkeur aan in de eerste instantie individueel contact, eventueel later in groepsverband. Dit misschien duidelijker zal zijn. één aspect, daarvoor ga je niet naar een groepsbijeenkomst. Gewoon de gedachte dat er beter op je gelet word. graag omdat hij zijn auto wil laten verbouwen, bijv. rem naast stuur. het aan sluit op eigen waarneming en gebruik ik slecht gehoor heb Individueel contact is persoonlijker en er kunnen dan meer gerichte vragen gesteld worden. Ja ik heb wel behoefte. Ik ben namelijk nogal onzeker op de weg. Ik heb geen ervaring met een dergelijke instructie in groepsverband. Misschien zou dat ook wel nuttig zijn, maar ik weet gewoon niet hoe dat gaat. komt beter over. makkelijker wat vragen, meer persoonlijke aandacht. Meer aandacht. meer tijd voor. Meneer heeft al bij een rijschool gevraagd of hij langs kan komen met hun nieuwe auto (automaat) om uitleg te krijgen want ze voelen zich nog niet helemaal vertrouwd in de nieuwe auto. Meneer heeft behoefte aan individuele aandacht. In groepsverband steekt hij te weinig op. Meneer schaamt zich dat hij er niets vanaf weet en heeft liever niet dat anderen weten van zijn ongemakken. Meneer wil een nieuwe auto kopen en wil van de garage individueel informatie hierover. Meneer wilt graag een scootmobiel ipv een auto en zou daarbij advies willen hebben. mevr heeft moeite concentratie en wil daarom graag individueel advies. Het benodigde advies op dit moment zou gaan over het beter besturen van de rolstoel omdat de besturing te gevoelig is. Mevrouw heeft nooit een rijbewijs gehad, wel een brommer. Echter, met een brommobiel moet men op de rijbaan voor auto's, en dat is lastig voor mevrouw die nooit zo aan het verkeer heeft deelgenomen. Een vriendin die al jaren autorijdt instrueert mevrouw hierover. Mevrouw houdt niet van groepsdingen. Ze wil wel graag uitleg maar dan individueel. Mevrouw reuma heeft, en dus een apart geval is, Ze kreeg het ook wel thuis van haar therapeute. Mevrouw vindt een-op-een uitleg en aandacht het prettigst. Is ook een beetje vergeetachtig en voelt zich niet prettig in een groep. Mevrouw wil wel advies en ondersteuning individueel. zodat alles rustig wordt uitgelegd.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 97
•
• • • • • •
Mevrouw woont in een flat en ze moet de elektrische rolstoel in de berging parkeren. Voor haar is het lastig om hier in en uit te rijden. Ze wil graag dat iemand haar uitlegt en laat zien hoe ze zelf met de elektrische rolstoel in en uit de berging kan rijden. Hiervoor heeft ze individuele training nodig omdat het een specifieke situatie is. Mevrouw zou graag meer informatie krijgen over hoe haar scootmobiel werkt en hoe zij haar scootmobiel het best kan gebruiken.Mevrouw zou dan vooral interesse hebben aan individueel contact. Omdat het in een groep anders zo rumoerig is. Vanwege lichamelijke klachten. Dat is ook de afspraak met de ergotherapeut. vindt de regels nog wel lastig in het verkeer voor de scootmobiel. Meneer houdt niet van groepsverband. vooral omdat mevrouw zelfstandig wil blijven en advies op maat wil krijgen waardoor zij zo lang mogelijk zelfstandig wil kunne blijven bewegen. wel in groepsverband, doch ieder zijn vrijwilliger-instructeur
Ad 3.12 Waarom heeft u op dit moment géén behoefte aan advies of ondersteuning bij het gebruik van uw voertuigen?* Vanwege een andere reden, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Alleen voor kleine stukjes. Als er een probleem is dan wordt er de volgende dag(dit is een bedrijf dat bij de gemeente werkt) meteen geholpen ze heeft dus geen behoefte aan advies. Als er wat is staat men gelijk klaar. als meneer iets heeft staat de leverancier op de stoep en helpt direct. angst om weg te gaan,vanwege blessure aan arm begeleiding bij centrum Bij problemen bel ik de leverancier voor instructies. bij vragen kan mevr. terecht bij de leverancier. De cursussen zijn ver weg. Lastig om daar te komen. De heer Geelhoed is zijn hele leven lang vrachtwagen chauffeur geweest. dhr is zelf ouderenadviseur KBO durft niet goed. durft niet meer vanwege gezichtsvermogen. een goede relatie met de leverancier, die alles duidelijk aan haar uitlegt. fietsleverancier woont om de hoek dus daar ga ik wel eens heen voor vragen over verzekering en onderhoud. functioneert goed Gebruikt het dagelijks. Gemeente besteed er ruimschoots aandacht aan. Ze hebben een hele goede adviseur, die voor hem een stevig model scootmobiel heeft geregeld, omdat meneer wat steviger van omvang is. gezondheid gezondheid belemmert vermogen. heb dit pas nog gehad met de scootmobiel en waarvoor ik de auto nog gebruik gaat het uitstekend. heb, samen met mijn man, vorig jaar een automaat aangeschaft. om nog beter de gedachten bij het verkeer te kunnen houden. dat gaat prima. heb nog nooit een bekeuring of ongeval gehad. Het is niet meer mogelijk om opnieuw te beginnen met leren over de scootmobiel ivm fysieke achteruitgang. Ik ben gelijk opgestapt en het is oké, leverancier woont tegen over en als ik iets niet weet dan ga ik daar heen. Zo ga ik er wel eens heen om wat te vragen of bijvoorbeeld de hoogte van het zadel te laten veranderen. Ik gebruik ze heel erg weinig. ik heb theorie-examen gedaan ik wil er zelf eerst nog aan wennen Ik wil dat gewoon niet. Ik heb het reizen met het openbaar vervoer allang opgegeven. Ik ben te bang, het is teveel gedoe en daarom wil ik er ook niet meer beginnen, ook niet als ik advies of ondersteuning krijgt. Ik zie niet voor me hoe iemand anders mijn onzekerheid met betrekking tot de scootmobiel kan wegnemen. Kan mevrouw zelf over beslissen, mocht dit nodig zijn geeft mevrouw dit dan wel aan. Kinderen van mevrouw helpen. kleine auto, laag verbruik. vermijdt grote steden, meer vanwege parkeerproblemen. Meneer en mevrouw zijn goed gezond. Meneer heeft een aantal voorzieningen in zijn auto ingebouwd, waardoor hij bijv. makkelijker kan parkeren, een achteruitrij-sensor. Meneer heeft nu een Canta maar die doet hij binnenkort weg omdat hij fysiek niet goed in staat is hier nog mee te rijden. Meneer heeft nu een elektrische rolstoel aangevraagd en wacht daar nog op. Meneer is 80 en dat hoeft niet meer. Meneer is aardig op de hoogte van allerlei zaken, omdat hij dagelijks de krant leest en naar de radio luistert, dus hij is echt bij de tijd. Meneer is de laatste tijd niet fit en heeft er daarom geen behoefte aan. Meneer is ouder en heeft geen zin om overal naar toe te gaan. Meneer is voorzichtig en kent de wegen. meneer wil ook voor elektrische rolstoel een rijdag hebben en dat is niet zo. mevr. beheerst scootmobiel goed mevr. durft niet goed vanwege pers. reden, het rijden op de scootmobiel doet haar denken aan haar onlangs overleden echtgenoot. mevrouw doet het toch minder als ze wil, snel moe. Mevrouw en meneer gaan op de fiets als het kan.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 98
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
mevrouw gebruikt hem daarvoor eigenlijk te weinig Mevrouw heeft haar connecties om zelf de ondersteuning te verkrijgen. Mevrouw heeft in het begin advies en ondersteuning gehad. mevrouw heeft volgende week een heupoperatie en kan nu niet rijden, mevrouw heeft hier uit eindelijk ook helemaal geen behoefte aan. mevrouw is daar te ziek voor. Mevrouw kan haar voertuigen niet zelfstandig gebruiken i.v.m. haar gezondheid. Mevrouw krijgt nog les met haar scootmobiel. Mevrouw maakt op het moment even geen gebruik van haar scootmobiel. Mevrouw mag door haar lichamelijke situatie niet deelnemen aan het verkeer. Zou dit op zich wel willen als dat mogelijk zou zijn. Mevrouw wil de scootmobiel wegdoen. Mijn dochter gaat altijd met me mee. mijn man helpt me overal bij mijn vrouw helpt mij daarbij. omdat de ziekte waar meneer aan lijdt constant is en dus ziet meneer hulp van buiten af niet als een extra bevordering/ondersteuning. Omdat wij goed contact met de dealer hebben. Ondersteuning is dichtbij, mocht ze hulp nodig hebben dan kan ze daar terecht. Ook niet veel zin in. rij zelf al 10 jaar op een scootmobiel krijgen dit jaar een opfris cursus van VVN ruimtegebrek om te navigeren uit de garage en te veel handelingen om buiten te komen maken dat mevr. sinds juni dit jaar haar scootmobiel niet meer gebruikt. tevreden u bent er overheen gegroeid Voor lange afstanden wordt meneer door kinderen vervoerd. Gebruik van auto en brommobiel alleen voor korte afstanden. We hebben Refatek. Dat is de leverancier en onderhoudstechneut. Die kunnen we voor alle moeiten bellen mbt de scootmobiel. weinig energie weinig gebruik weinig gebruik Wij krijgen jaarlijks training bij Waayenberg wil niet teveel energie verspillen hieraan. Zoon heeft er veel verstand van en als er iets is en mevr. belt dan komen ze naar haar toe.
Ad 3.13 Wat zou u aan informatie of advies willen ontvangen? Hoe zou dit er voor u uit moeten zien? Kunt u alles opnoemen waar u behoefte aan heeft?* Alleen auto Uitleg / training , toelichting: • •
Door middel van rijlessen. training elektrische rolstoel
Verkeersregels: •
Wel zou ik advies willen hebben over allerlei ingewikkelde verkeersregels.
Overige antwoorden: • • •
Ik zou alleen willen weten wanneer ik mijn oude auto zou moeten inleveren. Meneer wil van de garage (individueel) informatie over de keus tussen een automaat of geen automaat. Hij wil ook informatie over parkeersensoren. verkeersveiligheid,
Alleen scootmobiel Uitleg / training , toelichting: •
• • • • •
•
Het is het moeilijkste om uit het gebouw (appartementen) te komen. Behendigheid met de scootmobiel is een vereiste en moet verbeterd wordt. Door het aflopen van de stoep en het fietspad ontstaan gevaarlijke situatie en angst om te vallen! Deze mevrouw wil graag leren hoe zij kan voorkomen dat ze omvalt. hoe je bijv. over drempels kunt gaan, kuilen etc. Iemand die langskomt en meer uitleg geeft, waarmee hij samen kan oefenen (in de hal van de flat). ik rij 14 jaar scootmobiel ( zonder schade ) maar ik vind dat iedere scootmobiel een goede voorlichting krijgt voor hij gaat rijden b.v. door een scootmobiel cursus Info over voertuig. Het scootmobiel mag niet nat worden, waarom niet en wat niet. En waarom zit er dan geen hoes bij? Mevrouw zou graag meer informatie willen hebben over het nemen van lessen nemen. Tijdens die lessen zou ze graag meer willen weten over hoe je met de scootmobiel moet omgaan, zodat dat ze er weer opdurft. Scootmobiel wil niet starten. Er zit een speciale knop op. Meneer wil graag instructie over het gebruik over deze knop.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 99
• •
Uitleg over de werking van knoppen en hendels. Oefenen van het rijden op de weg. Met name het oefenen van het in- en uitrijden van de parkeerruimte. Wil alles weten over scootmobiel heeft zes jaar niet aan verkeer deel genomen.
Verkeersregels: • • • •
- Ik zou informatie willen over de verkeersregels. De regels in het verkeer. Een soort scootmobielboekje. waar je ermee mag rijden. Wat meer informatie over de verkeersregels in deze tijd,ik bezit de scootmobiel al 8 jaar!! Nou gewoon in groepsverband. Ook over de duurzaamheid van de scootmobiel en hoeveel jaar hij meegaat bijvoorbeeld
Overige antwoorden: • • •
•
• • • • • • • • •
- Dat ik zekerder weet welk knopje ik moet hebben - Ik ben onzeker in het verkeer en zou daar mee begeleiding in willen hebben. - Mev. weet eigenlijk niet wat ze precies aan advies zou willen. Maar er zijn wel wat kleine dingetjes die ze zelf zou willen weten. Lampjes wisselen, oid. Ze wil onafhankelijk zijn van hulp. Advies over mogelijkheden voor meer kilometervergoeding met Valys. Advies over mogelijkheden van een invalidenautootje bijvoorbeeld een Canta. Mevrouw beheerst de scootmobiel voldoende maar voelt zich onzeker. Heeft behoefte aan iemand die met haar mee gaat en/of iemand die voor haar informeert naar vergoedingen e.d. gebruik van de scootmobiel. Niet zozeer voor meneer zelf want hij weet goed hoe de scootmobiel gebruikt moet worden, maar hij denkt wel dat veel andere mensen er behoefte aan hebben, vooral de mensen die geen rijbewijs hebben. Geen behoefte aan. Maar wel dat je moet oppassen met stoepranden etc. Als je een scootmobiel krijgt, dan krijg je een stempel op je gedrukt en dat is niet prettig. Graag info op papier, zodat ze dit met haar ergotherapeut kan doornemen. het is meer dat ze een andere oplossing wil voor lange afstanden. Danwel een betere scootmobiel, danwel iets anders. Hoe je adres van plaatsen kunt vinden. Mevrouw is een beetje onzeker over de bochten bij de stoep Onduidelijk Respondent heeft in het verleden een vervelend ongeluk gehad, waarbij zij te water is geraakt. Als gevolg hiervan durft de respondent niet meer langs water of oevers te rijden. (waar aan beide wegkanten water is) Tijdschema m.b.t. tot de doordringbaarheid/toegankelijkheid van de wegen binnen en rondom het centrum. -Verlichting gelieve op het dashboard omdat dat veel overzichtelijker werkt. -Armleuningen moeten weer op de oorspronkelijke plek, ze zakken namelijk naar het laagste punt en hierdoor is de scootmobiel oncomfortabel in zijn gebruik.
Scootmobiel en auto of aangepaste fiets Uitleg / training , toelichting: •
• •
Een plaats waar regelmatig met de scootmobiel o.a. geoefend kan worden, b.v. in een sporthal met allerlei obstakels, als helling(en), deuropeningen, slalomcircuit, cq alle obstakels die je op straat of in de winkel e.d. kunt tegenkomen. Hoe z'n voertuig werkt. Ik zou informatie willen over de besturing van de scootmobiel. En ik zou van tevoren meer willen oefenen.
Verkeersregels: • • • •
extra informatie over vernieuwde verkeersregels. Meer kennis van de verkeersregels voor scootmobielen Graag een ander besturingsmechanisme Over verkeersregels voor een scootmobiel en informatie over een vierwieler of vijfwieler scootmobiel. wanneer fietspad en wanneer veilig op het voetpad. en hoe hinder je medeweggebruiker niet?
Overige antwoorden: • • •
• • • • •
Beschermende kleding. Recreatieve routes met oplaadpunten. Vakantiereizen met scootmobiel. ik voel me niet helemaal happy in mijn scootmobiel. Meneer heeft sinds 14 dagen een scootmobiel, maar het werkt niet. Scootmobiel laat hem in de steek. Kan er niet ver mee weg en volgens hem is het apparaat te licht voor zijn gewicht. Hij zou informatie willen over hoe hij aan een betere scootmobiel komt en waar hij inlichtingen over het apparaat kan krijgen Na het ongeluk met haar scootmobiel is ze toch wel angstig geworden.Maar ze vind niet echt dat ze advies nodig heeft. niet zozeer direct kunnen antwoorden, dit komt doordat mevrouw binnenkort pas een training erover krijgt. of er mensen zijn met belangstelling voor een fiets club of schootmobiel clupje of mogelijk is auto verbouwen, wie dat bekostigt, is elke auto beschikt geen oude auto, Testen of mijn nagenoeg dagelijkse ervaring als motorrijtuigbestuurder gedurende reeds 64 jaar (alle rijbewijzen) - zonder schade te hebben veroorzaakt - wel in alle opzichten "up to date" is gebleven.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 100
Brommobiel of Canta Uitleg / training , toelichting: •
• • •
geen rijbewijs, moeite om met het verkeer mee te komen. In het gesprek werd duidelijk dat mevrouw het een uitstekend idee zou vinden om mensen die een brommobiel verkrijgen een aantal 'autorijlessen' (verplicht) te laten volgen. Ja, ik heb geen elektrische maar moet hem met de hand bedienen, hoe dit allemaal werkt is voor mij nog te onzeker. Daar zou ik graag nog wat onderricht over hebben. Liefst waar ik woon. Mevrouw wil graag meer rijlessen. praktische informatie,met name toegankelijkheid,
Verkeersregels: •
Belangrijke verkeersregels en eventuele wijzigingen. Wat is de beste opstelling in het verkeer als brommobiel bestuurder i.v.m. ongeduldige autobestuurders.
Overige antwoorden: • • • •
Bij de tomtom kan men instellen op 45 km. Dit bracht mij naar de snelweg. Laatst wilde ik van Bilthoven naar Leerdam. De tomtom leidde me bij de Uithof naar de snelweg. Hoe voorkom je dit ? iets maakt je eigen, het had beter zo gekund. verkennen van de regio waar ik woon. De aanwijsborden zijn voor mij niet te lezen vanuit mijn Canta Trips maken met anderen Wat doe ik bij hardnekkig beslaan van de Canta ruiten? Speciaal de voorruit. tot dusver reed ik een rondje door mijn rustige buurtje, met af en toe stoppen, tot het euvel een beetje minder werd.
Elektrische rolstoel Uitleg / training , toelichting: •
•
• •
- hoe kom je bijvoorbeeld een deur door als je 90 graden draaien moet. (het manoeuvreren) - Ik kan moeilijk bij de grond want mijn voeten komen niet bij de grond, misschien is het mogelijk om mijn stoel iets te laten zakken zodat ik bij de grond kan komen. -De voetkleppen met je handen omhoog doen is lastig , misschien dat dit ook volautomatisch zou kunnen. - Ze zijn nogal lelijk, zou daar niets aan gedaan kunnen worden. Mevrouw woont in een flat en ze moet de elektrische rolstoel in de berging parkeren. Voor haar is het lastig om hier in en uit te rijden. Ze wil graag dat iemand haar uitlegt en laat zien hoe ze zelf met de elektrische rolstoel in en uit de berging kan rijden. Hiervoor heeft ze individuele training nodig omdat het een specifieke situatie is. Mondeling advies over de besturing; soort van demonstratie & training. Mevr volgt graag het principe van al doende leert men. Uitleg over onderhoud, ervaringen van andere personen, gebruikstermijn.
Verkeersregels: •
verkeerssituaties voorrangswegen wanneer wel voorrang? verkeersregels
Overige antwoorden: • • • • •
Als mevrouw rustig rijdt dan gaat het prima. Hoeft geen voorlichting, maar als ze nodig heeft dan graag in groepsverband. Iemand die te hulp kan schieten , bij het onderhoud van de rolstoel. In eerste instantie heb ik behoefte aan iemand die mee gaat zodat ik het apparaat helemaal onder de knie kan krijgen. Daarna durf ik wel alleen de deur uit. Informatie over het aanpassen van de zitting van de elektrische rolstoel. Mevrouw moest er zelf achteraan bellen. Via de gemeente is dit niet mogelijk. Mevr. heeft het zelf uitgezocht via de pgb. Nuttige folder over kleding.
Auto en aangepaste fiets Uitleg / training , toelichting: • • •
Fietsbeheersing Hoe ik het beste mijn driewielerfiets kan gebruiken, en of ik mijn fiets ergens anders in de serviceflat zou mogen stallen. respondent is in bezit van panoramische binnenspiegel in auto, evenals een dode hoekspiegel. dit is verplicht tijdens herkeuring op 65e. respondent geeft aan dat er geen begeleiding is bij het gebruik en de aanschaf hiervan. de fiets is hetzelfde verhaal, respondent heeft een aangepaste fiets, maar heeft nooit begeleiding hierbij gekregen. Respondent heef dringende behoefte aan individuele begeleiding bij het fietsgebruik. het liefst wil de respondent dit thuis krijgen.
Verkeersregels: •
De huidige verkeersregels te horen krijgen.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 101
Overige antwoorden: • • • • • • •
aanpassingen aan voertuig. Door financiële oorzaken zijn groepstrainingen onder leiding van therapeuten vrij duur. Mevrouw wil graag zien dat er subsidie is voor dit soort trainingen. Fiets routes in Nederland Gewoon willen kijken wat ze mevrouw te vertellen hebben. Puur informatief. Hoe werkt de automaat van de auto, wat zijn de gevaren. informatie waardoor mevrouw zo lang mogelijk zelfstandig de fiets kan blijven gebruiken en daarnaast informatie over goede fietspaden, fietstochten en oplaadpunten onderweg is ook belangrijk. Toelichting over alle gebruiksmogelijkheden van vervoersmiddelen over specifieke dingen. Als voorbeeld kwam mevrouw met een probleem met stuurbekrachtiging van haar auto, voor haar was het lastig uitzoeken om nu precies er achter te komen wat nu het probleem was.
Alleen een aangepaste fiets Overige antwoorden: • • • • • •
De fiets is erg zwaar en ook de oplader is behoorlijk zwaar. De juiste instelling van stuurhoogte,maar daar ga ik binnenkort voor naar de rijwielzaak waar ik de elektrische fiets kocht. Meer aandacht voor ouderen en beter leren luisteren, als ze iets verteld Mevrouw geeft aan dat ze liever alles zelf uitzoekt, maar als ze hulp krijgt dit wel graag individueel wil en er niet voor wil reizen. Ze weet precies bij welke instanties ze terecht kan voor vragen en informatie. Mevrouw wil graag informatie over de 45 kilometer auto.En wil ook graag weten of de 45 kilometer auto gehuurd kan worden. Waar ik behoefte aan heb is ,of er via de w m o ook iets vergoed wordt je krijgt daar zo weinig voorlichting over als je iets vraagt en met alleen een AOW kun je echt niet veel. Ik zou ook wel graag een 45 km autootje willen rijden dan kun je ook nog eens ergens komen
Ad 3.14 Stel, u wilt meer informatie over rijvaardigheidstrainingen of ritten, bijvoorbeeld over wat dit inhoud of waar u dergelijke trainingen kunt volgen. Weet u dan waar u aan deze informatie kunt komen? Ja, bij/via: • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • •
een Rijschool Anwb bij de rijschool Broemdag cis dit is in Limburg en daar zou meneer terecht kunnen. de ANBO. De ANWB de gemeente de krant. de ouderenbond. De Witte (therapeutengroep) ergotherapeut. familie zoekt het op het internet. fietsorganisaties. fietsclubs. Gaat vis de gemeente. gemeente GGD huisarts ik wil (als echtgenoot) een scootmobielcircuit opzetten en heb hiervoor al verschillende vrijwilligers bereid gevonden te helpen. De gemeente wil dit niet en zet dat dit haar verantwoording is!!! Het laatste woord is hierover nog niet gezegd! in buurtkrantjes Internet; google Leverancier Mevrouw weet dat ze dan naar WMO (gemeente) moet bellen. mijn adres, dat is in Lommerlist in Beverwijk, een verzorgingshuis. misschien wel de ANWB. rij instructeurs rijscholen. Rijschool in de buurt rijschool Veronica(Utrecht) Rijvaardigheidtrainingen van de gemeente. Maar het is moeilijk om daar heen te gaan. Veilig Verkeer Nederland (gemeente) Via haar vriendin. Via internet of informatie opvragen bij thuiszorg. via.website CG raad
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 102
Ad 3.15 Wat zijn voor u belangrijke punten bij de keuze of (en waar) u advies of ondersteuning zult vragen? Iets anders, namelijk: • • • • • • •
• • •
behendigheidstraining, meer zekerheid bij bijvoorbeeld zware weersomstandigheden, harde wind ed. Bij keuringen belangrijk dat men rekening houdt met de mate van mobiliteit van de personen. Dat er de mogelijkheid bestaat om voor zeer specifieke vragen een schikkend antwoord te krijgen. De mogelijkheden van parkeren en opladen (oplaadpunten). Hoe houd ik mezelf warm als het koud is buiten. Instructie boekje, Gebruikers ervaring. Mevrouw vind het belangrijk dat er beter word gekeken of het product wel goed bij de situatie van de persoon past. Mevrouw vindt het belangrijk dat ze haar elektrische rolstoel zowel binnen als buiten kan gebruiken omdat ze niet zonder kan. verkeersregels wat het kost Zou graag een automaat (auto ) proberen.
Ad 3.18 Waarom reist u zelden of nooit met het openbaar vervoer/(regio)taxi/Valys?* Vanwege een andere reden, namelijk: •
• • • • • • • • • • •
• •
• •
• • • • •
• • • • • • • • • •
- aanvaring gehad met chauffeur, opmerking over route naar Papendrecht. - chauffeur kwam te laat. Reed via Den Bosch, Waalwijk. Chauffeur lichtte de passagiers niet in over reisplanning. Chauffeur was onvriendelijk en niet meegaand. Dergelijke ervaring staan niet op zichzelf. Kortom: respondent heeft zeer slechte ervaringen heeft met Valys/Connexxion Bus trekt te snel op, want dan kan mevrouw niet op tijd gaan zitten. Er wordt te weinig rekening gehouden met dit soort situaties. de scootmobiel die ik eerder had paste niet in de trein, mijn elektrische rolstoel past er wel in. Er is geen vertrouwen in de regiotaxi. Er is begeleiding nodig om met de bus of taxi te reizen. fobie. ga voor kortere afstanden liever op de fiets. geen tijd, moet ook koken voor zijn zoon, is gehandicapt, Haar man kan nog auto rijden, dus wanneer ze ergens heen moet, heeft ze altijd haar man tot haar beschikking. Het is een groot gedoe. Het is ingewikkeld om met de scootmobiel bij het treinstation te komen en het daar te stallen. Bovendien kost dat geld en dat verdom ik te betalen. Het kost me teveel prikkels en ik vind het daarom niet prettig om te reizen met de trein. Als het de trein natuur ging leek het me prettiger. Dat is rustiger. Het kost veel te veel tijd. Ik heb ook een nare ervaring met de strippenkaarten in de tram in Amsterdam, de dienstverlening in de tram vond ik niet zo prettig. Er stond namelijk nergens uitgelegd hoe ik mijn strippenkaart moest stempelen. ik ben bang dat ik te gauw door m'n aantal kilometers ben. Dus bewaar ze angstvallig voor noodgevallen. Ik ga niet zo vaak met de trein omdat de lift er wel nog wel eens uitligt. Er is niemand meer op het perron om mij dan te helpen. Ik neem nog wel eens de Valys omdat ik mijn scootmobiel kan meenemen. Maar omdat mijn kinderen ver weg wonen ben ik snel door mijn kilometers heen (750 km per jaar). Ik voel mij ongemakkelijk bij het gebruiken van het openbaar vervoer. Kan met anderen meerijden. Mevrouw heeft wel een pasje voor de regiotaxi maar tot nu toe nog geen gebruik van hoeven maken. In de trein e.d. voelt mevrouw zich niet veilig, ze wordt al angstig bij de gedachte en ze heeft genoeg andere opties om zich te verplaatsen. kan niet tegen de bus en heeft kinderen die voor vervoer zorgen Meneer vindt het onhandig om met het openbaar vervoer te reizen, hij heeft tenslotte een auto en reist daar liever mee dan met de trein. Met de taxi (die mevrouw ook weinig gebruikt) is het gemakkelijkst, mevrouw wordt dan huis naar de plaats van bestemming gebracht. Mevrouw heeft een hekel aan het openbaar vervoer. Mevrouw heeft een opvouwbare scootmobiel en gaat vaak met haar kleindochter en de auto op pad. En verder reist ze vaak met de veerpont over de maas, maar de metro zou ook een optie zijn omdat daar ook liften zijn om op het perron te komen. Mevrouw is erg allergisch. meneer wil hulp bij in en uitstappen niet goed begaanbaar met rollator Niet tevreden over de regiotaxi, meneer vindt dat het teveel rompslomp met zich meebrengt. obstakels op verschillende stations. Om met het openbaar vervoer te reizen, moet mevrouw met de duwrolstoel ipv de elektrische. Om met de duwroelstoel te kunnen, moet je ook een 'duwer' meenemen, en die is niet altijd voorhanden. omdat mevrouw dicht bij haar familie woont en altijd wel vervoer kan regelen en heeft tevens de mogelijkheid om gebruik te maken van een vervoersdienst die speciaal gericht is naar senioren. steun nodig,chauffeur komt mevr. niet halen,vanwege regelgeving. Taxi/Valys slechte ervaring te veel kilometers voor vaker gebruik.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 103
• • •
Vindt de taxi te duur krijgt maar een kleine vergoeding. Met de bus of trein wil niet met de rolstoel. En is zeer vermoeiend. Ze kan haar scootmobiel niet meenemen in de bus en trein. Daarvoor maakte ze er wel gebruik van, maar op het moment niet meer. Zijn vrouw is halfzijdig verlamd en zit in een rolstoel, daarom gaat meneer nooit met het openbaar vervoer want dat lukt ze niet samen.
Ad 3.19 Zou u behoefte hebben aan ondersteuning bij het reizen met de trein?* Ja, op een andere manier, namelijk: • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • •
bijvoorbeeld bij het loket dat je instructie krijgt van het stationspersoneel en dat die vertellen hoe je moet staan en waar je op moet letten. de heer de Lange is niet in staat om de trein in te komen, vindt in de rolstoel/scootmobiel blijven zitten onprettig tijdens treinreis. de mogelijkheid om met chipkaart te betalen op de stations. deze vrouw wil heel graag, maar kan niet lopen, dus openbaar vervoer is niet mogelijk! door mevr. haar reuma is het moeilijk om obstakels te nemen. duidelijke omroepberichten op perrons Een toegankelijk station in Gouda. Er zijn treinen op bepaalde trajecten waar in- en uitstappen voor ouderen praktisch onmogelijk is. (verticale, recht boven elkaar, te ver uit elkaar staande treden.) Deze treinen zouden in het spoorboekje, cq het internet reisadvies aangeduid moeten zijn met b.v. een logo!) hangt van het tijdstip af Het gebruik van de automaten voor de treinkaartjes zijn lastig voor ouderen. Hij heeft veel problemen met zijn lichtgewicht rollator, waarmee hij wel drie plaatsen inneemt soms. een opbouwbare rollator zou ideaal zijn. ik bel de NS en die helpen ik ben fysiek minder in staat om met de trein te reizen. Soms lukt dat wel en soms niet afhankelijk van hoe fit ik me voel. Ik zou instructies bij de nieuwe ov-chipkaart erg handig vinden. Hier wordt te weinig over voorgelicht. Ik zou wel begeleiding willen zodat het me minder energie kost, anders lukt het me niet. Indien mevrouw met de trein reist, doet ze dat in gezelschap van andere dames. Ja, Mevrouw zou bij de automaten graag hulp willen hebben (die zijn niet goed volgens haar). meer fysieke ongemakken op te vangen. Meneer is enigszins afhankelijk van ademhalingsapparatuur en is daarom beperkt in zijn mobiliteit. Hij zou het uiteraard fijn vinden als het mogelijk is om deze apparatuur mee te kunnen nemen. meneer zou graag de informatie via zijn Thuis-adres willen krijgen. Mevrouw durft nu niet met de trein te reizen maar als de opstap in de trein en op het perron breder gemaakt zouden worden en er betere hulp zou zijn zou ze graag met de trein reizen. Mevrouw voelt zich niet altijd veilig rondom de automaat voor de kaartjes. De automaat ligt vaak buiten en mevrouw moet altijd gebruik maken van haar pinpas. Dit vind mevrouw niet heel erg veilig (in de avonduren) omdat er veel hangjongeren zijn. Ook vind ze dat er te weinig controle en beveiliging is op het station. Mevrouw past haar hele plannen aan op de veiligheid op stations, zo gaat ze liever overdag naar een voorstellen etc dan een avondvoorstelling. mevrouw wil chipkaart maar snapt/weet er niets van. nog geen behoefte aan,maar wanneer ik dit wel heb zal ik er wel om vragen Om naar het station te gaan is al een eindje fietsen, als de verbinding beter zou kunnen zijn zou dat stukken beter zijn. (Bijvoorbeeld een betere busverbinding). op elk station een scootmobiel oprit. respondent reist met eigen kinderen als begeleiding. Respondent geeft aan dat zij een eventuele begeleider graag persoonlijk wil kennen. vervoer van bagage bij overstappen via internet. wat ik nodig heb informeer ik via internet. weer een loket bij het station Lombardijen Rotterdam i.v.m. binnenkort verplichte OV Chipkaart.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 104
Ad 3.20 Zou u informatie willen hebben over hoe u zich veiliger of zekerder in het openbaar vervoer kunt voelen? En zo ja, hoe zou u die informatie het liefste willen ontvangen?* Ja, op een andere manier, namelijk: • • • • • • • • • • • • • • • •
bijvoorbeeld een voorlichting in het dorp. Dat wil mevrouw wel maar mevrouw weet niet op welke manier dan ook Mevrouw weet dus niet hoe ze dat wil ontvangen maar wil het dus uiteindelijk wel. Door iemand die met me meereist. Maar dochter reist al met mevrouw mee op het moment. Een workshop in de buurt waar er ook van gedachten gewisseld kan worden met andere mensen die een scootmobiel hebben. eerste paar keer iemand mee gesprek met een voorlichter. Het liefst doormiddel van plaatjes oid zodat ik kan zien waar ik moet wezen en hoe het werkt. Ik zou wel informatie willen ontvangen over veiligheid en zekerheid in het openbaar vervoer op een bijeenkomst van seniorenverenigingen. jackje dat opvallend is mevrouw zou liever willen dat iemand langs komt om te vertellen. persoonlijk therapie tegen angst te verdwalen via familie Via ouderenorganisaties als de ANBO. weet niet op welke manier. Zou het prettig vinden om iemand van het NS op het station aan te kunnen spreken.
Eventuele opmerkingen die enquêteurs niet kwijt konden in de vragenlijst: • • • • • • • •
• • •
•
•
• • • •
• • •
·45km wagentjes zijn een gevaar op de weg. Deze wagens moeten wel op de weg blijven maar het is vaak zo dat ze een gevaarlijke situatie vormen omdat je zeer snel boven op ze zit. ·Aangezien mevr. op onregelmatige tijden reist zou ze graag een persoonsgebonden vergoeding ontvangen i.p.v. een algemene vergoeding. ·Accu van de scootmobiel was niet goed. En doordat ze de Valys heeft, heeft ze geen behoefte aan ander openbaar vervoer. ·als bedankoptie ook een fietsboekje erbij doen. ·Als het mogelijk is na aanleiding van deze enquête graag ook cursus geven voor de mensen die hier behoefte aan hebben. ·Als iedereen de regels zou volgen zou het verkeer een stuk veiliger zijn. ·Als je oversteekt op een zebrapad zijn er toch veel automobilisten die doorrijden. Hier zou iets aan gedaan moeten worden. ·Als zij langs de weg rijdt, dan is de sloot zo dichtbij. De kant van de weg is vrij schuin, dus de scootmobiel wordt schuin naar de sloot toe wordt getrokken! Betere openbare wegen! Als mevr. het gas loslaat, dan gaat ze nog even een stukje door, daar moet je rekening mee houden! Door midden op de weg te gaan rijden, op kleine buiten weggetjes, dan is het moeilijk rijden met een scootmobiel! ·Bepaalde fietspaden zijn erg gevaarlijk voor mensen met een scootmobiel. ·betere fietspaden, fietstochten die uitgezet zijn en vooral meer oplaadpunten onderweg zouden zeer prettig zijn voor het bevorderen van het fietsplezier. ·Bezit nu 4 jaar de brommobiel en onder vindt veel voorrang en begrip. Wel wat angstig voor de veilig, zeker wanneer een grote vrachtwagen dicht er achterop rijdt. De stevigheid van een brommobiel mocht wel wat verhoogd worden. De borden van een rijksweg of autoweg staan te ver na een kruispunt waardoor meneer pas later er achter kwam dat hij op een weg raad waar hij eigenlijk niet had mogen komen. ·Bij de Valys mag er maar vanaf 22 km opgehaald en teruggebracht worden, mevrouw vindt dit erg storend want haar bezoekjes zijn meestal net iets minder dan 25 km weg. Mevrouw zoekt nooit de drukke wegen op met haar scootmobiel, dit vindt ze nog steeds te gevaarlijk. ·Dat je er goed om moet denken dat de scootmobiel wel goed aan de stroom zit, ivm de accu. Dat vindt mevrouw wel hinderlijk. Verder dat de stoepen soms lastig te berijden zijn, ook het op en afrijden. Mevrouw heeft liever een scootmobiel met vier wielen dan met drie omdat de met driewielen makkelijk kantelt. Vriendinnen van haar hebben dit al meegemaakt. ·Dat ouderen voldoende worden ingelicht of begeleid over het gebruik van kaartenautomaten op stations. Want voor ouderen wordt door de automatisering steeds moeilijker hoe de automaten werken. ·De bushalte is weg bij onze flat, nu moeten de ouderen heel ver lopen voor de bushalte. Nu gaan veel ouderen er niet meer uit omdat het simpelweg niet meer te doen is voor ze. ·De combinatieritten van Valys moeten ze beter de reizen plannen. ·De hendels gas en rem op de scootmobiel zorgen in hectische situatie voor de nodige verwarring/problemen. De verlichting en richting aanwijzers gaan niet automatisch uit en zitten op de verkeerde plek. Meneer zou hierbij graag op het dashboard eventuele knipperlichtgevende belichting willen hebben ter herinnering van de richtingaanwijzer die dan nog eventueel aanstaat, ·De opstapjes op de treinstations kan ik niet maken. Daarom is het onmogelijk om met de trein te reizen. ·De postcode bij het eind van de irischeque staat verkeerd de goede postcode is 7544KC. ·De Randstad rail is niet geschikt voor scootmobielen. Mevr. heeft nog nooit iemand gezien die er gebruik van maakt zelfs al moet het wel mogelijk zijn. Mede passagiers maken het ook niet makkelijk om met een scootmobiel in de tram te gaan. Mevr. is bang voor reacties van anderen en gaat daarom nooit met de scootmobiel in de randstad rail.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 105
• • • • •
• • • •
• • • •
•
•
• • •
• • • • • • •
•
• • •
• • • • • • •
• • • • • • •
·De scootmobiel van meneer heeft een maximum snelheid van 6 km/p en het totaal bereik is 12 km/p. Bewust voor gekozen ivm dat mevrouw er naast kan lopen. ·De scootmobiel mag wel wat sneller. ·De trein. Als zou hij overal begeleiding bij krijgen, het is te lang geleden dat hij met de trein reisde. Hij red zich prima zonder. ·De voorzieningen op het treinstation zijn ondermaats. Het is moeilijk als beperkt mobiele oudere met de trein te reizen. ·De wegen (fietspaden en stoep) lopen veelal schuin af voor de afwatering, maar daardoor gaat de scootmobiel schuin. Als ware je naar de sloot wordt toegetrokken! Graag zou deze mevrouw hier extra ondersteuning in willen ontvangen. Hoe ze hier beter mee om kan gaan! ·Deze meneer heeft een elektrische driewielerfiets (ligfiets). ·Diensten zoals de thuiszorg dienen volgens deze heer vrijgesteld te worden van parkeergelden. ·Dit was de zwager van mevrouw. die had een scootmobiel. ·Drukke overgang in Zoetermeer, bij het station Zoetermeer oost. Er stopt geen sneltrein meer bij station Zoetermeer oost. Bij het station Zoetermeer oost is alleen een tunnel voor fietsers. Het zou beter zijn als daar ook voor auto's een tunnel komt. ·Duidelijk. Heel nuttig. ·Duurzaamheid van de accu is kort. ·Er is onvoldoende duidelijkheid over veranderde verkeersregels/verkeerssituaties. bijvoorbeeld verhoogde kruispunten. ·Er schort nog wel wat aan de scootmobiel zelf, de snelheid laat te wensen over. De vering in de scootmobiel is erg slecht, veel last van de rug. Het wegdek is erg slecht (gaten en schuin wegdek), daarnaast wordt er bij de wegwerkzaamheden (afritten, stoepen etc.) te weinig rekening gehouden met een scootmobiel. Er kunnen levensgevaarlijke situaties ontstaan! ·Ergert zich wel eens aan het gedrag van mensen op de scootmobiel bijv. met het voorrang geven. Mevr. overweegt om een scootmobiel aan te schaffen omdat ze haast niet meer op haar elektrische fiets kan stappen. ·Extra kosten voor de med.keuring voor het rijbewijs ivm medicijn gebruik, vond meneer ongepast. Verder het stallen van een elektrische fiets bij een supermarkt is onveilig. Het verkeer lijkt steeds hectischer te worden. ·fietsen staan slecht geparkeerd op de stoep en meneer moet over de stoep en verder staan op de weg auto's dus kan meneer er niet goed langs. ·fijn dat er aan de scootmobielrijders gedacht wordt. ·Gaat niet met de bus etc. omdat hij dan nog steeds te ver van de eindbestemming is. Ook met de taxi wordt hij er ergens uitgezet en moet dan nog een stuk lopen. Daarom wil hij graag dat die scootmobiel werkt zodat hij op eigen houtje overal kan komen. Vanmiddag zou hij bezoek krijgen van de leverancier om te kijken wat er mankeert aan de scootmobiel en of hij evt. een andere kan krijgen. ·Gebruik van scootmobiel is sterk afhankelijk van het weer en de begaanbaarheid van de wegen. ·Geen remverlichting op de scootmobiel, de gemeente is niet erg behulpzaam om dit te veranderen. Verder ervaart zij de vering als onvoldoende van de scootmobiel. ·Heeft altijd deelgenomen aan het verkeer en daarom was het deelnemen in een scootmobiel geen grote verandering voor haar. ·heel erg teleurgesteld over medeweggebruikers (auto's en voetgangers) ook rechts krijg ik geen voorrang. ·hele reeks vragen, liever per post opsturen. ·helemaal tevreden. ·Het gaat allemaal prima. Meneer heeft verder geen opmerkingen of commentaar, hij is tevreden over hoe het allemaal nu gaat. meneer komt toch alleen het huis uit voor boodschapjes of om naar kennissen te gaan meneer houdt niet van plezier ritjes en rijdt alleen wanneer het nodig is. ·Het is gevaarlijk om met mijn scootmobiel over straat te gaan, omdat heel veel op- en afstapjes niet geschikt zijn. De leveranciers moeten oude scootmobielen omruilen voor de nieuwere met 4 wielen, want die zijn veel handiger. ·Het is onduidelijk of "verhoef" de verkoper of de leverancier van de elektrische rolstoel is. ·het moet eerder worden aangeven wanneer er stroom op moet. ·Het staafje van haar elektrische rolstoel is heel gevoelig en daardoor is hij moeilijk bestuurbaar. Als ze een hobbel of put tegenkomt, gaat de rolstoel direct uit balans. Medische testen zoals, longfunctie, bloeddruk, evenwicht enz. gaan allemaal via huisarts. Mevr. gebruikt de trein niet meer, omdat meneer niet meer gratis mee mag reizen terwijl mevr. in een rolstoel zit. ·Het zou fijn zijn als de fietspaden beter/minder hobbelig zijn, volgens mij heeft de scootmobiel veel te lijden. ·Hoe kwamen jullie aan mijn telefoonnummer? (uitleg gegeven) ·Hoeft nooit zo ver weg dat ze een trein of andere vorm van openbaar vervoer nodig heeft. ·Ik gebruik de taxi en metro alleen als ik dit nodig heb voor mijn bestemming als aanvulling op de trein. ·Ik heb mijn brommobiel gekregen door toedoen van de Viva zorggroep. ·Ik mis kilometertellers op elektrische rolstoelen en scootmobielen. Dan is het gebruik beter te controleren. ·Ik zou héél erg graag een Canta willen hebben. Dan was ik weer gered. Dat zou een Godsgeschenk zijn. Reizen met de trein is niet haalbaar voor mij. Vandaar dat ik heb aangegeven geen behoefte te hebben aan ondersteuning voor het reizen met de trein. ·In de wijk Klaverland in Leusden zijn veel anderen die gebruik maken van een scootmobiel e.d. maar mevrouw wil geen telefoonnummers geven. ·in de winter kun je er niet mee rijden veel te koud, kan niet in 45 wagen rijden. mevrouw kan niet verder rijden. en opvoeren kost gauw 400 veel te duur. ·is tevreden ·is tevreden. ·is tevreden. ·Is tevreden. ·krijgt weinig begrip van dokters wou een taxi pas omdat ze een hersenbloeding heeft gehad maar kreeg hem niet. Wil graag meer begrip voor bepaalde situaties voor vergoedingen.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 106
• • • •
• • • •
•
• •
•
• • • •
• • • •
•
•
• •
• •
• •
·Last van gehoor vanuit telefoon. ·Medeweggebruikers beter op rolstoelgebruikers attenderen. Ze wacht tot ze voorrang krijgt, maar vaak wordt deze niet verleend. ·Meer straat verlichting voor meer veiligheid. ·Meneer gaat niet met de trein omdat het zo'n gedoe is. Dus als het niet een dag van te voren aangevraagd moest worden en er op kon rekenen dat mensen die moeten helpen er ook daadwerkelijk zijn, dan misschien. Maar alternatieven als taxi en Valys zijn zo goed geregeld dat ze geen behoefte hebben aan reizen per trein. ·Meneer gaf aan voldoende medewerking te krijgen vanuit het centrum waar hij woonachtig is ·Meneer gebruikt zijn elektrische fiets in principe dagelijks. Dit is echter wel afhankelijk van het seizoen. In de winter maakt meneer weinig gebruik van zijn elektrische fiets. ·Meneer had de scootmobiel eerst bij de gemeente aangevraagd maar deze ging volgens hem niet snel genoeg. ·Meneer heeft 3 opmerkingen. 1. Meneer zou willen dat er een folder uitkomt over het reizen met de regiotaxi-valys met informatie over hoe dit allemaal werkt, hoe de aansluiting is en of meneer in de rest van Nederland hier ook mee mag reizen. 2. Meneer rijd wel eens op 50 km per uur wegen met zijn brommobiel terwijl hij hier maar 45 km per uur mag rijden, meneer houd zich dan aan de 45km per uur maar ondertussen halen veel mensen hem snel in. Meneer zou het fijn vinden als hij ook 50 km per uur mag rijden zodat de andere weggebruikers hem niet meer hoeven in te halen en iedereen netjes achter elkaar kan blijven rijden. 3. Meneer vindt het vervelend dat er geen kaart bestaat met de wegen waar hij op mag rijden met zijn brommobiel, er zijn vooral kaarten voor snelwegen en hierdoor weet hij niet goed hoe hij naar zijn bestemming moet rijden. Meneer heeft de ANWB hierover benaderd maar zij wouden geen antwoord geven op zijn verzoek. ·Meneer heeft alleen een instructie boekje gekregen van de verkoper en heeft verder geen instructies ontvangen. Deze meneer heeft het zichzelf aangeleerd in de afgelopen twee jaar. Het is slecht dat mensen zo de straat op worden gestuurd met een scootmobiel. Daarnaast vindt meneer het slecht dat als hij het gas van zijn scootmobiel loslaat, dat hij dan meteen stilstaat. Hij heeft vroeger auto gereden en vindt het normaal dat je eerst moet remmen om stil te gaan staan met een scootmobiel. ·Meneer heeft een autorijbewijs en een brommercertificaat. Geen idee dat hij dat in moet wisselen voor een brommerrijbewijs. Hij rijdt alleen korte afstanden. Ook nog met de trekker. ·Meneer heeft een scootmobiel en wordt uitstekend begeleid door zijn vrouw. Hij heeft daardoor verder geen advies of hulp nodig. Het is voor hem echter onmogelijk om de trein of bus in te komen. Maar hij vindt dat verder geen probleem ·Meneer heeft een speciale instructie avond gehad van de politie hoe hij het beste auto kon rijden in bepaalde situaties. Meneer moest (drukke) kruispunten en rotondes gaan rijden en werd hier bijgestaan door een politieagent die persoonlijke instructies gaf. Meneer vond dit zeer prettig en voelde zich erg veilig. Dit was een initiatief van de gemeente Hengelo. ·Meneer heeft geen belangstelling voor andere benaderingen. ·Meneer heeft wel veel last van winkels die hun spullen uitstallen op het trottoir. Dan kan hij er lastig langskomen met zijn scootmobiel. ·meneer is al bezig met het krijgen van een elektrische rolstoel. Hij krijgt daar les in van de gemeente en is er zeer tevreden over. ·Meneer is ontzettend actief in de verkeerswereld. Hij heeft vroeger rijles gegeven, geeft tegenwoordig les aan ouderen met scootmobiels. Doet veel voor organisaties, veel promotiewerk. Maar hij is wel negatief over de gemeente, want hij komt er bijna niet doorheen. Probeert ontzettend veel te organiseren, maar de gemeente wil meestal niet meewerken. ·Meneer is tevreden met de locatie en vervoermiddel. ·Meneer is tevreden met de vragen. ·Meneer is wel van plan om nadat hij is genezen van zijn ziekte vaker met de trein te gaan omdat hij dan weer grotere afstanden te voet kan afleggen. ·Meneer kent iemand met een brommobiel en deze persoon heeft veel moeite om van van A naar B te gaan met dit vervoersmiddel i.v.m. de verkeersregels die gelden voor een brommobiel/Canta. Hij weet niet goed wat de specifieke regels hier voor zijn. (Er is ook gevraagd naar zijn contactgegevens, maar meneer wilde deze niet geven) ·meneer met elektrische fiets, maar gemeente werkte niet mee. Vanuit het ziekenhuis een brief met doorverwijzing naar de gemeente. maar de gemeente gaf aan dat als de ouderen zelf de elektrische fiets gekocht hadden de gemeente wil helpen met de instructies van de fiets. ·Meneer reist niet meer met de trein omdat hij dan niet samen met zijn vrouw in dezelfde coupé kan zitten i.v.m. rolstoel en scootmobiel, dit zou voor de senioren van de toekomst wel veranderd mogen worden. de ruimte voor invaliden in treinen wat uitbreiden. ·Meneer vindt dat de auto erg veel geld kost (WPM gaat van de nieuwe auto af maar de wegenbelasting is nu hoger). Dit is de reden dat meneer minder positief is over het bezitten van een auto. ·Meneer vindt dat de media meer aandacht moet besteden aan de nieuwste verkeersregels. Wanneer er iets nieuws wordt ingevoerd zoals een nieuw of veranderd verkeersbord, moet hieraan op de TV veel aandacht besteed worden zodat iedereen op de hoogte is van de vernieuwing. ·Meneer vond het fijn dat hij een bijdrage kon leveren ·Meneer weet uit ervaring dat veel mensen geen scootmobiel kunnen nemen omdat hiervoor geen stalling is, dus dit is lastig. Zij hadden ook een dergelijk vervoersmiddel aan willen vragen, maar zij kunnen het niet stallen in Den Haag. Verder vindt meneer het heel erg nuttig dat dit onderzoek wordt gedaan, omdat het nog een schemerig gebied is. ·Meneer wil graag betere instructies op het praktische gebied. Zoals: hoe moet je een scootmobiel gebruiken in de lift of in het gebouw waar hij in woont. ·Meneer wilde nog een opmerking maken over de Valys, de reistijden, wachttijden en combinatieritten zijn erg slecht. Meneer wil liever nooit meer met Valys reizen omdat hij slechte ervaringen heeft. Een voorbeeld is een reis die 2,5 uur duurde en zonder ingrijpen anders 6 uur had geduurd in een ongekoelde bus bij 33 graden in de zomer. Hij weet dat meer mensen een slechte ervaring met Valys hebben.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 107
• • •
• • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • •
• •
•
•
• •
·Meneer zegt je voor een oprit moet staan met de scootmobiel en dan erop anders kiep je om als je er schuin op wilt gaan. ·Meneer zou graag informatie ontvangen over de Mobiliteitsbeurs. Gegevens: (zijndoorgegeven) ·meneer is bezig met een meneer van de speciale dienst en meneer wil met een druk op knop hebben dat dan de deur open gaat het kost wel 5600 euro voor deze actie en ook voor nieuwe stopcontacten, maar wordt geheel vergoed door de Gemeente. ·Mevrouw had weinig tijd. ·Mevr. antwoordt namens haar man die wel een scootmobiel heeft maar Parkinson heeft en dus moeilijk kan antwoorden. ·Mevr. gebruikt haar elektrische fiets in de zomer bijna dagelijks, maar in de winter gaat ze op een gewone fiets. ·Mevr. voelt zich niet altijd prettig op haar scootmobiel, bijv omdat er geen spiegels op zitten en mevrouw niet een goed beeld krijgt over wat er om haar heen gebeurd. Ze heeft haar scootmobiel dit jaar nog niet gebruikt en kiest liever voor de auto. Mevr. zou wel wat informatie willen hebben over een aangepast voertuig op 4 wielen omdat zij denkt dat ze zich daar prettiger in voelt. ·mevr. bezit de Scootmobiel nu ongeveer een jaar,naar alle tevredenheid. ·Mevr. gaat niet met de trein omdat ze daar niet genoeg adem voor heeft. De Valys werkt heel goed en daar reist ze liever mee. ·Mevr. gaf aan dat bij het onverwachts remmen met de scootmobiel vaak de automatische reactie van het remmen op een fiets om de hoek kijkt terwijl bij de scootmobiel hier juist het gaspedaal zit. ·mevr. gaf aan dat bij het rijden met de scootmobiel de hoogte van de stoepen soms een belemmering zijn. ·Mevr. gaf aan dat de bereikbaarheid van de winkels in Hoogeveen te wensen over laat. ·Mevr. gaf aan dit soort onderzoek belangrijk te vinden, Mevr. wenste bij het vervoer per trein wat meer assistentie voor ouderen. ·Mevr. gaf aan last te hebben van bureaucratische regels t.a.v. de stalling van de scootmobiel in de gezamenlijke garage van het wooncomplex. ·mevr. heeft een lichamelijke beperking,is i.b.v. auto maar gebruikt scootmobiel voornamelijk om naar de natuur te kunnen. ·Mevr. heeft een slecht zicht,mevr. durft om deze reden niet meer zelf aan het verkeer deel te nemen. ·Mevr. heeft er heel erg tegenop gekeken, maar is uiteindelijk heel blij met haar scootmobiel. ·mevr. heeft haar elektr. fiets aangeschaft I.V.M. haar reuma ,op deze manier blijft ze lichamelijk in beweging. ·mevr. heeft ook tel nr van haar zus gegeven. ·mevr. heeft sinds een aantal jaren een scootmobiel,maar door lichamelijke omstandigheden krijgt mevr. binnenkort een elektr. rolstoel, mevr. kon op dit moment haar postcode niet aan mij vertellen. ·Mevr. is gehandicapt,scootmobiel staat beneden in de garage en mevr. kan niet in haar eentje de garage bereiken. ·mevr. is kerngezond. ·Mevr. is lid van een scootmobiel club die er maandelijks een middag op uit gaat. ·Mevr. is slecht ter been en astmatisch dientengevolge zij op het treinstation vaak een lift of ondersteuning mist,waardoor ze niet met de trein reist. Mevr. heeft inmiddels een elektrische rolstoel besteld. ·Mevr. is tevreden over haar scootmobiel, ze bezit het vervoermiddel nu een jaar, na het breken van haar heup,mevr. is opgetogen over het feit dat ze op deze manier mobiel en zelfstandig kan blijven. ·Mevr. vind het kopen van een treinkaartje bij een automaat op het station lastig vooral als er mensen achter haar in de rij staan word ze een beetje zenuwachtig. Verder heeft ze met het reizen op zich geen begeleiding nodig. ·Mevr. vindt de openbaar vervoersmogelijkheden in Zeeuws Vlaanderen voor senioren verbeterd sinds de komst van nieuwe tunnel. ·Mevr. vindt de verlichting op de scootmobiel pover en vermeld ook dat de stoepen vaak te hoog zijn voor de scootmobiel waardoor de onderkant beschadigt. ·mevr. zou graag willen dat er meer technisch onderhoud aan de scootmobiel gedaan zou worden ·mevrouw geeft aan dat ze veel auto gereden heeft en geeft dus aan dat ze hierdoor niet veel moeite in het verkeer heeft met het gebruik van een scootmobiel, ze heeft goede instructies gekregen en men gaf aan dat ze er geen problemen in zagen dat mevrouw scootmobiel zou gaan rijden, mevrouw geeft wel aan komende tijd er geen gebruik van te maken omdat mevrouw volgende week aan haar heup geopereerd wordt. mevrouw heeft verder niet deelgenomen aan een cursus of is niet naar een beurs geweest. verder kent mevrouw geen anderen die gebruik maken van een van deze vervoersmiddelen. ·Mevrouw haar buurman heeft een Canta, morgen voor 11 uur moet ze teruggebeld worden voor het telefoonnummer van haar buurman en eventuele andere bewoners die ook een Canta hebben 0206976479. ·Mevrouw had een goede tip. De meeste ongelukken met scootmobiels gebeuren volgens haar omdat je om te remmen niet moet knijpen, maar juist moet loslaten. Van het fietsen zijn de meeste mensen gewend aan knijpremmen. Het is verstandig om dat goed te oefenen, dus loslaten als je wilt remmen, zodat het een automatisme wordt. ·Mevrouw had graag een vraag gehad hoe gaat de gemeente om met mensen met een Canta. Met een Canta mag je ook op fietspaden en in parken rijden, maar de gemeente zet vaak paaltjes in het midden van de fietspaden en parken. Mevrouw kan er dan niet meer langs en moet terug. ·mevrouw had pas lekke band, Mevrouw zei wel dat ze snel geholpen is. geen nieuwe scootmobiel na tien jaar, hij moet echt in elkaar zakken om een nieuwe te krijgen. Voor een kruk eerst vier euro betalen, later nog eens 40 bij verzekeringskosten op voor haar kruk, en koste ook veel moeite. ·Mevrouw heeft taxi naar het ziekenhuis, taxibedrijf Witteveen uit Lemmer. dit bedrijf stuurt geen geschikte taxi. te hoge instap, beweegt teveel voor respondent, ivm rugklachten. ·Mevrouw heeft de Canta gekocht bij Waaijenberg. Zij zeggen dat mevrouw met haar Canta op een invalide-parkeerplaats mag parkeren, zonder invalidenkaart. De politie zegt echter dat dit niet mag, dus mevrouw weet niet wat nu de echte regels zijn m.b.t. het parkeren van haar Canta. Daarnaast vindt ze dat de politie niet goed op de hoogte is van de regels voor de Canta. Zo mag ze bijvoorbeeld wel op een fietspad rijden, maar de politie heeft haar wel eens aangehouden omdat ze zeggen dat het niet mag. Voor mevrouw is dit allemaal erg verwarrend.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 108
•
•
• • •
•
•
• •
•
• • • • • •
• • •
•
• •
• • • • •
• • •
·Mevrouw heeft de Valys al wel aangevraagd maar maakt momenteel nog geen gebruik van het openbaar vervoer. Mevrouw kan welzorg bellen als ze problemen heeft met haar scootmobiel, deze instantie staat meteen voor haar klaar. ·Mevrouw heeft een elektrische rolstoel, maar deze voldoet niet helemaal omdat ze veel last heeft van haar rug. Ze vindt de rolstoel niet erg comfortabel. Ze geeft wel aan dat ze tijdens het gebruik van de elektrische rolstoel natuurlijk veel moet letten op het verkeer en dat ze daardoor vergeet hoe oncomfortabel het eigenlijk is. Daarnaast heeft mevrouw verschillende liften in haar wooncomplex. Een van de liften kan ze met de elektrische rolstoel niet gebruiken omdat ze dan niet meer bij de knopjes kan. Dit betekent dus dat ze niet zelfstandig gebruik kan maken van die lift en dus is ze genoodzaakt om de andere lift in het gebouw te gebruiken. ·Mevrouw heeft een halve ligfiets, de trappers zitten meer naar voren. Het heet een Van Raam fiets. Is ook voor mensen die moeite hebben met een gewone fiets. ·Mevrouw heeft een hersenbloeding gehad, en waarschijnlijk ook enig geheugenverlies, zo kon zij haar geboortejaar en postcode/woonplaats niet opnoemen. Haar dochter zorgt voor veel van haar zaken. ·Mevrouw heeft geen goede ervaring met de scootmobiel, ze vond zichzelf eigenlijk te oud voor het gebruik van de scootmobiel en werd er erg onzeker van. Mevrouw heeft de scootmobiel destijds aangeboden gekregen en wilde het wel proberen, echter is het gebruik hiervan niet goed bevallen. ·Mevrouw heeft moeite om met haar elektrische rolstoel over fietspaden te rijden of over te steken. Bij het rijden over fietspaden heeft ze het probleem dat het fietspad schuin afloopt naar de berm. Mevrouw gaat dan in het midden van het fietspad rijden maar wordt dan vaak door andere weggebruikers aangesproken dat ze rechts moet blijven rijden. Bij het oversteken heeft ze het probleem dat het stuk in het midden niet geasfalteerd is en ze hierdoor met haar elektrische rolstoel blijft steken. Het gaat om de fietspaden in Arnhem maar mevrouw had er vroeger in Rotterdam ook al last van. Mevrouw zou graag willen dat de gemeente hier wat aan doet en dan zelf ook in een elektrische rolstoel meerijden om zo alle obstakels beter te kunnen begrijpen. ·Mevrouw heeft reuma en durft niet meer te fietsen in het drukke verkeer. Mevrouw was er niet van op de hoogte dat zij deze kon aanvragen bij de gemeente en heeft er zelf eentje gekocht. Er kon niks met de gemeente geregeld worden (deel van de scooter vergoed krijgen). Ze baalde ervan dat ze hier niet eerder van op de hoogte was. ·mevrouw heeft scootmobiel liever in de hal in plaats van buiten in verband met veiligheid dat ie niet gestolen. ·Mevrouw heeft voor man de vragen beantwoordt, haar man is erg ziek dus dit leek mij beter. Zelf maakte ze geen gebruik van de scootmobiel, ze had er wel éen keer op gereden dus ze wist zelf wel hoe het vervoermiddel werkt. ·Mevrouw is erg blij met de scootmobiel, echter zou de scootmobiel wel wat steviger op de weg mogen liggen, misschien dat er in de toekomst iets met de banden gedaan zou kunnen worden. Mevrouw maakt ook gebruik van de Valys en is hier super tevreden over. ·Mevrouw is gehandicapt aan haar been en kan daarom niet aan het openbaar vervoer deelnemen. ·Mevrouw is soms bang als er heel hard auto's, brommers en scooters langs haar heen scheuren, omdat er vaak veel te hard gereden wordt. ·Mevrouw is tevreden met de onderzoeksvragen. ·Mevrouw is tevreden. ·Mevrouw is vaardig genoeg met haar scootmobiel. Ze voelt zich veilig om deel te nemen aan het verkeer. Zou wel praktische hulp willen bij het in- en uitrijden van de schuur/stalling van haar scootmobiel. ·Mevrouw Jonker had ook een opmerking over trottoirs, zij heeft soms moeite met trottoirs omdat deze aflopen (vanwege waterafvoer) wat haar het lopen (zelfs met rollator) bemoeilijkt. Ook trottoirs met kinderkopjes leveren soms problemen op. ·Mevrouw kan alleen gebruik maken van de elektrische rolstoel als haar man tijd heeft. Mevrouw is slecht ziende. ·Mevrouw leeft zonder zorgen. ·Mevrouw vind dat er meer liften moeten komen op het station. Vaak zijn er teveel trappen terwijl mevrouw en haar leeftijdsgenoten daar problemen mee hebben. Doordat er te weinig liften zijn kiest ze minder vaak voor de trein dan dat ze graag zou willen. ·Mevrouw vindt dat er strenger gecontroleerd moet worden op verlichtingen van auto's. Bijvoorbeeld wanneer ze wil oversteken en er een auto tussen een rij auto's zit die geen licht heeft wil mevrouw vaak oversteken maar ziet dan te laat dat er nog een auto tussen zit. Mevrouw heeft het tijdens de cursus hier ook over gehad en iedereen was het hiermee eens. ·Mevrouw vindt het bedrag hoog wat ze per maand voor de scootmobiel moet betalen. ·Mevrouw vindt het vaak nog wel onduidelijk welke wegen zij wel mag gebruiken en welke niet met haar brommobiel. Als ze naar kennissen wil, vindt ze het lastig om de route te vinden waarlangs ze mag reizen. Ze gebruikt de brommobiel enkel alleen voor de boodschappen, de lage instapfiets gebruikt zij dagelijks. ·Mevrouw vindt ook dat er extra aandacht besteed moet worden aan het reizen met de trein voor mensen die zich vervoeren in een scootmobiel. Dit gaat erg lastig en er is weinig ruimte in de trein. ·Mevrouw vond het een nuttige vragenlijst en had verder geen op of aanmerkingen. ·mevrouw was heel tevreden over de vervoermiddelen ·Mevrouw wil graag een keer met haar auto door de wasstraat, maar dit durft zij niet alleen. ·Mevrouw wil graag een scootmobiel. Ze woont in een bejaardenflat en van de woningbouwvereniging mag ze de scootmobiel niet parkeren in de hal en dan kan ze het voertuig dus nergens parkeren. Daarom heeft ze de scootmobiel ook niet aangevraagd, ze heeft er al wel een paar keer in proef gereden. ·Mevrouw wil graag informatie ontvangen over beurzen zoals mobiliteitsbeurs en lifestylebeurs. Adresgegevens: (zijn doorgegeven) ·Mevrouw wil graag informatie thuis ontvangen maar weet niet op welke manier Mevrouw dat wil ontvangen, Verder verliep allen prima en mevrouw weet verder alles zo´n beetje wel. ·Mevrouw wil graag vaker met de trein reizen, maar de mogelijkheden voor invalide mensen is minimaal. Op het station zijn veel stoepen, steile wegen, veel fietsen, kortom alles is moeilijk te bereiken en veel oudere mensen missen daardoor ook met overstappen vaak de trein. De hulp op het station is minimaal en de medewerkers op het station hebben vaak ook weinig tijd om echt daadwerkelijk te helpen. Mevrouw wil
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 109
• • • •
•
• • • • •
• • • •
• • • • •
• • • • • • • • •
• • • •
• • • • •
• • •
misschien in de toekomst wel een scootmobiel maar ze is erg angstig voor de aanschaf omdat ze nooit een rijbewijs heeft gehaald en ze gehoord heeft dat er veel ongelukken gebeuren. ·Mevrouw wil liever een scootmobiel met 4 wielen i.p.v. een scootmobiel met 3 wielen die ze nu in bezit heeft. ·mevrouw wil wel een keer scootmobiel dag met anderen gezellig terrasje. ·mevrouw wou verder niets kwijt. ·Mevrouw ziet graag liften op het station van Tilburg (en andere waar alleen maar trappen zijn) omdat het moeilijk is voor de ouderen om met bagage de trap op en neer te gaan en iets dat het wachten bij de bus een veiliger gevoel geeft. ·Mevrouw zou heel graag willen dat er in winkels meer rekening gehouden wordt met invalide mensen speciaal degene die een scootmobiel hebben. Mensen die niet invalide zijn zouden eens een keer moeten proberen om een dag als invalide te leven, zich vervoeren in een scootmobiel om te kijken hoe ingewikkeld dit eigenlijk is. ·Miste een spiegel bij haar scootmobiel. Heeft ze er later wel zelf bijgekocht. Ook vind ze de Valys veel te veel omrijden, en ze houd een rit van 3 uur niet vol, als het ook in anderhalf uur kan. ·Mnr. gaf aan alleen voor de langere afstanden de elektrische fiets gebruik te maken. ·Mnr. gaf aan dat bij het gebruik van de scootmobiel in de bebouwde kom het lastig is een parkeerplek te vinden. ·Mnr. Gaf aan dat regels voor brommobiel vaak slecht zijn aangegeven,weinig borden die aangeven dat het b.v. is toegestaan met een brommobiel ergens in te rijden. ·mnr. is in het bezit van twee scootmobielen,een is via de gemeente verkregen en de tweede scootmobiel is een opvouwbaar exemplaar waarvan de instructie bij de leverancier werd geregeld. het opvouwbare exemplaar past achter in de auto. ·Mnr. is van mening dat winkels mee ruimte moeten overlaten voor betreffende voertuigen,het is voor mnr. vaak moeilijk manoeuvreren. ·Mnr. klaagt over de staat van sommige gemeentelijke wegen die er soms voor zorgen dat er gevaarlijke situaties ontstaan voor de bestuurders van een scootmobiel. ·Mnr. komt minder vaak buiten dan hij zou willen vanwege lichamelijk ongemak. ·Mnr. moet bij het heraanvragen van zijn rijbewijs een goedkeuring hebben van de neuroloog,voor eigen rekening,de kosten hiervan zijn de afgelopen 5 jaar met meer dan 300 procent gestegen naar het bedrag van 218 euro. ·Mnr. vind dat de meeste secundaire wegen er slecht bij liggen en dat is lastig bij het rijden met de scootmobiel. ·Mnr. was moeilijk te verstaan ·Mnr. was slechthorend. ·Mnr. wil een dankwoord richten aan de mensen die in het verkeer scootmobilisten met respect tegemoet treden. ·Mobielgarant snelste type actieradius van circa 70 km snelheid 20 km type lion is een zeer vertrouwde en goede scootmobiel die meer ouderen zouden moeten krijgen. Meneer gaf aan dat de technische kant van de scootmobiel voor sommige mensen wel moeilijk kan zijn omdat het gas geven en loslaten van het gas niet echt op een logische manier gaat. Hier zou nog wel eens naar gekeken mogen worden. Het omdraaien van het systeem zou kunnen worden getest en dan moet er gekeken worden wat voor de meeste mensen handiger zou werken. ·Niet iedereen is even galant in het verkeer t.o.v. scootmobiels, dien ten gevolge is mevr. soms wat onzeker in het verkeer. Mevr. wil graag een 4 wiel scoot Mobiel. (D.S.) ·niet meer mobiel, is een probleem in het drop. ·Niet te hard rijden op de scootmobiel in winkelcentra en op de stoep, dit is levensgevaarlijk! ·Nieuwe strepen op de weg zijn erg verwarrend. ·nodig dat er meer scootercursussen worden gegeven er gebeuren ongelukken in de flat en ze moeten meer gebruikt, ze staan te lang in de kast/garage. ·openbaar vervoer moet gratis zijn voor invaliden ·OV is niet praktisch bij in tijd gelimiteerde afspraken. ·Parkinson geconstateerd niet gemeld meneer blijft rijden. ·Plaatselijk vervoer ofwel de regiotaxi; de afspraken worden als slecht ervaren door de medebewoners, soms zitten mensen wel een uur tot anderhalf te wachten op de regiotaxi. Kortom de regiotaxi komt de afspraken slecht na. ·prettig met mij gepraat te hebben. ·Prima vragenlijst. ·probeer zoveel mogelijk de dingen zelf te doen,zolang het kan,op den duur kun je nog lang genoeg afhankelijk zijn van iemand anders. ·Reizen met het openbaar vervoer vindt mevrouw inefficiënt. Ze moet eerst met de bus naar het station en daar kan ze dan op de trein stappen. Ze vindt het niet handig. En ze vindt dat de bussen en treinen niet vaak genoeg gaan en daarbij vindt ze het openbaar vervoer slecht geregeld, er is bijvoorbeeld vaak vertraging. ·Respondent geeft aan dat scootmobiel enig gevoel van gene oplevert, voelt zich vaak bekeken bij in en uitstappen, in het bijzonder in openbare gelegenheden. ·Scootmobiel bevalt prima mevr. is goed te spreken over de service ·Scootmobiel is oud en mevrouw wil graag een nieuwe, maar lastig te krijgen via de gemeente omdat hier op bezuinigt wordt. ·Scootmobiel rijdt te langzaam (3km in 25 min, haar (klein)kinderen wonen op 11 km afstand) ·scootmobiel werkte niet goed stopte niet, scooter kapot, trapjes af wat ze niet wou, kwam bijna in vijver terecht was er echt ziek van, later moesten ze allemaal terug naar de fabrikant en dat duurde ook nog een heel erg lang. toen heeft ze er een van de gemeente gekregen en is nu een gelukkige vrouw. ·scootmobiel is 3-wielig en zou wel handiger zijn als het 4wielig was. ·sommige wegen zijn slecht maar weet je van te voren, mevrouw voelt zich er helemaal vrij in. ·Stalling van de scootmobiel is lastig. Meneer woont in Den Haag en de scootmobiel staat in Scheveningen geparkeerd. Hij moet dus eerst met de auto naar Scheveningen om daar de scootmobiel te kunnen
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 110
• •
•
• • • • • •
• •
• • •
• • • • • • •
• •
gebruiken. Op dit moment heeft hij de scootmobiel ook niet heel hard nodig en heeft er ook weinig tijd voor, maar toch een vreemde situatie vindt meneer. ·te veel ellende ·Trottoirs die lastig recht op en af te rijden door heggen van voortuinen die te ver over de stoep doorgroeien of hekken die te dicht bij de stoep staan. Voor het veilig op en afrijden is het noodzaak dat er recht de stoep/ weg wordt af- of opgereden. Verder zijn de zijkanten van fietspaden soms afgebrokkeld en een zachte berm ernaast, waardoor je goed moet opletten dat je niet in het zachte gras terechtkomt. Verder is het hinderlijk dat er soms door hoveniers of wegwerkzaamheden op de stoep wordt geparkeerd of dat auto's geparkeerd staan bij een op en afrit van het trottoir. Mevrouw vindt het verder jammer dat bij busvervoer (busreizen)de inklapbare scootmobiel (nog) niet mee mag. Dat beperkt toch enigszins het ondernemingsdrift. ·Veel gehandicapte personen hebben behoefte aan vervoer door middel van (kleine) bussen, welke deze personen voorzien van dagelijks vervoer naar familie, ed. dit is volgens de respondent te weinig beschikbaar Slechtzienden vallen feitelijk overal buiten, omdat ze mobiel zijn. dit is vaak ten onrechte. doordat de voorzieningen niet overal beschikbaar zijn, worden de mensen beperkt in hun woonplaatskeuze. ·Veel winkels hebben niet genoeg ruimte in het gangpad om met een scootmobiel binnen te komen. Mevr. heeft het gevoel dat er een stempel op haar wordt gedrukt (hulpbehoevend)! ·Verkeer op kruispunten te druk. Kan minder voor wandelaars en fietsers. ·Verkeerswijzigingen met nieuwe regels of verkeersproblemen op een site makkelijker te vinden moeten zijn. ·Vind obstakels bij rotondes niet fijn. Zit gauw op de andere weg. ·vindt het onderzoek interessant, dhr is politie- en justitieambtenaar geweest en vindt het bijzonder goed dat dit onderzoek gebeurt. ·Volgens mevrouw zou het goed zijn als er op het station iemand aanwezig is die mensen met een scootmobiel of aangepaste fiets geholpen worden om in de trein te komen en er weer uit. In het gebied waar mevrouw woont zijn de treinen zo ontzettend vol dat men niet eens kan zitten door de drukte. Hierdoor reist mevrouw zelf nooit met de trein. ·voor lange afstanden mevrouw haar scootmobiel niet geschikt vind. ·Voor meneer is het niet of nooit reizen met het OV te doen vanwege te veiligheid. Hij leest wel eens wat over dingen die in de trein gebeuren en gaat daarom niet graag met de trein naar zijn zwager in Rotterdam. ·Vragen over de veiligheid met de scootmobiel. ·Vragenlijst was erg duidelijk, geen vragen of onduidelijkheden. ·Vroeger was er op tv nog wel eens een programma waarin nieuwe verkeersregels werden uitgelegd. Tegenwoordig is dit niet zo en daarom denkt meneer dat hij niet altijd op de hoogte is van nieuwe verkeersregels. Daarnaast vindt meneer dat het indienen van een aanvraag bij de gemeente lang duurt. Hij heeft een jaar moeten wachten voordat hij zijn scootmobiel kreeg. ·Waarom moet mevrouw zoveel betalen voor de scootmobiel?? Mevrouw betaald 25 euro per maand. ·wandeltochten wil meneer graag aan mee doen met rolstoel maar word te weinig aan gedaan (verschil tussen duwrolstoel en een scootmobiel). want meneer gaat graag de bossen in. ·Wanneer het verstandig is om een nieuwe te kopen of om de oude auto in te leveren. ·Wettelijk bepaling voor scootmobiel gebruik. Hiermee wilt meneer dat een rijbewijs voor aangevraagd moet worden. ·Wil graag een scootmobiel die sneller is! Scootmobiel moet beter beveiligd worden. Meer aandacht geven aan de openbare veiligheid (stoepranden etc.). ·Wil graag naar de beurs in Utrecht, maar kan er niet heen wegens scootmobiel, is moeilijk. Misschien 1 dag voor alleen scootmobiels? ·Winkels zijn moeilijk bereikbaar, fietsen en obstakels op de stoep en winkelpaden die te krap zijn. De stoep loopt schuin af en daardoor is het moeilijk om in balans te blijven. De stoep voor het appartement is smaller gemaakt daardoor komt deze mevrouw met haar scootmobiel moeilijk binnen in haar appartement. Evt. een afrit voor het appartementencomplex zou een goede oplossing zijn, zij heeft contact gelegd met de deelraad, deze deelraad wilde het op deze wijze niet aanpassen. Deze mevrouw is knel komen te zitten tussen de deuren van de trein. Zij is daardoor zeer onzeker geworden en gaat op dit moment niet meer met de trein. Zij heeft er wel een jaar last van gehad. NS heeft haar nooit een kaartje of een bloemetje gestuurd, zij staat zeer negatief tegenover de NS. ·Zinvol ervaren, vragen waren duidelijk. ·Zo een onderzoek is erg handig, er zijn nog veel problemen onder 65 plussers. Onderzoek erg belangrijk vooral van verandering. Mevrouw plukt de vruchten van eerder onderzoek in en rondom haar huis. Nu is haar woning geheel aangepast en scootmobielvriendelijk.
ANBO – Kwetsbare verkeersdeelnemers (senioren) – december 2009 - pagina 111