Onderwijs aan zieke kinderen: veer-kracht én leer-kracht 11u40 Symposium Rechten van het zieke kind 18 november 2011
ziekenhuisschool UZ Leuven Wat betekent ziek zijn voor kinderen? Opdracht van de ziekenhuisschool Ziekenhuisschool zegt A, wie zegt B in Vlaanderen Verbeteringen kunnen nog Chronisch zieken: een samenwerkingsmodel op stapel Besluit: waar staan we vandaag
Inhoud
Type 5, Buitengewoon Onderwijs Voor kleuters, leerlingen uit lagere en secundaire onderwijs UZ Gasthuisberg, UZ Pellenberg, K-dienst Tienen 1007 verschillende lln op jaarbasis, dagelijks 116 lln Schooljaar 2011-2012: 52 personeelsleden; 10 vrijwilligers, 10 stagiaires (langdurig) Voortdurende wisseling van leerlingen Vanaf waneer is er nood aan onderwijs: bedreigd in schoolse ontwikkeling door ziekte & ziekenhuisopname Begeleiding via VCLB-Leuven
Ziekenhuisschool UZ Leuven
1975: opening nieuwbouw UZ Gasthuisberg: totale kind (in context) staat centraal in de benadering
1976: opstart afdeling kinderpsychiatrie: onderwijzer met opdracht: bezighouden, dagvulling, structuur
Multidisciplinaire samenwerking op deze nieuwe dienst 1980: start project schooltje voor psychiatrie en pediatrie: 5 BTK-medewerkers: schoolse ontwikkeling stimuleren staat centraal
1983: erkenning als lagere school type 5 1986: erkenning als basisschool met secundaire school 1991: 2de vestigingsplaats UZ Pellenberg 2009: 3° vestigingsplaats Broeder Alexianen Tienen
Ziekenhuisschool, UZ Leuven
Gasthuisberg
Tienen
Kindergeneeskunde + elders Gemiddeld 30 lln per dag Ziektebeelden: oncologie, nierdialyse, muco, getransplanteerde kinderen, besmettelijke ziektes, neurologische problemen
Gemiddeld 25 lln per dag
Kinderpsychiatrie: 32 lln per dag observatie en behandelgroepen Liaison kinderpsychiatrie Luck en dagzaal kinderpsychiatrie Gemiddeld 5 + 7 + 6 lln per dag
Pellenberg
Middelenmisbruik / verslaving + eetstoornissen
Gemiddeld 15 lln per dag Revalidatie
Lln. in ziekenhuisschool UZ Leuven
Medische wereld evolueert: ◦ 30 jaar geleden en nu: Kinderen en jongeren met chronische ziekte krijgen geleidelijk aan “overlevingskansen” ◦ Nierdialyse bij kinderen komt 30 jaar geleden op gang, niertransplantatie start op, ◦ Hele verbetering in behandeling van patiënten met muco / kanker / orgaantransplantatie / neurologische problemen / …
Bewustwording: kinderen met ernstige medische problemen overleven, worden volwassen, moeten alle kansen krijgen om maatschappelijk te kunnen integreren /participeren
Gehospitaliseerde / chronisch zieke kinderen en jongeren hebben aangepast onderwijs nodig = een RECHT!
Ziekenhuisschool, UZ Leuven
Wat brengt ziek zijn mee voor kinderen en jongeren? ◦ Sociale ongelijkheid vergroot in vergelijking met gezonde kinderen en jongeren ◦ Risico op schools afhaken, loslaten, regresseren, sociaal isolement ◦ Druk op zelfbeeld, zelfvertrouwen, welbevinden ◦ Druk op positieve kijk op het leven, op de wereld ◦ Druk op toekomstperspectief ◦ Risico op zittenblijven
Wat betekent ziek zijn voor kinderen?
Gezin School
Communicatie is sleutelwoord Ziekenhuis
ZHS - leerkrachten onderling ZHS - behandelingsteam ZHS – thuisschool ZHS – ouders
3 werelden van het zieke kind
De ziekenhuisschool is onderdeel van een ziekenhuis met welbepaalde visie: De behandeling moet oog hebben voor het totale kind
Dus, ziekenhuisonderwijs is: ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
Kinderrecht realiseren: recht op onderwijs/ziek zijn Kinderen stimuleren te doen wat (nu) (wel) nog kan Psychologisch belangrijk: perspectief Garantie voor de toekomst Begin van de herinschakeling in normale kinderleven
Doel van ziekenhuisonderwijs
Vandaag is iedereen ervan overtuigd dat elk kind / elke jongere optimale kansen moet krijgen in ontwikkeling van de persoonlijkheid om nu en later optimaal te kunnen participeren aan de samenleving zonder discriminatie op basis van afkomst, ras, geslacht, … gezondheidstoestand
Kinderen en jongeren met chronisch en/of langdurige ziekte moeten de kans krijgen om kennis, vaardigheden en attitudes te verwerven om door te stromen naar het vervolgonderwijs
Gratis, kwaliteitsvol en kansrijk onderwijs organiseren voor deze leerbedreigde leerlingen: elke leerling is een “zorgleerling”.
Opdracht onderwijs aan zieke kinderen
GROEP 1: school met 3 niveaus in univ. context: Leuven, Antwerpen, Gent: BaO+S.O. GROEP 2: school in gespecialiseerd ziekenhuis: De Haan: basisschool en autonome sec. school , Pulderbos, Vlezenbeek: basisschool type 5, S.O.: via type 4, OV1 bij de andere school Groep 3: beperkt project in K-diensten 3000 euro per bed per jaar
Ziekenhuisonderwijs in Vlaanderen
Goede ziekenhuissschool
Goed functionerend schoolteam
Samenwerking thuisschool
Overleg behandelingsteam
3 pijlers goede ziekenhuisschool
160
140
120
100
80 151 139 60 100
96
96
88
40 63
47
20
37 23
34
30
0
Leerlingen
30
28 8
5
9
15
32
Ziekenhuisonderwijs is nodig: 1986, rationalisatie en programmatie van B.O.: type 5 in univ. Ziekenhuizen: BaO + BuSO 4 mei 1991: uitspraak van de minister: “onderwijs aan huis voor zieke kinderen is de opdracht van de thuisschool” 1997: decreet basisonderwijs: ◦ TOaH ◦ Kortverblijvers in ZHS niet zo maar inschakelen: gemiddeld 10 d.
2003: K-dienstenproject 2005: TOaH ook voor S.O. Steun aan bednet, VLK-project Leerzorg: leerzorgniveau 5 2005: speciale maatregelen voor SO: begeleidende klassenraad kan autonoom beslissen: ◦ spreiding van 1 schooljaar over 2 schooljaren ◦ Vak(ken) mag/mogen wegvallen met vervangende taak 2007: Binnen een straal van 10 km/20 km: verplichting, erbuiten mag het, moet het niet; regeling voor chronisch zieke kinderen; ook vakantiedagen tellen voor wachttijd
2009: TOaH, ook voor kleuters 3de klkl
Standpunt van de Vlaamse overheid
In het ziekenhuis met onderwijsondersteuning
Tijdens herstel thuis of in ziekenhuis zonder type 5 of Kdienstenpoject:
◦ Ziekenhuisonderwijs, B.O., type 5 ◦ K-dienstenproject ◦ (Bednet, vrijwlligersorganisatie, Smartschool, …)
◦ Tijdelijk onderwijs aan huis ◦ ◦ ◦ ◦
Regeling voor langdurig zieken Regeling voor chronisch zieken
Bednet VLK-project voor kankerpatiëntjes (1° en 2° klkl) Vrijwilligersorganisaties Smartschool
ZHS zegt A, wie zegt B?
Chronisch zieke leerlingen in de Vlaamse school
◦ 10 à 15 % heeft een chronische ziekte die invloed heeft op het schoollopen en het schools functioneren ◦ Type 5, ziekenhuisonderwijs werkt op jaarbasis voor 5000 verschillende kinderen en jongeren; dagelijks meer dan 600 ◦ K-dienstenproject: 257 bedden, gemiddelde opnameduur: 6 maanden ◦ TOaH: meer dan 600 kinderen en jongeren (2007-2008) ◦ Bednet: 150 kinderen in 2010-2011 ◦ VLK-project: 30 kleuters in 2010 ◦ Vrijwilligersorganisaties: geen cijfers beschikbaar Toename van hulpvragen is zeker nog te verwachten Momenteel worden er meer dan 6000 leerlingen schools ondersteund tijdens hun ziekteproces
Hoe groot is de nood in Vlaanderen?
Voor leerplichtige leerling LS en SO: als de ouders het aanvragen met een doktersattest, na 21 dagen afwezigheid: 4u per week onderwijs ◦ Speciale regeling voor “chronisch zieken” (> dan 6 maanden behandeling): na 9 halve dagen afwezigheid, recht op 4u TOAH
Voor kleuters en SO-lln. die uitgesloten worden: ◦ Enkel voor kankerpatiënten ◦ Project: 12,5 euro per uur voor leerkracht van de thuisschool die lesgeeft aan huis
Voor alle anderen: hulp via vrijwilligersorganisaties (zie website)
En wat thuis bij langdurige ziekte?
Speciale maatregelen voor SO: KR kan dat autonoom beslissen: ◦ Spreiding van 1 jaar over 2 schooljaren ◦ Vak mag wegvallen met vervangende taak
En wat thuis bij langdurige ziekte?
Andere bijsturingen die op termijn noodzakelijk zijn: ◦ CLB moet actieve partner zijn in dit zorgcircuit CLB moet betrokken zijn in het individueel zorgtraject van de ll.
◦ K-dienstenproject Bediendenstatuut naar onderwijsstatuut Voldoende omkadering om doelgerichte begeleiding te doen Inbedding in een schoolstructuur: vb. Limburg
◦ Tijdelijk onderwijs aan huis 4u. voor kleuters (1-3), 5u. voor L.S., 6u. voor S.O. Duidelijkheid dat TOaH een onderdeel is van een bgl-project
Verbeteringen van het bestaande
De chronisch zieke leerling heeft nood aan een continu samenwerkingsmodel: Met volgende partners naast de ouders en het kind met een chronische aandoening:
het schoolteam, waaronder de trajectbegeleider, de leerkracht, en de begeleider voor geïntegreerd onderwijs (GON) de medeleerlingen het CLB de ziekenhuisschool leerkrachten voor tijdelijk onderwijs aan huis (TOaH) initiatieven voor onderwijs aan bed, zoals „Bednet‟ het ziekenhuisteam, waaronder de behandelende arts, de ziekenhuispsycholoog en de sociale dienst de huisarts paramedici patiëntenorganisaties
Project Hoppenbrouwers-Van Trimpont
Stappenplan voor een continue trajectbegeleiding van langdurig chronisch zieke kinderen en jongeren (basis + Sec. Ond.): het detecteren van leer- en participatiebehoeften: zorgnoden oplijsten in overleg met ouders, leerling, schoolteam en CLB 1° stap: CLB-arts, CLB verpleegkundige en ouders: impact van aandoening oplijsten 2° stap: CLB-team + ouders informeren het schoolzorgteam i.f.v. in kaart brengen van de leer- en participatiebehoeften 3° stap: CLB team legt wensen en verwachtingen voor aan het schoolteam 4° stap: evaluatie van de effecten van de maatregelen op afgesproken tijdstippen in nauwe betrokkenheid met ouders en leerling
Werkgroep is bezig met uitwerken van een instrument op computer dat hiervoor kan gebruikt worden
Project Hoppenbrouwers-Van Trimpont
Vandaag: een instrument voor de trajectbegeleiding van chronisch zieken is in ontwikkeling Fonds Ivens-Boons probeert een maatschappelijk draagvlak tot stand te brengen om te ondersteunen dat de juiste keuzes, ook in tijden van schaarste, genomen worden: lange termijndenken! Vandaag: er bestaat POZILIV, overlegplatform voor onderwijs aan zieke kinderen in Vlaaderen, en dit tussen ZHS, TOaH, bednet en vrijwilligersorganisaties met de visie: er moet een samenwerking zijn rond elk ziek kind in onderwijsnood met de thuisschool en CLB die de rode draad vasthebben/-houden ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
Uitbreiding met vertegenwoordiger van K-dienstenproject 1° realisatie; ontmoetingsdag lesgevers, mrt 2009, 260 deelnemers 2° realisatie: ontmoetingsdag lesgevers, 2011, 250 deelnemers Nood aan een regionale (provinciale?) “ombudsman” voor zoekenden? dit platform is door het ministerie van onderwijs erkend als aanspreekpunt over deze materie.
En vandaag en na vandaag?
Samen ervoor zorgen:
1+1>2
Samen ervoor zorgen:
1+1>2 YES, WE CAN
