Duitsland oogst 2014 Wijnjaar 2014 in Duitsland De oogst 2014 stelde producenten in de wijngaard voor de nodige uitdagingen, maar door slagvaardig te plukken en een goede selectie uit te voeren hebben ze die uitstekend overwonnen. Volgens het Deutsches Weininstitut (DWI) kunnen wijnliefhebbers een jaargang met harmonische, frisse wijnen tegemoet zien die met zijn overwegend lichtvoetige karakter helemaal aansluit bij de huidige trend. Daarnaast zijn ook zeer rijpe druiven voor krachtige eetwijnen en voor edelzoete specialiteiten geoogst. Alleen de kansen op Eiswein zijn dit jaar klein. Met in totaal 9,3 miljoen hl ligt het oogstvolume 11 procent boven dat van vorig jaar en overtreft het ook het gemiddelde van de afgelopen tien jaar van krap 9,2 miljoen hl. Dit zorgt voor rust aan het prijzenfront. Al bij al presenteert 2014 zich als een jaar met veel genotpotentieel, precies waar de markt om vraagt. Onderstaand een impressie van de resultaten in de 13 afzonderlijke Duitse wijnbouwgebieden. Ahr: verlies aan opbrengst, maar gezonde druiven Eerst het goede nieuws: in een klein gebied voor rode wijn zou de Japanse fruit vlieg met zijn voorkeur voor blauwe druiven verwoestend kunnen toeslaan. Zo ver is het dit jaar echter niet gekomen, want gelukkig houdt die niet van spätburgunderdruiven. Toch beleefden producenten aan de Ahr geen rustige herfst. Eind september begon de oogst na erg natte maanden juli en augustus. In de zomer van 2014 viel aan de Ahr dubbel zo veel regen als normaal. Het mooie voorjaar had de ontwikkeling van de druiven aanvankelijk versneld, zodat het uitlopen van de stokken al begin april startte en de bloei begin juni. Dat bood aanleiding tot optimistische schattingen. De voorsprong werd in de loop van de zomer evenwel teniet gedaan. Ongunstig weer tijdens de pluk met veel regen maakte flink wat selectiewerk noodzakelijk. Aangezien in oktober de zon te voorschijn kwam, konden ook nog heel rijpe en gezonde druiven met een hoog mostgewicht binnengehaald worden.
Zonder de noodzakelijke selectie hadden de opbrengsten al naar gelang het bedrijf 20 tot 30 procent hoger kunnen uitvallen. Naar schatting is ongeveer 45.000 hl geoogst, wat nog altijd overeenkomt met een plus van bijna 30 procent ten opzichte van vorig jaar en duidelijk boven het tienjarig gemiddelde van 40.000 hl ligt. Baden: voorsprong door zacht weer Een noemenswaardige winter heeft Baden niet gehad. Zodoende begon de vegetatie al in de laatste dagen van maart, maar vertraagde lichtjes door koel weer tot aan de bloei. In vroege wijngaarden zette die al rond 20 mei in. Dankzij een warmteperiode begin juni verliep de bloei op enkele uitzonderingsgevallen na overal voorspoedig. Zware regen begin juli versnelde de groei van de stokken, zodat de ontwikkeling tot aan augustus ongeveer 18 dagen voor lag op het langjarig gemiddelde. Soms lag die zelfs ook nog voor op het extreem vroege jaar 2011. Gezondheidstoestand en waterverzorging van de stokken waren tot aan de pluk uitstekend. Voor een valse noot zorgde de Japanse fruitvlieg die sinds 2011 in Baden wordt waargenomen. Nu waren voor het eerst bestrijdingsmaatregelen nodig. De pluk begon op 25 augustus om begin september vol op gang te komen. Door het warme en zonnige weer konden de druiven tijdens de laatste dagen voor de oogst nog duidelijk meer suikers vormen en zuren afbouwen. Volume en opbrengst liggen hoogstwaarschijnlijk hoger dan in 2013. Met naar schatting 1,35 miljoen hl wordt het volume van 2013 met 25 procent overtroffen. Vooral müllerthurgau en gutedel zorgden voor goede opbrengsten, gevolgd door de burgunders. Vanwege de krappe voorraden van voorgaande oogsten en de prima conditie van de druivenstokken werd de verkoopbare maximale hoeveelheid wijn verhoogd van 90 tot 100 hl/ha. Alles bij elkaar verwacht men in Duitslands zuidelijkste wijnbouwgebied een zowel kwantitatief als kwalitatief goede jaargang 2014. Franken: welkome klimaatverandering De jaargang 2014 heeft producenten in Franken de adem doen inhouden. “De voorboden van een klimaatverandering die ons niet alleen een betere rijpheid van de druiven oplevert maar ook grotere problemen met ongedierte en extreme weeromstandigheden, waren onmiskenbaar.” Dat is de samenvatting bij de Bayerische Landesanstalt für Wein- und
Gartenbau (LWG) in Veitshöchheim. Tot de extremen behoorden een warmere en drogere winter dan gemiddeld, de zonnigste maand maart sinds 1953 en een uitloop die 20 dagen eerder dan normaal begon. Mei met zijn koele begin en plaatselijke schade door nachtvorst zorgde wel voor een kleine domper. De bloei begon bij de müller-thurgau op 7 juni overigens nog altijd 13 dagen vroeger dan gewoonlijk. De hittegolf van midden juni bracht de bloei tot een snel einde met slechts sporadisch schade door mislukte vruchtzetting. In juli kwam eindelijk de gewenste neerslag, soms in de vorm van onweersbuien. In plaats van echte zomer bracht augustus veel regen. Dat leidde ertoe dat de druiven zich zo vol zogen met water dat soms de schillen barstten. Goed loofwandbeheer was het middel om verdere schade aan de trossen te verhinderen. Lastiger waren de door de Japanse fruitvlieg veroorzaakte problemen bij blauwe druivenrassen die heel vroeg geoogst moesten worden om een compleet verlies te voorkomen. In de omgeving van Würzburg richtte op 11 september een hagelbui de nodige schade aan. Alleen al in de wijngaard Würzburger Stein werd 20 tot 30 procent van de oppervlakte daardoor getroffen. Om gezond oogstgoed binnen te kunnen brengen was de pluk in Franken eind september al grotendeels afgesloten, wat uitzonderlijk snel was. Dankzij een droog en warm begin van oktober konden tot besluit nog zeer goede kwaliteiten geoogst worden. De totale opbrengst blijft door de noodzaak tot strenge selectie 20 tot 30 procent achter bij de in eerste instantie uiterst positieve verwachtingen. Toch ligt het oogstvolume met circa 490.000 hl 13 procent boven dat van 2013 en ook iets boven het langjarige gemiddelde. Bij een gemiddeld rendement van 81 hl/ha en een gemiddeld mostgewicht 85° Oechsle is men in Franken goed te spreken over 2014 als een jaar dat aansluit op de vraag uit de markt. Hessische Bergstraße: wisselend weer, bevredigende opbrengst De zachte en natte winter 2013/2014 zorgde voor een goede waterverzorging van de wijngaarden. De warme en droge maand maart zorgde op zijn beurt voor een snelle opwarming van de bodem en daarmee voor een zeer vroege start van de vegetatie. Al op 2 april liepen de burgunderstokken uit – 18 dagen vroeger dan gemiddeld en net zo vroeg als in de jaren 2007, 2009 en 2011. Weliswaar leidde het wat koelere en wisselvallige weer in de rest van april tot een lichte
vermindering van de voorsprong, maar mei was al weer warm. Al op 22 mei kon na een snelle groei de bloei geregistreerd worden. Zomerse temperaturen rond Pinksteren zorgden bij de riesling voor een soort ‘turbobloei’. Al midden juni hadden de druiven de omvang van een erwtje – weer een voorsprong van 18 dagen. Gunstige temperaturen en de gewenste neerslag in de tweede week van juli zorgden voor een aanhoudend snelle groei van de stokken die door het regenachtige en koele weer in augustus werd afgeremd. Op 2 september begon de pluk van frühburgunder. Ook hier vroeg de voor het eerst toeslaande Japanse fruitvlieg om aandacht, in het bijzonder in percelen met dornfelder. Eind september was de oogst aan de Bergstraße al voor tweederde binnen. Het rendement van 70 tot 74 hl/ha betekende na zes magere jaren eindelijk weer eens een normale opbrengst. Het oogstvolume van 31.000 hl ligt maar liefst 41 procent boven de ongewoon weinige 22.000 hl van het afgelopen jaar en 3 procent boven het tienjarige gemiddelde. Ook over de kwaliteit van 2014 is men aan de Hessische Bergstraße tevreden. Het aandeel Prädikatsweine ligt er op ongeveer 70 procent. Mittelrhein: goed voor verrassingen Soms is het met wijn net als met voetbal: in de laatste minuten kantelt de wedstrijd. Tot aan de zomer had het er na een erg warm en droog voorjaar heel goed uitgezien voor de producenten in de Mittelrhein. Het uitlopen van de stokken op 8 april betekende een voorsprong van drie weken en het vroegste tijdstip sinds mensenheugenis. Ook de vergelijkbaar vroege bloei verliep gladjes en liet goede trossen met grote druiven verwachten. “Wanneer het Duitse elftal in Brazilië net zo aanvalt als de vegetatie in de wijngaard dat nu doet, dan zijn de titelkansen heel groot.” Aldus de optimistische mededeling van 11 juni door de officiële wijnbouwadviesdienst. Bij het begin van de rijping op 10 august was de voorspong bij riesling alleen wel geslonken tot nog maar een week. De koele en natte zomer had het rijpingstempo duidelijk vertraagd. De mostgewichten stegen per week slechts met 5 tot 7 graden, terwijl in gunstige jaren stijgingen tot 15 graden te noteren zijn. In september vormde erg nat weer met zware regen de trossen, zodat snel geplukt en zorgvuldig geselecteerd moest worden. Daardoor werd de opbrengst in bepaalde wijngaarden met meer dan de helft gereduceerd. Een kleine troost: de Japanse fruitvlieg richtte in de Mittelrhein maar weinig schade
aan, aangezien blauwe rassen hier slechts een bescheiden aandeel hebben. Het mooie weer van begin oktober zorgde ervoor dat de laatste druiven nog gezond binnengehaald konden worden, maar door de aanhoudende regen van 7 tot 9 oktober was het vervolgens affluiten geblazen. Met een volume van 33.000 hl is het resultaat niettemin een stuk beter dan de 24.000 hl in 2013 en ligt het iets boven het gemiddelde. Vanwege de vroege pluk zijn de mostgewichten iets lager. Bij de riesling liggen ze in doorsnee bij 75° Oechsle. De Mittelrhein heeft met 2014 een interessante jaargang met lichte, tintelende wijnen. Mosel: jaar van tegenstellingen Beheersing en juiste timing waren de eigenschappen waarover producenten aan Mosel, Saar en Ruwer bij de oogst 2014 moesten beschikken. Het grillige weer in de zomer en in het vroege najaar zorgde voor telkens wisselende perspectieven en confronteerde producenten met soms extreme tegenstellingen. De vegetatie was al heel vroeg begonnen met uitlopen vanaf 10 april. In de tweede helft van april daalden echter de temperaturen. Ook kwam het op 17 mei tot enkele schade door nachtvorst. De bloei zette begin juni in en was tegen het midden van de maand al beëindigd. Op veel plaatsen was het daarmee een bloei volgens het boekje. De natte zomer zorgde voor een krachtige groei, zodat de producenten bij het werk aan de loofwand hun handen vol hadden. De gezondheid van de stokken was tot augustus goed. Voor problemen zorgden vooral insecten die geprofiteerd hadden van de warme winter. De voor het eerst aan de Mosel geziene Japanse fruitvlieg vormde een bedreiging voor de blauwe rassen. Met een aandeel van 10 procent vormen die echter maar een relatief klein aandeel van de aanplant. Vooral het natte weer ten tijde van de oogst zorgde voor grote uitdagingen. Om gezonde druiven binnen te brengen moest vroeg en snel geplukt worden bij een intensieve selectie. Veel bedrijven hadden hun plukkers pas voor een later tijdstip gevraagd en waren zodoende aangewezen op krappe personeelsreserves. De Mosel komt volgens de meest recente schattingen uit op een volume van rond 900.000 hl tegen 627.000 hl in 2013, zij het wel met relatief grote regionale verschillen. Terwijl vooral aan de Terrassenmosel substantieel minder geplukt is dan verwacht, konden producenten in delen van de Mittelmosel en in de omgeving van Trier hogere opbrengsten realiseren. Het vele werk en
juiste timing bij de pluk beloonde producenten met goede kwaliteit. Het gros van de wijnen ligt tussen Qualitätswein en Spätlese, met voor riesling een gemiddeld mostgewicht van 75° Oechsle. Er zijn echter ook Auslesen, Beeren- en Trockenbeerenauslesen geoogst. De eerste wijnen van 2014 laten hoge extractwaarden zien, zuiver fruit en goed geïntegreerde zuren. Nahe: frisheid troef Zoals in de meeste Duitse wijnbouwgebieden begon de vegetatie ook aan de Nahe met een voorsprong. De riesling liep bijvoorbeeld al op 12 april uit, drie weken vroeger dan gemiddeld. Ook de goed verlopen bloei begon met twee weken voorsprong. Door de regenachtige maand augustus verkleinde die wat tot aan het begin van de rijping. Toch was er duidelijk sprake van een vroege pluk, want eind augustus verslechterden de oogstvooruitzichten merkbaar door sterke regenval en plaatselijke hagel. Aan het einde van de zomer waren de producenten goed te spreken over volle druiven dankzij een zeer goede watertoevoer. Aan het begin van de pluk waren de trossen grotendeels gezond, omdat de koele maand september ook droge perioden kende. Dit was vooral daar het geval waar door goed loofwandbeheer, bodemverzorging en gewasbescherming het optreden van botrytis voorkomen was. Ook veel percelen met silvaner onderscheidden zich door gezonde en rijpe druiven. De beruchte Japanse fruitvlieg dook aan de Nahe wat later op dan in andere gebieden, maar dwong ook hier soms tot een zeer snelle pluk bij blauwe rassen als frühburgunder, regent, portugieser en dornfelder. Percelen met spätburgunder hadden minder last. Bij over het algemeen gemiddelde mostgewichten en zuurwaarden lag het oogstvolume met circa 360.000 hl 11 procent boven dat van vorig jaar. De eerste jonge wijnen presenteren zich knisperend fris met goed geïntegreerde zuren. Rheingau: test doorstaan De op drie na warmste winter sinds 1885 bracht in de Rheingau geen minimumtemperaturen die voor Eiswein nodig zijn. Het warme voorjaar zorgde al op 7 april voor het vroegste uitlopen sinds het begin van de registratie daarvan in 1955. Het gevaar van nachtvorst is bij een zo
vroeg begin van de vegetatiefase hoog: medio april en op 4 mei daalden de temperaturen in enkele wijngaarden tot gevaarlijk dicht bij het vriespunt, echter zonder al te grote schade te veroorzaken. Door een koele weerfase eind mei begon de bloei alleen in de warme wijngaarden al eind mei, verder pas begin juni. Medio juni was die al optimaal verlopen. De zomer kondigde zich in juni met een korte hittegolf aan. Tot in juli bleef het erg droog, maar de neerslag in de tweede helft van juli compenseerde de tekorten ruimschoots. In juli en augustus regende het dubbel zo veel als normaal. De ziektedruk nam daardoor toe, al hield de koelte in augustus de druiven gezond. Wel werd hierdoor ook de ontwikkeling van die druiven afgeremd. Wie door het juiste loofwandbeheer voor een goede beluchting gezorgd had, kon gezond materiaal oogsten. De pluk begon vanwege de twee weken vroegere rijping van de druiven al midden september. Omdat het op 26 september sterk regende, moesten riesling en spätburgunder vroeger dan gepland geplukt worden. De opbrengsten waren meestal zeer bevredigend. Met naar verwachting rond 250.000 hl komt het volume 10 procent boven het tienjarige gemiddelde en een derde boven dat van 2013 te liggen. “In 2014 zijn de producenten opnieuw op de proef gesteld, maar ze hebben ook dit jaar de uitdaging overwonnen en zowel kwalitatief als kwantitatief een goede oogst gerealiseerd”, aldus de Rheingauer wijnbouwvoorzitter Peter Seyffardt. Rheinhessen: grillig weer, turbo-oogst, toch stabiele opbrengst Het jaar begon warm en droog, wat tot een extreem vroeg uitlopen van de stokken tussen 4 en 10 april leidde. Daarna was het bibberen door diverse golven van koude poollucht die vooral op 16 april en 4 mei bijna voor nachtvorstschade zorgden. Ook koude nachten in mei droegen ertoe bij dat het begin juni pas 50 dagen na het uitlopen, zij het nog steeds relatief vroeg, tot het begin van de bloei kwam. Rond Pinksteren werd het warm en verliep de bloei snel en gelijkmatig. Na de bloei was er sprake van een groeivoorsprong van 14 dagen die de producenten optimistisch stemde. Het weliswaar warme maar extreem natte weer in juli maakte een einde aan de eerder in sommige wijngaarden opgetreden droogtestress en bracht een uitbundige groei, zodat in bepaalde percelen tot viermaal toe het bladerdek uitgedund moest worden. Augustus was veel te koel en ook veel te nat. Op veel plaatsen in
Rheinhessen viel in die maand zelfs driemaal zo veel neerslag als normaal. Bij de eerste meting van de rijpheid waren de trossen al goed gevuld en gezond. De mostgewichten wezen in de richting van een prima jaargang, net als de eerste Federweißer die al op 8 augustus geplukt werd. September maakte echter een eind aan deze vooruitzichten. Er brak een langdurige periode met zachte temperaturen en vochtigheid aan die in de eerste week van september de gezondheid van de druiven al begon te bedreigen. Door goed loofwandbeheer kon dit gevaar afgewend worden. Het eerste optreden van de Japanse fruitvlieg maakte een vroegtijdige pluk van vooral portugieser en dornfelder noodzakelijk. De pluk van dit jaar vroeg sowieso veel aandacht, veel selectie en inzet van veel arbeidskracht. In de eerste week van oktober hadden de meeste wijngoederen in Rheinhessen de pluk met goede kwaliteit afgesloten. Al bij al liggen de opbrengsten in Duitslands grootste wijnbouwgebied met zo’n 2,6 miljoen hl op het niveau van afgelopen jaar en van het tienjarig gemiddelde. Pfalz: problemen overwonnen, goede opbrengst Terwijl in 2013 de stokken pas net zo laat uitliepen als in 1987, gebeurde dat in 2014 bij de riesling 18 dagen eerder dan normaal en daarmee vroeger dan ooit. Nachtvorstproblemen bleven achterwege. De bloei vond begin juni slechts iets vroeger dan gewoonlijk plaats. Bovengemiddeld hoge temperaturen rond Pinksteren leidden tot een snelle ontwikkeling van de trossen. Vanwege het uitblijven van regen moest jonge aanplant eind juni geïrrigeerd worden. De voorsprong in de groei bedroeg eind juli ongeveer drie weken in vergelijking met 2013 en ongeveer tien dagen met het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar. Medio augustus begon de pluk al van vroeg rijpe rassen voor het maken van Federweißer. Eerste meldingen over het optreden van de Japanse fruitvlieg eisten verhoogde aandacht in de wijngaard en zorgden begin september al voor een vroege pluk van blauwe rassen als dornfelder. Tot begin oktober werden bij de witte en late blauwe rassen rijpe en gezonde druiven geoogst. “We hebben druiven met een prima fysiologische rijpheid in de kelder gekregen en kunnen uitgesproken fruitige, frisse en harmonische wijnen verwachten”, zegt Klaus Schneider, vicevoorzitter van Weinbauverband Pfalz. Hoewel hoge mostgewichten op grond van de weeromstandigheden eerder uitzondering dan regel bleven, zijn de
eerste jonge wijnen veelbelovend. De witte rassen laten een evenwichtige verhouding tussen fruitzuren en zoet zien bij bescheiden alcoholpercentages. Met naar verwachting 2,2 miljoen hl ligt het oogstvolume in de Pfalz op dezelfde hoogte als het langjarige gemiddelde. Saale-Unstrut: fruitige Qualitätsweine, goede opbrengst De winter was zacht en droog en bracht pas eind januari minimumtemperaturen die goed zijn voor Eiswein. Bij elkaar genomen was de winter met een gemiddeld 3 graden hogere temperatuur dan het langjarige gemiddelde behoorlijk warm. Voor de stokken betekende dit het uitblijven van schade aan de ogen en de hoop op een voorspoedig uitlopen. Alleen de geringe neerslag baarde wat zorgen. Op één plaats werd in de eerste drie maanden maar 35 mm gemeten. De temperaturen waren ook in het voorjaar heel zacht, zodat het uitlopen ongeveer drie weken eerder dan gewoonlijk plaatsvond. Het versterkte optreden van aardrupsen zorgde voor vraatschade aan de knoppen. In april en mei regende het voldoende. Vanaf medio mei was het erg warm en bleef de groeivoorsprong van drie weken in stand. Het droge en warme weer in juni liet op de 13e de bloei beginnen die snel en probleemloos verliep. De zomerse temperaturen veroorzaakten een zeer sterke bladgroei. Een eerste periode van droogte eindigde met onweersbuien en hagel die in de omgeving van Freyburg plaatselijk zware schade aan de jonge trossen aanrichtte. De beschadigde trossen droogden echter snel op. Van juli tot september regende het veel. Er was sprake van een hoge luchtvochtigheid en een dienovereenkomstige druk van infecties die een snelle pluk vanaf 9 september nodig maakte. Het belangrijkste deel van de oogst was half oktober voltooid. In Duitslands noordelijkste wijnbouwgebied verwacht men en gemiddelde opbrengst van 60 hl/ha bij een totaal volume van 45.000 hl dat iets boven de doorsnee hoeveelheid ligt. Veel Qualitätsweine zullen licht en fruitig uitvallen, met daarnaast ook enkele weinig specialiteiten op Prädikatsniveau. Sachsen: minder opbrengst, goede Qualitätsweine In Duitslands oostelijkste wijnregio liepen de stokken twee weken eerder uit dan normaal. Ook de bloei voltrok zich vanaf 8 juni onder uiterst gunstige weersomstandigheden. Na maanden van droogte bracht juni
met 60 liter neerslag per vierkante meter de nodige ontspanning, zij het dat die soms als hagel viel en hier en daar voor wat schade zorgde. Bij het begin van de pluk begin september boden de gezonde en goed ontwikkelde druiven alle hoop op ruim voldoende opbrengst en een ongecompliceerde oogst. Als gevolg van zware neerslag en een hoge luchtvochtigheidsgraad moesten de begintijdstippen voor de pluk van gemiddeld en laat rijpende rassen echter vervroegd worden om zo gezond mogelijke druiven in de kelder te krijgen. Begin oktober was de pluk bij de meeste bedrijven afgesloten, vaak met verhoogde inzet van personeel om snel en selectief te kunnen werken. Men rekent in Sachsen voor 2014 op een oogstvolume van 18.000 hl, overeenkomend met een gemiddelde opbrengst van slechts 40 hl/ha en iets onder de doorsnee hoeveelheid. De Qualitätsweine overtuigen met uitgesproken en voor de druivenrassen kenmerkende aroma’s en frisse fruitzuren. Het aandeel Prädikatsweine wordt op ongeveer 20 procent geschat. Württemberg: vroege pluk, gezonde druiven Een ongewoon milde en droge winter leidde ertoe dat er in Württemberg voor het eerst sinds 1947 geen gesloten sneeuwdek lag. Bovendien was maart sinds het begin van de jaren zeventig nog niet zo warm en droog. Op 26 maart daalde de temperatuur echter tot onder het vriespunt, wat heel wat vroeg uitgebotte knoppen beschadigde. Het uitlopen daarvan vond ongewoon vroeg plaats rond 10 april, maar op de 16e zorgden vriestemperaturen hier en daar opnieuw voor vorstschade. Het hele voorjaar, inclusief mei, was erg droog en zo ook de zonnige maand juni. De bloei vond twee weken eerder plaats dan normaal en verliep zeer snel. In geringe mate trad onvolledige vruchtzetting op, maar dat had wel het voordeel dat de niet te compacte trossen tijdens de rijpingsfase minder gevoelig voor ongewenste botrytis waren. Juli was warm en erg nat. De ontwikkeling van de druiven verliep verder voorspoedig, ook in de warme maand augustus. Aan het eind van de zomer lagen de wijngaarden er gelijkmatig en gezond bij. De pluk begon op 15 september met de müller-thurgau. De Japanse fruitvlieg werd zorgvuldig in de gaten gehouden en wanneer nodig werden bedreigde wijngaarden op tijd geplukt. De Württembergse producenten verwachten een volume van een miljoen hl, iets onder het gemiddelde maar wel 14 procent meer als vorig jaar. De mostgewichten liggen bij de witte wijnen op een wat
hoger niveau dan dat van het langjarige gemiddeld e. Circa 20 procent van de druiven zijn goed voor Prädikatswein, 80 procent voor Qualitätswein. <
