Onderhoud van methodieken Emissieregistratie

Nederlandse Organisatie voor oegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek / Netherlands Organisation for Applied Scientific Research

Laan van Westenenk 501 Postbus 342 7300 AH Apeldoorn www.tno.nl

TNO-rapport

T 055 549 34 93 F 055 549 98 37

2007-A-R0865/B

Onderhoud van methodieken Emissieregistratie 2006-2007

Datum

augustus 2007

Auteur(s)

Antoon Visschedijk Wilfred Appelman Jan Hulskotte Peter Coenen

Projectnummer

034.64263/02.01

Trefwoorden Opdrachtgever

Milieu en Natuurplanbureau (MNP)

Aantal pagina's Aantal bijlagen

110 (inclusief bijlagen) 1

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. © 2007 TNO

TNO-rapport | 2007-A-R0865/B

3 / 55

Samenvatting Dit rapport is opgesteld ten behoeve van de inhoudelijke ondersteuning van het werk van de taakgroep ENINA die verantwoordelijk is voor de jaarlijkse vaststelling van de verbrandings- en procesemissies naar lucht uit stationaire bronnen. Het onderzoek bestaat uit drie gedeelten. Het eerste deel van het onderzoek behandelt de emissies van metalen en PAK’s uit de grootste industriële emissiebronnen te weten de basismetaalindustrie en kolengestookte elektriciteitscentrales. De emissies van zware metalen van kolengestookte centrales en basismetaalindustrie hebben een belangrijk aandeel in de landelijke emissies. Nederland is verplicht om emissiedata van bepaalde specifieke metalen aan te leveren in het kader van het CLRTAP-verdrag (HM-POP-protocol, Arhüs). Per bedrijf is op basis van de historische opgaven in de periode van 1990 tot en met 2005 in de EMJV een analyse gemaakt die vergeleken is met inhoudelijke informatie over proceswijzigingen die in de loop der jaren kunnen zijn aangebracht. Op basis van productiegegevens zijn emissiefactoren afgeleid die zijn vergeleken met internationaal gebruikte en aanbevolen emissiefactoren. Dit heeft geresulteerd in aanbevelingen aan ENINA voor bijstellingen van historische emissies per bedrijf. De analyses die zijn gemaakt kunnen ook gebruikt worden in communicatie tussen bevoegd gezag en individuele bedrijven die tot doel heeft om de bedrijven te stimuleren om de emissieschattingen te verbeteren. De emissies van PAK de basismetaalindustrie hebben een belangrijk aandeel in de industriële emissies. Nederland is verplicht om emissiedata van bepaalde specifieke PAK-componenten aan te leveren in het kader van het CLRTAP-verdrag (HM-POPprotocol, Arhüs). Per bedrijf is op basis van de historische opgaven in de periode van 1990 tot en met 2005 in de EMJV een analyse gemaakt die vergeleken is met inhoudelijke informatie over proceswijzigingen die in de loop der jaren kunnen zijn aangebracht. Op basis van productiegegevens zijn emissiefactoren en emissieprofielen afgeleid die zijn vergeleken met internationaal gebruikte en aanbevolen emissiefactoren en profielen. Dit heeft geresulteerd in aanbevelingen voor bijstellingen van historische emissies en voorlopig te hanteren profielen per bedrijf. Het tweede deel van het onderzoek betreft de afleiding van de emissiefactoren van NOx van kleine stationaire bronnen. Door de penetratie van nieuwe technologie en wettelijke emissie-eisen aan verbrandingsapparaten dalen de gemiddelde emissiefactoren van NOx. In dit onderzoek is op basis van recente literatuur onderzocht wat de ontwikkelingen zijn van de gemiddelde emissiefactoren en welk aandeel de apparaten met verschillende emissiefactoren hebben in het energieverbruik. Deze informatie is gebruik om gemiddelde emissiefactoren af te leiden voor de komende vijf jaren ten behoeve van de taakgroep ENINA. De sectoren die zijn onderzocht zijn particuliere huishoudens, handel, diensten en overheid en landbouw. Daarbij is speciale aandacht besteed aan gasmotoren aangezien deze apparaten relatief hoge emissiefactoren kunnen bezitten.

4 / 55


Het derde deel van het onderzoek heeft zich gericht op de afleiding van de emissies van fijn stof met een aërodynamische diameter kleiner dan 2,5 micrometer (PM2,5) gebaseerd op de emissies van PM10. Hierbij worden aanbevelingen gedaan voor de taakgroepen van de Emissieregistratie, die zijn gebaseerd op internationaal werk van TNO en voor zover ontbrekend op literatuurgegevens.


5 / 55

Inhoudsopgave Samenvatting.................................................................................................................. 3 1

Inleiding .......................................................................................................................... 7

2 2.1 2.2 2.3

Emissie van zware metalen door de kolengestookte energieopwekking en basismetaalindustrie ...................................................................................................... 9 Inleiding........................................................................................................................... 9 Kolen-gestookte centrales................................................................................................ 9 Basismetaalindustrie ...................................................................................................... 13

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Emissie van PAK’s door de Nederlandse industrie .................................................. 19 Aldel .............................................................................................................................. 19 Pechiney......................................................................................................................... 20 Aluchemie...................................................................................................................... 23 Corus.............................................................................................................................. 25 Samenvatting PAK emissie door de industrie................................................................ 28

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

NOx emissies van kleine bronnen................................................................................ 31 Inleiding......................................................................................................................... 31 Consumenten (huishoudens).......................................................................................... 31 Handel, Dienstverlening en Overheden ......................................................................... 37 WKK gasmotoren .......................................................................................................... 40 Landbouw ...................................................................................................................... 45

5 5.1 5.2 5.3

Schatting van de emissie van PM2,5 op basis van PM10 en literatuurgegevens ....... 49 CEPMEIP ...................................................................................................................... 49 Koppeling tussen de Emissieregistratie en CEPMEIP................................................... 49 Resultaten ...................................................................................................................... 51

6

Literatuur ..................................................................................................................... 53

7

Verantwoording ........................................................................................................... 55

Bijlagen 1 Geschatte PM2,5 fractie per emissieoorzaakcode

6 / 55



1

7 / 55

Inleiding Voor u ligt het resultaat van een onderzoek dat TNO in opdracht van het Milieu en Natuurplanbureau (MNP) heeft uitgevoerd ten behoeve van inhoudelijke ondersteuning van het werk van de taakgroepen bij het vaststellen van de jaarlijkse emissies in de Emissieregistratie. De tijd die de taakgroepen beschikbaar hebben voor het vaststellen van de jaarlijkse emissies biedt vaak onvoldoende ruimte voor onderzoek dat dient voor het onderhoud van de methodieken die worden toegepast. Dat is de reden waarom periodieke ondersteuning van de taakgroepen noodzakelijk is om te kunnen blijven beschikken over voldoende betrouwbare landelijke emissiegegevens. Dit rapport dient voornamelijk ter ondersteuning van het werk van de taakgroep ENINA die verantwoordelijk is voor de jaarlijkse vaststelling van de verbrandings- en procesemissies naar lucht uit stationaire bronnen. Het onderzoek bestaat uit drie gedeelten. Het eerste deel van het onderzoek behandelt de emissies van metalen en PAK’s uit de grootste industriële emissiebronnen te weten de basismetaalindustrie en kolengestookte elektriciteitscentrales. Er wordt een historische analyse van de emissies gemaakt waarbij wordt ingegaan op diverse processen waarin wijzigingen zijn opgetreden. Tevens worden vergelijkingen met de recente internationale literatuur gemaakt. Tot slot worden enkele concrete aanbevelingen gedaan aan de taakgroep om bepaalde historische gegevens te corrigeren. Daarnaast zouden de resultaten van dit deel van het onderzoek kunnen worden gebruikt door het bevoegde gezag in communicatie met de bedrijven ten einde de registratie te verbeteren. Het tweede deel van het onderzoek behandelt de recente ontwikkelingen van de emissiefactoren van NOx van kleine stationaire bronnen in huishoudens, handel, diensten en overheden alsmede de landbouw en de decentrale opwekking van elektriciteit door middel van gasmotoren. Dit deel van het onderzoek sluit af met aanbevelingen voor emissiefactoren van NOx die de komende 5 jaar door de taakgroep ENINA kunnen worden gebruikt om de emissies van NOx goed te kunnen schatten. Het derde deel van het onderzoek heeft zich gericht op de afleiding van de emissies van fijn stof met een aërodynamische diameter kleiner dan 2,5 micrometer (PM2,5) gebaseerd op de emissies van PM10. Het gaat hier om een suggestie naar de taakgroepen die is gebaseerd internationaal werk van TNO en voor zover ontbrekend op algemene vakliteratuur. Tot slot kan worden opgemerkt dat dit onderzoek het begin is van een serie van onderzoeken die tot doel hebben om de kwaliteit van de Nederlandse emissiegegevens voldoende op peil te houden.

8 / 55



2

Emissie van zware metalen door de kolengestookte energieopwekking en basismetaalindustrie

2.1

Inleiding

9 / 55

Er bestaan enige twijfels over de consistentie en compleetheid van de registratie van emissie van zware metalen uit de Nederlandse kolencentrales en basismetaalbedrijven. Er wordt rekening gehouden met het op bedrijfsniveau ontbreken van cijfers voor bepaalde jaren en/of metalen. Om eventuele tekortkomingen in de registratie op te sporen zijn de geregistreerde emissies van de acht zware metalen die Nederland in internationaal kader verplicht is te leveren (As, Cd, Cr, Cu, Pb, Ni, Se en Zn), per bedrijf bekeken voor de jaren 1990, 1995 en 2000 t/m 2005. Hierbij is nagegaan of er gegevens ontbreken dan wel zeer onwaarschijnlijk zijn. Bij ontbrekende gegevens zal een suggestie voor een eenvoudige bijschattingsmethodiek worden gedaan. 2.2

Kolen-gestookte centrales Nederland telde in 1990 zes kolengestookte energiecentrales (de experimentele kolenvergasser DEMKOLEK in Buggenum buiten beschouwing latend), waarvan er in 2005 nog vijf in gebruik waren (Tabel 1). Tabel 1

Kolengestookte elektriciteitscentrales in Nederland.

Gelderland-13, Electrabel, Nijmegen Hemweg-8, Nuon, Amsterdam Maasvlakte-1 en -2, E.ON, Rotterdam Amer-8 en -9, Essent, Geertruidenberg Borssele-12, EPZ, Borssele Maascentrale Limburg, EPZ, Buggenum (thans buiten gebruik)

In de jaren 90 zijn bij alle kolencentrales milieumaatregelen gericht op het verhogen van de vliegasafvangst genomen. De installatie van rookgasontzwavelingsapparatuur heeft als secundair effect nog tot een verdere reductie van de vliegas-emissie geleid. De bijdrage van de kolengestookte centrales aan de totale emissie van fijn stof is inmiddels relatief gering dankzij regelgeving en daarop volgende maatregelen. De Nederlandse kolencentrales zijn niet volledig kolengestookt. Er wordt sinds enige jaren tevens een aanzienlijke hoeveelheid biomassa verbrand, hetgeen overigens tot weinig emissies van zware metalen leidt. Daarnaast wordt stookolie als secundaire brandstof gebruikt. Dit kan wel wat extra emissie geven met name van Nikkel. 2.2.1

Emissies van zware metalen door kolengestookte energiecentrales Zware metalen behalve Hg en Se uit het rookgas van kolenstook zijn hoofdzakelijk (> 99%) deeltjes-gebonden. Voor Hg en enigszins voor Se geldt dat er naast deeltjesgebonden emissie ook een (en voor Hg veel belangrijkere) gasvormige bijdrage bestaat. De geregistreerde emissiegegevens van de kolengestookte energiecentrales zijn voor de


10 / 55

zware metalen uit de Individuele Emissieregistratie afkomstig. Voor zware metalen zijn voor de jaren 1990 en 1995 de emissies door middel van een stof profiel berekend uit de opgegeven emissie van vliegas. De aldus geschatte emissie heeft dus uitsluitend betrekking op stof-gebonden metalen. De gasvormige bijdrage voor Hg is daarbij buiten beschouwing gebleven en werd gedurende deze jaren niet apart bijgeschat in de Emissieregistratie. In de periode 2000 t/m 2005 werden de metalen emissies niet meer door middel van een stof profiel geschat maar direct door de centrales zelf opgegeven (via de MJV’s). Voor het schatten van emissies van metalen gebruiken de meeste centrales nu het KEMA model TRACE. TRACE geeft wel een schatting van de gasvormige metaal emissies. Dit heeft als gevolg gehad dat de geregistreerde emissie van Hg fors hoger is geworden sinds het jaar 2000. Hierover straks meer. Het blijkt verder dat er voor geen enkel jaar of metaal bijschattingen voor elektriciteitsopwekking in de Collectieve Emissieregistratie opgenomen zijn. Dit terwijl de Individuele Emissieregistratie niet altijd compleet is geweest. In Tabel 2 is alle voor de kolencentrales de geregistreerde emissie (kg) van As, Cd, Cr, Cu, Pb, Ni, Se en Zn opgenomen voor de jaren 1990, 1995 en 2000 t/m 2005. Tabel 2

Jaar / Naam

De geregistreerde emissie (kg) van As, Cd, Cr, Cu, Pb, Ni, Se en Zn door kolencentrales voor de jaren 1990, 1995 en 2000 t/m 2005. Productie (PJ-th)

Arseen (kg As)

Cadmium (kg Cd)

Chroom (kg Cr)

Koper (kg Cu)

Kwik (kg Hg)

Lood (kg Pb)

Nikkel (kg Ni)

Seleen (kg Se)

Zink (kg Zn)

E.E.P. BV (Amercentrale) 1990

61

79

2,1

1995

80

10

0,27

39 5,1

100

0,2

184

105

0,42

526

13

0,03

24

14

0,05

68

2000

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2001

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2002

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

55

2)

2)

40

2)

2)

223

2)

58

2)

2)

64

2)

2)

296

2)

59

2)

2)

1733

2)

2)

241

2)

2003 2004 2005

16 17

15 17

35

24

E.On Generations Maasvlakte 1990

70

135

3,6

68

171

0,4

315

180

0,72

900

1995

69

49

1,3

24

62

0,14

113

65

0,26

324

2000

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2001

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2002

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2003

68

2)

2)

28

32

2004

62

2)

2)

11

21

2005

62

35

39

46

117

25

0,59

1)

44

2)

39

226

2)

59

2)

28

385

2)

81

2)

50

687

134

Electrabel Nederland NV Centrale Gelderland 1990

44

1995

40

93 4,2

2,5 0,11

2,1

5,3

0,3

216

0,01

10

124 5,6

0,50

618

0,02

28

2000

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2001

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2002

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2003

32

32

66

11

45

77

2)

2004

32

2)

2)

40

27

14

33

23

2)

250

2005

24

2)

2)

36

38

19

38

2)

183

100

18

4,8

266


Jaar / Naam

Productie (PJ-th)

Arseen (kg As)

11 / 55

Cadmium (kg Cd)

Chroom (kg Cr)

Koper (kg Cu)

Kwik (kg Hg)

Lood (kg Pb)

Nikkel (kg Ni)

Seleen (kg Se)

Zink (kg Zn)

Essent Energie Productie BV Koleneenheid Centrale 1990

26

31

0,84

1995

21

17

0,4

16 8,3

40

0,09

73

42

0,17

209

21

0,05

39

22

0,09

110

2000

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2001

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2002

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2)

2)

2)

2003 2004 2005

24 23 15

4,0 17 8,5

2) 2)

13 2)

11 9,0

19

2)

19

2)

11

2)

42

2)

19

70

2)

11

74

2)

8,3

NV.EPZ Lok. Limburg Maascentr. 1990

31

85

2,3

43

108

0,25

199

114

0,46

568

1995

13

30

0,80

15

38

0,09

70

40

0,16

200

2000

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2001

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2002

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2003

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2004

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2005

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Reliant Energy Hemweg 1990

-

1995

25

-

-

-

-

-

6,0

0,16

3,0

7,6

0,02

14

-

-

8,0

0,03

40

2000

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2001

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2002

1)

1)

1)

1)

2003

2)

2)

2)

2)

2004

1)

1)

1)

1)

2005

2)

2)

2)

2)

39 35

17 1)

18

1)

1)

1)

1)

2)

2)

2)

2)

1)

1)

1)

1)

2)

2)

2)

2)

Rapportagedrempel (kg/jaar) va. 2000

-

1

10

1)

Geen enkele stof geregistreerd in betreffende jaar.

2)

Geen registratie voor dat jaar en die stof.

-

Centrale buiten gebruik in betreffende jaar.

5

1

50

50

1

100

Het valt onmiddellijk op dat Tabel 2 veel ‘gaten’ vertoont. Voor geen enkele centrale lijken de geregistreerde emissies compleet (behalve dan de buiten gebruik gestelde Maascentrale). Allereerst ontbreken voor alle stoffen en alle centrales de jaren 2001, 2002 en 2003 (aangegeven door 1)). Voor de Hemweg Centrale ontbreken daarnaast gegevens voor 2004, zonder dat er in dat jaar bijzonderheden zijn te melden wat betreft bedrijfsvoering. Verder is vanaf 2000 in bepaalde gevallen voor één of meerdere metalen geen emissie geregistreerd, terwijl andere metalen dan juist wel zijn geregistreerd (aangegeven door 2)). Dit laatste kan vermoedelijk verklaard worden door het hanteren van een rapportagedrempelwaarde. De geldende drempelwaardes zijn per metaal aangegeven onderaan in Tabel 2. Dikwijls zijn emissies in dezelfde orde van grootte als de drempelwaarde en de kans is groot dat emissie eronder viel. Verder valt zoals boven al opgemerkt is op dat voor alle centrales de geregistreerde emissie van Hg voor 2003 t/m 2005 veel hoger is dan voor de periode daarvoor. Dit


12 / 55

hangt samen met het verschil in schattingsmethodiek dat eerder is genoemd (de 1990/1995 emissies van Hg zijn in deze zin onbetrouwbaar aangezien gasvormige emissie voor die jaren niet meegenomen is). Er is echter bij de Amercentrale voor 2004/2005 een tweede grote toename van de Hg emissie te zien zonder dat daar in de bedrijfsvoering grote verschillen zijn geweest. In vergelijking met de andere centrales lijkt de opgegeven 2005 emissie nogal afwijkend. Ter validatie is er een vergelijking gemaakt met enkele literatuur-emissiefactoren voor Hg uit kolencentrales. Uit (EEA 2006) is een Hg emissiefactor voor “Hard Coal-fired, Dry-Bottom Boilers, >300 MWth, FGD Equiped” geselecteerd die representatief worden geacht voor Nederland na 1995. Een stookwaarde van 23 MJ/kg aannemend bedraagt deze emissiefactor 0,87 – 3,5 g Hg/TJ. Bij een kolenverbruik van ca. 59 PJ zou de Hg emissie tussen de 50 en 200 kg moeten bedragen, hetgeen qua orde van grootte eerder in overeenstemming met de 2004 (64 kg) dan met de 2005 waarde (1733 kg) is. Naast de emissie van Hg roept ook de geregistreerde emissie van Se vragen op. Se is net als Hg enigszins vluchtig, doch niet in de mate van Hg. Voor grote vuurhaarden wordt de vluchtige fractie in het afgas op ca. 15% geschat (EEA 2006), de rest is deeltjesgebonden. Ook voor Se veranderde de schattingsmethodiek na 1995 waarbij in de periode daarvoor (uitsluitend) de deeltjesgebonden fractie werd geschat door toepassing van een zware metalen profiel uit de emissie van vliegas. Na 1995 is Se direct opgegeven en waarschijnlijk geschat aan de hand van de TRACE model. Het resultaat lijkt echter niet erg consistent. Door de Amer- en Maasvlaktecentrale worden relatief hoge emissies van enkele honderden kg’s opgegeven. De voor de Essent Centrale opgegeven emissie is een factor 10 lager. In vergelijking met de geregistreerde emissies voor 1990 en 1995 zijn de opgaven voor de laatste vijf jaar veel hoger. Voor Se bestaat gezien het semivluchtige karakter niet de mogelijkheid emissie te schatten door een parallel te trekken met een vergelijkbaar metaal. In (EEA 2006) worden de volgende literatuur-emissiefactoren voor Se genoemd: 0,43 - 1,3 g Se/TJ kolen (“Hard Coal-fired, Dry-Bottom Boilers, >300 MWth, Dust control only”, vergelijkbaar met Nederland in 1990) en 0,17 - 0,43 g Se/TJ kolen (“Hard Coal-fired, Dry-Bottom Boilers, >300 MWth, FGD Equiped”, vergelijkbaar met de situatie na 1990). Indien een stookwaarde van 23 MJ/kg wordt aangenomen worden aldus de volgende emissies berekend (Tabel 3): Tabel 3

De bedrijfsopgaves van Se emissie (kg) vergeleken met literatuurschatting.

Jaar Inrichting

1990

1995

2005

Bedrijf

Literatuur

Bedrijf

Literatuur

Bedrijf

Literatuur

Amer

0,42

27 – 80

0,05

14 - 35

241

10 – 26

Maasvlakte

0,72

30 – 91

0,26

12 – 30

687

11 – 27

Essent

0,17

11 - 34

0,09

4-9

74

3-7

De tabel suggereert dat de 1990/1995 Se registraties veel te laag zouden zijn terwijl de registraties voor 2000 en daarna weer behoorlijk aan de hoge kant lijken. Over het algemeen is de metalenemissie uit kolencentrales na 2000 in de orde van enkele tientallen kilo’s, en daarmee in relatieve zin niet bijzonder hoog te noemen. Er valt verder nog een aantal zaken op. Veel emissies vertonen nog al wat schommelingen bij het vergelijken van 1995 met 2003. Zo zijn voor de Electrabel Centrale de emissies


13 / 55

in 1995 globaal een factor 20 lager dan in 1990, waarna er voor 2003 weer een toename van een factor 10 is geregistreerd. De waarden van de geregistreerde emissies zijn echter niet dusdanig dat bepaalde waarden louter op grond van hun orde van grootte als onjuist kunnen worden aangemerkt, de te lage registraties van Hg en Se voor 1990/1995 uitgezonderd (zie boven). De schommelingen kunnen naast het al eerder genoemde verschil in schattingsmethodiek tussen 1990/1995 en 2003 t/m 2005 ondermeer samenhangen met: − Mogelijke verschillen van jaar tot jaar in het precieze brandstofpakket (aandeel biomassa of stookolie). − Mogelijke verschillen tussen metaalgehaltes van verschillende type kolen. − Het effect van milieumaatregelen dat van jaar tot jaar kan verschillen. De verwachting is wel dat de uitkomsten van het (geavanceerdere) TRACE model op een enkele uitzondering na nauwkeuriger zullen zijn dan de eerdere (1995 en eerder) schattingen, althans voor de periode na 2000. 2.2.2

Samenvatting kolencentrales Samenvattend worden de volgende suggesties voor kwaliteitsverbetering van de registratie van zware metalen uit kolencentrales gedaan: − Hg emissies voor de jaren 1990 en 1995 moeten worden bijgeschat op basis van de volgende literatuuremissiefactoren (EEA 2006): - 1990: 2,2 - 8,7 g Hg/TJ kolen; - 1995: 0,87 - 3,5 g Hg/TJ kolen. − De geregistreerde Hg emissie voor de Amercentrale voor 2005 dient te worden vervangen door extrapolatie van de 2004 emissie (eventueel gecorrigeerd voor productieverschil). − De emissies van de metalen As, Cd, Cr, Cu, Pb, Ni en Zn dienen voor alle centrales te worden geschat voor de jaren 2000 t/m 2003. Bij voorkeur zou dit moeten door een herberekening met het TRACE model, en anders door extrapolatie van de huidige 2003 waarden, eventueel gecorrigeerd voor productieverschillen (aannemende dat er geen juiste gegevens uit MJVs beschikbaar zijn). De 1995 en 2004 emissie van de Hemwegcentrale dient op eenzelfde manier geschat te worden − Se emissie dient voor 1990, 1995 en 2000 t/m 2005 geschat worden. Bij voorkeur door toepassing van het TRACE model of anders aan de hand van de volgende emissiefactoren: - 1990: 0,43 - 1,3 g Se/TJ kolen; - 1995 en later: 0,17 - 0,43 g Se/TJ kolen.

2.3

Basismetaalindustrie De Nederlandse basismetaalindustrie omvat vijf grote bedrijven, te weten twee producenten van primair aluminium, een producent van primair en een van secundair staal en een producent van primair zink (Tabel 4). Tabel 4

Basismetaalbedrijven in Nederland.

Aluminium Delfzijl BV Pechiney Nederland NV Corus Iron Services IJmuiden BV Nedstaal BV Budel Zink BV


14 / 55

De basismetaalindustrie is altijd een belangrijke bron van emissie van zware metalen geweest en is dat ook nu nog. Er zijn in de afgelopen 15 jaar wel veel milieumaatregelen genomen, vooral bij de belangrijkste emittent Corus, maar ook bij de overige bedrijven. Tabel 5 presenteert de geregistreerde emissie van zware metalen voor 1990, 1995 en 2000 t/m 2005, per bedrijf. Tabel 5

Jaar/Naam

De geregistreerde emissie (kg) van As, Cd, Cr, Cu, Pb, Ni, Se en Zn door de basismetaalindustrie, per bedrijf, voor de jaren 1990, 1995 en 2000 t/m 2005. Arseen (kg As)

Cadmium (kg Cd)

Chroom (kg Cr)

Koper (kg Cu)

Kwik (kg Hg)

Lood (kg Pb)

Nikkel (kg Ni)

Seleen (kg Se)

Zink (kg Zn)

Aldel 1990

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1995

86

9,0

21

65

2)

118

466

2)

2000

28

4,0

90

405

2)

242

230

2)

632

2001

34

4,0

95

313

2)

127

277

2)

823 253

115

2002

29

1,0

91

2)

219

186

2)

2003

57

2,0

21

73

2)

77

198

2)

356

2004

55

8,0

33

123

2)

103

198

2)

792

2005

23

4,0

18

72

2)

109

290

2)

241

3,0

Pechiney 1990

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1995

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

529

2)

2)

288

405

2)

2)

221

1)

1)

372

2)

2) 2)

60

2)

133

2000 2001 2002 2003

330 253 1)

235

228 175 1)

162

653 500 1)

467

294 225 1)

206

1,1 0,90 1)

0,90

1)

2004

16

8,3

137

12

0,05

30

2)

2005

12

6,8

110

64

0,04

71

2)

1)

205

Budel Zink 1990

21

106

2)

62

0,01

324

9,1

0,01

19805

1995

23

58

2)

68

0,01

366

10,3

0,01

15273

2000

21

67

2)

66

2)

516

2)

44

2)

58

2)

466

4,3

0,003

13553

2)

44

2)

552

2,0

1,0

14107

2001 2002

18 1,0

30

2)

16656

2003

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2004

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

1)

2005

0,50

23

2)

32

2)

445

1,6

0,6

11255

Corus 1990

374

654

1432

1234

388

50417

671

310

23017

1995

348

440

1629

1324

345

56594

762

216

14478

2000

335

405

448

660

90

18484

2)

2)

2001

260

625

772

771

123

22751

2)

2)

13974 16012

2002

210

915

1304

1160

122

26716

2)

2)

15447

2003

205

704

911

768

123

24533

23

2)

15270 12120 13609

2004

148

690

708

662

210

25273

573

2)

2005

247

659

642

613

207

22835

540

2)


Jaar/Naam

Arseen (kg As)

Cadmium (kg Cd)

15 / 55

Chroom (kg Cr)

Koper (kg Cu)

Kwik (kg Hg)

Lood (kg Pb)

Nikkel (kg Ni)

Seleen (kg Se)

Zink (kg Zn)

Nedstaal 1990

0,2

30

169

150

0,11

4616

128

1995

7,3

16

237

89

1,1

2292

33

0,07

42844

2)

55467

2)

9461

2)

8803

2000

4,7

2,9

457

22

1,4

311

2)

2001

4,4

2,7

156

6

1,4

254

2)

2002

3,7

2,4

145

14

2,0

189

7,2

2)

7587

2003

3,1

2,2

163

15

2,2

117

8,4

2)

8572

2)

2004

1,6

2,4

2005

1,1

1,3

2006

1,8

2,2

184

3,6

147

9,1

3,1

2,3

114

0,7

215

14,5

4,5

196

10,6

10

5

8,2

14

2,3 2)

8202 2167 9583

Rapportagedrempel (kg/jaar) va. 2000

1

1

1)

Geen enkele stof geregistreerd in betreffende jaar.

2)

Geen registratie voor dat jaar en die stof.

1

50

50

1

100

Deze emissiegegevens zijn uit de Individuele Emissieregistratie afkomstig en worden sinds 1999 direct door de bedrijven zelf opgegeven via de MJVs. Daarvoor werd metaalemissie grotendeels ook geregistreerd aan de hand van directe bedrijfsopgaven maar een enkele keer ook door toepassing van stof-profielen. Er zijn voor de emissie van zware metalen door de basismetaal geen bijschattingen bekend uit de Collectieve Emissieregistratie. In Tabel 5 staan onderaan ook de voor de sector geldende rapportagedrempels vermeld. Voor enkele bedrijven en metalen blijken die van belang. Per bedrijf worden nu de individueel geregistreerde emissies kort besproken. 2.3.1

Aldel Emissie van zware metalen treedt op bij de elektrolyse waarbij deze metalen afkomstig zijn uit de koolstof anodes. De tijdreeks van geregistreerde zware metalen emissie is op Se en Hg en alle metalen voor het jaar 1990 na compleet (Tabel 5). Het beeld is daarnaast matig tot redelijk consistent, misschien op de relatief lage Cr emissie in 2002 na. De emissie van Hg is vermoedelijk laag, zo laag dat deze onder de rapportagedrempel van 1 kg/jaar valt. De Hg emissie van de andere producent van primair aluminium, Pechiney is wel geregistreerd en is steeds om en nabij de 1 kg, dat terwijl Pechiney groter is en bovendien een anodefabriek heeft (Tabel 5). De emissie in het jaar 1990 (nu ontbrekend) zou door extrapolatie van 1995 geschat kunnen worden (eventueel gecorrigeerd voor productieverschillen) omdat de procesvoering in die jaren bij benadering hetzelfde was. De ombouw van zij- naar middenvoeding zou verschil uitmaken maar die vond pas eind jaren 90 plaats. De emissieliteratuur (bijv. EEA, 2006) maakt verder geen melding van significante Se emissie bij de productie van aluminium.

2.3.2

Pechiney Naast elektrolyse van alumina vindt er bij deze producent van primair aluminium ook productie van anodes plaats. Emissie van zware metalen treedt bij beide processen op. Voor de jaren 1990, 1995 en 2002 is voor Pechiney geen metaal emissie geregistreerd, waarschijnlijk ten onrechte want productie heeft wel plaatsgevonden. In (Snuverink, 2003) wordt voor Pechiney de metaalemissie in 1985 gegeven die erg lijkt op de geregistreerde 2000 waarden. Daaruit wordt geconcludeerd dat de 1990 en 1995 emissies door extrapolatie van 2000 geschat kunnen worden (eventueel gecorrigeerd voor productieverschillen). Aangezien er ook geen significant verschil is tussen 2001 en

16 / 55


2003, kan de 2002 emissie het best door interpolatie geschat worden. Emissie van Se en Ni is voor geen enkel jaar geregistreerd. Se-emissie is vermoedelijk laag (zie vorige paragraaf) maar emissie van Ni is bij collega-producent Aldel substantieel. Literatuuremissiefactoren (EEA 2006) suggereren daarnaast voor de elektrolyse een Ni emissie in dezelfde orde als de Zn emissie. Ni emissie zou dus of op basis van de bekende Zn emissie, of uit de Aldel registratie berekende emissiefactor bijgeschat moeten worden. Hierbij wordt dan aangenomen dat het bakken van anodes dan weer weinig emissie van Ni geeft. Dit wordt enigszins bevestigd door een andere grote producent van koolstofanodes in Nederland (Aluchemie, Rotterdam) die ook geen emissie van Ni opgeeft. In 2003/2004 vond er bij Pechiney een grote renovatie plaats waarmee zowel de emissie van het elektrolyseproces als het anode-bakproces sterk is teruggedrongen. Deze trend is duidelijk te zien in de geregistreerde waarden. 2.3.3

Budel Zink De belangrijkste emissiebron binnen Budel Zink is volgens het MJV het terrein van de ertsopslag. Er zijn volgens het MJV afgelopen jaren door het bedrijf continu maatregelen genomen tegen de verwaaiing van de lood en zink-rijke ertsdeeltjes. Ook zijn er diverse maatregelen genomen ter bestrijding van andere (gekanaliseerde en diffuse) bronnen van stofemissie. Als gevolg hiervan is er een geleidelijke afname van de zware metalen emissie te zien. Voor Budel Zink zijn met name de emissie van Pb en Zn van belang. De emissie van As, Hg, Ni en Se zijn, hoewel meestal gerapporteerd, onder de rapportagedrempel. Voor de jaren 2003 en 2004 is geen emissie van zware metalen geregistreerd, terwijl er wel productie heeft plaatsgehad. De sterke afname van As emissie in 2001 – 2002 is volgens het bedrijf het gevolg van het overschakelen op een ander erts. Voor de jaren 2003 en 2004 zou de emissie van zware metalen door interpolatie kunnen worden geschat (eventueel gecorrigeerd voor productieverschillen).

2.3.4

Corus Verreweg het grootste bedrijf binnen de Nederlandse basismetaalindustrie is Corus. Corus is ook de belangrijkste emittent van zware metalen in Nederland. Hierbij zijn de hoofdverantwoordelijke processen de productie van sinter, pellets, cokes, ruw ijzer en staal. Al deze processen veroorzaken emissie van diverse zware metalen maar de sinteren pelletsfabriek zijn met name van belang. Corus rapporteert jaarlijks de emissie van al deze subprocessen afzonderlijk. De in Tabel 5 weergegeven emissie voor het hele bedrijf omvat dan ook de som van een aantal bijdragen. De geregistreerde totale emissie van As, Cd, Cr, Cu en Zn vertoont een relatief consistent beeld (Tabel 5). Grote trendbreuken of sterk afwijkende waarden worden niet direct waargenomen voor deze metalen. Dit ligt iets anders voor Hg, Ni en Se. De geregistreerde Hg emissie is in 2000 sterk afgenomen om vervolgens in 2004 weer toe te nemen. Nog sterker is deze ontwikkeling voor Ni. Voor Hg kan de afname tussen 1995 en 2000 verklaard worden door een nieuwe gaswassing voor de sinterfabriek, die in 1997 in gebruik genomen is en waardoor voor een aantal metalen de emissie tussen 1995 en 2000 significant afnam (vooral voor Pb, Hg, Cr en Cu). De afname van de Ni emissie moet echter verklaard worden door emissie reducerende maatregelen die bij de cokesproductie genomen zijn. Mogelijk werd bij de productie van cokes bijgestookt met stookolie. De emissie van Hg en Ni is vervolgens op basis van nieuwe inzichten (emissiemeting aan de pellet- en de sinterfabriek) per 2004 weer naar boven bijgesteld. Voor Hg en waarschijnlijk ook Ni blijkt in 2004 en later de emissie van de pelletsfabriek te domineren. Gezien het bovenstaande zou het dus juist zijn om voor de periode voor 2004 de emissie van de pelletsfabriek bij te schatten op basis van de laatste


17 / 55

inzichten. Volgens de huidige beschikbare informatie zijn er de afgelopen 15 jaar geen majeure emissiereducerende maatregelen genomen bij de pelletsfabriek dus deze bijschatting zou gerechtvaardigd zijn tot en met het registratiejaar 1990 toe. Emissiereducerende maatregelen voor de pelletsfabriek zijn overigens al enige tijd in overweging bij Corus. Het laatste metaal dat grotendeels ontbreekt is Se, alleen voor 1990 en 1995 is emissie geregistreerd. De sinterfabriek was verantwoordelijk voor deze emissie, die na het in gebruik nemen van de nieuwe AIRFINE gaswassing in 1997 waarschijnlijk verondersteld is onder de rapportagedrempel te komen. Het BREF document voor de ijzeren staalindustrie (BREF) geeft een indruk van de Se emissie door een sinterfabriek met een soortgelijke gaswassing. Er wordt 0,002 g Se/ton sinter genoemd. Geschatte jaarlijkse productie is 9.000.000 ton, hetgeen leidt tot een Se emissie van 18 kg/jaar. Se is waarschijnlijk na 1997 door Corus niet meer gemeten en aangezien de Hg emissie uit dit proces hoger bleek dan verwacht wordt Se-emissie door de sinterfabriek thans mogelijk onderschat. Nedstaal Nedstaal verwerkt ijzerschroot voor recycling doeleinden tot staalproducten. De belangrijkste bron van metaalemissie is de gekanaliseerde emissie door de staalfabriek zelf. Onlangs is productie van draad als bedrijfsonderdeel afgesplitst en onder de naam Fundia BV verder gegaan. Voor wat betreft emissie van zware metalen is dit niet van belang. De bijdrage van Nedstaal aan Cr-, Pb- en Zn-emissie is significant te noemen (Tabel 5). In Figuur 1 is het verloop weergegeven van de emissie van deze metalen in de periode 1990 t/m 2005.

3

2,5 Relatieve emissies (1990=1)

2.3.5

Chroom (1990=169 kg) Lood (1990 =4616 kg) Zink (1990 = 42844 kg)

2

Koper (1990 =150 kg) 1,5

1

0,5

0 1990 Figuur 1

1995

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Verloop van geregistreerde emissies van metalen door Nedstaal.

2006

18 / 55


Sinds 1990 is de emissie van lood en koper kennelijk sterk gedaald, de emissie van Cr vertoont daarentegen een ander beeld, met aanvankelijk een relatief constante waarde maar plots een 20 maal zo lage emissie in 2005. De sterk afwijkende waarde voor 2005 ten opzichte van eerdere jaren kan voor meer metalen worden waargenomen (Tabel 5) maar wordt verder in het MJV uit 2007 niet verder verklaard. Volgens bedrijfsopgave uit 2004 is de totale fijn stof emissie sinds 1999 globaal met een factor 2 gedaald. Deze daling vond volgens deze opgave voornamelijk in de periode 2001 – 2002 plaats. De geregistreerde emissie van zware metalen volgt deze ontwikkeling echter niet (Tabel 5). Er is op dit moment onvoldoende informatie beschikbaar om de emissietrends uit de op dit moment geregistreerde cijfers te kunnen verklaren. Navraag bij het bedrijf heeft nog niets opgeleverd. Ondanks het feit dat incidentele emissie bijvoorbeeld als gevolg van storingen ongetwijfeld bijdraagt aan het grillige verloop van de opgegeven emissie (zoals het bedrijf in 2004 aangaf) rijst de vraag of de tijdreeks die nu voorhanden is op een consistente manier geschat is. Suggesties voor een aanpassing van de geregistreerde emissie kunnen in dit stadium helaas niet worden gegeven. Aanbevolen wordt om in overleg met het bedrijf te komen tot de vaststelling van een consistente en verklaarbare reeks. 2.3.6

Samenvatting basismetaalindustrie Op basis van de bovenstaande discussie worden de volgende suggesties voor kwaliteitsverbetering van de registratie van zware metalen uit de basismetaalindustrie gedaan: − Voor de aluminiumproducenten Aldel en Pechiney dient de 1990 emissie van zware metalen (behalve Hg en Se) te worden geschat op basis van extrapolatie van de dichtstbijliggende registratie, waarbij eventueel gecorrigeerd kan worden voor productieverschillen. − Voor Pechiney dient tevens de emissie voor 1995 en 2002 te worden bijgeschat, voor alle zware metalen behalve Hg en Se. 2002 kan door interpolatie worden bepaald en 1995 door extrapolatie vanuit de dichtstbijliggende registratie (aannemende dat er geen geschikte gegevens uit MJVs beschikbaar zijn). − Ni emissie door Pechiney dient te worden bijgeschat voor de volledige tijdreeks 1999, 1995 en 2000 t/m 2005, door een parallel te trekken met de emissie van Zn. − Voor het bedrijf Budel Zink dient de emissie van zware metalen Cd, Cu, Pb en Zn door interpolatie te worden bijgeschat voor de jaren 2003 en 2004 (eventueel corrigerend voor productieverschillen; aannemende dat er geen geschikte gegevens uit MJVs beschikbaar zijn). − Voor Corus dient voor 2003 en eerder de Hg- en Ni-emissie van de pelletfabriek te worden bijgeschat door jaarlijkse bijtelling van 90 kg Hg en 550 kg Ni. − Voor Nedstaal is overleg met het bedrijf raadzaam ten einde een meer consistente emissiereeks te verkrijgen.


3

19 / 55

Emissie van PAK’s door de Nederlandse industrie Bij de huidige stand van zaken laat zowel de kwaliteit als de compleetheid van de registratie van PAK emissie door de industrie te wensen over. De mogelijkheid bestaat dat voor bepaalde jaren één of meerdere belangrijke bedrijven PAK emissie onvoldoende gerapporteerd heeft. Daarnaast is er op dit moment nauwelijks sprake van een uitsplitsing van PAK emissie naar individuele componenten, zoals Nederland die in internationaal kader verplicht is te leveren op grond van het UN-ECE HM-POPprotocol. In deze paragraaf worden de emissies van PAK door de industrie uit het Emissieregistratiesysteem geanalyseerd om eventuele tekortkomingen vast te stellen en vervolgens wordt een suggestie gedaan over hoe deze indien nodig gecorrigeerd zouden kunnen worden. In Nederland worden de PAK emissies uit de industrie gedomineerd door vier bedrijven, te weten twee producenten van primair aluminium (Pechiney en Aldel), een producent van anodes voor de aluminium industrie (Aluchemie) en de ijzeren staalproducent Corus. De door deze bedrijven opgegeven PAK emissie zoals opgeslagen in de database van de Emissieregistratie wordt hier nu per bedrijf besproken, inclusief eventuele suggesties voor verbeteringen. Aldel Aldel produceert primair aluminium waarbij gebruik wordt gemaakt van voorgebakken extern aangeleverde anodes (pre-baked proces variant). Sinds eind jaren 90 wordt een zogenaamde middenvoeding van de grondstoffen toegepast wat vergeleken bij de eerdere situatie een lagere PAK emissie tot gevolg heeft. Figuur 2 laat voor zover beschikbaar het verloop van de geregistreerde emissies van de individuele PAK’s volgens de VROM 10 definitie en de som daarvan zien. 0.4 0.4 0.3 Emissie (ton)

3.1

PAK (10 VROM)

0.3

Benzo(a)pyreen

0.2 0.2 0.1 0.1 0.0 1990

1995

2000

2001

2002

Jaar Figuur 2

Verloop van geregistreerde PAK emissies voor Aldel.

2003

2004

2005


20 / 55

Voor wat betreft de som van de 10 VROM PAK’s valt in Figuur 2 te zien dat na 1995 nauwelijks nog emissie is geregistreerd. Dit blijkt het gevolg te zijn van het hanteren door het bedrijf van de rapportage drempelwaarde van 500 kg PAK/jaar. Er is voor 1990 en 1995 behalve een opgegeven benzo(a)pyreen emissie geen uitsplitsing van naar individuele PAK’s aanwezig. Na 1995 wordt ook benzo(a)pyreen (B(a)P) niet meer gerapporteerd door het hanteren van de drempelwaarde van 1 kg BaP/jaar. In het IPPC BREF Document (IPPC 2001b) worden B(a)P emissies voor Al elektrolyse met voorgebakken anodes als verwaarloosbaar ten opzichte van de Søderberg proces variant beschouwd. Literatuur emissiefactoren voor PAK (pre-baked electrolysis) (Berdowski 1995; EPA 1997) die veelal zijn gebaseerd op metingen in de jaren 80 wijzen in de richting van 7 ton PAK (VROM 10) en 100 – 200 kg B(a)P bij een productie van circa 100.000 ton/jaar. Nog steeds van weinig invloed op de totale emissie uit de industrie maar tien keer zo hoog als de bedrijfsopgave en boven de drempelwaarde. In dit stadium kan echter geen uitspraak worden gedaan of de bedrijfsopgave te laag is omdat de specifieke situatie voor Aldel om te veel redenen met de referentie kan verschillen (o.a. grondstof midden-voeding). De emissies door de elektrolyse van de andere aluminiumproducent in Nederland, Pechiney, zijn van vergelijkbare orde (net boven de rapportagedrempel van 500 kg/jaar (zie volgende paragraaf). Verder kan de literatuur op dit punt verouderd zijn. In de Britse PAK emissie-inventarisatie (Wenborn et al. 1999) wordt het grote verschil tussen de literatuurwaarden en de emissiefactoren afgeleid uit de bedrijfsopgave van Aldel, namelijk overgenomen in het CORINAIR handboek (EEA 2006), ook al opgemerkt. Indien zou blijken dat emissies onderschat zouden zijn dan kunnen de emissies volgens het bovenstaande kunnen worden opgehoogd. Verschillende literatuurbronnen geven een speciatie van PAK emissies voor de “Prebaked anodes”-elektrolyse. Wij beperken ons hierbij tot de vier PAK componenten die in internationaal kader geleverd dienen te worden (benzo(b)fluorantheen, benzo[k]fluorantheen, Benzo[a]pyreen en indeno[1,2,3,cd]pyreen), de zogenaamde “EMEP PAK’s”. Uit data gegeven voor pre-baked elektrolyse door (Wenborn et al. 1999 (gebaseerd op mondelinge opgave door Alcan); EPA 1997; EEA 2006 en Berdowski 1995) kunnen de volgende gemiddelden worden afgeleid: Tabel 6

Massaverhouding voor vier EMEP PAK’s ten opzichte van B(a)P, voor aluminiumproductie met voorgebakken anodes.

Stof

3.2

Verhouding massa ten opzichte van B(a)P

Benzo(b]fluorantheen

1,3

Benzo[k]fluorantheen

1,5

Benzo[a]pyreen

1

Indeno[123cd]pyreen

0,33

Pechiney Pechiney is de tweede grote producent van primair aluminium na Aldel. Ook het Pechiney proces maakt gebruik van voorgebakken anodes (pre-baked), die echter in tegenstelling tot Aldel op het zelfde terrein door het bedrijf zelf worden geproduceerd.


21 / 55

Enige jaren terug (in 2003) is ook Pechiney naar (schonere) zogenaamde middenvoeding van grondstoffen (central feed principe) overgeschakeld. Sinds 1990 zijn er bij het bakken van de anodes ook emissiebeperkende maatregelen doorgevoerd (o.a. vervanging bakovens in 2003). Figuur 2 laat voor zover beschikbaar het verloop van de geregistreerde emissies van de individuele PAK’s volgens de VROM 10 definitie en de som daarvan voor Pechiney zien. Deze emissie omvat dus zowel de productie van anodes als de elektrolyse. 12.00 PAK (10 VROM) Benzo(a)pyreen

10.00

Anthraceen Indeno(123cd)pyreen Fenanthreen

Emissie (ton)

8.00

Fluorantheen Chryseen

6.00

Benzo(k)fluorantheen Benzo(ghi)peryleen Naftaleen

4.00

Benzo(a)anthraceen

2.00

0.00 1990

Figuur 3

1995

2000

2001 2002 Jaar

2003

2004

2005

Verloop van geregistreerde PAK emissies voor Pechiney.

Te zien valt in Figuur 3 dat in 1990 zowel PAK totaal volgens de VROM definitie als de individuele PAK componenten geregistreerd zijn. Daarna (behalve 2003) wordt alleen PAK totaal (volgens VROM 10), en voor 2001, 2003, 2004 en 2005, B(a)P opgegeven, waarbij een 1995 PAK totaal duidelijk afwijkt van het gemiddelde. Waarden voor 2002 ontbreken helemaal. De emissie zoals weergeven in Figuur 3 omvat de som van twee subprocessen, het elektrolyseproces en de productie van de benodigde koolstof anodes. In 2005 bedraagt de directe emissie van PAK (10 VROM) door anodebakovens 952 kg en de emissie door de elektrolyse 529 kg (MJV Pechiney 2005). Voor de gehele inrichting komt daar 297 kg PAK bij dat is geschat door toepassing van een stofprofiel voor emissies als gevolg van het verhitten van teer. Door storingen en procesmodificaties is in de periode voor 2005 (2001 t/m 2004) de PAK emissie van de bakovens aanzienlijk hoger geweest (MJV Pechiney 2005). Er zou dus aangenomen kunnen worden dat in 2003 en 2004 de bijdrage door het elektrolyseproces constant was (ca 500 kg voor de 10 VROM PAK’s) en de rest van de emissie op de anodeproductie terug te voeren is. Het ontbrekende jaar 2002 kan eventueel geïnterpoleerd worden. Fluctuaties afgelopen jaren en een aanzienlijk hogere emissie in het jaar 1990 kunnen verklaard worden door procesaanpassingen en moderniseringen. Net als het geval is bij Aldel (zie vorige paragraaf) is de specifieke emissie van de 10


22 / 55

VROM PAK’s uit de elektrolyse by Pechiney (ca 2 g/ton) veel lager dan de literatuurwaarden (zie vorige paragraaf). Onafhankelijke literatuur emissiefactoren voor de som van de 10 VROM PAK’s voor het bakken van anodes zijn helaas schaars. Er is één waarde beschikbaar van (EPA 1997) van 10,4 g/ton. Gegeven een geschatte productie van 120.000 ton anodes in 2005 zou dat neerkomen op ca. 1250 kg, vergelijkbaar met de bedrijfsopgave voor 2005 van 952 kg. De fluorantheen emissie die naast PAK totaal is opgegeven voor 2005 (1 kg) lijkt daarentegen op z’n minst een factor 100 te laag. Zo liggen de literatuurwaarden voor anodeproductie (de belangrijkste bron voor lichtere PAK’s voor Pechiney) tussen de 1,9 en 4,5 g/ton (EPA 1997; EEA 2006 en Wenborn 1999) wat bij een productie van 120.000 ton anodes 350 kg fluorantheen op zou leveren. Voor zowel de elektrolyse als het bakken van anodes zijn voor de vier EMEP PAK’s emissieprofielen beschikbaar uit de literatuur. Een profiel gerelateerd aan B(a)P voor de elektrolyse is in de vorige paragraaf gegeven (Tabel 1). Voor het anode bakproces kan op basis van Wenborn (1999), EPA (1997) en ER-Pechiney (1990) een soortgelijk gemiddeld profiel worden afgeleid. Dit is gegeven in Tabel 7. Tabel 7

Massaverhouding voor vier EMEP PAK’s ten opzichte van B(a)P, voor de productie van anodes.

Stof


Benzo[b]fluorantheen

5,8


1,5

Benzo[a]pyreen

1

Indeno[123cd]pyreen

2,1

De fractie B(a)P in de VROM 10 PAK’s kan voor zowel de elektrolyse als het bakken van de anodes eveneens uit de geciteerde literatuurbronnen geschat worden. Voor het elektrolyseproces wordt een waarde van rond de 5% gevonden en voor anodeproductie 0,5%. Gegeven de VROM 10 PAK emissies van respectievelijk 529 en 952 kg voor elektrolyse en anodeproductie (de bijschatting van 297 kg buiten beschouwing latend) wordt een B(a)P versus 10 van VROM-verhouding van 1 : 0,18 gevonden voor de B(a)P bijdrage van elektrolyse versus de anodeproductie bij Pechiney in het jaar 2005. Uit de bedrijfsopgave van totaal B(a)P, de 0,18:1 verdeelsleutel en de verhoudingen gegeven in Tabel 6 en Tabel 7 kan de emissie van de overige drie EMEP PAK’s worden geschat. De emissie van de drie andere EMEP PAK’s wordt aldus geschat (in plaats van uit de totale emissie van VROM PAK’s) omdat dit tot de relatief robuustste uitkomst leidt gezien het onzekere aandeel van laagmoleculaire PAK’s. Wanneer alle 10 VROM PAK’s in ogenschouw genomen worden dient te worden opgemerkt dat bij het bakken van de anodes in vergelijking tot het elektrolyseproces het aandeel van de meer vluchtige PAK’s (laagmoleculaire, bijvoorbeeld fluorantheen of fenanthreen) hoger is. Voor beide activiteiten geldt trouwens dat de lichtere PAK’s de bulk van de emissie van de 10 VROM PAK’s uitmaken.


Aluchemie Aluchemie produceert anodes voor de productie van primair aluminium. De huidige productie wordt op ca. 500.000 ton/jaar geschat, meer dan vier keer zo veel als Pechiney. Figuur 4 presenteert de geregistreerde emissie van PAK’s over de periode 1990 t/m 2005.

100 90 PAK (10 VROM)

80

Fluorantheen

70 Emissie (ton)

3.3

23 / 55

Naftaleen

60

Anthraceen

50

Fenanthreen

40

Benzo(a)pyreen

30 20 10 0 1990

1995

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Jaar Figuur 4

Verloop van geregistreerde PAK emissies voor Aluchemie.

Voor de jaren 1990 en 1995 worden naast het totaal voor de 10 VROM PAK’s vier individuele PAK componenten opgegeven (fluorantheen, naftaleen, anthraceen en fenanthreen). Vervolgens ontbreekt een aantal jaren waarna voor 2004 en 2005 weer de 10 VROM PAK’s, benzo(a)pyreen en fluorantheen geregistreerd zijn. Over het algemeen zijn de door Aluchemie opgegeven emissies aanzienlijk hoger dan die voor Aldel en/of Pechiney. De stijgende lijn die de emissie van de 10 VROM PAK’s laat zien over de afgelopen twee jaar zouden door een groei van de productie veroorzaakt zijn (van 400.000 naar 500.000 ton/jaar in de afgelopen 10 jaar). Ter validatie van de opgegeven emissie van de 10 VROM PAK’s kunnen de geregistreerde emissies met literatuurdata worden vergeleken. Er is uit de literatuur slechts één waarde beschikbaar voor de emissiefactor voor de 10 VROM PAK’s uit anode productie. (EPA 1997) suggereert 10,4 g/ton. Gegeven een geschatte productie van 500.000 ton anodes in 2005 zou dat neerkomen op ca. 5200 kg, veel minder dan de bedrijfsopgaven van 44-93 ton PAK. Toepassing van de emissiefactor die in de vorige paragraaf afgeleid is voor Pechiney voor 2005 zou ca. 4000 kg opleveren. Voor Aluchemie kan op basis van de geschatte productie een specifieke emissie van maar liefst rond de 200g PAK/ton worden afgeleid. Uit het ERI dossier voor 1995 blijkt dat het bedrijf de emissie van hoog- en laagmoleculaire teer apart opgaf met een onderlinge verhouding van 1 : 20. Van het


24 / 55

laagmoleculaire deel werd de samenstelling ook gespecificeerd. De vier EMEP PAK’s kwamen slechts voor minder dan 0,01% voor in dit mengsel. De samenstelling van de hoogmoleculaire (condenseerbare) teer was niet bekend terwijl juist daarin de vier EMEP PAK’s te verwachten zijn. Voor het schatten van de emissie van de EMEP PAK’s zijn de bedrijfsopgaves dus minder geschikt. Het bedrijf geeft voor 2004 en 2005 een B(a)P emissie van 146 respectievelijk 10 kg op. Voor B(a)P zijn meerdere literatuurwaarden beschikbaar voor de productie van anodes. Deze bedragen in g B(a)P/ton 0,029 (EPA 1997), 0,12 (EEA 2006), 0,0015 – 3 (IPPC 2001b) en 0,103 (Wenborn 1999) terwijl uit de bedrijfsopgave van Aluchemie voor 2004 - 2005 ca. 0,29 en 0,02 g B(a)P/ton kan worden afgeleid (500.000 ton productie). Dit is beter met de literatuur in overeenstemming dan de opgegeven emissie van de 10 VROM PAK’s. Aangezien er geen grote verschillen in de productie tussen 2004 en 2005 aannemelijk zijn bestaat er wel dus tussen 2004 en 2005 een opmerkelijk en onverklaard verschil in de B(a)P emissie waarbij 2005 dus uitzonderlijk laag te noemen is. Uit literatuurgegevens kan een gemiddeld PAK profiel voor de productie van anoden worden afgeleid. Tabel 7 uit de vorige paragraaf geeft dit profiel voor de 4 EMEP PAK’s. Dit profiel kan worden uitgebreid zodat alle 10 VROM PAK’s worden meegenomen. Tabel 8 geeft de geschatte gemiddelde hoeveelheid van de overige VROM 10 PAK’s relatief tot B(a)P. De onzekerheid van deze data is relatief groot. Tabel 8

Massaverhouding voor de overige VROM 10 PAK’s ten opzichte van B(a)P, voor de productie van anodes op basis van literatuurgegevens.

Stof

Verhouding massa ten opzichte van B(a)P ( B(a)P = 1 )

Naftaleen

7,4

Anthraceen

6,2

Fenanthreen

153

Fluorantheen

44

Benzo[a]anthraceen

1,5

Chryseen

7,4

Benzo[ghi]peryleen

4,7

Het gehalte B(a)P in het totaal van de 10 VROM PAK’s bedraagt volgens bedrijfsopgave voor 2004 en 2005 tussen de 0,012 en 0,21%. Literatuurwaarden (Wenborn 1999; EPA 1997) suggereren een B(a)P fractie van zo’n 0,3 tot 0,4%. Afgaande op de bedrijfsopgaven voor de jaren 1990 en 1995 zou het overgrote merendeel van de PAK emissies door Aluchemie verder uit naftaleen bestaan (ca. 70%). Fluorantheen en phenantreen dragen daarnaast ook nog in relatief hoge mate bij aan het totaal voor de 10 VROM PAK’s (3-11% en 5-10% achtereenvolgens). Misschien kan de voorzichtige conclusie getrokken worden dat indien de VROM 10 PAK emissietotalen opgegeven door Aluchemie correct blijken, de PAK emissie in verhouding veel meer vluchtigere componenten (naftaleen, fluorantheen, phenantreen) bevat dan voor vergelijkbare installaties bekend is en daarom zo hoog is.


25 / 55

Op basis van de verhoudingen gegeven in de Tabellen 2 en 3 kunnen uit de bedrijfsopgaves van Aluchemie voor de verschillende PAK’s (zie Figuur 4) telkens de emissies van de vier EMEP PAK’s (Benzo[b]fluorantheen, Benzo[k]fluorantheen, Benzo[a]pyreen en Indeno[123cd]pyreen) berekend worden. In beginsel bestaat de mogelijkheid om hierbij steeds van één van de wel gerapporteerde stoffen uit te gaan en vervolgens met de verhoudingen uit Tabel 2 en 3 de emissie van de overige componenten te schatten. Voor de jaren 1990 en 1995 zijn er vijf stoffen opgegeven en voor 2004 en 2005 drie (Figuur 4). Per jaar kunnen vervolgens de mediaan waardes van de aldus berekende vier EMEP PAK’s genomen worden als “beste schatting”. Dit levert het volgende resultaat op Tabel 9. Tabel 9

Beste schatting voor de emissie (kg) van de vier EMEP PAK’s voor Aluchemie voor de jaren 1990, 1995, 2004 en 2005.

Stof

1990

1995

2004

2005


443

339

1136

976


114

88

293

252

77

59

198*

170*

161

123

414

356

Benzo[a]pyreen Indeno[123cd]pyreen *

Bedrijfsopgave B(a)P 2004 en 2005 zijn 146 en 10 kg/B(a)P.

De emissie voor de ontbrekende jaren (2000 t/m 2003) zou eventueel door interpolatie geschat kunnen worden. 3.4

Corus Corus IJmuiden produceert primair ijzer en staal met ijzererts en steenkool als belangrijkste grondstoffen. Figuur 5 presenteert de geregistreerde emissie van PAK’s over de periode 1990 t/m 2005.


26 / 55

250 PAK (10 van VROM) Anthraceen Benzo(a)anthraceen

200 Emissie (ton)

Benzo(a)pyreen

150

Benzo(ghi)peryleen

100

Fenanthreen

Benzo(k)fluorantheen Chryseen Fluorantheen Indeno(123cd)pyreen Naftaleen

50 0 1990

1995

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Jaar Figuur 5

Verloop van geregistreerde PAK emissies voor Corus.

Voor de gehele periode 1990 t/m 2005 blijkt het totaal voor PAK’s volgens de VROM definitie te zijn geregistreerd. Het is niet moeilijk om in Figuur 5 een dalende trend voor deze stofgroep waar te nemen. Over de periode 1990 t/m 2000 neemt de emissie van de 10 VROM PAK’s af tot minder dan 1% van wat het in 1990 was. Daarna blijft deze emissie constant gedurende 2000 t/m 2005. Navraag in het ER systeem leert dat de VROM 10 PAK totalen voor 2000 t/m 2005 directe bedrijfsopgaven zijn, terwijl daarvoor de 1990 en 1995 emissie slechts voor circa een kwart directe bedrijfsopgave omvatte. Voor deze laatstgenoemde jaren werd de overige driekwart van de VROM 10 PAK emissie bijgeschat door middel van het toepassen van een stof profiel op de eveneens geschatte emissie van “Stoffen verhitting teer >500C”. Het blijkt dat de bulk van de emissie van “Stoffen verhitting teer >500C” afkomstig is van de Hoogovens nummer 6, en in het bijzonder nummer 7. De PAK emissie wordt veroorzaakt door het gebruik van (relatief grote hoeveelheden) teerhoudende “stamp- en vulmassa’s”. Hoog- en laagmoleculaire PAK’s verdampen/ontstaan hieruit waarbij het laagmoleculaire deel de gasreiniging passeert en vervolgens emitteert. In 1995 was men bezig over te schakelen op teer-vrije stamp- en vulmassa’s en waarschijnlijk werden er in 2000 geen teer-houdende producten meer toegepast. Hoogoven 7 is de laatste 15 jaar vrijwel onafgebroken in productie geweest dus een andere verklaring voor de enorme afname van de PAK emissie gedurende 1990 t/m 2000 lijkt er niet te zijn. Er werd verder door Corus aangegeven dat de PAK emissie naar de buitenlucht door het gebruik van teer-houdende stamp- en vulmassa’s geheel uit laagmoleculaire componenten bestaat. Daarom kan dan worden aangenomen dat de emissie van de (hoogmoleculaire) EMEP PAK’s te verwaarlozen is geweest. Voor de jaren 1990 en 1995 zijn ook de emissies van individuele VROM PAK componenten direct door Corus opgegeven. Deze hoeveelheden tellen echter niet op tot het totaal voor de 10 VROM PAK’s en betreffen andere bronnen. De emissie blijkt dan ook voor meer dan 90% (onder andere naftaleen) afkomstig te zijn van de cokesfabrieken en voor het overige deel hoofdzakelijk van de sinterfabriek. Voor 1990 en


27 / 55

1995 kan dus voor de vier EMEP PAK’s de bedrijfsopgave van Corus aangehouden worden als totaal, aangezien de vier EMEP PAK’s waarschijnlijk niet/nauwelijks voorkomen in het eerder besproken ongespecificeerde deel van de PAK emissie (zie boven). Bij zowel de cokesbatterijen als de sinterfabriek zijn in de jaren 90 milieumaatregelen getroffen en de emissie van VROM PAK’s wordt voor de cokesfabriek vanaf 2000 alleen nog als som opgegeven. De naftaleen emissie van de cokesfabrieken is kennelijk drastisch afgenomen na 1995 (Figuur 5), hetgeen niet direct verklaard kan worden op basis van de huidige informatie. De PAK emissie van de sinterfabriek valt na het in gebruik nemen van de nieuwe AIRFINE gaswassing in 1997 mogelijk onder de rapportagedrempel van 500 kg/jaar. In het BREF document voor de ijzer en staal industrie (IPPC 2001a) wordt voor zo’n installatie een emissiefactor van 110 mg/ton genoemd. Geschatte productie is 9.000.000 ton, wat in een emissie van een kleine 1000 kg PAK volgens de EPA 16 definitie zou resulteren. De som voor de 10 VROM PAK’s kan dan onder de 500 kg/jaar liggen. Zoals al gezegd is de door het bedrijf opgegeven PAK emissie voor 2000 t/m 2005 volledig afkomstig uit de cokesfabrieken. Voor de specificatie van deze emissie zou wellicht het PAK profiel dat door Corus is opgegeven voor 1990 en 1995 gebruikt kunnen. We hebben dit profiel vergeleken met twee andere PAK profielen voor cokesfabricage afkomstig uit de literatuur (EPA 1997 en EEA 2006). Zie Figuur 6.

EPA (1997) CORINAIR Corus 1990 - 1995

Be

Be

nz o[

a] B e an t n z n hr a o zo c B e [ b] [ a] en n z f l u o py e o[ r a r en k] f lu nth e or e n In a n e* de n o C th e [1 h r y n e 23 s cd en e Be ] p n z A nt y r e o[ h r ne gh ac e i] F l per ne uo y l ra e n e N n th ap e n Ph h e e n tal e an ne th re ne

Massa t.o.v. B(a)P

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

PAK Component * Geen data voor benzo(b)fluoranthene - Corus Figuur 6

Vergelijking van het PAK profiel voor cokesfabrieken; bedrijfsopgave Corus versus literatuur.

Het PAK profiel dat uit de bedrijfsopgave van Corus afgeleid is lijkt gegeven de grote onzekerheid in deze getallen in voldoende mate op literatuurdata dat dit profiel gebruikt


28 / 55

zou kunnen worden voor de specificatie van de opgegeven PAK emissie voor 2000 t/m 2005. Voor de vier EMEP PAK’s is in Tabel 5 het massapercentage ten opzichte van het VROM 10 totaal gegeven. De emissie van benzo[b]fluorantheen is bijgeschat op basis van literatuur data. Tabel 10

Percentage van de vier individuele EMEP PAK’s in de bedrijfsopgave van de 10 VROM PAK’s door Corus, vanaf het jaar 2000.

Stof

% van VROM 10

Benzo[a]pyreen

0,64


0,56


1,27

Indeno[123cd]pyreen

0,30

De B(a)P emissie van de cokesfabrieken zou dan in de periode 2000 t/m 2005 dan zo’n 2100 * 0,0064 = 13 kg bedragen. Literatuurwaarden voor de B(a)P emissiefactor variëren tussen de 0,8 en 430 mg B(a)P/ton coke (BREF). De specifieke emissie van de cokefabricage voor Corus is bij een geschatte productie van 2.000.000 ton dan 6,5 mg B(a)P/ton coke. De overige processen binnen Corus zoals de converters zijn in principe ook potentiële bronnen van PAK maar hoogstwaarschijnlijk ligt de emissie onder de drempelwaarde. 3.5

Samenvatting PAK emissie door de industrie Op basis van de bovenstaande discussie met betrekking tot PAK emissie door de Nederlandse industrie worden de volgende concrete suggesties gedaan ter verbetering van de registratie van deze stoffen: − Aan de hand van onderstaande tabel dient voor Aldel op basis van de bekende B[a]P emissie voor de jaren 1990 en 1995 de emissie van de overige drie EMP PAK’s te worden geschat (emissie in de jaren daarna valt onder de rapportagedrempel): Stof



1,3


1,5

Indeno[123cd]pyreen

0,33

− Voor Pechiney, voor de jaren dat de totale B(a)P emissie bekend is, dient deze uitgesplitst te worden in een bijdrage van het elektrolyseproces en een bijdrage van de anodebakkerij door een verhouding hiertussen aan te nemen van 1 : 0,18. Om de emissie van de andere EMEP PAK’s te schatten kan achtereenvolgens de bovenstaande tabel voor elektrolyse en de onderstaande, nu volgende tabel voor het bakken van anodes gebruikt worden.


Stof

29 / 55



5,8


1,5

Indeno[123cd]pyreen

2,1

− Voor Pechiney, voor de jaren dat er geen B(a)P emissie geregistreerd is, kan de emissie voor 2002 door interpolatie geschat worden en de emissie voor de jaren 1995 en 2000 aan de hand van de (wel geregistreerde) totale VROM 10 PAK emissie, door schaling van de 2001 B(a)P emissie. − Voor Aluchemie is de beste schatting van de emissie van de vier EMEP PAK’s voor de jaren 1990, 1995, 2004 en 2005 in onderstaande tabel gepresenteerd. De emissie in de overige jaren (2000 t/m 2003) kan door interpolatie worden geschat. Stof

1990

1995


443

339

1136

976


114

88

293

252

77

59

198

170

161

123

414

356

Benzo[a]pyreen Indeno[123cd]pyreen

2004

2005

− De totale jaarlijkse emissie van de vier EMEP PAK’s voor Corus in de periode 2000 t/m 2005 dient te worden geschat met behulp van de fracties in onderstaande tabel. Stof

% van VROM (10)

Benzo[a]pyreen

0,64


0,56


1,27

Indeno[123cd]pyreen

0,30

30 / 55



4

NOx emissies van kleine bronnen

4.1

Inleiding

31 / 55

Het Monitoringsprotocol Bijschatting Stationaire NOx Bronnen kleiner dan 20 MWth uit 2002 (Soest-Vercammen 2002) doet voorstellen voor emissiefactoren tot 2005. Het doel van dit hoofdstuk is om aan de hand van nieuwe informatie omtrent het opgestelde park aan gasverbruiktoestellen en ontwikkelingen in de technologie hierin een nieuwe serie NOx emissiefactoren voor te stellen voor de jaren 2006 tot en met 2012. Er is recente informatie beschikbaar en in dit hoofdstuk verwerkt met betrekking tot zowel het park als ook de emissiefactoren van verwarmingstoestellen in: − VROM onderzoek KWR2000. − Het jaarlijkse HOME onderzoek naar het energiegebruik van huishoudens (recentste tot 2002). − De studie van Gasunie naar kleine gasverbruiktoestellen uit 2003 (Agteren 2003). − De ECN studie naar de NOx uitstoot van kleine bronnen uit 2005 (Kroon 2005). − Daarnaast is contact opgenomen met Gastec voor informatie over de verschillende typekeurmerken en is een indicatie verkregen van de gemiddelde NOx emissie van nieuwe HR ketels. 4.2

Consumenten (huishoudens) De nieuwste modellen verwarmingsketels hebben een duidelijk lagere emissiefactor dan de oudere modellen. Daarom is onderzocht wat de emissiefactor voor NOx voor deze modellen precies is en hoe het verwarmingsketelpark nu en in de toekomst er gaat uitzien.

4.2.1

Huidige situatie in de emissieregistratie In de emissieregistratie wordt voor de emissieschatting van stikstofoxiden door consumenten (huishoudens) het totale energiegebruik van de huishoudens als emissieverklarende variabele toegepast en vermenigvuldigd met een gemiddelde emissiefactor die is opgebouwd uit de bijdragen van de verschillende gasverbruiktoestellen die in huishoudens staan opgesteld (Soest-Vercammen 2002). Zie Tabel 11 waarin de emissiefactoren staan vermeld die hiervoor in 2002 in het monitoringprotocol zijn voorgesteld.


32 / 55

Tabel 11

Overzicht NOx emissiefactoren voor 2000, 2002, 2004 en 2005 door consumenten (huishoudens) (Soest-Vercammen 2002).

Emissiefactor F in g/GJ

2000

2002

2004

2005

Verkenning

Huishoudens, aardgas

51

49

46

44

23

Kooktoestel

57

57

57

57

Keukengeiser

43

43

43

43

Badgeiser

40

40

40

40

(gemiddeld)

combi-tap

48

46

46

46

combi-vat

48

46

46

46

Gasboiler

57

57

57

57

Collectief

57

57

57

57

CV-ketels (conventioneel, VR)

57

57

57

57

CV-ketels (HR)

31

31

31

31

Lokale verwarming

71

71

71

71

Blokverwarming

57

57

57

57

Omdat in de emissieregistratie database geen afzonderlijke emissiefactoren opgenomen zijn, is ter verificatie voor de jaren 2004 en 2005 teruggerekend welke emissiefactoren voor NOx emissies door aardgasgebruik in huishoudens nu worden gebruikt. Deze emissiefactoren zijn bepaald uit het in de emissieregistratie opgenomen energieverbruik van de huishoudens en de geregistreerde NOx emissie, zie Tabel 12. Tabel 12

Energiegebruik, emissie en hieruit afgeleide NOx emissiefactor van aardgasgebruik door consumenten (huishoudens) (project emissieregistratie, maart 2007).

Emissieoorzaak

2005

Vuurhaarden consumenten

Aardgas

Emissie

EF

Aardgas

Emissie

EF

(verbrandingsemissies)

inzet (TJ)

(ton)

(g/GJ)

inzet (TJ)

(ton)

(g/GJ)

247400

11380

46

226785

9979

44

72636

3341

46

77118

3393

44

Hoofdverwarming woningen Warm water voorziening

4.2.2

2004

Koken

10707

493

46

11014

485

44

Totaal

330743

15214

46

314917

13856

44

Nieuwe informatie en ontwikkelingen Er zijn zoals in de inleiding gesteld een aantal bronnen die informatie bevatten over het energiegebruik van huishoudens en de gasverbruikstoestellen die hier staan opgesteld. Het VROM onderzoek KWR2000 bevat informatie over de kwaliteit van de woningvoorraad en de energie-installaties daarin. Voor het jaar 2000 wordt het volgende gezegd over verwarming:


33 / 55

“Het aantal ketels met een conventioneel rendement (CR) in de Nederlandse woningvoorraad geeft een forse afname te zien: tweederde van alle CR-ketels die in 1995 aanwezig waren, is inmiddels vervangen, grotendeels door een ketel met hoog rendement (HR-ketel). Het aandeel CR-ketels bedraagt in 2000 nog slechts 12 procent van alle woningen die beschikken over een individueel cv-systeem. Het aandeel HR-ketels is gestegen tot bijna veertig procent. Opvallend is dat de sociale huursector vooral kiest voor een ketel met een verbeterd rendement (VR-ketel), terwijl in koopwoningen meestal een HR-ketel wordt gekozen. Voor de verschillende bouwjaarklassen zien we overal een verschuiving van CR- naar HR-ketels optreden. Een substantieel aandeel in deze verbetering is toe te schrijven aan de nieuwbouw die aan de voorraad is toegevoegd. Het succes van de HR-ketel zal ongetwijfeld zijn veroorzaakt door de breed opgezette stimulering van HR-ketels, gekoppeld aan de vervangingscyclus van ketels in de orde van 15 tot 20 jaar. Het deel van de woningvoorraad dat is aangesloten op warmtelevering (blok- of stadsverwarming) is over de onderzochte periode vrijwel constant gebleven op circa 10 procent van de woningvoorraad”. De ECN studie naar NOx uitstoot van kleine bronnen (Kroon 2005) is uitgegaan van de BAK en HOME onderzoeken naar het energiegebruik van consumenten en heeft een emissieschatting gemaakt door dit energieverbruik te combineren met specifieke emissiefactoren, zie Tabel 13. Tabel 13

Parkverdeling en emissiefactoren van energietoestellen bij consumenten (huishoudens) voor 2002 (Kroon 2005).

Type installatie

Aantal installaties Gasverbruik Gasverbruik Emissiefactor NOx uitstoot [×1000]

3

[m /jaar]

[PJ]

Conventionele CV-ketels+VR <30 kW

708

1507

Conventionele en VR combi <30 kW

2344

1900

141

533

1363

1764

Lokale verwarming (kachels, haarden)

[kton]

56

1,89

56

7,89

23

30,8

0,71

1719

96

30,8

2,96

551

1100

19,2

70

1,34

Blokverwarming (centrale ketels etc.)

451

1100

15,7

56

0,88

Stadsverwarming

235

pm

Overig (olie, kolen etc.)

114

pm

Keukengeisers

763

245

5,9

42

0,25

Badgeisers

511

305

4,9

39,2

0,19

Gasboilers

86

545

1,5

56

0,08

504

545

8,7

56

0,49

5322

62

10,4

56

0,58

-

-

48

17,27

HR CV-ketels <30 kW HR combiketels <30 kW

Collectief Kooktoestellen Totaal huishoudens

33,8

[g/GJ]

360

In Tabel 13 is te zien dat de grootste bijdrage in zowel energiegebruik als de emissies wordt veroorzaakt door de inzet van centrale verwarming (CV)installaties.


34 / 55

Verder is te zien dat de gemiddelde NOx emissiefactor voor 2002 in Tabel 13 met 48 g/GJ niet significant afwijkt van het voorstel uit het TNO protocol voor 2002 zoals weergegeven in Tabel 11 van 49 g/GJ (Soest-Vercammen 2002). De NOx emissies van verwarmingstoestellen worden gereguleerd door het besluit typekeuring verwarmingstoestellen1 waaraan CV ketels sinds 1996 dienen te voldoen, zie Tabel 14. Het typekeur deelt de toestellen in naar het type brander. Over het algemeen kan worden gesteld dat in conventionele ketels atmosferische branders zijn geïnstalleerd, in VR ketels branders met een ventilator en in HR ketels zogenaamde voorgemengde branders worden gebruikt. Door het wegvallen van de subsidie op HRketels wordt niet verwacht dat het huidige percentage in de verkoop van zo’n 85% naar 100% zal doorgroeien, maar eerder dat een deel VR zal blijven. VR-ketels hebben meestal een brander met een hogere NOx-uitstoot. In Nederland worden echter ook HRketels verkocht die een ventilatorbrander hebben en rond 20 g/GJ uitkomen en HRketels met volledig voorgemengde brander die bijna 10 g/GJ halen (Kroon 2005). Tabel 14

NOx regelgeving voor CV toestellen: Besluit typekeuring verwarmingstoestellen luchtverontreiniging stikstofoxiden (VROM 1996).

Type brander

NOx-uitworpnormen 3

NOx

[mg/m bij 3% zuurstof]

Emissiefactor

gemiddelde waarden

[g/GJ]

Atmosferische branders en luchtverwarmers

157

44

Ventilatorbranders

105

29

Volledig voorgemengde atmosferische branders en

70

20

ventilatorbranders

Het Gasunie-rapport noemt een emissiefactor van 30,8 g/GJ voor HR CV ketels (Agteren 2003). Volgens ECN blijken in de praktijk nieuwe HR ketels echter reeds rond de 20 g/GJ te zitten of lager. ECN stelt voor als gemiddelde emissiefactor in 2000 27 g/GJ, in 2002 24 g/GJ, in 2010 21 g/GJ en in 2020 20 g/GJ. ECN hanteert voor de emissieberekeningen tot 2020 een lijst met emissiefactoren die deels is gebaseerd op de factoren uit het TNO protocol en deels is bijgewerkt. De Tabel 15 hieronder geeft deze factoren weer, met tussen haakjes de factoren die verschillen van de waarden uit het monitoringsprotocol van TNO uit 2002. Bij deze tabel is in vet aangegeven op welke punten deze schatting afwijkt van de huidige emissiefactoren uit het protocol (SoestVercammen 2002). Ter illustratie zijn andere installaties die op dit moment nog niet in de berekening voor de emissieregistratie worden meegenomen maar wel door ECN zijn ingeschat cursief gemaakt. Alleen in de vervangingsmarkt worden nog nieuwe gaskachels geplaatst. Het Gasunierapport spreekt van 70 g/GJ voor lokale verwarming (Agteren 2003). Het TNO protocol hanteert een waarde van 71 g/GJ. Nieuwe woningen worden niet meer met gaskachels uitgevoerd. Door de ombouw van lokale verwarming naar centrale verwarming is dit een krimpende markt. Gaskachels hebben een atmosferische brander en vallen niet onder de typekeuringseis voor CV-ketels. 1

Besluit typekeuring verwarmingstoestellen luchtverontreiniging stikstofoxiden van januari 1996 op grond van de Wet inzake de luchtverontreiniging. Stelt eisen aan de uitstoot van NOx en VOS van verwarmingstoestellen. De eisen gelden voor producenten van verwarmingstoestellen.


35 / 55

Het Gasunie-rapport spreekt van 42 g/GJ voor keukengeisers en 39,2 g/GJ voor badgeisers. ECN heeft deze cijfers overgenomen. NOx emissiefactoren voor van energiegebruik consumenten (huishoudens), (Kroon 2005).

Tabel 15

[g NOx/GJ brandstof] Warmte en kracht met brandstofcellen Warmte en kracht kleine gasturbine/stirling Warmte en kracht gasmotor

2000

2005

2010

2015

2020

1

1

1

1

1

25

25

25

25

25

260

217

174

150

126

Duurzaam (zon/wind)

0

0

0

0

0

Elek. verbr. Koken

0

0

0

0

0

Gasverbr. Koken

57

57

57

57

57

CV en combiketel (convent. en VR)

53 (57)

51 (52)

48

46

44

CV en combiketel (HR)

27 (31)

24 (30)

21

21

20

Gasmotorwarmtepomp

63

63

63

63

63

Elektrisch warmtepomp combiketel Olieketel Elektrische warmtepomp ruimteverw. Kolen kachel

0

0

0

0

0

46

39

31

31

30

0

0

0

0

0

75

75

75

75

75

Gaskachel

71

71

71

71

71

Oliekachel

40

40

40

40

40

Oliekachel

50

50

50

50

50

Houtkachel/openhaard

75

75

75

75

75

4

4

4

4

4

10

10

10

10

10

Elektrische warmtepomp Absorptie warmtepomp op gas Ruimte verwarming met zon

0

0

0

Gas-geiser

42 (43)

0

42 (43)

0

42

42

42

Efficiënte gas-geiser

39

39

39

39

39

Elektrische boiler

0

0

0

0

0

Olie-geiser/boiler

40

40

40

40

40

Elektrische warmtepomp boiler

0

0

0

0

0

Zonneboiler elektrisch naverwarmt

0

0

0

0

0

14

14

14

14

14

Zonneboiler gas naverwarmt

4.2.3

Voorstel voor een emissiefactor In deze paragraaf wordt nu op basis van de voorgaande informatie een voorstel gedaan voor nieuwe NOx emissie-factoren voor het aardgas gerelateerde energieverbruik van huishoudens (verwarming, warm water en koken). Dit voorstel is deels gebaseerd op de voorspellingen van emissiefactoren door ECN (Kroon 2005), zoals vermeld in Tabel 15. In de huidige situatie is het energieverbruik van consumenten verdeeld over een drietal activiteiten, namelijk warmtevoorziening, tapwaterverwarming en koken. Om voor de toekomstige jaren tot 2012 een emissiefactor af te leiden voor het aardgasverbruik in huishoudens zijn de volgende stappen gevolgd: − er is jaarlijks een parkverdeling geschat voor de installaties voor verwarming op aardgas, weergegeven in Tabel 16. − de emissiefactoren van de installaties in de parkverdeling zijn vervolgens geschat en weergegeven in Tabel 17.


36 / 55

− aan de hand van de parkverdeling en de ontwikkeling van emissiefactoren is tenslotte een gecombineerde emissiefactor opgesteld, zie Tabel 18. Tabel 16

Inschatting van brandstofverdeling over installaties voor aardgas hoofdverwarming woningen (huishoudens).

Emissieoorzaak

2002

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%


10%

8%

7%

6%

6%

5%

4%

3%

3%


43%

33%

30%

27%

24%

20%

17%

14%

11%

HR combiketels <30 kW

29%

39%

42%

45%

48%

51%

55%

58%

61%

HR CV-ketels <30 kW

7%

9%

10%

11%

12%

12%

13%

14%

15%


6%

6%

6%

6%

6%

6%

6%

6%

6%

Toelichting bij Tabel 16: De brandstofverdeling die door ECN is opgesteld voor 2002, (en is weergegeven in Tabel 13) is gebruikt als referentie. Er is geen informatie bekend over ontwikkelingen in installaties voor blokverwarming en lokale verwarming en daarom zijn deze voor de jaren tot 2012 niet aangepast. ECN (Kroon 2005) verwacht dat in 2012 circa 85% van de verwarminginstallaties uit HR ketels zal bestaan. Het geschatte aandeel HR (als vervanging van conventioneel en VR) is voor de tussenliggende jaren geschaald met het bekende deel uit 2002 en deze verwachting voor 2012. Tabel 17

Voorstel voor emissiefactoren voor installaties voor aardgas hoofdverarming (huishoudens).

Emissie factor (g/GJ)

2002

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


56

56

52

47

43

38

34

34

34


56

51

50

50

49

49

48

44

44


56

51

50

50

49

49

48

44

44

HR combiketels <30 kW

31

24

23

23

22

22

21

20

20

HR CV-ketels <30 kW

31

24

23

23

22

22

21

20

20


70

71

71

71

71

71

71

71

71

Toelichting bij Tabel 17: De tussenliggende emissiefactoren voor de jaren 2005 tot en met 2012 zijn geschaald aan de hand van de emissiefactoren die door ECN zijn voorgesteld voor 2005 en worden verwacht voor 2010 (of 2012). Tabel 18 Voorstel voor emissiefactoren NOx uit aardgas van consumenten (huishoudens). Emissie factor (g/GJ)

2002

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Hoofdverwarming woningen

50

43

40

38

35

33

30

28

27

Warm water voorziening

48,3

48,3

48,3

48,3

48,3

48,3

48,3

48,3

48,3

Koken

57

57

57

57

57

57

57

57

57

Totaal Gewogen

49,8

44,6

42,8

41,0

39,3

37,5

35,7

33,9

33,2

Toelichting bij Tabel 18: Alleen de emissiefactor voor hoofdverarming van woningen is opnieuw geschat. Voor warmwatervoorziening en koken zijn geen ontwikkelingen bekend of voorzien en wordt (ook in de ECN en GasUnie studies) de bekende emissiefactor uit het TNO Protocol


37 / 55

aangehouden. Daarbij speelt ook mee dat de NOx emissies van de huishoudens vooral worden bepaald door de verwarmingsinstallaties. De gemiddelde emissiefactor is bepaald aan de hand van het gewogen gemiddelde van de aardgasverdeling over deze drie posten voor 2006 (warmwater 24%, verwarming, 72% en koken 3%). 4.3

Handel, Dienstverlening en Overheden In de sector Handel, Dienstverlening en Overheden (HDO) staan zowel verwarmingstoestellen opgesteld als gasmotoren. Gasmotoren staan vooral in de gezondheidszorg bij ziekenhuizen als noodvoorziening. Ontwikkelingen en emissiefactoren van gasmotoren zijn beschreven in het volgende hoofdstuk, de resultaten daarvan zijn meegenomen in de gemiddelde emissiefactor voor de gehele HDO. In tegenstelling tot de particuliere huishoudens zijn voor de HDO geen goede inventarisaties van gasverbruikstoestellen beschikbaar. De betrouwbaarheid van de cijfers voor HDO is niet van hetzelfde niveau als dat voor huishoudens omdat regelmatig onderzoek, zoals het BAK en HOME voor kleinverbruikers niet voor andere marktsectoren zoals HDO wordt uitgevoerd. De inventarisatie van GasUnie uit 2003 (Agteren 2003) geeft wel informatie over gasverbruiktoestellen voor HDO als onderdeel van de zakelijke markt, maar baseert deze vooral op de eerdere studie uit 2000 (Aptroot 2000). De reikwijdte van de inventarisatie in de HDO zijn de alle gasverbruiktoestellen in de handel, dienstverlening, overheid en bouw en ook de kleine ketels (<900 kW) in de industrie voor zover ze worden gebruikt voor ruimteverwarming of warmwater.

4.3.1

Huidige situatie in de emissieregistratie In de emissieregistratie wordt voor de emissieschatting van stikstofoxiden door HDO het totale energiegebruik van de HDO als emissieverklarende variabele toegepast en vermenigvuldigd met een gemiddelde emissiefactor. Deze NOx emissiefactor is opgebouwd uit de bijdragen van de verschillende gasverbruiktoestellen die in deze sector staan opgesteld. Zie Tabel 19 waarin de NOx emissiefactoren staan vermeld die hiervoor in 2002 zijn voorgesteld (Soest-Vercammen 2002). Tabel 19

Overzicht NOx emissiefactoren voor 2000, 2002, 2004, 2005 voor HDO (Soest-Vercammen 2002).

EF in g/GJ

2002

2004

2005

Verkenning 20

Huidige totaal gemiddelde EF Aardgas HDO

73

70

69

68

HDO, aardgas Verwarming (zonder WKK)

52

52

51

50

57

57

55

52

CV-ketels (conventioneel, VR)

*

2000

CV-ketels (HR)

31

31

30

30

Ketel

57

57

55

52

Heteluchtkanon

57

57

57

57

Luchtverwarmer

63

63

63

63

Blokverwarming

57

57

57

57

Voor informatie over gasmotoren, zie hoofdstuk 4.4.

Omdat in de emissieregistratie database geen afzonderlijke emissiefactoren opgenomen zijn, is ter verificatie voor de jaren 2004 en 2005 teruggerekend welke emissiefactoren


38 / 55

voor NOx emissies door aardgasgebruik in HDO nu worden gebruikt. Deze emissiefactoren zijn bepaald uit het in de emissieregistratie opgenomen energieverbruik van de sector HDO en de geregistreerde NOx emissie, zie Tabel 20. Tabel 20

Energiegebruik, NOx emissie en hieruit herleide NOx emissiefactor van HDO (project emissieregistratie, maart 2007).

Emissiebron

2004 Aardgas

NOx EF

Aardgas

inzet (TJ)

(kg)

(g/GJ)

inzet (TJ)

3731

186560

50

3647

182370

50

176094

12854876

73

187465

12520649

67

3768.399

22

4023.585

22

SBI 45: Bouwnijverheid, verbrandingsemissies HDO, verbrandingsemissies

2005

NOx Emissie

SBI 41: Waterleidingbedrijven, verbrandingsemissies

171,3

NOx Emissie

NOx EF

(kg)

(g/GJ)

182,9

Zoals te zien is in Tabel 20 wordt de NOx emissie binnen de HDO sector vooral bepaald door de post “HDO, verbrandingsemissies”. De gemiddelde emissiefactor voor verbrandingsemissies voor 2004 van 73 g/GJ is hoger dan de in het protocol uit 2002 voorgestelde emissiefactor van 69 g/GJ voor aardgas in de HDO. Voor 2005 wordt in de emissieregistratie een waarde van 67 g/GJ gehanteerd die meer in de buurt komt van de in 2002 voorgestelde 68 g/GJ. 4.3.2

Tabel 21

Nieuwe informatie en ontwikkelingen GasUnie (Agteren 2003) heeft een schatting gemaakt van de verwarmingstoestellen in de HDO. Deze schatting is voor een belangrijk deel gebaseerd op toestelverkoopcijfers uit 1999 aangevuld met gegevens en schattingen over het aantal aansluitingen en de omvang van de vervangingsmarkt. Deze schatting is in de studie van ECN uit 2005 overgenomen uit het GasUnie rapport, waarbij de emissiefactoren enigszins zijn aangepast omdat met andere specifieke rookgashoeveelheden is gerekend. Geschat wordt dat de betrouwbaarheid van de gegevens in Tabel 21 circa 25% is (Kroon 2005). Parkinformatie, energiegebruik, emissiefactor en emissie van verwarminginstallaties in de HDO voor 1999 (Kroon 2005).

Verwarmingsinstallaties in HDO

Conventioneel CV-ketels+VR Ketels (>120 kW en <900 kW)

Aantal

Gasverbruik

installaties

in

Gasverbruik

Emissiefactor

NOx uitstoot

[×1000]

m /jaar

[PJ]

[g/GJ]

[kton]

470

4520

67,2

3

56

3,77

20

14000

8,9

HR CV-ketels (>30 kW en <120 kW)

300

4000

38,0

Luchtverwarmers

104

11000

36,2

61,6

2,23

50

10000

15,8

56

0,89

Hete luchtkanonnen Totaal

944

166,1

56

0,50

30,8

1,17

8,55

De verwarmingsinstallaties in de HDO vallen, voor wat NOx-emissies betreft, onder het typekeuringseis CV-ketels en een deel onder BEES B. Voor de kleinere CV ketels zullen de ontwikkelingen die worden gezien voor de huishoudelijke markt ook in de HDO van toepassing zijn.


39 / 55

Hete luchtkanonnen vallen echter niet onder een specifieke regelgeving. In het Gasunierapport wordt aangegeven dat luchtverwarmers in principe aan de toekomstige eis van 70 mg/m3 kunnen voldoen. ECN heeft hierover enkele fabrikanten benaderd die dit beeld bevestigden. 4.3.3

Voorstel voor een emissiefactor Om voor de jaren tot 2012 een NOx emissiefactor door aardgasgebruik in de HDO te kunnen schatten is voor deze periode per jaar zowel een parkverdeling als ook een emissiefactor ingeschat voor gasverbruikstoestellen. Dit is als volgt gedaan. Parkverdeling In de parkverdeling voor 1999 ontbreken (zie Tabel 21) de gasmotoren. De parkverdeling die voor de emissieregistratie nodig is dient hiervoor uitgebreid te worden met gasmotoren als emissie-oorzaak. Dit is gedaan aan de hand van de verdeling en energieinzet van gasmotoren over de bedrijfsgroepen uit het CBS gasmotorenbestand en de totale energie-inzet in de HDO zoals opgenomen in de emissieregistratie voor 2004. Met deze twee gegevens is een inschatting gemaakt van het aandeel gasmotoren in de HDO. Met een totale aardgas inzet van 176094 TJ in de HDO (Tabel 20, HDO, verbrandingsemissies) in 2004 en een WKK inzet van 17925 TJ (Gezondheidszorg , Overige industrie, Overige producenten, (CBS 2007)) komt het aandeel gasmotoren in 2004 op ca. 10%. Aangezien er verder geen informatie is over ontwikkelingen op dit gebied wordt dit aandeel aangehouden voor de gehele periode tot 2012. Verder is de parkverdeling geschat op basis van: − de verdeling voor 1999 van GasUnie, die ook wordt gehanteerd door ECN; − het berekende aandeel van gasmotoren in 2004, deze is voor het jaar 2004 additioneel boven op de verdeling gezet die gegeven was voor 1999; − de veronderstelling dat het aandeel van HR CV ketels in de HDO een gelijke ontwikkeling zal volgen als voor huishoudens, namelijk in 2012 ca. 85% HR ketels; − gelijk aandeel van inzet van luchtverwarmers, hete luchtkanonnen en gasmotoren.

Tabel 22

Voorstel voor brandstofverdeling over het park van aardgastoestellen in de HDO.

Parkverdeling

1999

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Conventioneel CV-ketels+VR

40%

36%

33%

29%

25%

22%

18%

15%

11%

7%

Ketels (>120 kW en <900 kW)

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

5%

23%

21%

24%

28%

31%

35%

38%

41%

45%

48%

Luchtverwarmers

22%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

Hete luchtkanonnen

10%

9%

9%

9%

9%

9%

9%

9%

9%

9%

10%

10%

10%

10%

10%

10%

10%

10%

10%

(op basis energie-inzet)


Gasmotoren

Emissiefactoren Per jaar is behalve een parkverdeling tevens de emissiefactor ingeschat voor de gasverbruikstoestellen, zie Tabel 23. Hierbij zijn de ontwikkelingen die worden verwacht voor de CV ketels (zowel conventioneel, VR als HR) als analoog aan die voor de huishoudelijke markt beschouwd. Met betrekking tot de grotere ketels (>120 kW en <900 kW) worden de aannamen gedaan door ECN overgenomen (Kroon 2005). Hierbij zijn de


40 / 55

waarden voor 2005, 2010 en 2015 gebruikt, waarbij de waarden voor de tussenliggende jaren zijn geïnterpoleerd. De emissiefactor van de gasmotoren is zoals onderbouwd in het volgende hoofdstuk. Tabel 23 bevat tenslotte ook een met de parkverdeling gewogen emissiefactor die gebruikt kan worden in combinatie met de totale aardgasinzet voor de post “HDO, verbrandingsemissies” uit Tabel 20. Tabel 23

Voorstel voor emissiefactoren van aardgastoestellen in de HDO.

Parkverdeling

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Conventioneel CV-ketels+VR

51

50

50

49

49

48

44

44

Ketels (>120 kW en <900 kW)

38

37

36

36

35

34

33

32


24

23

23

22

22

21

20

20

Luchtverwarmers

62

62

62

62

62

62

62

62


Hete luchtkanonnen Gasmotoren Totaal Gewogen

56

56

56

56

56

56

56

56

217

208

203

199

197

174

169

164

63

61

59

57

55

52

49

48

4.4

WKK gasmotoren

4.4.1

Inleiding In de industrie, maar vooral ook in de tuinbouw worden steeds meer gasmotoren ingezet. Er is een schatting gemaakt van de penetratiegraad en er is gekeken naar specifieke emissiefactoren om de NOx emissieschatting te kunnen verbeteren. Omdat gasmotoren in diverse sectoren worden ingezet is gekozen om deze in een losse paragraaf te behandelen. Gasmotoren zijn zuigermotoren die als brandstof meestal aardgas en soms fermentatiegas gebruiken. De gasmotor drijft rechtstreeks een generator aan waarmee de elektriciteit wordt opgewekt. Het warme koelwater wordt meestal voor verwarmingsdoeleinden gebruikt. Gasmotoren worden vaak toegepast in de glastuinbouw en in de gezondheidszorg. De vermogens van gasmotoren variëren volgens de meta-informatie gegeven door CBS van enkele kWe tot ongeveer 2 MWe (CBS 2006).

4.4.2

Huidige situatie in de emissieregistratie In de emissieregistratie wordt voor de emissieschatting van stikstofoxiden door gasmotoren het energiegebruik van HDO (en landbouw) als emissieverklarende variabele toegepast en vermenigvuldigd met een gemiddelde emissiefactor. Zie Tabel 24.


Tabel 24

41 / 55

Overzicht NOx emissiefactoren voor 2000, 2002, 2004, 2005 door HDO en Landbouw WKK (Soest-Vercammen 2002).

EF in g/GJ

2000

2002

2004

2005

Verkenning

HDO, aardgas WKK

328

295

295

295

140

WKK (SBI-80)

357

301

301

301

WKK (SBI-85)

330

301

301

301

WKK (SBI91-99)

276

271

271

271

286

276

276

276

Landbouw, aardgas WKK

140

Omdat de HDO in de vorige paragraaf is behandeld is hier alleen voor de landbouw bekeken hoe de WKK in de emissieregistratie database is opgenomen. Voor de jaren 2004 en 2005 is hiertoe uit de emissieregistratie zelf afgeleid welke emissiefactoren voor landbouw nu worden gebruikt door deze terug te rekenen uit het energieverbruik en de geregistreerde NOx emissie, zie Tabel 25. Dit is echter meer dan alleen het WKK energiegebruik en omvat ook energiegebruik van ketels etc. Tabel 25

Emissieverklarende variabele, emissiefactor en emissie van energiegebruik landbouw voor 2004 en 2005.

Vuurhaarden landbouw, aardgas (verbrandingsemissies)

akkerbouwbedrijven

2004 TJ

47

verdeling

0,038%

2005 NOx

EF

(kg)

g/GJ

TJ

3008

64

47

verdeling

0,038%

NOx

EF

(kg)

g/GJ

3008

64

graasdierbedrijven

1359

1,1%

86976

64

1359

1,1%

86979

64

bloem(bollen)bedrijven

1340

1,1%

85760

64

1340

1,1%

85763

64

133

0,11%

8512

64

133

0,11%

8512

64

86

0,07%

5504

64

86

0,07%

5504

64

hokdierbedrijven legkippen boomkwekerijbedrijven hokdierbedrijven varkens

2585

2,1%

165440

64

2585

2,1%

165446

64

champignonbedrijven

1014

0,82%

64896

64

1014

0,82%

64898

64

hokdierbedrijven overige hokdieren

813

0,66%

52032

64

813

0,66%

52034

64

combinatiebedrijven

934

0,75%

59776

64

934

0,75%

59778

64

glasbloemenbedrijven

66175

53%

6617500

100

66177

53%

6617735

100

glasgroentebedrijven

45546

37%

4554600

100

45548

37%

4554762

100

2944

64

46

2944

64

250112

64

3908

250121

64

11957060

96

123990

11957484

96

opengrondsgroentebedrijven overige tuinbouwbedrijven Totaal (gemiddelde)

46 3908 123986

0,037% 3,2%

0,037% 3,2%

Uit Tabel 25 kan worden gezien dat het vooral de glasbloemenbedrijven en glasgroentebedrijven zijn die bepalend zijn voor de NOx emissies van de landbouw. Dit zijn de bedrijven die werken met door ketels en WKK systemen verwarmde en belichte kassen. De gemiddelde emissiefactor die in Tabel 25 voor 2004 en 2005 voor de landbouw


42 / 55

afgeleid is met 96 g/GJ als vergelijkbaar te beschouwen met de emissiefactor van 98 g/GJ die in het TNO protocol is voorgesteld (Soest-Vercammen 2002). 4.4.3

Nieuwe informatie en ontwikkelingen Alle recente studies en inventarisaties waarin gasmotoren in Nederland zijn meegenomen (Agteren 2003; Van Dijk 2004; Kroon 2005) baseren de schattingen van de stikstofoxidenemissie van het Nederlandse gasmotorpark op de aanname dat de actuele NOx-emissie van een in een bepaald jaar geplaatste gasmotor gelijk is aan de in dat jaar geldende emissie-eis. Het meest recente overzicht is gegeven in het GasUnie rapport uit 2004: “Inventarisatie CH4- en NOx-emissiereductie voor aardgasmotoren” (Van Dijk 2004) dat is uitgevoerd voor SenterNovem. Dit overzicht is overgenomen in Tabel 28. De perioden komen overeen met de periode waarbinnen een bepaalde emissie-eis voor NOx van kracht was/is. Het overzicht uit Tabel 28 is gebaseerd op het Gasmotorenbestand van het CBS (CBS 2006). Tabel 26 geeft als extra informatie de verdeling het Nederlandse gasmotorpark vanaf 2000 over de diverse SBI-groepen. Hieruit blijkt dat veruit de meeste gasmotoren in de glastuinbouw staan. Hierna volgen industrie en gezondheidszorg. Tabel 26

Ontwikkeling van gasmotoren over de bedrijfsgroepen (CBS 2006).

Bedrijfsgroepen

2000

2001

2002

2003

2004

Afvalverbranding

23

22

19

17

17

17

Chemie

16

16

15

13

13

14

Distributiebedrijven

81

79

77

76

75

73

Gezondheidszorg

512

513

506

459

460

455

Land- en tuinbouw

2148

2043

1972

1896

1966

1996

61

60

59

53

49

52

871

876

865

819

799

805

4

4

4

4

4

4

Raffinaderijen en winningsbedrijven

14

13

13

13

13

13

Voeding en genotsmiddelen

40

41

41

37

37

37

3770

3667

3571

3387

3433

3466

Overige industrie Overige producenten Papier

Totaal decentraal *

Zijn voorlopige cijfers.

Tabel 27 geeft vervolgens van het meest recente jaar 2004 uit het CBS bestand gegevens over de inzet van deze gasmotoren.

2005*


Tabel 27

43 / 55

Inzet van gasmotoren in de verschillende bedrijfsgroepen (CBS 2006).

Bedrijfsgroepen

Opgesteld

Inzet; Fysieke

Inzet; Fysieke

Opgesteld

vermogen; Aantal

eenheden;

eenheden; Totaal

vermogen;

installaties

Aardgas inzet

inzet (TJ)

(absoluut)

(1000 m )

Afvalverbranding

17

5983

477

16

Chemie

13

5094

161

6

Distributiebedrijven

75

38424

1254

33

Gezondheidszorg

460

227751

7208

160

Land- en tuinbouw

1966

1005017

31895

1042

49

20787

658

30

799

264232

10059

271

4

589

77

2

13

10910

345

13

37

23500

779

19

3433

1602287

52914

1592

Overige industrie Overige producenten Papier Raffinaderijen en

3

Elektrisch vermogen (MWe)

winningsbedrijven Voeding en genotsmiddelen Totaal decentraal

In Tabel 28 is verder onderscheid gemaakt tussen WKK’s met en zonder rookgasreinigers van verschillende plaatsingsperioden. De WKK’s met rookgasreiniging zijn WKK’s die in de tuinbouw staan opgesteld en welke zijn bedoeld voor CO2-bemesting van de gewassen. Tabel 28

Brandstofverbruik en stikstofoxidenemissie van WKK in 2002 (Van Dijk 2004).

Categorie

Periode

Brandstofver- NOx-emissie(-eis) bruik in 2002

Kleiner dan 50 kWe -

NOx-emissie in 2002

PJ

g/GJ

kton

0,1

800

0,1

Vanaf 50 kWe en

Geplaatst tot 29-05-87

1,4

500

0,7

zonder rookgas-

Geplaatst van 29-05-87 tot 01-08-90

4

800

3,2

Geplaatst van 01-08-90 tot 01-01-94

14,3

270

3,9

Geplaatst vanaf 01-01-94

29,8

140

4,2

4,5

30

0,1

54,1

-

12,2

reiniger

Met rookgasreiniger Totaal

Deze emissiefactoren in Tabel 28 komen overeen met degene die het TNO protocol hanteert voor WKK. Alleen de emissiefactor voor WKK <50kWe is met 900 g/GJ hoger dan de door GasUnie voorgestelde 800 g/GJ (Van Dijk 2004). Met ingeschakelde rookgasreiniger (ureuminjectie) hebben tuinbouw gasmotoren een NOx-emissiefactor van ongeveer 30 g/GJ. Met uitgeschakelde rookgasreiniger is de specifieke NOx-emissiefactor van de gasmotor over het algemeen gelijk aan de


44 / 55

geldende emissie-eis (het merendeel van deze gasmotoren is in de periode na 01 januari 1994 geplaatst). In de CBS-gegevens is helaas niets bekend over de verhouding tussen draaiuren met ingeschakelde resp. uitgeschakelde rookgasreiniger. GasUnie veronderstelt echter dat het in 2002 realistisch was om te veronderstellen dat deze gasmotoren in 2002 preferent met ingeschakelde rookgasreiniger hebben gedraaid. Dit is anno 2007 niet meer zo waarschijnlijk omdat de tarieven voor teruglevering aan het net significant gestegen zijn en de WKK’s meer draaiuren maken dan er CO2 behoefte is. Het is de vraag of de specifieke NOx-emissie van 30 g/GJ die aan de categorie motoren met rookgasreiniging voor CO2-bemesting is toegekend dan ook terecht is. De recentste update van het gasmotorenbestand van CBS is uit 2004 en bevat geen significante wijzigingen met de data die door ECN is gebruikt. De emissie van gasmotoren op aardgas in WKK-installaties is door ECN (Kroon 2005) berekend voor 2002, met de CBS/COGEN cijfers van begin 2004 en wijkt af van de resultaten van het GasUnie onderzoek uit 2003. In Tabel 29 staat deze berekening weergegeven. Deze komt met ruim 14 kton NOx hoger uit dan de berekening door GasUnie die op ca. 12 kton zit. Tabel 29

Berekening emissiefactor 2002 op basis van gasmotorpark op aardgas in 2002 (Kroon 2005).

Jaar van

Aantal

plaatsing

motoren

Vermogen Aardgasverbruik Aardgasverbruik Gemiddelde emissie (eis) NOx-emissie [kWe]

[1000 m /j]

[TJ]

Onbekend

481

180758

196995

6235

500

3117

tot 1983

37

16090

19929

631

500

315

1984

11

3265

10236

324

500

162

1985

22

5781

3811

121

500

60

1986

14

1850

1884

60

500

30

1987

34

10129

9945

315

675

212

1988

74

25961

33889

1073

800

858

3

[g/GJ brandst.]

[ton/j]

1989

98

31239

45482

1440

800

1152

1990

127

41117

48501

1535

579

889

1991

246

87844

96354

3050

270

823

1992

310

110161

130584

4133

270

1116

1993

348

142682

157684

4991

200

1

998

1994

383

160766

170816

5406

163

2

883

1995

358

175085

206255

6528

163

1066

1996

244

98737

107721

3409

163

557

1997

176

78456

83515

2643

163

432

1998

173

108078

121988

3861

163

631

1999

146

84620

94490

2991

163

488

2000

130

74919

98742

3125

163

510

2001

78

45848

51680

1636

177

290

2002

28

25869

17986

569

177

101

3518

1509255

1708487

54074

272

14692

Totaal


45 / 55

In het ECN rapport (Kroon 2005) is de emissieschatting uit het TNO monitoringprotocol van 2002 (Soest-Vercammen 2002) geactualiseerd. Deze ging uit van het gasmotorenbestand uit 1997. In Tabel 29 is door ECN een berekening uitgevoerd met de CBS/COGEN cijfers van begin 2004 waarbij de volgende toelichting is gegeven: − Van ongeveer 10% van de motoren is het bouwjaar niet bekend en in deze berekening op de hoge waarde van 500 g/GJ gezet. − De gemiddelde emissiefactor in 2002 wordt dan 272 g/GJ. Wordt de onbekende categorie weggelaten (en rekening gehouden met de gasmotorklasse die kleiner is dan 50 kW) dan is de emissiefactor 243 g/GJ. − Wordt de lage waarde van 163 g/GJ voor de onbekende categorie gebruikt dan is de gemiddelde emissie 233 g/GJ. De gemiddelde emissiefactor in 2002 wordt hiermee 243 (233-272) g/GJ. − Volgens het CBS is er in 2001 en 2002 116 MWe bijgekomen. In dezelfde periode is het vermogen met 42 MWe gedaald. Tussen 2001 en 2002 is er dan blijkbaar 158 MWe uit bedrijf genomen. Wordt verondersteld dat deze 158 MWe een emissiefactor van 500 g/GJ zou hebben, dan wordt de gemiddelde emissiefactor voor aardgasgestookte gasmotoren in 2000 260 g/GJ. In Tabel 30 is de schatting van emissiefactoren voor de periode tot 2020 weergegeven. Tabel 30

4.4.4

[g NOx/GJ brandstof]

2000

2005

2010

2015

2020

Gasmotor aard- of restgas

260

217

174

150

126

Gasmotoren glastuinbouw

259

200

142

117

92

Voorstel voor een emissiefactor In deze paragraaf wordt nu op basis van de voorgaande informatie een voorstel gedaan voor nieuwe NOx emissie-factoren voor aardgas gestookte WKK gasmotoren. Dit voorstel is gebaseerd op de voorspellingen van emissiefactoren door ECN (Kroon 2005), zoals vermeldt in Tabel 30 en weergegeven in Tabel 31 waarbij de tussenliggende jaren zijn geïnterpoleerd. Tabel 31

4.5

Emissiefactoren WKK (Kroon 2005).

Emissiefactoren aardgas gestookte gasmotoren WKK.

Emissiefactoren (g/GJ)

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Gasmotoren Landbouw

200

188

177

165

154

142

137

132

Gasmotoren HDO

217

208

203

199

197

174

169

164

Landbouw In de landbouw staan zowel verwarmingstoestellen opgesteld als gasmotoren. Vooral in de tuinbouw staan ketels en gasmotoren opgesteld. Ontwikkelingen en emissiefactoren van gasmotoren zijn beschreven in het vorige hoofdstuk, de resultaten daarvan zijn meegenomen in de gemiddelde emissiefactor voor de gehele landbouw, waarbij aangenomen is dat de gasmotoren alleen in de glastuinbouw voorkomen (Glasbloemenbedrijven Glasgroentebedrijven).


46 / 55

4.5.1

Huidige situatie in de emissieregistratie In de emissieregistratie wordt voor de emissieschatting van stikstofoxiden door de landbouw het totale energiegebruik van de landbouw als emissieverklarende variabele toegepast en vermenigvuldigd met een gemiddelde emissiefactor. Deze NOx emissiefactor is opgebouwd uit de bijdragen van de verschillende gasverbruiktoestellen die in deze sector staan opgesteld. Zie Tabel 32 waarin de NOx emissiefactoren staan vermeld die hiervoor in 2002 zijn voorgesteld (Soest-Vercammen 2002). Tabel 32

Overzicht NOx emissiefactoren voor 2000, 2002, 2004, 2005 voor Landbouw (Soest-Vercammen 2002).

EF in g/GJ

2000

2002

2004

2005

Verkenning

Huidige totaal gemiddelde EF

100

98

98

98

50

64

64

63

63

20

ketels <900 kW

57

57

55

57

ketels >900 kW

65

65

65

65

286

276

276

276

Aardgas Landbouw Landbouw, aardgas Verwarming

Landbouw, aardgas WKK* *

140

Voor informatie over gasmotoren, zie hoofdstuk 4.4.

Omdat in de emissieregistratie database geen afzonderlijke emissiefactoren opgenomen zijn, is ter verificatie voor de jaren 2004 en 2005 teruggerekend welke emissiefactoren voor NOx emissies door aardgasgebruik in de landbouw nu worden gebruikt. Deze emissiefactoren zijn bepaald uit het in de emissieregistratie opgenomen energieverbruik van de sector landbouw en de geregistreerde NOx emissie, zie Tabel 25 in paragraaf 4.4. Deze emissiefactoren komen overeen met het TNO protocol uit 2002 (Soest-Vercammen 2002). Zoals verwacht blijkt dat de NOx emissie binnen de landbouw sector vooral wordt bepaald door de glastuinbouwbedrijven onder de posten Glasbloemenbedrijven en Glasgroentebedrijven. 4.5.2

Nieuwe informatie en ontwikkelingen Ontwikkelingen die relevant zijn voor de NOx emissies in de landbouw zijn restwarmteprojecten en WKK. De meeste gasmotoren staan in de glastuinbouw (zie ook Tabel 26). In de glastuinbouw gaan steeds meer bedrijven belichten of steeds intensiever gaan belichten Bedrijven schaffen zelf een w/k-installatie aan voor de warmte- en CO2productie en om de opgewekte elektriciteit te kunnen verhandelen. De toepassing van WKK’s wordt daarnaast gestimuleerd met een aantal financiële voordelen. Het is daarom de verwachting dat het huidige aandeel WKK verder zal stijgen de komende jaren. Hoe veel is echter niet bekend. ECN houdt in haar schatting een gelijk blijvend WKK aandeel aan tot 2010 (Kroon 2005).

4.5.3

Voorstel voor een emissiefactor Om voor de jaren tot 2012 een NOx emissiefactor door aardgasgebruik in de landbouw te kunnen schatten is voor deze periode per jaar zowel een parkverdeling als ook een emissiefactor ingeschat voor de gasverbruikstoestellen. Dit is als volgt gedaan.


47 / 55

Parkverdeling Aan de hand van de verdeling en energie-inzet van gasmotoren over de bedrijfsgroepen uit het CBS gasmotorenbestand en de totale energie-inzet in de landbouw zoals opgenomen in de emissieregistratie voor 2005 is een parkverdeling gemaakt. Met een totale aardgasinzet van 123 986 TJ in de landbouw (Tabel 25, Landbouw, verbrandingsemissies) in 2004 en een WKK inzet van 31895 TJ (Tabel 27, (CBS 2007)) komt het aandeel gasmotoren in 2004 op ca. 26% voor de landbouw als totaal. WKK komt alleen voor in de glastuinbouw. Het aandeel WKK in de glasbloemenbedrijven en glasgroentebedrijven is 29%. Aangezien er verder geen informatie is over ontwikkelingen op dit gebied wordt dit aandeel aangehouden voor de gehele periode tot 2012. De parkverdeling maakt vanwege de significantie van het aardgasgebruik van de glastuinbouw in relatie tot de overige landbouw geen verdere onderscheiden. Zie Tabel 33. Tabel 33

Voorstel voor parkverdeling van aardgastoestellen in de Landbouw.

Parkverdeling

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Landbouw, aardgas Verwarming

71%

71%

71%

71%

71%

71%

71%

71%

Landbouw, aardgas WKK*

29%

29%

29%

29%

29%

29%

29%

29%


Emissiefactoren Per jaar is behalve een parkverdeling tevens de emissiefactor ingeschat voor de gasverbruikstoestellen. De emissiefactor van de gasmotoren is zoals onderbouwd in het vorige hoofdstuk en ingedeeld bij de glastuinbouwbedrijven. Tabel 34 bevat een met de parkverdeling gewogen emissiefactor die gebruikt kan worden in combinatie met de totale aardgasinzet voor de post “Landbouw, verbrandingsemissies” uit Tabel 25.


48 / 55

Tabel 34

Voorstel voor emissiefactoren van aardgastoestellen in de landbouw.

Emissiefactoren (g/GJ)

*

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

akkerbouwbedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

graasdierbedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

bloem(bollen)bedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

hokdierbedrijven legkippen

63

61

59

57

55

52

49

48

boomkwekerijbedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

hokdierbedrijven varkens

63

61

59

57

55

52

49

48

champignonbedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

hokdierbedrijven overige hokdieren

63

61

59

57

55

52

49

48

combinatiebedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

Glasbloemenbedrijven*

102

97

92

88

83

77

74

72

Glasgroentebedrijven*

102

97

92

88

83

77

74

72

opengrondsgroentebedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

overige tuinbouwbedrijven

63

61

59

57

55

52

49

48

Totaal Gewogen

98

93

89

85

81

75

72

69

Glastuinbouwbedrijven.


5

49 / 55

Schatting van de emissie van PM2,5 op basis van PM10 en literatuurgegevens Op basis van bestaande informatie is een eerste schatting van fractie PM2,5 van de geregistreerde emissie van PM10 gemaakt, voor alle individuele emissieoorzaken in de Nederlandse Emissieregistratie, voor de zichtjaren 1990 t/m 2004 (zijnde 1990, 1995, 2000, 2003 en 2004). De resultaten van deze actie zijn als methodieksuggesties aan de werkveldtrekkers aangeboden. Deze laatste kunnen hier dan deze informatie toetsen aan eigen inzichten en desgewenst gebruik van maken. De keuze tussen de hier beschreven fracties en eigen informatie ligt bij hen.

5.1

CEPMEIP De belangrijkste informatiebron die gebruikt is bij het afleiden van PM2,5 fracties is de internationale TSP, PM10 en PM2,5 emissieïnventarisatie CEPMEIP (Visschedijk et al. 2004). CEPMEIP staat voor Coordinated European Particulate Matter Emission Inventory Program en het project omvatte de constructie van een Europese inventarisatie van de antropogene en primaire emissie van zwevende deeltjes als geheel, PM10 en PM2,5. Het project liep globaal van 2000 tot 2002 en er is van de volgende informatie gebruik gemaakt: 1. Europese emissieinventarisaties van PM10 en PM2,5 inclusief onderliggende informatie (door ca. 20 landen ter beschikking gesteld). 2. TNO informatie uit eerdere projecten (o.a. pre-1996 Individuele Emissieregistratie, verschillende meetcampagnes, “Benchmarking” van individuele installaties en Europese emissiestudies). 3. Rapporten & emissiefactorhandboeken door het internationale IPPC-bureau, de Duitse UBA, de US EPA, de Zwitserse BUWAL en verder onder anderede UN/ECEE, JOANEUM Research, RIVM, KEMA, CBS, APEG, CONCAWE, LATCOPERT en HBEFA. 4. Wetenschappelijke literatuur uit de periode 1970 - 2001 (tijdschriften, congressen, proceedings etc.). 5. In Europa geldende en geplande nationale emissienormen. CEPMEIP omvat voor ca. 200 emissiebroncategorieën emissiefactoren voor TSP, PM10 en PM2,5. Hieruit kunnen dus per broncategorie PM2,5 fracties in PM10 afgeleid worden. Voor verbrandingsactiviteiten worden daarnaast in CEPMEIP per broncategorie verschillende emissiefactoren gegeven voor een 15-tal verschillende brandstofsoorten, aangezien deeltjesemissies sterk afhangen van de gebruikte brandstof. Per broncategorie (indien van toepassing uitgesplitst naar brandstof) worden ook nog 1 tot maximaal 4 niveaus van emissiebestrijding onderscheiden die representatief worden geacht voor de situaties in verschillende Europese landen (variërend van een moderne installatie met “BAT” tot een matig onderhouden installatie met verouderde techniek). Aldus omvat CEPMEIP ca. 800 PM2,5 emissiefactoren.

5.2

Koppeling tussen de Emissieregistratie en CEPMEIP Bij voorkeur dienen de PM2,5 fracties uit de literatuur op een zo laag mogelijk aggregatieniveau in de Emissieregistratie database toegepast te worden. Voor het schatten van de PM2,5 fractie voor iedere individuele PM10 emissieoorzaak uit de ER zijn hiertoe alle tussen 1990 en 2004 voorkomende emissieoorzaken, uitgesplitst naar

50 / 55


brandstoftype (in het total 845 oorzaken voor de periode 1990 t/m 2004, uitgesplitst naar brandstof) gekoppeld met CEPMEIP. Hierbij is aan de ER Rapportagecodes (uitgesplitst naar brandstof) steeds een CEPMEIP PM2,5 fractie gekoppeld waarvan beide emissieoorzaken het best overeenkwamen. Over het algemeen is voor Nederland de PM2,5 fractie representatief voor de hoogste mate van emissiebestrijding in CEPMEIP gekozen. Het merendeel van de ER emissieoorzaken is op deze wijze direct te koppelen. Bij onduidelijkheden met betrekking tot de betekenis van bepaalde ER Procesomschrijvingen is er (indien de bron een significante bijdrage leverde), navraag in het ER systeem gedaan naar de samenstelling en/of betekenis van het betreffende ER emissieoorzaak. Bij iedere gekoppelde emissieoorzaak is steeds een referentieveld toegevoegd dat de code en beschrijving van de CEPMEIP sector, eventueel brandstof en het veronderstelde niveau van emissiebestrijding bevat. 5.2.1

Aandachtspunten en uitzonderingen bij het koppelen van CEPMEIP met de Emissieregistratie Het dient opgemerkt te worden dat voor veel, maar niet voor alle ER emissieoorzaken voor een op het eerste gezicht van toepassing zijnde literatuurfractie gekozen is. Dit kan verschillende redenen hebben die nu volgend kort besproken worden. − In enkele gevallen is er voor een bepaalde ER emissieoorzaak geen corresponderende CEPMEIP fractie omdat de betreffende bron niet in CEPMEIP meegenomen is (telkens relatief kleine bronnen). In deze gevallen is er voor de gelegenheid een schatting van de PM2,5 fractie gemaakt op basis van extrapolatie of literatuurgegevens. Bij de presentatie van de resultaten is dit omschreven in een extra tekstveld. − In een aantal gevallen verschilt het aggregatieniveau van de emissieoorzaken tussen CEPMEIP en ER. In de ER zijn soms meerdere verschillende sub-processen bij elkaar opgeteld onder eenzelfde emissieoorzaak. In deze gevallen is er een fractie aangenomen die gemiddeld is over meerdere corresponderende CEPMEIP emissiecategorieën. Ook dit is dan in de resultaten aangegeven met een extra tekstveld. − Het komt ook enkele malen voor dat er doelbewust is afgeweken van de CEPMEIP waarde. Op deze punten zijn dan duidelijk betere gegevens dan CEPMEIP direct beschikbaar. Hierbij dient opgemerkt te worden dat er binnen dit project niet opnieuw gezocht is naar nieuwe informatie en het aantal van deze gevallen relatief klein is. De hier bedoelde emissieoorzaken worden belicht door een extra tekstveld. − Een belangrijke uitzondering is tenslotte nog gemaakt in een aantal bijzondere gevallen. Het komt in de Emissieregistratie voor dat een procesemissie onterecht aangemerkt is als verbrandingsemissie. Dit is doorgaans het gevolg van het onterecht toekennen van procesemissies aan een brandstof door bedrijfsmilieujaarverslagen. Indien er zowel verbrandingsproducten als ook andere emissies door eenzelfde schoorsteen geëmitteerd worden geldt dit als een procesemissie terwijl in het bedrijfs-MJV dan zo’n post regelmatig als verbrandingsemissie is aangemerkt. Dit heeft geen effect op de registratie van PM10 maar aangezien het hier om significante bijdrages van enkele zeer grote bedrijven gaat kan het foutief toekennen van de PM2,5 fractie grote gevolgen hebben voor de berekende PM2,5 emissie. Er is getracht om in overleg met de registrateurs al deze gevallen te identificeren. Het probleem bleek vooral voor te komen onder de Taakgroep ENINA, rond de jaren dat de MJV’s werden ingevoerd. ERI emissies met als brandstof “AGFO” zijn een belangrijk voorbeeld. In deze gevallen is dan niet gekoppeld met een CEPMEIP fractie geldend voor verbrandingsemissies terwijl het op het eerste gezicht wel om verbrandingemissies lijkt te gaan. In plaats daarvan is gekoppeld met de correcte CEPMEIP fractie geldend voor betreffende procesemissies, met vaak veel lagere


51 / 55

PM2,5 fracties als gevolg. Deze gevallen zijn allemaal in de resultaten aangemerkt door middel van een extra tekstveld. Resultaten Ondanks enkele moeilijkheden is het mogelijk gebleken aan iedere emissieoorzaak (eventueel uitgesplitst naar brandstoftype) een representatieve PM2,5 fractie toe te kennen. De volledige resultaten worden gepresenteerd in Bijlage 1. De resultaten hebben de vorm van berekende PM2,5 emissie per individuele emissieoorzaak (als Rapcode) en eventueel brandstoftype, inclusief onderliggende data. De resultaten zijn als suggestie voor een mogelijk te gebruiken methodiek aan de betreffende werkveldtrekkers aangeboden. Hierbij staat het telkens vrij om af te wijken van de geopperde methodiek indien een werkveldtrekker bijvoorbeeld betere informatie denkt te hebben. Om een snelle indruk te krijgen van de resultaten zijn de geaggregeerde berekende PM2,5 emissies samen met de bijbehorende geregistreerde PM10 emissie voor de periode 1990 t/m 2005 weergegeven in Figuur 7. De jaren 1999 en 2000 bevatten ENINA emissies waarop officieel een embargo rust. Voor die jaren is er dus strikt genomen geen PM10 totaal (aangegeven door balken met gestippelde omtrek). 90 80 70 Emissie (kt)

CEPMEIP PM10 1995

60 50 CEPMEIP PM2.5 1995

40 30 20

PM10 PM2.5

10

05

04

20

03

20

02

20

01

20

00

20

99

20

98

19

97

19

96

19

95

19

94

19

93

19

92

19

91

19

19

90

0 19

5.3

Rapportagejaar

Figuur 7

Geschatte PM2,5 emissie voor Nederland voor de periode 1990 t/m 2005.

In Figuur 7 zijn tevens door middel van twee stippellijnen de totalen voor respectievelijk PM10 en PM2,5 zoals berekend voor 1995 binnen het CEPMEIP project aangegeven. Uit de figuur kan worden opgemerkt dat vooral de geregistreerde emissie van PM10 een grote variabiliteit door de jaren heen vertoont. Wellicht speelt hier de datakwaliteit van de Nederlandse fijn stof emissieschattingen voor de industrie een rol. De CEPMEIP totalen (gestippelde lijnen) lijken redelijk overeen te komen met de ER gegevens, al bestaan er op sectorniveau grote verschillen tussen CEPMEIP en de ER. In principe moet de datakwaliteit van de veel gedetailleerdere Emissieregistratie hoger zijn dan een internationale inventarisatie als CEPMEIP. CEPMEIP vindt een totale PM2,5 fractie (t.o.v. PM10) van een kleine 60% voor Nederland in 1995, als geheel. Op basis van de in het huidige project uit de ER data gecombineerd met CEPMEIP PM2,5 fracties

52 / 55


berekende PM2,5 emissie wordt een fractie variërend tussen de 0,65 en 0,95 gevonden, voor een aantal jaren dus aanzienlijk hoger. De Figuur 7 suggereert hiermee verder dat in de Emissieregistratie PM10 mogelijk in een aantal gevallen incompleet is (hetgeen ook voor de doelgroep Industrie bekend is uit de Emissieregistratie), met name voor de fractie 2,5 tot 10 µm. Zo lijken er voor 1991 t/m 1994 typische bronnen van grof stof te ontbreken. Verder kan worden opgemerkt dat de PM2,5 emissies zoals nu uit de ER berekend zijn constanter lijken door de jaren heen en mogelijk betrouwbaarder zijn dan de PM10 emissies.


6

53 / 55

Literatuur Agteren M.H., O.P.E. Zinck, Inventarisatie NOx-emissies door gasverbruiktoestellen (<900 kW) in relatie tot beleidsdoelstellingen. RE 03.R.0760. Gasunie Research, 31 december 2003 Aptroot R., Consequenties van het invoeren van een integrale NOx-emissienorm voor gasverbruiktoestellen (<900 kW). TR/0.2000.R.0022; DQB95593MIN, N.V. Nederlandse Gasunie, Groningen, 24 april 2000 BAK, Basisonderzoek aardgas kleinverbruik 1995 t/m 2000 en HOME onderzoek (opvolging BAK) 2001 en 2002. http://hdl.handle.net/1999/1201 Berdowski J., C. Veldt, Technical Paper to the OSPARCOM-HELCOM-UNECE Emission Inventory of Heavy Metals and Persistent Organic Pollutants, TNO-report TNO-MEP-R95/247 IPPC, Best Available Techniques Reference Document on the Production of Iron and Steel, Bureau for Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC), Institute for Prospective Technological Studies Spain, European Commission, Sevilla, 2001a CBS, Bestand gasmotoren, 2006 ERI dossier Pechiney, Bedrijfsopgave door Pechiney Nederland van emissie naar lucht bodem en water voor 1990, Nederlandse Individuele Emissieregistratie ERI, TNO Bouw en Ondergrond, Apeldoorn 2007 Klimont Z., J. Cofala, I. Bertok, M. Amann, C. Heyes and F. Gyarfas, Modelling Particulate Emissions in Europe: A Framework to Estimate Reduction Potential and Control Costs, IIASA Interim Report IR-02-076, Laxenburg 2002 Kroon P., NOx Uitstoot van kleine bronnen – update van de uitstoot in 2000 en 2010, ECN-C---05-015, februari 2005 Kupiainen K. and Z. Klimont, Primary Emissions of Submicron and Carbonaceous Particles in Europe and the Potential for their Control, IIASA Report IR 04-079, Laxenburg 2004 Locating and estimating air emissions from sources of polycyclic organic matter, United States Office of Air Quality Planning and Standards, United States Environmental Protection Agency (EPA), EPA Report EPA-454/R-98-014, 1998 IPPC, Reference Document on Best Available Techniques in the Non Ferrous Metals Industries, Bureau for Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC), Institute for Prospective Technological Studies Spain, European Commission, Sevilla, 2001b Slob A., I. Steenwinkel, Procesbeschrijving open haarden, hout en kolenkachels, Rap.nr. 9361, CEA, Rotterdam, december 1993

54 / 55


Snuverink M., Onderzoek milieumaatregelen basismetaalindustrie, Tebodin Consultancy & CE, Ministerie van VROM zaaknummer VROM 200207223, Den Haag, 2003 Soest-Vercammen, E. van, J. Hulskotte, D. Heslinga (2001), Monitoringprotocol Bijschatting Stationaire NOx-bronnen (Concept). Versie 2 TNO MEP, Apeldoorn Oktober 2001 Spitzer J., P. Enzinger, G. Fankhauser, W. Fritz, F. Golja and R. Stiglbrunner, Emissionsfaktoren für feste Brennstoffe, Endbericht, Joanneum Research Report, Graz, 1998 Van Dijk, Inventarisatie CH4- en NOx-emissiereductie voor aardgasmotoren Gasunie Research, februari 2004 Visschedijk A. and H. Denier van der Gon, “Coordinated European Particulate Matter Emission Inventory Program (CEPMEIP)”, In: P. Dilara et al. (eds), Proceedings of the PM emission inventories scientific workshop, Lago Maggiore, Italy, EUR 21302 EN, JRC 2004, pp 163-174, 18 October 2004. Wenborn M., P. Coleman, N. Passant, E. Lymberidi, J. Sully and R. Weir, Speciated PAH inventory for the UK, AEA Technology Report AEAT3512/REMC/20459131/ISSUE 1, Culham, 1999


7

55 / 55

Verantwoording Naam en adres van de opdrachtgever:

Milieu en Natuurplanbureau (MNP)

Namen en functies van de projectmedewerkers:

Antoon Visschedijk Wilfred Appelman Jan Hulskotte Peter Coenen

Namen van instellingen waaraan een deel van het onderzoek is uitbesteed:

Datum waarop, of tijdsbestek waarin, het onderzoek heeft plaatsgehad:

Ondertekening:

Goedgekeurd door:

Ir. P.W.H.G. Coenen projectleider

Ir. R.A.W. Albers team manager


1

Bijlage 1 | 1 / 55

Geschatte PM2,5 fractie per emissieoorzaakcode De in de hier volgende tabel gepresenteerde resultaten bevatten achtereenvolgens de Emissieoorzaken volgens de Herbouwcode, uitgesplitst naar ER brandstoftype (indien van toepassing) en de daarmee gekoppelde PM2,5 fractie die gebruikt kan worden om de PM2,5 emissie te berekenen (door vermenigvuldiging met de onder de betreffende Emissieoorzaakcode gerapporteerde PM10 emissie). Iedere geschatte PM2,5 fractie is daarnaast voorzien van een bijbehorend referentieveld. Dit tekstveld bevat de volgende informatie (gescheiden door een comma): − CEPMEIP sector code - Dit 6-cijferige getal is een interne codering voor een bepaalde CEPMEIP broncategorie die gebruikt kan worden om in de CEPMEIP database eventueel snel de betreffende CEPMEIP sector op te kunnen zoeken. − CEPMEIP sector omschrijving - Dit is een Engelstalige omschrijving van de betreffende sector die gebruikt kan worden door de werkveldtrekkers om te controleren of een bepaalde Emissieoorzaak aan de correcte CEPMEIP sector gekoppeld is. − CEPMEIP interne code brandstof code en tussen haakjes de Engelstalige omschrijving daarvan, eveneens te gebruiken voor documentatie/controledoeleinden − CEPMEIP “Level” en tussen haakjes de Engelstalige omschrijving - Het Level (1 maximaal 4) geeft het type installatie / activiteit of installatie-uitvoering aan en impliciet de daarmee samenhangende mate van emissiebestrijding (1 = hoge mate van bestrijding, 4 = geringe bestrijding) − Informatie over uitzonderingsgevallen, zoals koppeling met meerdere CEPMEIP sectoren waarvan een gemiddelde berekend is, het eventueel niet voorkomen van de betreffende oorzaak in CEPMEIP, eventueel gebruikte alternatieve informatie om de PM2,5 fractie te schatten en gemaskeerde procesemissies uit de ERI / ENINA taakgroep.


Bijlage 1 | 2 / 55

EO_code

Brandstof, activiteit

890090309

vervaardigde kunstmest-

% PM2,5

Referentie betreffende CEPMEIP emissiecategorie of alternatieve aanpak

75%

stoffen en stikstofverbinding 891150309

vervaardigde vloerkleden en

33%

tapijt 891220309

vervaardigd papier en vervaardigde kleur en

SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries)

33%

kartonsoorten 891260309

SECTOR 240600 (Production of nitrogen fertilizer), LEVEL 1 (All plants)


73%

verfstoffen

Estimated average fraction for the chemical industry (120500 & 241300 & 240900 & 240600), LEVEL 1 (Modern plants)

891270309

vervaardigde anorganische

75%

chemische basisproducten 891300309

vervaardigde kunststof in


73%

primaire vorm


891310309

vervaardigde chemische

73%

bestrijdings- en ontsmettin


891320309

vervaardigde verven,

73%

lakken, inkten


891400309

vervaardigd glas

89%

SECTOR 240500 (Production of flat glass, blown or drawn glass and container glass), LEVEL 1 (Electrically heated, ESP, scrubber or fabric filter)

891420309

bakstenen

75%

Not in CEPMEIP, Estimate

891430309

vervaardigde producten van

44%

SECTOR 240100 (Production of cement), LEVEL 1

cement, kalk en gips

(Modern facility with addional fabric filters on the oven stack; effective control of fugitive sources)

891450309

waarde vervaardigde

70%

SiC ,Not in CEPMEIP, Estimate

overige niet metaalhoudende pr 891460309

vervaardigde ijzeren en

38%

stalen buizen

SECTOR 210600 (Hot metal transport at intergrated iron and steel works), LEVEL 1 (Moderate abatement of fugitive sources (e.g. 50% capture))

891470309

verwerkte non-ferro metalen

67%

Average SECTOR 220100 & 220400, LEVEL 1 (Modern plant)

891490309

gieten van metalen

15%

SECTOR 210500 (Gray iron foundries), LEVEL 1 (All

891970309

verwerkt katoen

33%

SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial

T10010309

_

33%

foundries) emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) T10020108

aardgas

100%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All smaller industrial combustion plants)

T10020108

Biomassa vloeibaar

67%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL BLO (Black liquor and other bio wastes), LEVEL 1 (Modern optimized industrial installation; BAT)

T10020108

Gas-/dieselolie

100%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

T10020108

RWZI biogas

100%



EO_code


T10030108

aardgas

Bijlage 1 | 3 / 55

% PM2,5


100%


T10040309

_

50%

SECTOR 280000 (Process emissions from FCC in petroleum refineries), LEVEL 1 (Highly controlled; fabric filter or efficient ESP)

T10060108

Biomassa vast

79%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL FWW (Wood and wood waste), LEVEL 1 (Uncontrolled conventional)

T10080309

_

44%

SECTOR 240100 (Production of cement), LEVEL 1 (Modern facility with addional fabric filters on the oven stack; effective control of fugitive sources)

T10090309

_

64%

Average SECTOR 210100 & 210200 & 210400 & 210500 & 210600 & 210700 & 210800 (Iron and Steel Industry), LEVEL 1 (Modern plant)

T10100108

Chemisch restgas

75%

CEPMEIP value not used; PM2.5 fraction estimated based on J.Jonker, personal communication 2006

T10100108

Gas-/dieselolie

100%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

T10100108

Overige olieen

83%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low Sfuel; efficient combustion)

T10100108

Petroleumcokes

58%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL CCK (Hard coal coke, brown coal coke and petroleum coke), LEVEL 1 (Conventional refinery; multicyclone only)

T10100108

Raffinaderijgas

75%


T10100108

Stortgas

100%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Conventional refinery gas fuelled unit)

T10100108

ZWARE STOOKOLIE

83%


T10100309

_

10%

SECTOR 260900 (storage and handling, coal), LEVEL 1 (All activities)

T10110108

aardgas

100%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10110108

Afval (niet biogeen)

80%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10110108

Bitumen

80%


T10110108

Chemisch restgas

75%


T10110108

Cokesoven/ gascokes

43%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)


Bijlage 1 | 4 / 55

EO_code


T10110108

Gas-/dieselolie

% PM2,5

Referentie betreffende CEPMEIP emissiecategorie of

100%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical

alternatieve aanpak industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion) T10110108

Overige olieen

83%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

T10110108

Petroleumcokes

58%


T10110108

RWZI biogas

100%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)

T10120309

_

100%

SECTOR 510000 (Incineration of municipal solid waste), LEVEL 1 (Modern facility with combined ESP, scrubber and fabric filter)

T10130108

Gas-/dieselolie

100%

SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

T10130309

_

13%

Average SECTOR 26**** (Storage and handling), LEVEL 1 (All activities)

T10140309

_

75%


T10150108

Gas-/dieselolie

100%


T10160309

_

33%


T10210108

Biomassa vast

79%


T10210108

Bruinkool

43%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL BRC (Brown coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10210108

Cokesoven/ gascokes

75%


T10210108

Petroleumcokes

58%


T10210309

_

33%


T10220108

aardgas

100%

SECTOR 120100 (Industrial combustion in the iron and steel sector), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10220108

Cokesovengas

75%


T10220108

Hoogovengas

75%


T10230108

aardgas

100%

SECTOR 120200 (Industrial combustion in the non-ferrous metals production sector), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)


EO_code


T10230108

Gas-/dieselolie

Bijlage 1 | 5 / 55

% PM2,5


100%

SECTOR 120200 (Industrial combustion in the non-ferrous metals production sector), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

T10230309

_

73%


T10240309

_

75%

SECTOR 240700 (Production of phosphorous fertilizer), LEVEL 1 (All plants)

T10250309

_

73%


T10260309

_

73%


T10270309

_

10%

SECTOR 241300 (Production of PVC), LEVEL 1 (All plants)

T10280309

_

73%


T10290108

Gas-/dieselolie

100%


T10290309

_

73%


T10310309

_

73%


T10330309

_

73%


T10340108

(Overige bitumineuze)

83%

steenkool

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (FGD or fabric filter; <20 mg/Nm3 stack PM concentration; BAT)

T10340108

aardgas

100%

SECTOR 110100 (Autoproducer electricity, heat and CHP plants, and public heat plants), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion)

T10340108


77%

SECTOR 110100 (Autoproducer electricity, heat and CHP plants, and public heat plants), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 1 (Effective end-of-pipe emission control)

T10340108

Biomassa vast

79%


T10340108

Biomassa vloeibaar

83%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL BLO (Black liquor and other bio wastes), LEVEL 1 (Modern optimized large installation; BAT)

T10340108

Fosforovengas

75%


T10340108

Gas-/dieselolie

100%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)


Bijlage 1 | 6 / 55

EO_code


T10340108

Overige olieen

% PM2,5


83%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel with optimized burner or ESP)

T10340108

ZWARE STOOKOLIE

83%


T10340309

_

90%

SECTOR 240900 (Production of carbon black), LEVEL 1 (Modern plant using fabric filters)

T10360309

_

89%


T10400309

_

70%

SiC, Not in CEPMEIP, Estimate

T10410309

_

38%


T10420108


100%


T10420108

Biomassa vast

100%


T10420108

Gas-/dieselolie

100%


T10420108

Overige olieen

100%


T10420309

_

67%


T10430309

_

15%

SECTOR 210500 (Gray iron foundries), LEVEL 1 (All foundries)

T10520309

_

16%

Average SECTOR 2604** (Storage & handling, food products), LEVEL 1 (All activities)

T10530309

_

16%


T10540309

_

16%


T10560309

_

16%


T10570309

_

16%


T10610309

_

25%


T10630309

_

33%


T10640309

_

33%

T10680309

_

33%

emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) T10710309

_

13%

SECTOR 260600 (storage and handling, clay), LEVEL 1 (All activities)

001210701

aardgas

100%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All gas-fired equipment)


EO_code


001210701

HBO

Bijlage 1 | 7 / 55

% PM2,5


80%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Medium fuel oil-fired units)

001210701

LPG

100%


001210701

PETROLEUM

100%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL DIE (diesel), LEVEL 1 (Light fuel oils; all units)

001210701

STEENKOOL

50%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (Modern emission optimized stove)

002040501

aardgas

100%


002040501

HBO

80%


002040501

LPG

100%


002040501

STEENKOOL

50%


002041201

aardgas

100%


002041201

HBO

80%


002041201

LPG

100%


002041201

STOOKOLIE

80%


002041301

aardgas

100%


002041301

HBO

80%


002041301

LPG

100%


002041301

STOOKOLIE

80%


002041501

aardgas

100%



Bijlage 1 | 8 / 55

EO_code


002041501

HBO

% PM2,5


80%


002041601

aardgas

100%


002041601

HBO

80%


002041601

STOOKOLIE

80%


002041701

aardgas

100%


002041701

HBO

80%


002041701

LPG

100%


002041701

STOOKOLIE

80%


002041801

aardgas

100%


002041801

HBO

80%


002041801

LPG

100%


002041801

STOOKOLIE

80%


002043201

aardgas

100%


002043201

HBO

80%


002043201

LPG

100%


002043201

STOOKOLIE

80%


002043301

aardgas

100%



EO_code


002043301

HBO

Bijlage 1 | 9 / 55

% PM2,5


80%


002043301

LPG

100%


002043301

STOOKOLIE

80%


002050101

aardgas

100%


002050101

HBO

80%


002050101

LPG

100%


002050101

PETROLEUM

100%


002050101

STEENKOOL

50%


002050101

STOOKOLIE

80%


002050104

BIOGAS

100%


002050104

HOUT

95%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL FWW (Wood and wood waste), LEVEL 1 (Modern emission optimized stove)

040121001

aardgas

100%


040121001

HBO

80%


040121101

aardgas

100%


040121101

LPG

100%


040121101

PETROLEUM

100%


040121101

STOOKOLIE

80%



Bijlage 1 | 10 / 55

EO_code


040121201

aardgas

% PM2,5


100%


040121201

LPG

100%


040121201

PETROLEUM

100%


040121201

STOOKOLIE

80%


040122101

aardgas

100%


040122101

HBO

80%


040122101

LPG

100%


040122101

PETROLEUM

100%


040122101

STOOKOLIE

80%


040122201

aardgas

100%


040122201

LPG

100%


040122201

STOOKOLIE

80%


040123101

aardgas

100%


040123101

HBO

80%


040123101

PETROLEUM

100%


040123201

aardgas

100%


040123201

LPG

100%



EO_code


040123201

PETROLEUM

Bijlage 1 | 11 / 55

% PM2,5


100%


040123201

STEENKOOL

50%


040123201

STOOKOLIE

80%


040124101

aardgas

100%


040124101

HBO

80%


040124201

aardgas

100%


040124201

LPG

100%


040124201

PETROLEUM

100%


040124201

STEENKOOL

50%


040124201

STOOKOLIE

80%


040125101

aardgas

100%


040125101

HBO

80%


040125101

LPG

100%


040125101

PETROLEUM

100%


040125101

STOOKOLIE

80%


040126101

aardgas

100%


040126101

HBO

80%



Bijlage 1 | 12 / 55

EO_code


040126101

PETROLEUM

% PM2,5


100%


040126101

STEENKOOL

50%


040126101

STOOKOLIE

80%


040127101

aardgas

100%


040127101

HBO

80%


040127101

PETROLEUM

100%


040127101

STEENKOOL

50%


040127101

STOOKOLIE

80%


040128101

aardgas

100%


040128101

HBO

80%


040128101

PETROLEUM

100%


040129101

aardgas

100%


040129101

HBO

80%


040129101

PETROLEUM

100%


080070701

aardgas

100%


080070701

LPG

100%


080080701

aardgas

100%



EO_code


080080701

LPG

Bijlage 1 | 13 / 55

% PM2,5


100%


890020101

aardgas

16%

Identified as masked process emission, Average SECTOR 2604** (Storage & handling, food products), LEVEL 1 (All activities)

890020101

HBO

67%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

890020101

LPG

100%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)

890020101

PETROLEUM

100%


890020101

STEENKOOL

57%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); small unit)

890020101

STOOKOLIE

67%


890020104

BIOGAS

100%


890020104

HOUT

79%


890030101

aardgas

100%


890030101

HBO

67%


890030101

LPG

100%


890030101

PETROLEUM

100%


890030101

STEENKOOL

57%


890030101

STOOKOLIE

67%


890040101

aardgas

100%


890050101

aardgas

100%



Bijlage 1 | 14 / 55

EO_code


890050101

HBO

% PM2,5


67%


890050101

LPG

100%


890050101

PETROLEUM

100%


890050101

STOOKOLIE

67%


890050104

HOUT

79%


890060101

HBO

67%


890060101

LPG

100%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)

890060101

STEENKOOL

57%


890060101

STOOKOLIE

83%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

890060104

BIOGAS

100%


890070101

aardgas

100%


890070101

HBO

67%


890080101

aardgas

100%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All units)

890080101

HBO

88%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Conventional refinery; low-medium S fuel)

890090101

aardgas

100%


890090101

HBO

83%


890090101

LPG

100%



EO_code


890090101

STOOKOLIE

Bijlage 1 | 15 / 55

% PM2,5


83%


alternatieve aanpak industry), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion) 890090301

vervaardigde kunstmest-

75%

stoffen en stikstofverbinding 890110101

aardgas


100%


890110101

HBO

83%


890110101

LPG

100%


890110101

PETROLEUM

100%


890110101

STEENKOOL

43%


890110101

STOOKOLIE

83%


890110101

T.P.A.

80%


890110104

BIOGAS

100%


890110104

HOUT

79%


890120101

HBO

83%


890120101

LPG

100%


890130101

HBO

83%


890130101

LPG

100%


890130101

PETROLEUM

100%


890140101

aardgas

100%



Bijlage 1 | 16 / 55

EO_code


890140101

HBO

% PM2,5


83%


890140101

LPG

100%


890140101

PETROLEUM

100%


890150101

HBO

83%


890150101

LPG

100%


890150101

PETROLEUM

100%


890170101

aardgas

100%


890170101

HBO

83%


890170101

LPG

100%


890170104

HOUT

79%


890180101

HBO

83%


890180101

LPG

100%


890180101

STOOKOLIE

67%


890190101

aardgas

44%

Identified as masked process emission, SECTOR 240100 (Production of cement), LEVEL 1 (Modern facility with addional fabric filters on the oven stack; effective control of fugitive sources)

890190101

COKES

43%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

890190101

HBO

83%


890190101

LPG

100%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)


EO_code


890190101

PETROLEUM

Bijlage 1 | 17 / 55

% PM2,5


100%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

890190101

STEENKOOL

43%


890190101

STOOKOLIE

83%


890190104

BIOGAS

100%


890210101

aardgas

100%


890210101

HBO

67%


890210101

LPG

100%


890210101

PETROLEUM

100%


890220101

aardgas

100%


890220101

HBO

67%


890220101

LPG

100%


890220101

STOOKOLIE

67%


890230101

aardgas

100%


890230101

HBO

67%


890230101

LPG

100%


890230101

PETROLEUM

100%


890230101

STOOKOLIE

67%



Bijlage 1 | 18 / 55

EO_code


890240101

aardgas

% PM2,5


100%


890240101

HBO

67%


890240101

LPG

100%


890240101

PETROLEUM

100%


890240101

STOOKOLIE

67%


890800101

aardgas

100%


890800101

HBO

67%


890800101

LPG

100%


890800101

STOOKOLIE

67%


890800104

HOUT

79%


890800104

HOUT, HOUTMOT

79%


890810101

aardgas

100%


890810101

HBO

67%


890810101

LPG

100%


890810101

PETROLEUM

100%


890810101

STOOKOLIE

67%


891140301

veredeld textiel

33%

891150301

vervaardigde vloerkleden en

33%


tapijt



Bijlage 1 | 19 / 55

EO_code


% PM2,5


891170301

geproduceerd leer

10%

Not in CEPMEIP; Estimate

891190301

verwerkt hout

33%


891210301

vervaardigde timmerwerken

33%


891220301

vervaardigd papier en

33%

alternatieve aanpak

emitters), LEVEL 1 (All countries) emitters), LEVEL 1 (All countries) kartonsoorten 891250101

aardgas


100%

SECTOR 150000 (Stationary engines and other combustion in the oil and gas production), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Natural gas fuelled stationary engines and gas motors)

891250101

HBO

67%


891250101

STOOKOLIE

67%


891260301

vervaardigde kleur en

73%

verfstoffen


891270301

vervaardigde anorganische

75%

chemische basisproducten 891280301

vervaardigde


73%

petrochemische producten


891290301

vervaardigde organische

73%

chemische basisproducten


891300301

vervaardigde kunststof in

73%

primaire vorm


891310301

vervaardigde chemische

73%

bestrijdings- en ontsmetting


891320101

HBO

83%


891320101

LPG

100%


891320101

PETROLEUM

100%


891320301

vervaardigde verven,

73%

lakken, inkten


891330301

productiewaarde vervaar-

10%


digde farmaceutische produc 891340301

vervaardigde zeep,was,reinig.middelen

73%



Bijlage 1 | 20 / 55

EO_code


891350301

vervaardigde parfums en

% PM2,5


73%

cosmetica


891360301

vervaardigde lijmen etc.

73%


891370301

vervaardigde overige

73%

chemische producten


891371101

aardgas

100%


891371101

HBO

83%


891371101

PETROLEUM

100%


891371101

STOOKOLIE

83%


891380101

aardgas

100%


891380101

HBO

83%


891380301

vervaardigde synthetisch en

73%

kunstmatige vezels


891410301

vervaardigde keramische

75%


bakstenen

75%


vervaardigde producten van

44%

producten 891420301 891430301

cement,kalk en gips


891450301

waarde vervaardigde

70%

SiC ,Not in CEPMEIP, Estimate

overige niet metaalhoudende pr 891460301

vervaardigde ijzeren en

38%

stalen buizen


891470301

verwerkte non-ferro metalen

67%


891490301

gieten van metalen

891530101

aardgas

15%


100%


891530101

HBO

67%



EO_code


891530101

LPG

Bijlage 1 | 21 / 55

% PM2,5


100%


891530101

PETROLEUM

100%


891530101

STEENKOOL

57%


891530101

STOOKOLIE

67%


891600101

aardgas

100%


891600101

HBO

83%

SECTOR 120200 (Industrial combustion in the non-ferrous metals production sector), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

891600101

LPG

100%

SECTOR 120200 (Industrial combustion in the non-ferrous metals production sector), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)

891600101

STOOKOLIE

83%


891920301

verwerkt ijzer en staal

50%

891930301

vervaardigde fotochemische

73%

producten

Not in CEPMEIP, Estimate Estimated average fraction for the chemical industry (120500 & 241300 & 240900 & 240600), LEVEL 1 (Modern plants)

891940301

vervaardigde overige

33%

textielproducten 891950301

productiewaarde industriële

10%

gassen 891960301

vervaardigde van

SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 241300 (Production of PVC), LEVEL 1 (All plants)

73%

synthetisch rubber in

Estimated average fraction for the chemical industry (120500 & 241300 & 240900 & 240600), LEVEL 1 (Modern

primaire vo

plants)

891970301

verwerkt katoen

33%

892000101

HBO

83%

SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 120100 (Industrial combustion in the iron and steel sector), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

892000101

LPG

100%

SECTOR 120100 (Industrial combustion in the iron and steel sector), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Clean fuel with efficient combustion)

892010101

aardgas

100%


892010101

COKES

43%

SECTOR 120200 (Industrial combustion in the non-ferrous metals production sector), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

892010101

HBO

83%



Bijlage 1 | 22 / 55

EO_code


892010101

LPG

% PM2,5


100%


892010104

BIOGAS

100%


892040101

aardgas

100%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion)

892040101

HBO

83%


892040101

STEENKOOL

83%


892040101

STOOKOLIE

83%


892040104

BIOGAS

100%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion; low-dust fuel)

892040104

HOUT

79%


892050101

aardgas

100%


892050101

HBO

67%


892050101

LPG

100%


892050101

PETROLEUM

100%


892050101

STOOKOLIE

80%


892060101

aardgas

100%


892060101

HBO

80%


892060101

LPG

100%


892060101

STEENKOOL

50%



EO_code


892190101

HBO

Bijlage 1 | 23 / 55

% PM2,5


67%


892190101

LPG

100%


892190101

STOOKOLIE

67%


892230101

aardgas

100%


892230101

HBO

80%


892270101

aardgas

100%


892270101

HBO

67%


892270101

LPG

100%


892270101

PETROLEUM

100%


892270101

STEENKOOL

57%


083341301

Hoeveelheid open

13%

overgeslagen droge


bulkgoederen 890070301

Gebruik inkt+opl.mid.

10%

891050301

Prod. Zetmeel e.d.

16%

Not in CEPMEIP; Estimate Average SECTOR 2604** (Storage & handling, food products), LEVEL 1 (All activities)

891060301

Prod. Diervoeders

16%


891080301

Prod. Ov.prod.

16%


891390301

Prod. Kunststoffen

10%

T10010101

AGFO

13%

Not in CEPMEIP; Estimate Identified as masked process emission, SECTOR 260600 (storage and handling, clay), LEVEL 1 (All activities)

T10010101

BK

63%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL BRC (Brown coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); small unit)

T10010301

_

33%


T10020101

_

16%



Bijlage 1 | 24 / 55

EO_code


T10020101

aardgas

% PM2,5


100%


T10020101

Aardgas FOI (m3)

100%


T10020101

AGFO

16%


T10020101

Gas-/dieselolie

100%


T10020101

HBO1

100%


T10020101

HBO-I, DIESELOLIE

100%


T10020101

Ov.Vast

67%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 1 (Conventional smaller industrial unit; uncontrolled)

T10020101

Steenkool

57%


T10020101

Stookolie

67%


T10020101

ZSO

67%


T10020104

Hout

79%


T10020301

_

33%


T10030101

aardgas

100%


T10030101

AG

100%


T10030101

Stookolie

67%


T10030301

_

40%

SECTOR 210700 (Coke ovens at iron and steel works), LEVEL 1 (Effective oven door sealing; efficient capturing of fugitive emission; use of clean fuel; BAT)

T10040101

Hbo

67%



EO_code


T10040101

Stookolie

Bijlage 1 | 25 / 55

% PM2,5


67%


T10040301

_

50%

SECTOR 280000 (Process emissions from FCC in petroleum refineries), LEVEL 1 (Highly controlled; fabric filter or efficient ESP)

T10050104

Hout

79%


T10050104

HOUT, HOUTMOT

79%


T10050401

Gas-/dieselolie

95%

SECTOR 150000 (Stationary engines and other combustion in the oil and gas production), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Diesel fuelled stationary engines and gas motors)

T10050401

HBO2

80%

SECTOR 150000 (Stationary engines and other combustion in the oil and gas production), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Heavy oil-fired boilers)

T10050401

HBO-II,LICHTE OLIE

80%


T10050401

Stookolie

80%


T10060101

aardgas

100%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10060101

AGFO

100%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10060101

Steenkool

43%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (End-ofpipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10060101

Stookolie

83%


T10060104

ov.vast, papierind

79%


T10070301

_

73%


T10074301

_

73%


T10076301

_

73%


T10080101

STOOKOLIE

83%



Bijlage 1 | 26 / 55

EO_code


T10080301

_

% PM2,5


44%


T10090101

_

40%

SECTOR 210700 (Coke ovens at iron and steel works), LEVEL 1 (Effective oven door sealing; efficient capturing of fugitive emission; use of clean fuel; BAT)

T10090101

C.O.G.

75%


T10090301

_

64%


T10094301

_

64%


T10100101

_

74%

Average SECTOR 140000 & 280000, (Refineries combustion OGS, HFO, CCK & Process emission FCC), LEVEL 1 (Modern refinery)

T10100101

aardgas

100%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All units)

T10100101

AGFO

74%

Identified as masked process emission, Average SECTOR 140000 & 280000, (Refineries combustion OGS, HFO, CCK & Process emission FCC), LEVEL 1 (Modern refinery)

T10100101

Chemisch restgas

75%


T10100101

Gas-/dieselolie

100%

SECTOR 120400 (Industrial combustion in the paper and pulp industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

T10100101

Hbo

83%


T10100101

Onbekend

74%


T10100101

Overig gas (beperkt

75%

gebruiken, zie helptekst) T10100101

Overig vloeibaar (beperkt


83%

gebruiken, zie helptekst


T10100101

Overige Brandstoffen FOI

74%

(M3)


T10100101

Pcokes

58%


T10100101

Raffgas

75%


T10100101

Raffinaderijgas

75%



Bijlage 1 | 27 / 55

EO_code


% PM2,5

T10100101

RAFFINADERIJGAS

75%


(CHEM.IND.) T10100101

Restgas


75%


T10100101

Stookolie

88%

SECTOR 140000 (Industrial combustion in petroleum refineries), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Conventional refinery; low-medium S fuel)

T10100101

T.P.A.

58%


T10100101

ZSO

83%


T10100101

ZWARE STOOKOLIE

83%


T10100301

_

10%

SECTOR 260900 (storage and handling, coal), LEVEL 1 (All activities)

T10100301

KOLEN

83%


T10110101

_

73%


T10110101

aardgas

100%


T10110101

AGFO

73%

Identified as masked process emission, Estimated average fraction for the chemical industry (120500 & 241300 & 240900 & 240600), LEVEL 1 (Modern plants)

T10110101

ander aardgas

100%


T10110101

AO

83%


T10110101

Chemisch restgas

75%


T10110101

GEHEIM

75%


T10110101

Hbo

83%


T10110101

HBO1

100%


T10110101

LMRG

75%


T10110101

Overig vloeibaar (beperkt gebruiken, zie helptekst

83%



Bijlage 1 | 28 / 55

EO_code


T10110101

Petroleumcokes

% PM2,5


58%


T10110101

Raffgas

75%


T10110101

Restgas

75%


T10110101

Steenkool

43%


T10110101

Stookolie

83%


T10110101

T.P.A.

58%


T10110101

TEER, PITCH, ASFALT

58%


T10110101

Waterstof

100%


T10110104

Biogas/fermentatiegas

100%


T10110104

HOUT

79%


T10110301

_

100%


T10120101

_

75%


T10120101

AGFO

75%

Identified as masked process emission, SECTOR 240600 (Production of nitrogen fertilizer), LEVEL 1 (All plants)

T10120101

Stookolie

83%


T10120101

ZWARE STOOKOLIE

83%


T10120301

_

100%


T10120301

AGFO

100%


T10130101

aardgas

100%



EO_code


T10130101

AGFO

Bijlage 1 | 29 / 55

% PM2,5


100%


T10130101

Gas-/dieselolie

100%


T10130101

HBO1

100%


T10130101

Stookolie

83%


T10130301

_

13%


T10140101

AGFO

73%


T10140301

_

75%


T10140301

HBO1

100%


T10140301

LPG

100%


T10144301

_

75%


T10150101

aardgas

100%


T10150101

Gas-/dieselolie

100%


T10150101

Stookolie

83%


T10150301

_

33%


T10160101

Hbo

83%


T10160101

HBO1

100%


T10160101

HBO-I, DIESELOLIE

100%


T10170101

aardgas

100%


T10170101

AGFO

73%



Bijlage 1 | 30 / 55

EO_code


T10170101

Restgas

% PM2,5


75%


T10170101

Stookolie

83%


T10180101

_

73%


T10180101

aardgas

100%


T10180301

_

33%


T10190101

Stookolie

83%


T10200101

_

T10200101

AGFO

25% 100%

Not in CEPMEIP, Estimate SECTOR 120500 (Industrial combustion in the chemical industry), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10200101

Stookolie

83%


T10200104

Hout

79%


T10200301

_

33%


T10210101

_

44%


T10210101

aardgas

100%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Modern unit; optimized combustion)

T10210101

AGFO

44%


T10210101

Bruinkool

43%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL BRC (Brown coal), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10210101

Hbo

83%


T10210101

Overig vast (beperkt

77%

gebruiken, zie helptekst)

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 1 (End-of-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10210101

Steenkool

43%



EO_code


T10210101

Stookolie

Bijlage 1 | 31 / 55

% PM2,5


83%


T10210301

_

33%


T10220101

_

64%

Identified as masked process emission, average SECTOR 210100 & 210200 & 210400 & 210500 & 210600 & 210700 & 210800, LEVEL 1 (Modern plant)

T10220101

aardgas

100%


T10220101

AARDGAS (SLOCHTEREN)

100%


T10220101

AGFO

64%

Identified as masked process emission, average SECTOR 210100 & 210200 & 210400 & 210500 & 210600 & 210700 & 210800, LEVEL 1 (Modern plant)

T10220101

ANDER AARDGAS

100%


T10220101

C.O.G.

75%


T10220101

Cokesovengas

75%


T10220101

H.O.G.

75%


T10220101

Hbo

83%

SECTOR 120100 (Industrial combustion in the iron and steel sector), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

T10220101

Hoogovengas

75%


T10220101

Ov.Vast

43%

SECTOR 120100 (Industrial combustion in the iron and steel sector), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 1 (Endof-pipe PM capture (scrubber, ESP, fabric filter etc.); large unit)

T10220101

Stookolie

83%


T10220301

_

33%


T10230101

_

67%


T10230101

aardgas

100%


T10230101

AGFO

100%


T10230101

C.O.G.

75%



Bijlage 1 | 32 / 55

EO_code


T10230101

Gas-/dieselolie

% PM2,5


100%


T10230101

Hbo

83%


T10230101

HBO-I, DIESELOLIE

100%


T10230301

_

73%


T10240101

aardgas

100%


T10240101

AGFO

100%


T10240101

Raffinaderijgas

75%


T10240101

Stookolie

67%


T10240301

_

75%

SECTOR 240700 (Production of phosphorous fertilizer), LEVEL 1 (All plants)

T10240301

AGFO

75%

Identified as masked process emission, SECTOR 240700 (Production of phosphorous fertilizer), LEVEL 1 (All plants)

T10244301

_

90%


T10245301

_

70%

SiC, Not in CEPMEIP, Estimate

T10246301

_

70%

Soda, Not in CEPMEIP, Estimate

T10250101

_

33%


T10250101

Stookolie

67%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial

emitters), LEVEL 1 (All countries) sectors), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion) T10250301

_

73%


T10260301

_

73%


T10260301

AGFO

100%


T10270301

_

10%

SECTOR 241300 (Production of PVC), LEVEL 1 (All plants)

T10270301

AGFO

100%


T10280101

_

33%



EO_code


T10280301

_

Bijlage 1 | 33 / 55

% PM2,5


73%


T10290101

Hbo

67%


T10290101

Stookolie

67%


T10290301

_

73%


T10300101

HBO

67%


T10300301

_

73%


T10310101

Hbo

67%


T10310301

_

73%


T10320101

Restgas

75%


T10320104

Hout

79%


T10320104

HOUT, HOUTMOT

79%


T10330301

_

73%


T10340101

(Overige bitumineuze)

83%

steenkool


T10340101

aardgas

100%

SECTOR 110100 (Autoproducer electricity, heat and CHP plants, and public heat plants), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion)

T10340101

AGFO

83%

SECTOR 110100 (Autoproducer electricity, heat and CHP plants, and public heat plants), FUEL HDC (Hard coal), LEVEL 1 (FGD or fabric filter; <20 mg/Nm3 stack PM concentration; BAT)

T10340101

C.O.G.

75%


T10340101

Cokesovengas

75%


T10340101

Fosforovengas

75%



Bijlage 1 | 34 / 55

EO_code


T10340101

Gas-/dieselolie

T10340101

H.O.G.

% PM2,5


100%


75%


T10340101

Hbo

83%


T10340101

HBO1

100%


T10340101

HBO-I, DIESELOLIE

100%


T10340101

Hoogovengas

75%


T10340101

KOLEN

83%


T10340101

Ov.Vast

79%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 2 (Uncontrolled; optimized combustion)

T10340101

Overig gas (beperkt

75%


Overig vast (beperkt

75%


Overig vloeibaar (beperkt

CEPMEIP value not used; PM2.5 fraction estimated based on J.Jonker, personal communication 2006 CEPMEIP value not used; PM2.5 fraction estimated based on J.Jonker, personal communication 2006

83%

gebruiken, zie helptekst


T10340101

Oxystaalovengas

75%


T10340101

SK

83%


T10340101

Steenkool

83%


T10340101

Stookolie

83%


T10340101

ZSO

83%


T10340101

ZWARE STOOKOLIE

83%


T10340104


100%


T10340104

Biomassa droog hout

79%


T10340104

BMO

79%



EO_code


T10340104

HOUT

Bijlage 1 | 35 / 55

% PM2,5


79%


T10340104

HOUT, HOUTMOT

79%


T10340301

_

90%


T10350301

_

73%


T10360301

_

89%


T10370301

_

75%

T10380101

Hbo

67%

Not in CEPMEIP, Estimate SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion)

T10380101

Stookolie

67%


T10380104

Hout

79%


T10380301

_

T10390101

aardgas

75% 100%

Not in CEPMEIP, Estimate SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All gas-fired equipment)

T10390101

AGFO

100%


T10390101

Gas-/dieselolie

100%


T10390101

Hbo

67%


T10390101

HBO1

100%


T10390101

HBO2

67%


T10390101

HBO-II,LICHTE OLIE

67%


T10390101

LPG

100%


T10390101

Raffgas

75%



Bijlage 1 | 36 / 55

EO_code


T10390101

Stookolie

% PM2,5


67%


T10390101

Vliegtuigbrandstof

100%


T10390104


100%


T10390301

_

33%


T10400301

_

70%

T10410101

_

100%

SiC, Not in CEPMEIP, Estimate SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (All gas-fired equipment)

T10410101

Gas-/dieselolie

100%


T10410101

Hbo

67%


T10410101

LICHTE STOOKOLIE

100%

(MDO)


T10410101

LSO

100%


T10410101

Stookolie

67%


T10410101

ZSO

67%


T10410101

ZWARE STOOKOLIE

67%


T10410301

_

38%


T10410301

HBO1

83%


T10420101

_

100%


T10420101

AAG

100%


T10420101

aardgas

100%



Bijlage 1 | 37 / 55

EO_code


% PM2,5


T10420101

AFGEWERKTE OLIE

100%

SECTOR 510000 (Incineration of municipal solid waste),

alternatieve aanpak LEVEL 1 (Modern facility with combined ESP, scrubber and fabric filter) T10420101


100%


T10420101

AGFO

100%


T10420101

Hbo

100%


T10420101

HBO2

100%


T10420101

Ov.Vast

100%


T10420101

Stookolie

100%


T10420104

BIOG

100%


T10420104

Biogas

100%


T10420301

_

67%


T10420301

AGFO

100%


T10424301

_

67%


T10430301

_

15%


T10440101

aardgas

100%


T10440301

_

50%


T10450301

_

73%


T10470301

_

73%


T10500301

_

16%


T10520301

_

16%


T10530301

_

16%



Bijlage 1 | 38 / 55

EO_code


T10540301

_

% PM2,5


16%


T10550301

_

16%


T10560301

_

16%


T10570301

_

16%


T10580301

_

16%


T10590301

_

33%


T10600301

_

25%

T10610301

_

25%

Not in CEPMEIP, Estimate Not in CEPMEIP, Estimate

T10620301

_

33%


T10630301

_

33%

emitters), LEVEL 1 (All countries) SECTOR 241400 (Fugitive emissions from small industrial emitters), LEVEL 1 (All countries) T10640301

_

33%


T10650301

_

33%


T10660301

_

33%


T10670301

_

33%


T10680301

_

33%


T10690301

_

33%


T10700301

_

33%


T10710301

_

13%

SECTOR 260600 (storage and handling, clay), LEVEL 1 (All activities)

T10710301

AGFO

100%


T10720104

HOUT, HOUTMOT

79%


T10720301

_

33%


T10730301

_

100%

SECTOR 150100 (Gas flaring in the oil and gas industry), LEVEL 1 (Flaring of associated gas in oil & gas production)

T10730301

OGT

100%


T10730301

RHG

100%



EO_code


T10740301

_

Bijlage 1 | 39 / 55

% PM2,5


33%


T10750301

_

33%


T10930301

_

44%


T10934301

_

44%


T11120301

_

100%


T11120501

ZSO

100%


T11130301

_

100%


T15110101

Steenkool

57%


T15130101

Stookolie

67%


T15130301

_

100%


E40010101

aardgas

100%


E40010101

Hbo

67%


E40010104

Biogas

100%


892180101

aardgas

100%


892180101

HBO

100%


892180104

BIOGAS

100%


892180301

Afval verbrand

100%


080230801

productie bouw

33%


892200301

aantal crematies

100%

SECTOR 510000 (Incineration of municipal solid waste), LEVEL 4 (Small unit with multicyclone or scrubber only)


Bijlage 1 | 40 / 55

EO_code


E40120904

Stortgas

% PM2,5


100%

onttrokken/verbrand 080100701

sigaretten

SECTOR 150100 (Gas flaring in the oil and gas industry), LEVEL 1 (Flaring of associated gas in oil & gas production)

100%

SECTOR 740000 (Tobacco smoking), LEVEL 1 (All activities)

080100801

sigaren

100%

SECTOR 740000 (Tobacco smoking), LEVEL 1 (All activities)

080100901

kaarsen

100%

080170701

Afgestoken vuurwerk

100%

Not in CEPMEIP; Estimate SECTOR 750000 (Use of fire works), LEVEL 1 (All activities)

080180701

Vleesconsumptie

100%

892180108

aardgas

100%

SECTOR 710000 (Commercial and residential meat frying), LEVEL 1 (All activities) SECTOR 510000 (Incineration of municipal solid waste), LEVEL 1 (Modern facility with combined ESP, scrubber and fabric filter)

892180108

HBO

100%


001220701

afval

60%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 4 (Older installation; uncontrolled)

001220704

afval

60%

SECTOR 120600 (Industrial combustion in other industrial sectors), FUEL FOW (Solid and liquid waste fuels, waste tires, sludge, waste oil, other waste), LEVEL 4 (Older installation; uncontrolled)

001220704

hout

95%

SECTOR 130000 (Residential, commercial, institutional and other combustion), FUEL FWW (Wood and wood waste), LEVEL 2 (Conventional stove or fireplace)

010020101

BENZINE

100%

Average SECTOR 31****, 32**** and 33**** (Road transport exhaust emission), All fuel types, All vehicle classes, All speeds, All technologies

010020201

BENZINE

100%


010020301

TOTAAL

15%

CEPMEIP value not used; PM2.5 estimate derived from P.Sanders et al. Environ. Sci Technol. 2003, 37, 40604069

010020401

DIESEL

100%


010020501

LPG

100%


010020601

TOTAAL

40%

CEPMEIP value not used; PM2.5 estimate taken from H.Denier van der Gon et al. 2003, TNO report No. R 2003/247

010020901

TOTAAL

0%

Average SECTOR 3502** (Road wear/abrasion), All vehicle classes

010021101

BENZINE

100%



EO_code


010021201

BENZINE

Bijlage 1 | 41 / 55

% PM2,5


100%


010021301

TOTAAL

15%


010021401

DIESEL

100%


010021501

LPG

100%


010021601

TOTAAL

40%


010021901

TOTAAL

0%


010040101

BENZINE

100%


010040201

BENZINE

100%


010040301

TOTAAL

15%


010040401

DIESEL

100%


010040501

LPG

100%


010040601

TOTAAL

40%


010040901

TOTAAL

0%


010041101

BENZINE

100%


010041201

BENZINE

100%


010041301

TOTAAL

15%


010041401

DIESEL

100%


010041501

LPG

100%



Bijlage 1 | 42 / 55

EO_code


010041601

TOTAAL

% PM2,5


40%


010041901

TOTAAL

0%


010060101

BENZINE

100%


010060201

BENZINE

100%


010060301

TOTAAL

15%


010060401

DIESEL

100%


010060501

LPG

100%


010060601

TOTAAL

40%


010060901

TOTAAL

0%


010061101

BENZINE

100%


010061201

BENZINE

100%


010061301

TOTAAL

15%


010061401

DIESEL

100%


010061501

LPG

100%


010061601

TOTAAL

40%


010061901

TOTAAL

0%


010222001

DIESEL

100%


010222001

LPG

100%



EO_code


010222301

TOTAAL

Bijlage 1 | 43 / 55

% PM2,5


15%


010222601

TOTAAL

40%


010222901

TOTAAL

0%


010223101

BENZINE

100%


010223301

TOTAAL

15%


010223401

DIESEL

100%


010223601

TOTAAL

40%


010223901

TOTAAL

0%


010224001

BENZINE

100%


010224001

DIESEL

100%


010224301

TOTAAL

15%


010224601

TOTAAL

40%


010224901

TOTAAL

0%


010225001

BENZINE

100%


010225001

DIESEL

100%


010225301

TOTAAL

15%


010225601

TOTAAL

40%


010225901

TOTAAL

0%


010226001

BENZINE

100%



Bijlage 1 | 44 / 55

EO_code


010226301

BENZINE

% PM2,5


15%


010226601

BENZINE

40%


010226901

BENZINE

0%


010227001

BENZINE

100%


010227301

BENZINE

15%


010227601

BENZINE

40%


010227901

BENZINE

0%


010242001

DIESEL

100%


010242001

LPG

100%


010242301

TOTAAL

15%


010242601

TOTAAL

40%


010242901

TOTAAL

0%


010243101

BENZINE

100%


010243301

TOTAAL

15%


010243401

DIESEL

100%


010243601

TOTAAL

40%


010243901

TOTAAL

0%


010244001

BENZINE

100%


010244001

DIESEL

100%



EO_code


010244301

TOTAAL

Bijlage 1 | 45 / 55

% PM2,5


15%


010244601

TOTAAL

40%


010244901

TOTAAL

0%


010245001

BENZINE

100%


010245001

DIESEL

100%


010245301

TOTAAL

15%


010245601

TOTAAL

40%


010245901

TOTAAL

0%


010246001

BENZINE

100%


010246301

BENZINE

15%


010246601

BENZINE

40%


010246901

BENZINE

0%


010262001

DIESEL

100%


010262001

LPG

100%


010262301

TOTAAL

15%


010262601

TOTAAL

40%


010262901

TOTAAL

0%


010263101

BENZINE

100%


010263301

TOTAAL

15%



Bijlage 1 | 46 / 55

EO_code


010263401

DIESEL

% PM2,5


100%


010263601

TOTAAL

40%


010263901

TOTAAL

0%


010264001

BENZINE

100%


010264001

DIESEL

100%


010264301

TOTAAL

15%


010264601

TOTAAL

40%


010264901

TOTAAL

0%


010265001

BENZINE

100%


010265001

DIESEL

100%


010265301

TOTAAL

15%


010265601

TOTAAL

40%


010265901

TOTAAL

0%


010266001

BENZINE

100%


010266301

BENZINE

15%


010266601

BENZINE

40%


010266901

BENZINE

0%


010267001

BENZINE

100%


010267301

BENZINE

15%



EO_code


010267601

BENZINE

Bijlage 1 | 47 / 55

% PM2,5


40%


010267901

BENZINE

0%


020010601

DIESEL

95%

SECTOR 340400 (Rail transport), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities)

020020601

ELECTRICITEIT

020030101

DIESEL

100% 95%

Not in CEPMEIP; Estimate SECTOR 340400 (Rail transport), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities)

020080101

ELECTRICITEIT

100%

020310601

ELECTRICITEIT

100%

024010101

DIESEL

95%

040110101

DIESEL

95%

Not in CEPMEIP; Estimate Not in CEPMEIP; Estimate SECTOR 340700 (Internal navigation (inland water ways)), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities) SECTOR 340100 (Other mobile sources and machinery), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Newer tractors and machinery)

040110601

DIESEL

95%

SECTOR 340100 (Other mobile sources and machinery), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Newer tractors and machinery)

040110801

DIESEL

95%

SECTOR 340100 (Other mobile sources and machinery), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Newer tractors and machinery)

050010601

Benzine

100%

SECTOR 340700 (Internal navigation (inland water ways)), FUEL GSL (Gasoline), LEVEL 1 (All activities)

050110601

Diesel

95%

025990601

HFO

95%

SECTOR 340700 (Internal navigation (inland water ways)), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities) SECTOR 340800 (International marine bunkers), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (All activities)

025990601

MDO

95%

SECTOR 340800 (International marine bunkers), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities)

027990601

HFO

95%

SECTOR 340800 (International marine bunkers), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (All activities)

027990601

MDO

95%


034010601

HFO

95%

SECTOR 340800 (International marine bunkers), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (All activities)

034010601

MDO

95%


034010601

MGO_ULMF

95%


E30121601

Kerosine

891080309

Prod. Ov.prod.

100%

SECTOR 340600 (International civil aviation), FUEL GSL (Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke)

16%


044900101

bedrijf

22%

044910101

bedrijf

22%

SECTOR 610300 (stock, cattle), LEVEL 1 (All activities) SECTOR 610400 (live stock, pigs), LEVEL 1 (All activities)

044920101

bedrijf

22%

SECTOR 610100 (poultry, chickens), LEVEL 1 (All

044930101

bedrijf

16%

activities) Average SECTOR 2604** (Storage & handling, food products), LEVEL 1 (All activities)


Bijlage 1 | 48 / 55

EO_code


044940101

bedrijf

% PM2,5


13%

SECTOR 261102 (storage and handling, N-fertilizers), LEVEL 1 (All activities)

044950101

bedrijf

10%


044960101

bedrijf

10%


001210708

aardgas

100%


001210708

HBO

80%


001210708

LPG

100%


001210708

PETROLEUM

100%


001210708

STEENKOOL

50%


080070708

aardgas

100%


080070708

LPG

100%


080080708

aardgas

100%


080080708

LPG

100%


040121108

aardgas

100%


040121108

LPG

100%


040121108

PETROLEUM

100%


040121208

aardgas

100%


040121208

LPG

100%


040121208

PETROLEUM

100%


040121208

STOOKOLIE

80%



EO_code


040122108

aardgas

Bijlage 1 | 49 / 55

% PM2,5


100%


040122108

PETROLEUM

100%


040122208

aardgas

100%


040122208

LPG

100%


040122208

STOOKOLIE

80%


040123108

aardgas

100%


040123108

PETROLEUM

100%


040123208

aardgas

100%


040123208

LPG

100%


040123208

PETROLEUM

100%


040123208

STEENKOOL

50%


040123208

STOOKOLIE

80%


040124108

aardgas

100%


040124208

aardgas

100%


040124208

LPG

100%


040124208

STEENKOOL

50%


040124208

STOOKOLIE

80%



Bijlage 1 | 50 / 55

EO_code


040124217

HOUT

% PM2,5


95%


040125108

aardgas

100%


040125108

LPG

100%


040125108

PETROLEUM

100%


040125108

STOOKOLIE

80%


040126108

aardgas

100%


040126108

PETROLEUM

100%


040127108

aardgas

100%


040127108

PETROLEUM

100%


040128108

aardgas

100%


040128108

PETROLEUM

100%


040129108

aardgas

100%


040129108

PETROLEUM

100%


890020108

aardgas

16%


890020108

HBO

67%


890020108

STEENKOOL

57%


890020108

STOOKOLIE

67%



EO_code


890020117

BIOGAS

Bijlage 1 | 51 / 55

% PM2,5


100%


890030108

aardgas

100%


890030108

HBO

67%


890030108

STEENKOOL

57%


890040108

aardgas

100%


890050108

aardgas

100%


890050108

HBO

67%


890050108

PETROLEUM

100%


890050117

HOUT

79%


890060108

aardgas

100%


890060108

HBO

67%


890060108

LPG

100%


890060117

BIOGAS

100%


890070108

aardgas

100%


890090108

aardgas

100%


890090108

HBO

83%


890110108

aardgas

100%



Bijlage 1 | 52 / 55

EO_code


890110108

overige_olie

% PM2,5


83%


alternatieve aanpak industry), FUEL HFO (Heavy oil), LEVEL 1 (Low S-fuel; efficient combustion) 890110108

STOOKOLIE

83%


890170108

aardgas

100%


890170108

HBO

83%


890170108

LPG

100%


890190108

aardgas

44%

Identified as masked process emission, SECTOR 240100 (Production of cement), LEVEL 1 (Modern facility with addional fabric filters on the oven stack; effective control of fugitive sources)

890190108

COKES

43%


890190108

HBO

83%


890190108

LPG

100%


890190108

PETROLEUM

100%

SECTOR 120300 (Industrial combustion in the nonmetallic minerals industry), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (Optimized combustion)

890190108

STEENKOOL

43%


890190108

STOOKOLIE

83%


890210108

aardgas

100%


890210108

HBO

67%


890210108

LPG

100%


890220108

aardgas

100%



EO_code


890220108

HBO

Bijlage 1 | 53 / 55

% PM2,5


67%


890220108

LPG

100%


890220108

STOOKOLIE

67%


890230108

aardgas

100%


890230208

aardgas

100%


890230208

hbo

67%


890231108

aardgas

100%


890231108

hbo

67%


890240108

aardgas

100%


890240108

HBO

67%


890240108

LPG

100%


890250108

aardgas

100%


890250108

lpg

100%


890800108

aardgas

100%


890800108

HBO

67%


890800108

LPG

100%


890800117

HOUT

79%



Bijlage 1 | 54 / 55

EO_code


891371108

aardgas

% PM2,5


100%


891371108

HBO

83%


891371108

PETROLEUM

100%


891380108

aardgas

100%


891530108

aardgas

100%


891600108

aardgas

100%


891600108

HBO

83%


891600108

LPG

100%


892010108

aardgas

100%


892040108

aardgas

100%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL NGS (Natural gas and dirivatives), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion)

892040108

STEENKOOL

83%


892040117

BIOGAS

100%

SECTOR 110200 (Public electricity and CHP plants), FUEL OGS (Other gasses), LEVEL 1 (Burner with optimized combustion; low-dust fuel)

002040508

aardgas

100%


002043204

BIOGAS

100%


002050108

aardgas

100%


002050108

LPG

100%


002050108

PETROLEUM

100%



EO_code


002050108

STEENKOOL

Bijlage 1 | 55 / 55

% PM2,5


50%


002050108

STOOKOLIE

80%


002050117

HOUT

95%


892050108

aardgas

100%


892050108

HBO

67%


892050108

STOOKOLIE

80%


892060104

BIOGAS

100%


892190104

BIOGAS

100%


023000101

DIESEL

95%

SECTOR 340700 (Internal navigation (inland water ways)), FUEL DIE (Diesel), LEVEL 1 (All activities)

023000201

DIESEL

95%


023000301

DIESEL

95%


023001101

DIESEL

95%


023001201

DIESEL

95%


E40010108

aardgas

100%


E40010108

Hbo

67%


E40010117

Biogas

100%


E30991001

Kerosine

100%

SECTOR 340600 (International civil aviation), FUEL GSL

E30991101

Kerosine

100%


E30991201

Kerosine

100%


E30991301

Kerosine

100%


E30991401

Kerosine

100%


(Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke) (Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke) (Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke) (Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke) (Gasoline), LEVEL 1 (Modern aircraft; no visible smoke)

Onderhoud van methodieken Emissieregistratie

Recommend Documents