Beoordeling onderzoeksrapportage bezettingscapaciteit Gemeentehuis Amersfoort. Documentnummer 077229293:02.2 Uitvoering Arcadis Datum 23 augustus 2013 versie II Op verzoek na Dhr. Balvers is een verzoek gedaan om het bezettingscapaciteit onderzoek te schouwen. Het is een goede rapportage en geeft een duidelijke weergave van de huidige situatie en van (verschillende) toekomstige situatie’s waarbij de bezettingscapaciteit wordt geoptimaliseerd. Ik ben erkentelijk dat ik enkele aanvullingen op deze rapportage mag geven. Dit wil ik puntsgewijs en gerubriceerd naar onderwerp onderliggend weergeven. Gemakshalve hanteer ik puntsgewijs en volgorderlijk de opzet van de rapportage. Pag. 4 punt 1 t/m 3. Praktijk is anders dan deskresearch. Per gebouwdeel wordt lucht toegevoerd. * Per kantoorruimte kan de lucht worden ingeregeld via de toevoerkanalen net voor het inblaasrooster achter het plafond. Via deze weg wordt de lucht per werkruimte ingeregeld. Sinds de ingebruikname van de luchtbehandelingsystemen is de toevoer nooit gecontroleerd door de flow te meten. Advies is de flow van de toevoer te meten en de toevoer opnieuw in te regelen. * De luchtinlaat en luchtafvoer (via de TL armaturen) in het plafond zijn circa een halve meter van elkaar gesitueerd. Dit zorgt ervoor dat waarschijnlijk de ingeblazen verse lucht direct wordt afgezogen. Hierdoor is de ventilatievoud waarschijnlijk geen 1,75 * Er wordt (conform vigerende wet en regelgeving en normering) uitgegaan van X m3 lucht per medewerker/volume kamer. Deze aanname is dubieus, de lucht mengt zich niet in de kamer. Er zijn altijd locaties in een kamer met (bureau, kast, tafel, pc) diverse objecten. Dit zorgt ervoor dat in de kantoorkamer “luchtbellen” aanwezig zijn met oude lucht (waarin een verhoogde concentratie aan CO2). De meest ideale situatie is toevoer van verse lucht op een dusdanige wijze dat er optimale menging in de kantoorruimte plaatsvindt. Dit kan via een buizensysteem anex de warmwater voorziening voor de radiatoren. Het is de vraag of dit een reële verwachting voor de toekomst is. Het is financieel begrotelijk en daarom waarschijnlijk niet haalbaar en wenselijk. * Overige aandachtspunten: Nagaan in de praktijk (alles visueel opnemen) afmetingen kamer en de huidige en gewenste situatie (flexplekken, kantoorruimtes voor X mensen, kantoortuinen etc.). * Op basis hiervan eisen stellen aan de technische luchtbehandelingsinstallatie, wat is er nu en wat moet het worden. Dit speelt bij de renovatie /nieuwbouw en wordt actueel vanaf 2017. Pag 7 NPR 1752 geeft criteria voor drie niveau’s. Wellicht is het beter de eis voor niveau A na te streven, indien dit niet haalbaar is dankan worden afgeschaald met argumenten. Onderaan pag 7, hanteer nooit recirculatie van lucht, ook een warmtewiel laat 5 % oude lucht door.
Ventilatievoud per ruimte unit moet 1,75 zijn, hanteer factor 2 doordat de lucht in de kamer niet optimaal wordt gemengd. Pag. 8 bovenaan, stelling klopt niet, het is hoe dan ook verstandig om in een ruimte een ventilatievoud van 1,75 (2) te hanteren. Het is dan niet bepalend voor de luchtverversing of er 1, 3 of 5 mensen in een ruimte zitten. Het is bepalend hoeveel volume m3 de kamer heeft de ruimte is. Resumerend: geen m3 per persoon aan verse lucht per uur in een kantoor, maar een ventilatievoud van 1,75 per kantoorunit. In de toekomst maakt het zo dus niet uit of er 2 of 10 mensen in betreffende kantoorunit werken. De ventilatiekanalen zijn nooit gereinigd. In de kanalen bevindt zich veel (fijn) stof dat los kan raken als de onderdruk/overdrukstrategie wordt verstoord. Hierdoor kan er (fijn) stof in de kantoorruimtes terechtkomen (bij eerdere vergelijkbare situaties waargenomen). Fijnstof is een verdacht carcinogene stof en bewezen schadelijk voor de longen. Het reinigen van de ventilatiekanalen en plenum kan dit risico verkleinen. Hoofdstuk 4 Aantal m2 per medewerker is als optie in de rapportage gesteld gesteld op 6. Houdt b.v. rekening of een deur naar binnen opengaat, dan moet je er een meter bij op tellen. Als functionele ruimte benodigd voor een medewerker wordt 6 m2 gehanteerd. Dit is wellicht wat kort door de bocht.
Onderliggend een samenvatting uit normen en arbobesluit. NEN 1824 In kantoren komen we steeds vaker flexibele werkplekken tegen, krijgen we steeds vaker te maken met wisselwerkplekken, etc. De nieuwe norm NEN 1824 houdt hier rekening mee. Ging de 'oude' norm nog uit van (vaste) basiswerkplekken die uit minimaal 8 vierkante meter moest bestaan, in de nieuwe norm komen we dit begrip niet meer tegen. In de nieuwe situatie moet u een optelsom maken van onderdelen die er op een werkplek aanwezig zijn. Is er op een werkplek een plat beeldscherm: 1 vierkante meter, de medewerker is goed voor 4 vierkante meter. Als er ook nog een al dan niet verrijdbare ladenkast aanwezig is op de werkplek komt er nog eens 1 vierkante meter bij, etc. Na deze optelsom dient u nog rekening te houden met een aantal factoren die alsnog een nadelige invloed kunnen hebben op het welzijn, e.d. van de werknemer. Als dit het geval is moet de ruimte als nog ruimer worden bemeten. Wettelijke basis NEN 1824 De wettelijke basis voor de minimale afmetingen van werkplekken in kantoren is terug te vinden in artikel 3.19 van het Arbobesluit. Hierin staat dat de afmetingen zodanig moeten zijn dat de werknemer zijn werkzaamheden veilig en zonder nadelige gevolgen voor welzijn en gezondheid
kan uitvoeren. Eveneens moet de werknemer kunnen beschikken over voldoende bewegingsruimte, en als dit niet mogelijk is moet er in de nabijheid van de werkplek een andere open of besloten ruimte aanwezig te zijn waar wel voldoende bewegingsruimte is. Arbobesluit artikel 3.19: 1. De afmetingen en het luchtvolume van de arbeidsplaats zijn zodanig dat de werknemer zonder gevaar voor de veiligheid, de gezondheid of het welzijn zijn arbeid kan verrichten. 2. De afmetingen van de arbeidsplaats zijn zodanig dat de werknemer bij het verrichten van zijn arbeid over voldoende bewegingsruimte beschikt. 3. Indien in verband met de aard van de arbeid niet aan het tweede lid kan worden voldaan, is in de nabijheid een andere open of besloten ruimte met voldoende bewegingsvrijheid voor de betrokken werknemers beschikbaar. De verschillende afmetingen zijn vastgelegd in NEN 1824 De afmetingen zijn: Minimumoppervlakte voor de medewerkers 4 vierkante meter voor iedere werkplek die gewoonlijk langer dan 2 uur per dag wordt gebruikt, inclusief kantoorwerkstoel en circulatieruimte op de werkplek. Minimumoppervlakte kantoorwerktafel * 1 vierkante meter voor een werkplek met plat beeldscherm * 2 vierkante meter voor CRT-beeldscherm * 1 vierkante meter voor een lees/schrijfvlak * 2 vierkante meter voor een vlak voor uitleg van tekeningen (Gis werkplekken) * 1 vierkante meter voor elke vrijstaande of verrijdbare (laden)kast Minimumoppervlakte vergaderruimte * 2 vierkante meter per persoon Voorbeeld Een eenpersoons werkplek bestaat uit: 1 medewerker: 4 vierkante meter 1 ladenkast: 1 vierkante meter 1 lees/schrijf ruimte: 1 vierkante meter 1 (diepe) monitor: 2 vierkante meter Totaal oppervlakte van deze werkplek moet minimaal 8 vierkante meter bedragen. Zes persoonskamer 6 medewerkers (6 x 4 vierkante meter) 6 flatscreen monitoren (6 x 1 vierkante meter)
6 lees/schrijfvlakken (6 x 1 vierkante meter) 2 kasten (2 x 1 vierkante meter) 1 vergadervoorziening voor 10 personen (10 x 2 vierkante meter) Totaal oppervlakte: 58 vierkante meter
Voldaan aan de afmetingen en toch te krap bemeten? Na het bepalen van het aantal vierkante meters bent u er nog niet. Ook al voldoet de werkplek aan het aantal vierkante meters van de norm dan kan het zijn dat de ruimte toch te 'krap bemeten' is. Dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door: * Verblinding door directe lichtinval door ramen, maar ook door lichtarmaturen. * Spiegeling van ramen, armaturen of lichte oppervlakten. * Warme of koude straling vanaf de ramen. * Ventilatieroosters, luchtstromen, airconditioners. * Lawaai. De Arbowet is een raaamwet, er wordt dan in algemene termen gesproken als voldoende, gezond en veilig. Een NEN norm of de arbocatalogus geeft hier handen en voeten aan zoals in bovenliggende is aangegeven. Hanteer clean desk policy, geen hard copy is geen archief, alles digitaal. Hanteer flexplek, welke werkzaamheden moeten echt vanuit een vaste plek en waar mag je schuiven (inventariseren functies, aantallen, locaties etc.). Ga ook na welke functies thuis vervuld kunnen worden, houdt hier rekening mee met het telewerken. Nagaan of (pag 13, 14, en 15) makkelijk met m2 kan worden geschoven, op papier kan je krimpen, maar in de praktijk ook? Het is misschien lastig overal wanden te plaatsen of gecompartimenteerde gebouwdelen te vergroten Pag 17 en verder. Zeer valide opmerkingen over flexwerken. (begrip fno). Nagaan of werknemers een telewerk mogelijkheid hebben. Flexplekken inrichten met elektrisch verstelbare bureau’s. Mogelijkheidtot het invoeren van het nieuwe werken. Thuis werkplek inrichten etc. Pag 18 tabel, optie 4, 5 en 8 uitwerken tezamen met het nieuwe werken, Er wordt aangegeven dat in de meest ideale situatie 1060 medewerkers gehuisvest kunnen worden. Deze gegevens (ook van de andere opties) zullen soberder gelezen moeten worden. Niet alleen vanwege het gegeven dat de LBK’s (misschien) niet de luchtverversing van een verversingsvoud van 1,75 (lees 2) voor hun rekening kunnen nemen. Ook het aantal m2 per medewerker moet opnieuw bekeken worden. (zie eerdere samenvatting).
Extra punt: Warmtelast in het pand is in de huidige situatie hoog. Zorg ervoor dat in de warme seizoensperiodes geen warm water door de ringleiding stroomt.,et probleem zit vooral in het voor en najaar bij buitentemperaturen rond de 15 graden en dan vooral in de gebouwen waar de c.v.-leidingen door de kamers lopen. Een oplossing kan het isoleren van de leidingen zijn. (opgenomen in de begroting voor de komende 4 jaren). Resumerend: - Hanteer een ventilatievoud van 1,75 (beter 2) per kantoorunit. - Reinig alle luchtkanalen inclusief het plenum, de reiging vanaf de LBK’s tot aan de kamers. - Regel de luchtbehandelingsinstallatie in met een onderdruk en overdruk strategie met gesloten ramen en deuren van de kamers in het pand, daarna de ramen gesloten houden (slot?) per kantoorunit. Laat de deuren gesloten (deurdrangers). Hierdoor blijft de onderdruk en overdruk strategie gehandhaafd. - Vervang die LBK’s die gebruik maken van een systeem waarbij de oude lucht wordt opgemengd met verse lucht. - Bereken de capaciteit van de LBK’s indien gebruik wordt gemaakt van een verversingsvoud van 1,75 (2). - Voer een verdiepend integraal onderzoek uit naar de kwaliteit van het binnenklimaat. Dit omvat een verdiepend onderzoek naar de kwaliteit van het binnenklimaat, waarbij de concentratie aan vezels, endotoxine’s, micro organismen en fijnstofdeeltjes wordt gemeten. Dit gebeurt door luchtmonsters te nemen en het door een sterlaboratorium te laten onderzoeken. Ook zal de temperatuur, de relatieve luchtvochtigheid en de concentratie aan kooldioxide in de lucht, middels een gasmeter en dataplotters worden gemeten. Voor de volledigheid gebeurt dit op van tevoren vastgestelde plaatsen. Naast deze exercitie zouden alle werknemers een vragenlijst kunnen invullen over hun beleving van het binnenklimaat aangevuld met een biometrisch onderzoek door de bedrijfsarts aangevuld met een onderzoek op die aspecten die uit de vragenlijst naar voren komen. (bv overgevoeligheden, ontstekingen, concentratieverlies). Mocht u hier op in willen gaan dat zorgen wij voor een projectplan waarin alles staat verwoord.
Pieter de Graaff 06 29399542
Ŷƌ͘ϰϰϲϳϯϵϯ
