Omdat kennis telt J a a r v e r s l a g t O t a l s p e c i f i c s O l u t i O n s

Omdat kennis telt J a a r v e r s l a g

To t a l

S p e c i f i c

So l u t i o n s

2 0 0 9

kengetallen

Financiële kengetallen

15% ICT-services

12% Consulting

41% Software

Omzet per deelgebied Professionals/ 17% Staf

stafverhouding

32% Softwaregerelateerde dienstverlening

83% Professionals

7% Consumentenmarkt

15% Financiële dienstverlening

7% ICT en communicatie 4% Industrie Omzet 34% Overheid

per sector

36% Recurring

33% Gezondheidszorg 24% Recurring by nature Omzet

40% Non-recurring

2.000

Aantal fte per 31-12-2008 Investeringen/ desinvesteringen Instroom Uitstroom Aantal fte per 31-12-2009

200.000

829

1.500

701

1.443

1.000

163 -250

500

100.000

829

66.528

556

50.000

1.443

0

2007

154.213

150.000

2008

2009

0

45.709 6.088

2007

9.903

2008 Netto-omzet

Instroom / Uitstroom medewerkers (fte)

Totaal aantal medewerkers (fte)

17.198

2009 EBITAE

Netto-omzet en EBITAE (x €1.000)

(x €1.000)

2009

2008

2007

Kengetallen winst- en verliesrekening Netto-omzet

154.213

66.528

45.709

EBITDAE

23.388

11.469

6.539

%

15%

17%

14%

EBITAE

17.198

9.903

6.088

%

11%

15%

13%

Kengetallen balans Totale activa

151.153

59.574

45.751

Groepsvermogen

26.365

11.573

8.511

Materiële vaste activa

5.950

1.875

728

Immateriële vaste activa

84.844

38.446

32.855

Diverse Aantal medewerkers (fte) ultimo

1.443

829

556

Netto-schuld/EBITDAE

1,3

2,5

3,2

Voetnoot De ‘E’ in de EBITDAE en EBITAE betekent ‘Exceptional’. De exceptionele kosten zijn eenmalige kosten die verband houden met overnames of herstructureringen. Deze kosten mogen door werkmaatschappijen slechts separaat verantwoord worden gedurende het eerste jaar na overname. Na dit eerste jaar is het niet meer toegestaan excep­tionele kosten separaat te verantwoorden.

16

Directieverslag

Doordat de TSS-onderdelen samenwerken in een uniek organisatiemodel, creëert TSS continuïteit, kwaliteit en financiële draagkracht en biedt het tegelijkertijd de autonomie en focus die benodigd zijn om te excelleren.

27

Organisatie en medewerkers

30 Cases

4

inhoudsopgave

Total Specific Solutions

Domeinkenners Interview met Josje de Graaf Missie - visie - strategie Bedrijfsprofiel

8 10 11

Ondernemend Interview met Martijn Vriens Directieverslag Corporate governance

14 16 19

Mensgericht Interview met Mirjam van Kreel Marktbenadering: kansen en risico’s Raad van Bestuur Raad van Commissarissen Organisatie en medewerkers

20 22 24 26 27

Klantfocus Interview met Peter Dibbetz Cases

28 30

Duurzaam Interview met prof. em. dr. L. Koopmans Jaarrekening Grondslagen voor de financiële verslaggeving Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- en verliesrekening Toelichting op de enkelvoudige balans Overige gegevens Groepsmaatschappijen Overige kengetallen

36 38 38 42 44 45 46 50 51 52 53 56 58 60

5

Belang van domeinkennis

Ondernemingszin

Mens­gerichtheid

Klantfocus als zuurstof Het belang van duurzaam ondernemen 6

voorwoord

TSS streeft naar de top. Dat doen we door jarenlang te investeren in mensen, relaties en kennis. Want kennis telt.

Door kennis rondom de kansen en uitdagingen van onze klanten op te bouwen, te o ­ nderhouden en uit te dragen, voegen we waarde toe. En waarde voor je klant resulteert in toegevoegde waarde voor de onder­neming zelf. Wij hanteren ­daarbij een model dat anders is dan bij de meeste grote ICT-bedrijven. We leggen verantwoordelijk­heden – gedragen door onze standaarden en kernwaarden – laag in de organisatie. Alleen op die manier bewaak je de b ­ enodigde scherpte om klanten optimaal te ondersteunen. Met trots presenteren wij ons jaarverslag over 2009. Hierin illustreren we het ­gedachtegoed achter ons organisatiemodel vanuit een persoonlijk perspectief. Josje de Graaf vertelt over het belang van domeinkennis, Mirjam van Kreel spreekt over mensgerichtheid, Martijn Vriens illustreert onze ondernemingszin en Peter Dibbetz beschrijft zijn visie op klantfocus. Ten slotte onderschrijft ­ professor Koopmans, de voorzitter van onze Raad van Commissarissen, het belang van duurzaam ondernemen. Onze focus op kennisontwikkeling en waardecreatie wordt het best geïllustreerd aan de hand van praktijkverhalen. Daarom zijn een negental cases gebundeld in het hoofdstuk ‘Klantfocus’. Met dit jaarverslag willen we u volledig en optimaal informeren. Mocht u nog vragen hebben, dan beantwoorden we deze graag. De Raad van Bestuur Gerrit Oosterhof

Matthieu van Amerongen

Robin van Poelje

7

Josje de Graaf

“Hypotheken zijn complex. Voor onze klanten – hypotheekverstrekkers – is het een uitdaging om alle specificaties zo aan te leveren, dat wij voor hen het perfecte systeem kunnen bouwen”, vertelt Josje de Graaf, Commercieel Manager bij Everest Hypotheken. “Een van de pijlers waarop TSS zijn klanten kan laten vertrouwen, is domeinkennis. Dat dit aspect altijd van belang is, mag duidelijk zijn, maar voor een product zo complex als hypotheken, is het essentieel.”

De onderscheidende kracht van kennis

8

TSS onderscheidt zich met Everest van ­conventionele IT-leveranciers. De ­analisten van het bedrijf verdiepen zich volledig in een specifiek kennisdomein en maken ­vervolgens een ‘domeinmodel’ dat volledig is afgestemd op de klantvraag. “Het voorbeeld van hypotheken is heel sterk”, licht De Graaf toe. “Het systeem dat we bieden, speelt in op de eigenschappen van de markt. Zo verandert wet- en regelgeving met betrekking tot hypotheken nogal eens. Het laatste wat je dus moet doen, is een systeem bouwen waarin dit niet eenvoudig is aan te passen. Wij nemen de hypotheekkennis op in een aparte module. Dit is een beslistabel die op zichzelf staat en eenvoudig is aan te passen. Het resultaat is een systeem dat een verregaande auto­ matisering van kennisintensieve taken mogelijk maakt en zo ontwikkeld is, dat de hypotheekkennis eenvoudig te onderhouden is.” Everest kan dankzij zijn specifieke domeinkennis op de stoel van de klant zitten. “Onlangs was er bij een klant te weinig capaciteit om specificaties te benoemen. We boden aan dit over te nemen. Vervolgens hoefde de klant de specificaties alleen nog te controleren. Daarbij komt ook nog dat wij dankzij onze werkwijze inconsistenties in hun eigen voorwaarden ontdekken en ze hierop wijzen.” Domeinkennis maakt van ­Everest een partner die weet waar hij het over heeft. Doordat Everest zich continu schoolt in zijn domeinen, garandeert het dienstverlening op basis van de meest recente informatie. “Met dit onderscheidende

­vermogen

bie­den

we onze klanten echt grensverleggende oplossingen. Voor mij, in mijn commerciële werk, is onze focus op de inhoudelijke kant een toegevoegde waarde. Het versterkt de relatie met de klant en ik heb zo veel meer te melden dan alleen een tariefstelling”, besluit De Graaf.

9

missie - visie - strategie 2009 was voor TSS het jaar van succesvolle consolidatie van acquisities. Het jaar 2010 zal het jaar zijn om onze huidige missie, visie en strategie verder aan te scherpen.

Missie

Strategie

Advisering, dienstverlening en software voor specifieke markten. Dat is in een notendop wat TSS doet. Het succes dat we hierin hebben, is het resultaat van onze unieke aanpak. Onze bedrijven stellen de sectorproblematiek centraal: ze kennen de markt en komen zo met onderscheidende, op maat gesneden oplossingen. Dat zijn altijd bestof-breed-oplossingen op basis van marktstandaarden.

De TSS-strategie, waarin een marktgerichte aanpak een grote rol speelt, spreekt ondernemende managers en medewerkers aan. Onze structuur biedt hen de ruimte het bedrijf binnen TSS verder uit te bouwen. In onze organisaties blijft de focus op specifieke markten niet beperkt tot de directeur. Vooral in teams – daar waar intensieve samenwerking vereist is en de hoogste eisen worden gesteld aan intelligentie, creativiteit en productiviteit – geldt het managen van onafhankelijkheid als de succesfactor.

Visie TSS wil de beste bedrijfsoplossingen leveren aan de meest veeleisende opdrachtgevers. Kwaliteit gaat hierbij boven kwantiteit en het realiseren van toegevoegde waarde staat centraal. Het succes van de TSS-onderdelen is voor een groot deel te danken aan het ondernemerschap van het management en onze medewerkers.

Advisering, dienst­verlening en software voor specifieke markten

10

Bij een marktgerichte strategie hoort een consistent merkenbeleid. Dat is een voorwaarde voor optimalisatie van de merkwaarde. Een merk is een unieke breinpositie bij de klant en medewerker. Voor TSS is het belangrijk het merkenbeleid te laten aansluiten op de groeistrategie. De TSS-onderdelen volgen elk een eigen groei­ strategie, ondersteund en gecoacht door TSS. Daarnaast stimuleert TSS binnen het huidige portfolio synergievoordelen. TSS-onderdelen kunnen door samen te werken nieuwe markten ­ontginnen. Daarnaast kunnen ze innovatie versnellen door optimaal gebruik te maken van de technische kennis en kunde van hun TSS-collega’s. Zo kijken we bij toekomstige acquisities niet alleen naar de capaciteiten van het bedrijf op zich, maar ook naar de toegevoegde waarde ervan voor de bestaande TSS-onderdelen. Door de juiste balans te vinden in de producten en diensten die we leveren en door hierin samen te werken, bereiken we nog betere resultaten voor onze klanten.

bedrijfsprofiel De TSS-onderdelen opereren marktgericht. Ze bieden advies, dienstverlening en softwareoplossingen voor helder omschreven markten. En zijn zo ingericht dat ze optimaal kapitaliseren op die marktspecialisatie. Door te blijven innoveren op basis van ICT­marktstandaarden houden ze hun toppositie.

Advies Kwalititeitsborging ICT biedt bedrijven belangrijk concurrentie­ voordeel. Toch bestaan er ook risico’s die gepaard gaan met een groeiende afhankelijkheid van ICT. Een technische storing kan er immers voor zorgen dat het niet langer mogelijk is om producten te fabriceren, diensten te leveren of met klanten te communiceren. Dit kan rampzalige gevolgen hebben voor de productiviteit en winstgevendheid, en uiteindelijk schade toebrengen aan de bedrijfsreputatie. De Quality Assurance-divisie van TSS optimaliseert de effectiviteit en efficiëntie van producten, processen en organisaties. Dit zorgt voor lagere kosten, snellere ICT-implementatie en producten en diensten die voldoen aan de klantverwachtingen of hun verwachtingen zelfs overtreffen. Ons uiteindelijke doel is om de ICT-middelen van onze klanten volledig in lijn te brengen met hun bedrijfsdoelstellingen en -vereisten.

Diensten Embedded software De Embedded Software-divisie van TSS vervult al veertig jaar een pioniersrol bij de efficiënte ontwikkeling van vernieuwende producten. Software vertegenwoordigt een steeds groter aandeel en speelt een steeds belangrijker rol binnen deze producten. Onze professionals beschikken over diepgaande kennis van alle aspecten van geïntegreerde software en applicatiesoftware. Onze technische voorsprong is het gevolg van onze vroege betrokkenheid bij tal van baanbrekende projecten. We zijn hierdoor in staat om gerichte diensten en oplossingen te bieden. Wij stellen onze expertise aan klanten beschikbaar in de vorm van een integraal pakket van oplossingen, op project- of adviesbasis.

Top 10 klanten 2009: ABN AMRO Amphia Ziekenhuis ASML Belastingdienst Franciscus Ziekenhuis Roosendaal ING Nationale Nederlanden Philips Rabobank SNS

Softwareontwikkeling en -migratie In veel verschillende markten zien bedrijven zich gedwongen om hun ICT-systemen en de daaraan gerelateerde software aan te passen, omdat ze flexibeler willen omgaan met hun klanten, ­leveranciers en werknemers. Doordat het zakelijke klimaat de laatste jaren wat onstuimig is, hebben bedrijven baat bij een kortere time-to-market. Veel softwaretoepassingen raken verouderd. Het aanbrengen van de benodigde verbeteringen is kostbaar en arbeidsintensief. Onze near shorefaciliteit in Oost-Europa beschikt over de kennis en vaardigheden die nodig zijn om de benodigde software-upgrades, -herzieningen en/of -migraties op tijd en tegen aantrekkelijke tarieven te verzorgen. We leveren sinds de vroege jaren negentig van de vorige eeuw oplossingen op het gebied van softwareanalyse, -ontwerp, -ontwikkeling, -engineering, -tests en -onderhoud.

11

Toptalent

Testen We hebben professionals in dienst met ruime ­ervaring in software- en systeemtesten. Met deze expertise en geautomatiseerde systemen kunnen we onze aanpak voortdurend verfijnen en tijdens testprojecten talloze valkuilen vermijden. Nog veel te vaak zijn de verantwoordelijkheden binnen de TestValue Chain onvoldoende gedefinieerd. Hierdoor voeren bedrijven teveel testwerkzaamheden uit. Dit brengt onnodig hoge kosten en ­ongewenste vertragingen met zich mee. We leveren testdiensten die zijn gestoeld op een heldere visie. We zijn in staat om de kwaliteit te garanderen, die voor ICT-oplossingen is vereist. Belangrijkste succesfactor is een duidelijke afbakening van de stappen die binnen de TestValue Chain doorlopen dienen te worden, een heldere definitie van de verantwoordelijkheden en vereisten, en waarborging van een effectieve coördinatie tussen de leverancier, onze medewerkers en de klant.

12

Demografische trends en ontwikkelingen in scholing zorgen voor een steeds krappere arbeidsmarkt. Waar en hoe vinden ondernemingen het talent waarnaar ze op zoek zijn? Daarnaast is er sprake van een belangrijke verandering in de relatie tussen werkgever en werknemer. Werknemers zijn op zoek naar een inspirerende baan. Ook verwachten ze coaching en begeleiding in hun werk en mogelijkheden ter vergroting van hun loopbaankansen. Werkelijk getalenteerde mensen zijn moeilijk te vinden en kunnen het zich daarom permitteren om uiterst veeleisend te zijn. Onze ­talentontwikkelingsdivisie biedt oplossingen voor klanten die met dergelijke uitdagingen worden geconfronteerd, of het nu gaat om een algemene zakelijke functie of om specifieke ICT-projecten.

Softwareoplossingen Businessengineering Met ons toonaangevende businessengineeringpakket Aquima creëren klanten dynamische ­bedrijfsprocessen en verbeteren hun dienst­ verlening. We leveren frontoffice- en midofficeoplossingen voor bedrijven in uiteenlopende verticale markten, zoals overheid, financiële dienstverleners, hypotheekverstrekkers en verzekeraars. Hierin combineren we diepgaande marktkennis met krachtige, gerichte softwareoplossingen. Wij bieden onze klanten onder meer een snelle timeto-market en een hoge mate van flexibiliteit tegen lagere implementatiekosten.

Gezondheidszorg Onze Healthcare-divisie levert primaire en secundaire bedrijfsoplossingen en beheerdiensten aan de drie belangrijkste Nederlandse segmenten ­(ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg en zorginstellingen) binnen de IT-markt, die zich op de gezondheidszorg richten. Onze beheer­diensten zijn gebaseerd op zowel onze eigen software­ oplossingen als de beste producten van andere partijen. Zo zijn we in staat om onze klanten van een complete mix van gerichte oplossingen en diensten te voorzien. Met onze ruime branche­ kennis leveren we daadwerkelijk toegevoegde waarde. Met ruim dertig jaar ervaring in deze branche zijn we uitstekend gepositioneerd om onze klanten van voortdurende ondersteuning te voorzien binnen de zich snel ontwikkelende markt van IT-oplossingen voor de gezondheidszorg. Leasing We zijn de grootste leverancier van pakket­ oplossingen voor bedrijven die actief zijn op het gebied van wagenparkbeheer, autoleasing, ­financiering en kortetermijnverhuur. Ons ERP-product LeaseOffice is de nummer 1 in de markt. De ­oplossing ondersteunt nationaal en internationaal ­opererende bedrijven die binnen de concurrerende markten actief zijn. De software ondersteunt de volledige levenscyclus van contracten: van het aangaan van de overeenkomst tot en met de ­financiële afwikkeling ervan.

Lokale overheid Onze Local Government-divisie levert bedrijfsoplossingen en diensten aan gemeenten en andere lokale overheidsinstanties. Hierin zijn we markt­leider. We ontwikkelen en implementeren standaard­softwareoplossingen en verzorgen ­daarnaast onderhouds- en ondersteunings­ diensten. Onze Local Government-divisie biedt een integrale oplossing op basis van één soft­ warearchitectuur, die een instantie op weg helpt naar de status van een daadwerkelijke ‘digitale overheid’. Naast onze nauwe samenwerking met SAP hechten we veel waarde aan onze uitstekende relaties met de officiële gebruikersgroep en midoffice­gemeenschap.

We zijn in staat om de kwaliteit te garanderen, die voor ICT-oplossingen is vereist

13

Martijn Vriens

“Bij PinkRoccade Healthcare staat ondernemen hoog op de agenda. Het is nadrukkelijk geen loos begrip, maar het zit in ons DNA. Het krijgt concreet vorm door onze sterke focus op co-creatie en het samen ondernemen.” Dat zegt Martijn Vriens die in 2009 het managementteam van de businessunit Ziekenhuizen van PinkRoccade Healthcare kwam versterken.

Ondernemen zit in ons DNA

14

Volgens Vriens is een tevreden klant nog niet genoeg voor PinkRoccade Healthcare. “Wij willen graag een loyale klant. Daarom leggen wij zowel bij onze productontwikkeling als in onze dienstverlening het accent op samenwerken. Ondernemen is in onze visie naar buiten treden. We werken niet achter gesloten deuren aan onze producten en diensten, maar bouwen deze in hechte samenwerking met onze klanten of een partner. Door deze co-creatie ontstaan oplossingen die nauw aansluiten bij wat er in de markt nodig is. We laten het hier niet bij, maar willen waar mogelijk ook met klanten samen onder­nemen. Dat gebeurt op verschillende manieren. Zo kan het zijn dat een toepassing die samen met een bepaald ziekenhuis is ontwikkeld, ook interessant is voor collega-zorgorganisaties. Uiteraard laten we de initiële opdrachtgever dan meeprofiteren van de opbrengst. Daarnaast implementeren we oplossingen die de klant op basis van het gebruik kan afrekenen.” Vriens noemt als concreet voorbeeld de toepassing ­MyHealth Online. Dit is een elektronisch loket voor zieken­huizen en andere zorgorganisaties. Patiënten kunnen met MyHealth Online via internet communiceren met de zorgorganisatie en zorgverleners, en bijvoorbeeld een afspraak maken of een uitslag bekijken. Ook kan een ziekenhuis een online spreekuur aanbieden. Dankzij deze aanpak werkt een ziekenhuis ­efficiënter en effectiever. “Bij MyHealth Online gaat het ons erom een succesvol systeem te leveren. Wij helpen een ziekenhuis dan ook bij de promotie van zo’n digitaal loket. Verder kan een zorgorganisatie naar gebruik betalen, bijvoorbeeld per gemaakte afspraak. Zo ben je samen verantwoordelijk voor het succes van zo’n oplossing.” PinkRoccade Healthcare werkt niet alleen graag samen met klanten, maar ook met partners. “Zo hebben we het Aquima-ontwikkelplatform van TSS-onderdeel ­Everest opgenomen in onze oplossingen. Ook hier ­werken we samen aan succes en delen we samen in dat succes. Dat is in onze visie echt samen ondernemen.”

15

directieverslag Voor Total Specific Solutions (TSS) was 2009, onder de gegeven omstandigheden, een goed jaar. In een moeilijk jaar waarin de economie wereldwijd in een recessie belandde, leverde TSS in zijn markten een solide prestatie. Daarnaast stond 2009 in het teken van de consolidatie. De strategische overnames in 2008 zijn in 2009 in brede zin succesvol opgenomen binnen TSS. Ook is TSS dit jaar steeds zichtbaarder geworden in de markt. In Nederland, maar ook daarbuiten.

Als een van de grootste niet-beursgenoteerde ICTondernemingen heeft TSS inmiddels zijn plaats verworven. Daarbij ziet de markt de autonoom opererende bedrijven steeds meer als integrale onderdelen van een grote automatiseerder.

Domeinkennis Diepgaande kennis van onze markten en ­domeinen, hoogwaardige IT-kennis en ­-producten aangevuld met excellente vaardigheden om ­projecten succesvol te volbrengen, dat zijn de succesfactoren van onze dienstverlening. In 2009 ontwikkelden we op basis van de kennis van de business van onze klanten wederom nieuwe producten en diensten die direct toegevoegde waarde hebben voor die klanten. Vanuit deze kennis en de vele klantprojecten bouwen we verder aan een steeds grotere klanttevredenheid. Een significante investering in de ontwikkeling van deze kennis, producten en diensten onderschrijft dit. Synergievoordelen voor TSS maken we graag tot synergievoordelen voor onze klanten. Steeds vaker slagen we erin om oplossingen voor specifieke markten ook voor andere markten beschikbaar te stellen. Ook bij toekomstige overnames zullen kennis en synergie belangrijke randvoorwaarden vormen.

Markten en klanten De Nederlandse markt toonde in 2009 verschillende gezichten. Terwijl de overheidsmarkt zich uitstekend ontwikkelde, werden de meeste ­overige markten vanaf het tweede kwartaal juist gekenmerkt door krimp. 2009 was ook volgens ­Gartner voor de ICT het meest uitdagende jaar sinds het begin van de peilingen in 1999. In de laatste maanden van 2009 is echter voorzichtig merkbaar dat het dieptepunt van de recessie achter de rug lijkt.

16

Onderzoeken van ICT-Office, Gartner en ­Forrester bevestigen het beeld van een lichte groei in software in 2010. Niet alleen de markt laat grote verschillen zien, ook per type dienstverlening was er duidelijk ­onderscheid merkbaar. Daar waar onze ‘uren­bedrijven’ een moeilijk jaar hadden, leverden onze ‘productbedrijven’ een excellente prestatie. Dit beeld is consistent met eerdere recessies.

Stabiliteit en soliditeit TSS heeft in 2009 bewezen een weerbaar profiel te hebben. De mix van bedrijven zorgt voor gedegen resultaten in moeilijke marktomstandigheden en voor een aanzienlijke groei in tijden van econo­ mische voorspoed. Onze stabiele positie danken we aan een aantal factoren: een sterke positie in de overheidsmarkt, een omvangrijke order- en ­onderhoudsportefeuille en een breed productenen dienstenaanbod. Een groot deel van de ­omzet van TSS komt uit meerjarige klant­contracten. Daarnaast heeft een behoorlijk deel van de ­overige omzet een wederkerend karakter.

Invoegen van nieuwe bedrijven afgerond Afgelopen jaar zijn onze nieuwe bedrijven ­PinkRoccade Healthcare en PinkRoccade Local Government succesvol opgenomen binnen TSS. Dat betekende een aanzienlijke uitbreiding van het producten- en dienstenportfolio. Tegelijkertijd groeide ook ons personeelsbestand. Verder betekent deze uitbreiding een belangrijke versterking van onze stabiliteit en voegen beide bedrijven unieke kennis en synergie toe. De positie in de gezondheidszorg- en gemeentemarkt is dankzij deze laatste aanwinsten sterk. Dit biedt eveneens kansen om producten en diensten van andere TSS-onderdelen aan te bieden in deze markten.

Verkoop belang in ESIZE TSS heeft ultimo 2009 zijn belang in ESIZE verkocht. TSS streeft naar een controlerend belang in de ICT-bedrijven in de groep. ESIZE was het enige niet-gecontroleerde belang, vandaar het besluit om het bedrijf te verkopen.

Besturing van TSS TSS kent een decentrale structuur. De onderdelen werken zelfstandig en genereren onderlinge ­synergie. Dat geeft TSS grote wendbaarheid, maar belangrijker is nog dat het ondernemerschap ­stimuleert ten behoeve van de klanten. TSS ­Holding treedt hierbij faciliterend en soms initiërend op. De Raad van Bestuur die in 2009 van start is gegaan, heeft de besturings­structuur ­verdere invulling gegeven. Het zicht op de resultaten en de markt­positie van onze bedrijven is geoptima­ liseerd. Daarbij kon de Raad van Bestuur ook in 2009 profiteren van de ervaring en kennis van de Raad van Commissarissen. Met ingang van 1 januari 2010 is de Raad van Bestuur uitgebreid met Robin van Poelje. In de eerste helft van 2010 zal Van ­Poelje, na een degelijke inwerkperiode, het voorzitterschap van de Raad van Bestuur over­ nemen. Een nadere toelichting op de governance binnen TSS is te ­vinden in hoofdstuk drie van het jaarverslag.

Ontwikkeling en innovatie Stilstand is achteruitgang. Het vertalen van onze kennis in nieuwe oplossingen dan wel verbetering daarvan is een strategie die past bij een bedrijf dat kennis hoog in het vaandel heeft staan. Daarom investeerde TSS in 2009 meer dan tien miljoen euro in nieuwe producten en diensten. Innovatie blijft de komende jaren een belangrijk

aandachtspunt om onze toegevoegde waarde voor onze klanten op allerlei vlakken te vergroten en te verbeteren. De kennis waar TSS voor staat, sterke project­managementcapaciteiten en uitgebreide rapportage­systemen verlagen de implementatierisico’s van onze nieuwe producten. Bij investeringen in het portfolio betrekken we waar mogelijk ook onze klanten. Dit zorgt voor een focus van ­innovaties op die terreinen, waarvan de klanten concreet en direct profiteren. TSS investeert ten slotte ook in nieuwe technologie. We maken ­hierbij zoveel mogelijk gebruik van marktstandaarden.

Duurzaam De kredietcrisis heeft nog eens extra duidelijk gemaakt hoe belangrijk wederzijds respect, ­integriteit en vertrouwen zijn bij het opbouwen van een leidende commerciële positie. Maat­ schappelijke verantwoordelijkheid krijgt binnen de TSS-onderdelen bijzondere aandacht. Dit uit zich in onze investeringen in relatie en markten, de wijze van zakendoen, de manier waarop we omgaan met bedrijfsmiddelen en onze sponsor­ activiteiten. In dit jaarverslag treft u voor het eerst een apart hoofdstuk aan over dit onderwerp.

Mensgericht Voor een organisatie als TSS is kennis van weinig waarde zonder de mensen die deze tot praktisch nut maken voor onze klanten. Dit jaar hebben onze medewerkers wederom bewezen tot het meest waardevolle kapitaal te behoren. Ultimo 2009 werkten er 1.532 medewerkers binnen TSS. Ten opzichte van 2008 is dat een bescheiden

17

De onderneming heeft voldoende ­ financiële slagkracht om te profiteren van een a ­ antrekkende economie; een comfortabele positie om 2010 te starten.

krimp die, veroorzaakt door de marktomstandig­ heden, grotendeels door natuurlijk verloop tot stand is gebracht. In 2009 traden er in totaal 175 mede­werkers in dienst bij de TSS-onderdelen. De TSS-onderdelen investeerden in 2009 signifi­ cante bedragen in opleidingsactiviteiten. De auto­ noom opererende onderdelen laten een dalend ziekte­verzuim zien tot 3,3 procent ultimo 2009.

Financiële resultaten Financieel was 2009 een solide jaar onder bijzonder lastige economische omstandigheden. De vergelijkbare omzet was slechts vijf procent lager dan in 2008. Daarnaast heeft TSS zich ten doel gesteld om zelfs in slechte economische omstandigheden een ­ebitae te realiseren van boven de tien procent. Wij zijn trots te kunnen melden dat we met een ebitae van elf procent, deze doelstelling hebben behaald. TSS sluit het jaar 2009 af in een goede financiële conditie. De kosten zijn onder controle en er is een flexibele schil gecreëerd om met de economie mee te ademen. Het saldo liquide middelen bedraagt ruim dertig miljoen euro en de nettoschuld/­EBITDAE ligt op 1,3. TSS kent een stabiele basis door de goede spreiding van omzet over verschillende markten, waarbij 36 procent van de omzet recurring is. Voor uitgebreide kengetallen verwijzen we naar het begin van dit jaarverslag. De onderneming heeft voldoende financiële slagkracht om te profiteren van een aantrekkende economie; een comfortabele positie om 2010 te starten.

18

Vooruitzichten Het jaar 2010 staat in het teken van verdere groei. Groeien doen we autonoom of, als de mogelijk­ heden zich aandienen, door nieuwe overnames. De eerste tekenen van een voorzichtig aantrekkende markt zijn er. Was in 2009 kostenbesparing voor veel klanten nog de topprioriteit, in 2010 zal er langzaamaan weer geïnvesteerd worden, met name in software, omdat hiermee voor ­instellingen en ­bedrijven concurrentie- en/of ­efficiëntievoordelen zijn te behalen. De recessie heeft ervoor gezorgd dat bedrijven de noodzaak inzien van het uitgebreid afwegen en managen van risico’s. Veel ICT-maatwerk­projecten hebben immers bewezen risicovol te zijn en brachten daarnaast onnodig extra kosten met zich mee. Daarmee is een keuze door bedrijven voor kant-en-klare, op maat gemaakte ICT-producten en -diensten ontwikkeld in standaarden en voor specifieke markten, meer voor de hand komen te liggen. TSS wil in 2010 en daarna een belangrijke aanbieder van dit soort oplossingen blijven. Door onze wendbaarheid en investeringsstrategie staan we uitstekend opgesteld om de komende jaren weer een voorzichtige groei in zowel omzet als bedrijfsresultaat te laten zien. Apeldoorn, Raad van Bestuur

corporate governance Besturingsmodel

Financiële verslaggeving

TSS heeft een ‘two-tier board’. Deze bestaat uit de Raad van Commissarissen en de Raad van ­Bestuur.

TSS baseert zijn financiële verslaggeving op de uitgangspunten van de vigerende bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De Raad van Bestuur rapporteert maandelijks de financiële resultaten aan zowel de Raad van Commissarissen als de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De jaarrekening wordt voorafgaand aan de publicatie in aanwezigheid van de accountant met de Raad van Commissarissen besproken. De jaarrekening wordt binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar, behoudens verlenging, door de Raad van Bestuur opgemaakt. De jaarrekening wordt vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

De Raad van Bestuur van de vennootschap wordt gevormd door twee of meer directeuren. De Raad van Bestuur wordt benoemd, ontslagen en geschorst door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Schorsing kan ook plaatsvinden door de Raad van Commissarissen. De bezoldiging en verdere arbeidsvoorwaarden van de Raad van Bestuur worden door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders bepaald. De Raad van Bestuur vertegenwoordigt de vennootschap. De bevoegdheid tot vertegenwoordiging komt mede toe aan twee gezamenlijk handelende directeuren. De Raad van Bestuur is bevoegd, onverminderd de eigen verantwoordelijkhe­den, functionarissen met vertegenwoordigingsbevoegdheid aan te stellen en, door verlening van volmacht, zodanige titulatuur en bevoegdheden toe te kennen als door de Raad van Bestuur te bepalen. Binnen het kader van de collectieve taak heeft ieder lid van de Raad van ­Bestuur een individueel aandachtsgebied. De Raad van Bestuur ­besluit zelf over de onderlinge taakverdeling. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het directiebeleid en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden bedrijven. Daarnaast staat zij de Raad van ­Bestuur met raad terzijde. De Raad van Commis­ sarissen bestaat uit twee of meer natuurlijke personen. Leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De Raad van Commissarissen vergadert wanneer een commissaris of de Raad van Bestuur dat nodig acht. Alle besluiten van de Raad van Commissarissen worden ­genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen.

Accountant De Raad van Bestuur benoemt de accountant en geeft de opdracht tot controle van de jaarrekening, die tevens is opgesteld door de Raad van Bestuur.

Interne risicobeheersingen controlesystemen We definiëren het risicoprofiel van TSS in termen van marktrisico’s, financiële risico’s en operationele risico’s. De markt wordt gekenmerkt door een groeiend aantal complexe opdrachten die in veel gevallen niet worden afgerond door een gebrek aan specifieke businesskennis bij ICT-ondernemingen. Door ons bedrijf in te richten rond markten en specifieke processen, legt TSS zich op dit probleem toe. We bieden onze klanten specifieke diensten en oplossingen die belangrijk zijn voor hun succes. In de huidige economische omstandigheden leidt onze sterke aanwezigheid in de sectoren overheid en gezondheidszorg tot een stabiele ­financiële ­positie. Daarnaast is een groot deel van onze ­omzet afkomstig van de aan de verkoop van software gelieerde activiteiten. Deze omzet heeft een ­‘recurring’ karakter. We evalueren onze operationele risico’s op basis van krachtig ­projectbeheer en met behulp van gedetailleerde rapportage­ systemen. De aanpak op basis van ­specifieke ­domeinkennis die TSS voorstaat, draagt in sterke mate bij aan het terugdringen van risico’s die ­samengaan met het implementeren van ­complexe IT-projecten.

De accountant brengt verslag uit aan de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen over de maatregelen die hij heeft genomen om te kunnen voldoen aan de professionele en wettelijke eisen met betrekking tot het waarborgen van zijn onafhankelijke positie ten opzichte van TSS.

19

Mirjam van Kreel

“Als het enigszins kan, halen we onze kandidaten op van het treinstation. Dat is voor ons ook mensgerichtheid”, vertelt Mirjam van Kreel, HR Manager bij TopTalentConsultancy. “Wij zijn gespecialiseerd in het aantrekken en begeleiden van jong, hoogopgeleid talent. Ons doel: ze op de juiste plek in het bedrijfsleven aan de slag laten gaan.”

De menselijke kant benadrukt

20

Iemand op de voor hem of haar meest geschikte werkplek laten belanden, heeft alles te maken met mensgerichtheid. Jong talent dat zich net op de arbeidsmarkt begeeft, heeft houvast nodig. Deze groep weet vaak nog niet precies wat ze wil en wat ze van de arbeidsmarkt kan verwachten. Coaching, begeleiding en opleiding helpen ze hierbij. “We spelen hierop in door ze een traineeship te bieden bij een bedrijf dat perfect matcht met hun profiel en vice versa. We zorgen dat jong talent zich optimaal kan ontwikkelen en als ze voor bepaalde vraagstukken ­komen te staan, zijn wij er als vangnet. Dit houdt in dat ze bij hun persoonlijke coach terechtkunnen voor allerhande vragen. ­Vervolgens gaan ze met eventueel advies direct aan de slag op de werkplek”, licht Van Kreel toe. Niet alleen het contact met de talenten is belangrijk, ook de relatie met de opdrachtgevers speelt in dit werk een grote rol. TopTalentConsultancy kijkt naar de cultuur die er bij een klant heerst en luistert naar de wensen van de opdrachtgever. Samen zoeken ze naar het juiste ‘type’ personen. Mensen die een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de klant. Het streven is dat een trainee na een ­afgesproken periode in dienst treedt bij de klant. ­Gedurende en ook na die periode is TopTalent­ Consultancy heel nauw ­betrokken bij zowel klant als kandidaat. “We zijn trots op het feit dat mensen zich bij ons ­direct thuis voelen en dat we ook letterlijk terug ­horen dat onze persoonlijke aanpak als prettig wordt ervaren. We ­schakelen snel, doen wat we beloven. Onze openheid van zaken wekt vertrouwen en het is mooi om te zien hoe je dat ook terugkrijgt.”

21

marktbenadering: kansen en risico’s

De IT-trends voor de komende jaren worden in belangrijke mate beïnvloed door de maatschappelijke ontwikkelingen.

Eindklanten zijn op zoek naar instanties waarop ze kunnen bouwen en vertrouwen Consument en kennis Mensen maken de markt. Het profiel van de burger en daarmee de consument is in de afgelopen jaren sterk en in hoog tempo veranderd. Burgers worden zelf (digitaal) actiever. De opkomst van internet heeft gezorgd voor een grotere hang naar transparantie. Eindklanten zijn op zoek naar instanties waarop ze kunnen bouwen en vertrouwen. Internet faciliteert die transparantie. Bijna alle informatie die je tegenwoordig zoekt, is in een paar clicks te vinden. Dat maakt dat de nieuwe ­generatie is ingesteld op opzoeken en minder goed is in het uitvoeren van diepgaande analyses. Door de groeiende vraag naar betrouwbare, transparante en vooral relevante informatie in een 24-uursmodel ontstaat er in toenemende mate een behoefte aan kennisconcentratie. Met de flexibele systemen van nu zijn we ook in staat kennis op maat te leveren, en dat 24 uur per dag.

Wereldwijde overheidsvernieuwingen Doelmatiger communiceren is niet alleen een uitdaging voor het bedrijfsleven. Ook de overheid heeft hierin nog grote slagen te maken. Zeker nu de burger steeds meer een controlerende, regulerende en validerende rol vraagt van de overheid binnen de nieuw ontstane informatiemaatschappij. Nederland staat hierin niet alleen. In verschillende studies komt naar voren dat wereldwijd wordt gestreefd naar efficiëntieverbetering en een nieuw soort dienstverlening met behulp van ICT. Daarnaast worden prestatiemetingen en

22

­ anagementafspraken steeds belangrijker. Ook m verzelfstandiging en agentschappen, decentra­ lisatie, minder regels en meer coördinatie zijn punten waar overheden naar streven. Tot slot zijn het imago van het ambtelijk apparaat en de wervingsproblematiek in veel landen aandachtspunten.

IT-trends De belangrijkste IT-trend die in de afgelopen jaren zichtbaar werd, is het onderscheid in backoffice-, midoffice- en frontofficesystemen in de ­architectuur. Het is voor één leverancier vaak niet mogelijk een volledige keten te bedienen. Voor de TSS-onderdelen is het een belangrijke uitdaging èn ­essentieel om op de ‘kennisintensieve knoop­ punten’ in deze ­architectuur actief te zijn en een domi­nante ­positie te verwerven. Kansen In de backoffice verdelen de pakketleveranciers SAP, Oracle en Microsoft de generieke markt en ­stellen hun platformen tevens open voor speci­fieke backoffice-ontwikkelingen van andere ­par­tijen. De 24-uurseconomie, de toename aan ­real-time informatiebehoeften en de eis van de consument om zijn eigen dossiers te beheren, ­eisen veel van deze informatiesystemen. Daarnaast ­ontstaat in specifieke markten behoefte aan Software-as-a-Service. TSS-onderdelen kunnen zich onder­scheiden van de grote pakket­ leveranciers met diepgaande en hoogwaardige kennis van ­branche­specifieke systemen en processen. Door de ontwikkelingen van de afgelopen jaren zijn functioneel ­complexe systemen aan vernieuwing toe. De ­kennis die hiervoor nodig is, is schaars. Hier ligt een van onze marktkansen. Kennis­concentratie is nodig om de vernieuwslag in de backoffice te realiseren. Midoffice Een midofficesysteem geeft lucht omdat wordt voorkomen dat workflow en andere services in

een backoffice-systeem moeten worden ingebouwd. De oplossingen die nu en de komende jaren voor de midoffice worden ontwikkeld, zijn qua functionaliteit uitgebreid. Ze overlappen voor een deel die van de backoffice. De midoffice is technisch complex, mede door de vermenging met de functionaliteit van de backoffice. In dit mid­officesegment zijn de eerdergenoemde grote leveranciers dominant aanwezig voor het aanbieden van standaardfunctionaliteit. De mid­office

systemen ingevoerd, via de midoffice bewerkt

speelt derhalve ook een belangrijke rol bij de

vol oplossingen realiseren wanneer we de

procesoptimalisatie die de komende jaren bij de

nieuwste IT-technologiekennis combineren met diepgaande kennis van de concrete business­ processen. Wanneer we generieke bouwstenen gebruiken, kunnen we onze oplossingen in meerdere markten aangebieden.

overheid en het bedrijfsleven wordt doorgevoerd. Voor TSS is dit segment voornamelijk belangrijk doordat ontsluiting via de frontoffice consequenties heeft voor de essentiële backofficesystemen.

en door­gerouteerd naar de backoffice. Deze ontwikkeling heeft verstrekkende gevolgen voor de architectuur, de systemen en de processen. En daarmee ook voor de organisaties die hiervan gebruik­maken. Vragen die van een antwoord moeten worden voorzien, hebben onder andere betrekking op: ontsluiten en eigenaarschap van data, compleetheid en correctheid van data, en databeveiliging en -misbruik. We kunnen succes­

De veranderingen die worden veroorzaakt door de introductie van de frontoffice, zijn te onder­ vangen in de midoffice.

Dit zijn de terreinen waar TSS-onderdelen zich kunnen onderscheiden.

Aan de voorkant De mogelijkheden van het internet gecombineerd met de genoemde ontwikkelingen, geeft een ­impuls aan de ontwikkeling van de front­ office. Het slim inzetten van de frontoffice maakt het mogelijk data door consumenten en burgers te laten ­invoeren en te onderhouden. Deze functionaliteit wordt door de kritische consument toe­gejuicht. Zelfservicesystemen zijn systemen waarbij eindklanten zelf hun gegevens invoeren en onderhouden. Dit verlaagt de loonkosten van dure ­administratieve processen en systemen ­drastisch. Deze informatie wordt via frontoffice-

23

raad van bestuur Kennis en ervaring kenmerken de Raad van Bestuur van Total Specific Solutions. Gerrit Oosterhof (CEO) en Matthieu van Amerongen (CFO) leidden de onderneming tijdens het bijzonder uitdagende jaar 2009. Per 1 januari 2010 is de Raad van Bestuur uitgebreid met Robin van Poelje. In de loop van 2010 draagt Oosterhof de taken van CEO over aan Van Poelje.

24

Gerrit Oosterhof

Robin van Poelje

Gerrit Oosterhof startte in januari 2009 als Chief Executive Officer van Total Specific Solutions. Met een jarenlange ervaring in ICT en finance bij overheidsinstellingen en bedrijven in de sectoren waarin TSS actief is. Voordat hij bij TSS in dienst kwam, was Oosterhof verantwoordelijk voor de reorganisatie van onderdelen van het ICT Centrum van de Belastingdienst. Daaraan voorafgaand was hij in verschillende functies werkzaam bij Getronics­ PinkRoccade. Zo was hij onder andere Managing Director Public Sector en werd hij COO na de integratie van Getronics en PinkRoccade. Vóór zijn werkzaamheden bij GetronicsPink­Roccade was Oosterhof werkzaam bij Cadans als lid van de Raad van Bestuur. Hij was hier verantwoordelijk voor sales, marketing en ICT. Cadans was één van de voorlopers van het UWV.

Robin van Poelje maakt sinds 1 januari 2010 deel uit van de Raad van Bestuur van TSS. Van Poelje is als bedrijfseconoom afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen met als specialisatie Financieel Management, en behaalde een post­ doctorale graad in Marketing & Strategie aan een Ecole Supérieure de Commerce in Frankrijk. Hij is internationaal werkzaam geweest in Zuid-­Amerika, het Midden-Oosten, Frankrijk en ­Zwitserland voor o.a. Royal Numico.

Matthieu van Amerongen

Van Poelje is afkomstig van Strikwerda Investments, de investeringsmaatschappij achter Total Specific Solutions. Hier was Van Poelje in de periode voor 2009 medeverantwoordelijk voor de opbouw van TSS. Hij was gedurende deze periode actief betrokken bij de oprichting van TSS, de acquisitie van bedrijven en de aansturing.

Matthieu van Amerongen is vanaf begin 2007 Chief Financial Officer van TSS. Van Amerongen heeft uitgebreide ervaring in finance, ­consultancy en operationeel management. Hij was in de ­periode voorafgaand aan zijn komst bij TSS, ­Finance & Performance Management Executive en Chief Financial Officer van de Nederlandse organisatie bij Accenture. Daarnaast bekleedde hij verschillende corporate functies. Van Amerongen genoot zijn opleiding aan de gerenommeerde Arthur Andersen Audit School.

25

raad van commissarissen De Raad van Commissarissen (RvC) van TSS is op 20 maart 2009 benoemd. De RvC kwam gedurende 2009 zesmaal bijeen en onderhield geregeld contact met de Raad van Bestuur (RvB). Onderwerpen tijdens deze bijeenkomsten waren de ontwikkelingen in de markt en bij de diverse bedrijven. Ook onderwerpen als de corporate governance binnen TSS, de financieringsstructuur, het acquisitiebeleid en de desinvestering van ESIZE kwamen aan de orde. Tenslotte nam de RvC kennis van de budgetten voor 2010.

De RvB informeerde de RvC tijdens elke vergadering nauwgezet over de financiële positie van TSS, de resultaten van alle bedrijfsonderdelen en de voornaamste ontwikkelingen in hun markten. Daarnaast informeerde de RvB de RvC maandelijks schriftelijk over de financiële resultaten van de onderneming en werd de RvC bij bijzondere gebeurtenissen binnen de onderneming direct op de hoogte gesteld. Verder stond de RvC in de vergadering waarbij de accountant aanwezig was stil bij de uitkomsten van de jaarlijkse controle en het risicomanagement.

Prof. em. dr. L. Koopmans (voorzitter)

Gedurende 2009 bracht de RvC een bezoek aan KZA, Everest, PinkRoccade Local Government en PinkRoccade Healthcare. De betrokken directies presenteerden hun strategie voor de komende jaren en gingen hierover in gesprek met de RvC.

H. Huisman

De Raad van Commissarissen hecht er waarde aan alle medewerkers te bedanken. Hun inzet is van essentieel belang voor het succes van TSS. Aandacht voor het behouden en aantrekken van de juiste mensen is van groot belang. De RvC zal er op toezien dat de positieve en ondernemende werkomgeving die zo kenmerkend is voor TSSbedrijven, in stand wordt gehouden.

26

De heer Koopmans kan bogen op een diepgaande bestuurlijke kennis en ervaring, zowel binnen publieke als binnen private organisaties. Hij is onder andere voorzitter van de Raad van Commissarissen van Rabobank Nederland, Arriva Nederland en de Siers Groep. Daarnaast is Koopmans lid van de Raad van Commissarissen van Eureko-Achmea, Kiwa en de NOM. Tevens is hij lid van de Raad van Toezicht van UMCG en bestuurslid van Unilever Trust Office.

De heer Huisman bekleedt een aantal commissariaten en adviseurschappen binnen de ICT-sector. Zo is hij onder andere voorzitter van de Raad van Commissarissen van Conquaestor, lid van de Raad van Advies van Object+, lid van de Raad van ­Advies van Eurofiber en lid van de Raad van ­Commissarissen van Nedsense Enterprises. Drs. P.P.J.J.M. van Besouw De heer Van Besouw heeft ruime ervaring in de financiële sector en bekleedt een aantal functies op diverse maatschappelijke vlakken. Hij is onder andere extern lid van de Audit Committee van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, vicevoorzitter van de Raad van Toezicht van de RDW, lid van de Raad van Commissarissen van Royal Haskoning, bestuurslid bij de stichting Cordeans en lid van de Raad van Commissarissen bij Optiver.

organisatie en medewerkers TSS heeft ervoor gekozen te excelleren in zorgvuldig gekozen domeinen. Hiervoor hebben we professionals in dienst, die van de hoed en de rand weten, ieder op zijn of haar eigen vakgebied. Ze worden in hun dagelijkse werkzaamheden ondersteund door stafwerknemers die staan voor kwaliteit en snelheid. De domeinkennis van onze medewerkers is primair, de technologie onder­ steunend en toekomstvast. We noemen dit Dynamic Business IT Alignment.

Onze kennismedewerkers werken op een wijze die binnen hun specifieke kennisdomein past en als gevolg daarvan per domein verschilt. Daar sluit het marktgerichte organisatiemodel van TSS op aan. Verantwoordelijkheden liggen daarbij laag in de organisatie, wat professionals de vrijheid geeft zich te ontplooien en zo alles uit zichzelf te halen. TSS bewaakt de kwaliteitsstandaarden, motiveert innovatie, vraagt focus en houdt de kernwaarden hoog. Op deze wijze ontstaat cohesie, sturing en kwaliteit. Tevens vermindert het de bestuurlijke dichtheid. De TSS-onderdelen zijn veelal bekende, leidende spelers in hun markt. Door deze organisaties samen te brengen binnen het toegepaste organisatiemodel, creëert TSS de continuïteit, kwaliteit en financiële draagkracht van een groot bedrijf en biedt het tegelijkertijd de autonomie en focus van een gespecialiseerd bedrijf, die benodigd zijn om te excelleren.

Het aantal fte’s is, mede als gevolg van de verkoop van ESIZE en de aankoop van PinkRoccade Local Government en PinkRoccade Healthcare gestegen van 829 naar 1.443. Samengevoegd is er een daling van 1.560 naar 1.443 fte. Daarvan is zeventien procent staf. Het gemiddelde ziekteverzuim bedroeg in 2009 3,3 procent en de gemiddelde leeftijd van onze medewerkers was vorig jaar 39 jaar. De TSSondernemingen hanteren een personeelsbeleid dat het best past bij hun specifieke domein. De diverse organisaties hebben een eigen ondernemingsraad waarmee uitgebreid gesproken wordt over een groot aantal onderwerpen. Zo behandelen we diverse advies- en instemmingsaanvragen. TSS heeft geen centrale ondernemingsraad.

27

Peter Dibbetz

“Klantfocus is de zuurstof van ons bedrijf. Zonder klantfocus geen bedrijf.” Voor commercieel directeur Peter Dibbetz van Co-maker is er geen twijfel mogelijk. Wanneer Co-maker de klant uit het oog verliest, zou dat het eind van de organisatie betekenen.

Klantfocus is de zuurstof van ons bedrijf

28

“Wij zijn met LeaseOffice, onze oplossing voor de Europese autolease- en fleet-management­ branche, actief in een heel specifieke sector. Onze wereld is klein. Dat is aan de ene kant een groot voordeel. We kennen de markt goed en als er ontwikkelingen zijn die onze sector raken, dan weten we dat meteen. Aan de andere kant kunnen we ons geen slordigheden permitteren. Iedere fout die we maken, spreekt zich meteen rond. Alleen al om die reden moeten we als het ware bij de klant op schoot zitten. Dat is in de praktijk overigens ook het geval. Bij ieder klantproject dat we uitvoeren, zitten we permanent in de gebruikersgroep.” Volgens Dibbetz betekent klantfocus ook: willen leren van je klanten. “Wij voeren heel regelmatig klanttevredenheidsonderzoeken uit. Dat zijn geen vrijblijvende exercities. Wij willen van klanten weten hoe we het doen en op welke punten we ons kunnen verbeteren. Daarom zijn deze onderzoeken cruciaal. We kijken altijd scherp naar de uitkomsten en stemmen ons beleid af op de verbeterpunten.” Co-maker is volgens Dibbetz geen typische automatiseerder. “We zijn meer dan dat. ­LeaseOffice is een IT-oplossing waarmee onze klanten het volledige lease- of fleet­managementproces kunnen automatiseren en ondersteunen. Maar we hebben zo’n ­uitgebreide expertise in dit domein, dat een klant ook van ons wil weten hoe hij zijn ­processen het best inricht. Klanten vragen ons vaak om met hen mee te denken over hoe zij hun doelen kunnen bereiken. Dat doen we graag, omdat we zo onze toegevoegde waarde kunnen laten zien. We helpen klanten bijvoorbeeld ook op gebieden als business intelligence of compliance.” Peter Dibbetz wijst in dit verband op de guiding principles van waaruit iedereen bij Co-maker werkt. “Dat zijn vertrouwen, transparantie, gedrevenheid, (zelf )kritisch, alert en innovatief. Stuk voor stuk principes die onderstrepen dat we ons iedere dag ­volledig op onze klanten richten.”

29

cases

Aquima is niet zomaar software. Het is een ontwikkelomgeving van Everest, waarbij programmeren vrijwel niet nodig is. Eindgebruikers, hoofdzakelijk analisten, kunnen met deze ingenieuze software zelf applicaties modelleren. Op die manier worden tegen lagere kosten betere applicaties gerealiseerd. Als een gebruiker Aquima opent, waant hij zich in een Office-omgeving. Dat maakt een complexe aangelegenheid als programmeren een stuk eenvoudiger. Na enkele dagen training zijn medewerkers in staat om met Aquima te starten. Organisaties krijgen daardoor veel meer grip op hun IT-applicaties en daarnaast zijn er veel minder programmeurs nodig. “Tien jaar geleden begon Everest met het ontwikkelen van dit type software. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in programma’s waarmee eind­ gebruikers zelf de gewenste functionaliteit modelleren. Zo hoeft er niet meer over een aantal schijven gecommuniceerd te worden. Dit ­levert aanzienlijke tijdswinst op”, vertelt Arend van

Houwelingen, commercieel manager bij Everest. “Naast tijdsbesparing is de belangrijkste doel­ stelling van de inzet van Aquima het creëren van een flexibele en wendbare organisatie waarbij IT geen bottleneck vormt.” Training op verschillende niveaus, zoals ‘Aquima in a day’, een technische en een functionele training van drie dagen, zorgen voor de benodigde skills bij gebruikers en partners. Sinds een jaar heeft Everest een partnerprogramma om samen met partners de footprint van Aquima te vergroten. Onderdeel van dit programma is de Aquima Academy waar partners online trainingen kunnen volgen. “Grote organisaties als Nationale-Nederlanden, de Raad voor de Kinderbescherming en de ANWB werken al met deze bijzondere software. In het ­komende jaar focussen we ons onder de marketing­slogan ‘Nederland gaat ­Aquimatiseren’ op uitbreiding naar verschillende branches. Aquima is een nieuwe, innovatieve manier van automatiseren voor elke sector”, besluit Van ­Houwelingen.

Nederland gaat Aquimatiseren

Veel bedrijven beweren het te doen: samen­ werken met de klant. Maar doen zij dit ook ècht? PinkRoccade Healthcare kiest bij de vernieuwing van PSYGIS in ieder geval voor deze aanpak.

G3: samen ondernemen in optima forma

30

Het bedrijf besloot GGZ-instellingen die PSYGIS gebruiken, te betrekken bij het vernieuwings­project. PSYGIS-software ondersteunt de ­instellingen bij economisch-financiële en zorgprocessen. Een drietal frequente gebruikers van PSYGIS besloot mee te investeren in de vernieuwing van de software. Dit zijn de GGZ-instellingen Rivierduinen, Altrecht en de Reinier van Arkel groep – de G3. Stuk voor stuk betrokken organisaties die op deze manier maximale grip krijgen op de optimalisatie van de oplossing die ze veel gebruiken. Het projectteam doet dit niet op eigen houtje en beseft terdege dat draagvlak bij andere relaties van groot belang is. Daarom is een toetsgroep in het leven geroepen, die met regelmaat de nodige feedback geeft. Op deze manier is de gehele markt betrokken bij het creëren van het nieuwe PSYGIS.

Equens bindt de beste mensen aan zich dankzij TopTalentConsultancy

Equens is ambitieus. De internationaal opererende betalingsverwerker wil de grootste Europese dienstverlener in betalingsverkeer worden. Daarvoor zijn de juiste, jonge en ambitieuze mensen nodig. De top-werkgever zoekt en vindt ze in nauwe samenwerking met TopTalentConsultancy (TTC). “Jonge mensen met een frisse blik. Dat is wat een bedrijf als het onze nodig heeft”, vertelt Nicky Huizinga, Manager HR bij Equens SE. “Een collega-manager wees me erop dat TopTalentConsultancy ons hierin kan ondersteunen. Al snel kwamen we erachter dat we hier niet met zomaar een detacheringsbureau te maken hebben. De trainees van TTC die bij ons beginnen, zijn stuk voor stuk initiatiefrijke en analytisch sterke personen met ambitie en uitstekende communicatieve vaardigheden. TTC test zijn kandidaten bij de intake dan ook op een sterk analytisch vermogen. Dit is een belangrijk aannamecriterium en iets waaraan zowel TTC als wij bijzonder veel waarde hechten.” Het unieke aan de samenwerking met TopTalentConsultancy is, dat die organisatie niet tot doel heeft om de geleverde goede mensen na een jaar traineeship weer weg te halen. “De insteek van TTC is juist om hun mensen na een jaar te laten doorstromen naar de voor hen meest geschikte plek binnen Equens”, licht Huizinga toe. “Hier werken we tijdens dat traineejaar dan ook gezamenlijk naar toe.” Tot nu toe heeft iedere trainee zijn of haar plek binnen Equens gevonden. “De combinatie van zeer getalenteerde medewerkers en het gezamenlijke doel ze bij ons te laten doorgroeien, is voor ons erg waardevol. Daarbij denkt TTC goed met ons mee. Daarom zien we TTC als meer dan zomaar een leverancier. We werken in partnerschap”, besluit Huizinga.

“Aan een dergelijk project meedoen, is geen ­sinecure”, zo vertelt Ton Hafkamp, algemeen directeur PinkRoccade Healthcare. “Softwareontwikkelingstrajecten zijn hoog-dynamisch. Daarnaast is het niet eenvoudig om al die verschillende betrokkenen ‘aligned’ te houden. Daar staat ­tegenover dat we binnen het team beschikken over ontzettend veel zorginhoudelijke kennis. Dat is uniek. Samen met onze knowhow hebben wij de juiste ingrediënten om een gebruiksvriendelijke en functioneel rijke oplossing te creëren, waar iedereen op zit te wachten.” Het nieuwe systeem – PSYGIS Quarant – draait sinds deze zomer in een aantal GGZ-omgevingen op relatief kleine schaal. De geluiden vanuit de markt zijn positief en de eerste nieuwe klant heeft al getekend. “We zijn er echter nog niet”, stelt ­Hafkamp. “Maar dankzij de succesvolle krachtenbundeling en een positieve grondhouding van alle betrokkenen gaat de bredere implementatie op korte termijn lukken. We laten met deze aanpak zien hoe hedendaagse softwareontwikkeling moet lopen.”

31

cases

Je staat er eigenlijk nooit bij stil, maar als artsen in een zieken­ huis weefsel of iets anders onder een microscoop bekijken, wordt dat glaasje met het monster ergens fysiek opgeslagen. En dat zijn veel glaasjes. Alleen al in het UMC Utrecht liggen er ongeveer een miljoen, goed voor zo’n 80.000 kilo. Hiermee nemen ze flink wat ruimte in en ontstaan logistieke vraagstukken.

TASS maakt geïntegreerde digitale ­pathologie mogelijk

TASS werkt met een aantal partijen aan een unieke oplossing die hier verandering in brengt. “Het is natuurlijk veel gemakkelijker om deze monsters digitaal op te slaan en op een beeldscherm te bekijken. Hierdoor verslechtert de kwaliteit van het monster niet, wat bij een fysiek glaasje wel gebeurt. Ook is een second ­opinion eenvoudiger te realiseren”, vertelt Edwin ­Manten, ­algemeen ­directeur van TASS. “Maar vooral belangrijk is de integratie in een ziekenhuisinformatiesysteem. Er bestaan wel standalonescanners, maar die zijn niet integreerbaar in ziekenhuissystemen en werken lang niet zo snel.” Het aandeel van TASS in de oplossing is de software die als het ware als een laag over alle elementen van dit systeem ligt. Deze software maakt de integratie met ziekenhuissystemen eindelijk mogelijk. Uniek is ook dat de software zo gemodelleerd is, dat tijdens de ontwikkeling ervan te controleren is of alles naar behoren werkt. De potentiële fouten worden in de ontwerpfase al geëlimineerd. Dit zorgt ervoor dat het eindproduct veel sneller op de markt komt dan wanneer een regulier testtraject wordt gevolgd. “Deze snelle time-to-market is in de markt waarin TASS opereert, een groot pluspunt”, benadrukt Manten. “En, ook erg belangrijk, het verhoogt de kwaliteit van de oplossing aanzienlijk. Zo zetten we met ons allen een innovatief product snel in de markt en blijven we de concurrenten voor.”

EuroSystems Automatisering levert software die het volledige kredietbeheertraject van a tot z ondersteunt. Het bedrijf is hiermee uniek in ­Nederland. In het prille begin – EuroSystems Auto­matisering werd opgericht in 1993 – bediende het bedrijf nog uiteenlopende klanten. Al snel werd duidelijk welke richting de automatiseringsspecialist op wilde en richtte het zich op de nichemarkt van creditmanagement. En met succes. Anno nu is het bedrijf marktleider in creditmanagementsoftware. “Onze oplossing is grotendeels gebouwd met ­Progress Software. De samenwerking met Yonder dateert van vier jaar geleden, toen goede resources

32

Strix Lease Service stelt de klant centraal

Vijf jaar geleden startte Strix Lease Service, en wel met een ­belangrijk doel voor ogen: de klant altijd centraal stellen. Deze doelstelling werd gevoed door de onstuimige groei in de leasesector. Maar leasemaatschappijen verloren onder andere door overnames het belang van, en voordeel voor de klant uit het oog. In de afgelopen vijf jaar groeide Strix Lease Service zelf ook snel. “Met deze groei, waar we natuurlijk allemaal op hoopten, hield ik al rekening toen we eind 2004 een softwarepakket moesten aanschaffen. We kozen voor de producten van Co-maker vanwege de schaalbaarheid van de software, maar ook

vanwege het feit dat we er meerdere leaselabels mee kunnen beheren. Deze vooruitziende blik heeft ons veel opgeleverd, want ondertussen voeren we al zes verschillende labels. Daarnaast was de professionaliteit van het bedrijf een doorslaggevend punt”, vertelt Norbert Karthaus, directeur van Strix Lease Service. Het pakket LeaseOffice van Co-maker is als het ware om de kernactiviteiten van een leasemaatschappij heen gebouwd en stelt de bedrijfsvoering centraal. “Het mooie aan het systeem is, dat we voor wat betreft onze output de mogelijkheid hebben tot maatwerk. ­Ondanks dat het een standaard­systeem is, was in de opzet van

­ ocumenten veel ­mogelijk. Hiermee kund nen wij op onze beurt de klant centraal stellen. De implementatie op zich was in zes weken voor elkaar en na de tweede week konden we al offertes maken. In de eerste factureringsmaand rolden ook daadwerkelijk de eerste facturen uit het ­systeem.” Ook nu Strix groeit, verliest het bedrijf nooit de klantwensen uit het oog. “Nog elke dag realiseren we ons dat het draait om de klant. Dat we een systeem hebben, waar we ons geen zorgen over hoeven te maken en dat perfect aansluit bij onze klantgerichte ­werkwijze, bevestigt dat onze keuze voor Co-maker de juiste is geweest.”

EuroSystems ­Automatisering heeft korte time-­to-market dankzij Yonder

schaars waren. Progress Software wees ons toen op de dienstverlening van Yonder. En dat bleek een schot in de roos”, vertelt John-Paul Verkooijen, directeur van EuroSystems Automatisering. “We begonnen met vier programmeurs. In het begin was het even aftasten, maar al snel hadden we een soepel lopende coöperatie met de in Roemenië gestationeerde Progress-specialisten. Het mooie van de samenwerking is, dat deze expertise flexibel is in te zetten. Het team werd snel opgeschaald naar acht en telt nu tien ontwikkelaars en consultants. De afgelopen twee jaar hebben we hard aan modernisatie van onze applicatie gewerkt en samen met Yonder een volledig nieuwe architectuur gedefinieerd. Bij dit re-engineeringstraject hadden we flin-

ke capaciteit nodig, en die was er. Even makkelijk schakelen we een tandje terug als het rustiger is.” Onder andere door de expertise en de flexibele capaciteit van Yonder heeft EuroSystems Automatisering een snelle time-to-market kunnen realiseren. “Dit zorgt ervoor dat we onze klanten kunnen bedienen met de snelheid die zij èn wij graag zien. We merken dat de professionaliseringsslag van onze software, die we aan de ‘achterkant’ samen met Yonder maken, aan de ‘voorkant’ van onze dienstverlening zijn vruchten afwerpt. De kwaliteit is van een dusdanig hoog niveau, dat wij uiteindelijk onze klanten voorzien in een complete oplossing die je nergens anders vindt”, besluit Verkooijen.

33

cases

De Gemeente Amsterdam stond voor de ­uitdaging een nieuw burgerzakenpakket te implementeren. KZA verzorgde in dit project een belangrijk deel van de inrichting van het testmanagement en het testtraject. Het project werd ‘Prometheus’ gedoopt. Momenteel werken zestien gemeentelijke locaties, verdeeld over veertien stadsdelen, en de Dienst Persoons- en Geo-informatie met het nieuwe systeem. “KZA en de interne projectmedewerkers pakten het complexe testtraject voortvarend op. ­Doordat het systeem operationeel moest zijn voor de ­ingang van de nieuwe Wet Basisadministratie die vanaf 1 januari 2010 van kracht is, was de ­deadline erg strak”, vertelt Rienk Hoff, Direc-

teur Dienst ­Persoons- en Geo-informatie van de ­Gemeente Amsterdam. Met behulp van KZA slaagde het projectteam ­Prometheus erin om het systeem op 16 november 2009 al in gebruik te nemen. Het realiseren van de deadline voorkwam dat de Gemeente Amsterdam het projectbudget met zo’n twintig procent zou overschrijden. Mede dankzij KZA bleef het project binnen budget. Maar liefst vierhonderd mensen zijn opgeleid om met het nieuwe systeem te kunnen werken. Nu de gewenningsperiode achter de rug is, ervaren de medewerkers steeds meer de voordelen van het nieuwe systeem. “Het mooie van de nieuwe ­situatie is, dat het de basisadministratie omvat, die als bron dient voor alle gemeentelijke diensten.

MidOffice Community maakt meters dankzij nauwe samenwerking

Een elftal middelgrote en kleinere ­gemeenten startte in 2007 vanuit de Gebruikers­vereniging PinkRoccade Local Government de MidOffice Community op. Dit platform is erop gericht om gezamenlijk de taken op te pakken, die Den Haag aan gemeenten oplegt. Het uiteindelijke doel van de community is de service aan burgers te optimaliseren. “We willen voorkomen dat Den Haag aan gemeenten verplicht bepaalde software en systemen in te kopen. Gemeenten willen graag zelf bepalen wat ze wanneer aanschaffen. Prettige bijkomstigheid is, dat gezamenlijke aanschaf vaak tot inkoop­ voordeel leidt”, vertelt Edward van der Geest, vicevoorzitter van de Taskforce van de MidOffice Community. “Onze aanpak blijkt succesvol. Zo groeide ons platform in zijn korte bestaan van de initiële elf leden

34

– de Founding Fathers – naar zeventig aan­ gesloten gemeenten begin 2010.” Dankzij de razendsnelle toestroom van ­leden begint de MidOffice Community nu aan een volgende fase. “We zijn er trots op dat we nu een betaalde kracht kunnen aantrekken”, laat Van der Geest weten. “Om met het grote aantal leden alles in goede banen te leiden, is iemand die de coördinatie van de lopende zaken op zich neemt, geen overbodige luxe. Op deze manier kunnen we ons concentreren op de juiste inrichting van ons platform, waarbij ieder lid het gewenste ­niveau aan ondersteuning krijgt.” “We onderhandelen bijvoorbeeld met een leveranciersconsortium”, vervolgt Van der Geest. “Dit zorgt ervoor dat gemeenten, ongeacht hun bestaande IT-systemen, mee kunnen in de vaart der volkeren en geen ­apparatuur hoeven weg te doen, die nog prima werkt. Open standaarden stellen wij

als eis. Uniek hierbij is, dat de leveranciers ons volgen voor wat betreft de softwareontwikkelingen in gemeenteland, en niet andersom. Een mooie prestatie in onze korte geschiedenis.” Voorzitter van het leveranciersconsortium, de Partner Council van de MidOffice Community, en algemeen directeur van PinkRoccade Local Government Harrie Gooskens onderstreept de positieve ervaringen met de Taskforce: “De ­MidOffice Community heeft zowel PinkRoccade Local Government als een aantal andere IT-leveranciers gespecialiseerd in andere domeinen, uitgedaagd om hun producten plug & play met elkaar te integreren op basis van open standaarden als StUF. Dat is naar ieders tevredenheid gelukt, waardoor we nu als samenwerkende leveranciers een aardige voorsprong op onze concurrenten hebben genomen.”

Het systeem vult de velden van de ‘standaard’informatie automatisch in. Het genereren van ­correcte, gestandaardiseerde output is geen kleine klus. KZA testte in totaal zo’n duizend verschillende templates op juistheid van output”, vertelt Cor Visser, Projectmanager Prometheus. Uiteindelijk is de burger ook erg gebaat bij het resultaat. Het verwerken van gegevens gebeurt nu veel sneller dan voorheen. Daarnaast kunnen burgers een aantal zaken online regelen. De ­verwerking gebeurt uiteraard binnen de hoogst mogelijke beveiligingscategorie. Het nieuwe werken maakt het leven van zowel medewerkers als burgers prettiger en zorgt ervoor dat de ­Gemeente Amsterdam klaar is voor de toekomst.

KZA en Gemeente ­Amsterdam slaan ­handen ineen voor ­optimale ­implementatie

Hoe val je op tussen de concurrenten? Dat is voor elk bedrijf een ­belangrijke vraag. TestValue stelde zichzelf deze vraag ook en ontdekte al snel waar zijn eigen kracht ligt: kennis. “In de softwaretestmarkt is veel concurrentie. Veel van deze marktspelers voeren naast hun testactiviteiten nog andere werkzaamheden uit. En daar komt ons eerste onderscheidende punt naar voren”, vertelt Harro Philip, productmanager bij TestValue. “Wij focussen ons puur op testen.”

TestValue speelt met kennis in op veranderende IT-markt

Bij het testen stelt TestValue de mens centraal, niet de software. ­Hiermee doelt het bedrijf zowel op klanten en hun eindgebruikers, als op eigen medewerkers. “Medewerkers zijn immers je kennisbron en door in communicatie met de klant de relatie centraal te stellen en kennis te delen – zo blijkt uit onze ervaring –, behaal je meer ­resultaat en erkenning bij de klant”, vult Philip aan. In de afgelopen maanden is TestValue gestart met een nieuwe werkwijze waarbij het bedrijf erg kritisch is op hoe het zelf omgaat met de steeds veranderende IT-markt. Door niet teveel vast te houden aan oude waarheden en successen (en dus ouderwetse methoden), maar door juist te kijken naar hoe met kennis en mensgerichtheid betere resultaten geboekt kunnen worden. Wetenschappelijk ­onderzoek speelt hierbij een uiterst belangrijke rol. Er is bijvoorbeeld nog maar weinig bekend over de generieke werking van nieuwe, gepersonaliseerde software en de aanpasbaarheid daarvan. Hierdoor is deze nog lastig te testen. TestValue gaat daarom een nauwe samenwerking aan met universiteiten en hogescholen. “Zo slaan we een brug ­tussen de ­academische wereld en het bedrijfsleven. Kennis­deling zorgt tevens voor een ­andere kijk op besturing van, en regie op softwaretesten”, aldus ­Philip. “Ontwikkeling en gebruik van software zijn nu eenmaal anders dan een aantal jaar geleden, door bijvoorbeeld ServiceOriented ­Architecture, ketenintegraties en ontwikkelingen als SaaS. Dat moet dan ook qua testen anders worden benaderd. Kortom, we doorbreken de dogmatiek in softwaretesten door kennis en mensgerichtheid te combineren.”

35

Prof. em. dr. L. Koopmans

“Duurzaamheid past bij TSS. Mede omdat de term nauw verwant is met de term vertrouwen. Vertrouwen dat je als organisatie er alles aan doet om een ­langetermijnrelatie met je klant te bouwen en te behouden. Maar ook het ­vertrouwen dat je het beste voor hebt met je mensen en de omgeving”, aldus Prof. em. dr. L. Koopmans, Voorzitter Raad van Commissarissen van TSS.

Duurzaam ondernemen zorgt dat klanten terugkomen

36

“TSS is zo’n organisatie die duurzaam ondernemen koestert. Voor ­klanten betekent dit dat IT bij TSS draait om toekomstvaste oplossingen. Dat zorgt voor een nauwe en langdurige band met klanten. Want toekomstvaste IT zal ook bij groei van een organisatie z’n efficiency behouden. Die ­efficiency is dan ook de leidraad bij het ontwerp en de ontwikkeling van de oplos­singen die de TSS-onderdelen leveren: software en diensten met een ­optimale ­gebruiksvriendelijkheid voor een optimale onder­ steuning van processen. Oplossingen van TSS­onderdelen zijn gebaseerd op de specifieke markt­ kennis van de verschillende bedrijven. TSS-onderdelen voelen de ­dynamiek van de markt van hun klant aan, weten wat er speelt en verplaatsen zich in de positie van de klant en hun behoeften. En ze weten dat, met hun diepgaande kennis op IT-gebied, te vertalen naar processen, diensten en ­producten. Deze stellen klanten op hun beurt in staat de duurzaamheid van hun onderneming te bevorderen. Ook dit zijn fundamenten waarop duurzame relaties zijn ­gestoeld. Door te luisteren naar alle stakeholders legt TSS een basis van vertrouwen om continu op verder te bouwen. Dat vertrouwen win je als organisatie ook door je het lot aan te trekken van de wereld om je heen. Maar alleen als maatschap­pelijk bewustzijn op authen­tieke wijze is verankerd in de onderne­ming, gunnen klanten je hun vertrouwen. Medewerkers van TSS-onderdelen steken al jaren belangeloos tijd en energie in de ondersteuning van bijvoorbeeld sponsoracties voor ­charitatieve instellingen. Ik ben ervan overtuigd dat een pijler als duurzaamheid TSS een gewaardeerde zaken­partner maakt. Duurzaam opererende organisaties zijn met hun werkwijze een voorbeeld voor andere bedrijven. Als een organisatie een voorbeeldwerking heeft, is dat eigenlijk de ultieme vorm van duurzaamheid: één die verder gaat dan het bedrijf zelf, doch ook organisaties en mensen erbuiten raakt.”

37

jaarrekening

Grondslagen voor de ­financiële verslaggeving

Algemeen Toegepaste standaarden

Co‑maker Holding B.V. De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepa­ lingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

Co‑maker ontwikkelt softwaregerelateerde bedrijfs­ oplossingen voor lease‑ en financieringsbedrijven.

Algemene waarderingsgrondslag

Everest Holding B.V.

De algemene grondslag voor de waardering van de activa en passiva, alsmede voor de bepaling van het resultaat is de verkrijgings‑ of vervaardigingsprijs. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen voor de ­nominale waarde. De onderstaande waarderings­ grondslagen hebben zowel betrekking op de geconso­ lideerde jaarrekening als op de vennootschappelijke ­jaarrekening. Bedrijfsactiviteiten

Total Specific Solutions (TSS) B.V. TSS verricht holdingactiviteiten. Zijn dochtermaatschappijen adviseren, ontwikkelen en realiseren software­ oplossingen voor informatiesystemen en geven advies en training met betrekking tot supply management. Information Value Group B.V. Information Value Group, waaronder begrepen KZA en TestValue, verleent diensten en adviseert in het kader van het optimaliseren van de toegevoegde waarden van ­informatie, de informatievoorzienende processen en de informatietechnologie voor de realisatie van de bedrijfsdoelstellingen van de opdrachtgever, alsmede het beheer en beleggen van vermogen. TopTalentConsultancy B.V. TopTalentConsultancy levert bedrijfsoplossingen, management‑ en consultancydiensten in het algemeen en diensten specifiek voor de ICT-markt. TASS Holding B.V. TASS is gespecialiseerd in het ontwikkelen van technische software, het verlenen van diensten op het gebied van ­automatisering en informatieverwerking.

38

Everest verleent diensten en levert geavanceerde softwareen maatwerkoplossingen voor de primaire bedrijfsprocessen van zijn klanten. TSS TH Nearshore B.V. De activiteiten van Nearshore bestaan voornamelijk uit diensten met betrekking tot het verschaffen van en ­consultancy in software. PinkRoccade Local Government B.V. PinkRoccade Local Government ontwikkelt bedrijfs­software voor gemeenten en omgeeft deze met een breed dienstenportfolio. PinkRoccade Healthcare B.V. PinkRoccade Healthcare ontwikkelt en exploiteert computer­programma’s en software gericht op de gezondheidszorg. Grondslagen voor de consolidatie

In de geconsolideerde overzichten zijn de financiële gegevens opgenomen van Total Specific Solutions (TSS) B.V., alsmede de financiële gegevens van de groepsmaatschappijen waarin zij overwegende zeggenschap uitoefent. De finan­ciële gegevens van Total Specific Solutions (TSS) B.V., tezamen met die van de groepsmaatschappijen zijn verwerkt op ­basis van integrale consolidatie. Het aandeel van derden in het groepsvermogen is afzonderlijk tot uitdrukking gebracht. Voor ingehouden winsten van tegen nettovermogens­ waarde gewaardeerde deelnemingen, waarover de vennoot­­schap niet vrij kan beschikken, wordt een wettelijke reserve gevormd. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële ­gegevens opgenomen van:

Vergelijkende cijfers

Vennootschap Total Specific Solutions (TSS) B.V. Information Value Group B.V. Kwaliteitszorg in de Automatisering (KZA) B.V. TestValue B.V. TopTalentConsultancy B.V. Co‑maker Holding B.V. Rorema Beheer B.V. Co‑maker B.V. TASS Holding B.V. TASS B.V. TASS Belgium N.V. TSS TH Nearshore B.V. Comprove B.V. Yonder SRL Everest Holding B.V. Everest B.V. TSS TH 6 B.V. TSS TH 5 B.V. TSS TH 4 B.V. PinkRoccade Local Government B.V. PinkRoccade Healthcare B.V. PinkRoccade Gezondheidszorg B.V.

Belang 70,49% 70,49% 70,49% 95,01% 100% 100% 100% 88,67% 88,67% 88,72% 55,00% 55,00% 55,00% 51,02% 51,02% 100% 89,66% 89,66% 91,25% 88% 88%

Vreemde valuta

Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers op transactiedatum. De hieruit resulterende koersverschillen worden in de winst‑ en verliesrekening verantwoord. Activa en passiva van buitenlandse dochtermaatschappijen worden omgerekend in Nederlandse valuta tegen koersen welke gelden aan het einde van de verslagperiode. Het effect van de herrekening van de activa en passiva van deelnemingen aan het begin van het jaar tegen de wisselkoersen aan het eind van het jaar wordt als een afzonderlijke post van het eigen vermogen opgenomen (reserve omrekeningsverschillen).

De cijfers voor 2008 zijn, waar nodig, geherrubriceerd ­teneinde vergelijkbaarheid met 2009 mogelijk te maken. Toepassing van artikel 2:402 BW

De financiële gegevens van Total Specific Solutions (TSS) B.V. zijn in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. ­Derhalve vermeldt de enkelvoudige winst‑ en verlies­rekening van Total Specific Solutions (TSS) B.V. conform ­artikel 2:402 BW slechts het aandeel in de winst/het verlies na belasting van ondernemingen waarin wordt deelgenomen en het ­overige resultaat na belasting.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Immateriële vaste activa

Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden in de balans opgenomen voor de daaraan bestede bedragen bij verkrijging en vervaardiging daarvan. De afschrijving vindt plaats op lineaire basis, waarbij rekening wordt gehouden met de ­geschatte terugverdienperiode. Ontwikkelingskosten De geactiveerde ontwikkelingskosten hebben betrekking op softwareproducten van de vennootschap, waaruit in de toekomst waarschijnlijk economische voordelen ­genoten zullen worden. De kosten bestaan uit directe arbeids­ kosten en de daaraan gerelateerde overheadkosten. De ­geactiveerde kosten zijn jaarlijks onderhevig aan een ­impairmenttest. Intellectuele eigendomsrechten Betreft aangekochte softwarelicenties die zijn opgenomen voor de nominale waarde.

39

jaarrekening

Aandeel derden

Betaalde goodwill Betaalde goodwill, bij verkrijging gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde, is in de balans opgenomen en wordt afgeschreven over een periode van ten hoogste vijf jaar. Goodwill is jaarlijks onderhevig aan een ­impairmenttest.

Het aandeel van derden in het groepsvermogen wordt ­berekend naar evenredigheid van het aandeel van derden in het geplaatste kapitaal van de betreffende vennootschappen. Voorzieningen

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd op aanschaf­ waarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur. In het jaar van investeren wordt naar gelang de tijd afgeschreven. Financiële vaste activa

Dochtermaatschappijen en andere deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. De nettovermogens­ waarde is berekend door de activa, voorzieningen en schulden te waarderen en het resultaat te berekenen op basis van de in deze jaarrekening opgenomen waarderingsgrond­ slagen. Indien de nettovermogenswaarde in totaliteit ­negatief bedraagt, wordt een voorziening gevormd. Voor ingehouden winsten van tegen nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen, waarover de vennootschap niet vrij kan beschikken, wordt een wettelijke reserve ­gevormd. Latente belastingvorderingen worden berekend tegen 15%. De overige financiële vaste activa worden opgenomen tegen nominale waarde, voor zover noodzakelijk onder aftrek van een voorziening voor het risico van oninbaarheid. Vorderingen

De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, voor zover noodzakelijk onder aftrek van een voorziening voor het risico van oninbaarheid. De vorderingen hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar. Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld,

ter vrije beschikking van de vennootschap.

40

In deze rubriek opgenomen voorzieningen bestaan uit verplichtingen en risico’s die voortvloeien uit de normale bedrijfsactiviteiten. De voorzieningen worden opgenomen tegen de geschatte nominale waarde, met uitzondering van de jubileumvoorziening, die wordt opgenomen voor de huidige contante waarde van de geschatte toekomstige verplichtingen. De voorziening voor belastingverplichtingen betreft ­latent verschuldigde vennootschapsbelasting als gevolg van ­tijdelijke verschillen tussen de bedrijfseconomische en fiscale waardering van de (im)materiële vaste activa. Deze is berekend op basis van het van toepasssing zijnde belasting­tarief in het betreffende land. Langlopende schulden

Onder de langlopende schulden worden schulden opgenomen met een resterende looptijd van meer dan één jaar. De op korte termijn (binnen één jaar) verschuldigde aflossingen worden opgenomen onder de kortlopende schulden. Kortlopende schulden

De kortlopende schulden worden gewaardeerd op de nominale waarde en hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar. Pensioenen

De onderneming heeft voor haar werknemers een pensioen­ regeling getroffen, die kwalificeert als een toegezegde‑­ bijdrageregeling. De verplichtingen van de onderneming gaan niet verder dan het betalen van een jaarlijkse bijdrage aan de verzekeringsmaatschappijen. De in de toekomst te betalen bijdragen zullen mede afhankelijk zijn van de

Financiële baten en lasten

­ ntwikkeling van de arbeidsvoorwaarden in de bedrijfstak o en van de rendementen die het bedrijfstakpensioenfonds behaalt op de belegde bijdragen. De onderneming treft geen voorziening voor eventuele toekomstige verhogingen van de bijdragen.

De financiële baten en lasten betreffen van derden en groepsmaatschappijen ontvangen (te ontvangen) en aan derden en groepsmaatschappijen betaalde (te betalen) rente. Belastingen resultaat uit gewone ­bedrijfsuitoefening

Grondslagen voor de resultaatbepaling Algemeen

Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de netto‑­ omzet en alle hiermee verbonden, aan het verslagjaar toe te rekenen kosten. De kosten worden bepaald met inacht­ neming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin de omzet is gerealiseerd. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn.

De vennootschapsbelasting is berekend over het resultaat vóór belastingen volgens de winst‑ en verliesrekening ­tegen het geldende tarief, rekening houdend met fiscaal verrekenbare verliezen uit voorgaande boekjaren, fiscale beperkingen en niet‑aftrekbare kosten. Resultaat deelnemingen

Het resultaat op deelnemingen betreft het aandeel van de vennootschap in het resultaat van de op nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen. Resultaat aandeel derden

De overige baten en lasten worden toegerekend aan de verslagperiode waarop deze betrekking hebben. Netto‑omzet

De netto‑omzet betreft de opbrengst voor de aan derden verleende diensten onder aftrek van toegestane kortingen.

Het aandeel van derden in het resultaat is het aandeel in de nettoresultaten van groepsmaatschappijen, waarop ­derden aanspraak kunnen maken op grond van hun aandeel in het geplaatste aandelenkapitaal van de betreffende geconsolideerde ondernemingen.

Afschrijvingen

Grondslagen van het

De in de winst‑ en verliesrekening verwerkte afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa zijn berekend op een vast percentage van de verkrijgingsprijs. De percentages zijn afhankelijk van de verwachte economische levensduur. De afschrijvingspercentages op jaarbasis zijn als volgt:

kasstroomoverzicht

Betaalde goodwill Intellectuele eigendomsrechten Ontwikkelingskosten Materiële vaste activa

20% 14,28% ‑ 20% 14,28% 20% ‑ 33,33%

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht ­bestaan uit de liquide middelen en de rekening‑courantschuld bij de bankier. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen, ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest en winstbelastingen zijn opgenomen onder de ­kasstroom uit operationele activiteiten.

41

jaarrekening

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (Na voorstel resultaatbestemming)

ACTIVA

(x €1.000)

31 december 2009

31 december 2008

Vaste activa Immateriële vaste activa Ontwikkelingskosten

16.634

790

Intellectuele eigendomsrechten

1.958

2.417

Betaalde goodwill

66.252

35.239



84.844

38.446

Materiële vaste activa Grond en gebouwen

709

80

Machines en installaties

12

28

Overige vaste bedrijfsmiddelen

5.229

1.767



5.950

1.875

Financiële vaste activa Deelnemingen groepsmaatschappijen

0

141

Vorderingen op gelieerde ondernemingen

0

138

Latente belastingen

2.277

843

Leningen u/g

1.132

1.026



3.409

2.148

Vlottende activa Vorderingen

42

Handelsdebiteuren

21.030

14.196

Vorderingen op gelieerde ondernemingen

0

1.106

Belastingen en premies sociale verzekeringen

435

0

Overige vorderingen en overlopende activa

4.721

1.451



26.186

16.753

Liquide middelen

30.764

352

Totaal

151.153

59.574

PASSIVA

31 december 2009

31 december 2008

Groepsvermogen Eigen vermogen

26.644

10.138

Aandeel derden

-279

1.435



26.365

11.573

Voorzieningen Voor pensioenen

85

0

Latente belastingen

2.126

59

Overige voorzieningen

253

99



2.464

158

Langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen

35.762

16.000

Overige leningen

18.217

3.643

Overlopende posten

2.952

0



56.931

19.643

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen

9.831

9.325

Schulden aan leveranciers en handelskredieten

4.955

1.864

Schulden aan gelieerde ondernemingen

11.191

1.190

Belastingen en premies sociale verzekeringen

7.668

3.493

Overige schulden en overlopende passiva

31.748

12.328



65.393

28.200

Totaal

151.153

59.574

43

jaarrekening

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2009 (Na voorstel resultaatbestemming)

(x €1.000)



2009

2008

Netto-omzet

154.213

66.528

Kostprijs van de omzet

16.405

3.291

Brutomarge

137.808

Lonen en salarissen

74.511

33.061

Sociale lasten

8.644

4.297

Pensioenlasten

6.073

1.919

Afschrijvingen

27.247

9.532

Overige bedrijfskosten

28.532

13.014

63.237

Som der bedrijfskosten

145.007

61.823

Bedrijfsresultaat

-7.199

1.414

Rentebaten

821

258

Rentelasten

-4.385

-2.136

Financiële baten en lasten

-3.564

-1.878

Resultaat voor belastingen

-10.763

-464

bedrijfsuitoefening

-727

-1.117



-11.490

-1.581

Resultaat deelnemingen

892

412

Resultaat na belastingen

-10.598

-1.169

Belastingen resultaat uit gewone

44

Resultaat aandeel derden

2.237

576

Nettogroepsresultaat na belastingen

-8.361

-593

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (Na voorstel resultaatbestemming)

(x €1.000)



2009

2008

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

-7.199

1.414

Aanpassingen voor: Afschrijvingen

27.260

Mutatie voorzieningen

2.306

55

Mutatie aandeel derden

-1.713

-27



9.532

27.853

9.560

Verandering in werkkapitaal: Vorderingen

-9.432

-5.389

Kortlopende schulden

40.899

3.962

(exclusief kredietinstellingen)

31.467

-1.427

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

52.121

9.547

Financiële baten en lasten

-3.564

-1.878

Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

-727

-1.117

Resultaat deelnemingen

892

413

Resultaat aandeel derden

2.237

576



-1.162

-2.006

Kasstroom uit operationele activiteiten

50.959

7.541

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen immateriële vaste activa

-71.175

Investeringen materiële vaste activa

-6.554

-2.553

Toename financiële vaste activa

-1.260

-1.238

Desinvesteringen immateriële vaste activa

0

6

Desinvesteringen materiële vaste activa

0

857

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-14.598

-78.989

-17.506

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie geplaatst kapitaal

0

-4.982

Mutatie agioreserve

7.944

-373

Mutatie wettelijke reserve

15.873

3.761

Mutatie overige reserves

1.050

5.275

Toename langlopende schulden

37.287

5.374

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

62.154

9.055

Toename geldmiddelen

34.124

-910

Stand per 1 januari

-3.407

-2.497

Mutatie boekjaar

34.124

Stand per 31 december

30.717

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:



-910 -3.407

45

jaarrekening

Toelichting Geconsolideerde balans per 31 december 2009 Activa

(x €1.000)

Immateriële vaste activa

Ontwikkelingskosten Intellectuele

eigendomsrechten

Betaalde Totaal goodwill

Stand per 1 januari 2009 Aanschaffingswaarde

1.507

3.052

52.818

57.377

Herwaarderingen

0

0

-2.520

-2.520

Cumulatieve afschrijvingen

-717

-635

-15.059

-16.411

Boekwaarde

790

2.417

35.239

38.446

Mutaties in de boekwaarde Investeringen verminderd met desinvesteringen

742

0

51.200

51.942

Herwaarderingen

-3.394

0

0

-3.394

Herwaardering goodwill

0

0

-1.687

-1.687

Koersresultaten

0

-3

0

-3

Aankoopkosten acquisities

27.468

0

0

27.468

Cumulatieve afschrijvingen acquisities

-5.712

0

0

-5.712

-3.260

-456

-19.370

-23.086

0

0

871

871

-459

31.014

46.399

Afschrijvingen Afschrijvingen desinvesteringen Boekwaarde



15.844

Stand per 31 december 2009

46

Aanschaffingswaarde

29.718

3.049

104.017

136.784

Herwaarderingen

-3.394

0

-4.207

-7.601

Cumulatieve afschrijvingen

-9.690

-1.091

-33.558

-44.339

Boekwaarde

16.634

1.958

66.252

84.844

Materiële vaste activa

Grond en Machines en



gebouwen

installaties

Overige vaste Totaal bedrijfsmiddelen

Stand per 1 januari 2009 Aanschaffingswaarde

82

231

3.656

3.969

Cumulatieve afschrijvingen

-2

-203

-1.889

-2.094

Boekwaarde

80

28

1.767

1.875

Mutaties in de boekwaarde Aankoopkosten acquisities

997

0

16.392

17.389

Investeringen

0

0

231

231

Koersresultaten

-5

-12

-5

-22

Cumulatieve afschrijvingen acquisities

-304

0

-10.761

-11.065

Afschrijvingen

-59

-4

-2.395

-2.458

Saldo

629

-16

3.462

4.075

Aanschaffingswaarde

1.074

219

20.275

21.568

Cumulatieve afschrijvingen

-365

-207

-15.046

-15.618

Boekwaarde

709

12

5.229

5.950

Stand per 31 december 2009

Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa kan als volgt worden gespecificeerd: Deelnemingen groeps- Vorderingen op Latente belastingen Totaal

maatschappijen

gelieerde



ondernemingen

en leningen u/g

Stand per 1 januari 2009

141

138

1.869

2.148

Mutatie latente belastingen

0

0

1.434

1.434

Leningen u/g

0

-138

106

-32

Overige mutaties

-141

0

0

-141

Stand per 31 december 2009

0

0

3.409

3.409

Latente belastingen

Leningen u/g

De actieve belastinglatentie bedraagt € 2.276.698 en is ­berekend tegen een tarief van 15%.

De leningen u/g betreffen leningen aan aandeelhouders van groepsmaatschappijen. De rente bedraagt 3‑maands EURIBOR verhoogd met 200 basispunten.

47

jaarrekening

Toelichting Geconsolideerde balans per 31 december 2009 Passiva

Groepsvermogen

Langlopende schulden

Voor een toelichting op de mutaties van het eigen ­vermogen verwijzen wij u naar de toelichting op de enkelvoudige balans.

Schulden aan kredietinstellingen

Voorzieningen Voor pensioenen Deze voorziening heeft een langlopend karakter. Latente belastingen Deze voorziening heeft een langlopend karakter. Overige voorzieningen Deze voorziening betreft een jubileumvoorziening en heeft een langlopend karakter.

ABN-AMRO Bank N.V. Aan de dochtermaatschappijen van de vennootschap zijn roll-overfaciliteiten beschikbaar gesteld door ABN AMRO Bank N.V. voor een oorspronkelijke hoofdsom van ­ongeveer € 66.500.000, waarop jaarlijks aflossing plaatsvindt van circa € 9.800.000. Aanvullend op de roll-overfaciliteiten van de dochter­ maat­schappijen van de vennootschap, is krediet in ­rekening‑courant verstrekt door ABN AMRO Bank N.V. voor een totaalbedrag van ongeveer € 13.020.000. Voor de verstrekte kredieten zijn de volgende zekerheden gesteld: ‑ verpanding van aandelen in het kapitaal van de dochtermaatschappijen; ‑ verpanding van de rechten uit verkoop‑ en aankoopcontracten; ‑ verpanding van de voorraden; ‑ verpanding van de vorderingen; ‑ verpanding van de inventarissen. Overige leningen Bestaat uit vier leningen. De rente varieert van 3-maands EURIBOR tot jaarlijks 9%. Er is geen aflossings­schema ­opgesteld. Twee leningen met een totaalbedrag van € 3.867.000 zijn achtergesteld op de lening van ABN AMRO Bank N.V.

48

Toelichting Geconsolideerde balans per 31 december 2009 Niet uit de balans blijkende ­informatie

Huur- en leaseverplichtingen De vennootschap is huur‑ en leaseverplichtingen aan­ gegaan voor circa € 36.600.000.

Fiscale eenheid Co‑maker Holding B.V. en haar dochtermaatschappijen Rorema Beheer B.V. en Co‑maker B.V. vormen een ­fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en de omzet­ belasting. Uit dien hoofde zijn Co‑maker Holding B.V. en haar dochtermaatschappijen hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde vennootschapsbelasting en omzetbelasting van de fiscale eenheid als geheel. Information Value Group B.V. en haar dochtermaatschappijen Kwaliteitszorg in de Automatisering (KZA) B.V. en TestValue B.V. vormen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en de omzetbelasting. Uit dien hoofde zijn Information Value Group B.V. en haar dochtermaatschap­ pijen hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde vennoot­schapsbelasting en omzetbelasting van de fiscale eenheid als geheel. TASS Holding B.V. en haar dochtermaatschappij TASS B.V. ­vormen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Uit dien hoofde zijn TASS Holding B.V. en haar dochtermaatschappij hoofdelijk aansprakelijk voor de ­verschuldigde vennootschapsbelasting van de fiscale ­eenheid als geheel.

TSS TH Nearshore B.V. en haar dochtermaatschappij ­Comprove B.V. vormen een fiscale eenheid voor de vennoot­ schapsbelasting. Uit dien hoofde zijn TSS TH Nearshore B.V. en haar dochtermaatschappij hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde vennootschapsbelasting van de fiscale eenheid als geheel. Everest Holding B.V. en haar dochtermaatschappij Everest B.V. vormen een fiscale eenheid voor de vennootschaps­ belasting en de omzetbelasting. Uit dien hoofde zijn ­Everest Holding B.V. en haar dochtermaatschappij hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde vennootschapsbelasting en omzetbelasting van de fiscale eenheid als geheel. TSS TH 5 B.V., TSS TH 4 B.V., PinkRoccade Healthcare B.V., ­PinkRoccade Gezondheidszorg B.V. en PinkRoccade ­Local Government B.V. vormen een fiscale eenheid voor de vennoot­schapsbelasting. Uit dien hoofde zijn TSS TH 5 B.V. en haar dochtermaatschappijen hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde vennootschapsbelasting van de ­fiscale eenheid als geheel.

Bankgaranties De bank heeft garanties verstrekt voor een totaalbedrag van circa € 312.500. De liquide middelen staan voor een bedrag van ongeveer € 78.500 niet ter vrije beschikking van de vennootschap.

Aansprakelijkheidsstelling In het kader van 2:403 BW is Total Specific Solutions (TSS) B.V. aansprakelijk voor haar Nederlandse deelnemingen.

49

jaarrekening

Toelichting Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2009

(x €1.000)

Som der bedrijfskosten

2009

2008

Afschrijvingen Afschrijvingen immateriële vaste activa

24.774

9.001

Afschrijvingen materiële vaste activa

2.459

531

Boekresultaten bij verkopen

14

0



27.247

9.532

Overige bedrijfskosten De accountantskosten voor controle van de jaarrekeningen 2009 bedragen circa € 250.000.

Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

2009

2008

Vennootschapsbelasting lopend boekjaar

793

1.170

Latente vennootschapsbelasting

-66

-53



727

1.117

Het verschil tussen de effectieve en de nominale belastingdruk wordt veroorzaakt door fiscaal aftrekbare afschrijving over stille reserves, welke niet in de commerciële cijfers zijn verantwoord.

Overige informatie Gemiddeld aantal werknemers

Gedurende het jaar 2009 waren gemiddeld 1.530 werknemers in dienst op basis van een volledig dienstverband (2008: 779).



2009

Bezoldiging bestuurders

50

Honorarium Raad van Bestuur

498

Honorarium Raad van Commissarissen

105



603

Enkelvoudige balans per 31 december 2009 (Na voorstel resultaatbestemming)

ACTIVA

(x €1.000)

31 december 2009

31 december 2008

Vaste activa Immateriële vaste activa

444

1.015

Materiële vaste activa

9

3

Financiële vaste activa

24.652

8.740



25.105

9.758

Vlottende activa Vorderingen Vorderingen op groepsmaatschappijen

152

1.541

Vorderingen op gelieerde ondernemingen

0

535

Belastingen en premies sociale verzekeringen

25

0

Overige vorderingen en overlopende activa

156

85



333

2.161

Liquide middelen

13.068

113

Totaal

38.506

12.032

Passiva Eigen vermogen Geplaatst kapitaal

18

18

Agioreserve

17.895

9.952

Wettelijke reserves

16.635

761

Overige reserves

-7.904

-593



26.644

10.138

Kortlopende schulden Schulden aan leveranciers en handelskredieten

134

141

Schulden aan gelieerde ondernemingen

11.191

1.190

Belastingen en premies sociale verzekeringen

13

16

Overige schulden en overlopende passiva

524

547



11.862

1.894

Totaal

38.506

12.032

51

jaarrekening

Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2009

(x €1.000)



52

2009

2008

Resultaat deelnemingen



-8.323

-98

Resultaat na belastingen



-38



-495

Netto-resultaat

-8.361



-593

Toelichting Enkelvoudige balans per 31 december 2009

(x €1.000)

Eigen vermogen

Stand per 1 januari 2009

Geplaatst Agio-

Wettelijke

Overige Totaal

kapitaal

reserve

reserves

reserves

18

9.952

761

-593

10.138

Resultaatverdeling dit boekjaar Met betrekking tot overige reserves

0

0

0

Overboeking naar wettelijke reserves

0

-15.941

15.874

0

-67

Dividend

0

0

0

1.050

1.050

Gestort agio

0

23.884

0

0

23.884

18

17.895

16.635

-7.904

26.644

Stand per 31 december 2009

-8.361

-8.361

Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk aandelenkapitaal van Total Specific Solutions (TSS) B.V. bedraagt € 90.000 verdeeld in 9.000.000 ­aandelen, elk nominaal groot € 0,01. Geplaatst en volgestort zijn 1.800.000 gewone aandelen.

Agioreserve

2009

2008

Stand per 1 januari

9.952

7.325

Gestort agio

23.884

3.681

Overboeking naar (wettelijke) reserves

-15.941

-761



17.895

10.245

Mutatie als gevolg van juridische splitsing

0

-293

Stand per 31 december

17.895

9.952

Wettelijke reserves

2009

Stand per 1 januari

761

2008 0

Toevoegingen

15.874

761

Stand per 31 december

16.635

761

De wettelijke reserves zijn gevormd voor geactiveerde ontwikkelingskosten en omrekeningsverschillen.

53

jaarrekening

Lijst van gehouden belangen Information Value Group B.V., Blaricum

70,49% belang

Kwaliteitszorg in de Automatisering (KZA) B.V., Baarn

70,49% belang (indirect)

TestValue B.V., Baarn

70,49% belang (indirect)

TopTalentConsultancy B.V., Baarn

95,01% belang

Co‑maker Holding B.V., ‘s‑Gravenhage

100% belang

Rorema Beheer B.V., ‘s‑Gravenhage

100% belang (indirect)

Co‑maker B.V., ‘s‑Gravenhage

100% belang (indirect)

TASS Holding B.V., Eindhoven

88,67% belang

TASS B.V. , Eindhoven

88,67% belang (indirect)

TASS Belgium N.V., Leuven (Belgium)

88,72% belang (indirect)

TSS TH Nearshore B.V., Blaricum

55,00% belang

Comprove B.V., Ede

55,00% belang (indirect)

Yonder SRL, Cluj Napoca (Romania)

55,00% belang (indirect)

Everest Holding B.V., Blaricum

51,02% belang

Everest B.V., ‘s‑Hertogenbosch

51,02% belang (indirect)

TSS TH 6 B.V., Apeldoorn TSS TH 5 B.V., Blaricum

89,66% belang

TSS TH 4 B.V., Blaricum

89,66% belang(indirect)

PinkRoccade Local Government B.V., Eindhoven

91,25% belang (indirect)

PinkRoccade Healthcare B.V., Apeldoorn

88% belang (indirect)

PinkRoccade Gezondheidszorg B.V., Apeldoorn

88% belang (indirect)

In het huidig boekjaar is het belang in ESIZE Holding B.V. verkocht.

54

100% belang

Toelichting Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2009

Overige informatie Gemiddeld aantal werknemers

Gedurende het jaar 2009 waren gemiddeld drie werknemers in dienst op basis van een volledig dienstverband (2008: een).

Ondertekening Apeldoorn, 23 maart 2010

Total Specific Solutions (TSS) B.V.

Raad van Bestuur,

G. Oosterhof

M.R. van Amerongen

R. van Poelje

H. Huisman

P.P. van Besouw

Raad van Commissarissen,

L. Koopmans

55

jaarrekening

Overige gegevens

Accountantsverklaring Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur van Total Specific Solutions (TSS) B.V.

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport, van pagina 38 tot en met pagina 57, opgenomen jaarrekening 2009 van ­Total Specific Solutions (TSS) B.V. te Apeldoorn bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2009 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd.

relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de

van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

grootte en de samenstelling van het vermogen van Total Specific Solutions (TSS) B.V. per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaar-

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, van pagina 16 tot en met pagina 18, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

rekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende ­gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaar­ rekening geen afwijkingen van materieel b ­ elang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat

56

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van ­regelgevende instanties

Dordrecht, 23 maart 2010 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze,

A.D. den Braber RA

Statutaire regeling inzake de winstbestemming In de statuten is bepaald dat uit de winst allereerst het dividend op preferente aandelen wordt uitgekeerd. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders bepaalt welk gedeelte van de resterende winst wordt toegevoegd aan de reserves.

Voorstel resultaatbestemming Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders waarop de jaarrekening zal worden vastgesteld, zal worden voorgesteld het nettoresultaat 2009 in mindering te brengen op de overige reserves. Het vorenstaande is reeds verwerkt in de jaarrekening 2009 van de vennootschap.

57

groepsmaatschappijen

Co-maker B.V. Wolga 5 2491 BK ‘s-Gravenhage Tel : +31 70 317 80 40 www.comaker.com

Everest B.V. Reitscheweg 55 5232 BX ‘s-Hertogenbosch Tel : +31 73 645 04 60 www.everest.nl

KZA B.V. Tolweg 12 3741 LK Baarn Tel : +31 35 543 10 00 www.kza.nl

TASS B.V. Larixplein 6 5616 VB Eindhoven Tel : +31 40 250 32 00 www.tass.nl

TASS Belgium n.v. Gaston Geenslaan 9 B-3001 Leuven Tel: +32 16 24 16 80 www.tass.be

TestValue B.V. Tolweg 12 3741 LK Baarn Tel : +31 35 685 96 11 www.testvalue.nl

TopTalentConsultancy B.V. Tolweg 12 3741 LK Baarn Tel : +31 35 685 44 38 www.toptalentconsultancy.com

58

Yonder Papendorpseweg 75-77 3528 BJ Utrecht Tel: +31 85 273 32 18

Yonder Calea Turzii 36 400193 Cluj Napoca Romania Tel : +40 264 599 351 www.tss-yonder.com

PinkRoccade Healthcare B.V. Fauststraat 3 7323 BA Apeldoorn Postbus 20054 7302 HB Apeldoorn Tel : +31 55 599 92 00 www.pinkroccade.nl

PinkRoccade Local Government B.V. Flight Forum 159 5657 DD Eindhoven Postbus 57010 5605 AA Eindhoven Tel : +31 88 661 00 40 www.pinkroccade.nl

59

overige kengetallen

Overige kengetallen

(x €1.000)



2009

2008

2007

Vennootschap Geconsolideerd Vennootschap Geconsolideerd Vennootschap Geconsolideerd

Solvabiliteit Eigen vermogen

26.644

Quasi eigen vermogen

0

26.365 14.269

10.138 0

11.573 0

7.050 0

8.511 0

Totaal eigen vermogen

26.644

40.634

10.138

11.573

7.050

8.511

Balanstotaal

38.506

151.153

12.032

59.574

8.634

45.751

Solvabiliteit

69%

27%

84%

19%

82%

19%

333

26.186

2.161

16.753

1.776

11.209

13.068

30.764

113

352

68

23

Current Ratio (=Quick Ratio) Vlottende activa Liquide middelen Totaal

13.401

56.950

2.274

17.105

1.844

11.232

Kortlopende schulden

11.862

65.393

1.894

28.200

1.584

22.868

1,1

0,9

1,2

0,6

1,2

0,5

Current Ratio

Netto-schuld/EBITDAE Liquide middelen

-30.764

-352

-23

Langlopende leningen

53.979

19.644

14.269

Quasi eigen vermogen

-14.269

0

0

9.831

9.325

6.440

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gelieerde ondernemingen

60

11.191

Totale netto-schuld

29.968

28.617

20.686

Bedrijfsresultaat

-7.199

1.414

-5.145

Afschrijvingen

27.247

9.532

9.660

Exceptionals

3.340

523

2.024

EBITDAE

23.388

11.469

6.539

Netto-schuld/EBITDAE

1,3

2,5

3,2

Samengevoegde netto-omzet Samengevoegde netto-omzet 2008

175.173

Investeringen/desinvesteringen

-7%

Mutatie 2009

-5%

Netto-omzet opgenomen in de geconsolideerde winst- en verliesrekening

Voetnoot De samengevoegde netto-omzet heeft betrekking op de

netto-­omzet van de ondernemingen die gedurende 2009 zijn ­overgenomen dan wel zijn verkocht. De netto-omzet van deze ondernemingen is, ­conform Titel 9 Boek 2 van het Burgelijk Wetboek, verwerkt in de ­geconsolideerde winsten verlies­rekening op pagina 44 vanaf het moment waarop daadwerkelijk de controle verkregen is.

154.213

De ‘E’ in de EBITDAE en EBITAE betekent ‘Exceptional’. De exceptionele kosten zijn eenmalige kosten die verband houden met overnames of herstructureringen. Deze kosten mogen door werkmaatschappijen slechts separaat verantwoord worden gedurende het eerste jaar na overname. Na dit eerste jaar is het niet meer toegestaan excep­tionele kosten separaat te verantwoorden.

Quasi eigen vermogen heeft betrekking op een verplichting waarbij geen rentebetalingen en/of aflossingsver­ plichtingen gelden. Deze verplichting is ook achtergesteld aan de gerelateerde schulden aan kredietinstellingen.

61

colofon

Uitgave en redactie Total Specific Solutions (TSS) B.V. , Apeldoorn

Concept en teksten LVT Editorial Services, Bunnik

Vormgeving SjansenDesign BNO, Bunnik

Fotografie CheeseWorks, Woudenberg

Druk Drukkerij Libertas, Bunnik

Total Specific Solutions (TSS) B.V. Fauststraat 3 7323 BA Apeldoorn Nederland T +31 (0)88 660 33 33 F +31 (0)88 660 33 40 www.totalspecificsolutions.nl