nieuws CiTG
september/oktober 2009
Zesde Monitor Logistieke Kwaliteit van start
95 atste
la r! e m m nu
Met de kreet ‘trek aan de bel’ zijn studenten onlangs weer opgeroepen om mee te doen aan de jaarlijkse kwaliteitsmonitor. Via een online enquête kunnen ze hun mening geven over hun studieomgeving. Samen met een studentenklankbordgroep bespreken medewerkers de uitkomsten van de enquête en stellen ze vast welke concrete verbeteringen nodig zijn. “Sinds 2004 voert de TU de kwaliteitsmonitor uit”, vertelt Loes Tijmensen van Onderwijs &
De afgelopen jaren werd per faculteit een iPod verloot onder de studenten die meededen aan de Kwaliteitsmonitor. Dit jaar maken deelnemers kans op een fiets. Om studenten op de Kwaliteitsmonitor te attenderen en op de mogelijkheid een fiets te winnen, werden onlangs fietsbellen uitgedeeld. Op de foto: Marion van Eijck (l) en Loes Tijmensen.
Studentenzaken. “Doel is de tevredenheid van de studenten te meten over de zogeheten logistieke kwaliteit. Wat vinden ze bijvoorbeeld van de onderwijsorganisatie, de huisvesting, de ICT-faciliteiten en de informatievoorziening? Om dat in kaart te brengen laten we ieder jaar door een extern bureau,
CiTG nieuws gaat digitaal!
het Rotterdams Instituut voor SociaalWetenschappelijk Beleidsonderzoek een enquête maken. Alle TU-studenten ontvangen
Deze uitgave 95 is de laatste uitgave van CiTG Nieuws in geprinte vorm. Vanaf december
deze enquête via hun e-mail. De resultaten
2009 wordt het nieuws van CiTG aangeboden via de CiTG website (www.citg.tudelft.nl) en
gebruiken we om verbeteracties op te
de medewerkers- en studentenportal. Daarnaast krijgt u maandelijks een e-mailnieuwsbrief
stellen.”
met een overzicht van de berichten op de website. Het voordeel van deze digitale middelen is, dat u sneller op de hoogte bent van het laatste nieuws en van de ontwikkelingen binnen en
Tricia Robbins van Marketing & Communicatie
buiten de faculteit. Het nieuws verschijnt bovendien tweetalig.
vult aan: “Door de goede respons krijgen we een goed beeld hoe tevreden de studenten
Uw nieuws!
zijn over de logistieke dienstverlening. En
Het CiTG-nieuws en de agenda zijn er niet alleen voor u, de informatie is ook afkomstig
doordat we de enquête elk jaar houden,
van uzelf. Denk aan uw eigen nieuws over congressen, symposia, awards, samenwerkings-
kunnen we zien hoe de tevredenheid zich
projecten en promoties. Of misschien ben u zelf in het nieuws geweest, op de radio, tv of
ontwikkelt en wat de effecten zijn van verbe-
in de krant. Juist daar willen anderen graag over lezen. Om het gemakkelijker te maken om
teracties.”
nieuwtjes vanuit de faculteit op de website te laten plaatsen, kunt u vanaf vandaag uw nieuws mailen naar
[email protected]. De afdeling M&C plaatst dan, na redactie, de berichten op de website.
>>
> vervolg pagina 1
terug naar de betreffende afdelingen. Vinden
alle faciliteiten binnen het CiTG-complex en
ze bijvoorbeeld dat computerfaciliteiten
het opleuken van de 1e verdieping met
Gesprekken
verbeterd kunnen worden dan bespreken we
lounge plekken, studieplekken en de DE-
Robbins benadrukt dat bij de kwaliteitsmo-
dit met Facilitair Management en ICT en
corner. Voor haar een bewijs dat de monitor
nitor niet alleen kwantitatieve gegevens
zoeken we samen naar oplossingen.”
niet een puur administratieve handeling is,
worden verzameld:”Om de gewenste verbe-
maar ook echt iets oplevert.
teringen per faculteit in kaart te brengen
Verbeteringen
voeren we ook gesprekken met studenten.
Volgens Tijmensen heeft de Kwaliteitsmonitor
De Kwaliteitsmonitor richt zich specifiek op
De laatste jaren werken we daarbij met een
inmiddels bijgedragen aan de nodige verbe-
studenten. Medewerkers die knelpunten
studentenklankbordgroep die in principe
teringen geleid. Daarbij gaat het onder
signaleren of suggesties voor verbeteringen
bestaat uit leden van de facultaire studenten-
andere om extra zelfstudieplekken, betere
hebben, kunnen deze doorgeven aan
raad. Aan hen vragen we bij hun achterban
studiegidsen, meer projectruimten en meer
Loes Tijmensen, tel. 88093,
te inventariseren wat de belangrijkste
aansluitingen voor laptops op de eerste
e-mail
[email protected]. <
problemen zijn. Deze koppelen we vervolgens
verdieping. Maar ook om een overzicht van
Talent inspireren Talent en wetenschap zijn onafscheidbaar met elkaar verbonden. Belangen-
Fellowship program
organisaties en het bedrijfsleven beseffen de noodzaak om talent te verwerven,
Het onlangs gestarte TU Delft Fellowship
te ontwikkelen en te behouden. Dit is de tijd voor organisaties om te investerenin
program is een ander voorbeeld van een
talenten om in de toekomst succesvoller en competitief te zijn. Er zijn veel stimule-
programma voor behouden van talent.
ringsmaatregelen beschikbaar waarvan de faculteit CiTG actief gebruik maakt. De
Hiermee wil de TU Delft veelbelovende
initiatieven The Faculty of the Future van Schlumberger en het Fellowship program
onderzoekers aan zich binden. Het program-
van de TU Delft spelen met hun programma’s in op het stimuleren van talent. Binnen ma is gericht op jonge veelbelovende en de faculteit zijn voor de Faculty beursen 53 geschikte kandidaten geselecteerd.
creatieve talenten aan het begin van hun
Zij worden binnenkort persoonlijk uitgenodigd door de decaan om zich hiervoor aan
carrière. Het gaat om jonge onderzoekers
te melden. Daarnaast zijn voor het Fellowship program intussen drie kandidaten
die recentelijk zijn gepromoveerd of bezig
voorgesteld. De decaan Louis de Quelerij ondersteunt deze initiatieven van harte en
zijn met de afronding van hun promotie-
niet alleen in woord, maar ook in daden. “Het aanmoedigen van talent is van belang onderzoek. Op grond van hun kwaliteiten voor de faculteit. Deze talenten gaan de toekomstige uitdagingen aan. Voor het
kan verwacht worden dat ze een belangrijke
management is de rol weggelegd om dit talent te koesteren en te inspireren”.
plaats gaan innemen binnen de Nederlandse wetenschap.
Faculty of the Future
De doelen van de Schlumberger Foundation
De Schlumberger Foundation stelt met The
sluiten aan bij de ambities van CiTG om
Met de fellowship kunnen de jonge onderzoe-
Faculty of the Future beursen beschikbaar
talent op wetenschappelijke posities te stimu-
kers verder kennis en vaardigheden ontwik-
voor vrouwen uit ontwikkelingslanden die een
leren. Een beurs van Schlumberger
kelen en ervaring op doen aan de TU Delft
PhD volgen dan wel geplaatst is als post-Doc
Foundation zorgt voor brede ontplooiingsmo-
door te werken aan het verkrijgen van een
aan een technische universiteit. Het bijzon-
gelijkheden, maar geeft ook de kans om met
VENI subsidie en/of 3e geldstroom project.
dere aan dit programma is dat de kandidaten
dit talent ‘echt iets’ te betekenen. Het
Vanuit de faculteit CiTG zijn in dit opstartjaar
gekozen worden op basis van hun brede
netwerk laat zien dat de vrouwen hun
(2009) drie kandidaten voorgesteld:
talent. Daarnaast wil Schlumberger de kandi-
onderzoek doen bij een universiteit die zich
drs. Tristan van Leeuwen (Geotechnolgie),
daten stimuleren om voor andere vrouwen
gespecialiseerd heeft in een bepaald
MSc Victor Knoop (Transport en Planning) en
een rolmodel te zijn. Met hun vaardigheden
vakgebied. Daarnaast is het netwerk een
dr. Hao Li (Transport en Planning). In oktober
en ervaringen kunnen ze na hun terugkeer in
echte meerwaarde voor de vrouwen. Diverse
horen zij meer over hun honorering. <
hun vaderland andere vrouwen helpen en
netwerkbijeenkomsten geven support op het
motiveren. Vanuit de Faculty is een vrouwen-
gebied van kennis en managementvaardig-
netwerk ontstaan en intussen heeft dit
heden.
netwerk zich uitgebreid tot 110 vrouwen uit
Meer informatie is te vinden op:
meer dan 35 landen.
http://www.slb.com/fftf
Nieuws van de Onderdeelcommissie Op 6 juli 2009 is het Vernieuwingsplan van
zijn er nog onduidelijkheden en punten van
De OdC adviseert het model goed te kali-
de faculteit verschenen. Dit plan was die dag
kritiek. De OdC heeft in een notitie aange-
breren. Wat betreft het invoeren van het
door de decaan in grote lijnen ook aan het
geven op welke punten zij vindt dat het plan
tutoraat heeft de OdC signalen van de
personeel gepresenteerd. De
verbeterd zou moeten worden. Dat betreft
docenten opgepakt en onder de aandacht
Onderdeelcommissie (OdC), het medezegen-
voornamelijk de financiën, de keuzecriteria
gebracht. Daar zijn nu goede afspraken over
schapsorgaan van onze faculteit, heeft de
voor niet-essentiële leerstoelen, de besluit-
gemaakt en we vertrouwen erop een bijdrage
plannen gedurende de zomermaanden bestu-
vormingsprocedure, de toekomstige werkom-
te hebben geleverd aan de verbetering van
deerd. Tijdens overlegvergaderingen en in
standigheden en de kwaliteit van de primaire
de communicatie richting docenten.
notities en adviezen heeft de OdC-CiTG in de
taken, alsmede het ontbreken van een
voorafgaande maanden getracht gebruik te
duidelijk beeld van de eindsituatie van de
maken van haar mogelijkheden tot inspraak
toekomstige faculteit. Details kunt u vinden
hieromtrent. Daarbij ging het de OdC-CiTG
op onze website: www.odc.citg.tudelft.nl.
vooral om de werkbaarheid van de nieuwe
De Onderdeelcommissie CiTG Een samenvatting van onze activiteiten is te lezen op onze website:
situatie en de kwaliteit van de primaire
Andere belangrijke zaken waar de OdC zich
processen. Ook de correcte behandeling van
de afgelopen tijd mee heeft bezig gehouden,
het bij de reorganisatie betrokken personeel
zijn het nieuwe verdeelmodel en de invoering
Heeft u vragen of opmerkingen, neem dat
was daarbij een van de hoofdzaken.
van het tutoraat. Ten aanzien van het nieuwe
gerust contact met ons op (zie website voor
verdeelmodel constateert de OdC op dat er
adresgegevens). <
De OdC heeft geconstateerd dat in het
op sectieniveau grote verschuivingen
vernieuwingsplan elementen zijn overge-
optreden. Dit lijkt samen te hangen met hun
nomen van aangedragen suggesties. Toch
aandeel in de BSc- dan wel MSc-opleiding.
www.odc.citg.tudelft.nl.
Niet praten, maar blussen! Op 8 september is de bijeenkomst van het CiTG Netwerk van secretaresses en management assistenten van de faculteit op een bijzondere manier ingevuld. Pim Boxmeer (instructeur Brandweer Delft-Rijswijk), Jaap Wijk (stoker/veiligheidsman Brandweer DelftRijswijk) en Tonny Schuit (BHV coördinator CiTG) waren uitgenodigd om een instructie te verzorgen over kleine blusmiddelen. Aan de slag Na een introductie door Pim Boxmeer over hoe brandblussers werken en de manieren van blussen was het tijd voor actie. De 17 secretaresses kregen de opdracht om bij de logistieke strook van CiTG verschillende brandjes alleen of samen te blussen. Vooral het blussen met zijn tweeën vraagt om goede communicatie. Als duo moet je er bijvoorbeeld voor zorgen dat je met z’n tweeën tegelijk de blushandel van de tank overhaalt om zodoende het optimale effect van beide blusstromen te bereiken. <
Aardwarmte gaat grote rol spelen binnen Nederlandse energievoorziening
Dat stelt Douglas Gilding, MSc-student
geothermie ook binnen het onderwijs weer
en secretaris van het Delft Aardwarmte
aandacht. Vorig jaar zijn we gestart met de
Project. We spraken met hem en
collegecyclus ‘Introduction into Geothermal
universitair hoofddocent Karl-Heinz
Energy ‘ en hebben we een werkcollege voor
Wolf naar aanleiding van de opspo-
MSc- en PhD-studenten opgezet. Als
ringsvergunning voor aardwarmte die
onderdeel van dit werkcollege moeten ze in
de TU heeft gekregen. Met deze vergun-
groepjes de haalbaarheid en uitvoering van
ning mag de TU gericht onderzoek doen
een geothermieproject voor een specifieke
naar winbare aardwarmte in de regio
locatie bepalen.”
Delft. Daarmee komt de realisatie van aardwarmteprojecten op de campus en
Kansrijke optie
in de regio een stap dichterbij.
Volgens Gilding is het niet vreemd dat er weer meer belangstelling is voor geothermie:
“Twee jaar geleden zijn we met een aantal
“Op termijn verschuift het zwaartepunt van
studenten en alumni Technische
onze energievoorziening steeds meer richting
Aardwetenschappen gestart met het Delft
duurzame energievormen. Geothermie is
Aardwarmte Project”, vertelt Gilding. “Het
daarvan een heel kansrijke optie, ook in
idee was te onderzoeken of een deel van de
Nederland. Zo kunnen we met een geother-
TU-wijk is te verwarmen met aardwarmte. In
mische installatie in de TU-wijk jaarlijks vijf
eerste instantie hebben twee bachelorstu-
miljoen m3 aardgas besparen, wat neerkomt
denten onderzoek gedaan. Toen bleek dat
op ongeveer de helft van de warmtevraag
aardwarmte kansrijk is zijn we doorgegaan.
van de TU. Ook voor tuinbouwbedrijven blijkt
Inmiddels loopt er een fors aantal bachelor-
de toepassing van aardwarmte uiterst
en afstudeerprojecten en kijken we ook naar
aantrekkelijk. Ik ben er dan ook van
de toepassing van aardwarmte bij tuinbouw-
overtuigd dat geothermie in de toekomst een
bedrijven. Zelf onderzoek ik voor mijn afstu-
belangrijke plaats gaat innemen binnen onze
deerproject bijvoorbeeld hoe de horizontale
energievoorziening.” <
en verticale verspreiding van het warme water is in de diepgelegen watervoerende lagen in de regio Delft en in hoeverre onttrekkingen op verschillende locaties elkaar beïnvloeden.” Impuls Wolf vult aan: “Het mooie van het project is dat het een enorme impuls geeft aan de kennisontwikkeling. In het verleden hebben we ons ook bezig gehouden met geothermie, maar door de lage olieprijzen was de toepassing van aardwarmte toen niet rendabel. Daardoor verdween het onderwerp ook binnen onderzoek en onderwijs naar de achtergrond. Nu zijn er niet alleen allerlei studentenonderzoeksprojecten, maar krijgt
Groeiende pelgrimsstroom Mekka vraagt om slimme oplossingen
Daarnaast dragen wij ook nieuwe ideeën aan en doen we simulaties. Ik heb bijvoorbeeld met simulatiemodellen gekeken naar het optimaliseren van de voetgangersbewegingen
Jaarlijks bezoeken tijdens de hadj
Catastrofes
rond de Ka’aba. Is een verticale spiraalvor-
circa drie miljoen pelgrims de heilige
“In het verleden zijn al verschillende keren
mige looproute als een soort wenteltrap rond
plaats Mekka in Saudi Arabië. De
honderden doden gevallen tijdens de hadj,
dit zwarte kubusvormige gebouw bijvoor-
verwachting is dat het aantal pelgrims
vaak omdat als gevolg van de enorme drukte
beeld een oplossing?”
de komende decennia verder zal
mensen in de menigte werden vertrapt. Met
toenemen. De Saudische overheid
een groeiende stroom pelgrims wordt de
Fantastisch
laat een master-plan ontwikkelen om
kans op dit soort catastrofes steeds groter.
“Eén van de dingen die dit project heel
de stad en omgeving geschikt te
Bovendien is de stad niet voldoende
bijzonder maakt, is de religieuze context. Zo
maken voor deze enorme toestroom
toegerust op deze enorme toestroom.
is Mekka als heilige stad voor ons als niet-
van mensen. Hoogleraar Transport &
Daarom is besloten een masterplan te laten
moslims verboden terrein. Dat betekent dat
Planning Serge Hoogendoorn denkt
ontwikkelen voor de herontwikkeling van de
we niet zelf ter plekke gegevens kunnen
mee over slimme transportsystemen en
stad en de verschillende heiligdommen.
verzamelen en de situatie in ogenschouw
het sturen van voetgangersstromen.
Samen met circa tien andere internationale
kunnen nemen. We zijn dus afhankelijk van
experts ben ik gevraagd om het planproces
foto’s, videobeelden en gegevens die anderen
“Iedere volwassen moslim die gezond is en
te ondersteunen en te beoordelen, waarbij ik
hebben verzameld. Verder moeten we er
voldoende geld heeft moet tenminste één
specifiek kijk naar voetgangersmanagement
rekening mee houden dat voorstellen voor
keer in zijn leven de hadj, de bedevaart naar
en intelligente transportsystemen. Een
aanpassingen en maatregelen altijd moeten
Mekka, volbrengen”, vertelt Hoogendoorn.
vraagstuk is bijvoorbeeld hoe je de aan- en
worden goedgekeurd door hoge geestelijken.
“De hadj vindt plaats aan het begin van de
afvoer van de pelgrims naar de moskee het
Ondanks deze beperkingen vind ik het
laatste maand van de islamitische kalender
beste kunt vormgeven.”
fantastisch om bij dit project betrokken te
en duurt officieel vijf dagen. Gedurende deze
zijn, al is het alleen maar omdat ik meewerk
dagen moeten alle pelgrims dezelfde vaste
Simulaties
aan iets dat voor een groot deel van de
route volgen en een reeks van rituelen
“In de praktijk komt het erop neer dat ik
wereldbevolking heel belangrijk is.” <
verrichten. Op de eerste en laatste dag van
iedere twee maanden een paar dagen naar
de bedevaart moeten ze bijvoorbeeld zeven
Saudi Arabië ga. Consultants van het
keer rond de Ka’aba lopen die het hart vormt
Canadese consortium MMM dat het master-
van de grote moskee van Mekka. Daardoor
plan ontwikkelt, leggen dan tijdens
zijn er op deze dagen enorme mensenmas-
workshops hun plannen voor. Als experts
sa’s in en om de moskee en op andere dagen
toetsen wij deze plannen en gaan we na of
is dat op andere locaties het geval.”
het op een andere manier wellicht beter kan.
Ondergrondse arseenverwijdering werkt in lab boven verwachting goed In Bangladesh komen in het grondwater van nature hoge
door eenvoud. Via een drinkwaterput wordt zuurstofrijk water in de
concentraties van het kankerverwekkende arseen voor.
bodem gebracht. Dit zorgt ervoor dat het aanwezige ijzer oxideert en
TU-promovenda Doris van Halem onderzoekt of het arseen
een roestlaagje vormt op de gronddeeltjes. Als er vervolgens water
ondergronds kan worden verwijderd. Het afstudeerwerk van
wordt opgepompt adsorbeert de roest niet alleen het vrije ijzer uit
Harmen van der Laan heeft bruikbare bouwstenen voor haar
het grondwater maar ook het arseen. Om te zien hoe dit in het veld
onderzoek opgeleverd.
werkt, heeft Van Halem bij twee putten in Bangladesh proeven gedaan.
Het is een navrante situatie. In de jaren zestig en zeventig van de
vorige eeuw stierven veel kinderen in Bangladesh aan ziekten veroor-
Verrassend
zaakt door het drinken van besmet oppervlaktewater. Om de kinder-
Van der Laan, die op 18 september afstudeerde, heeft de techniek
sterfte terug te dringen sloegen internationale hulporganisaties grote
in het laboratorium onderzocht. Hij heeft experimenten gedaan met
aantallen grondwaterputten. De opzet slaagde, maar in 1993 werd
synthetisch, zuurstofloos grondwater dat was verrijkt met ijzer en
duidelijk dat het grondwater plaatselijk ernstig verontreinigd is met
arseen. De uitkomsten hiervan zijn verrassend. Zo verbeterde de
arseen dat van nature in de bodem voorkomt. Terwijl de norm voor
arseenverwijdering na iedere injectie van zuurstofrijk water en is
veilig drinkwater uitgaat van maximaal tien microgram arseen per
een verwijderingsrendement voor zowel arseen als ijzer gehaald dat
liter, is op veel plaatsen in Bangladesh vijfhonderd microgram of meer
vooraf niet mogelijk werd geacht.
per liter geen uitzondering. Kanker door arseenvergiftiging komt dan ook op grote schaal voor.
Dominante processen “De arseenverwijdering die Harmen met zijn experimenten heeft
Roest
behaald is aanmerkelijk beter dan wat we in het veld bereiken”, zegt
Van Halem onderzoekt sinds twee jaar of ondergrondse arseenverwij-
Van Halem. “In het veld zien we wel dat het verwijderingsrendement
dering een oplossing kan bieden. De beoogde techniek kenmerkt zich
voor ijzer steeds beter wordt, maar niet voor arseen. We hebben verschillende hypothesen waarom dat zo is. Eén van de ideeën is dat in het veld fosfaat wellicht concurreert met arseen en sneller aan de roestdeeltjes gaat vastzitten. Met vervolgonderzoek in het laboratorium hoop ik de verschillende hypothesen te kunnen toetsen en helder te krijgen wat de dominante processen zijn. Om de techniek straks met succes te kunnen toepassen, moeten we namelijk goed weten wat er in de ondergrond gebeurt.” <
foto boven: Harmen van der Laan bij zijn proefopstelling in het Unesco-IHE laboratorium. < foto onder: Doris aan het werk met de proefopstelling in Manikganj (jan 2009), Bangladesh
Even voorstellen De nieuwe besturen van de studieverenigingen binnen CiTG zijn aangetreden!
116e bestuur van Het Gezelschap ‘’Practische Studie’’
116e bestuur van Het Gezelschap “Practische Studie’’ Van links naar rechts: Boy-Santhos van der Sterre - Commissaris Onderwijs II Annabel Visschedijk - Commissaris Onderwijs I Alexander Mensink - Secretaris Loes Noom - Voorzitter Tim van Cuyck –Penningmeester Ward Plompen - Vice-voorzitter André bij de Leij - Commissaris PR & Excursies > Het 118e bestuur der Mijnbouwkundige Vereeniging Van links naar rechts: Andrina Drost - Onderwijscommissaris Ko Korenromp - Secretaris Robert-Jan Pielkenrood - President Laurens van der Sluijs - Penningmeester Richard Hontelez - Beheerder
Het 118e bestuur der Mijnbouwkundige Vereeniging
Beste lezer, CiTG nieuws is altijd met enthousiasme in elkaar gezet door de redactie en hopelijk heeft u het blad met plezier gelezen. We willen graag de vormgevers Pieter Pijlman en Roland Huisman van ontwerpbureau b.ont bedanken voor de fijne en intensieve samenwerking. Daarnaast ook dank aan de tekstschrijvers en fotografen die voor de diverse nummers hun bijdrage hebben geleverd. Redactie M&C CiTG Colofon
Aan deze editie werkten mee:
Ontwerp en opmaak
CiTG Nieuws komt tot stand onder de
Iris Batterham, Stijn Boxmeer, Ina Dijstelbloem,
b.ont - Den Haag
verantwoordelijkheid van de decaan
Marion van Eijck, Douglas Gilding, Doris van Halem,
Druk
Prof.ir. Louis de Quelerij
Serge Hoogendoorn, Peter Juijn, Mijnbouwkundige
Stimuka - Rijswijk
Tekst en redactie
Vereeniging, Harmen van der Laan, Practische Studie,
Redactie-adres
Ramona Groenewegen
Tricia Robbins, Loes Tijmensen, Karin Verkaik, Mark
[email protected], telefoon 84023
Voorendt, Iris van Woggelum en Karl-Heinz Wolf.
CiTG hoofdgebouw, kamer 2.30
