Operatie aan de neus en/of neusbijholten Inleiding De keel-, neus-, en oorarts (KNO-arts) heeft bij u een operatie aan uw neus en/ of de neusbijholten voorgesteld. In deze brochure wordt informatie gegeven over de functie en storingen van de neus en de gang van zaken rondom de operatie.
Welke functie heeft de neus? De neus is er niet alleen voor de reuk, al is dit natuurlijk wel een belangrijk onderdeel van de functie. De neus is vooral een deel van de ademhalingsorganen. In de neus wordt de ingeademde lucht verwarmd, bevochtigd en gereinigd. Zo wordt meer dan 95% van de deeltjes die onze lucht verontreinigen, door de neus weggefilterd en onschadelijk gemaakt. De neus zorgt dus mede voor een zo goed mogelijke ademhaling. Daarnaast heeft de neus een belangrijke functie bij de stemvorming en ook de afvoer van het traanvocht verloopt grotendeels via de neus. Tenslotte is de uitwendige vorm van de neus ook een belangrijk aspect; hierdoor wordt het uiterlijk van iemand mede bepaald.
Storingen in de functie van de neus De neusfunctie kan op veel manieren worden beïnvloed. Bijvoorbeeld door een verkoudheid zoals die bij iedereen wel eens voorkomt of door een allergie (overgevoeligheid). Stoornissen in de functie van de neus kunnen vaak verergerd worden door een afwijkende vorm van het inwendige van de neus. Het meest voorkomend is een scheefstand van het neustussenschot (het septum), dat de neushelften van elkaar scheidt. Deze afwijkende vorm van het neustussenschot komt zeer vaak voor en kan aanleiding geven tot een reeks van klachten, zoals bijv. een gevoel van verstopping, een gestoorde ademhaling of hoofdpijn. Dit verklaart dat het rechtzetten van het neustussenschot (de zogenoemde septumcorrectie) een operatie is, die veel voorkomt. Deze ingreep heeft dus tot doel om de neusfunctie te verbeteren.
Boven en naast de neus bevinden zich holle ruimten in het hoofd, de zogenoemde neusbijholten, die in directe verbinding staan met de neusholte. De twee voorhoofdsholten, gelegen boven de ogen en de twee kaakholten die zich achter de wangen bevinden, zijn het meest bekend. Minder bekend, maar zeker zo belangrijk, is het zeefbeen. Deze zgn. zeefbeenholten bestaan uit een systeem van vele kleine holten en bevinden zich tussen de oogkassen. De kaakholten en de voorhoofdsholten staan via dit zeefbeen met de neus in verbinding. Als laatste holte kennen we nog de wiggebeensholte, ver boven achter in de neus.
Wat voor operaties aan de neus zijn er? Operatie aan de neusbijholten Wanneer een ontsteking aan de neusbijholten niet geneest ondanks intensieve therapie met bijvoorbeeld medicijnen of spoelingen, dan spreekt men van een chronische ontsteking. Een dergelijke chronische ontsteking kan gepaard gaan met de vorming van poliepen. Het kan een op zichzelf staande ontsteking zijn van één bijholte, maar er kunnen ook meerdere bijholten tegelijk ontstoken zijn. Vooral in het geval van een chronische ontsteking van de zeefbeenholten kunnen ook de kaakholten en eventueel zelfs de voorhoofdsholten geblokkeerd en ontstoken raken. De belangrijkste reden voor een operatie aan de neusbijholten is een dergelijke chronische ontsteking. Tijdens deze operatie wordt het neusbijholtensysteem verruimd en gereinigd. De septumcorrectie Hierbij wordt geopereerd in het inwendige van de neus; er zijn dus geen zichtbare littekens te verwachten. Bij de operatie worden - via een klein sneetje binneninde neus - het kraakbeen en het bot van het neustussenschot vrij gelegd. Hierna wordt het tussenschot rechtgezet, d.w.z. uitstekende stukjes worden verwijderd, kromme delen worden rechtgemaakt, etc.
Het neustussenschot wordt daarna tijdelijk op zijn plaats gehouden door in de neusgaten ingebrachte tampons. Aan weerszijden wordt zo het tussenschot in de juiste positie gesteund, zodat slijmvlies, kraakbeen en bot weer aan elkaar kunnen groeien. Vaak worden aan de buitenzijde van de neus ook nog enige pleisters aangebracht ter ondersteuning. De tampons worden na enkele dagen weer verwijderd, evenals de pleisters. U kunt dan dus weer door de neus ademen. De inwendige + uitwendige neuscorrectie Soms is de neusfunctie niet alleen gestoord door een afwijkend tussenschot, maar ook door een afwijkende vorm van de buitenkant van de neus. Dit kan betekenen dat de neus scheef staat of dat er een onregelmatigheid in het neusbot zit, waardoor er een bobbel op de neus zit. Dit is dan ook mede bepalend voor het uiterlijk. Vaak is het in zo'n geval mogelijk om in één operatie niet alleen de functie te herstellen, maar ook het uiterlijk te verbeteren. Ook deze operatie, die natuurlijk wat uitgebreider is dan de septumcorrectie, wordt in het algemeen van binnenuit verricht. Er zullen dus geen sneden gemaakt worden op - aan de buitenkant - zichtbare plaatsen en er zijn geen zichtbare littekens. Wanneer dit wel noodzakelijk is, dan wordt dat eerst met u besproken. In de regel betreft het dan zeer kleine littekentjes, die later niet of nauwelijks meer zichtbaar zijn. Evenals bij een septumcorrectie worden tampons in de neus aangebracht aan het einde van de operatie. Wanneer aan het bot van het uitwendige van de neus is geopereerd, dan wordt de neus bovendien vastgezet met pleisters met daar overheen een kapje van gips, kunststof of metaal. De neustampons worden na enkele dagen weer verwijderd. Het kapje moet tenminste 10 dagen op zijn plaats blijven om te zorgen dat de weefsels en de botstukken weer in de goede positie aan elkaar groeien. In een enkel geval vindt er een combinatie van bovenstaande operaties plaats.
Hoe is de gang van zaken tot de operatie? •
• •
• • • •
De ingreep vindt plaats onder plaatselijke verdoving of algehele narcose. Vóór de operatie krijgt u een aparte afspraak op de polikliniek met de anesthesist. Deze bepaalt welke vorm van verdoving u kunt ondergaan en of er nog aanvullende onderzoeken of maatregelen nodig zijn. Het is noodzakelijk dat u deze afspraak nakomt, anders kan de operatie niet doorgaan! Twee dagen voor de geplande operatie belt u met het Opnamebureau om te vragen of deze doorgaat: telefoonnummer (070) 210 6572 of 210 6358. Voor de operatie moet u nuchter zijn, dat wil zeggen dat u de avond voorafgaand aan de operatie vanaf 24.00 uur niets meer mag eten. Drinken van heldere vloeistoffen zoals water, (aanmaak)limonade en thee zonder melk is toegestaan tot 2 uur voordat u zich moet melden in het ziekenhuis. Indien nodig kunt u eventuele medicijnen nog met een klein slokje water innemen. Roken wordt in de uren voor de operatie sterk afgeraden. U meldt u zich op de afgesproken datum en tijd op de 4e etage in de ontvangstruimte van de Dagverpleging. Hiervoor volgt u route 190. Vergeet niet uw - dagelijkse - medicijnen mee te nemen naar het ziekenhuis. U wordt in de loop van de dag geopereerd. Afhankelijk van het verloop van de ingreep en uw algehele conditie wordt door de arts bekeken of u nog dezelfde of de volgende dag naar huis kunt. U mag niet zonder begeleiding naar huis. Zorg er dus voor, dat iemand u ophaalt. Zorg er ook voor dat u de eerste 24 uur thuis niet alleen bent.
Na de operatie Aan het einde van de operatie worden tampons in uw neus ingebracht. Deze moeten - afhankelijk van de soort operatie - tot maximaal 4 dagen blijven zitten. U krijgt een afspraak om de tampons - op de polikliniek - te laten verwijderen. De tampons kunnen verzadigd raken en blijven dan bloederig vocht nadruppelen. Daarom is het verstandig een gaasje onder de neus te plakken. Deze mag u steeds zelf verschonen. Indien er een uitwendige neuscorrectie heeft plaats gevonden, zit er een gips-, kunststof- of metalen kapje op uw neus ter bescherming.
Bij ontslag wordt er een afspraak gemaakt voor controle op de polikliniek en u krijgt een recept mee voor pijnstilling en/of een antibioticum. Houd u zich aan de voorgeschreven dosering. Een antibioticumkuur dient altijd in zijn geheel te worden afgemaakt.
Is er een kans op complicaties? Bij iedere operatie, ook een neusoperatie, is er sprake van enig risico. Er kan bijvoorbeeld een infectie optreden of een onverwachte bloeding. Dergelijke complicaties zijn echter goed behandelbaar. In de praktijk zijn complicaties bij een neusoperatie zeer zeldzaam. Daarnaast bestaat er altijd bij de operatie aan de neusbijholten het risico van een beschadiging aan de oogkas en/ of de schedelholte. Deze complicatie komt bij een operatie aan de neusbijholten echter weinig voor
Welk resultaat kunt u verwachten? Hierover is niet zondermeer een uitspraak te doen, omdat er veel verschillende redenen zijn voor het verrichten van een operatie aan de neus. Uw kno-arts zal zo zorgvuldig mogelijk proberen in te schatten, hoe groot in uw geval de kans is op opheffen of afname van de klachten. Ook het (geringe) risico van complicaties zal hierbij worden meegewogen.
Verdere - algemene - informatie • • •
•
De pijn na de operatie is meestal gering en is altijd goed met pijnstillers te bestrijden. Soms wordt u later op de dag van de operatie ineens misselijk en kunt u bloed braken. Dit is over het algemeen donker van kleur en is oud bloed. Dit is bloed wat u heeft ingeslikt, hier hoeft u dus niet van te schrikken. Na de operatie kan er wat zwelling en een blauwe verkleuring van de gezichtshuid en de oogleden optreden, vooral als er aan het uitwendige van de neus is geopereerd. Dit is het gevolg van kleine onderhuidse bloeduitstortingen en verdwijnt meestal binnen enkele dagen. Om neusbloedingen te voorkomen mag u de eerste 3 dagen na de operatie niet: • te warm eten of drinken; • in de zon zitten; • sporten; • (voorover) bukken; • in een warm bad gaan.
• •
• •
•
Als u een neusspalk hebt gekregen, dan moet u ervoor zorgen dat deze gedurende 1 week niet nat wordt. Bovendien mag u de eerste week alleen gemalen voedsel eten. Ongeveer 4 dagen na de operatie worden de tampons verwijderd. Dit is een vervelend - maar niet pijnlijk - gevoel. Het kan voorkomen dat u zich niet lekker voelt na het verwijderen van de tampons. Het kan daarom prettig zijn iemand mee te nemen. De dag dat de tampons worden verwijderd doet u het nog rustig aan. De dag na het verwijderen van de tampons begint u om de neus te spoelen met zout water (1 theelepeltje keukenzout op 1 kopje lauw water), of met fysiologisch zout dat u in de in de neus druppelt of opsnuift. Fysiologisch zout kunt u krijgen bij een apotheek of drogist. Dit spoelen dient u 2-3 weken vol te houden en is bedoeld om korstvorming tegen te gaan. In de neus en omgeving kan een dof gevoel optreden, omdat kleine zenuwen uitgeschakeld zijn. Dit verdwijnt vanzelf, het normale gevoel komt binnen enkele weken tot maanden terug.
Bij de volgende problemen dient u contact op te nemen • • •
Indien u een flinke zwelling in het gezicht krijgt Indien u licht rood bloed gaat braken Indien u andere klachten krijgt die u niet kunt verklaren.
Bij bovengenoemde problemen neemt u tijdens kantooruren contact op met de polikliniek KNO via tel. 070 - 210 6561 of 210 6559. Buiten kantooruren neemt u contact op met de Spoed Eisende Hulp via tel. 070 – 210 0000. Indien u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, kunt u ook contact opnemen met de polikliniek KNO. Colofon De basis van deze tekst is ontwikkeld door: Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied. www.kno.nl HagaZiekenhuis locatie Sportlaan, Sportlaan 600, 2566 MJ Den Haag R03/120-07
