Ode aan de redacteur

29 oktober 2015 39ste Jaargang • nr. 8

Film kijken in het zwembad Pagina 11

Op pad met twee Syrische broers. ‘Een nieuwe dag, een nieuwe sporthal’

Escaperooms getest, zonder spoilers. ‘Gratis bier! Ik heb een nummer!’

Embryologen gebruiken stamcellen om mininieren te kweken

Pagina 6 en 7

Pagina 8

Pagina 9

Jullie zijn hier welkom

Foto’s Taco van der Eb

Vluchtelingen en studenten dansen en sporten Het Universitair Sport Centrum (USC) vangt 123 vluchtelingen op. Studenten en medewerkers van de universiteit stromen toe om hulp te bieden. Dinsdag werd er gedanst en muziek gemaakt, woensdag was er een hockeytraining. DOOR VINCENT BONGERS EN MONICA PRELLER ‘Para bailar la bamba!’ In de cen-

trale hal van het Universitair Sport Centrum zet een band van de internationale studentenvereniging ISN ‘La Bamba’ in. Steeds meer vluchtelingen gaan staan. De comfortabele banken in de hoek worden opgepakt en steeds dichter naar de muzikanten geschoven. Het is het sein om te gaan dansen. Een jongeman met een klein gleufhoedje grijpt de microfoon en zingt hartstochtelijk mee. ‘Music is good’, stelt de 23-jarige Khaled uit Syrië vast, en hij gaat op de tribune van banken zitten. ‘Toen we de instrumenten aan het uitladen waren, vroegen we ons af hoe het zou vallen bij mensen die zoveel ellende hebben meegemaakt’, zegt zangeres Kristyna Maulenova (25) die in Leiden psychologie studeert. ‘Maar het gaat helemaal los. Muziek verbindt mensen. Iedereen steekt elkaar aan. Echt supergaaf.’ ‘Natuurlijk vind ik muziek leuk. Wie niet?’ zegt de Algerijn Islam Chelihi (24) die op enige afstand toekijkt. ‘Maar ik was net bezig met een stevig potje tafeltennis dat ik nog even moest afronden. Echt tof dat ze dit doen.’ Hij lijkt niet van zins om mee te gaan jammen. ‘Ik ben vooral fan van rap.’ Maar als een groepje vluchtelingen hem spot, rennen ze op hem af en duwen hem richting microfoon. Daar begint hij met het zingen van een lied in het Arabisch. De band improviseert en probeert te volgen. Maar de ballade blijkt wat lastig. De zanger gooit het over een andere boeg en kiest voor een chant met een hoger tempo. Nu vindt de band onmiddellijk het juiste ritme en al snel danst er een menigte om de zanNu in de boekhandel en webshops: (ook als eBook)

We dreigen te stranden op klimaat. Maar zijn verdeeld. Welke aanpak brengt onze waarden op één lijn, en mobiliseert alle krachten? www.socdim.info

mare-nijssen 151005.indd 1

ger heen. Iedereen brult het lied over ene ‘Aicha’ mee. Chelihi vermengt het Arabisch met wat kreten die hij in Nederland regelmatig krijgt te horen. ‘Do you speak English?’ en ‘moeilijk, moeilijk, moeilijk.’ Behalve dansen moet de menigte nu ook lachen. ‘Hoopgevend’, vindt bassist en wiskundepromovendus Dino Festi (27) de avond. ‘Samen muziek maken is de beste manier om te integreren. Hier wordt ook duidelijk: “We zijn geen vijanden van elkaar. Jullie zijn hier welkom.” Ik vind het mooi dat het ook zo kan. In mijn geboorteland Italië worden vluchtelingen echt niet zo behandeld.’ Een van de andere zalen is ingericht voor kinderen. Er hangen tekeningen aan de muur en in de hoek staat een opblaasspringkussen. Uit de speakers klinkt popmuziek. ‘We spelen en dansen samen’, zegt geneeskundestudent Jacqueline Slagboom (19) van studentenvereniging NSL. ‘We wisten niet wat we konden verwachten. Maar als het eerste kind op je afkomt. Dan weet je gelijk dat het goed zit.’ ‘We spreken de taal niet’, zegt mede-lid Anna van Gelderop (20, politicologie). ‘Maar dat is eigenlijk ook niet nodig.’ Slagboom: ‘We doen gewoon een dansmove voor en dan doen ze ons wel na.’ Van buiten kijkt de security goedkeurend toe. ‘Als je niet beter weet, dan denk je dat dit een partycentrum is’, zegt een van hen. ‘Het is goed dat dit gebeurt. Het zijn mensen, geen nummers.’ De volgende ochtend staat er om tien uur ’s ochtends alweer een activiteit gepland. ‘Hockey is de mooiste sport die er bestaat’, zegt Maurits ‘Akkie’ Akkermans (21, sportpsychologie). ‘Dat wil je toch leren?’ Of de vluchtelingen daar ook zo over denken, is nog maar de vraag. Want na een kwartier hebben zich nog maar enkele deelnemers gemeld. Daarom duikt mede-initiatiefneemster Marlies van Eck van der Sluijs (23, public international law) de eetzaal in om meer mensen

te charteren. Ze wordt daarbij geholpen door Shiham Alatassi (24, international studies), die als tolk fungeert. Alatassi, zelf afkomstig uit Syrië, is onder de indruk van de organisatie van de opvang. ‘Ik ben in meerdere centra geweest, en het gaat er hier heel netjes aan toe. De mensen kijken blij. Er zijn veel activiteiten en ze lijken zich te vermaken.’ ‘Het gaat goed hier’, beaamt de 23-jarige Syriër Khalid. Volgens hem is het nog zo rustig omdat de meeste mensen nog slapen. ‘Ze hadden een lange nacht. En niemand weet wat hockey is.’ Zelf doet hij ook niet mee. Om half elf begint de training dan toch echt. Samen met drie hockeytrainers van de Leidsche en Oegstgeester Hockey Club (LOHC) lopen de studenten met een vijftal deelnemers naar het hockeyveld. Inmiddels heeft psychologiestudent Merel de Bie (21) zich bij hen gevoegd. Ze benadrukt het belang van actief bijdragen aan vluchtelingenhulp. ‘Ik wilde graag actie ondernemen.’ Onwennig pakken de deelnemers een hockeystick. Niet één van hen heeft eerder gehockeyd. Met veel precisie draait de 20-jarige Zyad zijn stick om de bal heen. De trainers zijn tevreden. ‘Sommigen houden hun stick verkeerd om, maar verder gaat het heel goed. Zeker als je bedenkt dat ze dit voor het eerst doen. En ze hebben er zoveel plezier in. Dat is waanzinnig om te zien’, vertelt Maurits Ongkiehong (26), keeperstrainer bij LOHC. Terwijl de aanwezigen alvast de basistechnieken leren, loopt Alatassi naar de sportzaal om meer mensen op te trommelen. Een halfuurtje later komt ze terug met nog vijf deelnemers. Ook zij gaan enthousiast aan de slag. Wat opvalt is dat vooral jonge mannen zich hebben aangemeld. Verder doen er ook een paar kinderen mee. De 16-jarige Mohammed juicht als hij de bal het doel in mept. En hebben ze geen last van de kou? Ongkiehong: ‘Er vroeg wel iemand of dit nu ijshockey was.’

Toevalstreffer leidt tot oudste abc

Wat vindt het kind van Zwarte Piet?

‘Waarom studenten extra bsa aandoen?’

Een stuk steen dat twintig jaar geleden werd opgegraven, blijkt het oudste alfabetlijstje ter wereld te bevatten. Dat ontdekte een Leidse egyptoloog. Toevallig.

Pedagogen hopen een wetenschappelijke bijdrage te leveren aan het Zwarte Pieten-debat en verdiepen zich in het perspectief van het kind.

Studenten in de universiteitsraad willen net als de Tweede Kamer af van het bsa in tweede jaar. Maar het college van bestuur wil het experiment niet stoppen.

13-10-15 14:04

Pagina 3

> Zie ook pagina 6 en 7

Pagina 4

Pagina 5

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 29 oktober 2015

Geen commentaar

DOOR PETRA MEIJER Ik dacht dat iedereen

Colofon Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected] Redactie

Vincent Bongers [email protected] Bart Braun [email protected] Petra Meijer [email protected] Marleen van Wesel [email protected] Monica Preller (stagiaire) [email protected]

warme gevoelens had bij Sint-Maarten. Tot ik op mijn achttiende naar Leiden verhuisde. Op 11 november kocht ik zakken vol snoep en installeerde me bij de voordeur. Een paar uur later zat ik er nog: illusies armer en duizend zuurtjes rijker. Zonde, want het is zo’n mooi feest. Wekenlang knutselden we aan onze lampionnen. En bij elke bewoner moesten we beslissen of we ‘Sintemaarten mikmak, mijn moeder is een dikzak’ durfden in te zetten (‘Oehoee, ze zei dikzak!’). Dat Leiden geen Sint-Maarten kent is één ding. Maar sinds kort doet zich een kwaadaardig fenomeen voor in mijn volksbuurt: de intrede van Halloween. Ik geef toe, de Kooi is nogal gevoelig voor kitscherige versierpartijen. Rond kerst schittert er een overdaad aan lampjes en glitterijsberen. Met voetbal… nou ok, dat slaan we over. Het summum van de wansmaak centreert zich rond het huis van Bep het Medium, waar de ver-Xenosering van de samenleving hoogtij viert. Hier speelt de ware Halloweenhorror zich af: huizen verdwijnen achter skeletten van een euro en plastic pompoenprullaria van de Action. Volwassen mensen bevestigen reusachtige spinnen op de daken, terwijl kinderen de moeite van het zingen van een liedje nog bespaard blijft. ‘Trick or treat’ is al wat nodig is voor een bek vol snoep. En studenten blijven niet achter. Ze zoeken naar de meest sexy duivelshoorntjes en het minst verhullende heksenkostuum in winkel SoLow, zonder door te hebben dat de naam op meer slaat dan de prijzen. Laten we deze smaakloze Amerikaanse cultuurinvasie een halt toe roepen, en Sint-Maarten vieren. En studenten: let’s get real. Jullie hebben nog nooit een excuus nodig gehad voor een feestje. Laat staan zo’n slechte.

Wat jammer toch, dat Halloween in mijn studententijd nog niet zo leefde. Verkleden zonder dat je naar carnavalsmuziek moet luisteren, een horrorthema en eten met pompoen: ik had het prachtig gevonden. Deze zaterdag ga ik voor het eerst een Halloweenfeest meemaken. Ik ben al aan de partner en katers worden venijnige beesten na je dertigste, maar toch heb ik er zin in. Het is eigenlijk raar dat Nederland zo moeilijk doet over het overnemen van exotische feestdagen. Geen hond die weet dat met Pinksteren de uitstorting van de Heilige Geest wordt gevierd, maar als iemand voorstelt om die feestdag in te ruilen voor het Suikerfeest, dan wordt ineens de nationale cultuur bedreigd. Honderdduizenden moslims hier, waarvan sommigen al vijfde generatie migrant, maar ook onderdeel uitmaken van de Nederlandse cultuur is blijkbaar onmogelijk. Die Syrische vluchtelingen in het Sportcentrum staat nog wat te wachten. Wel, beste Syriërs, het is in wezen heel eenvoudig. Nederland kent inderdaad één sterke, homogene cultuur: die van Amerika. Gewoon meedoen dus dit weekend, verkleed je als iets engs. Ga als asielzoeker. Overigens heeft Halloween ook voor ouwe lullen iets te bieden. Vorig jaar kwamen alle kindertjes uit de buurt bij me langs, schattig verkleed als vampier of dinosaurus. Je geeft ze een snoepje en daarna gaan ze snel weer weg, zonder dat je vijftig keer op een avond hoeft te horen dat koeien – no shit – staarten hebben, zoals bij Sintemaarten. Ik ben alvast om: Pinksteren eruit, Halloween erin. En dan ook een Tweede Halloweendag vrij, want katers zijn niet wat ze geweest zijn.

DOOR BART BRAUN

Column

Ode aan de redacteur

Medewerkers

Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • drs. M. van Hintum • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op IBAN NL68RABO0103257950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200092091) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar [email protected]. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

Je kunt het succes van een universiteit afmeten aan de hoeveelheid Nobelprijswinnaars onder het personeel, aan het aantal studenten dat het tot minister schopt, aan het totale aantal artikelen en lezingen, eventueel zelfs aan de plaats op een of andere internationale ranking van academische instellingen door duistere Aziatische organisaties. Maar slechts zelden wordt als maat gebruikt hoeveel goede tijdschriften er worden uitgegeven. Lang leve de tijdschriftredacteuren die zich inzetten voor een zo ondankbare taak, iets wat zo arbeidsintensief is en zo’n belangrijk onderdeel van de infrastructuur van het wetenschappelijk onderzoek en iets wat tegelijkertijd zo onzichtbaar is. Zelden ben ik zoveel onbaatzuchtige liefde voor het vak tegengekomen als bij de paar tijdschriftredacteuren die ik heb mogen leren kennen. Zij doen wat dat ik nooit zou kunnen: vriendelijk blijven tegen reviewers die maandenlang niets van zich laten horen, afwijzingen sturen aan postdocs van wie ze weten dat ze deze ene publicatie hard nodig hebben om nog enige kans te maken op een baan, ieder artikel dat geaccepteerd wordt vele keren nakijken. Wie ’s avonds langs de gebouwen van het Witte Singel Doelencomplex wandelt, ziet slechts een enkel verlicht raam – altijd dat van een redacteur. De laatste jaren is er voor sommigen een onverkwikkelijke taak bij gekomen: praten met vertegenwoordigers van de commerciële uitgevers die hun werk voor enorm veel geld verkopen aan hun eigen werkgever. Van de beperkte ervaring die ik heb als redacteur, van boeken, weet ik wat een kwelling het is om te praten met zo iemand voor wie het enige belang van een wetenschappelijke uitgave niet is of de schrijvers en lezers tevreden zijn, maar

of de klanten – vaak Aziatische bibliotheken – dat zullen zijn. Wie op een dagelijkse basis met zulke lieden om moet gaan, moet een groot hart hebben voor de wetenschap. Het belabberdst staan inmiddels natuurlijk degenen ervoor die nog voor een tijdschrift werken dat door Elsevier wordt uitgegeven. Werkelijk alle informatie die je kunt vinden over dit bedrijf wijst uit: dit is het soort club waar je je liever ver van houdt, een organisatie die de wetenschap beziet zoals een oliebaron de Waddenzee. Zo bezien is het logisch dat er alleen maar onrust ontstaat. In mijn eigen vak, loopt Leiden daarin voorop. Deze universiteit is al sinds 1947 de thuisbasis van een van de beste tijdschriften die er zijn: Lingua, dat eminente Leidse redacteuren heeft gehad als E.M. Uhlenbeck, Jan Kooij en Teun Hoekstra, en op dit moment nog wordt geleid door de hoogleraar Franse taalkunde Johan Rooryck. Zeker honderdduizend Lingua-pagina’s moeten er inmiddels hier in Leiden geredigeerd zijn. Maar nu komt daar binnenkort een einde aan. Nadat Elsevier het tijdschrift ooit opkocht, is het ’t gaandeweg, zoals dat bedrijf nu eenmaal doet, steeds meer gaan uitknijpen. Rooryck heeft nu het moedige besluit genomen om het contact met Elsevier te verbreken. Zoals hij onlangs in Mare zei, betekent dit dat hij mogelijk voor zichzelf gaat beginnen. Een treurig gevolg daarvan is dat er een eind komt aan een langdurige Leidse traditie – Elsevier zal de titel nu wel elders onderbrengen. Maar een gunstig gevolg is dat twee mooie tradities weer gecombineerd worden: die van het streven naar academische vrijheid. En het ambacht van de redacteur. MARC VAN OOSTENDORP is hoogleraar fonologische microvariatie

29 oktober 2015 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Ombudsman Eugène van der Heijden krijgt vooral klachten van master- en internationale studenten. Foto Marc de Haan

Geen Rijdende Rechter Ombudsman wil niet zoveelste loket zijn ‘Aan sommige kwesties kan al eerder wat worden gedaan’, zegt de nieuwe studentenombudsfunctionaris Eugène van der Heijden. Daarom wil hij vaker rapporteren. ‘“Dit is mijn uitspraak en daarmee zult u het moeten doen.” Zo’n Rijdende Rechterdecreet zal ik niet opleggen’, vertelt Eugène van der Heijden. Sinds mei behandelt hij als ombudsfunctionaris de klachten van Leidse studenten, onafhankelijk en in een vertrouwelijke setting. Eerder werkte hij als mediator bij arbeidsconflicten. ‘BeDoor Marleen van Wesel

langrijk bij mediation is dat de partijen zélf een oplossing vinden, wat het gemakkelijker maakt om met die oplossing om te gaan.’ Deze week besprak de universiteitsraad het jaarverslag van de ombudsfunctionaris van 2014. Laat, vindt hij zelf ook. ‘Een van de oorzaken was de wisseling van de wacht. Verder is de volgorde gewijzigd: voortaan wordt het verslag eerst in het onderwijsberaad besproken, pas daarna gaat het naar de universiteitsraad. Daardoor kan het zo twee maanden later worden. Maar een jaarverslag dat pas aan het eind van het jaar erop verschijnt, verliest zijn relevantie.’

Volgend jaar moet het er voor de zomer zijn én hij wil tussentijds rapporteren. ‘Aan sommige kwesties kan al eerder wat worden gedaan. En voor mij is het verhelderend om vast te vernemen over organisatorische zaken, bij een relatief groot aantal klachten.’ Zo kwam in 2014 43 procent van de klachten tegen faculteiten bij Geesteswetenschappen vandaan, dat slechts 24 procent van alle studenten telt. ‘Er is daar nogal wat gereorganiseerd. Daarvan kunnen studenten nadeel van ondervinden. Bovendien zijn het relatief kleine opleidingen. Maar dit jaar springt Geesteswetenschappen er niet zo

uit. Er is juist bereidheid om mee te werken in conflicten en geschillen.’ Wel ziet hij, net als in 2014, relatief veel klachten van masterstudenten en internationale studenten. ‘Voor hen worden veel belangen gecomprimeerd in een korte periode. Zeker voor internationale studenten zijn de gevolgen groot als er iets misgaat in de administratie, de begeleiding of de organisatie.’ Bijna een derde van de klachten ging in 2014 over ondersteunende medewerkers. ‘De brengers van het slechte nieuws’, verklaart hij. ‘Voor wie zich te laat inschrijft is er de formele weg van bezwaar en beroep, maar een student kan ook nog besluiten om een klacht in te dienen tegen degene die de boodschap bracht die zo hard aankwam.’ Wat kan Van der Heijden met zo’n klacht? ‘Misschien kan ik signaleren dat er meer zorg besteed kan worden aan het brengen van slecht nieuws.’ Ook een veelvoorkomende klacht: vastlopen in een begeleidingstraject, bijvoorbeeld van een scriptie. ‘Je moet dan in elk geval niet mij je scriptie toesturen. Maar stel: je hebt al verschillende versies geschreven en telkens ontvang je commentaar op ándere onderdelen. Eigenlijk zou een opleiding daarvoor zelf al checks and balances moeten hebben. Ik zit hier niet om een recordaantal klachten binnen te halen.’ Wel is het totaal van 96 in heel 2014 nu al haast geëvenaard. ‘Aan een beoordeling, een cijfer, gaat een heel proces vooraf. Dáár kan de ombudsfunctionaris wat mee, maar ik heb niet de bevoegdheid om van een zeven een acht te maken, dat is duidelijk.’ Hij wil wel goed in beeld hebben welke voorzieningen de universiteit verder biedt. ‘Zodat een student maar één keer doorverwezen hoeft te worden. Ik wil niet zeggen: goh, ga maar naar loket negen. Van het kastje naar de muur gestuurd worden, kan op zichzelf ook weer een klacht opleveren.’

Frutti di Mare

Dronken nachten in Nashville ‘Hoe heet dit nummer eigenlijk?’ vraagt geschiedenisstudent Pieter van Winsen (toetsen en banjo) nog, terwijl de instrumenten worden gestemd in de repetitieruimte van indiefolkband Matt Winson. Matthijs Steur (zang en gitaar) pakt zijn kladblok er nog even bij. ‘De tekst heb ik pas vanmiddag geschreven, zo nieuw is het.’ Na een melancholisch aangezet begin, ontpopt zich een vrolijk gitaarliedje, met als werktitel: ‘Why?’ Vrijdagavond is het te horen in Gebr. de Nobel, waar Matt Winson met de Amerikaanse folktronicaband Howard optreedt. ‘Pieter en ik leerden elkaar kennen op een studentenfeest aan de Rijn en Schiekade’, vertelt Matthijs. Pieter: ‘Kort daarna vertrokken we met een banjo en een gitaar naar de Verenigde Staten om ruim twee maanden rond te reizen.’ Sommige nummers van hun EP Glowing Eyes ontstonden daar. Matthijs: ‘“All This Time” gaat bijvoorbeeld over een dronken nacht in Nashville.’ Terug in Nederland was hij vooral druk met zijn scriptie voor culturele antropologie. ‘Maar het leek ons toch wel leuk als de band wat meer werd’, zegt Pieter. Zijn broer, drummer Thomas van Winsen, werd erbij betrokken en het trio schreef zich in voor de Grote Prijs van de Bollenstreek. Thomas: ‘We repeteerden op mijn studentenkamer, op een plastic zak als snaredrum. Op het podium van de kwartfinale ontstond ineens een bepaald geluid. Ondanks onze dramatische voorbereiding, wonnen we.’ En zo stonden ze in december 2014 in de finale, in Gebr. de Nobel. Daarvoor werd trompetDoor Marleen van Wesel

tist Magnus Baugis erbij gehaald. Die finale wonnen ze niet, maar ze wekten wel de interesse van een van de juryleden, werkzaam bij Wisseloord Studios. ‘Michael Jackson en The Rolling Stones hebben daar ook opnames gemaakt’, vertelt Pieter. Thomas: ‘Hij gaf ons zijn kaartje. Als we wat demo’s hadden, moesten we maar mailen. We zijn als een gek aan de slag gegaan met onze EP.’ Die presenteerde de band afgelopen zomer, in Gebr. de Nobel. Glowing Eyes was sindsdien te horen op de Luisterpaal van 3voor12, 3FM en Radio 1. ‘We hebben zelfs een buitenlandse toer in elkaar gestoken’, vertelt Matthijs. ‘Door

de Baltische staten. Magnus komt namelijk uit Letland. Met z’n vieren in een oude Volvo, die we voor zevenhonderd euro hadden gekocht. De dag na ons laatste optreden stortte de auto in. We waren toen bij Hamburg, en met een motor die telkens oververhit raakte, hebben we er twaalf uur over gedaan om thuis te komen’, vertelt Thomas. Magnus komt van het conservatorium, de rest studeert of studeerde aan de Universiteit Leiden. Magnus: ‘Ik probeer er echt mijn geld mee te verdienen, dus ik speel nog in allerlei andere bandjes. Ska, hiphop, van alles.’ Hij wijst om zich heen: ‘Hier wordt vooral gedroomd.’ De plastic zak in de studentenkamer

heeft wel plaatsgemaakt voor deze repetitieruimte in Leiden, waar ze twee keer per week vier uur doorbrengen. Nu is het nog even rustig, maar vanaf januari staan er zo’n zes optredens per maand gepland. In september 2016 moet er een album verschijnen, opgenomen in Wisseloord. ‘We hebben een heel andere mindset nu’, zegt Thomas. ‘Uiteindelijk willen we ervan kunnen leven’, zegt Pieter. ‘Een uurtje oefenen vlak voor een optreden wil je dan niet meer.’ Peel Slowly And See presents: Howard & Matt Winson Gebr. de Nobel, vrijdag 30 oktober, 20.00, €12

H is voor ‘hy hnw’ Een stuk kalksteen dat twintig jaar geleden werd opgegraven, bevat het oudste alfabetlijstje ter wereld, schrijft egyptoloog Ben Haring in het Journal of Near Eastern Studies. Hoe kwam die steenscherf precies in Leiden terecht? ‘Hij is nooit in Leiden geweest. Hij ligt nog steeds in Egypte, vermoedelijk in een depot. Alleen de echt belangrijke ontdekkingen krijgen een plaatsje in musea; misschien dat dat met deze steen alsnog gebeurt nu duidelijk is wat er precies op geschreven staat.’ Waarom heeft het dan zo lang geduurd voordat iemand het vertaalde? ‘Je moet maar net nieuwsgierig zijn, en dan moet je het nog kunnen vertalen. De opgraver heeft zijn vondsten op een website gezet, en zijn vertaler dacht dat het een lijst met personen was. Niemand heeft daar verder ooit wat mee gedaan; er zijn zo veel opgravingen op de wereld, zoveel websites en zoveel scherven met schrift erop.’ Maar hoe vond u het dan? ‘Ik was de afgelopen jaren bezig met een onderzoek naar lijsten met namen van Egyptische arbeiders, dus dit leek precies te zijn wat ik zocht.’ Maar het ging om wat anders. ‘Het is een lijstje met woorden in een lastige en moeilijk te begrijpen spelling, in het zogeheten hiëratische schrift, dat nauw verwant is aan de bekendere hiëroglyfen. Bij elk van die woorden staat een teken dat een relatie heeft met die woorden. Die tekens hebben ook weer een relatie met de uitspraak, vermoedelijk.’ A is voor aapje, B is voor bakker? ‘Zoiets, ja. De steenscherf is zo’n zeventienhonderd jaar oud, en daarmee is het de eerste lijst in de geschiedenis waarin een alfabetische volgorde te herkennen valt. Wat hier belangrijk is om te melden, is dat Egyptologische kennis alleen niet volstaat.’ Hoezo niet? ‘De woorden zijn gerangschikt op klank, en dat zou je zijn ontgaan als je niet ook kennis hebt van Semitische talen. Ik heb naast oud-Egyptisch ook Babylonisch en Hebreeuws geleerd; Leiden is de enige plek in Nederland waar dat kan. Juist daardoor kan je dit soort ontdekkingen doen.’ Maar wat staat er nou? ‘Lezen we de eerste regel van rechts naar links, dan staat daar hy hnw, zonder klinkers. Je spreekt het uit als hie henoe, en dat betekent juichen. Dat plaatje daarnaast is een juichend poppetje. Op de vierde regel zie je rechts drie streepjes staan; dat was een gangbare manier om water aan te duiden. Links staat een golfje, dat ook water aangeeft.’

‘Na het laatste optreden is onze oude Volvo van zevenhonderd euro ingestort.’ Foto Renée Rooijmans

Wat kan de functie van zo’n lijstje zijn geweest? Mensen het alfabet leren? ‘Dat zou ik niet durven zeggen. In Egypte bestond een literaire traditie van woordenlijsten. Die kunnen te maken hebben gehad met de opleiding tot schrijver, maar daarover is nog veel onduidelijk.’ BB

4

Mare · 29 oktober 2015

Nieuws

Brand in de Klik In de nacht van donderdag 22 op vrijdag 23 oktober is een gedeelte van de flat aan de Klikspaanweg ontruimd omdat er brand was uitgebroken op één van de kamers. Ongeveer honderd studenten hebben rond 5 uur ’s nachts een halfuur buiten moeten wachten voor zij weer naar binnen mochten. De ontruiming is zonder problemen verlopen. Het vuur was klein en niemand raakte dan ook gewond. Eén kamer is tijdelijk onbewoonbaar. De oorzaak van de brand was waarschijnlijk kortsluiting.

Muurformules Binnenkort verschijnt een wiskundige formule ergens in Leiden op de muur. Wanneer is nog niet bekend. In totaal gaan elf natuurkundige wetten de Leidse muren sieren. Het idee van muurformules is vorig jaar gelanceerd door de natuurkundige Ivo van Vulpen. Daarna zette hij een project op met medewetenschappers Ionica Smeets en Jan van der Molen. Welke formules er precies komen wil de organisatie niet kwijt. Wel komt de wet van Snellius er in ieder geval.

Leidse profsite Dinsdag lanceerde de universiteit een website met daarop alle hoogleraren die ooit werkzaam waren in Leiden. In totaal bevat de database gegevens van ruim 1800 docenten, waaronder afbeeldingen, promoties, benoemingen en titels van proefschriften. Het is voor het eerst dat deze informatie op één plek terug is te vinden. De hoogleraren zijn te zoeken op vakgebied, faculteit, het type en het jaar van hun benoeming en hun geboortejaar. Zie voor de website hoogleraren.leidenuniv.nl.

Nieuwe mooc Het Leids Universitair Medisch Centrum heeft onder leiding van Dr. Marlies Reinders een mooc (massive online open course) ontwikkeld over klinische nier- en pancreastransplantatie. De mooc belicht alle onderdelen van de transplantatie. Na elke module is er een interactieve patiëntencasus waarbij de deelnemer meedenkt over oplossingen bij mogelijke complicaties. Doelgroep is iedereen die geïnteresseerd is in transplantatiegeneeskunde, met name geneeskundestudenten en –professionals. De mooc is gratis en gaat 25 januari 2016 van start.

Winst Solar Challenge Het Nuon Solar Team van de TU Delft won vorige week de World Solar Challenge in Australië. Hun zonne-auto Nuna 8 kwam in Adelaide acht minuten eerder over de finish dan de nummer twee van de Universiteit Twente. De Delftenaren, die al vijf keer eerder wonnen, hadden een aantal verbeteringen doorgevoerd ten opzichte van voorganger Nuna 7. ‘We hebben het gewicht met dertig kilogram gereduceerd, van 180 naar 150. En omdat de TU een tak van lucht- en ruimtevaarttechniek heeft, zetten we altijd in op aerodynamica. Dit jaar hebben we de luchtweerstand met tien procent verlaagd’, vertelde Emiel Lorist (technische wiskunde aan de TU Delft en Universiteit Leiden) voor de wedstrijd aan Mare.

Cleveringapostzegel Op 26 november komt er een postzegel uit die de beeltenis draagt van de drie Leidse hoogleraren Rudolph Cleveringa, Johannes Barge en Lambertus van Holk. Het is dan precies 75 jaar geleden dat deze docenten publiekelijk hun afschuw uitten over het gedwongen vertrek van hun Joodse collega’s. Het ontwerp van deze zegels toont naast de portretten van de drie ook de lijnen van hun profiel. Deze lijnen verwijzen naar een regel uit de protestrede van Cleveringa, waarin hij stelt ‘met een enkele lijn (…) te komen tot een schets (…) voor ontvankelijke geesten’. De postzegels zijn te bestellen via hemelop.nl.

College: nieuwe site op orde Te Beest neemt zorgen weg bij raad De universiteitsraad maakt zich zorgen over de ontwikkeling van de nieuwe universiteitswebsite. Volgens vice-collegevoorzitter Willem te Beest is alles echter onder controle.

DOOR VINCENT BONGERS Uit een ondezoek van ICT-consultancyreus Capgemini bleek dat er het nodige mis ging met het project. De universiteit bedenkt en bouwt alles zelf, aldus Capgemini, waardoor de ontwikkeling langer zou duren en dus duurder werd. Ook de hosting van de site bij het ISSC, de ICT-afdeling van de

universiteit ‘is gezien de onervarenheid onlogisch en veroorzaakt onnodige complexiteit, vertraging en hogere kosten.’ Ook waren er enige twijfels over het contentmanagementsysteem Hippo en werden ontwikkelingen rond de site niet scherp genoeg in de gaten gehouden en schoot de begeleiding tekort. Capgemini stelde onder andere voor om een implementatiepartner in de arm te nemen. Volgens Te Beest, die ook voorzitter is van de stuurgroep die de site ontwikkelt, is dat niet nodig. ‘We hebben geleerd van wat er verkeerd ging met Usis.

We hebben gekozen voor fasen. En bij elke stap houden we de ontwikkelingen scherp in de gaten. We zijn begonnen met een beperkt budget van 750.000 euro. We zijn dan ook gestart met een pilot om te zien hoe de ontwikkeling verliep. We merkten dat er een aantal dingen nog niet goed ging. Toen hebben we een onderzoek laten doen door Capgemini. Heel veel zaken die zij constateerden in hun onderzoek, waren echter al bijgesteld toen de rapportage verscheen. ‘We hebben heel snel een boel verbeteringen doorgevoerd. En Capgemini heeft later dan ook vastgesteld

dat het ISSC het gewoon goed doet. Ook is duidelijk geworden dat we de ontwikkeling wel zelf kunnen doen, een partner is niet nodig. Verder hebben we ervoor gezorgd dat heel duidelijk is wie voor wat precies verantwoordelijk is. Dat functioneert naar behoren. ‘We hebben tijdens de ontwikkeling vastgesteld dat het budget naar 3,1 miljoen moest en voor dat bedrag wordt de site dan ook gerealiseerd.’ De raad leek tijdens de vergadering genoegen te nemen met de uitleg van Te Beest. Het hele project moet eind 2016 helemaal zijn afgerond.

Wat vinden kinderen eigenlijk van Zwarte Piet? Pedagogiek-hoogleraar Judi Mesman en haar onderzoeksassistente Sofie Janssen hopen een wetenschappelijke bijdrage te leveren aan het Zwarte Pieten-debat, en verdiepen zich in het perspectief van het kind.

Toen kwamen we erachter dat kinderen van vier nog net iets te jong zijn voor deze taakjes.’

Wat gaan jullie precies onderzoeken? ‘We willen onderzoeken in hoeverre kinderen Zwarte Piet met mensen met een donkere huidskleur associëren, en in hoeverre ze Zwarte Piet als fantasiefiguur zien. Een van de vele argumenten in het Zwarte Pietendebat is dat de stereotypen rondom Zwarte Piet – dat Pieten knechten zijn, dommer zijn en gekker zijn – bij kinderen over zouden slaan op hun mening over mensen met een donkere huidskleur. Maar dat is nog nooit wetenschappelijk onderzocht.’

Wordt het beeld dat kinderen van Zwarte Piet hebben niet sterk door de ouders bepaald? ‘Dat zal ongetwijfeld meespelen. Daarom vragen we de ouders ook naar hun mening over Zwarte Piet. We vinden het ook belangrijk dat het onderzoek plaatsvindt voor de intocht, zodat de kinderen niet middenin het feest staan. Het onderzoek is daarom eigenlijk in een week tijd uit de grond gestapt. Ik vond dit al tien jaar lang interessant, en toen het seizoen dit jaar weer begon bedachten we ineens dat het er nu maar eens van moest komen.’

Hoe gaan jullie dat onderzoeken? ‘We willen tweehonderd kinderen een aantal taken geven waaruit we impliciet op kunnen maken hoe ze Zwarte Piet zien. De kinderen geloven nog in Sinterklaas en Zwarte Piet, dus we kunnen ze daar niet direct naar vragen. Daarom geven we ze bijvoorbeeld kaartjes, met daarop Piet of andere mensen. Vervolgens vragen we ze om de kaartjes zo te sorteren, dat er groepjes met figuren ontstaan die volgens de kinderen bij elkaar horen. Ook werken we met kaarten waar woorden als ‘aardig’, ‘behulpzaam’ of ‘dom’ op staan, die we voorlezen. Vervolgens kunnen we zien aan wie ze deze eigenschappen toekennen. We hebben de taakjes uitgeprobeerd met mijn dochter van zeven en mijn nichtje van vier.

Wordt dit een doorbraak in het Pietdebat? ‘Absoluut niet, en dat is ook niet ons doel. We doen onderzoek naar slechts een van de vele argumenten. Wat de uitkomsten van ons onderzoek ook zijn, de andere argumenten blijven gewoon bestaan. De discussie over Zwarte Piet is erg heftig,

en er komen sterke emoties bij kijken. Het was dan ook fijn dat zoveel ouders hun kinderen aanmeldden en dat we zulke leuke reacties krijgen. Ouders zeiden: “Wat goed dat er nu eens gekeken wordt naar de kinderen.” Ook ontvingen we vanuit het hele land scripties over Zwarte Piet. We hebben al 150 deelnemers,

maar zijn nu nog hard op zoek naar vijftig kinderen van vijf, zes of zeven jaar oud.’ Heeft u nog plannen voor vervolgonderzoek? ‘We vinden het wel heel leuk en interessant, maar er is eigenlijk geen tijd en budget voor. Maar wie weet.’ PM

Steeds meer wetenschap wordt openbaar toegankelijk De taalwetenschappen stappen massaal over naar Open Access. Ook prof. Johan Rooryck, de Leidse hoogleraar Franse taalwetenschap, gaat mee. Hij was hoofdredacteur van het Elsevier-journal Lingua, maar toen Elsevier niet tegemoetkwam aan de eisen over onder meer de toegankelijkheid van publicaties, stapten

Rooryck en zijn vijf mede-redacteuren op. Zij beginnen een nieuw vaktijdschrift bij een uitgever die wel Open Access voorstaat; de uitgave gaat Glossa heten. Twee weken geleden maakten taalwetenschappers bekend dat ze de hegemonie van de grote wetenschappelijke uitgevers, met hun betaalmuren en peperdure abonnementen, wilden doorbreken. Dat

is een wens van de wetenschap als geheel, en de Nederlandse wetenschap in het bijzonder. Als het aan staatssecretaris Sander Dekker ligt, is in 2024 alle van publiek geld betaalde wetenschap ook toegankelijk voor het publiek. In ander Open Access-nieuws: de University of California heeft besloten dat alle onderzoeksartikelen die haar wetenschappers uitscheiden

voortaan openbaar toegankelijk moeten zijn, via een website van de universiteit zelf. Dat stelt nogal wat voor, want UC is enorm: tien campussen, zo’n tweehonderdduizend medewerkers, de meeste Nobelprijswinnaars en een jaarbegroting van meer dan 25 miljard dollar. Zelf beweren ze een vijftigste van de totale wetenschappelijke productie van de wereld te verzorgen. BB

29 oktober 2015 · Mare 5 Nieuws

Co-assistenten willen vergoeding Dinsdag boden geneeskundestudenten 22.000 handtekeningen aan bij de Tweede Kamercommissie die over het onderwijsbeleid waakt. De petitie was een initiatief van drie organisaties: De Geneeskundestudent, het Landelijk Medisch Studenten Overleg en het Landelijk Overleg Coassistenten. Alle drie vinden ze dat geneesko’s buitensporig hard worden getroffen door het nieuwe leenstelsel. De studie geneeskunde duurt namelijk relatief lang: na een bachelor van drie jaar volgt een master van met daarin verschillende stages die in geneeskundeland co-schappen worden genoemd. Die duurt nog eens drie jaar àls je naadloos je stageplekken vindt, wat bijna nooit zo is. Een co-assistent moet buffelen: volgens de organisaties zijn ze gemiddeld 50-55 uur per week kwijt aan de opleiding. Dat maakt een bijbaantje wat lastig. Resultaat: geneeskundestudenten hadden ook onder de oude regeling al hogere studieschulden dan de rest. Volgens de initiatiefnemers zou het dan ook redelijk zijn om de 280 euro basisbeurs die studenten vroeger kregen, aan geneeskundestudenten uit te betalen tijdens hun coschappen. En die stagevergoeding

zou dan niet van de stageplek moeten komen, maar van het ministerie van Onderwijs. ‘We zijn al eerder in gesprek geweest met de onderwijsinstellingen, maar die zien de coschappen als onderdeel van de opleiding, in plaats van als stage waar een vergoeding voor betaald moet worden. Bovendien vinden wij dat de verantwoordelijkheid bij de minister ligt, omdat zij bij de invoering van het leenstelsel heeft aangegeven dat studenten naast hun studie de mogelijkheid moeten hebben om te werken’, zegt Edwin Duijzer van De Geneeskundestudent. Minister Bussemaker erkende dat dat voor geneeskundestudenten lastig is, maar is niet van mening dat ze daarom over de brug moet komen. Ze is van mening dat de artsen in spe de extra kosten later wel zullen terugverdienen. Duijzer: ‘Daarmee gaat de minister voorbij aan de veranderde arbeidsmarkt. De werkloosheid neemt toe en een geneeskundestudie is geen garantie meer op een baan.’ Bussemaker maakt zich over de arbeidsmarkt nog geen zorgen. En mochten de geneeskunde later echt geen baan vinden, dan wordt de studieschuld – net als bij andere studenten – uiteindelijk kwijtgescholden. De zaak is nog in behandeling in de Tweede Kamer. BB/PM

Bemiddelingskosten aan banden gelegd Bemiddelingskosten zijn vaak verboden, maar voor een eerlijke afhandeling moeten huurders van zelfstandige woonruimtes meestal langs de rechter. Een uitspraak van de Hoge Raad maakt het hen nu gemakkelijker. Een makelaar mag niet aan de verhuurder én de huurder kosten in rekening brengen. Die bemiddelingskosten zijn dan voor de verhuurder. ‘De Hoge Raad heeft nu duidelijk uitgelegd wanneer er sprake is van het dienen van twee heren. En dat is al zodra een bemiddelaar een advertentie plaatst voor een verhuurder. Vanaf dat moment wordt de huurder dus al beschermd’, vertelt Pepijn Eymaal, projectleider bemiddelingskosten van Studentenvakbond AKKU uit Nijmegen. AKKU roept gedupeerde studenten uit het hele land op zich tot en met vandaag bij hen te melden voor bijstand bij de terugvordering. Sinds vorig jaar zijn Leidse bemiddelingsbureaus al verplicht tot vergunningen, om uitwassen als hoge bemiddelingskosten voor huurders tegen te gaan, maar handhaving is

lastig, liet wethouder Paul Laudy eerder aan Mare weten. Dankzij de uitspraak staan huurders sterker. Eymaal: ‘Huurders zijn nu via de media geïnformeerd, waardoor ze weten dat ze hun geld kunnen terugvorderen.’ In het verleden lukte dat sommige huurders ook al wel via de rechter. ‘Maar sommige rechters wezen de vorderingen af, omdat er sprake zou zijn van alleen een advertentie. Nu kunnen ze naar deze uitspraak verwijzen.’ ‘Ik verwacht dat makelaars hun bedrijfsmodel op den duur wel aanpassen, anders hangen hen altijd vorderingen boven het hoofd.’ Wie tot die tijd toch om courtagekosten wordt gevraagd, adviseert hij evenwel om te betalen. Anders zal de makelaar de voorkeur aan een andere huurder geven. ‘Maar zodra het contract binnen is, kun je de volgende dag al een brief sturen.’ ‘Bij een kamer zijn bemiddelingskosten voor huurders onder bepaalde voorwaarden overigens nog wél toegestaan’, waarschuwt Eymaal. Een wetsvoorstel om die uitzondering te schrappen ligt momenteel bij de Tweede Kamer. MVW

‘Waarom studenten extra bsa aandoen?’ Kritiek op experiment bsa in het tweede jaar Studenten in de universiteitsraad willen af van bsa in tweede jaar omdat een meerderheid Tweede Kamer niets ziet in de maatregel. Maar het college van bestuur wil het experiment niet stoppen. Door Vincent Bongers In

2013 maakte minister Bussemaker van Onderwijs het mogelijk om een bindend studieadvies in het tweede jaar in te voeren. De Universiteit Leiden besloot mee te doen aan het experiment dat nog tot 2019 loopt. Studenten moeten in twee jaar 90 studiepunten halen waarvan 45 in het eerste jaar. Leiden is de enige universiteit waar het bsa in het tweede jaar voor vrijwel elke studie geldt. Alleen de unica vallen niet onder de maatregel. En ook de met de TU Delft gedeelde opleidingen doen niet mee. Er zijn inmiddels studenten weggestuurd en het college gaat de maatregel evalueren. De studenten in de raad vinden dat het college maar beter kan stoppen met het experiment. ‘Het politieke draagvlak voor de regeling ontbreekt totaal’, zei Marjolein Bouterse van studentenpartij CSL. ‘Een meerderheid in de Kamer

is tegen. We weten al dat er geen landelijke bsa in het tweede jaar komt. Dus is het is überhaupt de vraag of we wel door moeten gaan met het experiment. Moeten we dit studenten wel aandoen?’ ‘Een paar Kamerleden zeggen nu dat ze er niets in zien’, zei vice-rector Simone Buitendijk. ‘Dat is geen reden voor de minister om te stoppen met het experiment. En dus ook niet voor ons. Nu stoppen getuigt ook niet echt van goed bestuur. Het is echt ongewenst om dit te beginnen en niet af te maken. Dan weet je nog niet of het werkt.’ ‘Het zijn niet een paar Kamerleden die tegen zijn’, aldus Sander van Diepen van studentenpartij BeP. ‘Er is een motie ingediend tegen de regeling en die is ondersteund door de meerderheid van de Kamer. Nu zijn Leidse studenten proefkonijnen. Zij zijn de dupe en betalen een hoge rekening.’ Een van de indieners van de motie is Mohammed Mohandis van de PvdA, de partij van de minister. Mohandis vindt wel dat Leiden het experiment moet kunnen afronden. Buitendijk: ‘Ik ben geen politicoloog maar volgens mij is het niet zo dat als Kamerleden met een motie een streep door de regeling willen

zetten, dat dat dan ook gebeurt. De minister bepaalt dat nog altijd zelf. Ze hoeft de motie niet uit te voeren.’ Het ICLON gaat in opdracht van het college het bsa in het tweede jaar analyseren. ‘Het is moeilijk om in een enquête over dit onderwerp kwantificeerbare gegevens te halen over hoe studenten de regeling ervaren. Dat was wel eerst het plan, maar dat is aangepast. We hebben ervoor gekozen om gebruik te maken van focusgroepen en het aantal studentenpanels uit te breiden. Wat betreft de kwantitatieve data maken we alleen gebruik van de gegevens uit Usis.’ Van Diepen wilde weten op welk punt het college het experiment als een mislukking ziet. Buitendijk: ‘Als uit de evaluatie blijkt dat studenten niet meer punten zijn gaan halen door deze maatregel. Dan is dat problematisch. De regeling is niet bedoeld om studenten weg te sturen. Maar om het studietempo erin te houden. En we willen ook geen goede studenten wegsturen. Maar het is heel moeilijk om nu te zeggen: “Als er dit of dat uitkomt, dan stoppen we er maar mee.” We moeten het onderzoek afwachten.’ De planning is dat de evaluatie in december is afgerond.

‘Geen Kiekjes’ Fotograaf Israël Kiek (1811-1899) werd bekend om zijn portretten van dronken studenten, momenteel tentoongesteld in de Oude UB. Op 24 oktober namen experts de foto’s van het publiek onder de loep. De dag heeft helaas geen nieuwe ‘Kiekjes’ opgeleverd. ‘Maar we hebben erg mooie albums over het studentenleven rond de eeuwwisseling onder ogen gekregen’, zegt Maartje van den Heuvel, conservator fotografie. Foto´s Cynthia van der Brugge

Meer inschrijvingen universiteiten Ondanks de invoering van het leenstelsel hebben de universiteiten voor het huidige collegejaar meer inschrijvingen ontvangen dan vorig jaar. Dat blijkt uit cijfers van universiteitskoepel VSNU. Ongeveer 257.000 studenten schreven zich in, wat een toename van 1 à 2 procent ten opzichte van vorig jaar betekent. Het totaal aantal inschrij-

vingen nam toe, maar het aantal eerstejaars bleef ongeveer gelijk. De samenstelling van de eerstejaars veranderde wel: er begonnen minder vwo’ers aan een universitaire studie, maar het aantal buitenlandse eerstejaars nam toe. ‘Toch hebben we niet het idee dat er minder vwo’ers zijn gaan studeren door de invoering van het leenstelsel’, zegt woordvoerder van de VSNU Simone de Bruijn.

‘Waarschijnlijk heeft het te maken met demografische veranderingen.’ Onder de nieuwe eerstejaars doen vooral studies in natuur en techniek het dit jaar goed. De aanmeldingen voor studies in deze vakgebieden namen respectievelijk negen en elf procent toe. Ook brede opleidingen en groene opleidingen zaten in de lift. Taal- en cultuuropleidingen haalden in totaal zes procent min-

der studenten binnen, en de aanmeldingen bij gezondheidsstudies liepen – net als bij studies in de sector ‘Gedrag en Maatschappij’ – met vijf procent terug. De universiteitskoepel trekt ook aan de bel vanwege de financiering van de universiteiten. Daarvoor ging het ministerie van Onderwijs volgens de VSNU juist uit van een verwachte inschrijvingsdaling van

2,3 procent, terwijl het aantal aanmeldingen dus lijkt toegenomen. Bijstelling gebeurt pas een jaar later, en niet met terugwerkende kracht, waardoor de universiteiten volgens de VSNU geld mislopen. De VSNU benadrukte overigens dat het om voorlopige aanmeldcijfers gaat, pas in februari worden de definitieve cijfers – ook per instelling – bekend gemaakt. PM

6  Mare · 29 oktober 2015 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan. Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 33 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs: *Engels, Nederlands, 2atheneum. *Engels, 2vmbo. *Wiskunde, Nederlands, 2havo. *Duits, 3gymnasium. Economie, 5vwo, €5,- per les. Nederlands, Engels, brugklas vwo. Nederlands, Engels, wiskunde, 2havo. *Duits, 2vmbo-tl. *Engels, wiskunde, 3vmbo-t. *Nederlands, 2vmbo-t. *Nederlands, 2vmbo-t. *Economie, 3vmbo-t. *Wiskunde, 4havo. *Nederlands, Engels, brugklas havo-vwo. *Engels, 4havo, €10,- per les. *Wiskunde, 4vmbo-t, €7,50 per les. Leiden-Zuid, 12 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs: wiskunde, rekenen, 2 brugklassers vmbo. *Wiskunde A, 6vwo. *Huiswerkbegeleiding, 2vmbo. *Wiskunde, 1vwo. *Wiskunde, 2vwo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: [email protected].

Achtergrond

‘Hier studeren zou

Een kennismaking met een gevluchte Syrische familie in vier ontmoetingen gesprek. De bus moet weg. ‘We waren bang voor de soldaten,’ zegt Ahmad als hij wegloopt. Hij doet alsof hij met een geweer schiet. ‘Het was te gevaarlijk, we moesten weg.’

Ahmad: ‘Ik wil niet dood en ik wil ook niemand doodschieten.’

Zondag 18 oktober. Sporthal De Cuyl in Oegstgeest ‘Een nieuwe dag, een nieuwe sporthal’, zegt Mohammad Deeb, als hij samen met Ahmad en oom Ali naar het sportcomplex van Oegstgeest wandelt. Bij de ingang komen de broers hun moeder tegen en samen blikken ze terug op de eerste dagen in Leiden. ‘Toen was iedereen gestrest, nerveus en bang,’ zegt Ahmad. ‘Maar nu gaat het goed. Je moet je aanpassen.’ Ze vertellen over hun tocht naar Nederland. ‘We zijn met een schip uit Libanon vertrokken naar Turkije. Toen we daar aankwamen, heeft iemand ons meegenomen naar Griekenland’, vertelt Rana. Mohammad Deeb: ‘Je bent steeds heel bang. Je weet niet waar je heen moet. Elke keer stonden we weer voor een grens. En we wisten niet of we het land in mochten. Maar in Nederland voelen we ons veilig.’ Rana: ‘De ouderen zijn achtergebleven. Net als de mensen die geen geld hebben om de mensensmokkelaars te betalen. Wij hebben in totaal 6000 dollar betaald voor de hele familie. Toen we hier aankwamen, hadden we niets meer.’ Ahmad: ‘We weten dat er elders in Nederland protest tegen de komst van vluchtelingen is. Maar we hebben daar nog niets van gemerkt.’ Mohammad Deeb: ‘We willen graag Nederlandse les krijgen. We hebben nu tijd zat en vervelen ons. Het zou fijn als er bijvoor-

Informatieweekend vrijwilligerswerk in het buitenland: Heb jij zin om vrijwilligerswerk te doen met straatkinderen in het buitenland? Ben je tussen de 18 en 30 jaar oud? Bezoek dan www.samen. org en meld je aan voor het informatieweekend over vrijwilligerswerk in het buitenland.  

Correcties in het programma van Studium Generale SERIE FYSICA VAN HET LICHT: Maandag 30 november, 7 en 14 december. Tijd: 19.30 tot 21 uur. SERIE JOHANN SEBASTIAN BACH Woensdag 18 en 25 november en 9 december. Tijd: 19.30 tot 22 uur. SERIE HUTSPOT: DE FANTASTISCHE ROMANTIEK. Vrijdag 29 en zaterdag 30 januari 2016. Tijd 19.00 tot 20.00 uur

Academische Agenda Dhr. M. Grilli hoopt op dinsdag 3 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘African Liberation and Unity in Nkrumah’s Ghana: A Study of the Role of “Pan-African Institutions” in the making of Ghana’s foreign Policy, 1957 - 1966’. Promotoren zijn Prof.dr. J.B. Gewald en Prof.dr. P. Valsecchi (Università di Pavia). Dhr. M.A.K. Klaassen hoopt op dinsdag 3 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘The Right to Family Unification: Between Migration Control and Human Rights’. Promotor is Prof. mr. P.R. Rodrigues. Mw. D.E. van Rooijen hoopt op dinsdag 3 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Sensory and motor dysfunction in Complex Regional Pain Syndrome’. Promotor is Prof.dr. J.J. van Hilten. Dhr. M. Bertini hoopt op dinsdag 3 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Left ventricular mechanics in advanced heart failure patients’. Promotor is Prof.dr. J.J. Bax. Mw. H.M. Diderich-Lolkes de Beer hoopt op woensdag 4 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Detection of child maltreatment based on parental characteristics at the hospital Emergency Department’. Promotoren zijn Prof.dr. H.M. Oudesluys-Murphy en Prof.dr. S.E. Buitendijk. Dhr. A.P.A. de Jong hoopt op woensdag 4 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Computed fingertip touch for the instrumental control of musical sound’. Promotor is Prof.dr. S. Haring. Mw. N.R. Koffeman hoopt op woensdag 4 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Morally sensitive issues and cross-border movement in the EU’. Promotoren zijn Prof.mr. J.H. Gerards en Prof.dr. R.A. Lawson. Dhr. X. Xu hoopt op woensdag 4 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Genesis of a growth triangle in Southeast Asia’. Promotor is Prof.dr. H.J. den Heijer. Mw. A.H. van Houwelingen hoopt op donderdag 5 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘A proactive approach to complex problems in older people’. Promotor is Prof.dr. J. Gussekloo. Mw. V. Lee Boyd hoopt op donderdag 5 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The phonological systems of the Mbam languages of Cameroon with a focus on vowels and vowel harmony’. Promotor is Prof.dr. M.P.G.M. Mous. Mw. Y.M.V. Mysyuk hoopt op donderdag 5 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Perspectives on elder abuse in the Netherlands’. Promotoren zijn Prof.dr. R.G.J. Westendorp en Prof. dr. S. Biggs (Melbourne University). Dhr. G. de Wit hoopt op donderdag 5 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Liko Phonology and Grammar’. Promotor is Prof. dr. M.P.G.M. Mous.

Mohammad Deeb: ‘Leiden kennen we van de Sterrewacht.’

Ze willen dolgraag sterrenkunde studeren, maar gaan voorlopig van sporthal naar sporthal. Mare volgde de afgelopen weken een gevluchte Syrische familie. ‘We begrijpen de angst wel, maar als we het leuk vonden om mensen te vermoorden waren we wel in Syrië gebleven.’

Donderdag 15 oktober, 3 Oktoberhal in Leiden ‘Al dat groen hier is prachtig, net als al het water’, zegt de gevluchte Syrische student Ahmad (22). Hij wijst naar de bomen achter de twee meter hoge witte schermen die rond de sporthal staan. ‘Dat was het eerste wat me opviel. Dat de bomen er zo anders uitzien.’ Een van de schermen is opzij geschoven. Er is een papier opgeplakt met de tekst ‘geen alcohol, geen drugs’ in het Engels en Arabisch. Bij de provisorische ingang houden drie beveiligers iedereen scherp in de gaten. De 120 vluchtelingen, voornamelijk Syriërs, gaan vandaag met de bus naar Amsterdam voor een identificatieproces. Voor Ahmad is het de zoveelste busrit in een korte tijd. ‘Ik weet niet wat er precies gaat gebeuren. Iets met fingerprinting.’ Ahmad studeerde Frans aan de Tishreen University in de havenstad Latakia toen hij met zijn jongere broer, zusje, ouders en oom op de vlucht ging voor Assad. ‘Ik haat Frans. Maar in Syrië moet je het vak waarin je op de middelbare school uitblinkt, ook gaan stude-

ren.’ Hij kijkt omhoog naar de grijze lucht. ‘Ik wil de sterren en het heelal bestuderen. Of geschiedenis.’ Mohammad Deeb (19) komt naast zijn oudere broer staan en haalt een verfomfaaid stukje papier uit zijn buiktasje. Het is een document van zijn middelbare school. ‘Ik was net geslaagd en begonnen aan een studie Engels. Maar filosofie vind ik veel interessanter. Leiden kennen we van de Sterrewacht. Het zou echt te gek als we hier kunnen studeren. Maar het is lastig: naast de taal is het grootste probleem dat onze middelbareschooldiploma’s hier niet worden erkend. Ahmad: ‘We hebben de vrijwilligers in de hal steeds lastig gevallen: “Leer ons nou wat van jullie taal.”’ Hij zoekt even naar wat woordjes Nederlands. ‘Ik houwt van Leiden.’ ‘Ik hou van Leiden’, verbetert Mohammad Deeb hem. Oom Ali (28), die is afgestudeerd in maritieme transport en logistiek, is onder de indruk van de Nederlandse gastvrijheid. ‘De mensen zijn hier aardig, en ze zijn zo belangrijk voor ons. Dat ze dit voor ons over hebben, is echt bijzonder. Elke keer als ik de sporthal binnen loop, voel ik me welkom.’ En vult Ahmad aan, zijn provisorische slaapplek is ‘best comfortabel’. Vader Mustafa (49) houdt zich afzijdig van de gesprekken. Moeder Rana (38) zwaait naar Mare, ze mag van haar geloof geen handen schudden met een man. Ze gaf Engelse les in Latakia. ‘Zet asjeblieft onze achternaam niet in de krant. We hebben nog familie die is achtergebleven. Die loopt echt gevaar.’ Als ze wil vertellen waarom ze zijn gevlucht, maakt de security een einde aan het

beeld studenten o Ahmad: ‘We b Nederlanders ban voor IS en ander in. Maar als we he te vermoorden d gebleven.’ Rana: ‘Als het terug. We zijn nie land haten, maar Ons doel is niet ro wachten tot we ge We willen werken Ahmad: ‘Als he dan ligt onze toe land. Als God het De familie gin voor het geweld Deeb moesten h wil niet dood en schieten’, aldus Ah smerig.’ Mohamm roep kreeg, had he weg was.’ Rana: ‘Vroeger passage van jonge dat ze het land uit mijn zoons doden En andere groep voor Allah vechte een mooi meisje d worden en nu bru gewelddadige gro

Woensdag 21 o Museum Volke

Het is lawaaiiger um Volkenkunde babbelend van vit spelen in de hal. H

29 oktober 2015 · Mare 7

u te gek zijn’

n

ons de taal willen leren.’ begrijpen wel dat sommige ng voor ons zijn. De angst re extremisten zit er goed et leuk vonden om mensen dan waren we wel in Syrië

veilig is, gaan we absoluut et weggegaan omdat we ons r omdat het te gevaarlijk is. ondhangen in Nederland en eld krijgen van de overheid. n en wonen.’ et niet veilig wordt in Syrië, ekomst hopelijk in Nedert wil.’ ng niet alleen op de vlucht d. Ahmad en Mohammad het leger van Assad in. ‘Ik ik wil ook niemand doodhmad. ‘Het leger is heel erg mad Deeb: ‘Toen ik de opet gevoel dat mijn toekomst

monotonie. En dat komt goed uit want de stemming is gespannen. ‘Gisteren kregen we een brief van de staatssecretaris waarin staat dat we zeker nog een half jaar in deze situatie blijven en dat we steeds moeten verhuizen’, zegt Ali. Een groot deel van de vluchtelingen besloot daarom buiten de sporthal in Oegstgeest te protesteren. Sommigen zeggen zelfs terug te willen naar hun eigen land. Mohammad Deeb zucht. Zelfs de meestal vrolijke Ahmad kijkt bedrukt. ‘We zijn erg van streek over de brief ’, zegt hij. Op het plein bij het museum tekenen de Syriërs met stoepkrijt een gigantische kaart van Syrië en omliggende landen. Een van de vluchtelingen schrijft met roze in het Arabisch: ‘Assad moet vallen.’ Syrische kinderen springen op de tekst en beginnen te stamp-

in ieder geval geldgebrek bij iedereen.’ Ali: ‘Jullie hebben veel sporthallen. Het zou heel prettig zijn als we ergens langer kunnen blijven.’ Rana: ‘Een deel van de vluchtelingen is de veldbedden zo zat, dat ze maar op de grond zijn gaan slapen. Mohammad Deeb: ‘Ons leven beweegt zich niet voorwaarts op dit moment.’ Rana: ‘We wisten dat moeilijk ging worden. Nederland is niet het paradijs, maar Nederland leek ons een goed land om naar toe te gaan. Ik had op internet gezien dat het hier relatief rustig is. En de procedure om een verblijfsvergunning te krijgen verloopt hier sneller dan in veel andere Europese landen.’ Ze wandelen terug naar de sporthal. Rana pakt de ‘loopbrief ’ die ze in het asielzoekers-

Ali: ‘Jullie hebben veel sporthallen.’

r was de oproep een rite of en naar man; nu een signaal t moeten. Ik sta niet toe dat n. De overheid trekt aan ze. pen willen dan weer dat ze en tegen Assad. Syrië is als dat net volwassen begint te uut is verkracht door allerlei oeperingen.’

‘Mijn diploma’s waren niets waard’ Araa Al Jaramani (40) vluchtte twee jaar geleden naar Nederland. Als alles goed gaat, mag zij volgend jaar beginnen aan een studie. Die ze al heeft gedaan. Voordat ze promoveerde.

oktober. enkunde Leiden

dan normaal in het musee. Vluchtelingen wandelen trine naar vitrine. Kinderen Het uitje breekt de sporthal-

voeten. Als de vluchtelingen de ingang van het Volkenkunde verlaten, klinkt er plots gelach. Vier oerblonde Nederlandse kinderen hebben het Assad-stampwerk overgenomen. Ahmad juicht ze toe.

Zondag 25 oktober, Sporthal de Bloemerd in Leiderdorp Het is mooi weer en op de voetbalvelden naast de sporthal is een toernooi voor kinderen bezig. Er klinkt vrolijke muziek en er is een groot springkussen. Mohammad Deeb is blij dat de kinderen plezier hebben, maar zelf is hij vermoeid, verkouden en gefrustreerd. ‘Ik heb geen geld en kan niets doen.’ Rana: ‘Ons mobieltje is verdwenen. Ik weet niet of het ding gestolen is, maar er is

centrum in Ter Apel heeft gekregen en houdt de foto op het document naast haar gezicht. ‘We moeten dit papier steeds laten zien. Ze kennen ons nog steeds niet.’ Ze kijkt naar de witte schermen en de security. ‘Het heeft iets tragisch. Het is net een gevangenis.’ Mohammad Deeb: ‘Of een checkpoint van Assad. Maar gelukkig kunnen we wel naar buiten.’ DOOR VINCENT BONGERS • Foto’s Taco van der Eb

Vlak voor het ter perse gaan van deze krant werd bekend dat de vluchtelingen die de afgelopen weken in sporthallen in en om Leiden verbleven een vaste verblijfplek krijgen, en wel in het voormalige TNO-gebouw aan de Wassenaarseweg 56-58. Het zou voorlopig om een periode van een jaar gaan.

Door Vincent Bongers ‘Ik heb een PhD in Arabische taal en literatuur van de Universiteit van Damascus. Ik schreef voor televisie en publiceerde ook stukken in kranten. In 2013 ben ik naar Nederland gevlucht. Ik was scenarist voor een bekende dramaserie De winkel van papier. De serie gaat onder andere over de corruptie op de universiteit. De rector magnificus verduistert geld. Hij sluit valse contracten af met valse bedrijven. Hierdoor kunnen sommige studenten alleen hun bul halen als ze hem betalen. Die corruptie ondermijnt de gemeenschap en dat stel ik aan de kaak. In de serie zit een docent die weigert mee te werken aan het gerommel en daardoor zelf in de problemen komt. ‘Mijn eigen universiteit pikte de kritiek niet. Ik trok de aandacht van de veiligheidsdienst van Assad en werd verhoord. Ik moest ophouden met het leveren van kritiek. Volgens hen was ik een agitator die studenten op Facebook opruide om te demonstreren tegen Assad. Onterecht, ik schreef enkel artikelen en boeken over de Syrische gemeenschap en de revolutie. ‘Ze zijn toen naar mijn huis gegaan en hebben alles overhoop gehaald, dingen gestolen en vernield. Gelukkig was ik er niet en had ik mijn laptop met teksten bij me. Want daar waren ze naar op zoek. ‘Het werd duidelijk tijd om te vertrekken. Ik leende de identiteitspapieren van een andere vrouw en vertrok naar de grens met Turkije. Mijn echtgenoot heeft tegen de veiligheidsdienst verteld dat we gescheiden waren en dat hij geen idee had waarom ik er vandoor was gegaan. Hij is met de drie kinderen nog twee maanden gebleven en toen naar Libanon gevlucht. Twee maanden daarna zijn ze naar Nederland gevlogen. ‘Ik kwam in Turkije aan en ben door een mensensmokkelaar meegenomen in een vrachtwagen. Ik heb tienduizend euro betaald. Om dat geld bij elkaar te krijgen heb ik mijn auto en de sieraden die ik van mijn echtgenoot had gekregen verkocht. ‘Ik wilde eigenlijk naar Zweden,

want daar had ik een vriend die me kon helpen. De smokkelaar zei: “Prima, dan breng ik je daar naar toe.” Toen ik uit de vrachtwagen werd gezet, vroeg ik: “Is dit Zweden?” “Nee, dit is Nederland,” vertelde hij. Ik ben door een automobilist opgepikt en afgezet bij de politie. ‘Mijn man is professor in de Arabische literatuur en net als ik dacht hij dat we in Nederland wel werk zouden kunnen vinden. Bijvoorbeeld bij de Universiteit Leiden waar veel gebeurt op het gebied van Arabic Studies. Maar dat lukt niet. ‘Toen ik Nederland kwam, werd mij verteld dat mijn diploma hier niets waard was. En ik ben juist trots op mijn diploma. In Syrië was ik doctor en had ik een carrière en hier ben ik niets meer dan een vluchteling. Dat is moeilijk. Ik wil werken en mijn man ook. We krijgen een uitkering, dat valt ons zwaar. Want we willen niet teren op de overheid. ‘Ik doe veel vrijwilligerswerk. En ik heb een organisatie op poten gezet om Syrische vrouwen te ondersteunen. Zij hebben in Nederland meer rechten dan in Syrië. Ik wil hen begeleiden om beter te integreren in de Nederlandse maatschappij.’ ‘Bij het Talencentrum van de universiteit volg ik cursussen Nederlands. Ik heb niveau B2 inmiddels gehaald. De Dienst Uitvoering Onderwijs geeft alle vluchtelingen een lening van maximaal tienduizend euro voor de cursussen Nederlands. Die kosten worden alleen vergoed als je de cursus haalt. Als je binnen drie jaar voldoende Nederlands hebt geleerd, wordt het geld dat je hebt geleend omgezet in een gift.’ ‘Ik moet nu alleen nog de toets Engels halen. Als dat gelukt is, start ik mijn studie in september 2016. Ik kan een lening van de stichting voor vluchteling-studenten UAF krijgen om de master Arabic Studies te doen. De betalingen van het UAF bestaan voor 40 procent uit een lening, en voor 60 procent uit een gift. Het UAF betaalt de reiskosten en de studieboeken en financiert de studie. Zonde eigenlijk, want ik heb al een studie gedaan. Zoveel niveauverschil zit er volgens mij niet tussen de universiteiten in Syrië en Nederland. We beheersen het Arabisch en het Engels en we leren Nederlands. Dat moet toch van nut kunnen zijn?’

8  Mare · 29 oktober 2015 Achtergrond

Foto’s Taco van der Eb

‘Gratis bier! Ik heb een nummer!’ Nieuw in Leiden: Escaperooms. Mare liet ze testen Escaperooms veroveren de grote wereldsteden. Ook Leiden heeft sinds kort twee kamers waarin je je vrijwillig kunt laten opsluiten. Mare liet ze testen door SSR-dispuut Het Zoutkorrel. ‘Die man beneden denkt nu echt: Jezus, wat een domme mensen’ Door Petra Meijer Aan de Jan van Houtkade staan zeven studenten te wachten. Er worden nog snel wat overhemden in spijkerbroeken gepropt en dispuutsdassen omgedaan. ‘We zijn een kutdispuut’, omschrijft Lieke Liefkes (22, Nederlandse taal en cultuur) haar SSR-dispuut Het Zoutkorrel. ‘Mensen vinden ons te luidruchtig, maar je kunt wel leuk met ons borrelen’. Op verzoek van Mare testen de leden twee Escaperooms die recent in Leiden zijn gevestigd. Tommy Hopstaken, bedenker van de Escaperoom Leiden, gaat de studenten voor in zijn zogeheten Kruithuisje. ‘Je wordt met een groepje mensen opgesloten in een kamer, en moet allerlei puzzels en raadsels oplossen om eruit te komen’, legt hij uit. ‘Dit is de laatst overgebleven waltoren van de Leidse stadsmuur, van waaruit buskruit werd geladen in de voorbij varende schepen. Het stamt uit 1485, dus nog net Middeleeuws.’ In Dordrecht maakte Hopstaken voor het eerst kennis met het opsluitfenomeen. Daarna wist hij meteen: in Leiden moet er ook een komen. ‘Via de gemeente kwamen we bij deze prachtige locatie uit. Ik heb hier Nederlands gestudeerd en wist zodoende dat Rembrandt van Rijn in Leiden geboren was. Maar wisten jullie ook dat hij hier een geheim atelier had en dat daar rare dingen gebeuren? Jullie hebben een uur de tijd om zijn geheim te ontdekken en te ontsnappen. Lukt dat niet, dan merken jullie nog wel wat de consequenties zijn’, zegt hij onheilspellend. ‘Een ontgroening door Rembrandt’, gokt Liefkes. ‘Jeroen, als je niet meer durft, dan mag je dat

best zeggen hoor’, zegt Laurens van der Poel (20, wijsbegeerte). Voor de groep wordt opgesloten gaan ze naar het toilet, want als de deur eenmaal gesloten is, dan kun je er echt niet meer uit. Laatste waarschuwing: ‘Meubels kunnen blijven staan, en wat aan de muur hangt kan blijven hangen. Jullie hoeven niets te slopen.’ Het blijkt geen loze waarschuwing. ‘Ons dispuutsmotto is: “zingen, zooien, zuipen, en alles gaat kapot”, zegt Simon van der Tang (21, Latijns Amerika Studies). De deur valt in het slot, en de studenten staan nog wat onwennig in de torenkamer. Als er een klok op het scherm verschijnt waarvan de wijzers tegen de klok in zestig minuten beginnen af te tellen, ontstaat er een gevoel van urgentie, maar waar moeten ze beginnen? Overal valt wel iets te zien: schilderijen, boeken, meubels, voorwerpen. Iedereen loopt door elkaar heen en zoekt, maar niemand weet waarnaar. De chaos is compleet. Het wordt tijd om orde op zaken te stellen, vindt Liefkes. ‘Als je iets vindt, zeg dan hardop wat je gevonden hebt en leg het op tafel’, zegt ze. ‘En laten we “gratis bier” gebruiken voor mededelingen.’ ‘De meeste studenten roepen “politesse” als ze stilte willen. Maar wij kwamen erachter dat je de aandacht van onze leden eerder krijgt als je “gratis bier!” roept’, legt Sietske Lensen (19, natuurkunde) uit. Jochem Angulo Vidal (21, criminologie) komt op het idee om geopende laatjes ook open te laten staan, zodat ze geen zeven keer worden gecontroleerd. Het Zoutkorrel mist een belangrijke aanwijzing (‘Die man beneden denkt nu echt: Jezus, wat een domme mensen’), maar komt daarna op gang. De een na de andere puzzel wordt opgelost en vondsten worden luidkeels medegedeeld. ‘Gratis bier, hier staat een nummer.’ ‘Gratis bier, ik heb een blokje.’ ‘Gratis bier, we hebben een vloeistof gevonden. Wie heeft er zin om te zuipen?’ Af en toe loopt de spanning op en ontstaat er irritatie. Lensen:

‘Jongens, zég even wat je aan het doen bent.’ Liefkes: ‘Laten we even niet door elkaar heen schreeuwen.’ Angulo Vidal: ‘Pfff, ik krijg er een opvlieger van.’ Maar dan komen alle uitkomsten bij elkaar, wordt er nog een laatste keer geteld en ineens staat de groep buiten, met nog zes minuten op de klok. Hopstaken is onder de indruk. ‘Om eerlijk te zijn, in het begin dacht ik: dit wordt niks. Maar jullie moesten gewoon even op gang komen. Slechts twintig procent van de groepen komt eruit, dus jullie hebben het goed gedaan.’

‘De P van Piet.’ ‘Wat zeg je?’ ‘De P van penis!’ ‘Ah, ok!’ De studenten zijn ook enthousiast. En dat komt goed uit, want er staat nog een Escaperoom op het programma: de Meelfabriek. ‘Op het eiland Pampus organiseert ons bedrijf teambuilding-activiteiten volgens een vergelijkbaar format’, zegt Marcel Benedictus van de Escaperoom Leiden Meelfabriek. ‘Groepen moeten opdrachten voltooien waarmee ze hun aftocht van het eiland kunnen afkopen. Sinds juni zijn we hier begonnen.’ En ook bij de Meelfabriek ligt het ontsnappingssucces rond de twintig tot dertig procent. ‘Het record zonder hints ligt op 54 minuten. Via de walkietalkie kan ik jullie een hint aanbieden, maar het is aan jullie of je daar op in gaat.’ De studenten krijgen bruine stofjassen aan en betreden de kamer. Benedictus kan buiten de kamer volgen wat ze doen. ‘Het is elke keer weer leuk om te zien, want elke groep is anders. Gezinnen doen het meestal erg goed, want daar is al een bepaalde rangorde aanwezig. Maar met een groep van zes vrouwen en één man heb je een compleet andere groepsdynamiek. Sommige mensen

nemen meteen de leiding, terwijl anderen erg afwachtend zijn. Laatst hadden we de ondernemingsraad van een stichting op bezoek. Voor ze ook maar iets deden gingen ze eerst tien minuten overleggen. Daar heb je echt geen tijd voor.’ Het Zoutkorrel begint met het verkennen van de kamer en vraagt wederom om aandacht door ‘gratis bier’ te schreeuwen. Een van hen probeert een sleutel uit op de 57 aanwezige lockers. Ondertussen geven de anderen letters door die op het bord geschreven moeten worden. ‘De P van Piet.’ ‘Wat zeg je?’ ‘De P van penis!’ ‘Ah, ok!’ Even later staan ook de ‘L van lul’ en de ‘A van anus’ op het bord, samen met vele andere letters, cijfers en raadsels. Als de walkietalkie piept en er een kleine hint wordt aangeboden is de groep nog vol vertrouwen. ‘Laten we arrogant zijn, we kunnen dit zelf ’, zegt Van der Poel. Maar uiteindelijk blijkt een hint toch noodzakelijk, omdat ze een voorwerp over het hoofd hebben gezien. Benedictus: ‘Groepen scannen de kamer in de eerste vijf minuten. Als je dan iets mist, wordt het ook niet meer zo snel gevonden.’ De puzzels worden opgelost, maar de tijdsdruk neemt toe. Als de zware deur eindelijk open gaat, is de ontlading groot. ‘Rennen, rennen!’ De

studenten stormen naar buiten. Voor de deur staat Benedictus met een stopwatch in de hand: 57.46 minuten. Goed gedaan, vindt hij. Al was het zonder hint waarschijnlijk niet gelukt. Escaperooms bewijzen dat een geheel inderdaad meer dan de som der delen is, zegt Benedictus. ‘Niet iedereen is even goed in alle puzzels, maar elk lid van de groep heeft zijn eigen kwaliteiten en staat wel een keer aan de basis van een doorbraak. Een goede Escaperoom is uitdagend, maar bevat elke tien minuten zo’n geluksmomentje.’ ‘Ze waren allebei heel vet’, zegt Van der Poel. Benedictus hoopt in de toekomst meer Escaperooms te openen bij de Meelfabriek. ‘We willen er vier, waarbij de eerste twee identiek zijn, en nummer drie en vier identiek zijn. Je kunt dan met twee teams tegelijkertijd tegen elkaar strijden.’ Escaperoom Leiden – Het geheime atelier van Rembrandt Het Kruithuisje. Prijs tussen de 16 euro p.p. (bij 7 personen) en 35 euro p.p. (bij 2 personen). www.escaperoomleiden.nl Escaperoom Leiden – Meelfabriek De Meelfabriek. 99 euro per kamer (2-7 personen). www.escaperoom-leiden.nl

29 oktober 2015 · Mare

9

Wetenschap

Steriele neutrino’s

Echte nieren zijn ingewikkelder dan de kweekniertjes.

In het röntgen-spectrum van bepaalde sterrenstelsels zit een piekje waarvan de aard niet helemaal duidelijk is. Het zou, heel misschien, een vorm van donkere materie kunnen zijn: sterrenkundigen weten hoe zwaar het heelal is, maar waar die massa uit bestaat is nog onduidelijk. Eén van de mogelijke verklaringen zijn zogeheten steriele neutrino’s; elementaire deeltjes die nog moeilijker te detecteren zijn dan hun gewone variant. En juist die verklaring zou precies dat gekke piekje verklaren: als de hypothetische neutrino’s uiteenvallen, zouden ze straling moeten uitzenden van precies die golflengte. Die piek werd vorig jaar tegelijkertijd ontdekt door twee teams, eentje uit Harvard en eentje met Leidenaars Alexey Boyarsky en Jeroen Franse erin. Die twee hebben nu een nieuw artikel uit in Physical Review Letters, over hetzelfde piekje. Dat zie je namelijk ook als je naar het centrum van de Melkweg kijkt. Naar sterrenkundige begrippen is het relatief dichtbij (nog geen 30.000 lichtjaar), en het zit tjokvol donkere materie, dus je zou een lekker sterk signaal moeten vinden. De gevonden gegevens zijn consistent met hun donkere-materie-verklaring, stellen de auteurs. Dat is nog iets heel anders dan definitief bewijs. Dat zal waarschijnlijk op zich laten wachten tot ergens in de jaren twintig, als ESA de Athena-röntgentelescoop lanceert.

Hersenstimulatie

Het meest complexe orgaan ooit Stamcelonderzoekers bouwen mini-nieren na Embryologen van het Leids Universitair Medisch Centrum werkten mee aan de bouw van superkleine niertjes uit stamcellen. Het moeilijkste werk doen de cellen gelukkig zelf. ‘Hé, wacht eens even. Wij zijn een nier!’ Sommige mensen zijn groter dan anderen, maar iedereen is even klein begonnen. Zo klein als een zandkorreltje, zelfs: één enkele bevruchte eicel. Uit die eicel ontwikkelde zich een embryo, en uit dat embryo kwam een complete u, met alles erop en eraan. U bestaat uit vele honderden verschillende soorten cellen: harde botcellen, vertakte hersencellen, gespecialiseerde immuunsysteemcellen voor de ziektes waaraan u bent blootgesteld, de cellen van uw oren, ogen, en het puntje van uw neus. Dat is eigenlijk best knap van u, want dat embryo dat u ooit was, bestond maar uit één soort cel. Die cellen waren zogeheten stamcellen, en konden zich dus ontwikkelen tot elke soort grotemensencel. Het was dan ook ronduit een wonder toen in 2006 een groep Japanners erachter kwam dat je uitontwikkelde cellen – huidcellen, bijvoorbeeld – met behulp van een vrij simpel chemisch badje om kon toveren in stamcellen. Ze zijn niet precies hetzelfde als die embryonale stamcellen uit uw goede ouwe tijd, maar ze lijken er wel op, en met de juiste biochemische

DOOR BART BRAUN

zetjes ontwikkelen ze zich tot van alles en nog wat. Dat is in theorie de belangrijkste geneeskundige doorbraak sinds Ignaz Semmelweis bedacht dat het beter was als dokters hun handen gingen wassen vóórdat ze in een wond gingen wroeten. Van een patiënt waarvan een orgaan door ziekte of ouderdom is aangetast zou je wat cellen kunnen afnemen, om die vervolgens op te kweken tot een nieuw orgaan, zonder dat je je zorgen hoeft te maken over de afstotingsreacties die gewone orgaantransplantaties zo moeilijk maken. In de praktijk moet u vooralsnog zuinig zijn op uw organen. Er zijn wat zorgen dat de kweekorganen kankergevoeliger zouden zijn, en ook het maken ervan is moeilijk. Het is al een behoorlijk kunststukje om één enkel celtype op te kweken uit stamcellen, en dat dan te laten doen wat de bedoeling is. Een echt orgaan bestaat uit verschillende soorten cellen die op de juiste manier samenwerken. Toch worden er stapjes gezet: een Australisch-Leids team haalde deze maand de Nature met de microscopisch kleine niertjes die het had gemaakt. Ze lijken nog niet op echte nie-

De allereerste kunstnier.

ren; de auteurs spreken dan ook van ‘organoids’ in plaats van organen. ‘De nier is het meest complexe orgaan ever’, legt biologe Susana Chuva de Sousa Lopes uit. ‘Hij bestaat uit heel veel verschillende celtypen, die ook weer in verschillende structuren zitten.’ De microniertjes zijn enkele tienden van een millimeter groot, en lijken behoorlijk op de nieren van een foetus van nog geen drie maanden oud. Er zit een filtergedeelte in, en buisjes die lijken op de buisjes waarmee een echte nier urine afvoert. ‘En kijk hier, een bloedvaatje! Dit is de real deal’, zegt de onderzoekster trots. Al die structuurtjes zitten ook nog eens op een eigen plek, in plaats van willekeurig door elkaar geflanst. Als je kijkt wat de biologen daadwerkelijk met de stamcellen gedaan hebben, is het een regelrecht wonder dat er zoveel uitkomt. Ze gooiden er wat stofjes bij, persten de cellen een keertje samen, deden er nog wat stofjes bij, en dat was het eigenlijk wel. De cellen zelf doen het merendeel van het werk. Chuva de Sousa Lopes: ‘Ik denk dat wat wij in het lab doen, ook gebeurt in het embryo als daar een nier ontstaat. De cellen weten wat er moet gebeuren; als we de juiste biochemische triggers geven, gaat de rest vanzelf. We lieten de cellen hun eigen ding doen, en verrek: ze hebben een mechanisme voor zelf-organisatie. Da’s maar goed ook, want als ik zelf had moeten bedenken hoe ik uit al die celtypen een klein niertje ging maken, was de moed me in de schoenen gezakt.

‘Veel stamcelonderzoekers zijn maar in één soort cel geïnteresseerd. Heb je allemaal verschillende cellen in je petrischaaltje, dan heb je minder controle en weet je minder goed wat er precies gebeurt. Maar juist als je die verschillende celtypen uit elkaar probeert te halen, zijn je cellen niet happy en gaan ze geen interessante dingen doen. Bij ons dachten ze: “Hé, wacht eens even. Wij zijn een nier!”, en gingen ze vanaf daar verder.’ De microniertjes leren onderzoekers dus iets over hoe krachtig zelfgemaakte stamcellen kunnen zijn, en misschien ook wel over hoe organen zich vormen in een foetus. Echte toepassingen liggen nog wat verder in de toekomst. Met een plaatje van een echte nier erbij laat Chuva de Sousa Lopes zien hoeveel moeilijker een echte nier wordt. ‘De activiteit van het filterende gedeelte wordt mede aangestuurd door een ander stuk van de nier, dat over de afvoer van het bloed gaat. Dat is bij onze niertjes duidelijk nog niet aan de orde. Maar misschien hoeft dat ook niet. Misschien zou je een soort levend dialyse-apparaat kunnen bouwen dat bloed beter filtert dan de machines die we nu hebben. Of we echt urine kunnen maken met deze niertjes? Geen idee.’ Een andere mogelijke toepassing van de niertjes is het testen van medicijnen. ‘Ook daarvoor geldt dat ze eerst in vitro moeten gaan werken. Maar ik denk dat de farmaceutische industrie deze organoids snel zal oppakken, inderdaad.’

Een internationaal team van onderzoekers met de Leidse Roberta Sellaro als eerste auteur, beschrijft in het vakblad Brain Stimulation hoe een bepaalde vorm van hersenstimulatie mensen minder bevooroordeeld lijkt te maken. Van het hersengebiedje de mediaal prefrontale cortex (mPFC) was al bekend dat het een rol speelt bij de indruk die andere mensen op je maken. Ook staat het gebiedje in verbinding met andere hersengebieden die een rol spelen bij conflictbeheersing. Dat gebiedje konden de onderzoekers gericht stimuleren of juist minder actief maken met behulp van een stroompje op de juiste plek van de schedel. Vervolgens moesten de proefpersonen een psychologisch testje doen dat onderzocht of ze bevooroordeeld waren tegen Marokkanen. Als je het gebiedje stimuleert, zijn de vooroordelen lager dan als je het afremt of alleen de elektrodes plakt zonder er stroom overheen te gooien. Omgekeerd leidt afremmen overigens niet tot racistischer uitkomsten. Waarom dat zo is, weten de onderzoekers nog niet. Mogelijk compenseren hersenen gewoon harder voor afremming dan voor stimulatie.

Sabeltandtijger Het Duitse plaatsje Schöningen is bekend omdat er veel stokoude – 300.000 jaar – speren zijn gevonden. Archeologen vinden er ook veel botten van dieren, klaarblijkelijk gedood met behulp van zo’n speer. In het Journal of Human Evolution beschrijven de Leidse archeologen Thijs van Kolfschoten en Ivo Verheijen samen met twee Duitse collega’s een opmerkelijke dierenvondst uit Schöningen: sabeltandtijgers. Het gaat om verschillende resten, vooral tanden. Er zit ook een voorpootbot bij, en dat is aan de krassen en deuken te zien eerst zorgvuldig schoongemaakt. Daarna is het schijnbaar gebruikt om ergens op te slaan, bijvoorbeeld om stenen gereedschap mee te maken. Vermoedelijk dienden die speren niet alleen voor de jacht, maar ook om levensgevaarlijke roofdieren op afstand te houden, schrijven de onderzoekers.

10  Mare · 29 oktober 2015 English page

Embrace your inner animal We need a new classification of life We’re becoming increasingly reconciled to our inner beast, claims philosopher and animal-rights activist Erno Eskens – it stimulates emancipation and combats discrimination. By Bart Braun The grounds of the International School of Philosophy (ISvW) are a fascinating place. During Mare’s visit, the central hall, where eminences such as Carl Jung, Rabindranath Tagore, Karl Popper and Noam Chomsky were once welcomed, has been booked for a funeral. The profits go to the philosophy division of the ISvW. Philosopher Erno Eskens invites the speakers, draws up programmes and manages the ISvW publishing house. Last month, under the supervision of Leiden legal philosopher Paul Cliteur, Eskens was awarded his doctorate for his latest book: Een beestachtige geschiedenis van de filosofie [A Beastly History of Philosophy]. The two philosophers are united in their fight for animal rights, the subject of Eskens’ previous book, Democratie voor dieren [Democracy for Animals]. In brief, the book argues that animals have interests, that democracy has a duty to consider all interests and a state governed by the rule of law has a duty to treat all similar cases equally. A civilised country, therefore, cannot not allow animals rights. Eskens is an active member of the Party for the Animals and tries to maintain a vegan lifestyle.

A child raised together with a chimpanzee.

Beestachtige geschiedenis relates how philosophy sees animals throughout history. They are usually of minor importance in philosophy, but an interesting topic nonetheless: time and again, philosophers have defined humans by comparing us to animals. Aristotle calls man “a political animal” while Nietzsche talks about das noch nicht festgestellte Tier. “The animal is a reference point used to determine the unicity of humans”, Eskens writes. “Once that is done, we tend to look forward and animals disappear from view.” How we think about ourselves and other animals is changing, however, and an added effect is that animals – and humans - will be better off, Eskens argues. “Many histories of philosophy are neutral. Histories are lists, as if we haven’t progressed, but we have.”

In Eskens’ opinion, we passed the first milestone with Erasmus at the end of the middle ages. Before then, the Ancient Greeks ruled: Plato and Aristotle and their schools. Man is the “rational animal”, capable of controlling his animal passions, which animals can’t. If animals can plan their actions, it is because the devil controls them. Animals are our food, leather or our work force – no more than a commodity. Erasmus is in favour of humility. “You are not a ruling intelligent, as Plato says, though you might have intelligence”, Eskens says, paraphrasing Erasmus. Thus, the distance to animals diminishes. Erasmus, disliking the ideology of authority and calling on everyone to investigate the world for themselves, paved the philosophical way for the natural sciences. Aristotle’s words had been considered the truth for centuries,

Ontdek jouw master aan de Universiteit Leiden

Masterdag 6 november unileidenmasters.nl

Bij ons leer je de wereld kennen

but on closer inspection, women proved to have just as many teeth as men and eels do not materialise in mud out of thin air. The next step is taken by a former student of Leiden University, René Descartes. He divides the world into two: there are material things with physical properties and immaterial, thinking things. Descartes removes properties like virtue, courage and social feeling, held by Plato to be “herd thinking”, from animals: they cannot think, and consequently, cannot have any thinking-thing properties. Others responded quickly to his mechanical reasoning: Voltaire claims that animals have feelings and those feelings are meaningful while Immanuel Kant explains that a civilised human being treats animals humanely. People who are cruel to animals are cruel to humans. Under the influence of the Swiss philosopher Jean-Jacques Rousseau, attention turned to man’s inner beast, or as Eskens calls it, “organic primal force”. “He looks to the natural world to ‘find himself ’ and people responded enthusiastically to Rousseau’s state of nature. Animals are free, because they can give into their desires without being hampered by culture.” And those humans who are closer to animals, such as women, go up in the estimation of the white men who follow Rousseau’s line of thought. Blacks become ‘noble savages’. Are women and blacks liberated because they are considered full citizens, or because “the beast” deserves its freedom? It is, at least, partly, the latter – and that’s one reason why their emancipation has bumbled along for so long without them becoming truly equal.” He fears that the same applies to the emancipation of animals. “They

are liberated as idealised beings, instead of actual creatures with interests.” The liberation of the idealised animal – Bambi, Cecil the lion – is thwarting the liberation of real animals. Humans and animals have grown closer, and not just by philosophising: biology is constantly finding more bridges that connect us. Descartes’ anatomy lessons showed us that we are made of the same material and modern behavioural scientists are finding more and more examples of those elusive thinkingthings in the animal world. It seems that animals are rational beings too. And when Frans de Waal, the Dutch ethologist, discovered chimpanzee politics, it emerged that mankind is not the only “political animal”. “It’s becoming increasingly clear that we have a lot in common”, says the philosopher, which raises the question as to why we should allow the sharp boundaries between mankind and the animal world to continue to exist. We would never consider conducting medicine trials on the mentally impaired or on convicted murderers, let alone consider eating them or turning their skins into fancy underwear. What privilege-giving property do humans have that cannot be touched by any chimp, whale or elephant? Australian philosopher Peter Singer coined the term “speciesism” to describe it: we unashamedly favour humans. Eskens reflects: “We need a new Linnaeus: someone to classify life – but not in order of relationships but by properties and the interests derived from them. Take chickens for example: they’re sensitive to high-frequency light, so we shouldn’t expose them to it. It would be an immense project, with biologists, lawyers and philosophers, but it can be done.

Eén maand studeren in en kennismaken met het strategisch gelegen Azerbeidzjan? De Universiteit Leiden heeft een uitwisselingsovereenkomst gesloten met drie universiteiten in Azerbeidzjan. Er zijn drie plekken beschikbaar op Khazar University, Azerbaijan University en Ganja State University. Bachelor- en masterstudenten bestuurskunde, international studies en politicologie, of met een interesse in het volgen van vakken op het gebied van European studies, kunnen zich aanmelden om tussen oktober 2015 en maart 2016 één maand te studeren aan één van de genoemde universiteiten. De universiteiten organiseren verschillende activiteiten en verzorgen colleges op het gebied van politieke wetenschappen en internationale betrekkingen. Ze bieden je de mogelijkheid om de strategisch gelegen Democratische Azerbeidzjaanse Republiek en de rest van de Kaukasusregio beter te leren kennen. Voor elke plek is een beurs beschikbaar gesteld. Beurzen worden verstrekt aan maximaal drie kandidaten. De voertaal is Engels. Ben je geïnteresseerd? Stuur dan een e-mail met je CV en motivatiebrief naar [email protected].

29 oktober 2015 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Die knipoog is belangrijk

FILM

Leiden International Film Festival is tien jaar jong Naar bikinigangsters kijken vanuit het zwembad, of om 0:07 naar de nieuwe James Bond. Vrijdag start de tiende editie van het Leiden International Film Festival. Door Monica Preller ‘We waren vier jongens en we maakten al vaker filmpjes. Het begon als hobby, maar het werd gaandeweg steeds professioneler. We wilden graag dat meer mensen onze filmpjes zouden zien. Zo zijn we op het idee voor een festival gekomen.’ Inmiddels is Alexander Mouret directeur van het Leiden International Film Festival (LIFF). Op 30 oktober gaat de tiende editie van het evenement van start. Enthousiast vertelt hij hoe hij en zijn vrienden zonder enige voorkennis hun idee uitwerkten. ‘We vroegen aan gemeente Leiden en de bioscopen of ze dat wat zouden vinden, een filmfestival. En het leek hen wel wat. Daar schrokken we wel even van. Een half jaar voor de eerste editie vroegen we ons af: is dit een leuk experiment of willen we hier mee verder?’ De studenten zetten door en op 31 oktober 2006 werd de eerste editie georganiseerd. Er kwamen een paar duizend mensen op af. Mouret: ‘We realiseerden ons: blijkbaar is er behoefte aan en vullen we een soort vacuüm op. Behalve de bioscopen en het Kijkhuis was er ook niets met film in Leiden.’ De vrienden besloten ermee door te gaan. Tien jaar later is het idee van de vier uitgegroeid tot een professioneel evenement waar zo’n 120 vrijwilligers aan meewerken. De bezoekersaantallen lopen in de tienduizenden. Vroeger maakte Mouret nog zelf de reclameposters, tegenwoordig wordt er een reclamebureau voor ingehuurd. ‘We zijn een serieus filmfestival geworden. Maar dat betekent niet dat we onszelf ook heel serieus nemen. Qua organisatie zijn we niet zo studentikoos meer, maar wat de sfeer betreft wel. Dat vinden we ook belangrijk, die knipoog. We bieden bijvoorbeeld het Bock to the Futurebier aan vanwege de vertoning van Back to the Future II en je kunt de film Spring Breakers bekijken in zwembad De Zijl. Die vrij bizarre, arthouse-nouveauachtige film is trouwens een aanrader.’ Andere tip: Steve Jobs. ‘Iedereen kent de iPhone en de andere producten van Apple, maar er zijn maar weinig mensen die weten dat Steve Jobs eigenlijk best een vervelende man was.’ ‘Maar het blijft een Leids filmfestival natuurlijk’, zegt Mouret. En dus staat ook de documentaire Einstein’s Light op het programma. ‘Een groot gedeelte van die film speelt zich hier af. En de vriendschap tussen Ein-

DIVERSE LOCATIES Leiden International Film Festival 30 oktober t/m 8 november KIJKHUIS Mustang di. wo. do. 16.30 The Lobster do. vr. 18.45 + 21.15 Die laatste zomer di. wo. 19.15 + vr. 19.00 Amy do. 19.00 + vr. 21.30 LIDO The Intern do. za. ma. wo. 18.45 Minions 3D za. zo. 13.00 + wo. 14.30 Paranormal Activity: The Ghost Dimension 3D do. t/m ma. + wo. 21.30 Spectre dagelijks 18.00 + 18.30 + 21.30 + 22.00 Maze Runner: The Sorch Trials 3D do. + za. + ma. + wo. 18.15 TRIANON The Martian 3D dagelijks 21.30 Sicario do. 21.30, vr. 22.15 J. Kessels do. 21.30, vr. 22.15

MUZIEK

DIVERSE LOCATIES Popronde Do 29 oktober MUZIEKHUIS Jack Hustinx & The Southern Aces feat. Malford Milligan vr 6 november 21:00 GEBR. DE NOBEL Peel Slowly and See: Howard & Matt Winson Vr 30 oktober, 19.00, Vr 30 oktober, 19.00, €12,00 Halloween za 31 oktober 23.00, entree vanaf €12,50 The Ploctones do 5 november, 20.00 DE TWEE SPIEGHELS Richie Reichgelt Quartet Vr 30 oktober 21:00 Bob Rigter Quartet Za 31 oktober 16:00 Bernard Berkhout And Friends Za 31 oktober 21:00 Eduardo Blanco Quartet Zo 1 november 16:00 DE BURCHT SpinifeX MaXimus za 31 oktober 21:00, vanaf €8,-

THEATER

Te zien in zwembad De Zijl: Spring Breakers. stein en de Leidse hoogleraar Hendrik Lorentz komt ook uitgebreid aan bod.’ De film Justus gaat over de aan drugs verslaafde, dakloze maar vooral ook Leidse kunstenaar Justus Donkers. ‘Justus zal zelf aanwezig zijn, en aan het eind zal hij door het publiek worden geïnterviewd.’

Maar is het aanbod wezenlijk anders dan bijvoorbeeld bij het Rotterdamse filmfestival? Mouret denkt van wel. ‘In Leiden zoeken we naar de balans tussen mainstream en arthouse. De kans is bijvoorbeeld klein dat we een experimenteel, acht uur durend drama over een stoel laten zien. Maar Harry Potter draaien we ook weer niet.’ De James Bondfilm Spectre is dan weer wel te zien op het festival. Om zeven over twaalf ‘s nachts, oftewel

0:07, om precies te zijn. Mouret: ‘We zijn er niet vies van om een commerciële film te laten zien, zolang we er maar iets tofs omheen kunnen doen. Andere filmfestivals zouden dat niet zo snel doen, maar wij vinden die speelsheid belangrijk.’ LIFF 30 oktober tot 8 november Voor programma en kaarten, zie www.leidenfilmfestival.nl

Kans voor jonge makers

De nieuwe James Bond-film Spectre begint om 0:07.

De American Indie Competition is een wedstrijd voor onafhankelijk geproduceerde Amerikaanse films. Door een stemming vanuit het publiek wordt een winnaar gekozen. Dit jaar zijn er twaalf films voor geselecteerd. Het zijn toegankelijke, maar tegelijkertijd slimme films; té slim om commercieel te zijn. Mouret: ‘In feite zitten American Indie-films precies tussen arthouse en mainstream in, waardoor de meestal jonge makers een beetje buiten de boot vallen. Dat vinden we jammer. Wij willen die filmmakers een kans geven.’ Wat de directeur betreft zou de film Houses, over de vriendschap tussen een theaterregisseur en een acteur op zwart zaad de publieksprijs winnen. ‘Maar dat gaat niet gebeuren. Daarvoor is-ie denk ik iets te diepzinnig. Ik denk dat Me, Earl and the Dying Girl gaat winnen. Dat is een hele sympathieke film. Een goede mix van comedy en drama. Rosewater, van John Stewart, maakt ook een kans. En Results, een hele grappige film over twee fitnessinstructeurs.’

IMPERIUMTHEATER Toneelgroep Imperium: Het Zouthuis 29, 30 en 31 oktober 20.30, vanaf €10,THEATER DE WARE LIEFDE Al Dente: Café Apfelstrudel 29, 30, 31 oktober en 1 november, 20.30 (zondagen 15.00), vanaf €10,VRIJPLAATS Niet voor de poes, do. 31 oktober 21:00, entree gratis LEIDSE SCHOUWBURG Macbeth vr. 30 oktober 20:15, entree vanaf €11,-

DIVERSEN

AAN DE VOORDEUR Vereniging North American Studies LUNAS: Trick or treat voor de Voedselbank Vr 30 oktober, vanaf 18.30 NATURALIS Naturalis After Dark: Halloweentalkshow Za 31 oktober 20.00, €11,PIETERSKERK Boekkunstbeurs za 31 oktober, zo 1 november, entree gratis UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Tentoonstelling: Suriname in beweging t/m 12 januari MUSEUM DE LAKENHAL Tentoonstelling Hendrik Valk t/m 29 november MUSEUM BOERHAAVE Tentoonstelling: Einstein & Friends za. 19 september SIEBOLDHUIS Tentoonstelling: Shinkichi Tajiri: Universal Paradoxes t/m 29 november

12

Mare · 29 oktober 2015

Kamervragen

Column

Tolerantie

Foto Marc de Haan

‘Mijn nomadenbestaan is voorbij!’ Martijn Janse (19, natuur- en sterrenkunde) Huis: Jan van Goyenkade 1 Grootte: 6,5 m2, 275 euro inclusief Bewoners: 10 of 11 Hoeveel huisgenoten heb je nou? ‘Ik woon er pas net, dus ik heb nog niet iedereen ontmoet. We komen elkaar vooral tegen tijdens het koken. Een fusie hebben we niet, maar een rustig huis is wel fijn, aangezien ik een dubbele studie volg.’ Hoe verliep je kamerzoektocht? ‘Na mijn eindexamens ben ik echt op zoek gegaan. Via DUWO hoopte ik aan een kamer te komen, maar daarvoor had ik me al veel eerder moeten inschrijven. Per week kon je op één kamer reageren. Ik kom uit een dorpje bij Middelburg, maar op basis van mijn reistijd én wachttijd, eindigde ik gerust als nummer twintig. ‘Hospiteren heb ik niet gedaan, dat vond ik niks. Vanuit de Randstad is dat

Bandirah

gemakkelijker. Vrienden van mij, leuke mensen, waren soms al vijftien keer afgewezen. Daar waren ze telkens behoorlijk wat tijd en geld aan kwijt, want in de zomer geldt je studenten-OV nog niet.’ En toen? ‘Ik heb een opiniestuk naar de Volkskrant gestuurd. Help degenen van buiten de Randstad nou, want reistijdvoorrang werkt niet optimaal. Laat bijvoorbeeld onze OV-kaart twee maanden eerder ingaan. ‘Ik kreeg veel reacties. “Welkom in de grotemensenwereld”, maar in Zeeland werd het wel opgepakt. Ook kreeg ik een reactie van de algemeen directeur van DUWO. Een “bullshitverhaal” noemde hij het, echt frappant. Van iemand met zijn status en kennis had ik een doordachter antwoord verwacht. Maar hij heeft wel contact met me opgenomen, wat ik fijn vind.’

Hoe vond je uiteindelijk toch een kamer? ‘De eerste weken logeerde ik bij vrienden. Intussen ging ik makelaarsbureautjes langs, maar volgens hen kwamen de eerste kamers pas in december vrij. Tot ik er eentje trof waarbij toevallig die ochtend een kamer was vrijgekomen. Of ik wilde bezichtigen? Nou, al was het twee vierkante meter en duizend euro!’ Dat viel mee dus? ‘Ik was meteen verliefd op het uitzicht. Daardoor lijkt het minder klein. En mijn nomadenbestaan is eindelijk voorbij! De deurpost en de kozijnen waren roze. Die heb ik maar wit geschilderd.’ Wat is het mooiste object op je kamer? ‘De poster van De Staalmeesters van Rembrandt. Het is net alsof ze opschrikken als je binnenkomt. Ik heb ook een mooie lamp, maar ik moet nog even uitvogelen hoe ik die moet ophangen. Ver-

der hangt mijn jaarposter aan de muur. Ik wist al voor de El Cid dat ik bij Minerva wilde, maar ook weer niet al járen. Eigenlijk kende ik vooral de negatieve sfeer die rond corpora hangt. Als een echte wetenschapper wilde ik natuurlijk weten wat er van die vooroordelen waar was. Niet veel dus, of het is in elk geval overdreven, concludeerde ik. Ik ontmoet er veel mensen van andere studies en het heeft echt historie.’ Eind goed, al goed? ‘Ik ga het nog wel uitpraten met de algemeen directeur van DUWO. En dan ga ik hem meteen vragen om wat meer te doen voor mensen van buiten de Randstad. De overheid heeft weliswaar het Landelijk Actieplan Studentenhuisvesting opgericht, maar verder lijkt het niet te boeien. Terwijl er juist aandacht voor moet blíjven.’ DOOR MARLEEN VAN WESEL

Het is nog maar zestien nachtjes slapen totdat de goedheiligman ons land weer aandoet, maar de Zwarte Piet-discussie is nog steeds niet in volle hevigheid losgebarsten. Dat is vreemd, want de afgelopen jaren begon de discussie al voordat de pepernoten tegen het einde van de zomer in de supermarkt lagen. Van de tegenstanders van Zwarte Piet kan ik de radiostilte wel begrijpen, ze hebben immers grotendeels hun zin gekregen; de zwarte Zwarte Piet wordt steeds meer een Roetveegpiet, zonder kroeshaar en oorbellen. Maar je zou verwachten dat de nieuwe Zwarte Piet de voorstanders van Zwarte Piet zou motiveren om nu echt vol op het orgel te gaan, in een bekrompen racistische kakofonie van jewelste, waarmee ze hun tegenstanders niet alleen in domheid, maar ook in volume veruit de baas zijn. Het lijkt haast wel of de voorstanders van Zwarte Piet, grofweg de mensen die ofwel niet, ofwel op de PVV stemmen en vaak een hoger getal zien staan als ze op de weegschaal gaan staan dan wanneer ze de uitslag van een IQ-test terugkrijgen, zich met zijn allen ergens anders mee bezig houden. Iets wat ze nog belangrijker vinden dan het in stand houden van een traditie die eruit bestaat dat er allemaal donkere mensen per boot vanuit het Zuiden naar Nederland komen om met hun kinderen te spelen… Wacht, dat is het natuurlijk! De voorstanders van Zwarte Piet zijn dit jaar veel te druk bezig om te voorkomen dat er mensen per boot vanuit het Zuiden richting Nederland komen omdat ze hun kinderen lastig zouden vallen, om zich bezig te houden met de Zwarte Pieten-discussie. Het is natuurlijk een beetje flauw om door middel van een vage omschrijving van de intocht van Sinterklaas en de weg die vluchtelingen afleggen naar Nederland een vergelijking tussen beiden te maken. Maar dat neemt niet weg dat aan zowel de fanatieke ‘ja’ tegen Zwarte Piet, als de nog fanatiekere ‘nee’ tegen asielzoekers eenzelfde angst voor verandering en een hang naar traditie ten grondslag ligt. ‘Nederland moet blijven zoals het is, want zo is het goed en de rest is stom’ - zo zou je het standpunt van het anti-asielzoekerskamp kunnen samenvatten. Maar als we het toch over tradities hebben, dan is tolerantie ook een traditie die bij van oudsher bij Nederland hoort. Een traditie die je niet in ere houdt door het scanderen van ‘AZC weg ermee’ of ‘daar moet een piemel in’ tegen een voorstander van het verwelkomen van asielzoekers, uit angst dat vluchtelingen een piemel in je dochter stoppen. Hoewel het tolereren van vluchtelingen nog mijlenver afstaat van daadwerkelijk accepteren, zou het een mooie eerste stap zijn. En als het in ere houden van prachtige Nederlandse tradities zoals tolerantie niet genoeg motivatie is voor het anti-asielzoekerskamp, dan kunnen we er altijd nog in IS-stijl met een tank overheen. Want intolerantie mogen we niet tolereren. TIM MEIJER