Od W 47

project 3

+OdW 47 Project: WZC Engelendaele, Assebroek Tekst: Jan Hoffman Foto's: Nicolas Theunis

Op de Werf 38 / 03 - 2015 OdW 47

project 3 - WZC Engelendaele, Assebroek

Langetermijnvisie werpt vruchten af

48

OdW

Als het project Engelendaele iets symboliseert, dan is het wel hoe een langetermijnvisie vruchten kan afwerpen. Dit project startte immers al in 1991, toen de kloosterorde ‘Congregatie van de Zusters Dominicanessen’ de toen nog piepjonge architect Gino Debruyne contacteerde voor de bouw van een nieuw pand aan de Vlamingdam 32 in Brugge. Met meteen al de vraag om rekening te houden met een uitbreiding in de toekomst, een uitbreiding die vorig jaar werd opgeleverd. Een kleine 25 jaar geleden stelde de kloosterorde vast dat het aantal zusters niet enkel daalde, maar dat steeds meer onder hen ouder en zorgbehoevend werden. Bijgevolg besliste de congregatie om alle afdelingen uit de buurt (Oostende, Erwetegem, Oostduinkerke en Brugge zelf) op één en dezelfde plaats onder te brengen. Hierbij viel de keuze op waar het voor de kloosterorde allemaal begon: de site van Engelendaele in Assebroek. “De zusters hadden nood aan zorgkamers, zorgflats en zorgstudio’s, die ondergebracht werden in een nieuw pand. In het programma staken 40 kamers, gemeenschappelijke en utility functies, semipublieke functies zoals ontvangstruimtes en de integratie van een bestaande kapel in de nieuwbouw. Het geheel moest worden herbestemd tot een woonzorgsite”, verduidelijkt

architect Gino Debruyne, zaakvoerder van het Brugse architectenbureau Gino Debruyne & Architecten. “Tegelijkertijd vroegen de zusters me rekening te houden met een eventuele uitbreiding in de toekomst.

Ze hadden immers de visie dat er later op deze site ook zorgvoorzieningen voor derden zouden geïntegreerd moeten worden. Concreet komt het er op neer dat ik toen al een gemakkelijke switch op het vlak van technieken moest voorzien, zodat een klein rusthuis mogelijk werd voor mensen uit de omgeving.” Eerste project in drie fasen Er werd beslist om het eerste project uit te voeren in drie fasen. In een eerste fase werd het bouwen van een eerste volume, gericht naar de grote tuin die uitgeeft op de St.-Clarastraat, gepland. Daarna werd het bestaande kloosterpand gesloopt en startte men na een korte tussenperiode van een jaar met de bouw van de tweede fase. De derde fase omvatte de renovatie van de kapel. Het geheel werd op tweemaal twee jaar tijd gebouwd, waarna in 1998-2000 alles in gebruik werd genomen. “Toen duidelijk werd dat het aantal zusters inderdaad daalde en dat de visie van begin de jaren ’90 de juiste was, werd er een akkoord afgesloten met de vzw Volkswelzijn in Brugge”, aldus weer architect Gino Debruyne. “De reden voor dit akkoord was dat de zusters de missie zorgcentrum niet wilden verliezen. Toen vzw Volkswelzijn een terrein aan de aansluitende Kapelstraat kon bijkopen, werd besloten om een woonzorgcentrum te realiseren. Hiervoor werd een studie uitgevoerd, waaruit bleek dat er voor een rendabele uitbating om en bij de 100 kamers nodig waren.”

plaatsen) en dat de bereikbaarheid voor de brandweer is gegarandeerd. Aanvullend kwam er een ondergrondse parking met 30 parkeerplaatsen, waar onder andere het personeel en de directie hun voertuig kunnen stallen, eveneens via de Kapelstraat. Concreet draagt een sokkel met deze ondergrondse parking drie meanderende volumes met twee bouwlagen en een dak. De hoofdingang van het wzc is op zijn beurt gevestigd aan de inrijpoort aan de Vlamingdam 34. Deze is bestemd voor voetgangers en fietsers.” Uitgangspunt: kleinschalig wonen Bekijken we de nieuwbouw zelf, merken we meteen dat het uitgangspunt kleinschalig wonen is en dat daarvoor drie types kamers werden ontworpen. Daarvan zijn de grootste bestemd voor koppels. Bij het geheel is duidelijk dat dit gaat over inbreiding en dat contact houden met de buitenwereld centraal staat. Zo is er duidelijk niet gestreefd naar zware lineaire volumes, maar geclusterde, kleinere en meanderende blokken. De bewoners kijken zelfs letterlijk uit op de achtertuinen van de buren, waarbij de privacy van beiden gegarandeerd wordt door een ‘scherm’, bestaand uit witte paaltjes, die samen een soort claustra vormen.

52 nieuwe eenheden Uiteindelijk werd in overleg met bouwheer vzw Volkswelzijn Brugge beslist om de 40 kamers in het bestaande gebouw uit te breiden met nog eens 52 nieuwe eenheden. Deze nieuwe eenheden bestaan concreet uit 24 zorgstudio’s, 24 zorgkamers en 4 zorgflats. Dit alles werd op anderhalf jaar tijd gebouwd in drie bouwlagen, op een terrein dat uitgeeft op de Kapelstraat. Het project startte in 2012 en werd de voorbije zomer opgeleverd. “Het nieuwe terrein was langwerpig en daarom moest het geheel anders geconcipieerd worden”, vernemen we. “Het uitgangspunt was dat er een grote woning bestond aan de Kapelstraat en dat deze woning als het ware helemaal naar binnen werd geplooid. Op deze manier werd de korrel van de woningen in de straat vertaald naar de nieuwe volumes en sloot het geheel aan bij de bedoelde kleinschaligheid.” “Tezelfdertijd was duidelijk dat er een nieuwe hoofdingang moest komen. Deze voorzagen we tussen het bestaande en het nieuwe stuk. Het gevolg is dat bezoekers via de Kapelstraat bovengronds kunnen parkeren (20 Op de Werf 38 / 03 - 2015 OdW 49

project 3 - WZC Engelendaele, Assebroek

Architect Gino Debruyne verduidelijkt: “Bij het gehele verhaal staat huiselijkheid centraal. Hierbij is gestreefd naar het versterken van de architecturale kwaliteit van het bestaande klooster en het contextueel bindend verderzetten ervan via een eenheid in materialen. Dit omvat onder meer een dak in tegelpannen, hellende vlakken in koper en bakstenen met een voegwerk in dunbedmortel. Daarbij ook een aantal letterlijk groene accenten, met onder meer keramische groene baksteentjes die verweven werden met de normale baksteen, aangevuld met zaagsneden in een boommotief en af en toe wat bladafdrukken op de bovengrondse parking in polybeton. Binnenin wordt dit motief doorgetrokken in drie soorten groen op de wanden en in het los meubilair, met bladmotieven op de semitransparante schuifwanden in de kamers.”

50

OdW

“De nieuwbouw zelf beschikt over zorgkamers op de gelijkvloerse verdieping en leefruimtes op niveau 1 en 2. De aansluiting van het dak, die aangrenst aan het voormalige parochiehuis, is uitgewerkt onder de kroonlijst van dat parochiehuis, door middel van een lager gelegen binnengoot. In het bestaande pand werd in de halfopen tuin op de eerste verdieping een beglaasd volume ingeschoven als leefruimte, dicht bij het grote aantal zorgkamers van dit niveau, en in het woonhuis aan de Vlamingdam 32 integreerden we een evacuatietrap. Verder werd één van de twee bestaande woningen in de Kapelstraat gesloopt en vervangen door nieuwbouw, de andere woning werd grondig verbouwd en gerenoveerd, zonder afbreuk te doen aan het straatbeeld.”

Interessant is om nog even stil te staan bij de manier waarop het geheel aansluit bij de tuin en hoe er nieuwe binnentuinen ontstonden. Bij dit alles werkte het architectenkantoor, net als bij eerdere projecten, samen met landschapsarchitect Denis Dujardin uit Kortrijk. Die zorgde ervoor dat de bewoners zoveel mogelijk naar groen kunnen kijken vanuit hun kamer en creëerde tegelijkertijd een heel grote, geactiveerde tuin, met een terras en wandelpaden, aangevuld met gemeenschappelijke ruimtes die uitgebouwd zijn tot een op de tuin uitgevende cafetaria. ‘Het zwarte volume’ Nadat de architect nog meegeeft dat het hele project bijzonder snel gerealiseerd moest worden en dat hiervoor een bijzonder strikte coördinatie met wekelijkse, verplichte overlegmomenten voor alle betrokken partijen onontbeerlijk was, wijst hij er nog op dat er tevens nood was aan extra leefruimte in het bestaande gebouw. “We beschikten over een U-vormig plan, waarbij tussen twee vleugels een beglaasde en gespannen ‘doos’ werd ingewerkt, iets wat we ‘Het zwevende volume’ noemen. Dit volume bevindt zich, net als de leefruimtes op de eerste en de tweede verdieping, dicht bij de hoofdtoegang en wordt zo snel bereikbaar voor bezoekers. Bij die leefruimtes overigens nog een belangrijke aanvulling: als je in de richting van de Kapelstraat stapt, kom je nergens lange gangen tegen, maar wel gangen die door van richting te veranderen deze opentrekken met zicht naar buiten en op deze manier ook een kleine zithoek creëren. Het doel hiervan is net hetzelfde als wat ik eerder schetste: huiselijkheid staat centraal bij woonzorgcentra als deze en daarbij mag geen enkel detail over het hoofd gezien worden.”

Reeds 4 generaties lang, uw trouwe partner voor een duurzame uitvoering van Sanitair Verwarming Luchtbehandeling

Bureel en magazijn

Schoolstraat 12, 8490 Varsenare Tel 050 38 85 44 - Fax 050 38 73 77 [email protected] www.van-maele.eu

De Laere Decor NV Vliegveld 33 - 8560 Wevelgem 056 25 77 33 www.delaeredecor.be

AD_OpDeWerfV1.indd 1

3/03/15 10:50

TECHNISCHE FICHE wzc Engelendaele, Brugge | Bouwheer: vzw Engelendaele, Brugge | Architect: Architectenburo Gino Debruyne, Brugge | Alu schrijnwerk: De Witte Aluconstructies, Wetteren | Bekistingwerken en betonwerken: Artes Depret, Zeebrugge | Beton prefabtrappen: Betesco, Waregem | Beton- en systeemwanden: Artes Prefab, Kruibeke | Betonboringen: Diaforce, Lennik | Binnenschrijnwerk/glazen binnenwanden/branddeuren/trappen/ leuningen: De Winter, Deinze | Bouwmaterialen/predallen/isolatie: Verhelst Bouwmaterialen, Oudenburg | Brandbeveiliging: Electro Verbeke, Wontergem

Ouality all

STERK IN STUCADOORSWERK

Algemene pleister & cementeerwerken. Binnenwerken mogelijk met natuurgips. Interventie op korte termijn mogelijk. Gevelisolatiesystemen - Sto - Dryvit - Wilco Knauf - Striktotherm. Plaatsing van Gyproc plafond- en wandsystemen Plaatsing van dunpleistersystemen 10 jarige garantie met attest fabrikant. Volledig machinaal uitgerust voor grote en kleine projecten. Talloze referenties bevestigen onze kwaliteit & onze 20 jaar ervaring in de sector!

| Bronbemaling: Vyncke, Gullegem | Chape: Carro-bel, Ternat | Dakisolatie/dakdichting/gevelbekleding: Laethem dakwerken, Wingene | Daktimmerwerken: Leylanveld, Geluveld | Dakwerken: Laethem dakwerken, Wingene | Elektriciteitswerken: Electro Verbeke, Wontergem | EPB/technieken: SDKE, Brugge | Glaswerken: DDQ glas, Jabbeke | Groenaanleg: Vandeputte, Deerlijk | Grond-, afbraak- en omgevingswerken: De Meulenaere en Zn, Oudenburg

Kasteeldreef 54 - 9920 Lovendegem Tel.: 09 336 08 36 - Fax: 09 245 60 05 www.qualitywall.be

| Hoofdaannemer: Artes Depret NV, Zeebrugge | Houten schrijnwerk/gevelbekleding: De Bruycker Houtconstructies, Laarne

AdId: AdId: 581089H0 581089H0 -- X00 X00 Ed: Ed: 239/ST 239/ST CMYK CMYK 01-09-10 01-09-10 13u26 13u26 ED1 ED1 Terug Terug Prepr: Prepr: 03-09-10 03-09-10 07u00 07u00 1e 1e versch: versch: 13-09-2010 13-09-2010 mvdamme mvdamme

| HVAC/sanitair/pompinstallatie: Van Maele, Varsenare | Keukens: Bossuyt, Kuurne | Kraken palen: Abat, Laarne

VLOERTEGELS 120cmx120cm

| Kranen: Noordzee, Oostende | Landschapsarchitect: Denis Dujardin, Kortrijk | Levenslijn: De Boer Roof Safety Solutions, Schoten | Liften: ThyssenKrupp, Loppem | Metaalwerken/profielen: De Wandeler, Torhout | Metselwerken: Artes Depret, Zeebrugge | Meubilair: De Laere decor, Wevelgem | Omheiningen: Lootens Line, Nazareth | Paalfundering: De Waal palen, Lokeren

Think big XL XL OOK VOOR BUITEN

| Parket: Jean Hubrechtsen, De Haan | Pleisterwerken: Quality Wall, Lovendegem | Poliervloeren/betonvloeren: Delporte & zn, Komen | Rioleringswerken: Cauwels Gebroeders, Ruiselede | Rookluiken: Ottevaere Obelux, Oudenaarde | Schilderwerk: ER Decor, Merelbeke | Sectionaalpoort: Lootens Line, Nazareth | Stabiliteit: Studiebureau Vansteelandt Jan, Torhout | Tegels en Faience: Tegelhuis Windels, Ingelmunster | Trappen: Betesco, Waregem | Veiligheidscoördinatie: Vamco, Ruddervoorde | Verlaagde plafonds: Dewinter, Deinze | Verlichtingstoestellen: Electro Verbeke, Deinze | Verluchting: Beltherm, Zedelgem | Wapening: De Waele, Dentergem | Welfsels: Structo, Brugge | Zonwering: De Witte Aluconstructies, Wetteren

keramiek ■ natuursteen ■ mozaïek ■ badkamer ■ oprit ■ terras 1.600 m2 tegelplezier ■ 400 m2 terraspark

keramiek • natuursteen • mozaïek • badkamer • oprit • terras www.tegelhuiswindels.be 2 1.600 m2 • tegelplezier • 400 m • terraspark Kortrijkstraat 142 - 8770 Ingelmunster - Tel. 051 30 33 72 - Fax 051 31 10 76 - [email protected]

Kortrijkstraat 142 • 8770 Ingelmunster Tel. 051303372 • Fax 051311076 • [email protected]

www.tegelhuiswindels.be 52

OdW

DB60/581089H0/SFW