OCMW J A A R O V E R Z I C H T

OCMW JAAROVERZICHT

2013

— dienstverlening Focus op armoedebestrijding, activering en ouderenzorg

— interne werking en financiën Een beeld van de organisatie

VOORWOORD

Beste lezer Met veel plezier stellen we u het jaaroverzicht 2013 van OCMW Gent voor. 2013 was voor de meeste lokale besturen een bijzonder druk maar ook boeiend jaar. Het was enerzijds een jaar van vragen stellen, richting zoeken, wikken en wegen maar anderzijds een jaar waar keuzes werden gemaakt en de fundamenten werden gelegd voor de komende jaren. OCMW Gent heeft gekozen om duidelijke accenten te leggen op de bestrijding van armoede, activering én een nog ruimer uitgebouwde ouderenzorg. Dit jaaroverzicht tracht u een zicht te geven op de opdrachten van het OCMW, maar staat ook uitgebreid stil bij de realisaties van het voorbije jaar. Extra aandacht schenken we aan de dienstverlenende taken rond activering, zorg voor ouderen, leefloon en levensminimum, juridische hulp, wonen, energie en duurzaamheid, gezondheid en vrije tijd. Daarnaast heeft het jaaroverzicht ook aandacht voor de interne werking van OCMW Gent. We kunnen onze kwaliteitsvolle dienstverlening natuurlijk alleen maar aanbieden dankzij de hulp van de ondersteunende de­ partementen. Zij vormen een essentiële schakel in het dienstverleningsproces en moeten voor de volledig­ heid van het jaaroverzicht uiteraard voldoende belicht te worden. De uitdagingen die op onze organisatie afkomen worden steeds groter. We blijven echter vol vertrouwen uitkijken naar de toekomst. OCMW Gent is er voor iedereen, meer dan ooit!

Luc Kupers Rudy Coddens Secretaris Voorzitter

3

INHOUD

Amoedebestrijding

4

5

Dienstverlening

11

Leefloon en levensminimum

13

Activering

19

Juridische hulp

35

Wonen voor kansarmen en thuislozen

43

Energie en duurzaamheid

53

Gezondheid

59

Vrije tijd

67

Zorg en wonen voor senioren

73

Interne werking

91

Bestuur en beleid

93

Het personeel

94

Communicatie en imago

103

Financiën

107

Armoedebestrijding

ARMOEDEBESTRIJDING

Armoedebestrijding ‘Minder armoede in Gent’: dat is de heel eenvoudige en tegelijk ambitieuze missie van het Gentse armoedebeleidsplan. Dit plan is het resultaat van een intense samenwerking tussen talloze organisaties die zich inzetten tegen armoede. OCMW Gent neemt hierin een regisseursrol. Tijdens de legislatuur van 2014-2019 wordt het plan uitgerold in al zijn verschillende aspecten. Het volledige armoedebeleidsplan kan je lezen op www.armoedebeleidgent.be.

7

1. INTEGRALE AANPAK Armoede definiëren is niet eenvoudig. Er zijn om te beginnen verschil­ lende soorten armoede die vaak op elkaar inhaken. Financiële armoede is de rode draad doorheen alle vormen van armoede. Daarnaast is er ook aandacht voor verschillende vormen van armoede, zoals generatie­ armoede en kansarmoede. Wie onvoldoende middelen heeft om aan de maatschappij te kunnen deelnemen, leeft in armoede. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen nieuwe armen of generatiearmen,

Belgen of niet Belgen, jonge of oude Gentenaars, personen met of zon­ der papieren, … Het armoedebeleidsplan wil de armoede in Gent op twee manieren aan­ pakken: enerzijds de toegankelijkheid van diensten en sociale rechten vergroten en anderzijds de zelfredzaamheid van mensen in armoede versterken.

TOEGANKELIJKHEID DIENSTEN VERGROTEN Digitale aanvraag studietoelagen Vanaf 2013 kunnen OCMW-cliënten terecht in alle Gentse welzijnsbureaus voor individuele begeleiding bij de aanvraag van digitale studietoelagen. OCMW Gent breidt zijn dienstverlening hierin uit, in afwachting van de automatische toekenning van de studietoelage aan de rechthebbenden door de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid bereidt een automatische toekenning van studietoelagen voor en zal dit vanaf 2015 lanceren. In afwachting van deze automatische rechtentoekenning, zorgt OCMW Gent voor digitale ondersteuning bij de aanvraag van studietoelagen.

8

Sinds 2010 kunnen cliënten van OCMW Gent zich in 3 welzijns­ bureaus laten bijstaan om de studietoelage aan te vragen waarop ze recht hebben. Hiervoor werden administratief bediendes doelgericht opgeleid. In 2013 werd het project verruimd naar alle welzijnsbureaus van OCMW Gent. Op die manier stimuleert OCMW Gent de zelfredzaamheid van ouders - OCMW neemt niet over, maar stimuleert en ondersteunt. Bovendien krijgt zo elk kind waar het recht op heeft. www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Digitale-aanvraag-studie toelagen

2. AANPAKKEN VAN VERSCHILLENDE LEVENSDOMEINEN Armoede kan je alleen aanpakken door op alle levensdomeinen in te zet­ ten: inkomen, wonen, werken en activering, leren, sociale relaties en vrije tijd, fysieke en geestelijke gezondheid. Elk levensdomein haakt immers op elkaar in en versterkt of verzwakt de levensomstandigheden van mensen. Bij de opmaak van het armoedebeleidsplan staat het levensdomein in­ komen centraal. Armoede start namelijk steeds met financiële armoede.

3. KINDERARMOEDE Het armoedebeleidsplan vermeldt een apart luik rond kinderarmoede. De aanpak van kinderarmoede bouwt verder op bestaande projecten en voegt nieuwe accenten toe. Zo boekte OCMW Gent de voorbije jaren al vooruitgang met projecten rond schoolse ondersteuning en met de cel Integrale Gezinsbegeleiding (IG). Nieuw in het armoedebeleidsplan is dat OCMW Gent voortaan de ver­ schillende initiatieven regisseert die bestaan in Gent om kinderarmoede te verminderen. OCMW Gent werkte in 2013 vooral rond opvoedingsondersteuning, on­ derwijs, opvang en hulp aan zwangere vrouwen. Opvoedingsondersteuning Ouders en kinderen kunnen instappen in een groepstherapie, die via op­ voedingsondersteuning hun weerbaarheid versterkt. Integrale Gezinsbegeleiding – een cel binnen OCMW Gent – richt zich tot gezinnen met problemen op verschillende levensdomeinen (gezond­ heid, financiën, huisvesting, …) en daardoor nood hebben aan opvoe­ dingsondersteuning in de brede zin van het woord.

ARMOEDEBESTRIJDING De cel bestaat uit 7 maatschappelijk werkers en een halftijdse intercultu­ reel medewerker. Belangrijke externe partners zijn scholen, medisch pe­ dagogische instituten, de comités bijzondere jeugdzorg en Kind & Gezin. In 2013 begeleidde IG 110 gezinnen (2012: 127). In driekwart van de gezinnen werd er op vraag van de ouders opvoe­ dingsondersteuning geboden.

ken met een speelpleinwerking en daarnaast ook met het aspect hulp­ verlening. 251 kinderen namen in 2013 deel aan de vakantiewerking. In 2012 startte de Vakantiewerking met een taalbeleid dat ook in 2013 werd doorgetrokken en dit in samenwerking met VDS (Vlaamse Dienst Speelpleinwerking). Iedere week planden de animatoren taalstimuleren­ de activiteiten voor anderstalige kinderen.

Onderwijs Alle cliënten met kinderen van 2 jaar ontvingen een uitnodiging om hun kind in te schrijven in het online-inschrijvingssysteem van de scholen in Gent. OCMW Gent financierde in 2013 twee organisaties, met name Katrol (20.000 euro) i.s.m. de Hogeschool en Universiteit Gent en Het Uilenspel (10.000 euro). Beide organisaties hebben als doel om de kansen van kinderen uit kwetsbare gezinnen te verhogen, via studie- en opvoe­ dingsondersteuning aan huis. Tal van acties werden opgezet om de spijbelproblematiek bij Gentse jon­ geren aan te pakken. Hiervoor wordt samengewerkt met onderwijs, dienst maatschappelijke zorg van politie, ouders en CLB. Opvang OCMW cliënten met kinderen ontvangen informatie over vakantie-op­ vangmogelijkheden die aansluiten bij hun behoeften (locatie, leeftijd, aanpak). OCMW Gent organiseert zelf een vakantiewerking en vakantiekamp voor kinderen van cliënten en personeel. De vakantiewerking heeft raakvlak­

En er werd ook gewerkt rond intergenerationele activiteiten: kinderen ontmoetten regelmatig bewoners van de serviceflats Antoniushof. Alle partijen - oud en jong - reageerden enthousiast op de activiteiten. In 2014 wordt dit verdergezet. Er waren daarnaast uitstappen naar woon­ zorgcentrum Zonnebloem (Zwijnaarde) tijdens de krokus- en de zomer­ vakantie om samen met de bewoners een activiteit te doen. In 2013 kwamen gemiddeld 52 kinderen per dag naar de vakantie­ opvang. In 2012 waren dat er 49. Ruim de helft van de kinderen vermeldt bij de inschrijving het busvervoer van de Vakantiewerking nodig te hebben. Zwangerschap OCMW Gent zet samen met de Arteveldehogeschool zijn schouders on­ der het project ‘Buddy bij de wieg’: studenten maatschappelijk werk en vroedkunde ondersteunen kwetsbare zwangere vrouwen. OCMW Gent steunt dit project door vormingen aan te bieden aan stu­ denten over kansarmoede en wat het betekent om zwanger te zijn, te bevallen en een baby te hebben in armoede. Sensibilisering van deze intermediaire doelgroep is een belangrijke opdracht van OCMW Gent.

9

DE PAGADDER

10

De Pagadder is de vakantiewerking van OCMW Gent en organiseert opvang voor kinderen van 3 tot 15 jaar tijdens de schoolvakanties. De Pagadder is er in de eerste plaats voor de kinderen van ouders die in hulpverlening zijn bij het OCMW. Deze mensen vinden vaak de weg niet naar het bestaande jeugdwerk. Voor hen biedt De Pagadder een alternatief. In die zin is De Pagadder een belangrijke schakel in de strijd van het OCMW tegen kinderarmoede. De Pagadder heeft aandacht voor het individuele kind en zijn specifieke noden. Dat is ook nodig. In 2013 had 1 op de 3 kinderen uit cliëntgezinnen gedrags-, ontwikkelings- en emotionele problemen. Kinderen worden gestimuleerd om door te groeien als animator bij De Pagadder (In 2013 kwamen 24 van de 41 animatoren uit de OCMW-doelgroep) en (hoger) onderwijs te volgen. Zo kunnen ze de vicieuze cirkel van armoede doorbreken. Daarnaast geeft De Pagadder opvoedingsondersteuning aan de ouders. Jaarlijks organiseert Pagadder een kamp tijdens de zomervakantie voor kinderen tussen 5 en 15 jaar met als bestemming ‘Moerkensheide’ in De Pinte. In 2013 gingen 57 kinderen mee op kamp (2012: 61).

Meer info over De Pagadder vindt u ook in het hoofdstuk Vrije Tijd. www.ocmwgent.be/Kind

Dienstverlening

LEEFLOON EN LEVENSMINIMUM

Leefloon en levensminimum Het aantal cliënten dat minstens één dag financiële steun van het OCMW kreeg, daalde in 2013 voor het derde jaar op rij. Maar enige nuance is op zijn plaats. Sinds september 2013 is er een stijging van het aantal mensen dat een leefloon krijgt. Op 31 december 2013 hadden 19,5 op 1.000 Gentenaars recht op een leefloon of levensminimum. Op 31 december 2012 waren dat er 18,1.

1. HET LEEFLOON IN DETAIL – CIJFERS EN TENDENSEN Als iemand geen middelen meer heeft om in het eigen levensonderhoud te voorzien, kan hij of zij bij het OCMW een leefloon aanvragen. Dat is een basisinkomen dat mensen de kans geeft op een menswaardig leven. Vreemdelingen die een asielaanvraag hebben ingediend of die inge­ schreven zijn in het vreemdelingenregister, ontvangen een levensmini­ mum. Het bedrag van een levensminimum is identiek aan dat van een leefloon. BEDRAGEN LEEFLOON/LEVENSMINIMUM VANAF 1 SEPTEMBER 2013 Jaarbasis

Maandbasis

Categorie 1 (samenwonend)

6.538,92 euro

544,91 euro

Categorie 2 (alleenstaand)

9.808,32 euro

817,36 euro

13.077,84 euro

1.089,82 euro

Categorie 3 (persoon die samenwoont met een gezin ten laste)

1.a Het aantal steungerechtigden In 2013 daalde het aantal cliënten dat minstens één dag financiële steun van het OCMW kreeg voor het derde jaar op rij. Het aantal cliënten in financiële hulpverlening zakte van 11.145 personen in 2010 naar 9.083 in 2013, of een afname met 18,5%. Financiële steun verwijst niet alleen naar een leefloon of een levensmini­ mum, maar ook naar geactiveerde leefloners (bv. met een artikel 60-con­ tract, activa, siné, invoeginterim), tussenkomst in huurprijs, ten laste name van medische kosten, … Bij de cijfers van het leefloon of levensminimum doet zich een andere tendens voor. Vanaf september 2013 stijgt in die categorieën het aantal cliënten continu. En wel op zo’n wijze dat er op 31 december 2013 een hoger dagcijfer was dan het jaar ­tevoren.

13

Wie zijn de steungerechtigden?

AANTAL STEUNGERECHTIGDEN PER DUIZEND INWONERS 2010

23,4

Meer dan 100 nationaliteiten ontvingen in 2013 OCMW-steun. De groot­ ste groep (57%) heeft de Belgische nationaliteit.

20,5

2011 18,1

2012

19,5

2013 0

5

10

15

20

25

Aantal steungerechtigden per 1.000 inwoners Deze cijfers zijn een momentopname van telkens de laatste dag van het jaar. Het aantal steungerechtigden steeg in 2013 zowel in absolute cijfers als in aandeel van de beroepsactieve Gentse bevolking. Eind december 2013 kregen 4.884 Gentenaars een leefloon (2012: 4.482, of een stijging met bijna 9% ).

14

Nationaliteit

Uitgesplitst per leeftijdsklasse geeft dat volgend beeld voor de beroeps­ actieve bevolking in Gent:

Geboorteland De grootste groep (48,5%) is geboren buiten de Europese Unie. Ruim 38 % is in België geboren. Duurtijd steunperiode Aantal (equivalent) leefloners in december 2013 opgesplitst naar duurtijd steunperiode

LL/LM op 1.000 Gentenaars leeftijdsklassen

Ook bij de nieuwe cliënten (mensen die in 2013 voor het eerst OCMWsteun kregen) heeft iets meer dan de helft - 51% - de Belgische nationali­ teit. 9,5% heeft de Afghaanse nationaliteit. De andere landen in de top 5 zijn Bulgarije, Turkije en Slovakije.

tot 12 maanden of 1 jaar

50,2%

97,7

meer dan 1 jaar en minder dan 2 jaar

16,0%

47,3

53,6

meer dan 2 jaar en minder dan 3 jaar

8,3%

22,0

23,3

meer dan 3 jaar en minder dan 4 jaar

6,0% 4,2% 10,2%

31/12/2010

31/12/2011

31/12/2012

31/12/2013

18-19

113,5

93,0

87,8

20-24

57,4

54,0

25-29

32,1

26,5

30-34

31,0

26,8

24,0

27,4

meer dan 4 jaar en minder dan 5 jaar

35-49

30,1

26,9

23,7

25,5

meer dan 5 jaar en minder dan 10 jaar

50-64

27,1

23,9

20,8

20,8

meer dan 10 jaar Totaal

Bijna 10% van de 18- en 19-jarige Gentenaars ontving op 31 december 2013 OCMW-steun. Ook het aandeel van de 20- tot 24-jarigen is met ruim 5% merkelijk hoger dan in de andere leeftijdsklassen.

5,1% 100,0%

Bijna 34% van de steungerechtigden heeft meer dan 2 jaar ononderbroken recht op een leefloon. 15% krijgt meer dan 5 jaar OCMW-steun.

LEEFLOON EN LEVENSMINIMUM Geografische kenmerken

MOTIEF BIJ STOPZETTEN VAN STEUNVERLENING

De verhouding van het aantal leefloners ten opzichte van het aantal be­ roepsactieve Gentenaars bedroeg in 2013 gemiddeld 2,7%.

2.500

In 4 van de 25 Gentse wijken lag het aantal leefloners in verhouding tot het aantal beroepsactieve Gentenaars in die wijk hoger dan 5%. Het gaat om:

1.500

➤➤ Nieuw Gent – UZ (6,1%); ➤➤ Muide – Meulestede- Afrikalaan (6,0%); ➤➤ Rabot – Blaisantvest (6,0%); ➤➤ Brugse Poort – Rooigem (5,3%).

2. REDENEN VOOR HET STOPZETTEN VAN OCMW-STEUN

2.495

2.000 1.859

1.000 869

500 0

663

voldoende inkomsten

passieve uitstroom

tijdelijke onderbreking

andere

‘Voldoende inkomsten’ wil zeggen dat betrokkene een loon of een andere sociale uitkering krijgt. ‘Passieve uitstroom’ doet zich voor als de cliënt niet meer in Gent woont, in het buitenland verblijft, overleden of gedetineerd is. Een ‘tijdelijke onderbreking’ kan een vakantiejob zijn, een verblijf in het buitenland, … De term ‘andere’ verwijst naar administratieve stopzetting van het leefloon, het omzetten van het leefloon naar een andere steunvorm, …

In 2013 nam het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst 5.886 beslis­ singen om de OCMW-steun aan cliënten stop te zetten.

3. HULPVERLENING START IN DE WELZIJNSBUREAUS Het gaat om 2.446 unieke cliënten. Dat wijst erop dat voor een deel van de cliënten de steun meer dan 1 keer werd stopgezet in 2013. Per indivi­ dueel dossier waren er gemiddeld 2,4 stopzettingen per dossier.

In de zeven welzijnsbureaus en hun antennes starten alle hulpvragen van de Gentenaar.

Dat is bv. het geval voor een leefloongerechtigde cliënt, die door interim­ arbeid 3 maanden een inkomen onvangt dat hoger is dan het leefloon. Voor hem of haar wordt dan 3 keer de steunverlening stopgezet.

In 2013 deden 12.979 Gentse gezinnen een beroep op één van de dien­ sten van de Sociale Dienst van het OCMW. Dat betekent dat 11% van de Gentse huishoudens opgevolgd en begeleid werd door het OCMW. Van de 4.883 huishoudens die in 2013 instroomden, waren er 1.499 (of bijna 31%) die nog niet gekend waren door het OCMW. 4.909 huishoudens stroomden uit, wat dus betekent dat in 2013 de uit­ stroom groter was dan de instroom.

15

VERDELING VAN DE HUISHOUDENS NAAR GEZINSTYPE Gezinstypes Alleenstaand +18j Alleenstaand -18j

2012

2012

8.164

60,4%

HULPVRAGEN VANUIT DE SOCIALE DIENST 2013

9.000

7.947

61,2%

8.000

2013

7.000

38

0,3%

47

0,4%

458

3,4%

448

3,5%

Eenoudergezin - Met -18j

1.879

13,9%

1.818

14,0%

Samenwonend - Enkel +18j

1.942

14,4%

1.834

14,1%

3.000

Samenwonend - Met -18j

2.470

18,3%

2.335

18,0%

2.000

13.508

100,0%

12.979

100,0%

1.000

Eenoudergezin - Enkel +18j

Totaal

16

De 12.979 huishoudens waren niet dagelijks in begeleiding. Op 31 de­ cember 2013 deden 8.916 Gentse gezinnen een beroep op één van de diensten van de Sociale Dienst van het OCMW. Dat komt overeen met 7,6% van alle Gentse huishoudens, een gelijkaardig cijfer in vergelijking met 2012.

6.836

6.860

1.809

2.056

2012

2013

6.000 5.000 4.000

0

Van de huishoudens vormden de alleenstaanden met meer dan 60% (7.947) de grootste groep. Bij 32% van de huishoudens was er minstens 1 kind jonger dan 18 jaar.

7.929

1.640

2011

Huishoudens begeleid door welzijnsbureaus Huishoudens begeleid door thematische diensten Op 31 december 2013 begeleidden de welzijnsbureaus en de dienst Thuislozen en Vreemdelingen 6.860 huishoudens. Dat cijfer is bijna identiek met dat van ­vorig jaar. Daarnaast werden 2.056 begeleid door een thematische dienst van de ­Sociale Dienst. Dat zijn diensten die hulpverlening bieden op een specifiek domein (wonen, energie, gezondheid). Vergeleken met 2012 is dat een stijging met 4%.

Verhoudingsgewijs bevonden de meeste gezinnen in hulpverlening zich in de wijken: ➤➤Rabot – Blaisantvest (17%); ➤➤Nieuw Gent – UZ (16,5%); ➤➤Muide – Meulestede – Afrikalaan (15,2%); ➤➤Sluizeken – Tolhuis – Ham (13,9%); ➤➤en Brugse Poort – Rooigem (13%). Ook in de stadsdelen Bloemekenswijk, Ledeberg en Watersportbaan – Ekkergem zit meer dan 10% van de gezinnen in hulpverlening bij de ­Sociale Dienst.

DE MORGEN – 28 SEPTEMBER 2013

Gezocht:

een doel in het leven Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks. Hij is welbespraakt en charmant. Hij zegt dingen als: “Ik sla met mijn vuist op tafel, maar de tafel plooit niet.” Ik ontmoet hem in zijn niet eens zo rommelige appartement. Hij zit in short en ontbloot, knokig bovenlijf, waarop het litteken van een operatie nog zichtbaar is. Hij rookt en werkt zich aan een rustig tempo door een serie halveliterblikken bier. Hij is 48. “Ze hadden die wet van Murphy naar mij moeten noemen.” Het appartement zal hij begin volgend jaar moeten ontruimen. De eigenaar plant verbouwingen. Waar hij volgend jaar zal wonen weet hij niet. Dat is niet zijn ergste zorg. Zijn zoon is ontsnapt uit de

jeugdgevangenis waar hij tot zijn achttiende had moeten blijven. En hijzelf dreigt zijn leefloon gedeeltelijk of misschien wel helemaal te verliezen omdat hij herhaaldelijk afspraken miste en gelogen heeft (in zijn versie: dingen verzwegen heeft) over wie er in zijn appartement verbleef. Dat heeft belang voor zijn inkomen, want samenwonenden ontvangen maandelijks 250 euro minder dan alleenstaanden. Hij verzweeg het, het kwam uit, er werd gedreigd met sancties, de logés verdwenen, maar hij nam een nieuwe logé in huis, die op zijn adres OCMW-steun aanvroeg. Hij ontkende het in alle toonaarden tot het niet meer te ontkennen viel. “Ik word gestraft omdat ik mensen help”, zegt hij, al droeg die logé ook bij, financieel en in natura. Buiten barst een bui los. “Ik denk soms: foert, laat het maar komen.” Eigenlijk hoopt hij dat hij, met zijn charme, de sanctie nog kan ontlopen. Hij haalt herinneringen op: hoe hij ooit een vrij gelukkig man was, een elektricien en kraanman die overuren deed, in bijberoep met taxi’s reed, getrouwd was met een vrouw die ook werkte. Ze hadden elk hun eigen auto, zelfs een derde auto voor op zondag. Ze hadden twee kinderen en “een dikke spaarboek”. Vanaf zijn zestiende dronk hij al wel, “maar nooit op het werk”. Toen werd hij ziek, betrapte zijn vrouw met zijn beste vriend, haalde zijn vrouw hun spaarboekje leeg (zegt hij), en bleken de rekeningen al zes maanden niet betaald. Ineens stond hij op straat, zonder huis of baan. Hij leefde enkele maanden in het park van Gentbrugge. De voorbije tien jaar overleeft hij met uitkerin-

gen, die voornamelijk opgaan aan huur en het terugbetalen van schulden. Hij houdt per week 50 euro leefgeld over. “Daar red ik het niet mee.” Hij herstelt laptops en andere elektronica waarvoor hij doorgaans in natura wordt betaald. De caissière van zijn supermarkt vergeet af en toe enkele producten te scannen. Hij heeft haar al eens bedankt met een roos. “Sinds ik alleen ben, zit ik in de zetel en drink ik. Tegen de avond ben ik dronken en moe en kan ik slapen. Alcohol is het goedkoopste slaapmiddel. Mocht ik opnieuw een doel hebben, dan was het misschien anders.” Wat zou zo’n doel kunnen zijn? Werken, zegt hij, nogal onverwachts, “niet zoals vroeger, maar ik kan met de auto rijden, ik zou in de Kringloopwinkel huishoudapparaten kunnen herstellen”. Hij moet grip op zijn leven krijgen, zich aan afspraken houden, zijn alcoholgebruik onder controle krijgen, alvorens hij voor tewerkstelling in aanmerking komt. “Vroeger dacht ik: ik wil mensen niet kwetsen. Maar dan doe je het toch. Op den duur is er niemand meer om te kwetsen.” Zou het helpen om even uit zijn situatie gehaald te worden en elders te zijn? Op zich misschien wel, denkt hij, “maar ik heb te veel zorgen. Ik blijf er geen week. Ik wil weten hoe het met mijn zoon gaat. Een mens kan armoede overleven als hij rust heeft. Dat is de ergste armoede: die met een onrustig hoofd.” Hij laat zijn open hand op de tafel vallen en de lege blikken bewegen.

17

ACTIVERING

Activering OCMW Gent wil de sociale dienstverlening verzekeren zodat alle inwoners een menswaardig leven kunnen leiden. De prioriteit gaat hierbij naar de kwetsbare groepen. Mensen die niet over voldoende middelen beschikken, kunnen bij het OCMW terecht voor een leefloon. Cliënten met een leefloon wil het OCMW begeleiden naar een duurzame job. Wie door een veelheid van problemen (niet onmiddellijk) aan een job geraakt, moet ook geholpen worden. Dit kan bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk (arbeidszorg) via de emancipatorische werking.

Onderwijs en een job zijn essentieel om uit de armoedespiraal te ge­ raken. Met een op maat gemaakt individueel traject wil OCMW Gent ­cliënten de hoogst haalbare trap laten bereiken op de activeringsladder. De cliënt wordt in het klimmen op de ladder bijgestaan door wijkwer­ kers, trajectbegeleiders en een team van intercultureel medewerkers en –bemiddelaars, psychologen, juristen, competentiecoachen, instruc­ teurs, taalcoachen, bedrijfsconsulenten en stafmedewerkers. Deze rijkdom aan disciplines zorgt voor een maximale ondersteuning, waardoor cliënten kansen krijgen. Kansen op volwaardige participatie. Want iedereen moet meekunnen in onze samenleving.

1. TAALACTIVERING Onvoldoende kennis van het Nederlands is een barrière voor wie wil wer­ ken of starten met een opleiding. OCMW Gent werkt voor taalopleidin­ gen samen met het Huis van het Nederlands. 1.621 cliënten hebben nood aan Nederlandse taallessen. Dat is 33% van alle steungerechtigden (4.844). 1.022 cliënten (of 63%) bereikten nog niet het niveau om naar een te­ werkstelling met artikel 60 te kunnen doorstromen. In 2012 was dat nog 75%. Van de 599 cliënten die wel al dat niveau hebben bereikt, hebben er 414 een activeringsdossier. Van die 1.022 personen is dan nog eens ruim een derde (356 cliënten) analfabeet in de eigen taal, wat het aanleren van het Nederlands fel be­ moeilijkt en vertraagt.

19

ACTIVERINGSLADDER REGULIERE ARBEID ARBEIDSTOELEIDING ARBEIDSACTIVERING SOCIALE ACTIVERING TAALACTIVERING ZORG EN HULPVERLENING • Nederlandse taallessen voor • leefloon en levensminimum anderstalige steun­gerechtigden

• Basiswerking • Extra Time • Perfect is saai • Opnieuw je eigen centen beheren

Via screening naar werk • Oriënteringsprogramma’s Via opleiding naar werk • Arbeidsbegeleiding anderstaligen met taalopleidingen en –coaching

• nazorg

• Delta • Bedrijfsconsulenten • Snelwerk • ESF-project nazorg • Testcentrum

Via werkervaring naar werk • Artikel 60 • Werkervaringsprojecten • Leerwerkplekken

20

De activeringsladder is een model dat de afstand tot de arbeidsmarkt voor elke cliënt in beeld brengt aan de hand van trappen. Hoe lager op de ladder, hoe groter de afstand tot de arbeidsmarkt. Het doel is de nodige middelen en instrumenten inzetten op maat van de cliënt waardoor hij de ladder kan opklimmen en de hoogst haalbare trap kan bereiken. Voor sommige cliënten gebeurt het opklimmen heel snel, voor anderen is de startsituatie ook de eindsituatie. Sommigen kennen dan weer een terugval naar een lagere trap tijdens het activeringstraject.

Alles samengenomen betekent dat ook dat ruim een vijfde (21%) van alle steungerechtigden onvoldoende Nederlands kent om op een werkvloer te kunnen functioneren. In 2012 was dat nog 28%.

leven garanderen. Dit gebeurt via sociale activering. Dit is het werkterrein van de Emancipatorische Werking (EW). Deze dienst zet projecten op die maatschappelijk zinvol zijn en die de attitudes en het zelfbeeld van de cliënten maximaal versterken en hun competenties helpen ontplooien.

➤➤In 2013 volgden 1.238 cliënten (26%) Nederlandse taallessen. Voor sommigen is sociale activering een opstap naar werk, voor anderen is het een eindpunt.

2. SOCIALE ACTIVERING Een kwaliteitsvolle en duurzame baan: dat is het hoofddoel. Maar voor een deel van de cliënten is dat geen haalbare kaart. Door een kluwen van problemen kunnen zij niet voldoen aan de eisen en de verwachtingen op de arbeidsmarkt. Ook voor die mensen wil OCMW Gent deelname aan het maatschappelijk

➤➤In 2013 startte EW met 393 cliënten in individuele activerings­ begeleiding, naast cliënten in groepswerkingen en arbeidszorg­ projecten. ➤➤In 2013 bevonden zich 653 cliënten op de trap van sociale acti­ vering. Meer dan 40% heeft alleen maar lager onderwijs gevolgd.

ACTIVERING Het aantal cliënten zonder diploma steeg tegenover 2012 met 10%. Het aandeel jongeren steeg met 7%. De meeste cliënten zijn al­ leenstaanden zonder kinderen.

uiterlijk verzorgt, zich beter in zijn vel voelt. En dat wie zich van binnen beter voelt, er ook beter uit ziet. 2.d Opnieuw je eigen centen beheren

2.a Arbeidszorg Arbeidszorg is een vorm van sociale activering voor cliënten die nog niet aan werken toe zijn, maar wel al een engagement willen opnemen. Dat engagement is heel laagdrempelig (bv. een halve dag in de week) en op maat van de cliënt, vrijwillig en onder begeleiding. ➤➤In januari 2013 volgde EW 106 cliënten in arbeidszorg op. In de­ cember was hun aantal al opgelopen tot 162, of een stijging met ruim 50%. Door deze stijging en ook door de stijging van het aantal artikel 60-con­ tracten is er dingend nood aan nieuwe arbeidszorgplaatsen. 2.b Basiswerking De basiswerking is een wijkgerichte groepswerking. Samen doen ze met een beperkt budget aankopen in een supermarkt, bereiden ze een voed­ zame maaltijd, maken ze een uitstap. Voor elke deelnemer wordt een in­ dividueel trajectplan uitgestippeld. De basiswerking richt zich tot de meest kwetsbare cliënten, die met een zware multiproblematiek hebben af te rekenen en nergens anders aanslui­ ting vinden. De aandacht ligt dan ook vooral op de doorstroming van de groepswerking naar bestaande initiatieven, waaronder vrijwilligerswerk.

Dit project loopt in samenwerking met Leerpunt en de Juridische dienst van OCMW Gent en omvat wekelijkse groepsbijeenkomsten rond de thema’s schulden en budgetteren. 2.e Extra Time Extra Time richt zich tot jongeren tussen 18 en 25 jaar die nog niet klaar zijn voor de reguliere arbeidsmarkt. Via groepswerking en individuele be­ geleiding wil het OCMW hen activeren en aan hun attitudes en compe­ tenties werken. Het project bestaat inhoudelijk uit een mix van vormende groepswerkin­ gen, doe-activiteiten, sportieve momenten en deelname aan culturele activiteiten. Extra Time wordt deels gesubsidieerd door het Europees Sociaal Fonds en Open Stadion. Er is een structurele samenwerking met de trajectbe­ geleiding van het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum (OTC), de Me­ thodische Cel Jongeren en Voetbal in de Stad (de communitywerking van KAA Gent). Begeleiders van Extra Time werken ook mee aan Ghent Homeless Blue White, een laagdrempelig project dat via straatvoetbal dak- en thuislozen in de maatschappij wil helpen reïntegreren.

2.c Perfect is saai ‘Perfect is saai’ is een project met als thema ‘innerlijke en uiterlijke schoonheid’. In interactieve workshops staan de cliënten stil bij zaken als ­make-up, kledij, kapsel, lichaamsexpressie (hoe kom ik over op de bui­ tenwereld?) en non verbale communicatie. De boodschap is dat wie zich

➤➤Op de trainingen daagden cliënten op, die niet meer bereikbaar zijn voor de maatschappelijk werkers van het OCMW. https://www.facebook.com/extratime.ew

21

SOCIALE GIDSEN VERLICHTEN HET WERK VAN MAATSCHAPPELIJK WERKERS Vanuit Emancipatorische Werking werd in 2013 het proefproject ­‘Sociale gidsen’ opgestart. Dat zijn OCMW-cliënten die andere cliënten ondersteunen in allerlei praktische zaken, zoals het in orde brengen van administratie en het meegaan naar andere diensten. Het project kent zo’n succes dat het in 2014 wordt uitgebreid naar andere welzijnsbureaus. De sociale gidsen vergezellen cliënten als ze zich bijvoorbeeld inschrijven bij een sociale huisvestingsmaatschappij of bij de VDAB. Of als ze een afspraak hebben met een andere OCMW-dienst, een interimkantoor, de RVA, een crèche, … Ook het bijhouden van administratie of het verrichten van betalingen kan tot hun takenpakket behoren.

22

Meer tijd voor hulpverlening Zo verlichten de sociale gidsen aanzienlijk het werk van maatschappelijk werkers, die meer tijd kunnen vrijmaken voor hulpverlening op maat.

De sociale gidsen volgen zelf eerst een opleiding van 3 maanden bij het Centrum voor Basiseducatie, plus een stage. In de zomer van 2013 gingen de eerste 12 sociale gidsen aan de slag. Eind december behaalden 9 andere cliënten een certificaat. Ervaringen unaniem positief De ervaringen zijn unaniem positief, zowel bij de cliënten die hulp krijgen van een sociale gids als bij de maatschappelijk werkers. Daarom is beslist om het project in de loop van 2014 over alle 7 welzijnsbureaus van OCMW Gent uit te rollen en de maatschappelijk werkers te motiveren om meer een beroep te doen op de sociale gidsen. ➤➤38 maatschappelijk werkers en hulpverleners deden in 2013 een beroep op een sociale gids. ➤➤Op 31 december stond de teller op 105 gidsenopdrachten. U leest meer over het project in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Sociale-gidsen

2.f Dialooggroep Klantenparticipatie De Dialooggroep Klantenparticipatie bestaat uit cliënten die ervaring hebben met de hulpverlening van het OCMW. Ze komen samen om de dienstverlening te bespreken, evalueren en nieuwe voorstellen te formu­ leren. De Dialooggroep kan worden ingeschakeld voor schriftelijke communi­ catie naar de doelgroep, als klankbordgroep, als partner in een beleids­ proces en als meewerkende partner in vormingen en dialoogmomenten.

De Dialooggroep had in 2013 een inbreng in het armoedebeleidsplan, in de herwerking van de infobrochure ‘Wegwijs in het OCMW’ en in het communicatieplan rond het proactief maken van de OCMW-school­ premie.

ACTIVERING

3. ACTIVEREN VAN CLIËNTEN NAAR WERK Het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum (OTC) is de belangrijkste actor in de arbeidsactivering van OCMW-cliënten. Cliënten die zonder werk zit­ ten, worden door de welzijnsbureaus naar het OTC doorverwezen. Daar wordt voor hen, na evaluatie van hun vaardigheden, een passende oplei­ ding of (sociale) tewerkstelling gezocht binnen het OCMW of bij andere diensten. Trajectbegeleiders volgen de cliënten op en sturen bij. ➤➤In 2013 bevonden zich 2.026 unieke cliënten op de trap van ar­ beidsactivering. Ongeveer 3 op de 5 cliënten heeft een migratieachtergrond. Bijna 60% van het cliënteel is jonger dan 35 jaar. Meer dan 40% heeft alleen maar lager onderwijs gevolgd. Bijna een kwart volgde zelfs helemaal geen scholing. In 2012 was dat nog maar 15%. 3.a Via screening naar werk Tijdens intakegesprekken maken medewerkers van het OTC een pro­ fiel van de cliënt op en bepalen ze wat zijn vaardigheden zijn. Met deze diagnose­kan de arbeidsbegeleider, samen met de cliënt, op zoek gaan naar een gepaste job. Het OTC heeft vijf oriënteringsprogramma’s, die de competenties, werk­ bereidheid en motivatie van de cliënten in beeld brengen. Dit is uniek in Vlaanderen omdat het specifiek gericht is op kortgeschoolden. Deze vijf oriënteringsprogramma’s zijn: ‘Scala’ (een basisscreening – Scala staat voor SCreening and Assessment voor LAaggeschoolden), ‘Techni­ sche screening’, ‘Keuken- en poetsscreening’, ‘Administratieve screening’ en ‘Individuele vervolgscreening’ (een screening op maat).

SCREENINGS OTC 350 300 54 4 27

250 200 150

45 12 23

65

53

100 50

144

106

0

2012 Keuken- en poetsscreening Administratieve screening

2013 Individuele vervolgscreening Technische screening

Scala

Na de basisscreening Scala kunnen deelnemers instappen in één of meerdere van de vervolgmodules: administratieve, technische of keuken- en poetsscreening. De individuele vervolgscreening is voor cliënten die georiënteerd worden in een beroepssector die niet binnen de vervolgscreenings valt (bv. de sociale sector).

3.b Beroepsgeoriënteerde opleiding In 2013 werd de poetsopleiding nieuw leven ingeblazen. Ervaring leerde dat nogal wat cliënten te weinig vaktechnisch onderlegd waren om de job echt naar behoren uit te oefenen. Ook sociale vaardigheden worden geoefend. De opleiding bestaat uit 5 theorie- en 7 stagedagen. De stages vinden voornamelijk plaats in de woonzorgcentra van het OCMW. ➤➤De poetsopleiding vond in 2013 6 keer plaats. ➤➤In totaal werden er 124 cliënten ingeschreven, van wie 95 er effec­ tief aan deelnamen. ➤➤73 van hen doorliepen de stage.

23

OCMW-CLIËNTEN AAN DE SLAG ALS HUISHOUDHULP VIA DIENSTENCHEQUEBEDRIJVEN In 2013 ging een proefproject van start waarbij OCMW-­cliënten na een opleiding en stage als poets- en huishoudhulp aan de slag gaan bij een dienstenchequebedrijf. De meeste kandidaten die OCMW Gent doorstuurt, komen uit de poetsopleiding. OCMW Gent sloot hierover met 10 dienstenchequebedrijven een samenwerkingsakkoord af. Zij engageren zich om de OCMW-cliënten duurzaam tewerk te stellen. Over dit in Vlaanderen unieke initiatief, waaraan ook de dienst Werk van Stad Gent meewerkt, leest u meer in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Clinten-aan-de-slag-alshuishoudhulp-via-dienstenchequebedrijven

24 ➤➤68 deelnemers brachten de stage tot een goed einde en stroom­ den door. 3.c Arbeidsbegeleiding anderstaligen Een anderstalige cliënt moet al beschikken over een basiskennis Neder­ lands, vooraleer het welzijnsbureau hem doorstuurt naar het OTC. Daar komt hij terecht in het team ‘NederlandsWerkt’. Deze ploeg is gespeciali­ seerd in het begeleiden van anderstaligen in een traject naar werk. In 2013 werden veranderingen doorgevoerd om de allerzwaksten in de doelgroep beter te ondersteunen. ➤➤Bij het eerste gesprek onderzoekt “NederlandsWerkt” of een directe doorstroming naar werk of opleiding (bv. ‘Technisch Nederlands’ bij de VDAB) mogelijk is.

➤➤Als zo’n doorverwijzing niet mogelijk is, doorlopen de cliënten op­ eenvolgend de taaltrajecten VIA en JOB-INTRA, die hen specifiek voorbereiden op een artikel 60-tewerkstelling. ➤➤Het Voortraject voor de Integratie van Anderstaligen (VIA) legt de klemtoon op het mondeling inoefenen van het Nederlands aan de hand van een aantal activiteiten. VIA start drie maal per jaar op en duurt drie maanden. In 2013 stapten 97 cliënten in VIA. ➤➤Bij een positieve evaluatie stromen de cliënten door naar Job Introductie voor Anderstaligen (JOB-INTRA), met een ingroei­ stage op de toekomstige artikel 60-arbeidsplaats, taalcoaching op de werkvloer, taalstimulering en intensieve begeleiding. De stage loopt over ongeveer 3 maanden. In de loop van 2013 startten 74 cliënten in dit project. 142 cliënten kregen op de werkvloer taal­ coaching (2012: 72).

ACTIVERING 3.d Via werkervaring naar werk Sommige cliënten hebben nood aan een eerste werkervaring als voor­ bereiding op de reguliere arbeidsmarkt. Voor hen heeft OCMW Gent een aanbod van werkprojecten. Er wordt altijd gezocht naar een job die het best past bij de vaardigheden en interesses van de cliënt.

Leerwerkplekken Binnen het OTC lopen zeven specifieke werkervaringsprojecten, waar cliënten worden tewerkgesteld met een artikel 60-contract of met ver­ volgcontracten zoals sociaal activa, wepplus en siné. Zij worden in deze leerwerkplekken individueel begeleid, krijgen een algemene en techni­ sche vorming en doen werkervaring op.

Aan de slag met artikel 60 Artikel 60§7 van de OCMW-wet geeft het OCMW de mogelijkheid werk aan te bieden aan cliënten zodat zij werkervaring – gecombineerd met een opleiding – kunnen opdoen en recht krijgen op een werkloosheids­ uitkering. De cliënt krijgt dan een job binnen OCMW Gent of bij één van de 233 werkervaringsplaatsen, die een plaats vrijhouden voor artikel 60-cliënten en waarmee het OCMW een samenwerkingsovereenkomst heeft. Deze tewerkstellingsplaatsen zijn o.a. vzw’s met een sociaal, cultureel of ecologisch doel, de Stad Gent, andere gemeenten, de provincie, inter­ communales, openbare ziekenhuizen en sociale economie-initiatieven. In 2013 sloot het OCMW 17 nieuwe samenwerkingsovereenkomsten af, wat resulteerde in 24 nieuwe artikel 60-plaatsen. In 2013 haalde OCMW Gent de groeidoelstelling voor tewerkstelling via artikel 60 ruimschoots. ➤➤In 2013 startten 348 cliënten met een artikel 60-contract, 42 meer dan in 2012. ➤➤Gemiddeld waren er in 2013 per maand 375 artikel 60-tewerkge­ stelden aan de slag, een aanzienlijke stijging tegenover 2012 (342).

De Laadbrug verzorgt een deel van de materiële dienstverlening aan OCMW-cliënten, zoals ontruimingen en verhuizingen, kleine herstellin­ gen aan meubilair, enzovoort. De Laadbrug stelde in 2013 21 personen tewerk. ➤➤271 cliënten deden in 2013 een beroep op de Laadbrug. De cursis­ ten verrichtten in totaal 544 opdrachten. Het Multi-TEAM staat in voor: onderhoud van fietsstallingen, opruimen van zwerfvuil, inrichting van de winteropvang en van speelstraten tijdens schoolvakanties. Het team bestond in 2013 uit 8 personen. Deelnemers aan De Schuitschaaf leren alle aspecten van houtbewer­ king, restauratie en meubelschilderen aan. De bezetting bestond in 2013 uit 34 cursisten. Alle cursisten die één van de negen interne of externe opleidingen volgden, behaalden hun certificaat. ➤➤In 2013 startte De Schuitschaaf met een nieuwe technische mo­ dule: het houtdraaien. Hieraan namen 7 cursisten deel. ➤➤Cursisten van de Schuitschaaf restaureerden in 2013 onder meer 110 stuks meubilair, die nadien via de Kringwinkel werden verkocht. Ze werkten ook een tweede sloep af voor de zeescouts van vzw Poseidon, maakten diverse keukenblokken voor de dienst Wonen en een grote meccano voor de stedelijke dienst Cultuurparticipatie.

25

De kerntaken van de KarWIJploeg bestaan uit schilderen en behangen, naast kleine renovatiewerkzaamheden. In 2013 waren er 36 cursisten aan de slag. ➤➤In 2013 voerde de KarWIJploeg voor particulieren en de dienst ­Wonen van het OCMW 1.109 opdrachten uit. De Poetsploeg van het OTC staat in voor het onderhoud van de OCMWgebouwen en de huurwoningen van de dienst Wonen. In 2013 bestond de ploeg uit 12 medewerkers. ➤➤De Poetsploeg voerde in 2013 1.323 opdrachten uit bij particulie­ ren en voor de dienst Wonen.

26

De Energiesnoeiers voeren energiescans en energiebesparende maat­ regelen uit, in samenwerking met vzw ReGent. In het team werkten in 2013 7 personen. ➤➤De Energiesnoeiers isoleerden in 2013 15 woningen en voerden 4 energiebesparende maatregelen uit bij mensen met een laag in­ komen. Ikook verzorgt de middagmaaltijden in het buurtcentrum De Vaart in Gentbrugge (een arbeidszorgproject dat eind 2013 sloot), het nieuwe so­ ciaal restaurant De Knoop en in het personeelsrestaurant van de campus Prins Filip. Daarnaast doet Ikook catering. ➤➤11 cursisten namen in 2013 deel aan de opleiding tot zaal- en keu­ kenmedewerker. ➤➤In het buurtcentrum De Vaart werkten in 2013 20 mensen in ar­ beidszorg. Zij bereidden er voor buurtbewoners een warme maal­ tijd en dit 3 dagen in de week. Eind 2013 sloot De Vaart en verhuis­ den de medewerkers naar het nieuwe sociaal restaurant De Knoop in Ledeberg.

Werkervaringsplan Met het werkervaringsplan kan een laaggeschoolde werkzoekende of leefloongerechtigde gedurende 1 jaar werkervaring opdoen. OCMW Gent heeft een goedkeuring om binnen de eigen diensten 15 van die mensen voltijds tewerk te stellen. Hiernaast vormen het OTC en het Lokaal Werkgelegenheidsbureau (LWB) van Stad Gent samen het leerwerkbedrijf LeerWerk Gent. Een leerwerk­ bedrijf organiseert vorming en begeleiding voor werkzoekenden met een werkervaringscontract WEP+. ➤➤LeerWerk Gent begeleidde in 2013 136,5 werkervaringsplaatsen, waaronder 95 eigen werkervaringsplaatsen. Sinds 2012 is er ook WEP++, een werkervaringsproject met extra aan­ dacht voor Nederlandse taalcoaching en met een module ‘voororiën­ tatie’. De prioritaire doelgroep zijn nieuwe EU-burgers (Bulgaren, Roe­ menen, Slovaken,..), die weinig Nederlands kennen en nauwelijks zicht hebben op de verwachtingen van de arbeidsmarkt. Na dit voortraject van 1 maand krijgen ze een arbeidscontract voor 1 jaar in één van de twee Gentse Leerwerkbedrijven: LeerWerk Gent en TravoX. ➤➤Eind 2013 ging 1 groep van start met 14 cursisten. 10 van hen volg­ den een beroepsverkennende stage van 1 week bij de Laadbrug, de KarWIJploeg en de Schuitschaaf. 3 medewerkers stapten begin 2014 in een WEP ++-contract. 3.e Begeleiding op de werkvloer Verschillende OCMW-medewerkers begeleiden cliënten met een artikel 60-contract op de werkvloer.

ACTIVERING Tewerkstellingsbegeleider De tewerkstellingsbegeleider gaat op zoek naar een geschikte matching tussen cliënt en tewerkstellingsplaats. Competentiecoaching Het OTC telt 2 competentiecoaches, die instructeurs op de werkvloer ondersteunen om artikel 60-werknemers in hun mogelijkheden te ver­ sterken. ➤➤28 instructeurs kregen in 2013 ondersteuning. ➤➤De competentiecoaches gingen ook langs in de 4 OCMW-woon­ zorgcentra voor een halve dag vorming aan het onderhoudsper­ soneel over hoe om te gaan met collega’s in een artikel 60-statuut. Taalcoaching Individuele taalcoaching wil bij de cliënten het gebruik van het technisch Nederlands op de werkvloer aanzwengelen. Per cliënt vergt dit gemid­ deld 6,7 uur coaching. ➤➤In 2013 bereikte de individuele taalcoaching 142 cliënten (2012: 112), met een totaal van 953,5 uur coaching (2012: 750 uur).

NTuurlijk Aansluitend op de taalcoaching is er het project ‘NTuurlijk’, dat zich toe­ legt op het natuurlijk leren van de Nederlandse Taal (NT). Het project wordt ondersteund door het Centrum voor Diversiteit en Leren. Het project richt zich op laaggeschoolde nieuwe EU-burgers, die weinig affiniteit hebben met het schoolse leren (zoals de Roma). ➤➤In 2013 begeleidde NTuurlijk gemiddeld 38 cursisten.

4. ARBEIDSTOELEIDING Arbeidstoeleiding is de vierde trap op de activeringsladder. Het doel is om cliënten te ondersteunen zo snel mogelijk werk te vinden. De doel­ groep bestaat uit mensen die klaar zijn voor de arbeidsmarkt, maar bege­ leiding nodig hebben in hun zoektocht naar werk. ➤➤In 2013 bevonden zich 713 unieke cliënten op de trap van de ­arbeidstoeleiding. Bijna 70% heeft een migratie-achtergrond. Meer dan de helft is jonger dan 35 jaar. Ruim 40% heeft hooguit lager onderwijs gevolgd. Meer dan een vijfde van de cliënten heeft zelfs niet de minste scholing. 4.a Delta

Taalcoaching geeft ook aan technische instructeurs en werkplaatsverant­ woordelijken praktische tips om de communicatie met anderstaligen te verbeteren. ➤➤17 nieuwe begeleiders kregen in 2013 deze vorming.

Het vormingsprogramma Delta is bestemd voor cliënten met een arti­ kel 60-contract, die 3 maanden vóór het einde van hun contract staan. ­Bedoeling is om hen te stimuleren, nog vóór het einde van hun contract, stappen te zetten om door te stromen naar een reguliere tewerkstelling of opleiding.

27

Delta informeert hen onder meer over de werkloosheidsreglementering en over welke diensten een vakbond verleent. Cliënten leren ook hoe een cv op te maken en hoe zich voor te bereiden op een sollicitatie­gesprek. 4.b Bedrijfsconsulent De bedrijfsconsulenten informeren Gentse bedrijven over artikel 60 privé­-tewerkstelling. ➤➤65 bedrijven werden bereid gevonden om cliënten aan het werk te stellen via een artikel 60-contract privé. Bij deze 65 bedrijven wer­ den 80 verschillende functieprofielen gecreëerd.

5. ARBEID Arbeid is de vijfde en laatste trap op de activeringsladder. De doelgroep bestaat uit personen die in staat zijn om te werken in het normaal eco­ nomisch circuit, maar ondersteuning nodig hebben om hun werk te be­ houden. Zo biedt het OCMW aan werkgevers een financiële tussenkomst aan, om cliënten een arbeidscontract aan te bieden. ➤➤In 2013 bevonden zich 368 unieke cliënten op de trap van arbeid. Bijna 70% heeft een migratie-achtergrond. Bijna 60% is jonger dan 35 jaar. 45% heeft hooguit lager onderwijs gevolgd. Vergeleken met 2012 steeg het aantal cliënten ouder dan 45 jaar met bijna 7%.

4.c SnelWerk

28

SnelWerk is een project dat werd opgezet om de werkbereidheid te toetsen van cliënten met een verhoogd risicoprofiel voor sociale fraude. In 2013 werd het accent voor een stuk verschoven naar gemotiveerde ­cliënten, die al relevante werkervaring kunnen voorleggen. Aan deze cliënten doet het OCMW, in samenwerking met 6 uitzendkan­ toren, een snel en concreet werkaanbod. 4.d ESF-project Nazorg Om de doorstroming van een artikel 60-tewerkstelling naar een reguliere tewerkstelling te versoepelen, krijgen cliënten een intensieve begelei­ ding die maximaal 3 maanden duurt. Afhankelijk van het profiel van de cliënt krijgt hij individuele coaching of wordt hij naar de Jobclub (sollicitatietraining) van de VDAB of naar de Jobclub voor anderstaligen gestuurd. Eenmaal afgerond gebeurt de ver­ dere begeleiding door een VDAB-consulent.

Cliënten worden tijdens hun activeringstraject regelmatig geëvalueerd. De weg stopt wanneer het dossier van de cliënt wordt afgesloten. Bij voorkeur gebeurt dit als de cliënt een job heeft gevonden en zijn situatie voldoende stabiel is geworden. Maar ook andere redenen liggen aan de basis voor het afsluiten van een dossier, zoals geen interesse, uitstroom naar een werkloosheidsuitkering, psychosociale problemen of medische problemen.

ACTIVERING DOORSTROOM EN UITSTROOM CLIENTEN OTC NA AFSLUITEN DOSSIER

DOORSTROOM CLIËNTEN NA AFSLUITEN DOSSIER IN DETAIL (WERK + OPLEIDING)

1400

2010

2011

2012

2013

Contracten in loondienst

183

201

168

122

Interim contracten

73

106

84

69

1200 1000

395 381

800

196

600

105

400

182 43

200 0

141 97

Contracten activa

13

9

16

2

Contracten wep+

11

10

18

5

228

Contracten siné

3

5

20

10

43

Contracten dienstencheques

11

9

11

15

Zelfstandige activiteiten

7

7

11

7

Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap

1

1

1

0

0

0

4

8

59

30

43

43

361

378

376

281

333

238

2012

2013

Uitstroom wegens andere redenen (overlijden, detinering, verhuis…)

Uitstroom door psychosociale of medische problemen

Gesco

Uitstroom naar werkloosheidsuitkering

Doorstroom naar opleiding

Opleiding

Uitstroom wegens geen interesse of te laag profiel

Doorstroom naar arbeidsmarkt

Totaal

De dienst Activering sloot in 2013 1.128 dossiers af (2012: 1.204). De doorstroom naar de arbeidsmarkt daalde van 26% in 2012 naar 21,1% in 2013. Dat is vooral te wijten aan de daling van het aantal interim- en reguliere contracten (zie de tabel hierna), als gevolg van de economische crisis: minder mensen vonden hun weg naar de arbeidsmarkt.

29

6. ACTIVERING OCMW GENT Van alle uitkeringsgerechtigde cliënten die langer dan 4 maanden in steun waren, was in 2013 89% op een of andere manier geactiveerd. Dat toont het onderstaande cirkeldiagram aan, dat gebaseerd is op cijferma­ teriaal uit maart 2013. ACTIVERING OCMW GENT 2013

13%

24%

11% 5%

30

10%

10% 26%

Nieuwe aanvraag in oriëntering Hulpverlening Studenten Cliënten in traject taalactivering Activering via derde partner Sociale activering Arbeidsactivering

➤➤Nieuwe aanvraag in oriëntering: 621 cliënten of 13%. Dit zijn alle dossiers van cliënten die minder dan 4 maanden in steun zijn. De maatschappelijk werker is nog bezig met het sociaal onderzoek en het uitzetten van een hulpverleningsaanpak. ➤➤Hulpverlening: 518 cliënten of 11%. Dit zijn cliënten die langer dan 4 maanden in steun zijn, maar nog niet geactiveerd zijn. ➤➤In deze categorie zitten ook cliënten die vrijgesteld zijn van active­ ring. Bv. wegens nakende detentie, bevallingsrust, opname in de psychiatrie, ouder dan 65 jaar. ➤➤Studenten: 463 cliënten of 10%. Studeren is uiteraard een specifieke vorm van activering.

➤➤Cliënten in traject taalactivering: 1.238 cliënten of 26%. Zij volgen Nederlandse taallessen als eerste stap in hun activerings­ traject. ➤➤Activering via derde partner: 470 cliënten of 10%. Zij zoeken actief naar werk of een opleiding, zonder ondersteuning van het OTC. Ze doen dit op eigen houtje of via begeleiding van de VDAB of de Gespecialiseerde Trajectbepaling en –Begeleiding (GTB) voor personen met een arbeidshandicap. In deze groep zitten ook cliënten die deeltijds werken of interim­ arbeid verrichten. ➤➤Sociale activering: 244 cliënten of 5%. Zij zitten in één van de projecten van de Emancipatorische ­Werking. ➤➤Arbeidsactivering: 1.151 cliënten of 24%. Zij zitten, onder begeleiding van het OTC, in een werkervarings­ project, bv. met een artikel 60-contract. Jongerenwerkloosheid Jongerenwerkloosheid is een beleidsprioriteit. Jongeren zijn oververte­ genwoordigd in de leefloonpopulatie: bijna 1 op 3 (27,8%) is jonger dan 25 jaar. Deze jongeren staan zeer zwak op de arbeidsmarkt wegens weinig of geen scholing. Liefst 80% van de jongeren in een activeringstraject heb­ ben hooguit een diploma lager secundair. 18% heeft geen enkel diploma. ➤➤De dienst Activering begeleidde in 2013 714 jongeren (2012: 749). ➤➤65% van hen heeft de Belgische nationaliteit. ➤➤56% woont alleen, met of zonder kinderen, 35% woont nog in bij ouders of familie. ➤➤30% van de jongeren heeft kinderen.

ACTIVERING ACTIVERING IN CIJFERS ➤➤ De dienst Activering begeleidde in 2013 gemiddeld 1.732 cliënten per maand (2012: 1.774), van wie meer dan een vijfde tewerkgesteld is met een artikel 60-contract. ➤➤ In 2013 kwamen 1.240 nieuwe cliënten in trajectbegeleiding (2012: 1.404). ➤➤ 2 op 5 cliënten die begeleid werden, hebben niet de Belgische nationaliteit. ➤➤ Van hen komt 52% uit Europa (met als grootste groep 13% Slowaken), 26% uit Afrika, 20% uit Azië (waarvan 5% Afghanen) en 2% uit Amerika. ➤➤ 21,6% van de cliënten heeft geen enkel diploma (een stijging met bijna 6% tegenover 2012). Bijna 7 op de 10 cliënten beschikken niet over een diploma hoger secundair onderwijs. ➤➤ OCMW info, de verplichte vormingsdag voor nieuwe cliënten, vond in 2013 40 keer plaats. Van de 658 ingeschrevenen namen er 399 (of 52%) aan deel. ➤➤ Op het Gemeenschappelijk Onthaal Allochtonen (GOAL), dat verplicht is voor alle nieuwe cliënten die onvoldoende Nederlands kennen, waren 233 cliënten van de 356 ingeschrevenen (of 65%) aanwezig. ➤➤ 7 intercultureel bemiddelaars namen in 2013 4.071 individuele tolkopdrachten op (2012: 4.841).

Sociale activering ➤➤ 248 cliënten stapten in een arbeidszorgproject. ➤➤ De wijkgerichte basiswerking werkte met 50 cliënten aan sociale activering. ➤➤ 32 cliënten namen deel aan het project ‘Perfect is saai’. 10 stroomden er door naar een arbeidszorg, 1 naar een opleiding, 1 naar vrijwilligerswerk, 6 anderen kregen een verdere individuele oriëntering naar activering. ➤➤ Aan het project ‘Opnieuw je eigen centen beheren’ namen in 2013 29 cliënten deel. ➤➤ Het project ‘Extra Time’ verwelkomde 15 deelnemers. De elf cliënten die het project afmaakten, stroomden allemaal door naar een tewerkstelling of opleiding. ➤➤ De Dialooggroep klantenparticipatie telde in 2013 29 cliënten.

Arbeidsactivering Via screening naar werk ➤➤ 144 cliënten namen deel aan de basisscreening Scala.

Via werkervaring naar werk ➤➤ Maandelijks was er een gemiddelde bezetting van 375 artikel 60-tewerkgestelden (2012: 342). ➤➤ In de 7 Leerwerkplekken binnen het OTC waren een 140-tal cursisten tewerkgesteld.

Arbeidstoeleiding ➤➤ 321 cliënten namen deel aan het vormingsprogramma Delta. ➤➤ SnelWerk leidde in 2013 naar 39 tewerkstellingen. 25 deelnemers aan het project vonden werk via andere kanalen. 99 cliënten stapten in het project. ➤➤ Dankzij het nazorgproject startten 132 cliënten in de Jobclub van de VDAB en 66 in de jobclub anderstaligen. ➤➤ In 2013 sloot de dienst Activering 1.128 dossiers af. 238 cliënten (of 21,1%) stroomden door naar de arbeidsmarkt, 43 personen (3,8%) naar een opleiding.

IN EURO’S OCMW Gent kreeg 5,4 miljoen euro subsidies van de Vlaamse en federale overheid voor de financiering van de tewerkstellingsprojecten, plus 6,8 miljoen euro uit het stedenfondsdossier.

31

Artikel 60

32

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks. Ik zie hem voor de deur van het advocatenkantoor, waar hij verpoost met een sigaret. Hij maakt twee armbewegingen. De ene, neerwaartse arm, duidt aan hoe zijn leven sinds zijn achttiende is verlopen. De tweede, even schuin opwaartse arm, toont waar hij op zijn drieëndertigste is aanbeland. Eerst de neerwaartse beweging. Hij wilde na zijn technisch secundair verder studeren. Zijn nogal strenge

ouders vonden dat het met één kans moest volstaan, en die ene kans verkwanselde hij. “Het was mijn eerste jaar in Gent, ik wilde wat van het leven profiteren. Het zou waarschijnlijk het tweede jaar ook niet gelukt zijn.” Hij werd op zijn negentiende naar de fabriek gestuurd. “Ik heb anderhalf jaar in een spinnerij gewerkt. Daar besefte ik: na vijftien jaar, of op hun vijftigste, zijn mensen kapotgewerkt, zou ik kapotgewerkt zijn. Het was niets voor mij.” Hij heeft het nog elders geprobeerd, bij Volvo, bij DSV, op de Post, altijd in het volle besef dat hij niet op zijn plaats was. Volgde een moeizame periode van werkloosheid, waarin de VDAB hem richting fabriek stuwde en hijzelf, via allerhande cursussen, probeerde zich te vervolmaken in wat hem echt interesseerde: computers en netwerken. Het beste wat de werkloosheidsdiensten hem konden bieden was een helpdesk. “’Mijn scherm is geblokkeerd wat moet ik doen?’ Ik werd gek van dat soort vragen.” Op den duur vertikte hij het om nog te solliciteren voor werk dat hem toch niet interesseerde. Vijf jaar geleden verloor hij zijn stempelgeld en kwam hij terecht bij het OCMW, waar zijn leefloon 800 euro bedroeg. Minus 400 huur en 100 vaste kosten.

DE MORGEN – 21 SEPTEMBER 2013

Opnieuw verschijnt de neerwaartse arm. De tv geraakte stuk en werd niet vervangen. Hij dronk wel eens een glas, maar maakte geen schulden. “Als ik het geld niet heb, koop ik het niet.” Maar hij kwam gewoon niet rond. Op het einde van de maand bleef hij soms twee, drie dagen zonder eten. De vrienden vielen weg. Het OCMW bood ook niet meteen de oplossing, hij wisselde enkele keren van begeleidster, alvorens hij iemand vond die hem op pad zette. Ze stelde hem een ‘artikel 60-contract’ voor. Dat artikel 60 is bedoeld om OCMW-cliënten opnieuw te leren functioneren in een arbeidssituatie, doorgaans in een nogal beschermde omgeving. In zijn geval ging het om een advocatenkantoor, waar men hem wou inzetten voor licht administratief werk. “Voor het eerst een job waarvoor ik mijn hoofd moest gebruiken.” De eerste weken liep hij wat verloren. Maar hij maakte van zijn tijd gebruik om boeken over recht te lezen. Hij bleek om te kunnen met de vaste uren en de lange dagen. Hij kon zelfstandig werken, bedacht systemen om schulddossiers te informatiseren, of met grafieken te illustreren. “Hij nam me veel werk uit handen”, zegt de

advocaat, die erbij is komen staan. En: “Je zag hem ook uiterlijk veranderen.” Het was nog altijd niet de baan waarvan hij droomde, maar hij kon er zich in vastbijten, hij werd uit zijn isolement gehaald, zijn inkomen steeg met goed 400 euro. “Ik houd nu zelfs wat over. Ik eet beter, of in ieder geval meer.” Niet dat hij al bakken geld uitgeeft. De tv is nog altijd niet vervangen. Hij heeft nog altijd geen fiets. Dezer dagen loopt zijn Artikel 60-contract af. Het advocatenkantoor wil hem voltijds in dienst nemen, maar hij verkiest deeltijds werken in combinatie met studies voor een bachelor informatica. Op termijn wil hij in een groot bedrijf computernetwerken aanleggen of beheren. De ambitie om terug te gaan studeren werd aangestookt door de advocaat die, zoals zijn OCMW-begeleidster, vond dat hij tot meer in staat is. “Ik vond dat zelf ook wel”, zegt hij. “Het heeft wat onderzoek en overtuigingskracht gekost, maar eigenlijk is het simpel: ik wil de rest van mijn leven met mijn hoofd werken, en dat zal maar lukken als ik een diploma haal.”

33

JURIDISCHE HULP

Juridische hulp Elke Gentenaar, met de nadruk op de meer kansarme burger, is bij OCMW Gent welkom voor juridisch advies en juridische bemiddeling tussen betrokken partijen. De Juridische dienst ontvangt cliënten in zijn bureaus op de campus Prins Filip in de Jubileumlaan of op één van zijn zitdagen in de zeven welzijnsbureaus.

1. SCHULDBEMIDDELING De Juridische dienst heeft een cel Schuldbemiddeling. De cel treedt voor de rechtbank als schuldbemiddelaar op in procedures over collectieve schuldenregeling. Daarnaast biedt ze hulp aan cliënten, die een verzoekschrift collectieve schuldenregeling willen indienen. 1.a Collectieve schuldenregeling Bij een collectieve schuldenregeling stelt de rechtbank een schuldbe­ middelaar aan om de inkomsten van de cliënt te beheren. De schulden­ regeling heeft als voordeel dat het leefgeld van de cliënt wordt verzekerd en dat de schuldeisers geen extra stappen meer kunnen ondernemen.

OCMW Gent is in 2000 voor het eerst door de rechtbank aangesteld als schuldbemiddelaar. ➤➤In 2013 sloot het OCMW 34 dossiers collectieve schuldenregeling af. In 29 dossiers waren alle schulden aangezuiverd en kon de cliënt met een propere lei herbeginnen. ➤➤In 4 dossiers werd de collectieve schuldenregeling stopgezet. ➤➤In 1 dossier verleende de rechtbank totale kwijtschelding van de schulden. 88% van de dossiers werd dus succesvol afgesloten.

35

1.b Verzoekschriften collectieve schuldenregeling

1.c Juridische helpdesk

De cel Schuldbemiddeling helpt cliënten die informatie vragen over een procedure collectieve schuldenregeling of zo’n procedure willen opstar­ ten. TOTAAL AANTAL AANVRAGEN/INFOVRAGEN TOV. AANTAL VERZOEKSCHRIFTEN DAT DAARUIT RESULTEERT

36

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

444

455 381

164

2009

364

185 139

2010

2011

127

2012

391

160

2013

Aantal infovragen/aanvragen schuldregeling van cliënten aan OCMW Aantal verzoekschriften OCMW aan Arbeidsrechtbank voor opstart schuldenregeling

Daarnaast diende de cel Schuldbemiddeling 1 verzoekschrift in, om een onbeperkt uitstel voor de invordering van belastingen te verkrijgen.

De cel Schuldbemiddeling fungeert ook als een algemene, juridische helpdesk voor maatschappelijk werkers, die cliënten hebben met schul­ den. Het gaat dan over schuldbemiddeling in de brede zin van het woord (consumentenkrediet, beslagrecht, faillissement, budgetbegeleiding en –beheer, incassobureaus, …). ➤➤In 2013 volgden de maatschappelijk werkers 1.285 gezinnen in budgetbegeleiding en 776 gezinnen in budgetbeheer. Daarvan waren er 243 gezinnen zowel in budgetbegeleiding als in budget­ beheer. Daarnaast houden de juristen van de Juridische dienst in elk welzijns­ bureau een zitdag voor rechtshulp, waarop ze zowel aan maatschappe­ lijk werkers als aan cliënten advies geven over de meest uiteenlopende thema’s. ➤➤In 2013 waren er 596 rechtshulpvragen van 513 cliënten. ➤➤De meeste vragen gingen over schuldbemiddeling, gevolgd door familiale aangelegenheden (erfrecht, echtscheiding, …).

JURIDISCHE HULP

2. JURIDISCHE ONDERSTEUNING

Een handhavingsbeleid is een rechtvaardigheidsbeleid.

De Juridische dienst ondersteunt maatschappelijk werkers in hun sociale dossiers. De juristen geven advies en lezen de sociale verslagen na, die op de agenda van het Bijzonder Comité Sociale Dienst (BCSD) staan. De Juridische dienst staat er zo garant voor dat elke aanvraag van een cliënt op dezelfde wijze wordt behandeld.

Het handhavingsbeleid verloopt volgens drie stappen. 1. Cliënten worden eerst geïnformeerd over wat van hen verwacht wordt op vlak van activering en werkbereidheid. Ze worden gemotiveerd om die verplichtingen na te komen. 2. Als cliënten hun afspraken niet nakomen, dan worden ze hiermee geconfronteerd en worden ze hiervoor verantwoordelijk ge­ maakt. Deze afspraken vormen een contract (bv. een Geïndividuali­ seerd Project Maatschappelijke Integratie of GPMI). Cliënten krijgen altijd een tweede kans. 3. Blijven cliënten hardleers, dan volgen er sancties. Dat kan gaan van een schorsing tot een stopzetting van het leefloon of een verplich­ te tewerkstelling.

Als een cliënt niet akkoord gaat met een beslissing van het OCMW, kan hij of zij beroep aantekenen bij de arbeidsrechtbank. De Juridische dienst volgt het dossier dan verder op. De Juridische dienst organiseert ook hoorzittingen van het BCSD en leidt de procedures in tot de aanstelling van een voorlopig bewindvoerder.

3. HANDHAVINGSBELEID Sinds 2011 geeft de Juridische dienst ook nadrukkelijker gestalte aan het handhavingsbeleid, met de oprichting van een Controlecel die sociale fraude moet opsporen en aanpakken. Een handhavingsbeleid past binnen de kerntaak van OCMW Gent: zorg dragen voor de allerzwaksten in onze samenleving. De overheidsmidde­ len zijn schaars. Sociale uitkeringen moeten daarom terechtkomen bij de mensen die de centen écht nodig hebben. Wie geen recht heeft op een uitkering mag er dan ook geen krijgen.

De controlecel van de Juridische dienst heeft als hoofdtaak sociale frau­ de, zwartwerk, schijnscheidingen, valse arbeidscontracten, schijnzelf­ standigheid en schijnvennootschappen actief op te sporen en die mis­ bruiken systematisch aan te pakken. De cel ondersteunt maatschappelijk werkers in individuele cliënten­ dossiers, waar vermoedens van sociale fraude bestaan.

37

CONTROLECEL – STAND VAN ZAKEN OP 31 DECEMBER 2013

38

Aanvragen waarvan leefloon

Totaal 2012 105 95

Kwartaal1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 2013 2013 2013 2013 11 16 21 16 10 15 15 12

Totaal 2013 64 52

waarvan levensminimum andere (vb. financiële hulp leefloon) Onderzoek afgerond gegrond ongegrond opdracht ingetrokken Gegrond: aard fraude onaangegeven bestaansmiddelen samenwoonst

10 0 103 74 20 9 74 2 61

1 0 9 7 0 2 7 0 5

1 0 9 7 1 1 7 1 5

6 0 14 10 1 3 10 0 8

3 1 1 1 0 0 1 0 0

11 1 33 25 2 6 25 1 18

verblijfsadres Gegrond: sanctie aantal schorsingen geen toekenning geen toekenning en schorsing stopzetting stopzetting en schorsing herziening categorie en schorsing geen schorsing en geen stopzetting In onderzoek

11 74 4 0 1 2 62 4 1 2

2 7 0 0 0 1 6 0 0 2

1 7 1 0 0 0 6 0 0 7

2 10 0 0 0 0 10 0 0 7

1 1 0 0 0 0 1 0 0 15

6 25 1 0 0 1 23 0 0 31

In 2013 werden ook nog 35 onderzoeken afgerond, die in 2012 zijn geopend. Deze dossiers staan in de tabel onder de 103 dossiers van 2012. Van de 33 afgeronde onderzoeken was er in 25 dossiers sprake van fraude. 18 cliënten logen over het feit dat ze alleen woonden, terwijl ze eigenlijk samenwonend waren. Zo streken ze een hogere uitkering op. 6 cliënten gaven een vals verblijfsadres op. Er waren in 2013 minder doorverwijzingen naar de Controlecel. Onder meer omdat de maatschappelijk werkers van de welzijnsbureaus hulpmiddelen om zelf fraude op te sporen (zoals de risicokaarten) systematischer toepasten.

JURIDISCHE HULP JURIDISCHE HULP IN CIJFERS Rechtshulp en juridische ondersteuning ➤➤ In 2013 ontving de Juridische dienst 596 rechtshulpvragen van 513 cliënten (2012: 378). ➤➤ De meeste vragen gingen over schuldbemiddeling (248), gevolgd door familiale aangelegenheden (119), wonen (77) en dienstverlening door derden, zoals klachten over schuldbemiddelaar of advocaat (48). ➤➤ Voor de arbeidsrechtbank waren 199 gewone beroepszaken uit de welzijnsbureaus hangende (2012: 186), waarvan 22 zaken in 2013 werden ingeleid (2012: 30). ➤➤ In dossiers van de dienst Vreemdelingen waren er 247 beroepszaken (2012: 241) hangende voor de arbeidsrechtbank, waarvan 15 nieuwe dossiers (2012: 11). ➤➤ De Juridische dienst nodigde 251 cliënten uit voor een hoorzitting. ➤➤ In 2013 legde de Juridische dienst 7 verzoekschriften neer voor de aanstelling van een voorlopig bewindvoerder (2012: 10).

Bijstand bij schulden Collectieve schuldenregeling ➤➤ In 2013 stelde de rechtbank het OCMW 28 keer aan als schuldbemiddelaar. ➤➤ Sinds 2000 is het OCMW 395 keer aangesteld als schuldbemiddelaar. Van die dossiers waren er eind 2013 nog 162 actief. ➤➤ In 131 actieve dossiers is er een minnelijk akkoord tot aanzuivering en volgt het OCMW de zaken verder op. In 27 dossiers is nog geen akkoord bereikt. In 3 dossiers legde de rechtbank een gerechtelijke aanzuiveringsregeling op. In 1 dossier stond de rechtbank een totale kwijtschelding toe. ➤➤ In 2013 zijn 34 dossiers collectieve schuldenregeling definitief afgesloten. In 29 dossiers waren alle schulden aangezuiverd. In 4 dossiers werd de regeling stopgezet. In 1 dossier verleende de rechtbank een totale kwijtschelding.

➤➤ De cel Schuldbemiddeling behandelde in 2013 391 dossiers (2012: 364) van cliënten die informatie vroegen over de procedure collectieve schuldenregeling. ➤➤ In 160 dossiers stelde de cel effectief een verzoekschrift op tot het verkrijgen van een collectieve schuldenregeling. ➤➤ In 1 dossier diende de cel een verzoekschrift in tot het verkrijgen van een onbeperkt uitstel voor de invordering van belastingen.

Budgetbeheer en budgetbegeleiding ➤➤ De maatschappelijk werkers van de Sociale Dienst volgden 1.285 gezinnen in budgetbegeleiding en 776 gezinnen in budgetbeheer. 243 gezinnen waren zowel in budgetbeheer als in budgetbegeleiding.

Handhaving ➤➤ Van de 64 onderzoeken die in 2013 werden geopend, had de Controlecel er op 31 december 33 afgerond. ➤➤ In 25 dossiers was inderdaad sprake van fraude. Het gros daarvan (18) betrof cliënten die verzwegen dat ze samenwonend waren. 6 cliënten gaven een vals verblijfsadres op. Het laatste dossier ging over het niet aangeven van tewerkstelling. ➤➤ In 2 dossiers bleken de vermoedens van fraude ongegrond. ➤➤ Voor de resterende 6 dossiers werd de opdracht tot onderzoek ingetrokken. ➤➤ De Controlecel diende bij het arbeidsauditoraat klacht in tegen 4 personen ➤➤ De Juridische dienst ontving informatie over 18 lopende onderzoeken, waarin sprake is van sociale fraude.

39

Zelfvertrouwen

40

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks.

Toen ze opgroeide, was ze dik. Dat herinnert ze zich het eerst. Ze moest naar het Zeepreventorium om af te vallen. Ze verloor er 28 kilo, maar een maand later was alles er - mét bonus - weer bij. “Ik at graag en keek er niet naar om.” Ze is niet bovengemiddeld groot en op haar toppunt woog ze 136 kilo.

Dat overgewicht bepaalde in haar herinnering meer haar leven dan de armoede waarin ze opgroeide, en waar ze “niet zo bij stilstond”. Natuurlijk had haar moeder het moeilijk om als huisvrouw met een vaak niet werkende en later werkonbekwame, ruziënde partner zeven kinderen groot te brengen. Natuurlijk moest de moeder naar de voedselbank. Natuurlijk had zijzelf als kind geen speelgoed. Maar het was omwille van de extra kilo’s dat ze op school gepest werd. Ze beet van zich af, werd agressief, vocht wel eens en werd enkele keren van school gestuurd. Ze sneed zichzelf omdat dat even opluchtte. Tot op vandaag draagt ze de littekens. “Ik was zodanig kwaad: als ik een boksbal had gehad, zou ik me daar op afgereageerd hebben.” In het departement mannen speelde dat gewicht ook een rol. In het begin had ze vooral Pakistaanse en Marokkaanse vriendjes, “want die letten daar niet zo op”. Met haar eerste Belgische vriend trouwde ze. Hij was ouder dan zij en een kennis van de familie. Ze wist niet, zegt ze, dat hij al gezeten had wegens pedofilie. Na enkele jaren huwelijk begon hij iets met een veertienjarig meisje. Hij werd veroordeeld tot drie jaar. “Hij was mijn eerste echte liefde, zeg maar, en dan doet hij zoiets...”

DE MORGEN – 23 NOVEMBER 2013

Ze heeft de relatie stopgezet, maar is nog altijd met hem getrouwd - hij blijkt onvindbaar als de echtscheidingspapieren moeten worden ondertekend. Ze was chic getrouwd. Dat had ze zo gewild. De bruidsjurk kostte 1.000 euro, er kwam een limousine aan te pas, en in totaal werd er 3.000 euro uitgegeven. Naderhand weigerde hij zijn deel te betalen en zij dan ook een tijdlang het hare - met de boetes erbij groeide de schuld aan tot 5.000 euro. Ze betaalt er nog aan af. Om kinderen te kunnen krijgen, moest ze vermageren. Op haar 24ste liet ze een maagoperatie uitvoeren. Na korte tijd was aan niets nog te merken dat ze ooit zwaarlijvig was geweest, ze raakte zwanger en haar zelfvertrouwen, gedeukt en geblutst, kwam langzaam terug. De zelfverminking hield op. Ze wou, niet vanzelfsprekend in haar familie, voltijds werken om haar situatie te verbeteren. Ze behaalde een attest kinderverzorging en liep stage als logistiek assistent in een kinderdagverblijf. Op dat moment leefde ze met haar dochtertje bij een man die werkte - en zo veel verdiende dat zij geen recht had op leefloon. Ze ontving een stagevergoeding van 10 euro per dag, waarvoor ze

“harder werkte dan sommigen die voltijds vergoed werden”. Ze deed het werk graag. De stage zou uitlopen op een contract, maar dat contract bleef maar uit, negen maanden lang. Ze voelde zich uitgebuit, haar vriend begon haar te verwijten dat ze te weinig bijdroeg tot het huishouden. Gedurende vijf weken bleef ze weg van de stage. Het contract ging aan haar neus voorbij. Dat is al eerder voorgekomen, dat ze net voor ze een doel bereikt, van koers verandert. Ze ging, “nadat ze klop gekregen had” met een hersenschudding tot gevolg, weg bij de vriend, belandde in de opvang. Op haar 29ste woont ze nu in bij haar moeder, ze stelt haar hoop op een nieuwe kans, op een OCMW-contract (artikel 60) in een crèche. Ze zoekt naar een huis waar ze samen met haar dochter kan wonen. Ze ontzegt zich dingen om haar dochter een cadeau te kunnen geven, om met haar naar Plopsaland te kunnen. “Als je ervoor spaart, geniet je ook meer.” Haar dochter motiveert haar. “Zij is mijn alles. Ik ben vaak gevallen, maar ik kan ook opstaan.”

41

WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN

Wonen voor kansarmen en thuislozen De Vlaamse Wooncode zegt dat iedereen recht heeft op menswaardig wonen. Dat recht op een behoorlijke huisvesting is in de praktijk niet zo eenvoudig te realiseren. Met name kansarmen en lage inkomensgroepen ondervinden op dat vlak problemen.

1. WONEN VOOR KANSARMEN Het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) van OCMW Gent bouwt zelf geen wo­ ningen, maar huurt op de private markt woningen en appartementen om die dan tegen betaalbare prijzen door te verhuren aan OCMW-­cliënten. ➤➤Het aantal woningen dat het SVK huurde, steeg in 2013 van 105 naar 114.

1.b Bestaande kandidaat-huurders SVK: update gegevens Niet iedereen komt in aanmerking voor een woning, verhuurd door het Sociaal Verhuurkantoor. Om een woning toe te kunnen wijzen aan de cliënten die daaraan het meest nood hebben, actualiseerde de dienst Woningen in 2013 de gegevens van alle kandidaat-huurders die vóór 2012 waren ingeschreven.

1.a Nieuwe kandidaat-huurders Personen die zich willen inschrijven in het SVK, worden sinds eind 2010 uitgenodigd op gezamenlijke infosessies, die tweewekelijks plaatsvinden. ➤➤Van de 934 mensen die geïnteresseerd waren om een woning van het SVK te huren, daagden er 483 op het infomoment op. Van die 483 werden uiteindelijk 307 kandidaat-huurders ingeschreven. ➤➤142 huurders werden ingeschreven na doorverwijzing via de vzw Woonfonds. ➤➤In totaal waren er dus 449 nieuwe inschrijvingen (2012: 351). ➤➤Het SVK sloot 2013 af met 1.438 actieve kandidaat-huurders.

➤➤Van de 1.105 kandidaat-huurders die in dat geval verkeerden, wer­ den er 484 (44%) geschrapt. In de meeste gevallen (375) omdat ze niet reageerden op de 2 brieven van het SVK, met de vraag om hun recente gegevens (gezinssamenstelling, inkomen, …) over te maken. 1.c Huurbegeleiding Het SVK biedt aan alle huurders een laagdrempelige huurbegeleiding aan. Mensen met een zwaar zorgprofiel, zoals ex-daklozen, psychiatri­ sche patiënten en verslaafden, maken de huurbegeleiding complexer.

43

Door de gestage uitbreiding van het SVK-patrimonium moeten de huur­ begeleiders zich over meer huurders ontfermen. In 2013 werden ze door een uitbreiding van het personeelsbestand vrijgesteld van informatieve en administratieve taken. ➤➤In 2013 namen 23 nieuwe huurders hun intrek in een woning van het SVK. ➤➤96% van de huurbegeleidingen die OCMW Gent verrichte in 2013 verliep succesvol. 1.d Bemiddeling bij huurachterstand

44

De dienst Woonbegeleiding is voor de vijf Gentse sociale huisvestings­ maatschappijen (WoninGent, Volkshaard, Gentse Haard, ABC en Merel­ beekse Sociale Woningen) het centrale aanspreekpunt als hun huurders één maand huurachterstal hebben. Tot 2012 gebeurde dat pas na 2 maanden huurachterstal. Door korter op de bal te spelen, probeert men hoge huurschulden te vermijden. Het OCMW begeleidt de huurder om via een afbetalingsplan de huur­ achterstal binnen de 6 maanden weg te werken. Als de huurder de huurachterstal niet binnen de 6 maanden kan afbe­ talen, kan het OCMW de huurschuld ten laste nemen. Dat wordt dan gekoppeld aan een resultaatsverbintenis, waarbij via de nodige begelei­ ding een herhaling van huurachterstal en dreigende uithuiszetting voor­ komen wordt. Op termijn moet de huurder de ten laste genomen schuld aan het OCMW terugbetalen. Sinds 2013 loopt hierover een proefproject. Zolang het OCMW tussenbeide komt, ondernemen de sociale huisves­ tingsmaatschappijen geen gerechtelijke stappen.

➤➤In 963 gevallen ging het over sociale huurders die al in begeleiding waren bij het OCMW. Dreigt een huurprobleem toch te escaleren en wordt een gerechtelijke procedure tot een uithuiszetting opgestart, dan bemiddelt Woonbege­ leiding tussen alle betrokkenen om te vermijden dat het zo ver komt. ➤➤In 2013 werden 858 procedures tot uithuiszetting opgestart (675 in 2012). In 369 gevallen ging het om cliënten die al door het OCMW werden gevolgd. Hun wijkwerker volgde daarom het dossier verder op. In de andere gevallen bemiddelde Woonbegeleiding.

2. WONEN VOOR DAK- EN THUISLOZEN Iedere dakloze kan bij OCMW Gent terecht voor hulpverlening. Naast een leefloon kunnen daklozen ook nog andere financiële hulp krijgen, zoals een huurwaarborg, een ziekenfondsbijdrage, een tussenkomst in zieken­ huisfacturen, kledij, schoolkosten voor kinderen, huur, … OCMW Gent geeft niet alleen financiële hulp. Het streeft ook naar struc­ turele maatregelen om de situatie van daklozen te verbeteren. De dienst Thuislozenzorg doet inspanningen om hen weer te laten aansluiten bij diensten zoals het ziekenfonds, RVA en VDAB. Daarnaast probeert de dienst om daklozen aan een vaste woning en werk te helpen. Sinds 2013 coördineert OCMW Gent het Gentse dak- en thuislozenbeleid. 2.a Hulpvragen voor daklozen

➤➤In 2013 stuurden de sociale huisvestingsmaatschappijen 3.011 per­ sonen met een huurachterstal naar het OCMW door. In vergelijking met 2012 (1.317) is dat een stijging met 129%. De reden is dat vanaf 2013 huurders al bij 1 maand huurachterstal worden doorgestuurd.

Alle hulpaanvragen voor daklozen vanuit OCMW-diensten of onthaalte­ huizen komen terecht bij de dienst Thuislozenzorg. De dienst richt zich ook tot mensen die woningen kraken. Met alle hulpverleners op het ter­ rein wordt naar een allesomvattende oplossing gezocht. Want vaak gaat

WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN het om meer dan een probleem van huisvesting en sleuren daklozen een verleden van psychische problemen, verslaving en schulden mee.

VERSNELDE TOEWIJZING VAN SOCIALE WONINGEN AAN DAKLOZEN 120

➤➤In 2013 ontving Thuislozenzorg 599 aanvragen tot steunverlening aan daklozen. ➤➤276 aanvragen kwamen van personen die nog niet gekend waren bij het OCMW. Maatschappelijk werkers van Thuislozenzorg gaan ook de straat op, op zoek naar daklozen die door de mazen van het zorgnet glippen. Zo gaan ze wekelijks langs in het station Gent Sint-Pieters. Ze proberen het ver­ trouwen van die mensen te winnen en hulpverlening op te starten. ➤➤In 2013 werden zo 232 contacten gelegd met mensen die nog geen dossier hadden bij het OCMW.

100

93

80

80

Op 1 januari 2012 startte een nieuw samenwerkingsprotocol tussen het OCMW en de Gentse sociale huisvestingsmaatschappijen. Dat voorziet in een uitbreiding van het aantal huurcontracten voor daklozen. Voortaan maken 52 daklozen (tegenover 43 vroeger) via een versnelde toewijzing kans op een sociale woning.

74

60

51

78 53

48 37 38 36

40 20 0

Totaal aantal aanvragen ontvangen (vanuit welzijnsbureaus, OCMW-diensten...) 2010

2.b Versnelde toewijzing van sociale woning aan daklozen

99 98

2011

2012

Aanvragen doorverwezen naar sociale huisvestingactoren of op wachtlijst

Aantal woningen bezet

2013

Van de 52 voorbehouden woningen voor daklozen waren er op 31 december 2013 48 effectief bezet.

2.c Winteropvang daklozen Samen met de dak- en thuislozensector werkte het OCMW ook in 2013 een Winterplan uit. Naast de bestaande nachtopvang (50 bedden ver­ spreid over de Gasmeterlaan en Huize Triest) was er in de vroegere brandweerkazerne in de Academiestraat tot 24 maart extra plaats voor 40 daklozen. OCMW Gent financiert deze opvang. Samen met de 40 bedden in de nachtopvang Nieuwland en de 25 bed­ den in Huize Triest – gemeenschapshuis Tabor maakt dat 105 bedden om de winterperiode te overbruggen. Sinds 2012 is er een nieuwe manier van het leiden van daklozen naar de nachtopvang. Samen met de opvang wordt een hulpverleningstraject opgestart, dat een structurele oplossing moet bieden voor de betrok­ kenen.

45

DENIEUWE BAAI BREIDT UIT NACHTOPVANG IN NIEUWLAND In de zomer van 2013 namen OCMW Gent, Stad Gent en het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) Oost-Vlaanderen in Nieuwland 12-14 de nieuwe locatie voor de nachtopvang voor dak- en thuislozen ‘Nieuwland’ in gebruik. Er zijn 40 slaapplaatsen, verdeeld over 25 kamers. Deze nieuwbouw kwam in de plaats van de bestaande acute nachtopvang in de Gasmeterlaan en van de Nachtopvang+ aan de Vlaamse Kaai (voor chronische gebruikers).

46

De acute nachtopvang beschikt over 25 bedden. In de Nachtopvang+ kunnen 15 daklozen terecht voor een langere periode, tegen een kleine vergoeding. Beide initiatieven hadden een voorlopig onderkomen. Voor de herlocalisatie kozen Stad en OCMW ervoor om de beide vormen van opvang onder één dak samen te brengen. Dat is zowel organisatorisch (personeelsinzet, toezicht, onthaal) als financieel voordeliger. In 2013 maakten 1.362 personen gebruik van de nachtopvang in Gent (2012: 1.329).

PROJECT HOUSING FIRST BELGIUM OCMW Gent stapte in 2013 in het Project Housing First Belgium. Dat 2-jarige proefproject van de federale overheid wil chronisch daklozen aan een woning helpen, zonder daaraan voorwaarden te koppelen. Om een huurcontract af te sluiten, moet je vaak een job hebben en dat is voor daklozen verre van evident. Terwijl juist een eigen stek hebben vaak een opstap is naar werk en een stabiel leven. Housing First wil die vicieuze cirkel doorbreken. Daarom koppelt het project geen voorwaarden aan het krijgen van een woning. De dienst Wooncoaching van OCMW Gent werkt al verschillende jaren volgens dat principe. Een dakloze die een sociale woning aanvraagt, moet zich niet verbinden tot een vorm van behandeling of begeleiding. Er wordt op voorhand wel afgesproken dat een wooncoach de dakloze bijstaat. Tijdens de begeleiding is de dakloze tot niets verplicht. Het behoud van de woning staat centraal. Cijfers bewijzen dat die aanpak werkt. Van de 43 daklozen die in 2011 versneld een sociale woning kregen toegewezen, huurden eind 2013 37 (86%) nog altijd hun woning. Drie huurders waren uit hun woning gezet, drie anderen waren overleden. Housing First Belgium ondersteunt initiatieven in Gent, Antwerpen, Brussel, Luik en Charleroi en kan hiervoor rekenen op de financiële steun van de Nationale Loterij. Dankzij die extra middelen kon Wooncoaching zijn team uitbreiden en de bestaande begeleiding verder uitdiepen. www.ocmwgent.be/OCMW/Daklozen-en-thuislozen/HousingFirst

WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN 2.d Wooncoaching De dienst Wooncoaching biedt via woonbegeleiding een structurele op­ lossing aan cliënten voor hun problematische huisvestingssituatie. Een thuis hebben is meer dan alleen een woonprobleem. Het heeft ook te maken met het uitbouwen van sociale netwerken, gezondheid, een zin­ volle vrijetijdsbesteding, enzovoort. Deze sociale activering kan op ter­ mijn leiden tot een opleiding of tewerkstelling. De prioritaire doelgroep zijn daklozen die via een versnelde toewijzing een sociale woning kregen. Een tweede doelgroep zijn (sociale) huurders, die er niet in slagen om tot een aanvaardbare huisvesting of wooncultuur te komen. Het gaat dan bv. om psychiatrische patiënten die na een opname weer zelfstandig gaan wonen. Sinds 2013 begeleidt Wooncoaching ook jongeren, die een traject bin­ nen Bijzondere Jeugdzorg achter de rug hebben maar niet langer op be­ geleiding vanuit die sector kunnen terugvallen. ➤➤In 2013 begeleidde Wooncoaching 238 personen (2012: 201). ➤➤146 cliënten waren ex-daklozen. ➤➤Wooncoaching Jongeren bereikte in zijn eerste werkingsjaar 10 jongeren. ➤➤62 woonbegeleidingen werden afgesloten. In 43 gevallen omdat de cliënt een stabiele woonsituatie had bereikt.

Sinds de oprichting in 1998 ontving De Baai 252 aanvragen vanuit ont­ haalcentra, psychiatrische centra, de eigen OCMW-diensten, … In 2013 liepen er bij De Baai 23 aanvragen binnen, een sterke stijging tegenover 2012 (16). Eind december stonden er 14 kandidaat-bewoners op de wachtlijst, 6 meer dan het jaar tevoren. In 2014 neemt De Baai een nieuwe vleugel in gebruik, waardoor het aan­ tal plaatsen met 60% stijgt, van 20 naar 32. Voor het eerst kunnen dan ook thuisloze vrouwen in De Baai terecht.

3. WONEN BIJ NOOD Gentenaars die door rampspoed worden getroffen, kunnen terecht in één van de 25 noodwoningen van de dienst Woningen. ➤➤In 2013 verbleven 38 huurders in een noodwoning (2012: 41). In de meeste gevallen (21) ging het om mensen die hun woning na brand moesten verlaten. 13 gezinnen stonden op straat nadat hun woning onbewoonbaar was verklaard. ➤➤Voor 29 huurders werd in 2013 zelf nog een oplossing gevonden. Huurders kunnen maximaal 8 maanden in een noodwoning verblijven. Is er dan nog altijd geen oplossing, dan kan de dienst niet anders dan de procedure tot uithuiszetting op te starten.

2.e De Baai Chronisch thuislozen, boven de 45 jaar, die niet langer in staat zijn om zelfstandig te wonen, kunnen definitief terecht in De Baai. In 2013 verble­ ven er 20 mannen in het pension. Kandidaat-bewoners doorlopen een hele toelatingsprocedure. De selectie­ voorwaarden zijn streng. Een goede inschatting van de kandidaat-­bewoner is belangrijk om de stabiliteit van de bewonersgroep te garanderen.

Dat gebeurde in 2013 vijf keer. Maar omdat er in de tussentijd alsnog een oplossing werd gevonden, vond er geen enkele uitzetting plaats. Vooral voor grote gezinnen bleek het moeilijk om op de private markt een be­ taalbare woning te vinden, terwijl op de sociale huurmarkt het aanbod heel beperkt is.

47

WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN IN CIJFERS Wonen voor kansarmen Sociaal Verhuurkantoor ➤➤ Het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) van OCMW Gent verhuurde in 2013 114 woningen (2012: 105). ➤➤ In 2013 waren er 449 nieuwe inschrijvingen (2012: 351). ➤➤ Van de 1.105 kandidaat-huurders die vóór 2012 waren ingeschreven, werden er na een update 484 geschrapt. ➤➤ Het SVK sloot 2013 af met 1.438 actieve kandidaat-huurders (2012: 1.568).

Bemiddeling ➤➤ De Gentse sociale huisvestingsmaatschappijen stuurden in 2013 3.011 huurders met een huurachterstal van 1 maand door naar het OCMW. ➤➤ 963 personen waren al in begeleiding bij het OCMW. ➤➤ In 2013 werden 858 procedures tot uithuiszetting opgestart.

Wonen voor dak- en thuislozen Samenwerkingsprotocol daklozen

Wonen in nood

48

➤➤ OCMW kende in 2013 22 keer een noodwoning toe aan Gentenaars die door rampspoed werden getroffen. ➤➤ In totaal werden in 2013 38 huurders in een noodwoning opgevolgd. ➤➤ Voor 29 alleenstaanden of gezinnen werd in 2013 een oplossing gevonden.

Wooncoaching en bemiddeling Wooncoaching ➤➤ Wooncoaching begeleidde in 2013 238 sociale huurders. ➤➤ In 2013 werden 62 woonbegeleidingen afgesloten. 43 personen hadden een stabiele woonsituatie bereikt. 4 huurders werden wegens wangedrag uit hun huis gezet. 8 mensen weigerden in te stappen in het traject wooncoaching. Andere redenen tot stopzetting waren: detentie, doorverwijzing naar een andere hulpverleningsvorm, … ➤➤ De gemiddelde begeleidingsduur bedroeg in 2013 ongeveer 17 maanden.

➤➤ De Gentse sociale huisvestingsmaatschappijen verbonden er zich in 2013 toe om 52 huurcontracten via een versnelde procedure aan daklozen toe te wijzen. ➤➤ De dienst Woonbegeleiding ontving hiervoor 80 aanvragen. ➤➤ 41 aanvragen belandden op de wachtlijst voor 2014. ➤➤ 12 nieuwe aanvragen werden samen met 50 aanvragen die op de wachtlijst van 2013 stonden, voor een versnelde toewijzing naar de sociale huisvestingsmaatschappijen doorgestuurd. ➤➤ Van deze in totaal 62 aanvragen, hadden 48 daklozen eind 2013 onderdak gevonden in een voor hen voorbehouden woning. 4 anderen wachtten nog op de toewijzing van een woning. 10 aanvragen werden om diverse redenen (onbereikbaar, opname in een woonzorgcentrum, verhuizing) geannuleerd.

De Baai ➤➤ De Baai ontving in 2013 23 aanvragen voor een opname. ➤➤ 4 aanvragen kregen een positief advies en werden op de wachtlijst geplaatst. In 1 geval besliste het OCMW geen kamer toe te wijzen aan de betrokkene. 8 aanvragen werden geannuleerd. Voor de 10 anderen loopt de intakeprocedure nog. ➤➤ Op 31 december 2013 stonden 14 kandidaat-bewoners op de wachtlijst. ➤➤ In 2013 verbleven 20 mannen in De Baai. Hun gemiddelde leeftijd is 65,5 jaar.

WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN WONEN VOOR KANSARMEN EN THUISLOZEN IN CIJFERS IN EURO’S De verleende steun voor borgen huishuur bedroeg in 2013 472.383 euro (2012: 406.678 euro). Dit bedrag staat gelijk met 604 borgen (2012: 534). Dit bedrag wordt bijna volledig teruggevorderd van de cliënten. De zuivere tegemoetkoming in huishuur bedroeg in 2013 418.528 euro. Daarvan wordt 92.478 euro teruggevorderd, of 22%. De opbrengsten van woningen verhuurd door het Sociaal Verhuur­kantoor van OCMW Gent bedroegen 398.160 euro (2012: 355.384euro). Die meeropbrengst is te verklaren door het gestegen aantal woningen in beheer door het Sociaal Verhuurkantoor en een aantal nieuwe hoofdhuurovereenkomsten. De opbrengsten van de noodwoningen bedroegen in 2013 53.302 euro (2012: 51.352 euro). De totaalopbrengst van alle verhuringen en verpachtingen (SVK, De Baai, seniorenflats) bedroeg in 2013 1.068.988 euro (2012: 1.287.130 euro).

49

En plots ben je nergens meer thuis

50

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks. Hij is niet langer dakloos. In het voorjaar kreeg hij een woning toegewezen, via de versnelde procedure voor daklozen. Hij was wat ongerust of hij het zou volhouden. […] In afwachting dat het toegewezen appartement beschikbaar kwam, bewoonde hij de garagebox waarin hij enkele meubelen had opgeslagen. Het was een box zon-

der elektriciteit en zonder water, op een kalme plek. Hij bleef gewoon eten waar hij als dakloze had gegeten, zich wassen en de was doen waar hij dat vroeger had gedaan. In de box kwam hij tot rust, hij sliep er goed, een ene keer te goed. Mensen in de aanpalende box hadden hun auto laten draaien. Hij was bijna door de walmen gestikt, maar had net op tijd alarm kunnen slaan. “Ze hebben zich wel tien keer geëxcuseerd.” Na de garage volgde de toegewezen woning. “Het was een zware aanpassing. Ik zit graag op straat, ik ben een straatloper. Ik was bang dat, als de woning zou tegenvallen, ik opnieuw aan het gerief zou geraken.” Maar ze viel mee. Op de woning was niets aan te merken, ze was gerenoveerd, met dubbel glas, met alle comfort, en nog betaalbaar ook. “Nu ben ik het gewoon en het is fantastisch.” De nieuwe omgeving maakt het hem makkelijker om niet te gebruiken. Hij wijst naar een man die aan het inloopcentrum voor daklozen staat en die drugs dealt. “Ik weet dat ik morgen spijt heb als ik vandaag gebruik. Sinds augustus heb ik twee keer gebruikt. Iedere dag dat ik niet gebruik is een overwinning. Dat zit in mijn achterhoofd. Ik heb het onder controle, zelfs als ik drink. Ik houd het vol. Ik ben niet slecht bezig.”

DE MORGEN – 28 DECEMBER 2013

Waarom komt hij eigenlijk nog naar het inloopcentrum? Hij vindt de mensen die er werken sympathiek, de sfeer is er goed, het eten is goedkoop. Hij kent er iedereen. […] Het grootste probleem op straat, zegt hij, is hygiëne. “Als je aan het gerief zit, voel je niet dat je vuil bent. Pas als je afkickt, begint het te jeuken.” “Ik heb dikwijls in voetbalkantines, scoutskantines, ingebroken. Meestal zorgde dat niet voor problemen. Ruitje ingeslagen, niets gestolen. Als ge dat dan uitlegt, begrijpen mensen dat wel: dat ge ergens moet slapen. Soms werd de politie erbij gehaald. Ge kunt dat niet blijven doen zonder tegen de lamp te lopen.” Mensen zijn over het algemeen vrij schappelijk. “Misschien heb ik geluk gehad.” Van de andere kant: “Ik ben ook eens met stenen bekogeld.” In Lissabon was dat, een van de locaties waar de liefde hem bracht. “Ik heb in de krant gelezen dat mensen die op straat geleefd hebben gemiddeld vijftien jaar minder lang leven. Dat geloof ik zo.” “Ge leert op straat leven. Het is vooral overleven. Het

is soms spannend, maar van de andere kant: de hele dag met uw rugzak rondlopen - dan zit ik liever in mijn appartementje. Het is ook duurder, op straat wonen. Goed, ge betaalt geen huur, maar ge kunt niet koken, ge moet alles kant en klaar kopen.” Momenteel leeft hij, als hij de huur en de kosten heeft betaald en nog aan een schuld heeft afbetaald, van ongeveer tien euro per dag. Dat lukt. Hoe hij zijn toekomst ziet? Hij zou het wel zien zitten nog eens een relatie te hebben “met iemand die op dezelfde golflengte zit en me af en toe een schop onder mijn kont geeft - want dat heb ik wel nodig. Maar vriendinnen komen niet aan de deur bellen om zich voor te stellen. Doorgaans toch niet.” Op café gaan om een lief te vinden is duur. “Ik overweeg me in te schrijven in een sportclub.” Hij zou ook wel willen werken, al was het maar omdat hij dan minder zou drinken. Maar zelfs zonder is hij al heel tevreden met zijn huidige situatie. “Ik wrijf iedere dag in mijn handen.”

51

ENERGIE EN DUURZAAMHEID

Energie en duurzaamheid OCMW’s hebben de wettelijke taak om de meest hulpbehoevenden op het gebied van energielevering te begeleiden en financieel te steunen. De Energiecel van OCMW Gent investeert vooral in preventieve maatregelen om cliënten uit de schulden te houden en in intensieve begeleiding van cliënten die al schulden hebben. De financiële steun die verleend wordt, is nooit vrijblijvend. De cliënt moet zelf een aantal inspanningen leveren.

1. ENERGIE- EN WATERSCHULDEN

ENERGIESCHULDEN TEN LASTE

Wie energie- en waterschulden heeft, kan bij het OCMW aankloppen. Het OCMW neemt die schulden dan voor zijn rekening. De aanvrager moet een verbintenis ondertekenen, waarin hij er zich toe verbindt om toekomstige energie- en waterfacturen tijdig te betalen en actieve, des­ noods langdurige, begeleiding van de Energiecel te aanvaarden. De middelen hiervoor worden vrijgemaakt door het Sociaal Fonds voor Gas en Elektriciteit.

160.000 140.000

53 138.178 euro

132.945 euro

118.727 euro

120.000 100.000 65.731 euro

80.000 60.000 40.000 20.000 0

69

122

130

65

2010

2011

2012

2013

Energieschulden ten laste in euro

Cliënten met energieschulden ten laste

In vergelijking met vorig jaar is er een halvering van het aantal dossiers met gasen elektriciteitsschulden, van 130 naar 65. Ook de bedragen die daartegenover stonden, zijn gehalveerd. Dat wijst erop dat de Energiecel energie-armoede in een vroeger stadium aanpakt en dat veel energieschulden worden afbetaald via de budgetmeter (schuldfafbouw door opladingen budgtemeter).

WATERSCHULDEN TEN LASTE 45.000

41.625 euro

38.662 euro

40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

20.200 euro

1.b Lokale Adviescommissie

9.713 euro 10

27

32

25

2010

2011

2012

2013

Waterschulden ten laste in euro

54

Sinds december 2010 verleent de Vlaamse regering tijdens de winter­ maanden een premie voor een minimale levering van de budgetmeter aardgas. Deze tussenkomst gebeurt via de Energiecel. Voor de hele winterperiode van 2013 (1 januari – 15 april plus de maand december 2012) ontvingen 549 gezinnen een premie. Deze premie schommelt tussen 58 en 152 euro per maand. Hiervan neemt netbeheerder Eandis 70% voor zijn rekening.

Cliënten met waterschulden

Het aantal tussenkomsten voor water daalde van 32 naar 25. Maar de schuld die deze dossiers vertegenwoordigden, steeg fors: van 20.200 euro in 2012 naar 38.662 euro in 2013. Per dossier was er in 2013 een gemiddelde schuld van 1.546 euro, wat meer dan een verdubbeling is van de 631 euro in 2012. Dat is o.m. te verklaren doordat de maatschappelijk werkers een ten laste name van achterstallige waterschulden meer en meer integreren in hun individuele hulpverlening.

1.a Budgetmeter Het aantal gezinnen, bij wie Eandis een budgetmeter plaatst, steeg in 2013 opnieuw. Eind 2013 waren er in Gent 3.900 budgetmeters geplaatst tegenover 3.312 eind 2012, of een stijging met ruim 18%. Voor water be­ staan er geen budgetmeters. Voor deze mensen is het vaak moeilijk om in de wintermaanden vol­ doende opladingen te verrichten. Zij komen in aanmerking voor een maatregel van de Vlaamse regering, zodat ze niet zonder elektriciteit en verwarming vallen.

Iedereen heeft recht op een minimale levering van water, gas en elektri­ citeit voor huishoudelijk gebruik. In elke Vlaamse gemeente is er daarom een Lokale Adviescommissie (LAC) opgericht, waarin afgevaardigden van het OCMW en de verschillende energieleveranciers zitting hebben. Afsluiting is alleen nog mogelijk als de LAC dit positief heeft geadviseerd. Het OCMW verdedigt in de LAC de belangen van de cliënt. Als de ener­ gieleverancier de minimale levering wil stoppen, voert een maatschap­ pelijk werker van het OCMW een sociaal en financieel onderzoek uit. Al­ leen als de cliënt niet wil betalen en geen enkele hulp aanvaardt, wordt alle energie afgesloten (behalve in de wintermaanden). ➤➤In 2013 sloot Eandis 153 keer af (177 keer in 2012). ➤➤In 2013 sloot TMVW 83 mensen af van water (tegenover 56 afslui­ tingen in 2012).

ENERGIE EN DUURZAAMHEID DOSSIERS BEHANDELD VOOR DE LAC’S 3.000 2.500

2.455 2.149

2.369

2.262

2.000 1.500 1.000 500 0

485

2010

601

604

607

2011

2012

2013

OCMW Gent kwam in 2013 ook tussen in de brandstofkosten. Opnieuw hangt de financiële hulp samen met een verbintenis. Het OCMW neemt de betaling van 1.000 liter brandstof alleen op zich, als de cliënt belooft om de voorafbetalingen voor een volgende levering maandelijks correct uit te voeren. Leeft hij die afspraak niet na, dan moet hij het overgeno­ men bedrag terugbetalen aan de Energiecel. ➤➤Negen cliënten ontvingen een tussenkomst voor 1.000 liter brand­ stof (2012: 6 cliënten). Samen met de lopende dossiers uit 20082013 verrichten momenteel 19 personen voorafbetalingen.

Behandelde dossiers voor LAC Eandis (gas en elektriciteit) Behandelde dossiers voor LAC TMVW (water) Dankzij huisbezoeken en doorgedreven sociaal onderzoek slaagde de Energiecel erin om de helft van de dossiers op te lossen (bv. via een voorstel tot afbetaling) vóór de LAC Eandis. Bij de LAC TMVW lag dat percentage op 62%.

1.c Tussenkomst bij stookolie- en brandstofkosten Huishoudens met een verhoogd recht op ziekteverzekering, huishou­ dens met een laag inkomen en personen met een formele schuldenlast, komen in aanmerking voor een federale stookoliepremie. Kandidaten moeten deze verwarmingstoelage aanvragen bij het OCMW in hun ge­ meente. Twee maatschappelijk werkers en een administratief bediende van de Energiecel houden hiervoor vaste zitdagen in de welzijnsbureaus, buurt- en dienstencentra in heel Gent. ➤➤De Energiecel ontving in 2013 1.267 aanvragen voor een stookolie­ premie, verspreid over 576 gezinnen. Tegenover 2012 is dat een stijging met 3%. ➤➤1.202 personen kregen effectief een premie, voor een totaal bedrag van 93.455 euro (2012: 96.838 euro).

55

2. SAMEN DUURZAAM Samen met de stedelijke vzw ReGent spoort het OCMW de Gentenaars aan om rationeel om te springen met energie en water, zonder aan com­ fort in te boeten. Dat gebeurt onder meer via energiescans in woningen, vooral bij kans­ armen en senioren. Zij wonen vaak in onaangepaste huizen. Na de scan ontvangen de mensen een brief met tips, suggesties en uitleg over hoe ze in hun woning energie kunnen besparen. Cliënten die op basis van deze brief een energiezuinige maatregel willen laten uitvoeren, kunnen hiervoor een financiële tussenkomst van maximaal 500 euro aan­ vragen bij het OCMW.

56

➤➤In 2013 voerde vzw ReGent, op vraag van OCMW Gent, een gratis energiescan uit bij 618 gezinnen. Een stijging met 14% tegenover 2012 (541 scans). ➤➤485 mensen kregen nadien een tussenkomst voor een energie­ besparende maatregel (455 in 2012). ➤➤30 gezinnen verkregen via vzw ReGent een goedkope lening om energiebesparende werkzaamheden in hun woning te financieren (36 in 2012).

ENERGIE EN DUURZAAMHEID ENERGIE EN DUURZAAMHEID IN CIJFERS Energie Energie- en waterschulden ➤➤ OCMW Gent nam de energieschulden van 65 cliënten (2012: 130) voor zijn rekening, voor een totaal bedrag van 65.731 euro (2012: 132.945 euro). ➤➤ Van 25 cliënten (32 in 2012) nam het OCMW de achterstallige waterschulden op zich, voor een totaal bedrag van 38.662 euro (2012: 20.200 euro).

Lokale Adviescommissie (LAC) ➤➤ 2.262 dossiers werden doorverwezen naar de LAC Eandis (2012: 2.369). De Energiecel slaagde erin om de helft van de dossiers op te lossen vóór ze ­effectief op het LAC behandeld werden. In 2010 was dit nog maar in een kwart van de dossiers het geval. ➤➤ In 2013 sloot Eandis 153 keer af (2012: 177). ➤➤ De LAC TMVW behandelde 607 dossiers van wanbetalers (2012: 604). ➤➤ 83 mensen werden in 2013 afgesloten van water (2012: 56)

➤➤ 9 nieuwe cliënten ontvingen een tussenkomst voor 1.000 liter brandstof (2012: 6 cliënten). ➤➤ Samen met de lopende dossiers van 2008-2013 verrichtten eind 2013 19 personen voorafbetalingen voor een volgende levering.

Duurzaamheid ➤➤ Vzw ReGent voerde bij 618 gezinnen een energiescan uit (2012: 541). ➤➤ 485 mensen kregen na de scan een tussenkomst voor een energiebesparende maatregel (2012: 455). In 458 gevallen ging het om een tussenkomst in de aankoop van energiezuinig toestel. De Karwijdienst van het OTC voerde in 27 dossiers energiezuinige maatregelen uit, zoals dakisolatie. ➤➤ 30 cliënten verkregen via vzw ReGent een goedkope lening voor energie­ besparende ingrepen in hun woning (2012: 36).

57

Budgetmeter ➤➤ Voor de hele winterperiode van 2013 ontvingen 549 gezinnen een premie van de Vlaamse overheid voor een minimale levering van de budgetmeter aardgas. ➤➤ In totaal gebeurden er 66.840 opladingen voor de budgetmeter gas en elektriciteit.

Tussenkomst in stookolie- en brandstofkosten ➤➤ De Energiecel ontving 1.267 aanvragen voor de federale stookoliepremie (2012: 1.304). ➤➤ 1.202 personen kregen effectief een premie (2012: 1.221). ➤➤ De andere 65 kandidaten kregen geen premie omdat hun inkomen te hoog lag, ze in 2013 al het maximale bedrag van de premie (210 euro) ontvangen hadden of omdat hun aanvraag te laat was ingediend.

IN EURO’S De steun voor de energiekosten (meestal gas en elektriciteit) is licht gedaald, van € 1.154.000 in 2012 naar € 1.100.200 in 2013.

GEZONDHEID

Gezondheid Het recht op gezondheidszorg is een basisrecht voor iedereen. Het is de opdracht van het OCMW om dat recht te verzekeren en ervoor te zorgen dat iedereen de medische hulp krijgt die hij nodig heeft. OCMW Gent heeft daarbij aandacht voor zowel fysieke als mentale gezondheidszorg.

1. TUSSENKOMST IN ZIEKENHUISFACTUUR OF MEDISCHE KOSTEN OCMW Gent biedt ondersteuning wanneer iemand niet in staat is om een ziekenhuisfactuur te betalen. Onderzoek door een maatschappelijk werker, bepaalt dan of OCMW financieel tussenkomt ofwel wordt er een afbetalingsplan opgesteld samen met het ziekenhuis. Ook wie regelmatig medische zorg of medicijnen nodig heeft, kan zich wenden tot het OCMW. Naargelang de situatie wordt er een maande­ lijkse tussenkomst uitgekeerd of een eenmalige tussenkomst. En omdat gezondheidszorg een basisrecht is, breidt deze dienstverlening zich ook uit naar personen zonder wettig verblijf. Bij nood aan dringende medische hulp biedt de medische kaart een oplossing. Met zo’n medi­ sche kaart kan men terecht bij de apotheek en zorgverstrekkers (logo­ pedist, opticien, vroedvrouw...) voor dringende medische zorgen. Het OCMW betaalt dan de kosten van de dringende medische hulp aan de zorgverstrekker.

➤➤OCMW Gent ontving in 2013 1.625 nieuwe aanvragen van gezin­ nen zonder wettig verblijf (2012: 1.430). ➤➤5.339 medische kaarten werden in de loop van 2013 afgeleverd (2012: 5.497)

2. PSYCHOLOGISCHE DIENST Cliënten die bij het OCMW aankloppen, hebben vaak onderliggende psychische problemen. Of ze kampen met een verslavingsproblematiek. Een grote groep bevindt zich ook in een negatieve spiraal van generatie­ armoede. Dit maakt dat zij hun problemen niet zelfstandig kunnen overwinnen en hulpverlening op maat nodig hebben. De Psychologische dienst werkt mee aan het proces van sociale activering.

59

3. GESPECIALISEERDE PSYCHOLOGISCHE HULP

AANTAL BEHANDELDE CLIËNTEN IN 2013 2.500 2.000

1.703

1.552

1.714

1.905

1.500 1.000

778

813

853

959

2010

2011

2012

2013

500 0

Aantal gesprekken (minstens 1 uur)

Aantal behandelde cliënten

In 2013 volgde de Psychologische dienst 959 dossiers actief op. Een bevestiging van de stijgende tendens in de jongste jaren. De dienst voerde 1.905 gesprekken (2012: 1.714 gesprekken) van minstens één uur.

60

In 31% van de gevallen behaalde de Psychologische dienst de doelstel­ lingen van de therapie. Een goed resultaat, temeer omdat het om een moeilijk bereikbare doelgroep gaat. De dienst levert dan ook grote inspanningen om zo laagdrempelig mo­ gelijk te werken en zet maximaal in op rechtstreekse communicatie met de doelgroep. De psychologen houden wekelijks zitdagen in de welzijnsbureaus en hun antennes. Indien nodig gaan ze op huisbezoek bij de cliënt. In ruim de helft van de gevallen werken ze ook samen met externe diensten (huisartsen, justitie, psychiaters, wijkgezondheidscentra).

Sinds 2008 zijn Integrale Gezinsbegeleiding (IG), het project Perspectief en de Jongerenwerking ondergebracht in drie Methodische Cellen. De cellen bundelen gespecialiseerde hulpverlening voor respectievelijk multiprobleemgezinnen, (ex-) drugsverslaafden en randgroepjongeren. De maatschappelijk werkers opereren vanuit de zeven OCMW-welzijns­ bureaus, dicht bij de cliënten dus, maar worden centraal aangestuurd en ondersteund door de Psychologische dienst. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat de cliënten te maken krij­ gen met hulpverleners die inhoudelijk gespecialiseerd zijn in hun spe­ cifieke problematiek en meer tijd en ruimte krijgen voor een intensieve begeleiding. 3.a Integrale Gezinsbegeleiding Integrale Gezinsbegeleiding (IG) richt zich tot gezinnen met problemen op verschillende levensdomeinen (gezondheid, financiën, huisvesting, …) en daardoor nood hebben aan opvoedingsondersteuning in de bre­ de zin van het woord. De cel bestaat uit 7 maatschappelijk werkers en een halftijdse intercultu­ reel medewerker. Belangrijke externe partners zijn scholen, medisch pe­ dagogische instituten, de comités bijzondere jeugdzorg en Kind & Gezin. ➤➤In 2013 begeleidde IG 110 gezinnen. ➤➤78% van de gezinnen kreeg opvoedingsondersteuning, op vraag van de ouders. 3.b Jongerenwerking Het doelpubliek van de Jongerenwerking (JOW) zijn 18- tot 25-jarigen die woononstabiel zijn of in het recente verleden onder een maatregel van bijzondere jeugdbijstand vielen.

GEZONDHEID De cel bestaat uit 7 maatschappelijk werkers, die vanuit de welzijns­ bureaus Gent Noord en Gent Zuid werken. Daarnaast volgen twee tra­ jectbegeleiders de jongeren op. Zij leggen de link met het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum (OTC) en de Emancipatorische Werking (via het project Extra Time). Professionele en sociale activering is een belangrijk thema voor deze jongeren. ➤➤In 2013 behandelde JOW 428 dossiers, een stijging met 29% te­ genover 2012 (334). Deze stijging komt niet onverwacht, gelet op de toename van het aantal dossiers binnen bijzondere jeugdzorg. ➤➤152 dossiers werden doorgestuurd naar het OTC, want veel jonge­ ren beschikken niet over de juiste competenties of werkattitudes. ➤➤25 jongeren volgden (tijdelijk) het project Extra Time. ➤➤Door het zwakke profiel van de jongeren kwam 11% terecht in een artikel 60-tewerkstelling, beduidend lager dan het algemeen ge­ middelde (23%). Bedoeling is om in de komende jaren telkens 20 jongeren te laten doorstromen naar ‘Take Off’, een nieuw project van Stad Gent en de VDAB dat een werktraject op maat aanbiedt voor de meest kwetsbare jongeren. ➤➤16% van de jongeren heeft zelf al kinderen. 69% van deze kinde­ ren woont bij hen. JOW ondersteunt deze cliënten in hun taken als ouders. 3.c Perspectief Perspectief wil (ex-)drugsverslaafden in de samenleving (re)integreren via werk. Het project vertrekt hiervoor vanuit een persoonlijke begeleiding, in overleg met de cliënt en aangepast aan diens tempo. Perspectief werkt structureel samen met de vzw Sociale Werkplaats De Sleutel, die gespeci­ aliseerd is in drugshulpverlening. In de cel Perspectief werken 15 maatschappelijk werkers, onder wie 4 trajectbegeleiders van het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum (OTC).

➤➤In 2013 volgde Perspectief 115 actieve dossiers op, waarvan er 37 afgerond raakten. ➤➤Er waren 52 nieuwe aanmeldingen. 37 cliënten werden effectief in begeleiding genomen. AFGESLOTEN DOSSIERS 2013 BINNEN PROJECT PERSPECTIEF Overleden

1

Verhuisd

1

Andere

3

Arbeidszorg

3

Artikel 60

3

Opname

3

Detentie

3

Geen traject naar werk mogelijk

5

Geen hulpvraag meer

5

61

10

Reguliere arbeid 0

2

4

6

8

10

12

Van de 37 afgesloten dossiers kenden er 13 (of 35%) een positieve afloop: 10 cliënten stroomden door naar het normale economische circuit, 3 anderen beëindigden met succes een artikel 60-tewerkstelling. Voor nog eens drie cliënten bleek een arbeidszorgproject een goede oplossing. De cijfers tonen aan dat de specifieke methodiek van Perspectief een meerwaarde heeft voor deze doelgroep.

4. PSYCHOLOGISCHE ONDERSTEUNING BIJ ACTIVERING

62

Maatschappelijk werkers verwijzen meer mensen door naar de Psycholo­ gische dienst in het kader van activering. In 2013 gaf de Psychologische dienst in 228 dossiers (24%) een advies over de werkbekwaamheid van cliënten, die psychische problemen aangaven als belemmering om te werken. Bij 76% van de psychologische begeleidingen was activering (samen zoeken naar mogelijkheden op vlak van hobby, werk, opleiding, …) een thema. Vier jaar geleden was dit maar in de helft van de dossiers het ge­ val. De idee daarachter is dat wie iets om handen heeft, zich beter in zijn vel voelt, aan zelfvertrouwen wint en een hoger zelfbeeld krijgt. Tegelijk is activering een belangrijke factor in de strijd tegen (kinder)armoede. Daarnaast is het noodzakelijk om te werken aan belemmerende psy­ chische problemen, zoals depressie, psychose, partner- en opvoedings­ problemen, misbruik, verslaving, … De psychologen plaatsen elke cliënt op een trap van de activerings­ladder en schatten in welke trap de cliënt kan bereiken na begeleiding.

VERDELING VAN CLIËNTEN OP ACTIVERINGSLADDER Huidige situatie op activeringsladder

Meest haalbare trap op de activeringsladder

2012

2013

2012

2013

Zorg- en hulpverlening

58%

57%

20%

21%

Sociale activering

19%

18%

29%

28%

Arbeidsactivering

11%

12%

20%

18%

Reguliere arbeid

12%

13%

31%

33%

Concreet zegt deze tabel dat 57 % van de cliënten zich nu in de zorg- en hulpverlening bevindt. Na behandeling neemt dit cijfer af naar 21 %. 33 % van de cliënten kan ooit tot reguliere arbeid komen.

GEZONDHEID IN CIJFERS Medische hulp ➤➤ Er werd in 2013 108.592,22 EUR aan medische kosten uitbetaald (2012: 135.940,27 EUR) ➤➤ OCMW Gent ontving in 2013 1.625 nieuwe aanvragen van gezinnen zonder wettig verblijf (2012: 1.430). ➤➤ 5.339 medische kaarten werden in de loop van 2013 afgeleverd (2012: 5.497)

Psychologische hulp Profiel cliënten ➤➤ De psychologen voerden 1.905 gesprekken van minstens één uur (2012: 1.714). 1.525 gesprekken (of 44,5%) gingen niet door omdat de cliënten niet kwamen opdagen. Dat cijfer is vergelijkbaar met vorig jaar. ➤➤ De psychologen gingen 99 keer op huisbezoek bij cliënten die niet op eigen kracht tot in de dienst geraakten. ➤➤ De psychologen behandelden in totaal 959 dossiers (2012: 853). ➤➤ In deze groep was er een instroom van 385 nieuwe cliënten (of 40%). ➤➤ De verhouding man – vrouw bedroeg respectievelijk 449 (47%) en 508 (53%). In 2010 maakten de mannen (met 59%) nog de meerderheid uit. ➤➤ Kinderen en jongeren tot 25 jaar maakten 21% uit van het totaal aantal begeleide cliënten. ➤➤ 348 cliënten (of 36%) hadden een andere etnisch-culturele achtergrond. In 2010 bedroeg hun aandeel 28,5%.

GEZONDHEID GEZONDHEID IN CIJFERS Hulpvragen ➤➤ Bij 76% van de begeleidingen in 2013 was activering een thema. ➤➤ Daarnaast werkten de psychologen rond thema’s als problemen in gezin van herkomst (40%), relatieproblemen (38%), depressie (37%), opvoedings­ problemen (32%) en verslaving (27%). ➤➤ 13% van de cliënten, die langskomen bij de Psychologische dienst, is aan het werk. Na psychologische hulp is dat 33%. ➤➤ 57% van de cliënten bevindt zich in de zorg- en hulpverlening. Na behandeling is dat nog maar 21%. ➤➤ Bij 56% van de cliënten werkt de Psychologische dienst samen met externe partners. ➤➤ Bij 31% van de cliënten werden de doelstellingen van de therapie behaald.

Psychologische ondersteuning (Methodische Cellen) De psychologen sturen de drie Methodische Cellen aan: Integrale Gezinsbegeleiding, Perspectief en de Jongerenwerking

Integrale Gezingsbegeleiding (IG) ➤➤ IG begeleidde 110 gezinnen. Er kwamen 14 nieuwe dossiers bij, 23 werden er afgesloten. ➤➤ Op vraag van de ouders werd vooral opvoedingsondersteuning geboden (75%). ➤➤ Verder bood IG hulp aan ouders met psychische (57%) en verslavingsproblemen (28%), ondersteunde de cel mentaal zwakke ouders (24%), waakte ze over de veiligheid van kinderen (36%) en werkte ze met gezinnen met kinderen tussen 0 en 3 jaar (28%). ➤➤ 82% van de ouders zijn alleenstaanden, 6% bestaat nog uit het kerngezin. ➤➤ 45% ontving leefloon, 32% stond op invaliditeit, 14% was werkloos en 9% was aan het werk. 23 gezinnen namen deel aan één van de projecten van de Emancipatorische Werking, 9 gezinnen kregen begeleiding van het OTC.

Jongerenwerking (JOW) ➤➤ In 2013 behandelde JOW 428 dossiers. ➤➤ 152 dossiers werden doorverwezen naar het OTC. 25 jongeren volgden het project Extra Time van de Emancipatorische Werking. ➤➤ 65% van de jongeren had nood aan budgetbegeleiding of –beheer. 14 jongeren zaten in collectieve schuldbemiddeling, voor 13 anderen was een maat­ regel van voorlopige bewindvoering van kracht. ➤➤ 27% van de jongeren was dakloos. ➤➤ In 43% van de dossiers was er sprake van psychische of psychiatrische problemen. ➤➤ 17,5% van de jongeren studeerde nog. De meesten (73%) probeerden hun secundair onderwijs af te maken, de overige 27% volgde hoger onderwijs. 20% van de jongeren heeft een getuigschrift behaald (2012: 28% ).

Perspectief ➤➤ In 2013 behandelde Perspectief 115 actieve dossiers. ➤➤ 37 dossiers werden in de loop van het jaar afgesloten. ➤➤ Van de 78 actieve begeleidingen die er op 31 december 2013 nog liepen, zat 95% in een activeringstraject. ➤➤ De overige 5% zijn zorgwekkende zorgmijders, voor wie het OCMW vaak de enige link is met de hulpverlening. ➤➤ In 2013 gebeurden 52 nieuwe aanmeldingen. 37 cliënten werden effectief in begeleiding genomen. 9 cliënten zitten nog in een aanloopfase naar Perspectief. De overige werden doorverwezen naar een gepaste hulpverlening.

63

Grijs vlak

64

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks.

We praten rechtopstaand omdat er in zijn studio geen tafel en geen stoelen staan. 425 euro betaalt hij voor die studio, verwarming niet inbegrepen. Hij heeft hinder van de buren en de brievenbus is onzeker. Hij leeft van een werkloosheidsuitkering. Hij moet ook schulden afbetalen, dus van de uitkering blijft niet veel over. “Tot halverwege de maand drink ik mijn koffie met melk en suiker. Daarna wordt het zwarte koffie, of helemaal geen koffie.”

Hij gaat al eens een dag zonder eten. Hij beeldhouwt, met steeds hetzelfde hoopje klei maakt hij elke dag een voet. Eigenlijk wil hij stenen beelden maken, niet alleen van een voet, maar van een hele persoon. Maar als er al geen geld is voor wat meer klei, dan zeker niet voor steen. Op zijn 54ste is hij nog altijd stuntskater - hij skatet van daken of, “op plekken waar je niet mag gaan.” De wieltjes van zijn skeelers zijn versleten en hij heeft geen geld voor vervanging. In telegramstijl schetst hij zijn levensloop. Op zijn negende werd hij door de rechtbank naar een weeshuis verbannen. Op school leerde hij voor kleermaker, maar een jaar voor hij afstudeerde, haalden zijn ouders hem weg. Hij moest werken om hun huis te helpen afbetalen. Hij moest met spoorwegbalken zeulen, balken die zwaarder waren dan hijzelf. Dan naar het leger, waar hij, zoals in het weeshuis, moest vechten om zich staande te houden. “Daarna is het beginnen verkeerd gaan.” Hij is getrouwd. Na acht maanden was het voorbij. Hij is alleen gaan wonen. “Dat kan ik nog altijd niet.” Hij heeft gezworven, is veroordeeld wegens diefstal van een bromfiets, werd betrapt op openbare zedenschennis (twee keer seks op hetzelfde voetbalveld), is dakloos geweest, naar het buitenland gegaan, zelfstandige geworden. Heeft veel alcohol en drugs gebruikt, vooral cocaïne.

DE MORGEN – 30 NOVEMBER 2013

Naast de downs waren er ook wel ups. “Ik heb altijd graag en hard gewerkt. Service gegeven. Meer gedaan dan mensen verwachten. Dat geeft me een warm gevoel.” Hij begon een café in Spanje. Hij runde een café in eigen land, tot vier jaar geleden zijn beste vriend, een kunstenaar, zich daar verhing. Hij was helemaal van slag. “Ik heb alles weggegeven.” Hij kwam in de krakerswereld terecht, werd beboet, is nu al twee jaar in budgetbegeleiding. Hij is vaak kwaad, kwaad dat er mensen op straat moeten slapen, kwaad op de velen die er de kantjes van af rijden, die zich verstoppen en hun uren kloppen, of die in een Mercedes hun voedselhulp ophalen. En hoewel hij het voedsel zelf goed zou kunnen gebruiken, blijft hij weg van de plek waar hij die Mercedes heeft gezien - hij wil niet in dezelfde rij staan als die Mercedesbezitter. Hij was een tijd kwaad op de vriend die zelfmoord pleegde. “Ik ben niet naar zijn begraving geweest.” Hij is niet naar de begrafenis van zijn vader en moeder geweest. Hij zoekt nu met psychologische begeleiding naar de oorzaken van zijn kwaadheid. “Ik heb geen grijs vlak”, zegt hij, “bij mij is alles zwart of wit.” En ook: “Ik pas niet meer op straat. Ik pas nergens meer.”

Ten tijde van de commotie rond bisschop Vangheluwe kreeg hij het benauwd. Hij kreeg flashbacks. Moest terug naar het weeshuis, waar hij de bevestiging vond dat hij zelf was misbruikt. Hij toont foto’s die hij meekreeg, van zichzelf als jonge onschuld, en ook een foto op iets latere leeftijd, al minder engelachtig. Hij heeft zijn hele dossier meegekregen. Hij durft het niet goed in te kijken. Hij heeft wel enkele kaartjes opgemerkt die zijn ouders stuurden om te melden dat ze het te druk hadden om op bezoek te komen. Ze vonden nooit de tijd. Binnenkort begint hij aan een jaarcontract als klusjesman bij een OCMW. Daar kijkt hij naar uit. Hij kan mensen helpen en met het extra geld kan hij verhuizen naar een beter appartement. “Ik heb geen ruggengraat, een uitgesproken mening en een verleden. Ik verneuk dikwijls mijn kansen. Maar nu ga ik mijn uiterste best doen om het wel te doen lukken. Ik doe het voor de mensen die in mij geloven.” Dat wil zeggen, voor zijn begeleiders, die hem, vindt hij, de voorbije jaren buiten verwachting, door dik en dun hebben ondersteund. “Met de juiste mensen rondom mij verzet ik bergen.”

65

VRIJE TIJD

Vrije tijd OCMW Gent wil de drempel naar cultuur en vrije tijd verlagen voor gezinnen die het minder breed hebben. Dat werkt aan twee kanten. Cultuur verzet de zinnen, maar draagt ook bij tot persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie.

1. DE PAGADDER De Pagadder is de vakantiewerking van OCMW Gent en organiseert op­ vang voor kinderen van 3 tot 15 jaar tijdens de schoolvakanties. De Pagadder is er in de eerste plaats voor de kinderen van ouders die in hulpverlening zijn bij het OCMW. Deze mensen vinden vaak de weg niet naar het bestaande jeugdwerk. Voor hen biedt De Pagadder een alter­ natief. Bovendien biedt De Pagadder aan de ouders betaalbare en kwali­ teitsvolle opvang, zodat zij ook tijdens de schoolvakanties volop aan hun activeringsproces kunnen blijven werken. De Pagadder is een belangrijke schakel in de strijd van het OCMW tegen kinderarmoede. Ze doet dit door aandacht te hebben voor het individu­ ele kind en zijn specifieke noden. En door een aantal praktische zaken (verschillende maaltijden per dag voor de kinderen, speciaal busvervoer, reservekledij) te voorzien. In 2013 had ruim 1 op de 3 kinderen uit cliëntgezinnen gedrags-, ontwik­ kelings- en emotionele problemen. Sinds 2013 werkt De Pagadder met een multidisciplinair hulpverleningsplan op maat van kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Ook de ouders krijgen opvoedingsonder­ steuning.

➤➤Speciaal voor deze kinderen gaf een psycholoog van de Psycho­ logische dienst tijdens de grote vakantie 4 groepssessies. Daarop waren telkens 6 kinderen aanwezig. De Pagadder stimuleert kinderen van cliënten om door te groeien als animator bij De Pagadder en (hoger) onderwijs te volgen. Zo kunnen ze de vicieuze cirkel van armoede doorbreken. ➤➤In 2013 kwamen 24 van de 41 animatoren van De Pagadder uit de OCMW-doelgroep. In 2012 startte de Vakantiewerking met een taalbeleid. Iedere week plan­ nen de animatoren taalstimulerende activiteiten voor anderstalige kin­ deren. ➤➤In 2013 organiseerde De Pagadder op 10 woensdagnamiddagen taalactiviteiten voor kinderen en hun anderstalige (groot)ouders. Daar kwamen 14 mensen uit 4 gezinnen op af. De Pagadder investeerde in 2013 ook in intergenerationele activiteiten. Zo deden ze samen activiteiten met de bewoners van de serviceflats ­Antoniushof en gingen ze meermaals op uitstap naar het woonzorg­ centrum Zonnebloem.

67

Ook de kinderen van personeelsleden van OCMW Gent en het AZ Jan Palfijn zijn welkom op de activiteiten van De Pagadder. ➤➤In 2013 kwamen gemiddeld 52 kinderen per dag naar de vakan­ tieopvang.

2. FINANCIËLE ONDERSTEUNING OCMW-cliënten en hun gezinsleden kunnen een financiële ondersteu­ ning krijgen voor activiteiten die de socio-culturele participatie verster­ ken.

68

➤➤In 2013 verleende OCMW Gent aan 991 cliënten een financiële te­ gemoetkoming in het lidgeld van een culturele of sportvereniging, het inschrijvingsgeld voor een jeugdbeweging, een kunstacade­ mie, een pc- of andere vrijetijdscursus, het toegangsgeld voor een toneel- of filmvoorstelling, … En dat voor een totaalbedrag van 165.813 euro.

3. GENTS NETWERK VRIJETIJDSPARTICIPATIE Stad Gent en OCMW Gent richtten samen met armoedeverenigingen het Gents Netwerk Vrijetijdsparticipatie op. Binnen dit netwerk werd het ‘stedelijk regelement 80/20’ uitgewerkt. Dat houdt in dat sociale or­ ganisaties, die zich richten op mensen in armoede, 80 procent van de gemaakte kosten voor deelname aan cultuur, sport of jeugdwerk terug­ betaald krijgen. ➤➤In 2013 betaalde Netwerk Vrijetijdsparticipatie aan een 40-tal orga­ nisaties 80 procent van de kosten terug voor projecten en activitei­ ten, die de vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede verhogen.

4. CULTUUR VOOR 1 EURO Verschillende socioculturele organisaties bieden OCMW Gent gratis tic­ kets aan voor voorstellingen of evenementen. Daarnaast koopt het Net­ werk Vrijetijdsparticiaptie ook zelf tickets aan van culturele organisaties.

OCMW Gent fungeerde ook in 2013 als centraal aanspreekpunt voor het Steunpunt Vakantieparticipatie van Toerisme Vlaanderen. Via dat initiatief kunnen mensen met een laag inkomen tegen een sociaal tarief daguit­ stappen en meerdaagse vakanties reserveren.

De dienst Communicatie beheert dit aanbod en maakt het via folders, brochures of mailings bekend aan OCMW-cliënten, die zich inschreven in de evenementendatabase. Wie geïnteresseerd is, kan een ticket kopen voor de symbolische prijs van 1 euro.

➤➤In 2013 reserveerden 104 cliënten een daguitstap via het Steun­ punt. 14 cliënten boekten een meerdaagse vakantie. 3 cliënten na­ men deel aan een georganiseerde vakantie. Voor het eerst werd er via de Emancipatorische Werking een georganiseerde vakantie voor 80 personen geboekt.

➤➤In 2013 waren er 7.832 1 eurotickets beschikbaar. 1.413 cliënten wa­ ren in de evenementendatabase ingeschreven. ➤➤Van deze 7.832 1 eurotickets werden er 3.585 aangekocht door het Netwerk Vrijetijdsparticipatie. ➤➤Van de aangeboden tickets zijn er 7.012 effectief verkocht. Wat gelijkstaat met een verkooppercentage van 88%. Toppers in 2013 waren de Gentse Winterfeesten, Ben X de Musical en het Festival van Vlaanderen.

VRIJE TIJD DEALLE BAAIGEZINNEN BREIDT UIT ONLINE Het dichten van de digitale kloof is een kerntaak van OCMW Gent. Voor veel mensen is het de normaalste zaak van de wereld om een computer in huis te hebben. Maar in veel kansarme gezinnen is dat niet het geval. De kinderen van die gezinnen dreigen uitgesloten te worden van de informatiemaatschappij. Daarom lanceert OCMW Gent het project ‘Alle gezinnen online’. Gedurende anderhalf jaar krijgen Gentse gezinnen met schoolgaande kinderen een gerecycleerde computer, gratis internet, software plus opleiding en ondersteuning bij vragen. Een proefproject wees eerder uit dat voor schoolgaande kinderen een pc in huis haast onmisbaar is geworden voor het maken van huiswerk. Aan ‘Alle gezinnen online’ werken naast OCMW Gent ook Digipolis, Telenet, vzw Oikonde en het centrum voor basiseducatie Leerpunt mee. www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Digitale-aansluiting-voor100-kansarme-gezinnen

VRIJE TIJD IN CIJFERS OCMW Vakantiewerking ➤➤ De kinderen van cliënten en personeelsleden konden in 2013 52 dagen terecht bij de Vakantiewerking. ➤➤ 251 kinderen uit 131 gezinnen schreven zich in 2013 in voor de Vakantiewerking. Van die groep kwamen 101 kinderen in 2013 voor het eerst naar de Vakantiewerking. ➤➤ 79% van de ouders had een actief dossier bij het OCMW.

IN EURO’S In 2013 was het communiceren over 1 euro-acties goed voor 8.045 euro aan extern gefactureerde kosten (postklaar maken en portkosten). In 2013 kregen 991 cliënten een financiële tegemoetkoming om aan een sociaal-culturele activiteit te kunnen deelnemen. In totaal maakte het OCMW daarvoor 213.177 euro vrij (2012: 241.279 euro).

69

Wilskracht

70

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks.

“Ben ik arm?” Tot ruim een jaar geleden maakte hij deel uit van een internationaal succesrijke muziekgroep. De ene dag in Barcelona. De volgende dag op het vliegtuig naar Jakarta. Niet dat de verloning navenant was. “Ik heb nooit meer verdiend dan 16.000 tot 20.000 euro in een jaar.” En die verloning was niet gegarandeerd. Hij werd per

concert betaald en sommige jaren werd er niet getoerd. Dan werd er onbetaald gewacht en kon hij af en toe aan de slag als dj, goed betaald, vaak in het zwart. Maar hij mocht, als lid van de band, geen eigen muziek maken. “Daarmee zou ik in het vaarwater van de groep komen.” Omdat hij echt wel eigen muziek wou maken, stapte hij uit de band. Hij had zich dat anders voorgesteld. Hij voelde zich weliswaar bevrijd, maar er dook toch ook zoiets op als een zwart gat. “Zolang je bij de groep bent, heb je status.” Eens hij uit de groep was, begon het dj-werk te slabakken. Enkele optredens werden om diverse redenen afgelast. Tijdens de tournees had hij zijn administratie niet verzorgd. Er waren rekeningen blijven liggen, hij had schulden opgebouwd en te weinig officieel gewerkt om stempelgeld te kunnen ontvangen. “Het is dan verleidelijk om in zelfbeklag te verzinken.” Het lag ook voor de hand om werk te zoeken. Hij werkte in de horeca, hij solliciteerde op aanraden van een vriendin voor een baan in kunstencentrum Vooruit. Maar toen hij die job niet kreeg, voelde hij zich opgelucht. “Als mijn vriendin drie dagen werkt, heeft ze de rest van de week niet veel energie over om met haar kunst bezig te zijn. Ik wilde al mijn tijd en mijn energie en mijn overtuiging in mijn muziek stoppen. Het was mijn beslissing om even een beetje te sukkelen.”

DE MORGEN – 12 OKTOBER 2013

Hij kwam bij het OCMW terecht. Dat OCMW stelde een afbetalingsplan voor de schulden samen en paste bij waar zijn inkomsten, samengeteld met die van zijn deeltijds werkende vriendin, onder het leefloon vielen. Het is “genoeg om eten te kopen en af en toe iets te drinken.” De OCMW-tussenkomst zal, denkt hij, van korte duur zijn. Omdat hij zelf binnenkort weer op eigen benen wil staan, maar ook omdat hij bewust niet meestapt in de activeringsstrategie die het OCMW vooropstelt omdat hij niet naar betaald werk zoekt. Eerstdaags treedt hij met enkele stukken muziek naar buiten. Het plan is om met die muziekwerken een carrière als soloartiest te lanceren, waaruit later optredens moeten voortkomen en opdrachten als dj. En als het niet lukt? “Als ik echt geld nodig heb, zal ik wel werk vinden.” Dat is op korte termijn. En als het echt niet lukt, kan hij nog altijd in een baan stappen, al vindt hij het moeilijk werk te verrichten waar hij niet passioneel in gelooft. Terug naar de oorspronkelijke vraag: is hij arm? Neen, vindt hij. Hij heeft weinig geld, dat klopt, maar hij leeft niet geïsoleerd. Hij en zijn vriendin nodigen vrienden bij hen thuis uit om te eten. “Onze vrienden

zijn over het algemeen niet rijk.” “We zijn gelukkig met ons leven.” Ze communiceren met Los Angeles en New York over projecten. Ze denken erover naar het buitenland te verhuizen, ze overwegen een tijdje in Los Angeles te gaan werken. “We blijven niet graag op één plek.” “Ik heb een soort vastberadenheid - ik weet dat ik eruit zal geraken. Ik mag niet bang zijn. Ik moet doen wat ik wil doen. Mijn teksten gaan daarover: niet opgeven. Als er iets in je zit, moet je het er laten uitkomen. Pure wilskracht helpt je vooruit. Als je in iets gelooft, moet je niet twijfelen.”

71

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN

Zorg en wonen voor senioren Zorg en wonen voor senioren behoort tot de kerntaken van OCMW Gent. Senioren hebben het recht een eigen invulling aan hun leven te geven. OCMW Gent ondersteunt hen daarin maximaal. Concreet wil dat zeggen: hun zelfredzaamheid behouden en verstevigen, hun kansen op een zelfstandig leven vrijwaren, hen helpen om sociale contacten te onderhouden en hen volwaardig deel laten uitmaken van de samenleving. In alle levensfases van de senioren speelt OCMW Gent een rol van be­ tekenis. Actieve en zelfstandige senioren kunnen terecht in het lokaal dienstencentrum voor informatie, activiteiten en zorg. Wie wel nog zelf­ standig kan wonen, maar in zijn huidige woning niet goed meer uit de voeten kan, kan kiezen uit een brede waaier van kwaliteitsvolle, aange­ paste assistentiewoningen. En voor senioren die niet langer zelfstandig kunnen wonen, zijn er de vier woonzorgcentra.

BEZOEKERSAANTALLEN LDC 2010-2013 12.000 10.000 8.000

73

6.000 4.000

1. TIEN LOKALE DIENSTENCENTRA – VOOR KWALITEITSVOL THUIS WONEN

a. informatie over hulp- en dienstverlening; b. organiseren van (intergenerationele) activiteiten en cursussen om bezoekers te stimuleren actief te blijven en een sociaal netwerk uit te bouwen. c. aanbieden van zorg op maat.

3.004

2.516

2.369

2.000 0

De lokale dienstencentra (ldc) hebben als doel de buurtbewoners – en dan met name de senioren – zo lang mogelijk thuis te laten wonen in de best mogelijke omstandigheden. Ze beschikken daarvoor over een uitgebreid aanbod van dienstverlening, dat op drie grote pijlers rust:

11.370

11.160

10.408

2010

Totaal bezoekers

2012

2013

Totaal nieuwe bezoekers

In dit overzicht is het cijfer van 2011 bewust weggelaten. Het nieuwe registratiesysteem werkte toen nog niet optimaal en leverde onbetrouwbare gegevens op. De bezoekers van het nieuwe ldc De Knoop zijn hierin evenmin verwerkt. Dat ldc is pas operationeel sinds november 2013 en beschikt nog niet over actuele cijfers. Tegenover 2010 is er een stijging van het totale aantal bezoekers met 962 (of ruim 9%) tot 11.370. Het aantal nieuwe bezoekers nam tegenover 2010 met 21% af. Een mogelijke conclusie is dat bezoekers trouwer worden en dat in sommige centra een verzadiging optreedt. Tegenover 2012 is er bij de bezoekers een stijging van het aantal 80-plussers met 214, tot 1.914 bezoekers. Dat heeft wellicht te maken met de extra aandacht voor deze groep. Ook de groep van jonge senioren (50-59 jaar) blijft erop vooruitgaan (+ 59% in vergelijking met 2010).

DE KNOOP IN LEDEBERG IS HET TIENDE LOKAAL DIENSTENCENTRUM En toen waren ze met tien. In december 2013 opende in Ledeberg De Knoop de deuren, het tiende lokaal dienstencentrum van OCMW Gent. De Knoop richt zich specifiek op Ledeberg en de wijk MoscouVogelhoek, waar een antennewerking wordt opgestart. De Knoop is ondergebracht in De Welzijnsknoop, een nieuwbouw langs de Hundelgemsesteenweg die diverse sociale voorzieningen huisvest: het welzijnsbureau van Ledeberg, het sociaal restaurant De Knoop, het Buurtwerk en de Woonwinkel van Stad Gent, het jeugdwelzijnswerk vzw Jong en een consultatiebureau van Kind en Gezin.

74

Samenwerken met buurtverenigingen De Knoop neemt bijna de hele eerste verdieping van het gebouw in. Blikvangers zijn een grote polyvalente ruimte, een volledig uitgeruste keuken voor bak- en kookcursussen en een sportzaal met douches en kleedkamers. Een schitterende accommodatie die De Knoop ook openstelt voor de vele buurtverenigingen in Ledeberg. Een kennismakingsweek begin december liet alvast het beste verhopen, want die bracht al 200 buurtbewoners op de been.

Lees meer over De Knoop en De Welzijnsknoop in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Opening-Welzijnsknoop

OUDSTE LOKAAL DIENSTENCENTRUM VAN VLAANDEREN IN NIEUW JASJE GESTOKEN In 2013 werd 40 jaar lokale dienstencentra in Vlaanderen gevierd. En dit dankzij Ten Hove in Gent, dat in februari 1973 als eerste in Vlaanderen de deuren opende.

Een vernieuwde ontmoetingsruimte en cafetaria, een heraangelegd terras en een nieuwe onthaalbalie zijn de blikvangers van Ten Hove ‘nieuwe stijl’.

Het werd voor Ten Hove een bijzonder heuglijke verjaardag, want tegelijk mocht het lokaal dienstencentrum in 2013 zijn intrek nemen in een grondig gerenoveerd gebouw.

U leest meer over de verbouwingen in Ten Hove in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/In-de-pers-HeropeningTen-hove

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN Promoteam

VRIJWILLIGERS 2011-2013 1.500 1.250 1.000

1.040

1.040

804

Zij zijn op beurzen en andere grote evenementen aanwezig met een info­stand en maken er promotie voor de lokale dienstencentra.

750 500

Pool van pc-vrijwilligers

250 0

Bezoekers en vrijwilligers zijn de beste ambassadeurs voor een lokaal dienstencentrum. Daarom bestaat er een promoteam met uitsluitend vrijwilligers.

2011

2012

2013

Een lokaal dienstencentrum kan vandaag niet meer gerund worden zonder de hulp en steun van vrijwilligers. De jongste jaren was er een gestage toename van het aantal vrijwilligers (+ 29% tov 2012). In 2013 bleef het aantal vrijwilligers stabiel. De groei is niet onbeperkt. Want het kwaliteitsvol coachen van vrijwilligers vraagt ook heel wat aandacht. De meeste vrijwilligers zijn 60 tot 69 jaar oud. Maar er zijn ook behoorlijk wat 80-plussers (114 in 2013), wat wijst op een langdurig engagement.

Vrijwilligers worden almaar meer volwaardige medewerkers, die grote verantwoordelijkheden krijgen toevertrouwd. In die zin evolueren ze meer en meer in de richting van ‘vrijwillige medewerkers’. Dat bleek ook uit een aantal initiatieven in 2013. Onthaalvorming Zoals nieuwe personeelsleden van het OCMW kunnen nieuwe vrijwilli­ gers nu ook een onthaalvorming volgen. Daarin krijgen ze uitleg over de doelstellingen van een lokaal diensten­ centrum, over wat hun vrijwilligersstatuut inhoudt en wat er van hen wordt verwacht. ➤➤De onthaalvorming vond in 2013 2 keer plaats. Een 50-tal vrijwil­ ligers nam hieraan deel.

De lokale dienstencentra bouwden in 2013 een pool van computervrij­ willigers uit. Zij verzorgen in alle centra de cursus ‘computer voor begin­ ners’. Samen bepaalden ze hoe de cursus er moet uitzien. Ook voor de gebruikers leverde dat tal van voordelen op. Vroeger werk­ ten de lokale dienstencentra voor computercursussen samen met het volwassenenonderwijs. Daardoor waren ze gebonden aan zaken zoals aantal lesuren en cursisten. Flexibel en laagdrempelig Met vrijwilligers kunnen de centra veel flexibeler en laagdrempeliger werken, op maat van de cursisten. Zoals lesgeven aan 3 mensen gedu­ rende 5 namiddagen. Volstaat dat niet, dan worden het 6 namiddagen. Scherpe prijs Bovendien slaagden de dienstencentra erin om zo de prijs serieus te drukken. Tegen een zeer scherpe prijs kan iedereen nu een computer­ cursus voor beginners volgen. Daarmee komen de lokale dienstencentra tegemoet aan één van hun kerntaken, het dichten van de digitale kloof. Digitale Talent Punten Alle lokale dienstencentra zijn trouwens ook Digitale Talent Punten, met openbare computerruimtes waar bezoekers gratis op het internet kun­ nen en op ondersteuning van vrijwilligers kunnen rekenen.

75

DE HORIZON BRENGT OUDE EN JONGE GROENE VINGERS SAMEN VOOR BALKONTUINIEREN De Horizon bracht in de lente oud en jong samen voor het project ’Tuinieren op de balkonnen’. Het gaat dan om de balkons van de appartementen boven De Horizon, waar vooral oudere mensen wonen. Leerlingen van freinetbasisschool Het Trappenhuis plus bezoekers van De Horizon en bewoners van de flats onderhouden samen de groente- en kruidenbakken die op de balkons zijn geplaatst. De oogst van de bakken werd later op het jaar gebruikt voor een buurtpicknick in De Horizon.

waaraan beide leeftijdsgroepen voldoening beleven. Zulke activiteiten leiden tot een beter wederzijds begrip en respect voor elkaar en dragen bij tot een meer solidaire samenleving. Vandaar dat OCMW Gent zo sterk inzet op deze intergenerationele projecten. U leest meer over dit project in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Tuinieren-op-de-balkonnen Ook over de vele intergenerationele projecten leest u meer op www.ocmwgent.be/OCMW/Senioren/Jong-en-oud

Intergenerationeel ‘Tuinieren op de balkonnen’ is een mooi voorbeeld van een inter­ generationeel project , dat oud en jong samenbrengt in een activiteit

76 DE WATERSPIEGEL HEEFT ZIJN EIGEN CALENDAR GIRLS

ACTIEF OUDER WORDEN

Lokaal dienstencentrum De Waterspiegel ging dit jaar de succesfilm ‘Calendar Girls’ achterna, waarin vrouwen van middelbare leeftijd discreet uit de kleren gaan voor een naaktkalender voor het goede doel.

Actief ouder worden houdt mensen fit en gezond, brengt hen met andere mensen in contact en zorgt ervoor dat ze betrokken blijven bij de samenleving.

Voor hun eigen kalender ‘Ongekende schoonheid’ lieten 23 vrouwelijke vrijwilligers van De Waterspiegel zich van hun meest frivole en sexy kant zien. Want op schoonheid staat geen leeftijd.

Over actief ouder worden leest u meer op www.ocmwgent.be/OCMW/Senioren/Actief-ouder-worden

Met de kalender wilde De Waterspiegel zijn ruim 120 vrijwilligers bedanken voor een jaar hard en belangeloos werken. U leest hierover meer in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/De-Calendar-Girls-van-DeWaterspiegel

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN 1.a Dienstverlening

1.b Aanwezig zijn voor alle Gentenaars

Dienstverlening omvat pedicure, manicure, haar- en gelaatsverzorging, hulp bij boodschappen, vervoer, thuiszitters- of surplusactiviteiten (voor senioren die nog moeilijk in het ldc geraken), warme maaltijden, de tele­ foonster (waarbij een vrijwilliger kwetsbare senioren opbelt) plus buurten huishoudelijke hulp. DIENSTVERLENING LOKALE DIENSTENCENTRA 2013 25.000 21.030

20.000

14.403

15.000 10.000

Aantal deelnemers

Zo waren er in 2013 antennes in: • de Kanaaldorpen; • Oostakker; • Nieuw Gent; • Moscou-Vogelhoek, • Sint-Denijs-Westrem en Afsnee.

r oo nst e

isz

itte

rsa

cti

vit eit en

Ve rvo er

279

Tel ef

673 407

565

Th u

pe n sch ap bo od bij

Hu lp

ela en g

456

Ha

ar-

342 1.128

ats ver zor gin g

nic u

re

168 316

Ma

Ped ic

ure

0

982

Om zo dicht mogelijk bij de mensen te staan, richten de lokale diensten­ centra antennes op in buurten die ver van het dienstencentrum liggen.

Zitten in de pijplijn voor 2014: • Wondelgem; • Brugse Poort; • Rabot.

6.925

4.712

5.000

Antennewerking

Aantal prestaties

Daarnaast serveerden de lokale dienstencentra 37.176 warme maaltijden (een daling met 2% tegenover 2012). De verzorgenden van de ldc presteerden in 2013 13.062 uren huishoudelijke hulp, bijna even veel als in 2012. Qua vervoer is er een terugval van het aantal prestaties met 10%. Grootste probleem daar is om voldoende vrijwilligers te vinden. Het aantal deelnemers aan thuiszittersactiviteiten steeg dan weer met 123%. Dat heeft te maken met de opvolging van senioren die bezoek kregen in het kader van het project ‘eenzaamheid’ (zie verder in dit hoofdstuk).

De antennes werken vanuit dezelfde visie als het lokaal dienstencentrum. De maatschappelijk werker gaat bij de bewoners op huisbezoek of ze kunnen met hun vragen en problemen bij hem of haar terecht op zit­ dagen. Op stap met het Nederlands Taal is vaak een drempel om deel te nemen aan activiteiten en het buurt­ leven. Daarom loopt in de meeste dienstencentra het project ‘Op stap met het Nederlands’. Bedoeling is om buurtbewoners, die het Nederlands niet goed machtig zijn, samen te brengen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt het gebruik van het Nederlands in dagelijkse situaties gestimuleerd. Dit project loopt in samenwerking met het Huis van het Nederlands en Leerpunt.

77

➤➤In 2013 waren er 246 bijeenkomsten voor ‘Op stap met het Neder­ lands’. ➤➤In totaal namen hieraan 86 personen deel (2012: 57). 1.c Innovatieve projecten Voor senioren die moeilijk de weg vinden naar het lokaal dienstencen­ trum of zeer specifieke hulp op maat nodig hebben, zijn er projecten om hen naar de centra te leiden of om hen te ondersteunen. Het project ‘Voorkomen van eenzaamheid’ detecteert eenzame seni­ oren (80-plussers) door hen systematisch te bezoeken. Bedoeling was om tegen eind 2013 de kaap van 5.000 huisbezoeken te halen. De lokale dienstencentra volgen de risicopersonen verder op.

78

➤➤In 2013 werden 646 huisbezoeken afgelegd. 138 senioren werden verder opgevolgd. ➤➤Met 5.169 huisbezoeken tussen 2008 en 2013 werd het vooropge­ stelde doel van 5.000 huisbezoeken ruimschoots gehaald. 1.664 senioren werden verder opgevolgd door de lokale dienstencentra. Het project ‘Ergo aan huis’ zorgt er met huisbezoeken voor dat senioren dankzij vaak kleine aanpassingen aan hun woning zo lang mogelijk veilig en zelfstandig thuis kunnen wonen. ➤➤De ergotherapeuten deden in 2013 633 interventies bij 268 ver­ schillende cliënten. ➤➤Tussen 2008 en 2013 werden 2.269 senioren ondersteund (streef­ doel was 2.500).

De woonzorgzone Ledeberg is een integraal woonzorgconcept, waar senioren een beroep kunnen doen op allerlei diensten (boodschappen, thuiszorg, maaltijden, vervoer, …) waardoor ze zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Het project hield eind 2013 op te bestaan. De werking ervan wordt over­ genomen door het nieuw lokaal dienstencentrum De Knoop. ➤➤In 2013 gebeurden er 337 huisbezoeken (o.m. om vereenzaamde senioren te detecteren). In het kader van ‘ergo aan huis’ vonden er 105 huisbezoeken plaats. Aan het woonzorgloket kwamen 144 mensen langs. In het kader van de telefoonster waren er 231 tele­ fonische contacten. Het project ‘Psycholoog aan huis’ heeft als doel senioren met psychi­ sche problemen (zoals depressies) op te sporen en te begeleiden. Het project loopt in de lokale dienstencentra De Boei, De Waterspiegel en De Thuishaven. ➤➤In 2013 begeleidde de psychologe van het project 159 senioren met psychische problemen. Het project ‘Toeleiden ECM-senioren naar de reguliere zorgsector’ wil de drempel naar het lokaal dienstencentrum verlagen voor senio­ ren van etnisch-culturele minderheden (ECM). De lokale dienstencentra werken hiervoor samen met lokale netwerken en sleutelfiguren. ‘Op stap met het Nederlands’ is een activiteit die binnen dit project past. ➤➤Bij 22 verschillende cliënten werden er huisbezoeken gedaan. In samenwerking met het Intercultureel Netwerk Gent waren er voor­ drachten voor Turkse vrouwen over thuiszorg en pensioenen.

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN

2. DRIE AANGEPASTE WOONVORMEN – VOOR AANGEPAST ZELFSTANDIG WONEN Uit het seniorenbehoeftenonderzoek 2011 blijkt dat ruim 85% van de Gentse senioren in een huis of appartement woont, dat matig of niet is aangepast. Verhuizen is door het schaarse aanbod van seniorenwonin­ gen niet vanzelfsprekend.

16 plaatsen voor kortverblijf, 17 plaatsen in het dagverzorgingscentrum Heiveld en 2 woningen voor nachtopvang. 3.a Aanvragen en Opnames AANVRAGEN VOOR OCMW-WOONZORGCENTRA 1.400

OCMW Gent beschikt over 120 aangepaste woonvormen (of assistentie­ woningen), die geschikt zijn voor senioren die in een aangepaste woon­ omgeving nog voldoende zelfstandig zijn. ➤➤Serviceflats Antoniushof heeft 48 flats voor alleenstaanden, 34 flats voor echtparen en 6 flats voor senioren met een beperking. Senio­ ren ouder dan 65 jaar die nog voldoende zelfredzaam zijn, kunnen hier terecht.

1.200 1.000 800 600

➤➤Seniorenflats Ter Pielvaecx in het Sint-Elisabethbegijnhof telt 12 flats van gemiddeld 65 m2. Het gaat om een vorm van groeps­ wonen waarbij de bewoners bereid moeten zijn elkaar te helpen.

3. VIER WOONZORGCENTRA – VOOR BEGELEID WONEN De vier woonzorgcentra van OCMW Gent zijn moderne, hedendaagse gebouwen met de meest aangepaste zorg- en dienstverlening. Zo willen de woonzorgcentra (wzc) een aangename en kwalitatief hoogstaande woon-, leef- en zorgomgeving zijn voor Gentse senioren die niet langer zelfstandig kunnen leven. De vier woonzorgcentra beschikken over 603 bedden. Daarnaast zijn er

681

859

368

337

396

2011

2012

2013

400 200

➤➤Assistentiewoningen Wibier bestaat uit 20 woningen en richt zich tot koppels, van wie één van de partners hulpbehoevend is. Als een van de partners overlijdt, mag de ander er blijven wonen.

884

0

Kortverblijf en nachtopvang

Woonzorgcentra

In 2013 werden 396 aanvragen voor opname in een woonzorgcentrum goedgekeurd door het Bijzonder Comité van de Sociale Dienst (BCSD). Deze mensen belanden op een wachtlijst. Zwaar zorgbehoevenden krijgen voorrang. Zij krijgen gemiddeld drie maanden na het akkoord van het BCSD een plaats. De aanvragen voor het dagverzorgingscentrum stegen met meer dan een kwart. Van de 859 aanvragen ging bijna drie vierde (631) passief, onder meer wegens plaatsgebrek of omdat de betrokke zijn aanvraag introk.

79

BEWONERS ANTONIUSHOF VOEREN MUSICAL OP TIJDENS SENIORENWEEK

ERFGOEDDAG Dat de senioren van het Antoniushof nog zeer actief zijn, bewezen ze ook op Erfgoeddag. Samen met studenten van de kunsthumaniora Sint-Lucas werkten ze aan maaksels, die op Erfgoeddag werden tentoongesteld in de hall van het OCMW-hoofdbestuur in Onderbergen. Maaksels, omdat het veel meer was dan alleen maar een kunstwerk maken. Vertrekkend vanuit de interesses en handigheden kon alles: dansen, filmen, tekenen, hoeden maken, breien, kunstige cupcakes maken of een taart bakken.

80 Onder het motto ‘Oud is niet out’ voerden 18 bewoners van het Antoniushof tijdens de Seniorenweek 2013 een musical op. De oudste actrice was 90! In ‘Een reis door de wereld van de musical’ playbackten de bewoners een 20-tal bekende musicalnummers, zoals ‘Singin’ in the Rain’ of ‘Somewhere over the Rainbow’. Het resultaat was een wervelende show, die drie keren speelde voor een uitverkochte zaal! De bewoners beleefden naar eigen zeggen de tijd van hun leven. Andere bewoners werkten mee achter de schermen, bv. bij het maken van de kostuums.

U leest meer over deze activiteiten in de persberichten op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Bewoners-serviceflatsvoeren-musical-op en www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Kunsthumianorastudentenen-senioren-verenigd-in-tijdelijk-kunstatelier

BEZORGDE BUUR In het Antoniushof werd in 2013 ook het BB-project, Bezorgde Buur, uitgebouwd. De bewoners werden aangespoord om extra aandacht te besteden aan hun buren. Zo werd het sociaal netwerk in het serviceflatcomplex verstevigd.

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN WACHTLIJSTEN WOONZORGCENTRA VOLGENS ZORGPROFIEL

Dat vertaalt zich in allerlei aanstekelijke projecten, die een positief beeld van de woonzorgcentra ophangen, die de buitenwereld naar binnen brengen en die een verbinding leggen met de buurt en met jongere generaties. Zo wordt het imago van het woonzorgcentrum verbeterd en wordt de schrik voor een opname weggenomen.

600 500

48 28

400

186

55 34 187

300 156

200

41 20

34 46 23

125

100

160

142

88

11 21

14 15

2011 D

2012

129

0 O

A

2010 B

C

Cd

2013

Sinds 2012 is een nieuw opnamebeleid van kracht, waarbij personen met een laag zorgprofiel (A of O) in principe niet meer worden ingeschreven op de wachtlijst. Mensen die er nog op staan, zijn deel van een echtpaar waarvan de partner zwaar zorgbehoevend is. In 2013 werd een nieuw profiel, het D-profiel, ingevoerd. Ook deze mensen komen in aanmerking voor opname. Daardoor is het aantal personen op de wachtlijst licht gestegen ten opzichte van 2012, van 253 naar 277.

3.b Meer dan u denkt! De vier woonzorgcentra van OCMW Gent leveren al jaren grote inspan­ ningen om een tweede thuis te zijn voor hun bewoners. Meer huiselijk­ heid en meer zelfstandigheid voor de bewoners zijn de twee pijlers van deze nieuwe zorgfilosofie. De woonzorgcentra zijn open, warme huizen, waar de bewoners en hun familie centraal staan en zich thuis voelen. Waar iedereen welkom is. Waar de bewoners hun woning naar eigen smaak kunnen inrichten en onbe­ perkt bezoek kunnen ontvangen. En waar plaats is voor amusement, voor lekker eten en drinken, voor cultuur.

81

ZUIDERLICHT WORDT VIJFDE OCMW-WOONZORGCENTRUM

87-JARIGE BEWONER VAN DE VIJVERS MAAKT TENTOONSTELLING OVER BEZETTING EN BEVRIJDING VAN GENT

Zuiderlicht, zo heet het nieuwe, vijfde woonzorgcentrum van OCMW Gent dat over enkele jaren in Mariakerke de deuren opent. Om tot die naam te komen, verscheen in het tijdschrift van de lokale dienstencentra Wijs en in het stadsmagazine een oproep. 131 burgers gaven 323 verschillende namen door. Een jury van ouderen en jongeren koos hieruit 5 namen. De eindbeslissing lag bij het OCMW-bestuur, dat ging voor Zuiderlicht.

82

Zuiderlicht is een warme verwijzing naar de vlakbij gelegen Planetenwijk en naar de fraaie ligging van het woonzorgcentrum aan de Zuidbroek midden in het Mariakerkse groen, maar toch op een steenworp van het centrum van de deelgemeente. 144 woongelegenheden Zuiderlicht wordt een modern maar huiselijk gebouw, opgedeeld in verschillende leefgroepen met elk hun eigen open keuken, leefterras en binnentuin. Er is plaats voor 144 senioren. De bouwaanvraag is begin 2014 ingediend. Het OCMW hoopt begin 2015 de eerste steen te kunnen leggen. Als alles volgens schema verloopt kunnen de eerste bewoners begin 2017 hun intrek nemen in Zuiderlicht. 95 nieuwe jobs Het nieuwe woonzorgcentrum is ook goed nieuws voor de werkgelegenheid in het Gentse, want het creëert ongeveer 95 nieuwe jobs. In de tweede helft van 2015 verschijnen de eerste vacatures.

Actief ouder worden? U hoeft er Valentin Jamart niets over te vertellen! De 87-jarige bewoner van De Vijvers stelde, samen met het woonzorgcentrum, de tentoonstelling ‘Gent-oorlog-bezetbevrijd’ samen. Valentin is een verwoed verzamelaar van oorlogsmemorabilia en stichtend lid van de vzw Yeomanry, die tijdens de opening een spectaculaire roadshow verzorgde met militaire oldtimers. Bewoners, familie, bezoekers en buurtbewoners kregen de kans om met een authentiek legervoertuig een rondrit te maken door Gentbrugge en Ledeberg. De tentoonstelling ging in de eerste plaats over de bezetting en bevrijding van Gent tijdens WO II, maar ook de Koreaanse oorlog in de jaren 50 en de huidige vredestroepen kwamen aan bod. Bezoekers die dat wilden, kregen een rondleiding van Valentin. U leest meer over deze unieke tentoonstelling in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Wzc-De-Vijvers-steltvoor-Gent-oorlog-bezet-bevrijd

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN DE LIBERTEYT BRENGT IN MIXED WORLDS VERSCHILLENDE GENERATIES MET ELKAAR IN CONTACT VIA MULTIMEDIA De Liberteyt startte in 2013 met het project ‘Mixed Worlds’, een toonbeeld van samenwerking over de generaties heen. Aan het project nemen deel: • de bewoners, hun familie en personeelsleden van wzc De Liberteyt; • de leerlingen uit het vierde, vijfde en zesde leerjaar van basisschool De Regenboog uit Wondelgem plus hun leerkrachten en ouders; • deeltijds lerende jongeren van Job en Co; • senioren uit de buurt. Babbelsalon Zo volgen bewoners van De Liberteyt een les of een spreekbeurt in De Regenboog, helpen jongeren mee in het woonzorgcentrum, delen jong en oud ervaringen in het babbelsalon en onderhouden ze samen het nieuwe insectenhotel in de tuin van De Liberteyt. Eigen blog Via een eigen blog, www.mixedworldswondelgem.blogspot.be, brengen de jongeren en hun leerkrachten verslag uit over hun gezamenlijke activiteiten, interviewen ze bewoners en leiden ze buitenstaanders virtueel rond in het wzc. Skypen Ook voor de bewoners ging dankzij het creatief inzetten van multimedia een nieuwe en opwindende wereld open: patience spelen op de tablet, hun oude woning opzoeken via Google Street View, een selfie maken, skypen met de buitenwereld, ...

83 Lees meer over het project op www.ocmwgent.be/OCMW/De-liberteyt/Woonzorgcentra-Deliberteyt-Senioren-in-beeldprojecten/Woonzorgcentra-De-liberteytSenioren-in-beeldprojecten-Mixed-Worlds Neem ook eens een kijkje op de Facebookpagina van De Liberteyt, https://www.facebook.com/wzc.deliberteyt?fref=ts#!/ wzc.deliberteyt/photos_albums

BEWONER MET DEMENTIE VAN HET HEIVELD LAUREAAT EXPO PAVILJOEN 13 Georges Van Hyfte, een 67-jarige bewoner met dementie van Het Heiveld, werd door een jury tot winnaar uitgeroepen van de ‘Groote Gentsche Tentoonstelling Paviljoen 13’, die eind 2013 in de SintNiklaaskerk liep. Georges was vroeger een zeeman lange omvaart. Samen met kunstenaar Bert Vervaet verwerkte hij zijn herinneringen aan zijn vele reizen en aan de bars en bordelen aan land in een maquette, ‘de hut van Georges’.

84

Vergeten Kracht De onderscheiding is meteen de bekroning van ‘Vergeten kracht’, een project dat Bert Vervaet enkele jaren geleden opstartte in Het Heiveld. Via kunst in de ruime zin van het woord haalde hij de identiteit van bewoners met dementie weer naar boven. Door zich uit te drukken in woord, beeld, tekeningen, muziek of schilderijen werden hun verloren gewaande herinneringen, passies en talenten weer levend. Eén van de bewoners van Het Heiveld met wie Bert Vervaet samenwerkt, is Georges Van Hyfte. Georges werkte vroeger in de machinekamer van grote zeeschepen, waarmee hij alle continenten bevaren heeft. De herinneringen aan de vreemde volkeren en landschappen die hij zag, de fantastische belevenissen die hij meemaakte vinden nu hun weg in schilderijen, tekeningen, plannen. Georges laat op die manier meekijken in zijn hoofd, hij wordt weer even meester over zijn gedachten.

Een liefje in elke haven ‘De hut van Georges’ is samengesteld uit de herinneringen die Georges bewaart aan de interieurs van de vele bars en bordelen waar hij overal ter wereld is geweest. Want zoals elke zeeman had hij in elke haven een liefje. Een paviljoen ook dat symbool staat voor een begrijpender en dementievriendelijker Gent. En het laatste hoofdstuk van dit mooie verhaal is nog niet geschreven. Want een Griekse architecte wil het paviljoen van Georges ook effectief bouwen. Lees er meer over in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/Bewoner-Het-Heiveldlaureaat-expo-Paviljoen-13 Over ‘Vergeten Kracht’, verneemt u meer op www.ocmwgent.be/OCMW/Het-heiveld/Woonzorgcentra-Hetheiveld-Senioren-in-beeldprojecten/Woonzorgcentra-Het-heiveldSenioren-in-beeldprojecten-Vergeten-kracht

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN ZONNEBLOEM ZINGT VOOR MUSIC FOR LIFE 2013 In het kader van Music for Life, de jaarlijkse eindejaarsactie van Studio Brussel voor het goede doel, brachten ‘Homo Turisticus’ Jan Matthys en de Gentse kleinkunstgroep Hermitage een bezoek aan het woonzorgcentrum Zonnebloem om er samen met de bewoners een liedje te zingen. Het werd ‘Alleen de liefde kan u redden’, één van de bekendste nummers van Hermitage. Intergenerationeel Ook de leerlingen van basisschool Sint-Vincentius uit Zwijnaarde werkten mee aan het clipje, zodat het tegelijk een toffe activiteit met jong en oud werd. Op 31 december 2013 hadden al 8.500 bezoekers van YouTube het filmpje bekeken. U vindt de clip via deze link, www.youtube.com/watch?v=_mPRSEJeX8k

85

ZORG VOOR SENIOREN IN CIJFERS 9 lokale dienstencentra Bezoekers en vrijwilligers ➤➤ De lokale dienstencentra kregen 11.373 unieke bezoekers over de vloer. ➤➤ 66 procent is tussen de 60 en 79 jaar oud. ➤➤ 1.040 vrijwilligers hielpen een handje mee.

Bezoekers en vrijwilligers

86

➤➤ Er werd aan 982 mensen 4.712 keer voetverzorging verstrekt. ➤➤ 168 bezoekers kregen een manicure, goed voor 316 prestaties. ➤➤ 342 bezoekers maakten in totaal 1.128 keer gebruik van haar- en gelaats­ verzorging. ➤➤ Er werden 37.176 warme maaltijden geserveerd. ➤➤ 456 mensen kregen in totaal 6.925 keer hulp bij boodschappen. ➤➤ Huishoudelijke hulp was goed voor 13.063 prestatie-uren. ➤➤ 565 bezoekers deden een beroep op het ldc voor vervoer, wat goed was voor maar liefst 21.030 ritten (een daling met ruim 10% tegenover 2012). ➤➤ De telefoonster bereikte 279 gebruikers. ➤➤ Het aantal deelnemers aan thuiszittersactiviteiten steeg met 123% tot 63.

IN EURO’S De opbrengsten van recreatieve, vormende, informatieve en hygiënische activiteiten in de lokale dienstencentra en woonzorgcentra bedroegen 2.013.600 euro (2012: 1.891.353 euro). Dit stelt de centra in staat om deze activiteiten in belangrijke mate zelf te financieren en om nieuwe initiatieven op te starten.

4 woonzorgcentra Verblijf ➤➤ De 4 woonzorgcentra bieden 603 erkende plaatsen voor langdurig verblijf en 16 plaatsen voor kortverblijf. Het Heiveld heeft als enige een dagverzorgingscentrum met 17 plaatsen. ➤➤ De grootste groep bewoners is tussen de 80 en 90 jaar oud. ➤➤ 8 bewoners vierden in 2013 hun eeuwfeest. ➤➤ De meeste gebruikers van het dagverzorgingscentrum zijn tussen de 80 en 90 jaar oud. ➤➤ 72 procent van de bewoners is vrouwelijk. ➤➤ De Vijvers heeft als enig wzc echtparenkamers, wat het relatief hoge aantal koppels (16) verklaart. ➤➤ Het gemiddelde bezettingspercentage in de wzc bedroeg 99%. ➤➤ Bewoners verblijven gemiddeld 3,3 jaar in een wzc. ➤➤ 205 vrijwilligers ondersteunden mee de werking van de wzc. Het dagverzorgingscentrum kon een beroep doen op 4 vrijwilligers.

Aanvragen ➤➤ In 2013 resulteerden 396 aanvragen voor opname in een woonzorgcentrum in een goedkeuring (2012: 337). ➤➤ Van die 396 goedgekeurde aanvragen, gingen er 116 passief. Dat wil zeggen dat de betrokkenen naar een privérusthuis gingen, thuis bleven wonen of bij familie, of vóór de opname overleden. ➤➤ 130 aanvragen van mensen met een licht zorgprofiel, werden doorverwezen naar het lokaal dienstencentrum (2012: 94). ➤➤ In 2013 stonden 277 mensen op de wachtlijst (2012: 253). ➤➤ Het aantal aanvragen voor kortverblijf steeg van 681 naar 859. Er gebeurden 228 effectieve opnames. (2012: 241).

ZORG EN WONEN VOOR SENIOREN ZORG VOOR SENIOREN IN CIJFERS 3 aangepaste woonvormen IN EURO’S OCMW is in 2013 financieel tussengekomen voor 729 senioren (2012: 721) in een woonvoorziening, voor een totaal bedrag van 2,68 miljoen euro (2012: 2,32 miljoen euro). Een bewoner in een woonzorgcentrum kost per dag ongeveer 150 euro. De dagprijs die de bewoner zelf betaalt (gemiddeld gerekend over de 4 woonzorgcentra), bedraagt 52,50 euro. De ziekteverzekering komt voor 59 euro tussen. Na verrekening van de subsidies blijft van de 150 euro nog ongeveer 31 euro (2012: 29 euro) over voor rekening van het OCMW. Dit toont aan dat het financieel beheer van de woonzorgcentra een evenwichtsoefening is tussen een betaalbare en laagdrempelige opvang enerzijds en een financieel gezond beheer anderzijds. 117 van de 150 euro die een bewoner kost per ligdag, gaat naar personeelskosten. Voldoende en gevarieerd personeel is noodzakelijk voor een goede begeleiding van de bewoners.

Bezoekers en vrijwilligers ➤➤ OCMW Gent biedt 120 assistentiewoningen voor senioren aan. ➤➤ De gemiddelde leeftijd bij de mannen ligt rond 81 jaar, bij de vrouwen tussen 78 en 80,5 jaar. ➤➤ 69 procent van de bewoners is een vrouw. ➤➤ De gemiddelde verblijfsduur in het Antoniushof en Wibier schommelt rond de 5,5 jaar. In Ter Pielvaecx verblijven de bewoners gemiddeld 10 jaar.

IN EURO’S De werkingsopbrengsten van de seniorenwoningen bedroegen samen 1,03 miljoen euro (2012: 1,24 miljoen euro). Deze volstonden ook dit jaar om alle kosten te dekken. Samen leden de assistentiewoningen een verlies van 584.000 euro (2012: verlies van 490.00 euro). Belangrijkste oorzaak van deze negatieve evolutie was het arrest dat OCMW Gent veroordeelde tot het terugbetalen van de dagprijsverhoging aan de bewoners van de serviceflats in het Antoniushof.

87

Herstart

88

Journalist Rudi Rotthier (De Morgen) leefde van september tot december 2013 in één van de armste wijken van Gent aan het Rabot. Hij volgde er verschillende OCMW medewerkers, sprak met mensen die in armoede leven en schreef zijn verhalen neer. De reportage belicht armoede vanuit verschillende standpunten en schetst een genuanceerd beeld over leven in armoede. Een selectie van deze artikels leest u in dit jaaroverzicht. Op www.ocmwgent.be/Publicaties leest u de volledige reportagereeks.

Ze werkte 35 jaar in call dispatching, “met 25 techniekers onder mij”. Ze heeft het werk graag gedaan, het werd goed betaald en naderhand kreeg ze een gouden handdruk van één miljoen oude franken. Ze was twee keer getrouwd, in beide gevallen met een man die haar na enige tijd verliet voor een goede vriendin. Ze bleef

alleen achter, samen met haar dochter. “We hebben 26 jaar samengewoond.” Later kwam er ook een kleinkind. De dochter heeft haar mettertijd gepluimd. “Ze had alles wat ze wilde. Ik gaf haar geld. Ze had een volmacht op mijn rekening.” De gouden handdruk was er in een half jaar doorgejaagd. Dat is, beseft ze nu, gedeeltelijk haar eigen fout. “Ik heb elke keer ja gezegd. Ik dacht: ik heb niet veel gekregen van mijn ouders, voor mijn dochter zal het anders zijn. Ik had zodanig veel vertrouwen in dat kind.” Aan het einde van een lange carrière bleek ze op een grote schuldenberg te zitten, en werd haar inboedel aangeslagen. Ze is in een periode van totale eenzaamheid en depressie beland. Ze luisterde ‘volle bak’ naar TMF. Voor haar geen schlagers, geen “ik zie u graag”, maar meer modern spul met een beat. Dansen ging niet meer. En dus zat ze neer terwijl de muziek door de kamer denderde . Drie jaar lang kwam ze de deur nauwelijks uit. Ze had geen geld, geen vrolijk verhaal te vertellen. Vroegere vrienden vielen weg. Ze waste zich nog nauwelijks. Ze knipte haar nagels niet. Ze overwoog er een einde aan te maken. Ze had en heeft ook rugpijn, maar “eenzaamheid is soms erger dan pijn”. Haar nicht haalde haar uit haar

DE MORGEN – 2 NOVEMBER 2013

isolatie en liet haar naar het ziekenhuis brengen. Ze nam haar leven even over. “Zij heeft mij gered en ik zal haar altijd dankbaar zijn.”

in een dienstencentrum. Ze wordt gehaald en teruggebracht, soms na dat maal, soms, als er activiteiten zijn, later in de namiddag.

“De vrouw die in het ziekenhuis mijn nagels kwam knippen, kon er geen weg mee. Als ik eraan terugdenk denk ik: was ik zo laag gevallen? Het kon me niet meer schelen.” Nu kan het haar wel weer schelen. Al is het nog altijd een leven met hindernissen. Sinds enkele jaren hangt ze vast aan een zuurstoffles. Haar longen zijn na een leven van twee pakjes per dag grotendeels buiten strijd. Ze woont op de tweede verdieping van een pand zonder lift, kan niet zonder hulp de trappen af, is eens gevallen toen ze het probeerde. Ze wacht al acht, negen jaar op een sociaal appartement met lift, of op het gelijkvloers. Ze is onderworpen aan een streng schuldregime, waarbij, na dekking van vaste kosten en voeding, zogoed als niks overblijft. Ze moet het rooien met vier of vijf euro zakgeld per week. Uitzonderlijk krijgt ze al eens tien euro. De contacten met dochter en kleinkind zijn zeldzaam geworden.

Heel af en toe wordt ze in dat dienstencentrum opgeschrikt door een venijnig commentaar, zo van: “Moet ge nu weer een coca hebben? En seffens weer klagen dat ge geen geld hebt zeker?” Daar zou ik, zegt ze, wat van krijgen.

Maar ze is op haar 66ste niet langer vereenzaamd. Na haar hospitalisatie werden de lokale diensten verwittigd en sindsdien gebruikt ze elke werkdagmiddag haar maal

Maar doorgaans grapt en grolt ze met de anderen. “Ik hoop dat ik hier mag blijven komen tot ik sterf.” Ze moet niet weten van naaien of bloemen schikken, maar ze is dol op buitenactiviteiten. Ze heeft onlangs tijdens zo’n uitstap voor het eerst in tientallen jaren de zee gezien. Ze hoopt eind december een travestieshow te kunnen bijwonen, maar een ticket kost 23 euro. Via haar nicht heeft ze aan de advocaat die haar schulden beheert uitzonderlijke toestemming gevraagd. Ze is niet zeker dat die toestemming komt. Dat ze kerst en nieuwjaar alleen doorbrengt, is ze intussen gewoon, maar die travestieshow zou haar door december helpen.

89

90

Interne werking

De OCMW-Raad kwam in 2013 zestien keer samen

BESTUUR EN BELEID

Bestuur en beleid OCMW Gent wordt bestuurd door de Raad voor Maatschappelijk Welzijn, die bestaat uit 15 raadsleden. Zij zijn verkozen door de gemeenteraad en vertegenwoordigen een politieke fractie. De Raad stippelt het OCMW-beleid uit en neemt alle grote beslissingen in verband met de werking. Aan het hoofd staat de voorzitter die de OCMWRaad leidt. In 2013 kwam de OCMW-Raad 16 keer samen.

Rudy CODDENS

sp.a

Voorzitter

Evita WILLAERT

Groen

Raadslid en 1ste plaatsvervangend voorzitter

Yoeri NOTE

Open VLD

Raadslid en 2e plaatsvervangend voorzitter

Chantal SYSMANS

CD&V

raadslid

Ingrid VANDAELE

sp.a

raadslid

Jurgen BOCKSTAELE

sp.a

raadslid

Pascal VERBEKE

sp.a

raadslid

Carl DE DECKER

Open VLD

raadslid

Cengiz CETINKAYA

Groen

raadslid

Emilie PEETERS

Groen

raadslid

Els ROEGIERS

NV-A

raadslid

Yeliz GUNER

Open VLD

raadslid

Eric WAUTERS

NV-A

raadslid

Ronny RYSERMANS

NV-A

raadslid

Liliane DE COCK

Groen

raadslid

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012, trad begin 2013 de nieuwe OCMW-Raad aan. De leden van de OCMW-raad werden verkozen door de gemeenteraad van 2 januari en legden de eed af in de handen van de burgemeester op de installatievergadering van 7 januari. De Raad voor Maatschappelijk Welzijn kiest uit zijn midden vijf leden, die samen het Vast Bureau vormen. Het Vast Bureau komt wekelijks samen, handelt zaken van dagelijks bestuur af en adviseert de OCMW-Raad. Daarnaast richtte de OCMW-Raad enkele Bijzondere Comités op, die be­ last zijn met welomschreven bevoegdheden: ➤➤ Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst; ➤➤ Bijzonder Comité Ouderenzorg; ➤➤ Bijzonder Comité Personeel & Organisatie; ➤➤ Bijzonder Comité Woonbeleid. Het Vast Bureau en de Bijzondere Comités vergaderen altijd achter ge­ sloten deuren.

93

Het Personeel De OCMW-medewerkers vormen het fundament van de organisatie. Dat vertaalt zich in een klantvriendelijk onthaal, dienstverlening op maat, deskundig advies, heldere communicatie, een correcte en gelijkwaardige behandeling en het vinden van snelle en tastbare oplossingen.

94

Daarom is het belangrijk te investeren in gedreven en professionele me­ dewerkers, die hun werk graag én goed doen. Een goed uitgebalanceerd personeelsbeleid creëert een optimale werksfeer, versterkt de motivatie en het teamgevoel van de medewerkers en laat ruimte voor vorming en loopbaanbegeleiding. Werk en gezin worden zo kwaliteitsvol mogelijk gecombineerd, bv. via telewerk en schoolbelbanen.

OVERZICHT PERSONEELSBEZETTING 2.500 2.000

1. HET OCMW-PERSONEEL IN CIJFERS

1.963

1.964

1.010

1.052

1.084

586

552

531

325

359

349

397

2010

2011

2012

2013

1.500 1.000 500 0

Eind 2013 waren er 2.017 personeelsleden in dienst bij OCMW Gent (2012: 1.964). In dat cijfer zijn ook cliënten met een artikel 60-contract opgenomen.

2.017

1.921

Contractueel

Statutair

Artikel 60

891 729

Totaal

Inclusief halftijdse en deeltijdse tewerkstellingen is er een effectieve tewerkstelling van 1.804,74 voltijds tewerkgestelde equivalenten (2012: 1.736,8). De stijging van het aantal statutaire personeelsleden (vaste benoeming) en de navenante daling van het aantal contractuelen heeft te maken met de beleidsbeslissing om contractuelen na een examen statutair aan te werven.

HET PERSONEEL OVERZICHT PERSONEEL VOLGENS FUNCTIEGROEP IN 2013

Leidinggevend personeel Administratief personeel Maatschappelijk werkers Technisch personeel Paramedisch personeel Verplegend en verzorgend personeel Onderhoud en keukenpersoneel

29% 12% 19%

13% 21%

4%

2%

Deze grafiek houdt geen rekening met het artikel 60-personeel en vertrekt vanuit een totaal van 1.620 personeelsleden (statutair en contractueel).

LEEFTIJDSPIRAMIDE 350 305

300 236

250

314 254

240

255 231

200 150 107

100

68

50 aantal

0

5

<20

2

20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 leeftijd

>65

5,5% van de personeelsleden is jonger dan 25 jaar, terwijl 27,5% 50 jaar en ouder is. Op basis van de theoretische pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar, kan binnen de 10 jaar ongeveer 15% van het personeel met pensioen. Maar een minderheid (3,50%) blijft werken na de leeftijd van 60 jaar. De andere leeftijdscategorieën kennen een evenredige vertegenwoordiging.

2. OP ZOEK NAAR NIEUW TALENT Een grote organisatie als het OCMW heeft medewerkers met allerlei vaardigheden nodig, zoals maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, verzorgenden, ergotherapeuten, kinesisten, technici, stafmedewerkers, administratief personeel, enzovoort. De dienst Selectie streeft er elke keer opnieuw naar de juiste persoon voor de job te vinden. ➤➤126 werknemers verlieten in 2013 het OCMW, 127 mensen kwa­ men erbij (artikel 60-werknemers niet meegerekend). ➤➤Voor het knelpuntberoep van verpleegkundige solliciteerden in 2013 139 kandidaten, een vervijfvoudiging tegenover 2012. Voor zorgkundige werd een verdubbeling van kandidaten genoteerd: 383 solliciteerden in 2013.

95

96

76

60 50 40

24

2

,4

1

7 0,3 0,

10

Werknemers

Sollicitanten

10

uw

0 %

4,5

vro

10

n

17 15

,7

29

ma

20

6 2,6

n

30

,23

32

7

,5 27

lde

De diversiteit in de samenleving weerspiegelt zich ook in het OCMWpersoneelsbestand. De jongste jaren steeg het aantal medewerkers met een migratie-achtergrond. In 2009 bedroeg hun aandeel in het perso­ neelsbestand 15%. In 2013 was dat percentage tot 22,6% gestegen. In­ dien uit dit percentage de artikel 60-medewerkers worden gefilterd, dan bedraagt het aantal medewerkers met een migratie-achtergrond 10%.

70

oo

3.a Diversiteit op de werkvloer

,3

70

sch

➤➤Tijdens de Week van de Diversiteit (18-22 maart 2013) onderteken­ den 1.392 medewerkers van het OCMW, de Stad en informatica­ partner Digipolis een antidiscriminatiepact.

80

kor tge

Een modern Human Resourcesmanagement heeft oog voor diversiteit en gelijke kansen. OCMW Gent probeert altijd de juiste persoon voor de juiste job aan te werven, ongeacht leeftijd, handicap, huidskleur of religie.

DIVERSITEIT IN 2013

p mi erson gra en tie m -ac et hte een rgr on d pe rso n een en ha met nd ica p we r ou knem de er rd s an 50

3. DIVERSITEIT OP ALLE NIVEAUS

Streefcijfer OCMW

Deze cijfers bevatten ook de artikel 60-werknemers. Het OCMW bepaalde tot nog toe alleen streefcijfers voor het percentage personen met een migratie-achtergrond en personen met een handicap.

HET PERSONEEL FUNCTIENIVEAU MEDEWERKERS MET EEN MIGRATIE-ACHTERGROND T.O.V. MEDEWERKERS ZONDER MIGRATIE-ACHTERGROND 700 607

607 450

524

498

E 332 2

21

19

29

75

88

140

207 111

130 79 43

5

20

22 49 55 3

20 44 48 4

264

265 218 121

125

200

272

266 238

225

300

0

C D

400

100

B + BV

445

501

513

600 500

A

medewerkers medewerkers medewerkers medewerkers medewerkers medewerkers medewerkers medewerkers met een zonder met een zonder met een zonder met een zonder migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond migratie-achtergrond 2010

2011

2012

2013

In 2013 werkten 2 werknemers met een migratie-achtergrond op A-niveau (0,44%) tegenover 140 medewerkers zonder migratie-achtergrond op A-niveau (8,97%). 72,65% van de etnisch-culturele minderheden (of 332 personeelsleden) werkte op E-niveau, voor medewerkers zonder migratieachtergrond is dat 12,88%.

3.b Diversiteit bij selectie OCMW Gent stimuleert volgende groepen om zoveel mogelijk te solli­ citeren voor een job bij de organisatie: etnisch-culturele minderheden, 50-plussers, kortgeschoolden en personen met een arbeidshandicap. ➤➤17% van de sollicitanten in 2013 was niet in België geboren of bezat niet de Belgische nationaliteit. ➤➤3 mensen met een arbeidshandicap solliciteerden in 2013 bij OCMW Gent. In 2012 waren dat er 2.

4. VORMING EN LOOPBAANBEGELEIDING OCMW Gent is een werkgever die veel aandacht besteedt aan de groei en ontwikkeling van zijn personeel. Dat is een investering die voor ie­ dereen opbrengt. De werknemers krijgen de kans om hun carrière zelf uit te stippelen en hun ambities te verwezenlijken. Het OCMW kan dan weer vertrouwen op goed opgeleid en bekwaam personeel. Een toffe werkplaats motiveert medewerkers en trekt nieuw talent aan. Zo blijft de kwaliteit van de dienstverlening in de toekomst verzekerd.

97

4.a Vorming – opgeleid en bekwaam personeel De dienst Vorming focust zich vooral op interne vormingen, met les­ gevers uit de eigen organisatie. Dat sluit beter aan bij de opleidings­ behoeften die bij de eigen medewerkers leven. AANTAL UNIEKE VORMINGEN IN 2013 600 499

500

359

400

512 402

507 379

300 200 100

98

0

70

58

70

52

2011

2012

86 42

2013

4.b Loopbaanbegeleiding – een nieuwe carrière binnen het OCMW In OCMW Gent zijn er heel wat carrièrekansen voor het personeel. Mede­ werkers met vragen over persoonlijke ontwikkeling en loopbaankeuze kunnen terecht bij de dienst Loopbaanbegeleiding. De dienst geeft des­ kundig advies, organiseert vormingssessies en geeft individuele bege­ leiding. ➤➤In 2013 kwamen 87 medewerkers in loopbaanbegeleiding (2012: 115). ➤➤486 personeelsleden namen deel aan één van de groepsopleidin­ gen (2012: 342). Vooral de opleiding ‘Intern solliciteren’ kon met 325 deelnemers op veel bijval rekenen. De verklaring hiervoor zijn de examens die uitgeschreven werden voor contractuelen om vast­ benoemd te geraken. INITIËLE AANLEIDING VOOR LOOPBAANBEGELEIDING IN 2013

Interne vormingen met interne docent Interne vormingen met externe docent Externe vormingen

35%

Totaal

10% Het aantal externe vormingen daalde met bijna 6% ten opzichte van 2012. Dat heeft te maken met het toenemende kostenbewustzijn bij de leidinggevenden en de krappe bezettingsgraad op de werkvloer. In 2013 namen in totaal 1.366 medewerkers deel aan één of meerdere vormingen. Ten opzichte van het gemiddelde voor 2010-2012 is dat een zeer lichte daling met 1%.

1%

3% 3%

13% 13%

Werken rond competenties Infovraag over loopbaanmogelijkheden N.a.v. functionerings- of evaluatiegesprek Algemene infovraag N.a.v. medische klacht Reorganisatie Andere Conflict

22%

In 2013 is er een grote stijging van de categorie ‘reorganisatie’ (van 12 naar 35%).

HET PERSONEEL

Vorming online

Thuis je opleiding regelen

Sinds 2013 kan elke OCMW-medewerker zich online voor een vorming inschrijven. In één woord heet dat ‘e-HRM’, wat staat voor elektronisch human resources management.

Een andere troef is dat je ook thuis, via smartphone of tablet bijvoorbeeld, je opleiding kan regelen.

Het systeem biedt heel wat voordelen. Zodra je inlogt, weet het systeem wie je bent en presenteert het je een opleidingsaanbod dat afgestemd is op je profiel en job. Ook het goedkeuringsproces is sterk vereenvoudigd. e-HRM stuurt de aanvraag automatisch door naar de leidinggevende. Medewerkers kunnen zelf het goedkeuringsproces volgen en nagaan welke opleidingen ze al gevolgd hebben. Na de vorming kunnen ze via e-HRM in contact blijven met de lesgever en andere cursisten en zo ervaringen uitwisselen.

Het softwareprogramma is samen met Stad Gent aangekocht, wat de samenwerking tussen Stad en OCMW vlotter en efficiënter laat verlopen.

e-Recruitment Het online vormingspakket is niet het eerste e-HRM verhaal binnen OCMW Gent. In 2012 werd al e-Recruitment ingevoerd, waardoor je online vacatures kan raadplegen en solliciteren.

99

5. SODICO – WELZIJN CENTRAAL Sodico is de sociale dienst voor de actieve en gepensioneerde perso­ neelsleden van OCMW Gent en het Jan Palfijnziekenhuis. De vzw verze­ kert het welzijn van haar leden door ontspanningsactiviteiten te organi­ seren en materiële en psychosociale hulp te bieden. ➤➤In 2013 telde Sodico 3.106 leden. ➤➤Sodico organiseerde in 2013 8 activiteiten, waarop in totaal 1.999 mensen afkwamen. Een stijging met ruim 55% in vergelijking met 2012. Die goede cijfers zijn bijna volledig op rekening te schrijven van het vernieuwde Sinterklaasfeest, dat voor het eerst in Kinepolis plaatsvond en liefst 1.027 bezoekers trok. ➤➤De maatschappelijk werker van Sodico behandelde in 2013 43 dos­ siers. Daarvan waren er 12 financieel getint, in de 31 andere was er sprake van familiale en persoonlijke problemen.

100

6. FACILITEITEN – COMFORT EN VEILIGHEID ALS UITGANGSPUNT Werknemers moeten hun job op een zo comfortabele en veilige manier kunnen uitoefenen. Daarom investeert OCMW Gent in een duurzame en veilige werkomgeving met aangepaste gebouwen en geschikt werk­ materiaal. Samen met externe partners voltooide de dienst Facility Management (FM) in 2013 de verbouwing van het lokaal dienstencentrum Ten Hove en van de nieuwbouw De Welzijnsknoop in Ledeberg. De veiligheid van alle werknemers waarborgen en het aantal arbeids­ ongevallen tot een minimum beperken, zijn de twee hoofdbekommer­ nissen van de dienst Preventie en Veiligheid. ➤➤In 2013 gebeurden er 76 arbeidsongevallen, waarvan 3 op de sportdag, 27 op weg van en naar het werk en 50 op het werk. ➤➤De arbeidsongevallen gaven aanleiding tot 984 dagen arbeids­ verlet (2012: 1.009). ➤➤In 2013 waren er 39 aangiften van agressie (2012: 58). Maar het aan­ tal agressievoorvallen daalde met een derde. Doordat er een zekere gewenning optreedt, zijn er minder aangiften. ➤➤In 8 gevallen kwam er fysieke agressie bij kijken. In het gros van de incidenten bleef het bij verbaal geweld, maar dat wordt het vaakst als meest bedreigend ervaren. ➤➤De politie moest 3 keer tussenbeide komen.

HET PERSONEEL HET OCMW-PERSONEEL IN CIJFERS Talent ➤➤ Het OCMW telde 2.017 personeelsleden in 2013 (2012: 1.964), van wie 891 contractuelen, 729 vastbenoemden en 397 medewerkers met een artikel 60-contract. ➤➤ 126 personeelsleden verlieten het OCMW, 127 mensen kwamen erbij (artikel 60-contracten niet meegerekend). In 2013 waren er 105 reguliere aanwervingsprocedures, waaronder 23 procedures tot statutarisering. Van de 2.142 kandidaten werden er 524 geschikt bevonden, of bijna één vierde. Het slaagpercentage lag het hoogst bij de interne statutaire procedures (76%). Bij de externe procedures slaagden 225 van de 1.705 kandidaten (of 13%). ➤➤ Daarnaast gebeuren er aanwervingen via een verkorte procedure. Deze medewerkers kunnen maximaal 2 jaar in dienst blijven, tenzij ze intussen slagen voor een aanwervingsprocedure. In 2013 werden er 31 selectieprocedures opgestart, een halvering ten opzichte van 2012. 49 (of 15%) van de 323 kandidaten werden geschikt bevonden. ➤➤ 80% van de geschikte kandidaten was vrouwelijk, 20% mannelijk. ➤➤ Meer dan één op vijf sollicitanten behoort tot de leeftijdsgroep van 25- tot 29-jarigen (21%). De grootste groep van geschikte kandidaten is te vinden in de hogere leeftijdscategorieën (vanaf 50 jaar), waar bijna een derde van de sollicitanten slaagde. Deelnemingsvoorwaarden, zoals het hebben van een bepaald aantal jaren anciënniteit, kunnen dat hoge slaagpercentage beïnvloeden.

Diversiteit (afkomst – gender – leeftijd – handicap) Op de werkvloer ➤➤ Medewerkers met een migratie-achtergrond maken 20,93% (2011: 20,43%) uit van het OCMW-personeelsbestand. ➤➤ 64% van de etnisch-culturele minderheden zijn tewerkgesteld op E-niveau, 1 procent op A-niveau. ➤➤ Vrouwen maken 70% van het personeelsbestand uit, tegenover 30% m ­ annen. ➤➤ 27% van de werknemers is ouder dan 50 jaar. ➤➤ Ongeveer 31% is kortgeschoold. ➤➤ Er waren in 2013 6 werknemers (of 0,31%) met een arbeidshandicap.

Sollicitanten ➤➤ 17% van alle sollicitanten had niet de Belgische nationaliteit of was niet in België geboren. Op alle niveaus (behalve niveau E – onderhouds- en keukenpersoneel) ligt hun slaagpercentage lager, in vergelijking met kandidaten met de Belgische nationaliteit of die in België geboren zijn. ➤➤ 24% van alle sollicitanten was man. ➤➤ 10% van de sollicitanten was kortgeschoold. ➤➤ Ruim 10,6% van alle sollicitanten was ouder dan 50 (2012: nog geen 9%) ➤➤ 23 personen met een arbeidshandicap solliciteerden in 2013 bij het OCMW. ➤➤ Voor de knelpuntberoepen verpleegkundige en zorgkundige waren er in 2013 respectievelijk 5 en 2 keer zoveel sollicitanten als in 2012.

101

HET OCMW-PERSONEEL IN CIJFERS Vorming ➤➤ Het personeel kon deelnemen aan 507 unieke vormingen: 379 externe vormingen, 42 interne vormingen met een externe docent en 86 interne vormingen met een interne docent. ➤➤ Er namen 1.366 personeelsleden deel aan één of meerdere vormingen. ➤➤ In totaal werden 4.261 deelnames geregistreerd.

Loopbaanbegeleiding

102

➤➤ In 2013 kwamen 87 medewerkers in individuele loopbaanbegeleiding, van wie 30 statutairen en 57 contractuelen. ➤➤ Van de 87 medewerkers behoorden 41 tot het administratief personeel, 11 tot het onderhouds- en keukenpersoneel, 8 tot het verzorgend en verplegend personeel, 8 tot het leidinggevend personeel en 2 tot het paramedisch personeel. 17 medewerkers waren tewerkgesteld als maatschappelijk werker. ➤➤ Het merendeel was tussen 35 en 44 jaar oud. ➤➤ 486 medewerkers volgden een groepsopleiding en teambegeleiding.

Aanwezigheidsbeleid ➤➤ Het aandeel afwezige werknemers (3 of meer afwezigheden over een periode van 12 maanden) daalde van 21% in 2012 naar 18% in 2013. ➤➤ Minder dan 5% van de medewerkers was 5 of meer keren afwezig.

IN EURO’S De personeelskosten bedroegen in 2013 91 miljoen euro (2012: 87,4 miljoen euro). Dat is net iets meer dan 50,6 procent van de totaalkosten, terwijl 30,6 procent (54,9 miljoen euro) ging naar steun zoals leefloon, levensminimum en tussenkomsten in energiekosten. Dit past binnen de visie van het OCMW om cliënten vooral op een structurele manier te helpen. Financiële steun is een tijdelijke oplossing, een tussenstap naar zelfredzaamheid. Om de vele cliënten begeleiding op maat te kunnen aanbieden, is dan ook bekwaam personeel nodig, net zoals in de andere OCMW’s. Maar het OCMW van Gent slaagt er wel in om relatief minder personeel in te zetten dan de meeste ander grote OCMW’s. In 2013 werd 309.008 euro geïnvesteerd in de vorming van medewerkers.

COMMUNICATIE EN IMAGO

Communicatie en imago OCMW Gent wil bekend staan als een moderne, dynamische en klantvriendelijke organisatie. Het personeel zet zich elke dag in om deze identiteit waar te maken. Maar dat wil nog niet zeggen dat de burger het OCMW ook zo ziet. Integendeel, het OCMW roept bij veel mensen nog vaak het beeld op van een oubollige overheidsinstelling. Daarom worden heel wat acties ondernomen om het imago van het OCMW bij te schaven.

1. COMMUNICATIE 1.a Externe communicatie Folders, affiches, flyers, brochures, infoboekjes en persberichten zijn er om de burger op de hoogte te houden van de dagelijkse werking van OCMW Gent en om bepaalde projecten in de kijker te zetten. Sinds 2010 verschijnt om het half jaar de Infokrant. De krant wordt gratis verspreid in alle brievenbussen op het grondgebied van Gent. Met het vier bladzijden tellende magazine wil de dienst Communicatie de bur­ ger informeren over het OCMW-aanbod, dat heel wat veelzijdiger is dan mensen denken. Door regelmatig te communiceren, moet de drempel naar het OCMW verlaagd worden. De dienst Communicatie beheert ook de 18 infoschermen in de welzijns­ bureaus en lokale dienstencentra. Langs deze weg kan het OCMW zijn cliënten en bezoekers nog beter en laagdrempeliger informeren over zijn dienstverlening en activiteiten.

103 1.b Interne communicatie Geïnformeerde medewerkers zijn betrokken medewerkers. Daarom wordt er flink in interne communicatie geïnvesteerd. Wekelijks worden er elektronische nieuwsbrieven verspreid, om de drie maanden verschijnt er een personeelsmagazine en het intranet wordt dagelijks up-to-date gebracht.

COMMUNICATIE IN CIJFERS ➤➤ Het OCMW verstuurde 51 persberichten in 2013. ➤➤ OCMW Gent verscheen 206 keer met artikels in kranten (2012: 114). Daarnaast kwam OCMW Gent regelmatig aan bod op de regionale televisiezender AVS en Radio 2 Oost-Vlaanderen. ➤➤ Intern werden 76 nieuwsbrieven verstuurd. ➤➤ Er verschenen 49 nieuwsbrieven voor de medewerkers van de Sociale Dienst. ➤➤ Het personeelsmagazine DMax verscheen 4 keer, de Infokrant 1 keer. ➤➤ De dienst Communicatie deed in 2013 de redactie en eind­ redactie van 207 folders, brochures, affiches en andere communicatieproducten van het OCMW.

104

2. HET ARCHIEF Het Archief lanceerde in 2013 e-Infobronnen. Een digitale bibliotheek die medewerkers via het intranet kunnen consulteren. Ze vinden er allerhande informatiebronnen, die nuttig zijn voor hun werk. Zoals presentaties, wetteksten, syllabi van vormingscursussen, tijd­ schriftenartikels, externe databanks, cd-roms, bibliotheekcatalogus, … Door zoveel mogelijk informatie digitaal aan te bieden, kan het Archief serieus besparen op papieren abonnementen. Vroeger had elke dienst zijn eigen abonnementen op tijdschriften en andere publicaties. Nu is er per titel nog maar 1 abonnement. Dat fysieke exemplaar wordt cen­ traal bewaard door het Archief, de informatie wordt digitaal ontsloten via e-Infobronnen. Dat levert een structurele besparing van 50.000 euro, op een totaalbudget van 160.000 euro abonnementskosten.

IN EURO’S In 2013 betaalde het OCMW 238.938 euro aan externe drukkosten (2012: 152.983 euro). Een stijging met meer dan 50%, als gevolg van het vernieuwde personeelsmagazine DMax en van de vernieuwde Wijs, het tijdschrift van de lokale dienstencentra. Daarnaast betaalde OCMW Gent 204.397 euro aan portkosten (2012: 209.691 euro).

HET ARCHIEF IN CIJFERS ➤➤ De omvang van het archief bedroeg eind 2013 4.430,12 strekkende meter wat goed is voor 30.903 archiefdozen. ➤➤ In 2013 kreeg het Archief 249,20 strekkende meter documenten van OCMW-diensten om te archiveren. ➤➤ Er werd in 2013 33,9 gigabyte digitaal archief overgedragen, goed voor 19.917 bestanden. ➤➤ In 2013 werd 103,60 strekkende meter archief, waarvan de bewaartermijn was verstreken, vernietigd. ➤➤ Er werden in 2013 11.213 dossiers en stukken aangevraagd door het OCMW-personeel. ➤➤ De leeszaal van het Archief registreerde 60 werkbezoeken.

COMMUNICATIE EN IMAGO ONS STUKJE GENT Het Archief organiseerde in 2013 de tentoonstelling ‘Ons stukje Gent – toen de Leie nog krom was’, waarin het de bezoeker een stukje Gent van 100 jaar geleden liet ontdekken. Van het Sint-Pietersstation tot Ekkergem en van het Patijntje tot de Bijloke. Foto’s, filmpjes, oude documenten en plannen, affiches en voorwerpen onthulden een uniek stukje Gentse geschiedenis. Zo leerde de bezoeker dat het gebouw van het Archief aan de Neermeerskaai op een plaats staat waar vroeger de Leie liep, vóór de rivier werd rechtgetrokken. De tentoonstelling paste in de herdenking van 100 jaar Wereldexpo in Gent en trok bijna 2.100 bezoekers. U leest er meer over in het persbericht op www.ocmwgent.be/OCMW/In-de-pers/ Expo-Ons-stukje-Gent-in-Archief

3. COÖRDINATIE INFORMATICA Digipolis is de IT-partner van OCMW Gent. Om kleine informaticaprojec­ ten te ondersteunen, werd in 2009 binnen het OCMW de informaticacel ‘Coördinatie Informatica’ (COINF) opgericht. Voorbeelden van IT-projecten die COINF ondersteunt, zijn Business In­ telligence (BI), de Beleids- en BeheersCyclus (BBC), het Nieuw Financieel Instrumentarium (NFI), het Digitaal Sociaal Dossier (DSD), het Digitaal ­Informatie- en Archiefbeheer (DIA), e-Besluitvorming, e-HRM en het Werkorderbeheer. Eén van de grote projecten die COINF in 2013 begeleidde, was de migra­ tie voor alle OCMW-medewerkers naar Windows 7 en Office 2010. Verder werd een nieuwe website ontwikkeld, waarop bezoekers alle acti­ viteiten van de lokale dienstencentra online kunnen raadplegen, reserve­ ren en betalen. De website wordt in de loop van 2014 gelanceerd.

4. KWALITEIT EN INTERNE CONTROLE Bedrijven en organisaties doen de laatste jaren grote inspanningen op het vlak van kwaliteitszorg. Bij OCMW Gent stippelt de dienst Kwaliteit en Interne Controle een overkoepelend kwaliteitsbeleid uit. Bedoeling is om de interne werking te verbeteren om zo de best mogelijke dienstverle­ ning aan de cliënten te brengen. Klachtenprocedure ‘Niet akkoord? U wordt gehoord!’ Cliënten en bezoekers kunnen hun opmerkingen over de werking van OCMW Gent op verschillende manieren laten weten: via een meldings­ kaart, brief, e-mail, fax of de website. De klachtenprocedure geeft zo in­ spraak aan de burger en is tegelijk een belangrijk instrument om knel­

105

80

Dienst Kwaliteit en Interne Controle Mijn naam: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn dienst: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn voorstel: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Dienst Kwaliteit en Interne Controle Mijn naam: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn dienst: Mijn voorstel:

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Dienst Kwaliteit en Interne Controle Mijn naam: Mijn dienst:

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn voorstel:

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Dienst Kwaliteit en Interne Controle Mijn naam: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn dienst: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn voorstel: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Dienst Kwaliteit en Interne Controle Mijn naam: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn dienst: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Mijn voorstel: ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

In 2013 waren er in totaal 140 klachten en meldingen. Vergeleken met 2012 (168) is dat een daling met ongeveer 17%.

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

S H e htm c Kla

es g ug ra ov Inf ra v ulp ic Fel ld Me ou erv Kl

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Sig

al 0

ern Ext

na 0 1 4

tie ag ag tie ita ing dig t ach

0

2 4

10

18 20

20

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

30

© pacman - Tohru Iwatani - Namco

BEWEGING FOUTEN

22/08/13 13:43 affiche_lean_v4_375_594mm.indd 1

40

VOORRAAD

90

Ook medewerkers konden ideeën spuien om vastgeroeste gewoontes eens onder de loep te nemen en efficiënter te laten verlopen. Dat l­ everde 197 verbetersuggesties op. Zoals één vuilbak per bureauruimte en het opzetten van groepsmailboxen, waar een hele dienst of afdeling toe­ gang tot heeft.

50

WE PAKKEN HET SAMEN AAN! Mail het naar [email protected] Verstuur onderstaand strookje Deel jouw idee op www.ocmwgent.be/pakze!

70

106

60

Kan jij deze verspillingen helpen opsporen? Lees de spelregels in DMAX van oktober en op het intranet

Zo is over het hele OCMW het project ‘Delegatie van beslissingen’ opgestart, dat moet resulteren in een aanzienlijke administratieve vereenvoudiging en kor­ tere doorlooptijden. 91

100

TRANSPORT

ONNODIGE EXTRA’S

Lean gaat op zoek naar werkgewoonten die tijd, moeite en geld kosten maar weinig opleveren. Door die verspillingen te vermijden, kan een organisatie ­efficiënter werken. KLACHTEN IN 2013 PER SOORT

P K ZE! DE ZEVEN VERSPILLINGEN WACHTEN

OVERPRODUCTIE

Eén van de punten waar Kwaliteit en Interne Controle in 2013 rond werkte, was Administratieve vereenvou­ diging (AV) en Lean. De Lean-filosofie (lean betekent slank of efficiënt) komt uit de bedrijfswereld en vindt nu ook ingang in de dienstverlening. De klachten- en meldingsbeheerder zorgt ervoor dat de antwoordbrie­ ven persoonlijk ondertekend worden door de voorzitter en de secretaris. Verder ziet hij toe op de behandelingstermijnen. Voor een ontvangst­ melding bedraagt de termijn minimaal 5 tot maximaal 9 kalenderdagen, voor een antwoord met oplossing maximaal 28 kalenderdagen.

Administratieve vereenvoudiging en Lean punten te signaleren. Zo kan het OCMW bijsturen en de kwaliteit van zijn dienstverlening verbeteren.

Financiën

Financiën Een OCMW is geen privébedrijf dat succes afmeet in termen van winst en opbrengst. Als overheidsorganisatie is het in de eerste plaats te doen om een laagdrempelige en efficiënte dienstverlening aan de burger. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het OCMW zijn centen niet goed moet spenderen. Integendeels zelfs. Aangezien de inkomsten voor een heel groot deel uit belastingen worden gehaald, moet het OCMW meer nog dan private bedrijven zijn geld op een weldoordachte manier besteden. 1. EEN INKIJK OP DE INKOMSTEN

108

OCMW Gent heeft net als iedere organisatie geld nodig om goed te kun­ nen functioneren. In 2013 bedroegen de inkomsten 130.300.000 euro (2012: 124.000.000). OPBRENGSTEN PER SOORT 2013 (IN EURO) 0% 24%

7% 4%

Het grootste deel van de opbrengsten, 83,75 miljoen euro, haalt het OCMW uit ‘andere opbrengsten’. Dit omvat vooral subsidies van de fede­ rale, Vlaamse en gemeentelijke overheden (82,8 miljoen euro). SUBSIDIE-INKOMSTEN OCMW (IN EURO)

Werkingsopbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten Recuperatie steun Financiële opbrengsten Andere opbrengsten

2011

2012

2013

OCMW-aandeel in Gemeentefonds

21,9 miljoen

22,6 miljoen

23,3 miljoen

Toelagen federale overheid (leefloon en wet ’65)

40,7 miljoen

36,5 miljoen

37,5 miljoen

Toelagen voor tewerkstellingsprojecten

11,8 miljoen

12,9 miljoen

18,3 miljoen

De federale overheid betaalt het OCMW een deel terug van de ­financiële steun die wordt uitgekeerd aan cliënten.

65%

Het OCMW genereert ongeveer een kwart van zijn opbrengsten (31,55 miljoen) uit de eigen werking. Dat geld komt hoofdzakelijk van de RIZIV- bijdragen en de dagprijs en ook van de verhuur van OCMW-woningen, opbrengsten van activiteiten en aangerekende medische kosten.

FINANCIËN

2. EEN OVERZICHT VAN DE KOSTEN

TOTALE MIDDELEN 2013 - WIE BETAALT WAT?

In 2013 bedroegen de totale kosten van het OCMW 179,6 miljoen euro. Subsidies overheden Gemeentelijke bijdrage Andere Cliënten Ziekteverzekering OCMW eigen middelen

47%

2% 7% 13%

31%

KOSTEN PER SOORT 2013 (IN EURO)

1% 1% 51%

10% 0% 6%

0% De totale middelen bedroegen in 2013 179,56 miljoen euro.

Diensten Financiële kosten Goederen Personeel Steun Afschrijvingen Andere kosten

31%

De personeelsuitgaven blijven met bijna 91 miljoen euro veruit de belangrijkste uitgavenpost van het OCMW.

Het OCMW betaalde 55 miljoen euro aan financiële steun. Dat bevat on­ der meer de uitgekeerde leeflonen en andere steunverlening, zoals tus­ senkomst bij medische en energiekosten. Het totale bedrag aan uitgekeerd leefloon en levensminimum (equiva­ lent leefloon) steeg van 41,45 miljoen euro in 2012 naar 41,99 miljoen euro in 2013. Een gedetailleerde uitsplitsing vindt u in de figuur hiernaast.

109

SAMENSTELLING STEUN 2010-2013 60.000.000 50.000.000 40.000.000

39.081 milj.

37.148 milj.

32.682 milj.

33.791 milj.

11.858 milj.

13.176 milj.

12.763 milj.

10.766 milj.

2010

2011

2012

2013

Leefloon Steun in speciën Steun in natura Steun wet 65 Toelagen aan derden

30.000.000 20.000.000 10.000.000 0

110

Steun in speciën omvat o.a. steun voor energie en voorschotten. Steun wet 65 gaat om het levensminimum (equivalent leefloon) en medische kosten. De toelagen aan derden behelzen overdrachten voor sociale dienstverlening die deze uitvoeren voor het OCMW.

3. INKOMSTEN EN KOSTEN TEGENOVER ELKAAR De kosten van het OCMW zijn groter dan de opbrengsten. Er is dus een tekort. Dit tekort van het werkingsbudget wordt opgevuld door de ge­ meentelijke bijdrage. Anders gezegd, de stad Gent zorgt ervoor dat op het einde van het jaar de kas van het OCMW in evenwicht is. In 2013 kwam de stad tussen voor 54,825 miljoen euro (2012: 52,686 miljoen). 3.a Het resultaat door de jaren heen De kosten zijn tussen 2008 en 2013 met 28% gestegen, van 140,4 miljoen euro naar 179,5 miljoen euro. De belangrijkste kostenpost van het OCMW zijn de personeelskosten. Deze zijn met 29 % gestegen en dit vooral door de sterk gestegen zorgengraad binnen de woonzorgcentra (waarvoor

we vergoed worden door het RIZIV, dat met 25% gestegen is), de toege­ nomen steun (+16%, waarvan een belangrijk deel geactiveerde cliënten, waar begeleiding intenser is). Daartegenover staan flink gestegen opbrengsten (van 96,3 miljoen euro in 2008 naar 130,3 miljoen euro in 2013, of een toename met 35%). Maar dat volstaat niet om de gestegen kosten op te vangen, met een grotere gemeentelijke bijdrage tot gevolg.

FINANCIËN 3.b Het resultaat per activiteitencentrum Een activiteitencentrum is een entiteit binnen het OCMW, die een ge­ heel van gelijkaardige activiteiten uitvoert. Het gaat vooral om diensten, lokale dienstencentra, woonzorgcentra en welzijnsbureaus. Elk activitei­ tencentrum heeft één of meer budgethouders, die elk een eigen (deel) budget beheren. In 2013 woog het departement Sociale Dienstverlening opnieuw zwaar door in het resultaat, met een exploitatietekort van 45,7 miljoen euro. Wat wel bijna 7,5% minder is dan in 2012 (49,4 miljoen euro). Het exploitatietekort van de woonzorgcentra klokte in 2013 af op 4,25 miljoen euro (tegenover 3,6 miljoen euro in 2012). In 2009 bedroeg het exploitatietekort nog 7,8 miljoen euro.

4. EEN FINANCIEEL GEZONDE ORGANISATIE Het is van belang dat het OCMW op lange termijn een financieel stabiele organisatie is, die de nodige slagkracht kan opbrengen. Een belangrijke indicator daarbij is de solvabiliteit. Deze drukt uit in hoeverre het OCMW afhankelijk is van vreemd vermogen (geleend geld) om zijn werking te financieren. In 2013 was de verhouding vreemd vermogen tegenover totaal vermo­ gen 28,71 procent. Dat is beter dan het Vlaams gemiddelde van 41,50%. Anders uitgedrukt, per inwoner bedraagt de schuld van OCMW Gent 245 euro, tegenover het Vlaams gemiddelde van 347 euro en 449 euro bij de grootsteden.

Het is van belang dat het OCMW op lange termijn een financieel stabiele organisatie is, die de nodige slagkracht kan opbrengen. Een belangrijke indicator daarbij is de solvabiliteit. Deze drukt uit in hoeverre het OCMW afhankelijk is van vreemd vermogen (geleend geld) om zijn werking te financieren.OCMW Gent zet versterkt in op de verkoop van patrimonium dat momenteel niet gebruikt wordt door OCMW-diensten. Met de op­ brengsten hiervan wordt er nieuwe infrastructuur ingericht voor de Gen­ tenaars. Op deze manier kan het OCMW de leenlast verlagen en meer nieuwe infrastructuur opbouwen. In 2013 was de verhouding vreemd vermogen tegenover totaal vermo­ gen 28,71%. Dat is beter dan het Vlaams gemiddelde van 41,50%. Anders uitgedrukt: per inwoner bedraagt de schuld van OCMW Gent 245 euro, tegenover het Vlaams gemiddelde van 347 euro en 449 euro bij de groot­ steden.

111

EVOLUTIE VAN DE RESULTATENREKENING

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Opbrengsten

96.309.744

105.243.538

119.338.487

123.261.932

123.908.586

130.292.020

35%

Werkingsopbrengsten

24.940.206

25.541.954

28.034.275

29.838.105

30.674.731

31.532.960

26%

Prestaties

9.626.503

9.995.704

11.588.846

12.345.556

12.798.566

12.876.747

34%

10.674.949

10.727.548

11.726.755

12.496.330

12.873.147

13.333.169

25%

1.487.232

1.525.614

1.633.278

1.759.380

1.891.353

2.013.600

35%

Aangerekende med. kosten

639.859

634.375

662.543

669.258

706.606

731.294

14%

Andere aangerekende kosten

358.141

360.573

653.187

790.947

787.317

868.332

142%

2.153.428

2.300.689

1.769.630

1.776.634

1.617.740

1.709.817

-21%

94

-2.549

36

0

0

0

-100%

4.774.224

5.401.553

6.317.507

7.352.731

5.754.010

5.337.150

12%

Riziv Diverse opbrengsten

Verhuring Andere OCMW Recuperatie bijstand

112

evolutie 2008-13

Geproduceerde Vaste Activa

197.435

159.608

125.625

36.223

31.333

12.065

-94%

Werkingssubsidies

22.724.477

23.734.074

24.679.622

25.325.493

25.993.858

27.012.722

19%

Tewerkstellingssubsidies

10.832.982

11.065.613

13.245.966

13.634.771

16.126.053

18.269.450

69%

Subsidies steun

30.323.882

35.211.951

40.786.982

40.900.624

36.528.621

37.541.624

24%

1.066.229

1.080.267

1.165.920

1.041.598

1.056.948

928.706

-13%

Financiële opbrengsten

833.272

494.478

525.058

867.588

1.111.321

855.601

3%

Uitzonderlijke opbrengsten

617.036

2.554.040

4.457.531

4.264.799

6.631.713

8.801.742

1326%

Andere

FINANCIËN

Kosten Aankopen Voorraadwijzigingen

2009

2010

2011

2012

2013

evolutie 2008-13

140.391.846

154.896.163

169.167.679

173.516.443

172.768.304

179.563.790

28%

2.374.903

2.490.936

2.627.764

2.597.921

2.703.010

2.709.646

14%

13.645

6.386

-10.115

11.632

-2.638

11.371

-17%

Sociale dienstverlening

47.192.592

53.849.990

59.734.033

59.402.776

54.798.547

54.932.477

16%

Leefloon

29.170.389

34.737.736

39.081.430

37.148.161

32.682.162

33.791.765

16%

Speciën

4.815.172

5.494.855

4.215.923

4.203.217

4.153.213

4.756.452

-1%

11.578.258

11.811.027

14.244.057

15.746.380

15.537.380

13.869.120

20%

1.628.773

1.806.373

2.192.623

2.305.018

2.425.793

2.515.140

54%

12.239.699

14.377.568

15.348.892

17.265.353

16.926.542

17.821.132

46%

Huur

1.060.281

1.035.599

1.133.124

1.502.107

1.425.005

1.423.669

34%

Externe diensten

6.542.913

8.393.645

8.795.589

10.237.404

10.067.440

10.466.612

60%

Algemene kosten

257.502

262.943

279.274

267.855

361.071

278.597

8%

Onderhoud & herstellingen

985.414

1.347.822

1.310.159

1.162.955

1.284.637

1.340.677

36%

Verzekeringen

394.479

420.263

753.579

736.662

641.878

742.920

88%

Diverse administratieve lever.

134.147

179.703

184.377

191.058

175.770

174.004

30%

1.359.076

986.485

1.085.847

1.263.890

1.123.874

1.526.019

12%

Externe verzorging

597.836

576.024

562.969

589.237

633.954

660.112

10%

Andere

908.050

1.175.084

1.243.974

1.314.186

1.212.912

1.208.520

33%

70.420.094

75.762.665

82.771.780

84.646.972

87.449.624

90.968.017

29%

5.798.508

4.681.242

6.243.150

7.904.206

5.174.036

10.859.313

87%

834.225

1.319.941

648.923

812.323

3.955.825

1.078.169

29%

1.499.390

2.035.474

1.267.903

1.055.259

1.450.287

1.182.652

-21%

18.791

371.961

535.349

-180.000

313.070

1.013

-95%

-44.082.102

-49.652.625

-49.829.192

-50.254.511

-48.859.717

-49.271.770

12%

In natura en wet 65 Aan derden Diensten & diverse leveringen

Vergoedingen & rechten

Lonen en sociale lasten Afschr. & waardevermind. Andere Financiële kosten Uitzonderlijke kosten Resultaat

2008

113

114

COLOFON Realisatie: f-twee uitgeverij Verantwoordelijke uitgever: Luc Kupers Secretaris OCMW Gent Onderbergen 86 9000 Gent

OCMW Gent Onderbergen 86 9000 Gent  09 266 99 11  www.ocmwgent.be