Officieel orgaan van de
Modelbouw Vereniging Arnhem e.o.
26e jaargang, 2015, nr. 2
2
Modelbouw Vereniging Arnhem e.o. (opgericht 30 augustus 1983) Clubgebouw: 1ste verdieping firma Maatwerk revalidatietechniek, Industriestraat 4, 6827 BD Arnhem Clubavonden: iedere dinsdag van 18.30 - 22.00 uur
Bestuurssamenstelling: voorzitter: Jitse Kaspers, 0049.2822 9814190,
[email protected] secretaris: Willie Koenders, 06-5129 0176,
[email protected] 2de secretaris: Jan Hendriks, 06-2054 5996,
[email protected] penningmeester: Jan Verlangen, 0316-333 912 lid: Chris Rijnaarts, 0316-265 653,
[email protected] Contributie: € 120,00 per jaar, te voldoen op NL61 INGB 0002 7551 77 van de Modelbouwvereniging Arnhem e.o.
NMF: De MVA is aangesloten bij de Nederlandse Modelspoor Federatie; www.nmf.nl
officieel cluborgaan Redactie: Hans van de Ven, Hoensbroekstraat 114, 6845 DP Arnhem, 06-51052631,
[email protected] Advertentiesecretariaat: Bert Pas, Wilgenlaan 32, 6841 AR Arnhem, 026-3217578,
[email protected] De redactie behoudt zich het recht voor om artikelen te weigeren of in te korten. De redactie kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid van de ingezonden artikelen. Overname van/uit artikelen gráág, maar alleen met vermelding van schrijver en bron en ná toestemming van de redactie. De MVA e.o. is niet verantwoordelijk voor de vormgeving en inhoud van de diverse links, genoemd in ons clubblad Het Zijspoor en als verwijzing op onze website www.mva.nu. Inleveren van je bijdrage(n) voor Zijspoor 2015-3 kan tot 18 augustus a.s. bij de redactie. Het volgende Zijspoor komt 1 september a.s. uit. Website: www.mva.nu, webmaster: Jan Lourens,
[email protected] Twitter: https://twitter.com/MVAeo, twittermaster: Lennart Visser Facebook: www.facebook.com/Modelbouw Vereniging Arnhem e.o. Bibliotheek: Carlo Hellegers, op de verenigingsavonden
3
van de
REDACTIE
Murano We maakten in de meivakantie een heerlijk tripje naar (o.a.) Venetië. In het jaar 1291 werden de glasblazers wegens het grote brandgevaar door het stadsbestuur van Venetië met hun ovens verbannen naar het dichtbij gelegen eiland Murano. Dat is zeker een bezoekje waard! Veel glasblazerijen zijn nog volop in bedrijf, werkplaatsen te over, maar ook musea ontbreken niet. Gericht op de toeristen zijn er nu zeker honderd winkeltjes gespecialiseerd in glazen voorwerpen. Kleurige kunst met een grote en met een kleine k. Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het in glazen vorm aanschaffen: kralen, klokken, autootjes, vazen, mensfiguren, schaaltjes, dieren, maskers, kettinkjes, ringen, schepen, lampen en zo kan ik gemakkelijk deze hele pagina verder vullen. Maar, hoe ik ook keek en zocht… geen enkel treintje! Ik zou zeggen: gat in de markt. Mainz Op de terugweg maakten we een tussenstop in Mainz. Prachtige oude stad met een relaxed Rijnstrand. En oude tijden herleefden helemaal toen ik in de etalage van het jubilerende Der Kinderladen (een soort Bart Smit) een verwijzing zag naar de treinenafdeling op de tweede etage. Zeker niet alleen voor kinderen en helemaal niet verkeerd! Ik zou zeggen: snel weer overal in Nederland invoeren!
IN DIT NUMMER Colofon----------------------------------------- 3 Van de redactie ------------------------------ 4 Van de voorzitter ---------------------------- 7 Als een spin in het web -------------------- 9 Groeten uit Modelland -------------------- 11 De DB bouwt ------------------------------- 13 Lennart bouwt Station Westervoort --- 14 Op de draaischijf (12) -------------------- 17 Willem blijft plakken ----------------------- 18 Groeten uit Zwitserland (6) -------------- 20 Even voorstellen --------------------------- 22 Kathedraal (6) ------------------------------ 24 Lennart spot wintersporttreinen -------- 26 Preiser-scènes ----------------------------- 27 Nieuwspas ---------------------------------- 28 Lantaarnopsteker -------------------------- 32 Ga direct naar Therus! ------------------- 34 Uit d'oude doos ---------------------------- 38 Agenda--------------------------------------- 40 Omroepberichten -------------------------- 42
4
ModelSpoor Magazine Je mag gerust weten dat Ron en ik trots als pauwen (of als apen?) waren toen we "ons" station Güglingen in twee fraai opgemaakte artikelen terugzagen in MSM 146 en 147. Het voelde als professionele erkenning van onze knutsel- en schrijfkwaliteiten. Grappig om te zien dat de term spachtelputz vervangen was door 'fijnkorrelige kalkbepleistering' en het verhaal een Belgisch tintje kreeg met 'ticketautomaat' waar eerst OVchipkaart stond. Voor het overige was de complete tekst integraal geplaatst, evenals alle door ons geselecteerde foto's. Ieder artikel opende zelfs met afbeelding op fors formaat, met een fraai gefotoshopte achtergrond. Dat smaakt naar meer! De (bescheiden) vergoeding voor auteursrechten hebben we eerlijk gedeeld. Dagje uit Bij de Jumbo kon je sparen voor een dagje uit. Museum, attractiepark, dierentuin, kies maar uit. Maar een échte locofiel plakt natuurlijk niet zomaar alle zegels, maar maakt een speciale spaarkaart. Een beetje gek laat weten dat ie gek is! Zie de illustraties op pagina 5.
Screensaver In mijn verhaal over het bezoek aan het treinenwalhalla van Therus (zie pagina 34) heb ik in een voetnoot vermeld waar je zijn screensaver kunt vinden. Lekker gekke landschappen, waarin treinen af en aan rijden. Lekker gek: een Nederlandse intercity door een bergachtig gebied! Maar het vreemdste: de wintersporters in de kabelbaan, compleet met ski's, stappen niet bovenin bij de piste uit, maar gaan linea recta weer terug naar het dal… Is dat nou après ski?
Wie is wie? Zoals voorzitter Jitse ook schrijft: ik heb op de ALV toegezegd een 'smoelenboek' te maken. Maar ik vroeg me af hoe de informatie van nieuwe leden aan zo'n boekje toegevoegd zou kunnen worden. Daarom koos ik als vorm voor een mapje met een soort visitekaartjes. Nieuwe leden kunnen zo gemakkelijk gezichten aan namen koppelen en iedereen vindt er contactgegevens op om medeleden te kunnen bellen, mailen of bezoeken. "Wie is wie" leek me uiteindelijk een leukere naam voor dit setje informatie.
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Met de gegevens uit Wie-is-wie kun je, uiteraard geanonimiseerd, leuke tabelletjes maken. In de volgende Zijsporen zal ik de leeftijdsopbouw en de verdeling over "Arnhem en omstreken" zichtbaar maken. Om te beginnen is hier de huidige stand met betrekking tot "LID SINDS".
Zijspoor 2 Dit is weer een vol Zijspoor. En gevarieerd als altijd. Met clubnieuws (van de voorzitter, twee nieuwe leden stellen zich voor en meer), advertenties van onze zeer gewaardeerde sponsoren (lees ze, bezoek ze!), vaste rubrieken als Groeten uit Modelland, Spin in het web, de Draaischijf, maar liefst drie verhalen van Lennart (dank, dank, dank!) en allerlei andere bijzondere bijdragen. Maar - in tegenstelling tot deze kop uit De Volkskrant - géén nieuws van de VVD. Veel plezier met Zijspoor 2!
5
Autobedrijf Scheers bv Uitmaat 9 6987 ER Giesbeek 0313-632242 www.autobedrijfscheers.nl
Wij doen alles voor uw auto! Informatie: Telefoon: Mobiel:
[email protected] 026 - 4953674 06 - 29355986
De specialist in digitale satellietapparatuur Wij leveren alle bekende merken satellietontvangers, onder andere Dreambox, Homecast, Topfield, Philips, Maxdigital, XTrend, VU+, M7, Rebox, SAB, Denson, etc. Tevens allerlei accessoires zoals Triax schotels, LNB’s, muurbeugels, dubbel afgeschermde coaxkabel, scartkabels, diseqc motoren, CImodules en de smartcard van CanalDigitaal. Bel voor vrijblijvende informatie of bezoek onze website. Arosat Esperantostraat 1 6991 CK Rheden
6
Beste leden / mede locofielen, Wat vliegt de tijd! We zijn weer drie maanden verder sinds onze vorige Zijspoor. Onze huisbaas Maatwerk heeft de entree gewijzigd. Een paar weken lang was het een hele uitdaging om onze clubruimte te bereiken. Kruipdoor en sluipdoor. Maar nu is een fraaie nieuwe trap geplaatst en de route weer vertrouwd. Inmiddels hebben de modelspoorgroepen ieder hun beraad gehouden en zijn de spoorneuzen allemaal de juiste richting opgezet. Hier en daar zal er creatief moeten worden omgegaan met het beschikbare budget om zoveel mogelijk wensen te kunnen realiseren. Zo heeft zowel de digitale als de analoge Märklin spoorbaangroep overtollige rails ter verkoop aangeboden. De mooie opbrengst is direct weer in de respectievelijke modelspoorbanen geïnvesteerd.
Vervolgens zie je dat Carlo na onze eigen verbouwing en interne verhuizing langzaam maar zeker weer uit-de-dozen te voorschijn komt en de bibliotheek weer een duidelijke functie heeft gekregen. Breng eens een bezoekje aan onze biep. Carlo zal je dan rondleiden en laten zien wat wij allemaal voor mooie en interessante lectuur in huis hebben. En het aardige is: (bijna) alle producten wordt door hem voor een korte tijd aan jou uitgeleend. Heb je thuis nog oude tijdschriften en/of boeken over onze hobby die je wel kwijt wilt – vertel het Carlo, want die weet er wel raad mee ! ! De ruimte met de NS-zithoek ademt een multifunctioneel karakter uit met vele mogelijkheden, zoals: een kort overleg voeren én diverse locs testen/inregelen én even apart zitten om lekker te kunnen fröbelen én een uitgebreide voorraad- en opbergruimte voor diverse materialen én o ja - ook de jassen kunnen er hangen. Mooi toch ! ?
7
Chris is hier en daar weer met plamuur en verfkwasten in de weer geweest. De sporen van de herinrichting zijn voor een buitenstaander nauwelijks meer te zien. Volgens de planning van onze redacteur van Het Zijspoor - Hans van de Ven - zal deze uitgave nr. 2 begin van de maand juni verschijnen. Daarna zal van lieverlee de vakantieperiode aanbreken. Menigeen heeft zijn vakantie natuurlijk al vastgelegd en is zelfs misschien al vertrokken. Zo ook onze modelbouwvereniging, die zal haar deur vanaf 21 juli tot en met 11 augustus sluiten. Jan en Corrie kunnen dan in ieder geval ook eens vier weken aansluitend vrijaf nemen. We zullen kijken op welke dinsdagavond(en) tijdens die geplande sluiting - en alleen bij aanwezigheid van een bestuurslid - alsnog de deur geopend kan worden. Jullie zullen hierover tijdig worden ingelicht ……….….. wordt vervolgd. Als ik het toch over een open deur heb, dan het volgende: we hebben in de afgelopen ALV besloten dat er dit jaar geen modelspoorweekend gehouden zal gaan worden, maar wel weer in het voorjaar van 2016. Wij gaan de nationale evenementenkalender in de gaten houden en indien mogelijk, ergens in de maand april of mei van volgend jaar een weekend vastleggen. En dan wederom een oproep om de overbodige zaken allemaal op te ruimen, dan wel weg te gooien, vooral onder de modelspoorbanen! Zorg dat de looppaden leeg, dus goed begaanbaar en schoon zijn. Opgeruimd staat netjes. Spreek elkaar met respect hierop aan, want SAMEN gaan we voor een goed resultaat. En als uitsmijter: voor het geval je de naam niet meer weet van een van je medeclubleden heeft Hans van de Ven een handig ‘Wie is Wie?’ mapje gemaakt. Elk gezicht heeft een naam en meer … (zie hiernaast een voorbeeld). De gebruikte informatie is vertrouwelijk en moet dus beslist niet buiten de vereniging worden verspreid. Vanaf deze plek wens ik jullie een ontspannen (werk-/hobby-/vakantie-) periode toe, + groet,
8
Toen ik drie en een half jaar geleden de redactie overnam van Ben Molle († 2012), kreeg ik ook het lijstje websites die hij voor Het Zijspoor geregeld raadpleegde. Dat lijstje is nog steeds de moeite waard om langs te surfen!
www.alte-dampfloks.de Een beetje verraderlijke naam, want behalve stoomlocs vind je hier ook de nodige diesel- en elektrische locomotieven. Héél veel foto's, de nodige feiten, e.d. En, voor wie tijd over heeft: een overzicht met vele tientallen spoorwegmusea in Duitsland. www.Jobst-richter.de De naamgever van deze website heeft over een periode van tien jaar foto's gemaakt van zijn baan-in-opbouw. De laatste foto's zijn van 2010, toen de hele baan moest worden afgebroken wegens beëindiging van het huurcontract. Vol goede moed wordt een nieuw ontwerp gepresenteerd, maar daar houdt het verhaal op… www.miniworldrotterdam.com Daar hoeft toch weinig aan toegevoegd te worden? Kijk je, net als ik, iedere week naar het kersvers toegevoegde bouwverslag? (zie menu miniatuurwereld > weekverslagen) www.tams-online.de Vanzelfsprekend met het hele assortiment van deze firma, maar óók met de mogelijkheid lekker verder te surfen in spoorwegland: kijk maar op de pagina LINKS (je vindt deze rechts) en laat je verrassen! www.nicospilt.com Heerlijk grasduinen op de site van deze aartsverzamelaar van spoorgeschiedenis en treinnieuws. www.Dampfbahn-basel.ch Gewoon kijken! www.Swissvapeur.ch Weet je niet waar je vakantie heen gaat, deze zomer? Nou, dan snel naar het meer van Genève. Daar bevindt zich in Le Bouveret het Swiss Vapuer Parc. Het kostte maar liefst 120 duizend bouwuren!!! Op de site foto's, filmpjes, webcam, plattegrond en allerlei andere informatie. www.stormpolderrail.nl De stormpolder ligt in Krimpen aan de IJssel, maar gemakkelijker: vlak onder de Brienenoordbrug. De modelbouwvereniging ter plaatse bouwt clubbanen en stoomlocs in diverse spoorbreedtes en wordt beschermd door jonkvrouw mr. drs. M.E.M. Beelaerts van Blokland. En ook hier weer: een massa linkjes de www in. http://museumtramarnhem.blogspot.nl/ Welke Arnhemmer is nog nooit in het Openluchtmuseum geweest? http://www.de-stoomfluit.nl Wel eens van Peter gehoord?
9
10
11
Groeten uit Modelland
12
De DB wordt (weer) wakker … In het maandelijkse spoorblad MOBIL DB Bahn las ik dat er een overeenkomst getekend is tussen de Duitse regering en de Deutsche Bahn. Dat betekent dat de DB tot het jaar 2019 mag rekenen op een financiële steun van 28 miljard euro! Het zal tijd worden, want er zijn op dit moment in heel Duitsland en met name in NRW diverse knelpunten zoals marode (krakkemikkige) wissels, stations en bruggen die nodig een herstelbeurt moeten krijgen. De BD hoopt dan ook op zeer korte termijn met deze financiële injectie weer het spoorwegnet voor de toekomst gereed te maken. Alleen al dit jaar worden er 3800 kilometer rails, 2000 wissels, 2½ miljoen bielsen en 4 miljoen ton basaltgrind vernieuwd. Daarnaast moeten op termijn ongeveer 125 bruggen worden gerenoveerd. In geheel Duitsland zal er op het hoogtepunt (wanneer?) op 850 plaatsen worden gewerkt. Men belooft de reiziger dat deze werkzaamheden met zo weinig mogelijk overlast zullen plaatsvinden. Wij zullen het zien en beleven …
Jitse Kaspers
13
en door Lennart Visser
Ik verdiep mij al een aantal jaren in de historie van het station Westervoort en vorig jaar ontstond het idee om het oude station Westervoort na te bouwen.
Eerst natuurlijk met historisch onderzoek doen naar foto’s, bouwtekeningen en zelfs verhalen van inwoners. Ik kreeg hulp van de Historische Kring met foto’s van alle bestektekeningen van de gebouwen rondom het station.
Het begon met het kiezen van een jaartal. Rond 1905 was het aantal sporen in het station Westervoort het grootst, met een groot stationsgebouw en goederenloods. Dat sporenplan koos ik dus, maar ik neem de vrijheid om alle gebouwen die in de afgelopen jaren rondom het station gestaan te hebben te gaan bouwen. Dat is dus inclusief de vooroorlogse poort en de nu nog bestaande wachterswoning, het seinhuis en de klompenmakerij.
De uitgebrande olietrein die in 1944 gebombardeerd werd en op het emplacement van Westervoort stond geparkeerd, krijgt ook een plekje!
14
De totale lengte van het emplacement is bijna 800 meter lang; dat is 10 meter in H0 en ik heb maar bijna 2 meter. Dat wordt dus inkorten geblazen en in de lengte komt alles dus dichter bij elkaar te liggen, zonder de werkelijkheid al te veel geweld aan te doen. Van de gebouwen heb ik zoals al gezegd wel tekeningen, althans foto’s van tekeningen. Daar staat wel een schaal op, maar omdat ik niet hoe groot de originele tekeningen zijn, heb ik daar niets aan. Gelukkig staan de op de meeste tekeningen de rails getekend. Als je weet dat de spoorbreedte 1435 mm is, kun je van daaruit de afmetingen van de gebouwen berekenen. Dat weer omrekenen naar H0 en je kunt beginnen met bouwen. Op een stille zondagmorgen heb ik met de rolmaat de buitenmaten van de nog bestaande wachterswoning opgemeten en mijn berekeningen klopten aardig!
Ik ben begonnen met het maken van kartonnen gebouwen, ook om te testen wat waar moet staan. Het eerste echte zelfbouwproject was het brugwachtershuisje. Hoort eigenlijk niet direct bij het station, maar is leuk om te bouwen. Ik heb er twee gemaakt en eentje staat waar ie thuishoort: op de clubbaan net voor de Westervoortse bruggen.
De wachterswoning staat er nog steeds en wordt zelfs nu weer opgeknapt. Dat is dus een leuke uitdaging! Zie bijgaande foto van het origineel, de kartonnen proef en het zelfgebouwde model. Hierna begin ik aan de goederenloods! Het moeilijkste, het mooie stationsgebouw, bewaar ik tot het laatst! Ik weet dat ik niet kan tippen aan het hogeschool-modelbouwwerk van bijvoorbeeld Ron, maar ik beleef er erg veel plezier aan. Wordt vervolgd!
15
16
en door Martien Beumer
Deze keer de SIK. Een kleine trein ('t is officieel geen locomotief, maar een 'locomotor' die daardoor ook door rangeerders zonder machinistenopleiding mag worden bediend) voor het voortbewegen van wagons op het rangeerterrein. Niet dat een Sik zo sterk was, want bij wagon nummer 6 kreeg hij het al moeilijk! De bediening gebeurde in de cabine óf aan de buitenzijde. Dat laatste is anno 2015 niet meer in te denken met de Arbo-regels in dit land. Meerdere types zijn van de Sik gemaakt, met en zonder kraan. De bijnaam is te danken aan het mekkerende geluid dat de fluit op de uitlaatgassen van de dieselgenerator maakt. Diverse railmusea hebben nog een Sik in gebruik. Ga maar eens kijken bij de NSM, de VSM, de SGB en de MBS.
17
Als we het geheimpje verklappen, gaat de magie wellicht verloren. Willem heft hier weer zijn vertrouwde glaasje, maar… in onze bar mág helemaal geen sterke drank worden geschonken! Dus hebben we voor de foto een mix gemaakt van sterk verdunde koffie. Ahum - op je gezondheid! Groot voordeel daarvan is wel dat Willem helder van geest blijft. Niks geen wartaal of gelal, absoluut geen last van evenwichtsproblemen en géén vertraagde reactiesnelheid. Is misschien een tikje jammer, want sáái, maar wel fijn als je Willem een vraag stelt. Even testen: Willem, welke lijm zou jij ons aanraden als we transparant plastic, zoals ramen en lichtkoepels, willen vastzetten? Het antwoord komt prompt: Busch Haftkleber, Humbrol Clearfix, Deluxe Glue 'n' Glaze of Crystal Klear. Je krijgt geen lelijke lijmvlekken en druipers op je ruiten. Precies wat we zochten! Helemaal helder. Proost!
18
Wijnen uit vele landen. Uitgebreid assortiment gedistilleerd. Meer dan 350 whisky’s. Relatiegeschenken. STEENSTRAAT 28 - ARNHEM - TELEFOON 026 - 3515681 INTERNET WWW.YVESBOODE.NL ; M AIL
[email protected]
*Tabak Stomerij* Oranjestraat 74, Arnhem *Snoep Inkjet cartridges* tel. 026-4450057 *Tijdschriften Diverse telefoonkaarten* ma,di,do,vr 07.30-18.00 uur za 08.00-16.00 uur, wo gesloten *Drogisterij Staatsloten* www.vonktotaal.nl *Geneesmiddelen Fotoservice* *Bloemen en planten Fotorolletjes* *Wenskaarten Citin tapijtreiniger* *Strippenkaarten Videobanden* *Bus abonnementen CD-ROM's* *Fotokopiëren Fototoestellen* +Zwart/wit € 0,05 Invite cosmetica* e +kleur 1 klas Cadeau artikelen* *Fax service Kerstbomen* extra pinnen *Kantoorartikelen Postzegels* geen probleem *Inbinden Speelgoed* *Snijden Muziek CD's* *Plastificeren Simson plakspul* *Bedrukken van: Gekleurd papier* +T-shirts Fournituren* +Muismatjes DMC-garen* +Servetten Batterijen* +Bekers etc. etc. Lotto+Toto* *Krasloten Potgrond* *Apotheek service*
19
door Lennart Visser Ook vorig jaar heb ik in Zwitserland weer de nodige treinen gezien, waaronder de MIB: de smalspoorlijn Meiringen-Innertkirchen. In 1923 werd de smalspoorlijn gebouwd als aanvoerlijn voor het bouwen van een elektriciteitscentrale en vanaf 1946 werden ook reizigers vervoerd. De lijn is 5 km lang. Dat klinkt niet bijzonder, daarom nu een tochtje langs de lijn.
De railbus vertrekt uit Meiringen aansluitend op de trein uit Luzern of Interlaken.
Kort daarna verdwijnt de trein in een 1500 meter lange tunnel door de Aareschlucht.
Na 2 km kom je bij Aareschlucht-West Niet echt een indrukwekkende halte …
Het station Aareschlucht –Ost is wel erg apart. Het bevindt zich in de tunnel en is alleen bereikbaar via een opening in de rotsen. Je staat voor een dichte deur, die alleen opengaat als je aanbelt met het verzoek om de trein te laten stoppen Dat heb ik maar niet geprobeerd zonder mee te willen, want Zwitsers vinden dat soort zaken zeker niet grappig…..
(foto links) Na de tunnel rijdt de trein verder door het dal van de Aare.
20
Het eindstation van de lijn voor passagiers is Innertkirchen KWO. Niet echt het pittoreske station dat je vaak in Zwitserland kunt zien… Maar een kaal perron langs een soort bedrijfsloods.
Uiteindelijk loopt de spoorlijn nog een kilometer door en eindigt in de tunnel in de bergen. Daar ligt de elektriciteitscentrale.
Een oud treinstel is netjes bewaard.
Lok Gem 4/4 voor werktreinen en rolbokwagens.
Zo laat je de trein stoppen.
Een onderhoudswagen voor de bovenleiding? Ik zeg: nabouwen!
21
Mag ik me even voorstellen? Mijn naam is Bert Brood. Ik ben 66 jaar en dus beschik ik over zeeën van tijd (). Na mijn HAVO-opleiding heb ik 25 jaar een fotohandel gehad. Ook ben ik nog negen jaar nachtportier geweest. Ik woon “alleen” in een eigen huurwoning in Westervoort, met een LAT-relatie met mijn ex. Mijn zoon en dochter wonen beide zelfstandig. Ook ben ik de vanzelfsprekend trotse opa van een kleinzoon en twee kleindochters. Ik ben in mijn woonplaats betrokken bij de wijkraad. Bij de nieuwjaarsreceptie raakte ik aan de praat met Lennart en Jaap. Door hun introductie ben ik in aanraking gekomen met de MVA. Bij een eerste bezoek werd ik door Jan Hendriks rondgeleid. Precies in die periode was de club bezig in een nieuw verworven ruimte de analoge Märklinbaan aan te leggen. Jan, zoals bekend de kersverse baancoördinator, nodigde me uit om mee te helpen deze M-railbaan aan te gaan leggen. De sfeer was al vanaf de eerste avond zeer indrukwekkend, gemoedelijk en gezellig. De keuze was dus snel gemaakt. Mijn broer had een Fleischmannbaan en ik een krantenwijk. Doordat ik (voor een knulletje) redelijk wat spaarcentjes had, moest dat van mijn broer besteed worden aan allerlei attributen zoal wissels en rails. Toen hij het ouderlijk huis verliet (hij trad in het huwelijk) nam hij de hele boel mee en heeft dat later verkocht zonder mij schadeloos te stellen. Ik was niet boos maar wel verdrietig. Maar nu, op mijn 'oude' dag, heeft het treinenvirus me dankzij Lennart, Jaap en Jan toch flink te pakken genomen. Ik ben dus aan het opstarten en moet mijn draai nog vinden. Ik vind van alles leuk om te doen. Het knutselen in totaliteit zit me wel in de genen. Door mijn nieuwsgierigheid in techniek en wetenschap leek het mij een uitdaging om zelf een project te starten. Ik krijg door de andere leden enorm veel informatie die ik probeer te verwerken in mijn baanplan. Onlangs had de Aldi een Märklin startset in de uitverkoop. Het betrof een digitale dieseltrein met M-rails. Met Wintrack ben ik aan het stoeien gegaan om een leuk baanontwerp te bedenken. Inmiddels heb ik een houtconstructie van 3,5 bij 1,75 meter gereed. Mijn gedachten gaan uit naar een heuvellandschap in het Wilde Westen. Geen schaduwstation. Even mijn ogen wat dichtknijpen en ik zie een Union Pacific 119* met koperwerk en een stoere koeienvanger door het stoffige landschap trekken. En dan fluit ik er zachtjes "Once upon a time in the west" bij. Noot van de redactie: * Bij het googelen op een plaatje van de "Union Pacific" typte ik per ongeluk 129 en kwam terecht bij deze diesel met … 129 ertswagons! https://www.youtube.com/watch?v=j1sfAjN3gcA
22
Mag ik me even voorstellen? Mijn naam is Guus Wiegerinck. Ik ben 66 jaar en getrouwd. Wij hebben drie kinderen, twee zoons en een dochter (de jongste), allen het huis uit. Wij zijn opa en oma van een kleinzoon (nu anderhalf jaar). Het is de oudste van onze oudste zoon, hun tweede kind is aanaanstaande. Ik was begeleider basisonderwijs op gebied van levensbeschouwing en identiteit, in Arnhem en omgeving (van Winterswijk tot Leerdam). Thuis heb ik geen ruimte voor een grote vaste baan en ook nauwelijks tijd (gehad). Daarom liep ik al langer met het idee rond me aan te sluiten bij een vereniging in de buurt (Didam). Toen ik Hans van de Ven tegen het lijf liep tijdens de laatste modelspoorbeurs in de Rijnhal en daarna weer in Herwen en hij me vertelde over de MVA, was de keuze voor kennismaking gauw gemaakt. De vereniging biedt me ook de mogelijkheid mijn 2railDC modellen te laten rijden, in een mooie omgeving met lange bogen. Als straks de analoge Märklinbaan klaar is, kan ik ook daar mijn materieel laten rijden. Ik vind het ook leuk om anderen te laten zien wat ik heb en wat ik mooi vind en om met anderen mee te denken over modelspoorpuzzels en -vragen. Kortom: mijn hobby te delen. Als kind werd ik al geboeid door treinen en trams – wij woonden in Zwolle tegenover het station. Mijn opa heeft een grote trein gemaakt om mee te spelen, deze staat nu in een kist bij mij op zolder, en als jongen heb ik diverse keren samen met mijn oma gereisd met de “Gele Tram” van Wassenaar naar Den Haag of naar Leiden. In het najaar van 1963 had ik genoeg zakgeld om een beginset van Märklin te kopen, plus was extra rails. Zo is het begonnen. Met Sinterklaas kreeg ik er wat bij, enzovoort, enzovoort. Begin jaren '80 had ik een grote vaste baan gebouwd. Na een verhuizing opnieuw een baan, maar wat kleiner, maar na de laatste verhuizing naar Didam in 1996 is alles in dozen gebleven. Ik heb nu alleen een rondrijbaantje op een tafel van 80*160 cm. Dat heb ik gelegd om de ombouw van enkele Märklinloc's met Uhlenbrock's rijrichtingschakelaar te testen. Ik broed nog op plannen dat ietsje uit te breiden en een NS6300 met een rits kolenbakken voorbij te zien komen. Volgende keer vertel ik wat bovenstaande foto met mijn hobby te maken heeft.
23
door Hans van de Ven Zijspoor 2013-4: de Trompet. Zijspoor 2014-1: de Roadbridge. Zijspoor 2014-2: de Flip. Zijspoor 2014-4: het stalen Dak. Zijspoor 2015-1: de Balcony
De backtwist Het enige onderdeel van de Arnhemse OVterminal waar zowaar een rechte lijn in valt te ontdekken! Maar naar boven toe spreidt deze steunpilaar zijn armen wijd en gracieus uit. Op de foto wordt meteen duidelijk waar je de backtwist vindt: direct naast de roltrappen. Dit bijzondere onderdeel vormt, vanzelfsprekend uitgevoerd als een constructie van staal en beton, de ruggengraat van de gehele constructie. Het onderste gedeelte vormt een belangrijke drager voor de balcony en de roadbridge. Het bovenste gedeelte is één van de dragers van het vrijgevormde stalen dak. En ja - het gaat hard nu. In de achterliggende drie maanden zijn heel wat zaken aangepakt.
24
Hoera, de bloemenkiosk van Angela Grevel is terug op het station. Ze verhuisde mee vanuit haar plekje bij de uitgang van de oude hal naar het noodstation. Daarna hield ze het voor gezien: in de nieuwe stationstunnel mocht ze geen bloemen buiten de gevel presenteren. Nu heeft ze daarvoor weer zwart op wit toestemming. In de nieuwe winkelstrip tussen station en megabioscoop Pathé opent dit najaar een nieuwe McDonalds, de vijfde locatie in Arnhem. Burger King strijkt neer in de tunnelpassage. De aannemer is nu volop aan de slag met het plafond. In de nieuwe hal is al een flink oppervlak gereed en ook in de Sonsbeekpasserelle is bekleed met Oregon pine, geïmpregneerd hout van oude douglassparren uit de VS. Sensoren op het dak geven een signaal af als er teveel vocht in de spouw zit: dan moet er gelucht worden. Sinds de start van dit jaar wordt de website van Arnhem Centraal maar matig bijgehouden. Jammer hoor, net nu er zoveel tegelijk gebeurt. Gelukkig startte de Gelderlander in maart op zaterdag een tweewekelijkse rubriek "Laatste loodjes" met direct al hard nieuws: de officiële opening van de stationshal vindt plaats op donderdag 19 november 2015. Flinke stukken natuurstenen bestrating zijn al gereed én in gebruik. Er liggen raadselachtige genummerde tegels tussen. Ze blijken aan te duiden hoe hoog de betreffende steen boven Nieuw Amsterdams Peil ligt. Ook de perrons moeten nog voorzien worden van de fraaie natuurstenen bestrating. Vanwege de vele kabels kunnen deze tegels niet in beton worden vastgelegd. Drie proefstukken met verschillende soorten zand en grit moeten nu duidelijk maken wat de beste ondergrond is. Half april werden acht winkeliers onwel na een sterke lijmlucht. Coatingswerkzaamheden aan het ventilatiesysteem (!) bleken de oorzaak. AH en de Broodzaak gooiden zeker-
heidshalve al hun onverpakte waren weg. Nog een primeur uit de rubriek Laatste loodjes: de opleverdatum van de transferhal is vrijdag 4 september. Dan kunnen reizigers gebruik maken van het gehele station, al zullen diverse winkels dan nog afgewerkt moeten worden en ook het spinnenweb op het trolleybussenplein is dan nog niet gereed. Eind april: Ballast Nedam verkeert in zwaar weer. Als oorzaken werden tegenvallers bij de renovatie van de A15 bij Rotterdam en de tunnel van de A2 door Maastricht genoemd. Dank zij een akkoord met de banken kwam een extra buffer van 63 miljoen euro beschikbaar. Je moet er toch niet aan denken dat de bouw van ons station op de valreep nog had moeten worden stilgelegd! De immense hal is inmiddels vrijwel winddicht. Niet altijd gaat het plaatsen van de enorme glazen panelen in de gevel langs de balcony naar wens. Hier en daar verraden beplanking en gebarsten ruiten 'kleine' ongelukjes. Zaterdag 9 mei: in de bijlage Spectrum van de Gelderlander twee volledige pagina's onder de kop "Arnhem maakte ster van Ben van Berkel". Negentien jaar na het ontwerpen van het nieuwe station komt realisatie van zijn geesteskind in zicht. Maar de roem over het futuristisch vormgegeven gebouw is de hele wereld al overgetrokken. Het hele artikel vind je op het prikbord in de gang van onze clubruimte. Scheiding tussen oude en nieuwe deel station, kopt de Gelderlander. Compleet met een foto waaruit inderdaad blijkt dat de gevel langs de Utrechtseweg twee tamelijk verschillende gezichten laat zien. Deels komt dat nog goed, deels is het geheel volgens instructies van de architect. Ga eens even kijken in de fietsenkelder: daar zijn de tijdelijke wandjes weggehaald en wordt duidelijk hoe de fronttwist uit de grond komt én hoe je razendsnel na het stallen van je fiets het station inloopt. Vlak bij de uitgang van de parkeergarage in de Willemstunnel is in het plafond duidelijk te zien dat daar een betonnen constructie was voorzien. Een fors soort pilaar als steun voor het dak van de hal. Maar nu er niet met beton, maar met scheepsstaal is gewerkt, weegt het dak geen 1300 kg per m2, maar slechts 160 kg per m2. Pilaar niet meer nodig. Even kwijlen? https://www.youtube.com/watch?v=Buj8FaEFekc
Op de site van ProRail vond ik op 6 maart een fraai stukje over het technische vernuft waarmee het dak van de stationshal wordt gerealiseerd. Op het glooiende dak worden 1100 platen van Ultra Hoge Sterkte Beton geplaatst. Op voetjes van hout. En elk stukje is uniek van vorm en daarom speciaal gegoten. Wie vanaf een afstandje naar de welvingen van de stationshal kijkt, ziet al steeds meer de definitieve aanblik door het bouwplastic heen schijnen. Het dak wordt namelijk volledig bedekt met betonplaten. Door het hele gebouw heen zijn verschillende stadia van het bouwproces zichtbaar. Waar mogelijk is er al een houten plafond, glas en definitieve coating. De betonplaten
vormen de definitieve laag van de dakbedekking. Het zijn echter geen gewone betonplaten, zo legt projectleider Menno van Middelkoop van aannemerscombinatie Ballast Nedam/BAM uit. “Het gaat hier om Ultra Hoge Sterkte Beton. Bijzonder daaraan is dat het wordt gegoten in een flexibele mal. Als het enigszins hard wordt, wordt de mal precies op maat gedrukt op twintig verschillende punten. Zo kunnen we er exact de kromming in laten maken die nodig is. Als de juiste vorm is ingesteld, laten we het beton verder uitharden.” Het is voor de
bouwvakkers op de bouwplaats vervolgens een kwestie van de puzzel leggen. De betonplaten komen op speciale voetjes zodat ze precies boven de speciale zwarte deklaag hangen en een speciale isolatielaag die eronder en ertussen wordt aangebracht. Overigens worden de betonplaten her en der afgewisseld met grote oppervlakten koud gebogen glasplaten die zorgen voor daglicht in de nieuwe stationshal. Die glasplaten worden ter plaatse nog licht gebogen, zodat ze ook weer precies passend worden op de locatie.
Zaterdag 13 juni; 10-16 uur: Dag van de Bouw; ook bij Arnhem Centraal
25
Ik zag vorige week het bericht dat de vakantietreinen per direct zijn gestopt en toen bedacht ik mij dat ik nog een aantal foto’s en filmpjes had van de wintersporttreinen die in maart van dit jaar langs Westervoort kwamen. De treinen werden getrokken door een 1200 of door de rode 1600, maar die mogen niet meer in Emmerich komen. Dus: er reed een dieselloc los naar Emmerich, haalde daar de trein op naar Zevenaar, daar was ondertussen de 1200 of 1600 aangekomen en kon de trein vertrekken naar Arnhem en verder. Dan weer de losse loc terug naar Arnhem en verder. Die losse locs waren heel divers, zie daarvoor de foto’s. De filmpjes laten de complete trein zien! Nogal wat treinverkeer voor twee wintersporttreinen! https://www.youtube.com/watch?v=PLGhT9D6fMc https://www.youtube.com/watch?v=55SCkoeUHB0
26
Op diverse plekken vond ik fantasierijke Preiser-scènes. Hier een eerste selectie.
27
Wie Delft aandoet, baadt in het licht van Vermeer
De Volkskrant, vrijdag 27 februari 2015
Delft raakt verlost van de spoordijk die de stad doormidden sneed. Een tunneltracé met een bijbehorende sprankelende stationshal, tevens stadhuis, vormen een klein onderdeel van een ambitieus plan waar Delft zich financieel behoorlijk aan vertilde. Maar het prachtige station werd binnen het budget én op tijd opgeleverd. Ook bijzonder: het plafond bevat in reliëf een oude kaart van de stad. Een week later wordt geconstateerd: 'Trein met 140 km per uur gevaar in ondergronds station.' Wachtende passagiers kunnen door de drukgolf worden omvergeblazen en de snelheid van passerende treinen wordt aanzienlijk verlaagd.
Protest NS tegen agressie in trein
De Volkskrant, zaterdag 7 maart 2015
Na wéér diverse ernstige mishandelingen van conducteurs klinkt de roep om terugkeer van de Spoorwegpolitie en dubbel bemenste diensten. Maar 'Engelengeduld voor hufters in trein', kopt De Volkskrant op maandag 9 maart 2015. Daarom laten de machinisten vandaag hun claxon luid klinken. Overleg leidt een week later tot het nieuws: 'Politieagent op 20 grote stations'.
Chloortreinen over Betuweroute
De Gelderlander, zaterdag 21 maart 2015
Door onderhoud van Akzo Nobel in Botlek gebruikt transporteur DB Schenker voor het eerst de Betuweroute een maand lang voor zijn chloortreinen. Een paar dagen later meldt De Gelderlander: 'D66 wil na april ban op chloortrein'.
Zalig sloom treintjes kijken
De Gelderlander, zaterdag 21 maart 2015
Lekkere Spectrum-bijlage over twee volle pagina's over de productie van inmiddels ruim 180 EO-afleveringen van Rail away met gemiddeld een half miljoen kijkers.
Mooie cijfers voor Arriva en Breng
De Gelderlander, woensdag 25 maart 2015
Betuwelijn: 7,4; op route Winterswijk scoort Arriva7,2; Breng krijgt voor Arnhem-Doetinchem 7,4; de bus van Breng in de regio Arnhem krijgt een 7,6. Alleen prijs en informatievoorziening leiden nergens tot voldoendes.
NS schrapt belastingbesparing via Ierland
De Volkskrant, donderdag 26 maart 2015
Nieuwe treinen worden niet meer besteld via de dochteronderneming, maar gewoon vanuit Nederland. Dijsselbloem vond de Ierse fiscale constructie onwenselijk. Lopende contracten worden voor 2024 afgebouwd.
28
Computer NS kon storing niet aan
De Gelderlander, dinsdag 31 maart 2015
De stroomstoring van afgelopen vrijdag leidde tot zoveel uitgevallen treinen dat de 'puzzelmachine' van de NS niet meer in staat was nieuwe dienstroosters voor het personeel te maken. En dus staat naast dit bericht de onvermijdelijke kop: Strijd over 'rondje': politiek spel. Want ja, het rondje om de kerk zou wél zorgen voor veel eenvoudiger dienstroosters.
FNV Spoor pleit voor bewapening van NS-personeel
De Volkskrant, dinsdag 7 april 2015
En wéér agressie tegen conducteurs. De vakbond wil nu wapenstokken en pepperspray. Een dag later is de kop: 'Ophef over agressie is ook een strategie'. Curieus: statistieken tonen aan dat agressie niet toeneemt! Met een overzicht van mogelijke maatregelen en hun voors en tegens.
Steun voor park op emplacement
De Gelderlander, donderdag 9 april 2015
Met 66 ha is het gebied rond de Westervoortsedijk het grootste bedrijventerrein van de stad. Er moet daar heel wat gebeuren volgens de toekomstvisie van de Stichting Arnhemse Bedrijventerrein StAB. Het idee van omwonenden voor een park wordt daarin omarmd. Maar, zo blijkt eind april, weinig kans: PEJA Vastgoed koopt een aanzienlijk deel van het terrein.
Franse Spoorwegen klagen renners aan
De Gelderlander, dinsdag 14 april 2015
Wielrenners staken tijdens Parijs-Roubaix een gesloten overweg over, net voordat een TGV passeerde. De Tourorganisatie bestrafte de renners niet. De Spoorwegen doen aangifte.
Stadsbussen Amsterdam elektrisch De Volkskrant, woensdag 15 april 2015
Gemeente wil openbaar vervoer over tien jaar uitstootvrij hebben. De eerste veertig elektrische bussen rijden over twee jaar. Daarna volgen er nog 160 stuks. De wethouder zegt nu niet meer te kiezen voor kleinschalige projecten, maar voor de volledige uitrol.
Autoslaaptrein stopt per direct
De Gelderlander, vrijdag 17 april 2015
Tienduizenden vakantiegangers moeten op zoek naar alternatief vervoer. Kostenverhogingen voor het gebruik van het spoor (in Nederland 50%) en dure Zwitserse frank (28% meer) hebben het bedrijf EETC de das omgedaan. Vijftig medewerkers staan op straat. De Volkskrant blikt in een fraai artikel "Spoorweelde uit een voorbij tijdperk" terug. Dinsdag 21 april maakt Reisbureau Treinreiswinkel.nl bekend hals over kop een (beperkt) alternatief opgezet te hebben. Startpunt is Düsseldorf, waarmee de kosten aan ProRail vermeden worden.
1,64 miljard voor derde spoor
De Gelderlander, vrijdag 24 april 2015
Na 23 jaar praten is de aanleg van de Duitse 'Betuweroute' begonnen. Wel met kritiek op de veiligheid. Dit 76 km lange traject, gereed in 1922, zal in twee richtingen bereden worden.
Met waterstofbus naar Apeldoorn
De Gelderlander, dinsdag 28 april 2015
Het Arnhemse bedrijf HyMove levert het waterstofsysteem voor de bus van Syntus, die eind dit jaar op de weg komt. Een experiment dat twee jaar gaat duren. Ook Connexxion wil een waterstofbus van bussenbouwer VDL laten rijden tussen Arnhem en Nijmegen.
NS-dochter speelt vuil spel bij aanbesteding
De Volkskrant, woensdag 29 april 2015
Abellio ontving vertrouwelijke informatie van de voormalige directeur van concurrent Veolia, die daarmee het concurrentiebeding omzeilde. Dijsselbloem noemt de gang van zaken 'volstrekt onacceptabel'. Een paar dagen later een uitvoerige reconstructie "Het dubbelspel van een Limburgse ov-topman".
29
Hoog en laag: NS houden poortjes
De Volkskrant, woensdag 6 mei 2015
Zwartrijders springen als hordelopers over de lage poortjes. Dus wil de politiek nu hoge poorten. Maar daar is bijvoorbeeld de architect van R'dam CS mordicus tegen vanwege het negatieve effect op de ruimtelijke werking. En wat ook kan: snel achter iemand aansluipen voordat het poortje sluit. Of: braaf inchecken, poortje door en dan (na even wachten) uitchecken, zonder het station te verlaten. Tja.
Duidelijke taal en geen doetje
De Volkskrant, maandag 11 mei 2015
Twee pagina's over Madeleine van Toorenburg, de voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie, die deze week begint met de openbare verhoren rond het Fyra-debacle. Archiefkasten vol stukken zijn verzameld en geanalyseerd en tachtig betrokkenen zijn al achter gesloten deuren gehoord. Op zaterdag 16 mei publiceert De Volkskrant 'De weg naar de aftocht', een historisch overzicht vanaf 2001. En dan beginnen de verhoren. Tineke Netelenbos vroeg premier Wim Kok in een handgeschreven brief dringend om af te zien van aanbesteding van de hsl. Kok verscheurde die brief voor haar ogen; nooit gekregen dus. Voormalig president-commissaris van NS Jan Timmer noemt het bod op de hsl een grote fout. NS-topman Hans Huizinga liet het ministerie indertijd weten tegen iedere prijs de concessie te willen bemachtigen: "Als de staat 200 miljoen vraagt, dan bieden we die. We zijn toch een staatsbedrijf." Netelenbos speelde met het idee om Schiphol en KLM de NS bij de hand te laten nemen bij de omvorming tot klantvriendelijk, servicegericht bedrijf. "Op Schiphol was het altijd zo schoon terwijl het op de stations een smeerboel was". Op 23 mei is de kop in de Volkskrant: Marktwerking op het spoor 'moeder van al het kwaad'. Diezelfde krant reconstrueert dat het bod van 178 miljoen al in 2002 uitlekte maar toen door de media niet breed werd opgepakt; kennelijk weinig bijzonder.
'Spoorkathedraal' wint prijs "Gebouw van het jaar"
De Volkskrant, vrijdag 22 mei 2015
Niets dan lof heeft de jury voor het vernieuwde CS Rotterdam.
En verder o.m. ook nog: Mogelijke omkoping bij aanschaf treinen (Vk, wo 25 feb) Een consultant van de NS zou vertrouwelijke documenten aan treinenbouwer Bombardier hebben gelekt. Onberispelijke treinenbouwer uit Japan neemt fabrikant Fyra over (Vk, wo 25 feb) Uitgerekend Hitachi, met een grote reputatie op het gebied van hogesnelheidstreinen, wordt de nieuwe eigenaar van Ansaldo Breda. Veolia en Arriva naar rechter om gunning concessie aan NS-dochter (Vk, za 7 mrt) Het wordt steeds duidelijker dat er bij de aanbesteding in Limburg veel mis ging. 'Aanhanger' aan bus gekoppeld in spitsuren (dG, za 14 mrt) Tussen Groenlo en Doetinchem rijdt in de spits een bus met aanhanger, die in vijf minuten aangekoppeld kan worden. De bus moet je steeds vaker bellen (Vk, wo 25 mrt) Onrendabele lijnen worden geschrapt of maken plaats voor 'vervoer op maat'. Openbaar vervoer is geen nutsvoorziening meer, klagen de vakbonden. Winkels willen graag naar stations (Vk, do 26 mrt) In Amsterdam zijn de huurprijzen op het station al te vergelijken met die in de Kalverstraat. OV-reiziger met abonnement: geen boete bij niet-inchecken (Vk, vr 3 april) Grote boosdoeners zijn hier niet NS, maar HTM en Connexxion. OV-bedrijven begraven strijdbijl (Vk, vr 3 april) In plaats van elkaar voor de rechter te dagen, willen NS, Connexxion en Veolia de handen ineenslaan in een nieuwe branchevereniging. Arriva houdt zich afzijdig. Meer personeel op late NS-treinen (dG, vr 10 april) Verzakking hsl-zuid is erger dan gedacht (dG, za 11 april) Extra damwanden zijn nodig. Miljoenenkwestie. ProRail erkent fouten bij Schiphol (Vk, vr 17 april) De vele recente storingen van het treinverkeer naar Schiphol zijn mede toe te schrijven aan gebrek aan alertheid van personeel. De nieuwe president-directeur Pier Eringa van ProRail kondigde extra maatregelen aan. Trolleybouwers op Kleefse Waard (dG, vr 1 mei) EL-KW bouwt voor Arnhem een 18 meter lange trolleybus die (in 2018) ook 10 km zonder 'draadjes' kan rijden. Het bedrijf is verhuisd van Nijmegen naar IPKW in Arnhem.
Alle genoemde krantenknipsels liggen een jaar in de biep bij Carlo ter inzage
30
31
door Hans van de Ven Mooie, nostalgische straatlantaarns, toch? Ja, nou - mij lijken ze teveel op "zo-waren-diefittingen-nu-eenmaal". Daarbij: een normaal gloeilampje is bijna 7 mm in doorsnede; in werkelijkheid gaat het dan om bollen van ruim een halve meter. Weinig realistisch, nietwaar? Zeker in de door mij beoogde omgeving tussen flatgebouwen leek me het een en ander niet zo geschikt. Dat wil zeggen: de fraai gebogen vorm van de paal vond ik wél het bewaren waard. Alleen de kap moest anders, heel anders. Met als uitgangspunt goudwit brandende ledjes ging ik op zoek. Soldeerbout aan en al snel waren de lantaarnpalen van hun oude lichtkappen ontdaan. De resterende paal heeft aan de bovenzijde een buitenomtrek van 2 mm. Dus schafte ik plastic buisjes aan in de maten 2/3 en 3/4, waarbij het eerste cijfer de binnenmaat en het tweede cijfer de buitenmaat aangeeft. Zo, kleine stukjes daarvan passen precies op mijn kale lantaarnpaal. Het begin is er.
Met een holpijpje (maar een leertang was natuurlijk net zo geschikt) stanste ik rondjes met een doorsnede van 4 mm, die als dopjes op de dikste buisjes werden geplakt. Met een vijltje en wat schuurpapier bracht ik ze in een ronde vorm en ook de andere zijde van dit lampenkapje ontdeed ik van zijn scherpe rand. Met mes en vijl maakte ik een lichtopening. Mijn airbrush leverde een mooi wit uiterlijk, maar om het ondoorschijnend te maken bleken later nog twee laagjes witte Humbrol nodig te zijn. En zelfs toen was het resultaat me niet naar de zin en heb ik een doosje Wybertjes geofferd om halfronde kapjes te maken. Het begon er op te lijken, vond ik. Bij de zoektocht naar een passend ledje, kleiner dan 3 mm dus, bleken gewone exemplaren allemaal te fors, maar SMD-ledjes zijn er te kust en te keur in deze minimaten. De website www.ledbaron.de levert de 0603 compleet met bedrading. Maar ai! Die twee draadjes gingen
32
met geen mogelijkheid samen door het bovenste deel van de paal! Eindeloos gepier volgde om één draad te ontmantelen. Dat wil zeggen: het ging prima tot het laatste stukje. Wat ik ook deed, vrijwel steeds zette ik dan kennelijk iets te veel kracht en liet het snoertje bij het ledje los. Twee keer braken zelfs beide draden af. Dan is het einde verhaal voor zo'n ledje; je vindt het nauwelijks terug op je werktafel en het is sowieso te klein (1,6 x 0,8 mm!) om vast te pakken, laat staan om er verbindingen aan te solderen. Maar al doende leerde ik wel de kunst om één losgeraakt draadje weer vast te maken. Applaus voor mezelf als het ledje dan ook nog wilde gaan branden! De overgang van de nieuwe kap naar de dunne paal vulde ik op met (overschilderbare!) siliconenkit, nadat eerdere experimenten met klei en Revell Plasto waren mislukt. De eerste hechtte niet aan het metaal, de tweede vroeg om een schuurbeurt en daarvoor zijn mijn nieuwe ornamenten echt te fragiel. Een laatste verfbeurt en Gemeentewerken kon aan de slag om de totaal gerenoveerde lichtmasten te plaatsen en aan te sluiten. Vijf palen in serie, met een weerstand van 1kΩ en een bruggelijkrichtertje (een soort dropje met vier pootjes) aan de trafo met 14V≈. En dan krijg je dit:
TIP Bij dit verhaal past mooi de tip die Jasper me mailde met het adres van een webshop met ledjes, speciaal voor modelbouwdoeleinden: http://www.modelbouwled.nl/index.html
33
door Hans van de Ven Eerlijk zeggen: hoe goed ken jij je buren? Je overburen? Kom je er wel eens over de vloer? Ken je hun liefhebberijen? En hoe goed ken je je maatjes van de MVA? Bijvoorbeeld - ben je wel eens bij Therus op bezoek geweest? Ik kan je verzekeren dat het een belevenis is! In de zithoek staat een knusse houtkachel. Ook wel bekend onder de milieutechnisch verwerpelijke benaming "allesbrander". Therus beperkt zich tot het stoken van hout. De schoorsteen bereikt via twee bovenliggende etages de open lucht en daardoor trekt ie geweldig. "Je moet de houtblokken gewoon vastbinden, anders vliegen ze vanzelf de pijp uit," aldus een tevreden stoker. Deurtje dicht om te voorkomen dat de hele woonkamer onder het stof komt te zitten en dan met een lekker wijntje genieten van een knappend haardvuurtje. "De beste televisie die ik ooit kocht", en dan weet je meteen dat Therus niet van stilzitten houdt. Het zal je nu niet meer verbazen dat het appartement propvol staat met boten, motoren, stoommachines, maar vooral met treinen. Wie heeft er zes modelbanen (als ik niet wat over het hoofd heb gezien) en plannen voor nog eens een stuk of vier? Op tafel, bij de koffie, staat een idyllisch smalspoorbaantje ("Mijn eigen smalspoormuseum") te wachten. Het is een ontwerp waarvan de realisatie flink tegen zat. Als je houdt van langzaam rijdende locjes (max 5 km p/u), dan luistert de stroomvoorziening natuurlijk erg nauw. Vraag niet hoe het kan, maar de Fleischmann-treintjes hebben behoorlijk moeite om de Fleischmann-wissels ongestoord te passeren. Dank zij een bezoekje van een eindeloos geduldige broer komt de boel vandaag toch vlot in beweging. De zelfdenkende wissels zorgen er voor dat een treintje met toeristen "buiten"baantjes kan trekken, terwijl een andere loc op het binnenterrein lekker aan het rangeren is. De échte treinkamer kent vier verdiepingen! Rondom bovenin schappen vól met treinen, bouwdoosjes en allerhande onderdelen. Allemaal zeer ordelijk en gelabeld in dozen. Direct daaronder Nederland in de jaren '60, in schaal H0; zie de prentbriefkaart uit Modelland in Zijspoor 2014-4. Een niveau lager op de muur gevolgd door een LGB-baan, die grazige weiden doorkruist en langs een klein industriespoor rijdt om vervolgens een hoek te passeren waar de afdeling planologie nog een knus dorpsplein heeft voorzien. Let ook op de overweg waar een monnik aan de ene zijde buitengewoon hartelijk zwaait naar de non aan gene zijde van het spoor. Een foto van dit tafereeltje vind je op pagina 36. Als Therus die twee een beetje wil prikkelen, dan durft ie ook best met live steam locs een paar rondjes te rijden, al ruik je dat dan nog dagen in de hele woning. Beide banen zitten tjokvol met liefdevolle details. Burgers' Zoo zou jaloers zijn op de levende have: koeien, geiten, egels, eenden, kippen, honden, katten, een rustend hert in het bos, een buizerd op een lantarenpaal, kraaien in de bomen, meeuwen, een ooievaar. Een heerlijke beestenbende! Op de begane grond be-
34
vindt zich de knutselruimte. Werkplekken om te knippen, plakken, schroeven, spijkeren, solderen, schilderen, repareren en anderszins je uit te leven, afgewisseld met een enorme verzameling onderdelen, gereedschappen en materialen, te repareren locomotieven, halve plannen, driekwart ideeën en volop briefjes met notities en voornemens. Het kost geen enkele moeite te geloven dat in deze hobbyruimte dagelijks vele uurtjes wordt geknutseld. Had ik al vermeld dat aan de kamerdeur nog een complete baan hangt? Zin in een rondje rijden door deze flink beboste omgeving? Gewoon even plat neerleggen, rollend materieel opstellen en rijden maar. In de slaapkamer tref ik een heel bijzondere kijkdoos aan. Door de grillig gevormde openingen heb je zicht op een lieflijk duinlandschap en -natuurlijk- een treintje. Wat zou ik graag het voorbeeld volgen van de moeder met haar kind, die op de achtergrond een lekker plekje zoeken om in het rulle, warme zand te spelen. Of net als het verliefde stelletje half het duin op te klauteren en daar een handdoek uit te spreiden om buiten bereik van de zeewind een uurtje lekker te zonnen. Een bruin leventje, wie wil dat niet? Denk nou niet dat je uitgekeken bent! Onder een lekker gek kussen van een gele NSdubbeldekker vind je, bijna achteloos in een hoekje, een vitrine met Engelse locs. Een maffe klok laat op elk heel uur een treintje rondrijden; afscheidscadeautje van de collega's. De computer op het bureau vertoont een fraaie screensaver1 met veel instelbare mogelijkheden: er is een haven, een station, een stad (overdag en 's nachts), een dorp (overdag en 's nachts), een canyon en een skigebied. Bovendien zijn er in elke omgeving allerlei animaties te zien die soms onverwachts opduiken. De bovenbuurman gaf ooit met een sardonische glimlach Therus een kersttreintje en daagde hem uit daar zijn creativiteit op los te laten. Twee maanden later was door een vervaarlijk gebergte een tamelijk risicovol tracé aangelegd. Een eenzame Indiaan kijkt op een van de toppen zorgelijk rond.
Bij een volgende kop gastvrije koffie komen we te praten over de slide show die clubgenoot Robert maakte voor de modelspoorbeurs in de Rijnhal in februari jl. Uitstekend werk, is ons oordeel. Een fraai beeld van wat bij de MVA de afgelopen vijf jaar tot stand is gebracht. Maar foto's zijn ook genadeloos, zo blijkt tegelijkertijd. Want viel je eerder op dat de bodemplaat van dit huisje niet op de grondplaat aansluit? Had je al gezien dat die MVA-wagon gewoon náást de rails opgesteld staat? En hoe scheef staat die lantarenpaal! Foto's maken van je modelbouwwerk - het zou wettelijk verplicht moeten worden. Want pas dán zie je hoever je bent met de zorgvuldige vormgeving van je spoorbaan. Dus, ga direct naar Therus. Ga niet langs zijn overburen: de koepelgevangenis van Arnhem. Of kom je daar ook wel eens over de vloer? Méér foto's
1
http://www.oberon.nl/nl/werk/lloyds-rail-screensaver/
35
Hier zijn ze dan: de monnik en de non op Therus' eigen religieuze ontmoetingsplaats. En dan zullen de wandelaars hieronder wel op weg zijn naar Santiago de Compostella!
36
37
door Bert Pas
‘G8-1’ (1913) Deze keer gaan we het hebben over het broertje van de P8: de G8-1. De G8-1 is bij spoorweghobbyisten in de gehele wereld een zeer bekende Duitse locomotief. Ze heeft een stempel gedrukt op haar eigen tijd toen ze de beste goederentreinlocomotief was. En het lot wilde dat zij naar alle Europese spoorwegnetten werd gestuurd; van Frankrijk via Polen naar Roemenië… ver verwijderd van haar geboorteland, Pruisen. Eenvoud en degelijkheid: de sleutel tot succes Net zoals de P8 werd de G8-1 locomotief volgens dezelfde principes uitgewerkt door de Duitse ingenieur Garbe: enkelvoudige expansie en 2 cilinders, oververhitter, keteldruk met lage toelaatbare druk en dit alles op grond van een algemeen beleid voor een vermindering van de onderhoudskosten. In feite is deze locomotief een goederentreinversie van de P8 waarmee ze veel overeenkomsten heeft, zoals de ketel. Ze stamt uit dezelfde periode en is net zo geslaagd. Ze markeren het succes van de Duitse opvatting op het gebied van stoomlocomotieven: eenvoud en degelijkheid.
De geschiedenis Het steeds toenemende goederenvervoer dwong de Koninklijke Pruisische Staatsspoorwegen voor de eeuwwisseling tot de aanschaf van sterke stoomlocomotieven. In 1912 werd met de bouw van de serie G8.1 begonnen. Het was een locomotief met asindeling D en het drijfwerk bestond uit 2 cilinders. De locomotief was gekoppeld met een 3-assige tender. De eerste exemplaren werden in 1913 in gebruik genomen. Tot 1921 werden 4934 machines door 13 locomotieffabrieken gebouwd voor Pruisen. Ook andere spoorwegmaatschappijen namen
38
deze machines af zodat er totaal ongeveer 5300 werden gebouwd. Na de eerste wereldoorlog werden de machines als serie BR55 in het bestand van de DR opgenomen. Omdat de machines voor de hoofdlijnen te langzaam waren en voor de zijlijnen te zwaar, werden ze vanaf 1930 afgevoerd. Een deel werd uitgevoerd met een extra loopas aan de voorzijde (BR56). Na de 2e wereldoorlog waren er nog 520 locomotieven van de serie 55 over. De laatste machines werden in 1972 afgevoerd. De locomotief met bedrijfsnummer 55 5555 is door Orenstein & Koppel gebouwd en was tot 1961 in reguliere dienst bij de DB. Een europees record Van 1913 tot 1921 zijn er ongeveer 4950 G8-1 locomotieven gebouwd voor tal van Europese spoorwegen (Duitsland, diverse Midden-Europese landen, Polen, Roemenië, enz.) Volgens auteur Jean Gillot, is het zeer waarschijnlijk dat vanwege dit feit de G8-1 behoort tot de omvangrijkste serie locomotieven die voor 1938 in Europa zijn gebouwd en, een opmerkelijk feit, een zeer homogene serie vormt zonder zichtbare verschillen. Op het Duitse spoorwegnet, hun eigen spoorwegnet, vormen ze de 55 serie en ze werden ingezet voor ontelbare taken die doeltreffend en met verve vervulden: goederentreinen, werktreinen, maar ook veel pasagierstreinen op secundaire lijnen. Het zijn gewoon prima locomotieven: veilig, betrouwbaar, bescheiden en genereus. Bescheiden diensten De flinke overhangende delen Totale lengte: 10,88 m aan zowel de voor- als de Totale gewicht: 67 ton achterkant, die bij bepaalde Diameter van de cilinders: 600 x 660 mm snelheden hinderlijke stampen en Motor: 2 cilinder enkelvoudige slingerbewegingen veroorzaken, expansie laten goed zien dat het hier gaat Oppervlak van het vuurkistrooster: 2,63 m² om locomotieven met algehele Diameter van de drijfwielen: 1350 mm adhesie, dat wil zeggen zonder Snelheid: 60 km/h voor- of achterdraagassen. Ze Keteldruk: 14 bar zijn dus niet gemaakt om snel te rijden, maar voor goedertreinen, stoptreinen en, vooral, voor rangeerwerkzaamheden en andere diensten. Het zijn prima machines: eenvoudig, degelijk en onderhoudsvriendelijk. Ze zijn ontworpen voor het verbruik van goede kwaliteit steenkool wat je kunt zien aan het kleine vuurkistrooster, maar weinig spoorwegnetten weten in praktijk profijt van deze machines te trekken. In Frankrijk echter profiteren het Elzas-Lotharingen spoorwegnet, met 137, en andere Franse spoorwegnetten met 666 stuks ten volle van de tijdens de wapenstilstand toegekende machines. De Franse G8-1 machines blijven tot 1968 in bedrijf, maar op andere Europese spoorwegnetten gaan ze door tot de jaren ’80. De G8-1 kan op een vlak traject 800 ton trekken met een snelheid van 50 km/h, 1650 ton met 40 km/h en zelfs 2300 ton met 30 km/h bij normaal vastgestelde belastingen. Technische eigenschappen
Waar zijn deze locomotieven nog te zien? Bedrijfsnr. 55 3345. Duitsland - Bochem-Dahlhausen. Deutsche Gesellschaft für Eisenbahngeschichte (DGEG). Museum loc. Niet bedrijfsvaardig. Bedrijfsnr. 55 3528. Duitsland - Speyer. Technik museum Speyer. Museum loc. Niet bedrijfsvaardig.
39
LET OP: in onderstaand overzicht zijn hier en daar de toelichtingen wat ingekort. In de agenda op onze website www.mva.nu is wel de uitgebreide tekst te raadplegen! tot za 5 september Groote Beweging, Gasthuiskapel, Gasthuisstraat 1A, 8970 Poperinge (België). Groote Beweging is een tijdelijke tentoonstelling over het spoorverkeer in en rond Poperinge. t/m 30 sept De Blauwe Tram in Ford Museum den Hartogh in Hillegom. Het imposante panorama De Blauwe Tram geeft de bezoeker een impressie van de Blauwe Tram op de doorgaande route Leiden - Hillegom - Haarlem, anno jaren dertig van de vorige eeuw. Compleet met bollenvelden in bloei en tal van gebouwen uit die tijd. Het kunstwerk is nog niet voltooid. Simon Balyon (van origine Haagse kunstschilder) zal in Hillegom verder gaan met dit levenswerk. Koen Blok van het Ford Museum is zeer blij met deze expositie van de initiatiefnemers van het succesvolle Panorama TulipLand. Hij zegt: ”Het Ford Museum den Hartogh zoekt steeds nieuwe toepasselijke exposities. Dit panorama De Blauwe Tram past perfect in de tijdgeest van het museum”. Het kunstwerk is aangemeld voor de wereldlijst van panorama’s. Simon heeft uitgebreid de route bestudeerd welke deze bekende tram destijds heeft gereden. Openingstijden: wo t/m zo 11-18 uur. (www.fordmuseum.nl) alle zondagen Modelspoor Panorama Aalten 14-17 uur. Ook geopend op woensdag van 5 juli t/m 19 aug. www.modelspoor-aalten.nl wo 3 juni
za 6 juni za 6 en zo 7 juni
za 13 juni za 13 juni za 13 juni
za 13 + zo 14 juni di 16 juni za 20 + zo 21 juni za 20 + zo 21 juni
40
Rondleiding door Arnhem Centraal. Start om 10 uur in het infocentrum, Bergstraat 1. Aanmelden:
[email protected]. Kosten: geen. Elke 1ste woensdag van de maand. NAMAC-beurs in Euretco Expo Center Houten (10-15 uur) Prijs € 5,00. Evenement 40-45 Stoomtram Hoorn-Medemblik. Met originele legervoertuigen en meer dan 200 personen in de rol van militair of burger wordt een integer tijdsbeeld neergezet over en rond de jaren van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. www.museumstoomtram.nl Dag van de bouw; ook bij Arnhem Centraal:10-16 uur. Amersfoort dieselt. Van 10 tot 17 uur is er een festival met historische bussen en treinen. www.dieseltreinen.nl Modelspoordag Museum RTM Ouddorp www.rtm-ouddorp.nl De topattractie van de dag is een RTM-modelbaan die een gedetailleerd beeld geeft van het oude traject rond Brielle en Oostvoorne. Tijdens de modelspoordag verzorgt de RTM ook tramritten met historisch materieel. Spoorwegmuseum. De Heimwee Express vertrekt drie keer per dag. Spoorwegmuseum Plusdag. Nostalgisch programma voor senioren. Stoompluimen in de Pluimweide Stoomtrein Goes-Borsele (op de website staat: info volgt) www.destoomtrein.nl Historisch stads- en streekvervoer in het Openluchtmuseum. Trams te gast. Ritten met historische bussen. Kijkje achter de schermen in de tramremise. Ritjes met de kipkarrentrein. Modeltrambanen in alle soorten en maten. En nog veel meer! M.m.v. (o.a.) Stichting Veteraan Auto-
bussen, Gelderse Smalspoor Stichting, Stichting Historisch Streekvervoer Achterhoek, Stichting Elektrische Museumtramlijn Amsterdam en Stichting Behoud en Restauratie van Amsterdamse Museumbussen. 1017 uur. www.openluchtmuseum.nl wo 1 juli Rondleiding door Arnhem Centraal. Zie 3 juni. za 4 juli Modelspoorbeurs Houten Euretco Expo Center (10-15 uur). Gratis parkeren. www.modelspoorbeurs.nl za 11 + zo 12 juli Spoorwegmuseum. De Heimwee Express vertrekt drie keer per dag. za 11 + zo 12 juli Stoomtreindagen Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij. Al jaren een traditie voor elke treinliefhebber. Op za (11.30-20 uur) & zo (10-18 uur) vinden bij de Miljoenenlijn in Simpelveld de stoomtreindagen plaats. Meerdere locomotieven onder stoom, oude ambachten, Stoomparade, werkplaatsdemonstraties, modelbouwbanen, diverse kinderspelen, show museummaterieel, Brand Biergarten met terras en BBQ, LGB-tuinbaan, kinderspeurtocht, filmzaal, historische tractoren, presentatie museumlijnen, rondrit op een grote modelbaan, enz. www.zslm.nl di 14 - do 16 juli LEGO-dagen voor iedereen die dol is op LEGO. In ons museumdepot in Boekelo! http://www.museumbuurtspoorweg.nl/ di 21 juli Spoorwegmuseum Plusdag. Nostalgisch programma voor senioren. di 21 juli t/m 11 aug Vakantie bij de MVA; clubgebouw alleen geopend na specifieke afspraak za 1 + zo 2 aug MusSAILkanaal Museumspoorlijn STAR www.stadskanaalrail.nl Viering van 250 jaar Stadskanaal / 400 jaar Semslinie met oude boten in Musselkanaal. Uitgebreide dienstregeling met veel stoom- en dieseltreinen. wo 5 augustus Rondleiding door Arnhem Centraal. Zie 3 juni. wo 5 + do 6 aug Kinderdagen bij de RTM. De remise staat vol met spelletjes en een groot springkussen. Rangeerkunsten kunnen vertoond worden bij een rangeerbaan. Terwijl de ouders de trams en de museumstraat bekijken, kunnen de kinderen hun gang gaan! za 8 augustus NAMAC-beurs in Euretco Expo Center Houten (10-15 uur) Prijs € 5,00. za 8 + zo 9 aug Spoorwegmuseum. De Heimwee Express vertrekt drie keer per dag. za 15 + zo 16 aug Thomas de Trein MBS Haaksbergen - Boekelo. Het feest begint om 10 uur en duurt tot ongeveer 17 uur. En neem je ouders of opa en oma gerust mee, die vinden het vast ook een heel leuk dagje uit! Koop dan vroeg je tickets, want dan krijg je € 3,50 korting per ticket, dat scheelt een hoop. www.museumbuurtspoorweg.nl zo 16 augustus Teddyberendag. Museumspoorlijn STAR. www.stadskanaalrail.nl De Teddyberenexpress rijdt weer! Kinderen t/m 11 jaar reizen gratis als ze hun teddybeer meenemen naar de STAR. Of reserveer met uw (klein)kinderen het arrangement naar "Wonderwereld" met trein en bus. di 18 augustus Sluitingsdatum inzendtermijn kopij Het Zijspoor 3 di 18 augustus Spoorwegmuseum Plusdag. Nostalgisch programma voor senioren. za 22 augustus Per stoomtrein naar Sail Amsterdam. Vertrek uit Rotterdam circa 11 uur, via Gouda naar Amsterdam. Terugreis vertrek circa 19 uur. Informatie en kaartverkoop: www.stoomstichting.nl za 22 augustus Speelgoedveiling Bouwman&Bouwman in Brummen; aanvang 11 uur. www.veilinghuisbouwman.com za 29 augustus Modelspoorbeurs Houten; zie 4 juli. di 1 september Het Zijspoor 3 verschijnt wo 2 september Rondleiding door Arnhem Centraal. Zie 3 juni.
41
WELKOM Ingeschreven als nieuw lid van onze gezellige modelbouwvereniging: Guus Wiegerinck.
JARIGEN
Van harte welkom!
5 juni
Hans Karssen 11 juni
Guus Wiegerinck 1 juli
Willem Gerbel 4 juli
Arthur Brinkhoff 22 juli
Willie Koenders 24 juli
Hans van de Ven 15 augustus
Ron 't Hooft 30 augustus
onze eigen MVA
MOP We kwamen terug na het stappen in de laatste trein. Ik had mijn voeten op de bank gelegd. Zodra ik de conducteur hoorde wilde ik ze eraf halen, maar ik was niet snel genoeg. De conducteur zei: "Doe je dat thuis ook?" en voor ik iets kon stamelen, zei een van mijn reisgenoten: "Nee meneer, thuis heeft ze geen trein".
Telefoongesprekken in de trein. Zo leer je wel veel mensen kennen.
Aan dit nummer van
werkten mee:
de adverteerders, de bezorgers, Jitse Kaspers, Lennart Visser, Bert Pas, Willem Gerbel, Martien Beumer, Pascal Spoor, Therus Bartels, Bert Brood, Guus Wiegerinck, Jasper Koodering, Hans van de Ven. Staat jouw naam hier de volgende keer bij? Mail aan
[email protected] ! Nú!
42
Dé speciaalzaak voor de fijne houtbewerking met het grootste assortiment gereedschappen en machines voor iedereen met passie voor houtbewerken!
kijk eens wat vaker in de spiegel van
Bezoek baptist.nl en vind ruim 8.000 artikelen met uitgebreide omschrijvingen, afbeeldingen, video’s en gerelateerde producten! Graag tot ziens in Arnhem!
Guus Onstenk herenkapper behandeling zonder afspraak Huissensestraat 29 6833 HL Arnhem tel. 026-3218933 www.guusonstenk.nl
Baptist v oor Houtbew erkers gereedschappen en machines Vlamoven 32 6826 TN Arnhem
[email protected]
Winkel ook op Baptist.nl
Wilke Tabak v.o.f. uw sigarenspeciaalzaak
Alles op rookgebied, o.a.: Longfillers: Cubaans, Dominicaans Luxe aanstekers: Dupont, Ronson Waterpijpen Humidoors
43
MODELTREINEN ARNOLD ARTITEC AUHAGEN BACHMANN BEMO BRAWA BUSCH DIGIRAIL ESU FALLER FLEISCHMANN GÜTZOLD HALLING HARTEL HEKI HELJAN HENCKENS HOBBYTRAIN KATO KIBRI L.G.B. LENZ LILIPUT LIMA MÄRKLIN
40m2 MÄRKLIN SHOP-IN-SHOP
OOK VOOR AUTO'S, BOUWDOZEN, RADIOGRAFISCHE AUTO'S, BOTEN EN RACEBANEN
MEHANO NOCH PICCOLO POLA PREISSER RIVAROSSI ROCO SEUTHE SOMMERFELDT SYMOBA TORTOISE TRIX UHLENBROCK VIESSMANN VOLLMER WOODLAND en nog véél meer!
Tevens hebben wij een ruime keuze in DVD's, boeken en tijdschriften
WIJ ZIJN VAN DINSDAG T/M ZATERDAG GEOPEND
Steenstraat 20 • 6828 CK Arnhem T. 026 - 442 32 26 • F. 026 - 446 17 37 I. www.wentinkhobby.nl • E. support©wentinkhobby.nl
44
