Nooit meer gestresst Nooit meer nerveus of opgejaagd? Volgens de Amerikaan Robert Epstein kan het, als we onszelf vier vaardigheden aanleren om stress te vermijden.
José van der Sman (Elsevier)
[email protected]
En wéér liep het uit de hand met Pieter Schild (42), projectleider bij een IT-bedrijf. De grote klus die hij moest klaren leek haalbaar, leuk zelfs. Dit keer zou hij zich niet gek laten maken. Maar voor hij het wist kreeg hij toch weer last van een nerveus gevoel, aanhoudend gepieker, angstdromen. Stress dus. Wanhopig vroeg hij zich af: wat doe ik verkeerd? Waarom krijg ik elke keer weer dat opgefokte gevoel, terwijl andere collega’s zo rustig blijven? Wat moet ik doen om die stress te vermijden? Alle stressonderzoekers lijken het eens te zijn met de veelgehoorde uitspraak: een beetje stress is goed voor een mens, te veel stress niet. Alle, op één na. Want in de Verenigde Staten voert de bekende psycholoog en stressonderzoeker Robert Epstein campagne tegen deze stelling. Zijn standpunt: stress is nooit goed, we moeten het onder alle omstandigheden voorkomen. Epstein erkent dat veel onderzoeken uitwijzen dat een beetje stress aanzet tot scherpte, creativiteit, extra inspanning en meer zaken die we goed kunnen gebruiken om te presteren. Maar hij vindt dat moet worden uitgezocht of we ook goede prestaties kunnen leveren zónder stress. Is innerlijke rust niet beter om iets voor elkaar te krijgen, zo vraagt hij zich af. Die kan tenminste niet ontaarden in chronische stress die gevaarlijk is voor lichaam en geest. Want dat staat wél vast: langdurig aanhoudende stress ondermijnt de weerstand en is een belangrijke risicofactor voor aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, kanker en diabetes. Het kan ook leiden tot ernstige psychische problemen zoals burn-out, depressie en angststoornissen. Hoeveel stress een mens kan hebben, hangt af van de persoon en de omstandigheden, maar iedereen heeft grenzen. Daarom kunnen we volgens Epstein beter proberen een productief maar zo stressvrij mogelijk leven te leiden. Naar zijn overtuiging is dat een haalbaar doel, calamiteiten daargelaten. Want volgens de psycholoog kunnen we onszelf best leren om de voortdurende stroom dingen des levens die lastig, irritant en tijdrovend zijn, in te dammen. Of, als dat niet kan, er minder overstuur van te raken. Of het nu gaat om een lekke fietsband, een hoge belastingaanslag of een baas die je op de huid zit. Net zoals we kunnen leren lezen en schrijven, zo kunnen we onszelf ook vaardigheden aanleren om met dit soort stress om te gaan. Vanzelf gaat dat niet, want volgens Epstein hebben we een abominabel laag stress-IQ. In ons brein zit een primitief stress-systeem ingebouwd, dat evolutionair nog is ingesteld om ons te waarschuwen voor wilde beesten die ons willen aanvallen. Dat stress-systeem slaat anno 2013 bij het minste of geringste op tilt. Het moet onder controle worden gehouden door het denkende deel van ons brein, maar dat is daar niet altijd even goed in. Gelukkig kunnen we het wel een handje helpen. Om erachter te komen hoe, onderzocht Epstein eerst aan wat voor soorten stress moderne mensen doorgaans blootstaan. Vervolgens ging hij na hoe ze ermee omgingen. Daarna zocht hij uit wat de geheimen zijn van degenen die blijkbaar weinig last hebben van stress. Dat leidde tot vier
Elsevier
José van der Sman
1
competenties waarover we in meer of mindere mate moeten beschikken om rustig in het leven te kunnen staan. Om te beginnen moeten we in staat zijn om het risico van stress tijdig te onderkennen. Want alleen dan kunnen we preventieve maatregelen nemen. Het is daarvoor noodzakelijk om geregeld stil te staan bij wat ons de komende dag, week, maand, jaar of jaren te wachten staat. Maak schema’s en plannen, verdeel taken, regel hulp, zorg dat u voldoende tijd hebt om alles goed uit te voeren. Robert Epstein noemt dit de belangrijkste vaardigheid voor een stressvrij bestaan. Hij gelooft duidelijk niet in de romantiek van leven bij de dag en de dingen op je af laten komen. Verder is het belangrijk dat we chronische bronnen van stress weten te herkennen en reduceren. Epstein noemt een paar voorbeelden in het werk, die ook te vertalen zijn naar andere terreinen in het leven, zoals het huishouden. Zorg bijvoorbeeld voor een dagindeling waarin diverse belangrijke elementen, zoals afspraken en vergaderingen, voldoende tijd krijgen en elkaar niet overlappen. Stel daarbij prioriteiten en laat de belangrijke zaken altijd voorgaan. Zorg dat de werkruimte altijd goed is georganiseerd en opgeruimd, met voldoende mogelijkheden om spullen systematisch op te bergen en makkelijk terug te vinden. Ofwel: regelmaat en reinheid creëren rust. Epsteins derde competentie bestaat uit het kunnen ombuigen van stressvolle gedachten en gevoelens. Ontwikkel dus eigen methoden en technieken om gepieker te onderbreken. Verbied uzelf om irrationale dingen te bedenken die niet op feiten zijn gebaseerd. Draai uzelf niet vast in ‘wat als-’ en ‘ja maar-’redeneringen. En tel tot tien of drink een glas water als iets niet loopt zoals u had gepland of iemand niet doet wat u wilt. Tot slot hebben we voor een stressvrij leven ook nog deze leuke competentie nodig: het vermogen om dagelijks te ontspannen. Creëer en bewaak de tijd en mogelijkheden om te mediteren, lezen, luisteren naar muziek, sporten, voetbal te kijken, een warm bad te nemen – wat u maar wilt.
Elsevier
José van der Sman
2
Vaardigheden om stress te vermijden Plannen en ontspannen
Vooruitkijken
Stilstaan bij wat u te wachten staat en maatregelen treffen
Elimineren
Bronnen van stress herkennen, uitschakelen of omvormen
Beheersen
Geen gepieker en redeneringen toelaten die stress oproepen
Ontspannen
Regelen van en vasthouden aan eigen manier van ontspannen
Elsevier
José van der Sman
3
Sinds 2007 genereert emedia leads via e-bulletins. Hierdoor zijn wij expert op het gebied van e-mail marketing, content marketing en leadgeneratie. Wilt u leads genereren met uw whitepapers, artikelen, e-books of andere kennisdocumenten? Via een campagne bij emedia bereikt u altijd uw doelgroep. Neem vrijblijvend contact met ons op en wij vertellen u graag over onze mogelijkheden.
emedia Radarweg 29 1043 NX Amsterdam 020-5159385
[email protected]
