Non-Verbale Representaties in de Klas!
Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 6 7
Kennismaking: Ken uw buurman ........................................................................................ 3 Denkkader ‘Wat Werkt op School’ ..................................................................................... 4 Voorkennis activeren ..................................................................................................... 6 Onderzoek Non-verbale representaties ............................................................................... 7 Reflectie .................................................................................................................... 8 Uitgangspunten Non-verbale representaties ......................................................................... 9 Superschema’s ........................................................................................................... 10 7.1 Voorbeelden ....................................................................................................... 10 7.2 Superschema met Tijdbalkpatroon ............................................................................ 11 8 Afbeeldingen & Pictogrammen ....................................................................................... 12 9 Beelden in gedachten .................................................................................................. 13 10 Schaalmodellen ...................................................................................................... 14 11 Uitbeelden van leerstof ............................................................................................ 15 12 Toepassingsmogelijkheden ........................................................................................... 1 13 Conclusies en voornemen ............................................................................................ 2
Colofon: Tekst en samenstelling: Uitgave:
Anne-Marie Dogger-Stigter
[email protected] Bazalt, Edisonweg 2, 4382 NW Vlissingen Tel: 0118-480800, fax: 0118-480900
Copyright © februari 2012 Bazalt. Uit deze uitgave mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, retrieval systemen of op welke andere wijze dan ook, zonder toestemming van Bazalt.
2
1 Kennismaking: Ken uw buurman
IK De ander 3
2 Denkkader ‘Wat Werkt op School’ De goede keus Scholen werken voortdurend aan het steeds verder verbeteren van hun onderwijs, ze zijn dat zelfs wettelijk verplicht. Vanuit hun visie op onderwijs én de door henzelf of anderen geconstateerde knelpunten zou een verbetering gekozen moeten worden die geschikt is voor de eigen specifieke schoolsituatie. Op welke manier kan een school echter bepalen wat ‘de goede’ keus is? Het is gewenst om de keus (het vraagteken in bovenstaand schema) niet zozeer te baseren op wat ‘in’ is, wat anderen doen, maar om de keus ‘research-based’ te maken: door gebruik te maken van de beschikbare kennis op dit terrein. Uit onderwijsresearch is voldoende bekend welke zaken een positief effect kunnen hebben op het functioneren van de leerlingen. Maar hoe hebben de beslissers en uitvoerders in het onderwijs toegang tot die kennis? Model geeft toegang Dikwijls worden de researchgegevens verzameld in een model dat bepaalt op welke factoren een school zich zou kunnen concentreren om de prestaties van de leerlingen te verbeteren. Er zijn de afgelopen decennia verscheidene modellen beschreven (Edmonds, 1979, Levine en Lezotte, 1990, Scheerens en Bosker 1997, Sammons, 1999). Het meest recente model wordt gepresenteerd in dit boek, een vertaling van What Works in Schools, research translated into action (Marzano, 2003). In samenwerking met Robert Marzano zijn Bazalt (onderdeel van RPCZ), HCO Den Haag en Doba Onderwijsadviseurs de toepassing hiervan voor het Nederlandse taalgebied aan het ontwikkelen onder de titel ‘Wat Werkt Op School.’ Bij het adviseren, informeren en implementeren zullen we werken met een aanpassing aan ons type onderwijs en onze cultuur. Dit boek is zoveel mogelijk een rechtstreekse vertaling van het Amerikaanse origineel. Slechts op enkele plaatsen (bijvoorbeeld in hoofdstuk 1) zijn verwijzingen naar de Nederlandse situatie opgenomen. Marzano De auteur van dit boek, Dr. Robert J. Marzano, is een internationaal bekende onderwijswetenschapper, auteur van meer dan 20 boeken over onderwijs. In de laatste jaren richt hij zich op het maken van metaanalyses van onderwijsresearch. Hij schreef (samen met medewerkers) 5 boeken hierover. Deze boeken hebben in de Engelssprekende en Aziatische landen een grote invloed op het streven naar ‘research-based’ werken aan onderwijsverbetering op scholen. Het centrale boek, met het overzicht van de researchgegevens hebt u nu in handen.
4
Meta-analyse Marzano voerde een meta-analyse uit op de onderwijsresearch van de laatste 35 jaar. Daarbij maakte hij gebruik van zowel Canadees en Amerikaans als Europees onderzoek. Ook Nederlands onderzoek is volop meegenomen. In de 14 bladzijden in kleine letters opgesomd onderzoek vinden we namen als Bosker, Brekelmans, Creemers, De Groot, Luyten, Scheerens, Vander Werff, Van Houten, Van Tartwijk, Witziers, Wubbels, enzovoort. Marzano concentreerde zich uitsluitend op die onderwijsveranderingen die daadwerkelijk invloed blijken te hebben op de leerprestaties van leerlingen. Door zijn werk beschikken we nu over een schat aan harde gegevens die onderwijsverbetering uit de sfeer kan halen waarin die zo dikwijls onterecht zit: voorkeuren en afkeuren van voor- en tegenstanders. Bij welke onderwijsinnovatie dan ook spelen zich discussies af (ook binnen schoolteams en binnen overleg van directies en besturen) die op dat niveau blijven steken. Omdat onvoldoende bekend is wat wel en wat geen positieve invloed heeft op ontwikkeling en prestaties van leerlingen.
5
3 Voorkennis activeren Waar denk je aan bij non-verbale representaties? Noteer je reacties in de cirkel.
Non-verbale representaties
Bespreek de cirkel in je tweetal, vul eventueel aan in een andere kleur
Welke conclusies kun je trekken? Bespreek in tweetal. Noteer je conclusies in het denkraam!
6
4 Onderzoek Non-verbale representaties Wat blijkt uit onderzoek over non-verbale representaties: 1
2
7
5 Reflectie Waarom zou je kennis weergeven op verschillende manieren?
Wanneer vraag ik leerlingen hun kennis weer te geven op een andere manier dan in woorden?
Welke vragen heb ik over het representeren van kennis?
8
6 Uitgangspunten Non-verbale representaties Uitgangspunt 1:
Grafische presentaties/ Superschema’s Kinesthetische representaties/ Uitbeelden van leerstof
Fysische modellen/ Schaalmodellen Afbeeldingen & pictogrammen
Beelden in gedachten Uitgangspunt 2:
9
7 Superschema’s 7.1 Voorbeelden In deze bijeenkomst heb je al kennis gemaakt met het Venndiagram of Hoepels bij de kennismaking. Maar er zijn meer toepassingsmogelijkheden voor Hoepels:
Ook hebben bij het activeren van de voorkennis de Cirkel gebruikt met het DenkRaam. Ook hierbij kun je allerlei toepassingen bedenken:
Daarnaast zijn er nog veel meer Superschema’s:
10
7.2 Superschema met Tijdbalkpatroon Lees het onderstaande sprookje door en vul het Tijdbalkpatroon in.
De Kikkerkoning De dochter van de koning had een glimmende gouden bal, waarmee ze graag speelde. Ze gooide hem hoog in de lucht en ving hem weer op. Maar op een keer ving ze de bal niet op. Hij stuiterde en rolde van haar weg, zo de vijver in. De prinses was erg bedroefd. Ze kon niet bij de bodem van de vijver. Maar opeens hoorde ze een stemmetje:" Huil maar niet." Ze keek op en zag een vette, groene kikker zitten. "Wat krijg ik van je," zei de kikker," als ik je bal uit het water haal?" "Alles wat je maar wilt," zei de prinses. "Dan wil ik van je bordje eten en in je bedje slapen," zei de kikker. Dat wilde de prinses liever niet. Maar omdat ze zo graag haar bal terugkreeg, zei ze:" Goed." De kikker bracht de bal terug. En zonder dankjewel te zeggen rende de prinses ermee weg.
De volgende dag zat ze net met haar ouders aan het avondmaal, toen er iets glads en nats binnenkwam. Het was de kikker, die van haar bordje kwam eten. "Wat doet dat beest hier?" vroeg de koningin. Toen moest hun dochter wel vertellen wat ze aan de kikker had beloofd. "Wat je beloofd hebt moet je doen," zei de koning. Na het eten ging het prinsesje naar bed. De kikker kwam achter haar aan en sprong met zijn glibberige lijf op haar hoofdkussen. "Ik mag in je bedje slapen," zei hij. "Ga weg!" gilde de prinses en ze smeet de kikker in de verste hoek van de kamer. Maar toen gebeurde er wat er alleen in sprookjes met een kikker kan gebeuren. Hij veranderde op slag in een mooie prins met een bult op zijn hoofd. "Jij hebt de betovering verbroken," zei de prins. "Ik was door een gemene heks in een kikker veranderd." Nu wilde het prinsesje wel dat de prins van haar bordje at en in haar bedje sliep. Eerst moesten ze trouwen met veel feest en lekkernijen. En de gouden bal, die midden op de eettafel lag, glom mooier dan ooit.
Wat levert het gebruik van dit model op?
11
8 Afbeeldingen & Pictogrammen Bij de presentatie van het programma van vandaag heb ik gebruik gemaakt van afbeeldingen in plaats van woorden. Zelf kun je bij je instructie ook gebruik maken van afbeeldingen en pictogrammen.
Ook ben je zelf al aan de slag gegaan met pictogrammen. Bij de uitleg over de theorie van non-verbale representaties heb je zelf notities getekend. Dat vond je misschien erg lastig, maar is ook een kwestie van gewenning. Uiteraard zijn er veel meer momenten waarop je leerlingen aan de slag kunt zetten om de kennis die centraal staat om te zetten in tekeningen.
12
9 Beelden in gedachten In de reflectie opdracht heb ik je niet specifiek aangemoedigd terug te kijken op een specifieke les. Had ik dat wel gedaan, dan had ik je kunnen vragen deze les echt in gedachten door te lopen. Het in gedachten doornemen van informatie is een heel belangrijke vaardigheid. Deze vaardigheid wordt in verband gebracht met het kunnen plannen van een activiteit. Denk aan volgorde bedenken van iets, zonder dat je de concrete materialen bij de hand hebt. Een interessante activiteit met kinderen is hen te vragen wat ze allemaal doen als ze bijvoorbeeld de tafel gaan dekken, hoe ze een bepaalde som op gaan lossen of hoe ze een tekst gaan aanpakken. Dit alles zonder daadwerkelijk al te beginnen.
13
10 Schaalmodellen Ook bij schaalmodellen kun je denken aan het presenteren van nieuwe leerstof aan de hand van een schaalmodel. Maar je kunt ook denken aan het zelf laten maken van en model door de leerlingen als verdieping van de geleerde stof.
14
11 Uitbeelden van leerstof Tip: Ook heel goed te gebruiken bij kennis die leerlingen in moeten prenten. Voorbeeld: de leerlingen moeten niet vergeten geld voor het schoolreisje mee te nemen, het aardrijkskundeboek weer mee te nemen en de brief aan hun ouders geven. Vraag de leerlingen een beweging te bedenken bij deze 3 zaken en grote kans dat ze het onthouden!
15
12 Toepassingsmogelijkheden Welke toepassingsmogelijkheden zie je voor Non-verbale representaties binnen jouw werk? Loop in gedachten een lesdag door. Welke mogelijkheden zie je? Activiteit / moment
Superschema’s
(Schaal)modellen
Beelden in gedachten
Afbeeldingen & pictogrammen
Uitbeelden van leerstof
13 Conclusies en voornemen Welke conclusies trek je nav deze workshop? Welk voornemen heb je? (Zet je evaluatie om in een beweging. Deze werkvorm heet de Beeldhouwer!)
2
