Nieuwsbrief Veiligheid randmeren en Eem Informatieavonden in oktober
september 2007 nr 4
De keuze is: dijkverbetering
Uitnodiging
Waterschap Vallei & Eem werkt aan de veiligheid van de dijken langs de randmeren en de Eem. Deze moeten in 2012 voldoen aan de wettelijke veiligheidseisen (Wet op de Waterkering 2002). In een Milieueffectrapportage (MER) zijn de verschillende mogelijkheden onderzocht om de veiligheid te verbeteren. Op basis van dit rapport hebben de initiatiefnemers in juni 2007 gekozen voor dijkverbetering. In deze nieuwsbrief leest u meer over het waarom van deze keuze en de mogelijkheden voor inspraak.
In oktober organiseert het waterschap twee informatie avonden. Tijdens deze avonden licht het waterschap de gemaakte keuze toe en kunt u uw mening geven over het uitgevoerde onderzoek. Het waterschap nodigt u van harte uit op deze avonden aanwezig te zijn. Donderdag 11 oktober 2007,
De dijken waar het om gaat, liggen aan de oostkant van de Eem en langs de randmeren bij Spakenburg en Nijkerk. In totaal gaat het om 24 kilometer primaire dijken. Primaire dijken zijn de belangrijkste dijken in ons land. Ze beschermen ons tegen hoog water van onder andere de zee, de grote rivieren, het IJsselmeer, de randmeren en het Marker meer. In 2002 is de Wet op de Waterkering gewijzigd. Toen heeft het Rijk vastgesteld dat de randmeren, het Markermeer en de
Eem hetzelfde gevaar voor overstroming opleveren als het IJsselmeer. Daarom moeten de dijken langs deze wateren voldoen aan hogere eisen dan voorheen.
Gereformeerde Scholengemeen schap Guido de Brès, Paladijnenweg 251 in Amersfoort. Dinsdag 16 oktober 2007,
Het Waterschap Vallei & Eem is verantwoordelijk voor deze dijken en heeft naar aanleiding van de wetswijziging een veiligheidstoets laten doen. Uit deze toets bleek dat de waterkeringen niet aan de nieuwe eisen voldoen. Vandaar dat verbeteringen nodig zijn.
de Mandemaaker, Kerkstraat 103 in Bunschoten. Beide avonden beginnen om 20.00 uur. U bent vanaf 19.45 uur welkom.
Wat is onderzocht? In de nieuwsbrief van april 2007 staan de twee mogelijke oplossingsrichtingen voor het verbeteren van de veiligheid uitge legd: een algehele dijkverbetering of een beweegbare kering met minder ingrijpende dijkverbeteringen. In de Milieueffectrappor tage zijn deze oplossingen in verschillende alternatieven zorgvuldig onderzocht. Daarbij is gekeken naar de milieueffecten op land schappelijke waarden, cultuurhistorische en archeologische waarden, natuur, bodem en water, ruimtegebruik (o.a. wonen, werken, scheepvaart) en kosten. Beide op lossingen bieden voldoende bescherming tegen overstromingen voor de komende 50 jaar. In het onderzoek is echter ook gekeken of een oplossing na deze 50 jaar nog steeds de beste bescherming biedt. Ook is onderzocht wat de oplossing aan extra beheer en onderhoud vraagt. Ten slot te zijn de kosten bepaald en vergeleken. Aanvullende maatregelen In de Milieueffectrapportage is ook gekeken naar maatregelen die een extra bijdrage zouden kunnen leveren aan ver mindering van de waterstanden. Eilandjes bij Almere en het openzetten van de Nijker kersluis blijken nauwelijks een bijdrage te
leveren. Hetzelfde geldt voor de alterna tieven uit de inspraak: vooroevers in het Markermeer, een eiland tussen Flevoland en Noord-Holland en compartimentering door middel van een dam tussen Flevoland en Noord-Holland. Deze maatregelen zijn dan ook niet verder uitgewerkt in het MER. Uitkomsten onderzoek naar beweegbare kering met dijkverbetering Deze oplossing is in drie varianten onderzocht: een beweegbare kering bij de Holland se Brug met een weerstandsgeul bij de Stichtse Brug; een beweegbare kering bij de Stichtse Brug met een weerstandsgeul bij de Hollandse Brug; een beweegbare kering in de monding van de Eem met weerstandsgeulen bij de beide bruggen. Bij alle drie de varianten is ook 20 tot 24 km minder ingrijpende dijkverbetering nodig.
• • •
De hieronder genoemde uitkomsten zijn een globale weergave die voor alle drie de varianten geldt: Het keermiddel zal het beeld van het open water aantasten maar niet ingrijpend. Hetzelfde geldt voor de cultuurhistorische en archeologische waarden. De nadelige effecten hierop zijn makkelijk te voor komen door rekening te houden met waardevolle elementen zoals kazematten (bunkers) in de Grebbelinie. Door rekening te houden met de natuur tijdens het werk, zal deze geen schadelijke gevolgen ondervinden van deze oplossing. Het karakteristieke landschap met oude dijkjes zal veranderen door de nood zakelijke dijkverbeteringen. Een keermiddel in combinatie met dijk verbetering heeft wel gevolgen voor de waterkwaliteit door verminderde uitwis seling van oppervlaktewater tussen de randmeren. Vooral een keermiddel bij de Hollandse Brug heeft een negatief effect op de waterkwaliteit. Een keermiddel heeft
-2-
ook negatieve effecten op de scheepvaart. Hoe vaker de kering dicht zit, hoe groter de effecten. De opstuwingseffecten (hogere waterstand voor de kering) leiden bij een kering bij de Hollandse of Stichtse Brug tot een verhoogd veiligheidsrisico in de bebouwde buitendijkse gebieden bij Blaricum, Huizen en Muiden. Een kering in de monding van de Eem zorgt voor verhoogde risico’s in delen van de Eemvallei omdat de vallei het water minder goed kan afvoeren. De oplossing scoort niet goed als het gaat om toekomstvastheid. In de loop der tijd zullen kostbare en ingrijpende maatregelen (dijkverbetering) nodig zijn om de veilig heid te blijven garanderen. Het beheer en onderhoud van een keermiddel vragen veel tijd, zorg en geld omdat het functioneren én de effecten ook gevolgen hebben voor de waterstanden in andere provincies. Kosten: Een beweegbare kering bij Hollandse of Stichtse Brug kost circa 47,7 miljoen euro. Een keermiddel in de monding van de Eem kost ongeveer 52,7 miljoen euro. Uitkomsten onderzoek naar algehele dijkverbetering Het aanpassen van 24 km dijken heeft invloed op het landschap. Doordat de dijken meer op elkaar gaan lijken zullen karakteristieke oude dijkjes verdwijnen. De gevolgen voor cultuurhistorische en archeologische waarden zijn minder ingrij pend omdat deze bijvoorbeeld (tijdelijk) kunnen worden verplaatst. Door maatwerk per kilometer te leveren, blijven de gevolgen beperkt. Door rekening te houden met de natuur zal deze geen schadelijke gevolgen ondervinden. Dijkverbetering heeft geen nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit en ook niet voor de scheepvaart. Deze oplossing scoort vooral goed als het gaat om toekomstvastheid. Er zijn voldoen de mogelijkheden om met weinig ingrij pende middelen in te kunnen spelen op toekomstige ontwikkelingen. Het beheer en onderhoud vragen geen extra taken of voor zieningen. Kosten: circa 15,1 miljoen euro.
De keuze De initiatiefnemers Waterschap Vallei & Eem, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeer gebied hebben gekozen voor dijkverbete ring. Waarom is deze keuze gemaakt? De milieueffecten van beide oplossingen zijn immers vergelijkbaar; er is geen ‘meest milieuvriendelijke oplossing’ aan te wijzen. Bovendien bieden beide opties
voldoende bescherming voor de komende 50 jaar. Er is gekozen voor dijkverbetering omdat dit de meest toekomstvaste variant is, het geen extra beheer en onderhoud vraagt, het geen gevolgen heeft voor de waterstanden in andere provincies en omdat het een stuk minder kostbaar is. De vier betrokken provincies die samen het bevoegd gezag vormen, staan achter de gemaakte keuze.
Rolverdeling Waterschap Vallei & Eem maakt de Milieueffectrapportage (MER) in samenwerking met Hoogheem raadschap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeer gebied. Zij zijn samen de initiatiefnemers voor het MER. De provincies Utrecht, Gelderland, Noord-Holland en Flevoland vormen samen het bevoegd gezag. Zij be-palen de richtlijnen voor het MER. De Adviesgroep is een breed samengestelde groep van betrok kenen en belanghebbenden die meedenkt en de initiatiefnemers adviseert.
Karakteristiek landschap bij gemaal Zeldert
Inspraak In deze nieuwsbrief kunnen we niet het volledige MER beschrijven. Het volledige rapport – met bijlagen – ligt van 24 sep tember tot en met 5 november 2007 ter inzage bij alle betrokken gemeentes, de vier betrokken provincies, Waterschap Vallei & Eem, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en bij Rijkswater staat IJsselmeergebied. Door het Milieueffectrapport te bestu deren, kunt u kijken of alle aspecten voldoende zijn onderzocht. Hebben de ini tiatiefnemers iets over het hoofd gezien? Als u van mening bent dat er belangrijke aspecten ontbreken in het MER, maak dit dan kenbaar tijdens een van de informatie avonden in oktober. Kunt u niet komen? Stuur dan uw reactie naar Provincie Utrecht, t.a.v. T. Buurman, Postbus 80300, 3508 TH in Utrecht.
Wat gebeurt er met de inspraakreacties Alle reacties worden verwerkt in een reactienota en een commentaarnota waarin staat wat er met de reactie wordt gedaan. Iedereen die heeft gereageerd, krijgt deze nota’s toegestuurd. De in spraakreacties en het MER gaan naar de Commissie MER een onafhankelijke en belangrijke adviseur voor het bevoegd gezag en de initiatiefnemers. Deze com missie adviseert over de richtlijnen voor de Milieueffectrapportage fase 2. In deze rapportage worden 24 km dijkverbeterin gen verder uitgewerkt. Aan de hand van de inspraakreacties en het advies van de Commisie MER bepaalt het bevoegd gezag (zie kader Rolverdeling) de richtlijnen voor deze volgende onderzoeksronde. Naar verwachting start fase 2 in maart 2008.
Bij de start van de tweede fase blijft alleen Waterschap Vallei & Eem over als initiatiefnemer. In gebieden van Hoogheemraad schap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeergebied worden geen maatregelen uitge voerd. Om die reden zijn vanaf fase 2 de provincies Utrecht en Gelder land het bevoegd gezag.
-3-
De volgende fase Zoals gezegd, is het vervolg op de Milieu effectrapportage fase 1 een gedetailleerde uitwerking van de 24 km dijkverbetering. Iedere kilometer dijk wordt zorgvuldig beke ken: wat is het probleem, hoe gaan we het aanpakken en wat zijn de milieueffecten. Moet de dijk worden verzwaard, verhoogd of op een andere manier verstevigd? Er zijn veel verschillende ‘zwaktes’ in de dijken waar passende oplossingen voor moeten worden gezocht. Op de volgende pagina ziet u op de kaart de verschillende problemen aangegeven. Bij het zoeken naar passende oplossingen zijn naast de bebouwde dijken, de cultuur historische en archeologische karakteris tieken belangrijk. Het waterschap wil deze
waar mogelijk behouden en versterken in combinatie met het verbeteren van de dijken. Een voorbeeld van zo’n belangrijk element is de Grebbelinie met de vele kazematten en het in 1799 aangelegde hoornwerk (aarden werk) bij Krachtwijk. Hoe verstevig je hier de dijk en probeer je de vorm van het aarden werk te behouden? Dit soort vragen worden in de Milieueffectrapportage fase 2 uitgewerkt. Het waterschap houdt daarbij rekening met de verschillende belangen en maakt een zorgvuldige afweging. Op de Milieu effectrapportage fase 2 en het bijbehoren de uitvoeringsplan is inspraak mogelijk. Naar verwachting is dit in het voorjaar van 2009.
Planning September/oktober 2007
Milieueffectrapportage fase 1 en het besluit van het bevoegd gezag liggen ter inzage. Informatieavon den in Amersfoort en Bunschoten. Winter 2007/2008
Opstellen reactienota en commen taarnota. Advies Commissie MER. Opstellen richtlijnen Milieueffect rapportage fase 2. Voorjaar 2008 - voorjaar 2009
Opstellen Milieueffectrapportage fase 2 en het uitvoeringsplan. Voorjaar 2009 – najaar 2009
Besluitvorming, inspraak, beroep en bezwaar 2010
Start uitvoering
Ganzen in de uiterwaard langs de Eem
-4-
Wat zijn de gevaren? De 24 kilometer dijken langs de Eem en de Zuidelijke randmeren beschermen de Eemvallei met de daarin gelegen steden en dorpen tegen overstromingen. Op de
kaart ziet u precies om welk gebied en welke dijken het gaat. Op de kaart staat ook aangegeven waar de dijken niet aan de wettelijke veiligheidsnormen voldoen.
Er zijn geen standaard oplossingen, vandaar dat het waterschap per kilometer gaat bekijken wat de mogelijkheden en de verschillende belangen zijn.
ene kant van de dijk veel hoger staat dan aan de andere kant. Als de kleilaag die de dijk bedekt niet dik genoeg is of lek is, gaat grond water door de dijk stromen. Het stromende water voert grond mee en zo ontstaat als het ware een tunnel die steeds groter wordt. Hierdoor kan de dijk instorten. Ook bij kunstwerken als duikers kan piping ontstaan.
die aan de landzijde van de dijk naar beneden glijden en de dijk verzwakken. Glijcirkels kunnen ook aan de buitenkant van de dijk ontstaan wanneer het hoge water snel zakt. Zodra de kruin mee glijdt, is sprake van een dijkdoorbraak.
De 24 kilometer dijk die moet worden verbeterd (in rood)
Kruinhoogte Een dijk moet hoog genoeg zijn om een bepaalde waterstand te kunnen weren en de golfoverslag binnen acceptabele grenzen te houden. Daarnaast moet de dijk hoog genoeg zijn om de golfoverslag binnen acceptabele grenzen te houden. Sommige dijken zijn niet hoog genoeg om aan de wettelijk norm te vol doen. Overslaande golven en overstromende dijken kunnen het binnentalud beschadigen en de dijk verzwakken.
Micro-instabiliteit
Piping Piping is een grondwaterstroming door de dijk die kan ontstaan doordat het water aan de
Stabiliteit Als een hoge waterstand enige tijd duurt, stijgt het grondwaterpeil in (vooral zanderige) dijken. Hierdoor bestaat kans op het ontstaan van zogenoemde glijcirkels. Dit zijn ronde plakkaten
Door de hoge grondwaterstand in een dijk kan een stukje dijk dat boven deze waterstand ligt verschuiven. Gebeurt dit vaker, dan kan de kruin van de dijk worden aangetast.
-5-
Leden van de Adviesgroep
Organisatie
Contactpersoon
Telefoon
E-mail
Initiatiefnemer
Waterschap Vallei & Eem
De heer D.J. Veldhuizen
06 - 21244662
[email protected]
Waterschap Vallei & Eem
De heer H. Vinke
033 - 4346315
[email protected]
Waterschap Vallei & Eem
De heer P.G. Neijenhuis
033 - 4346212
[email protected]
Rijkswaterstaat, Dienst IJsselmeergebied
De heer D. van Hoorn
0320 - 297487
[email protected]
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht
De heer A.G.M. Bosman
020 - 6083670
[email protected]
Gemeenten
Gemeente Bunschoten
De heer H. Reijnen
033 - 2991569
[email protected]
Gemeente Amersfoort
De heer A.G. Bijlholt
033 - 4694920
[email protected]
Gemeente Baarn
De heer D.P. van den Oudenalder
035 - 5481644
[email protected]
Gemeente Eemnes
Mevrouw D. Boelmans
035 - 5390663
[email protected]
Gemeente Blaricum
De heer R. de Waart
035 - 5399507
[email protected]
Gemeente Huizen
De heer J. Groeneveld
035 - 5281540
[email protected]
Verkenning IJmeer
De heer W. Oosterhoff
036 - 5484377
[email protected]
Verkenning IJmeer
De heer D. Menting
0320 - 297289
[email protected]
Landbouw
LTO Noord
De heer A.F. van Rozen
030 - 6345478
[email protected]
Natuur
Vereniging Natuurmonumenten
De heer U. Hassefras
030 - 6775466
[email protected]
Milieu en
Provincie Utrecht
De heer A. Vette
030 - 2583295
[email protected]
landschap
Natuur en Milieufederatie Utrecht
Mevrouw C. van Holsteijn
030 - 2544457
[email protected]
Gelderse Milieufederatie
De heer H.R.R. van Loenen Martinet
026 - 351 50 69
[email protected]
Stichting Behoud de Eemvallei
De heer J. Hoogerheijde
[email protected]
Cultuur
Stichting Grebbelinie
De heer J.E. de Vries
0318 - 572416
[email protected]
Recreatie
RGV Holding BV
Mevrouw N.P. Bakkum
026 - 3848813
[email protected]
Pos sportvisserij
De heer L. Snoeijs
0251 - 318882
[email protected]
Watersportverbond
De heer W.P. van Erven Dorens
035 - 6945556
[email protected]
Bedrijven
Koninklijke Schuttevaer
De heer A. de Weerd
020 - 4826473
[email protected]
Klankbordgroep Agrarische
De heer T. Rigter
035 - 5314656
[email protected]
ondernemers Eemnes
Bewoners
Vereniging ‘Aan de dijk’
E.A. van Dishoeck
033 - 2986960
[email protected]
De gemeenten die geen deel uitmaken van de adviesgroep zijn agendalid.
Uitgave Waterschap Vallei & Eem, Fokkerstraat 16, Postbus 330, 3830 AJ Leusden Telefoon 033 – 43 46 000 Internet www.wve.nl Tekst Studio4p, Amersfoort, in opdracht van Waterschap Vallei & Eem Foto’s Riet Immerzeel Vormgeving en druk Reproka Visuele Communicatie Amersfoort september 2007 Eerdere uitgaven van deze nieuwsbrief zijn te vinden op www.wve.nl/publicaties. Waterschappen zijn overheidsorganisaties, die zorgen voor veilige dijken, optimale waterstanden en schoon water in sloten, plassen en kanalen. Waterschap Vallei & Eem doet dat in het gebied tussen de Utrechtse Heuvelrug, de randmeren, de Veluwe en de Nederrijn.
