Nieuwsbrief. September Nr 91

Nieuwsbrief startNr

91

September 2014

 website amsterdamse vrouwengroep  website raad voor levensbeschouwingen en religies te amsterdam

De Raad voor Levensbeschouwingen en Religies te Amsterdam (RLRA) en de Amsterdamse Vrouwengroep van de RLRA zetten zich in voor goede onderlinge menselijke verhoudingen in de stad en willen een sterk geluid laten horen tegen onverdraagzaamheid en angst. De Raad en de Amsterdamse Vrouwengroep willen een bindende schakel zijn tussen mensen van verschillende levensovertuigingen en actieve gesprekspartners voor organisaties, die zich bezighouden met nieuwe inzichten op dit gebied. De Amsterdamse Vrouwengroep brengt vrouwen met elkaar in contact, om in een informele sfeer kennis te nemen van de levensopvattingen, spiritualiteit en zingeving van de ander. De Vrouwengroep wil daarmee het gevoel van eigenwaarde van vrouwen versterken, opdat vrouwen met behoud van eigen identiteit, zelfbewust en krachtig kunnen deelnemen aan de samenleving.

Raad voor Levensbeschouwingen en Religies (RLRA) De Amsterdamse Vrouwengroep van de RLRA

www.amsterdamsevrouwengroep.nl 1

INDEX Van de Redactie ................................................................................................................................................ 3 De vrouwelijke icoon van de maand > Esther de Boer van Rijk .................................................................. 3 Ontmoeting & Verdieping in Amsterdam........................................................................................................ 6 Op Maandagmiddag 1 september van 12.30 tot 14.30 uur ....................................................................... 6 Op Vrijdagmiddag 5 september van 13.30 tot 15.30 uur............................................................................ 7 Zin in Zondag – Spirituele Ontmoetingen....................................................................................................... 8 Zin in de Week – Spirituele Ontmoetingen ..................................................................................................... 8 Leerhuis Amsterdam – Tenach en Evangelie................................................................................................. 9 Amsterdam, gedurende de maand september en verder in het jaar ........................................................ 9 Jodendom - een (cultuur) geschiedenis in tien hoorcolleges.................................................................... 10 Amsterdam, dinsdag van 9 september 2014 t/m 9 juni 2015 van 20.00 tot 21.30 uur ........................ 10 Netwerkbijeenkomst Economische Zelfstandigheid.................................Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Amsterdam, vrijdag 12 september van 13.00 tot 17.00 uur ................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Open Dag in La Verna..................................................................................................................................... 11 Amsterdam, zaterdag 13 september van 13.30 (inloop) tot 17.00 uur ................................................... 11 Huis op het Spui - Waardig leven, waardig sterven .................................................................................... 12 Amsterdam, aanmelding vóór 15 september 2014 ................................................................................... 12 Huissen, zaterdag 20 september 10.00 tot 16.30 uur............................................................................... 13 Amsterdam, zaterdag van 27 september t/m 13 december 2014 van 14.00 tot 16.00 uur ................. 14 Rouwgroep Amsterdam West – Gesprekken voor mensen in rouw.......................................................... 15 Amsterdam, start donderdag 16 oktober van 10.30 – 12.30 uur............................................................. 15 INGEKOMEN .................................................................................................................................................... 16 Een middag flexibel geloven ..................................................................................................................... 16 WAPEN je met VREDE .................................................................................................................................... 18 Vredesweek 2014 in teken van ontwapening ........................................................................................ 18 Oase van vrede ............................................................................................................................................. 19 Imam Safeer Siddiqui Sahib – Ook liefde voor joden ......................................................................... 20 Oorlog of Vrede? – een brief van Binjamin Heyl .................................................................................. 21 Oproep tot verdraagzaamheid .................................................................................................................. 23

↑

2

Van de Redactie De Nieuwsbrief verschijnt aan het einde van elke maand. Denkt u eraan, dat kopij dient te worden ingeleverd vóór de 20e van de maand bij de Redactie (zie hierna genoemde namen). De Redactie verzoekt u dringend om vooraf bij de desbetreffende organisatie te checken of uw kopij in onze Nieuwsbrief mag worden opgenomen! De Redactie behoudt zich het recht voor om kopij, die niet relevant is voor de doelgroep van deze Nieuwsbrief, niet op te nemen. De Nieuwsbrief is ook terug te lezen op www.amsterdamsevrouwengroep.nl , evenals de verslagen van Ontmoeting & Verdieping op de Maandagmiddag en op de Vrijdagmiddag! Redactie: Gerrie van Krevel, 020-690 2378 [email protected] Ank Veenstra, 020-694 9647 [email protected] De Redactie wenst u veel leesplezier èn inspiratie voor uw eigen leven!

De vrouwelijke icoon van de maand > Esther de Boer van Rijk

RIJK, Ester van, vooral bekend als Esther de Boer-van Rijk (geb. Rotterdam 29-7-1853 – gest. Amsterdam 7-9-1937), toneelspeelster. Dochter van Samuel Moses van Rijk (ca. 1811-ca. 1861), administrateur, en Adriana Wolfhart (ca. 1813-1892), naaister. Esther van Rijk trouwde op 24-81881 in Rotterdam met Henri de Boer (18501917), musicus. Uit dit huwelijk werd 1 dochter geboren. Schilderij in De Stadsschouwburg met Esther de Boer als Kniertje in het toneelstuk "Op hoop van zegen". Amsterdam, Nederland, 1924. Schilder onbekend.

Ester van Rijk was het tiende (zelf zei ze het veertiende) en jongste kind in een eenvoudig joodsorthodox gezin in het Rotterdamse Zandstraatkwartier. Haar vader stierf toen ze acht was, en vanaf haar twaalfde moest ze meehelpen op het naaiatelier van haar moeder. Toneel als roeping Van jongs af wilde Ester van Rijk naar het toneel. De eerste stappen in die richting zette ze via het dilettantentoneel. Haar rollen leerde ze op het atelier, met de tekst op schoot. Toen ze in 1867 debuteerde in De jager, de huzaar en het oestermeisje van C. Alex van Ray, viel haar spel zo op dat zij ook bij andere amateurgezelschappen werd gevraagd. Op negentienjarige leeftijd won ze bij een wedstrijd voor amateurgezelschappen de prijs voor beste actrice. Hierna kreeg ze een engagement aangeboden bij het vooruitstrevende Rotterdamse gezelschap van Le Gras, Van Zuylen en Haspels. Esters moeder verzette zich heftig tegen de plannen van haar dochter voor een loopbaan als actrice, maar regisseur Antoine le Gras wist haar verzet te breken. Van Rijk, voortaan Esther met een ‘h’ omdat dat chic stond, speelde in 1874 haar eerste rol als professioneel actrice in Emma Berthold van J.J. Cremer. Lang bleef zij Rotterdam trouw. Een kort intermezzo in Antwerpen bij het gezelschap van Victor Driessens mislukte omdat ze heimwee kreeg. 3

In 1881 trouwde Esther van Rijk met de Amsterdamse trombonist Henri de Boer, die ze op de Groningse kermis had leren kennen. Een jaar later volgde zij hem naar Amsterdam, waar hij een betrekking kreeg bij het operagezelschap van J.G. de Groot. Datzelfde jaar werd hun dochter Sophie (Fietje) geboren. In die tijd openbaarden zich bij haar man de eerste verschijnselen van een ziekte die hem zou verlammen. Al snel kon hij niet meer werken en was Van Rijk kostwinner van het gezin, dat veel zorg vroeg. In Amsterdam speelde Esther de Boer - van Rijk enkele seizoenen bij het gezelschap van de Salon des Variétés. Na enkele jaren van kluchten en vaudevilles ontwikkelde het zich tot een avant-gardetheater dat stukken bracht van schrijvers als Ibsen, Zola en Strindberg. Het waren voor die tijd hypermoderne stukken over de alledaagse werkelijkheid, waarin acteurs zo natuurgetrouw mogelijk moesten spelen. Het bleek echter financieel gezien geen succes en het gezelschap van de Salon ging failliet. Van Rijk sloot zich vervolgens aan bij het net opgerichte (1893) gezelschap De Nederlandsche Tooneelvereeniging (NTV). De NTV had een ideële doelstelling: de acteurs kozen zelf het bestuur en bij problemen hadden zij de laatste stem. Bij de NTV had ze naar eigen zeggen de mooiste jaren van haar leven. Ze ontplooide zich tot de actrice die zij in de geschiedenis van het Nederlands toneel zou blijven: de vertolkster van vrouwenrollen van Herman Heijermans. Het begon met de rollen van Ester in Ghetto (1898) en Engel in Het zevende gebod (1899). Kniertje In 1900 speelde Esther de Boer - van Rijk voor het eerst de rol die voor altijd met haar naam verbonden zou blijven: Kniertje in Op hoop van zegen. Meer dan 1200 keer zou ze als Kniertje met een pannetje soep over het toneel schuifelen. Ook in twee verfilmingen (1918 en 1934) speelde zij deze rol. Andere rollen in stukken van Heijermans volgden: onder andere dienstbode Annemie in De meid (1908), Jeanne in Beschuit met muisjes (1910), dienstbode Brigitta in Nocturne (1910) – door Heijermans aan haar opgedragen –, Eva in Eva Bonheur (1917) en Moeke in Van ouds ‘De Morgenster’ (1923). Dit laatste stuk, door Heijermans speciaal voor het gouden jubileum van De Boer - van Rijk geschreven, werd geen succes. Daarnaast speelde ze in stukken van Zola, Ibsen, Hauptmann, Simons-Mees en Van Eeden. In 1912 ging de NTV failliet en nog datzelfde jaar stichtte Heijermans een nieuw gezelschap: NV Nederlandsche Tooneelvereniging. Dankzij enkele successen van vooral zijn eigen stukken en het feit dat hij eigen geld in het gezelschap stak, kon het tot 1922 blijven bestaan. Toen stond Van Rijk, inmiddels 69 jaar oud en sinds 1917 weduwe, weer zonder gezelschap. Altijd door geldzorgen geplaagd was zij gedwongen te blijven spelen. Zij stichtte een eigen gezelschap, waarmee zij door heel Nederland reisde: Tournee Esther de Boer - van Rijk, in 1924 voortgezet als Gezelschap Esther de Boer - van Rijk. Het speelde vooral Heijermans’ successtukken Op Hoop van Zegen, Eva Bonheur en De meid. Ondanks haar voortdurende geldzorgen zette Van Rijk zich in voor liefdadigheidsacties. Dit varieerde van de Vereeniging tot nazorg van Tbc-patiënten ‘Zonnestraal’ tot collectes voor het pensioenfonds voor toneelspelers. En trots als ze was op haar joodse achtergrond, zette ze zich ook in voor joodse organisaties en zionistische acties. Vanaf 1924 vervulde Van Rijk gastrollen bij diverse gezelschappen, tot ze in 1927 bij Het Schouwtooneel kwam. In de jaren 1933-1937 had zij weer haar eigen gezelschap, het De Boer van Rijk Ensemble. Behalve in stukken van Heijermans schitterde zij in die tijd vooral in stukken van J. van der Poll. Tot vlak voor haar dood bleef ze spelen. Na een operatie besloot zij te stoppen. Vlak voor haar dood bezocht ze nog het toenmalige Palestina, waar haar kleindochter op een kippenhouderij werkte. Haar afscheidstournee, die haar nog één keer door het hele land zou voeren, ging niet door. Esther de Boer - van Rijk stierf op 7 september 1937, na een kort ziekbed, thuis op het Oosteinde in Amsterdam. Ze werd 84 jaar oud. 4

Waardering Van Rijk dankte haar roem aan de stukken van Heijermans. Maar bij het grote publiek was ze ook enorm geliefd vanwege haar komisch talent en haar rollen in de vele populaire joodse stukken van haar tijd. Recensenten bejubelden haar levensechtheid en haar herkenbaarheid. ‘Men vergat dat ze speelde’, schreven critici. Dat vond Van Rijk zelf ook haar sterkste punt: ‘Mijn tranen zijn altijd écht gebleven’. Tekenend voor haar populariteit waren de vele huldeblijken die ze ontving. Zo bedankten de vissers uit Den Helder haar voor haar spel in Op hoop van zegen, dat misstanden in de visserij zo effectief aan de kaak had gesteld. Haar portret stond op prentbriefkaarten, bekers, lucifer-standaards en wandborden. Er waren Esther-sigaren, Esther-tabak en Esther-wol. Hoe populair ze was bleek wel bij haar begrafenis. De begrafenisstoet vertrok vanuit de Stadsschouwburg te Amsterdam, en langs de route stonden duizenden mensen die hun actrice de laatste eer bewezen. De kranten schreven: ‘Nederlands populairste actrice is dood’. (uit: www.vrouwenlexion.nl) Naslagwerk: BWSA; Honig; Joden in Nederland. Biografisch woordenboek van het socialisme en de arbeidsbeweging. www.socialhistory.org/bwsa Publicatie Ik kijk terug. Episodes uit mijn leven (Amsterdam 1934). In het Joods Historisch Museum loopt er tot 28 september een tentoonstelling over haar leven, tevens is er een biografie van verschenen door Joosje Lakmaker. Evenementen bij de tentoonstelling Hollands populairste actrice in het Joods Historisch Museum, Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam, 020-531 0310, www.jhm.nl > - woensdag 24 september, 13.00 uur > Kniertje-middag een middag speciaal voor Kniertje-fans en mensen in het bezit van ‘Kniertje-objecten’. - woensdag 24 september, 14.30 uur > Filmvertoning Op Hoop van Zegen (NL-1934) In de laatste week van de tentoonstelling vertonen we de film Op Hoop van Zegen uit 1934 en is het fascinerende acteerstijl van Esther de Boer-Van Rijk in haar grootste rol nog een keer te zien. - zondag 28 september, 13.30 uur > Herman Heijermans & Esther de Boer-van Rijk Dubbelinterview met Hans Goedkoop & Joosje Lakmaker Dubbelinterview door Lex Bohlmeijer over de verstandhouding tussen de beroemde toneelschrijver en zijn steractrice. ↑

5

Ontmoeting & Verdieping in Amsterdam > Op Maandagmiddag 1 september van 12.30 tot 14.30 uur

LET OP de gewijzigde tijden > inloop vanaf 12.30 uur / afsluiting 14.30 uur!

UITNODIGING voor Ontmoeting & Verdieping op de Maandagmiddag

Uw gastvrouwen, Gerrie en Inica, leden van de Amsterdamse Vrouwengroep, nodigen u van harte uit voor een ontmoeting tot ‘geestelijke voeding’ op maandagmiddag 1 september* Zo ziet de middag eruit: 12.30 uur: Ontvangst met koffie/thee/versnapering 12.45 uur: Een persoonlijke noot inbrengen 13.00 uur: Welkomstwoord, (huishoudelijke) mededelingen en inleiding tot: GEZONDHEID van LICHAAM, ZIEL en GEEST 14.00 uur: Feedback 14.20 uur: Thema op maandagmiddag 6 oktober > Universeel Soefisme 14.30 uur: Afsluiting * Locatie: Buurtcentrum Oosterpark, in de Grote Zaal op de 1e etage met lift Derde Oosterparkstraat 159, 1092 CW Amsterdam; 020-462 0340 – rolstoelvriendelijk. tramlijn 3 en 7: halte OLVG (Onze Lieve Vrouwe Gasthuis), 4 minuten lopen tramlijn 9: halte Wijttenbachstraat, 10 minuten lopen of tramlijn 3 of 7 halte: OLVG metro en sneltram: station Wibautstraat, 12 minuten lopen aanmelden bij: Gerrie: 020-690 2378 ; e-mail: [email protected] Inica: 06-2547 8665 ; e-mail: [email protected] 6

> Op Vrijdagmiddag 5 september van 13.30 tot 15.30 uur

↑ 7

Zin in Zondag – Spirituele Ontmoetingen Oude Kerk: elke zondag een dienst om 11.00 uur en een gezongen avondgebed om 18.00 uur. In de Oude Kerk zijn de eeuwenoude koorbanken stille getuigen van de gebeden die hier al ruim zeven eeuwen worden opgezonden. Die lange en waardevolle traditie leeft nog altijd voort. Locatie: Oude Kerk Gemeente, Oudekerksplein 13, Amsterdam. Kosten: collecte. Informatie: www.oudekerk-amsterdam.nl > Ons’Lieve Heer op Solder: elke 1e zondag van de maand om 11.00 uur vanaf oktober 2014. Sinds 1952 vinden in de zolderkerk missen plaats die een bijzondere oorsprong hebben. Geïnspireerd door de kunstenaarsmissen in Parijs, ontstond ook in Amsterdam voor kunstenaars een 'subparochie'. Met een eigen pastoor vierden de kunstenaars hun mis in de zolderkerk. Toegang voor kerkgangers is gratis. Na afloop is er koffie in het museum. Locatie: Museum Ons' Lieve Heer op Solder, Oudezijds Voorburgwal 40 : http://opsolder.nl/nl/activiteiten-misviering.php; Informatie: 020-624 6604 ; [email protected] ; > De Nieuwe Poort: Verhaal op Zondag – elke 1e zondag van de maand van 16.30 tot 17.30 uur. In de Rietzee leest Ruben van Zwieten een bijbelverhaal en betrekt het op ons persoonlijke en maatschappelijk leven. Onze huispianist Lenny Altgenug omlijst het verhaal. Beneden beelden de kinderen met hulp van Marije het verhaal uit. Aanmelden, indien u na afloop wilt mee eten in 't Huis van Johannes. Locatie: De Nieuwe Poort, Claude Debussylaan 2-8, Amsterdam Informatie: www.denieuwepoort.org ; [email protected] > Heilig Vuur vormt een groeiende gemeenschap van mensen vanuit verschillende achtergronden en culturen die open en creatief op zoek gaan naar God. We doen dat graag samen met anderen omdat we van de stad en haar bewoners houden. Informatie: [email protected] ; www.heiligvuurwest.nl - Zondag 14 september van 17.00 tot 20.00 uur > Heilig Vuur Viering Locatie: Gast-huis, Arie Biemondstraat 103, Amsterdam - Zondag 21 september van 17.00 tot 19.30 uur > Meditatieve viering 'Brandende Stilte' Locatie: Gast-huis, Arie Biemondstraat 103, Amsterdam - Zondag 28 september van 16.00 tot 18.00 uur > Spiritueel café “de Zoekende Ziel” Locatie: café de Toog, Nicolaas Beetsstraat 142 hs, Amsterdam ↑ Zin in de Week – Spirituele Ontmoetingen Maarten Luther Kerk: Open inloop MLK - 'Kom eens aan'-middag - elke maandag 13.00-15.30 uur Een open aanbod aan een ieder die zin heeft om gewoon even binnen te komen lopen, aan te schuiven, mee te kletsen, - voor ieder die zin heeft in ontmoeting, kennismaking, handwerkjes, krantje lezen, koffie drinken, … Leiding en informatie: Wilna van der Meer (0251) 31 47 03 Maarten Luther Kerk, Dintelstraat 134, Amsterdam-Zuid, (020) 642 47 26 Bereikbaar met tram 4 en bus 65 (halte Dintelstraat) > De Nieuwe Poort Meesterpreek – vanaf 9 september elke dinsdag van 12.30 tot 13.00 uur Gedurende ongeveer een half uur wordt er een overweging gehouden ter inspiratie en reflectie op grote thema’s. Het geheel wordt omlijst met livemuziek. De ene week preekt een dominee, de andere week iemand uit het bedrijfsleven. Bijbeltafel - elke woensdagavond van 20.00 tot 22.00 uur (€ 12). 8

Tijdens de bijbeltafel kan je voor het eerst of opnieuw kennismaken met verhalen uit het eeuwenoude boek, de bijbel. De Bijbelverhalen worden gelezen als prominente wereldliteratuur. De verhalen kunnen zomaar onze eigen verhalen losmaken of in een verrassend perspectief plaatsen. Locatie: De Nieuwe Poort, Claude Debussylaan 2-8, Amsterdam Informatie: www.denieuwepoort.org ; [email protected] > Begijnhof: Middagpauzediensten – elke woensdag, 12.25-13.00 uur Het is druk in de stad, als u behoefte heeft aan reflectie en samen zingen, dan is een dienst op het Begijnenhof een aanrader. Iedere woensdag gaat er een andere predikant voor. Locatie: Engelse Kerk, Begijnhof 48, Amsterdam. Kosten: collecte Informatie: www.alledagkerk.nl ; [email protected] > Westerkerk: op vrijdag 5, 12 en 19 september lunchconcert van 13.30 tot 13.30 uur. Traditiegetrouw is er in de Westerkerk veel ruimte voor muziek. Zowel tijdens de diensten als in de vorm van concerten. De lunchpauzeconcerten zijn gratis toegankelijk. Uiteraard wordt een donatie op prijs gesteld om deze traditie in ere te houden. Locatie: Westerkerk, Prinsengracht 281, 1016 GW Amsterdam Informatie: 020-624 7766; email: [email protected]; website: www.westerkerk.nl ↑ Leerhuis Amsterdam – Tenach en Evangelie Amsterdam, gedurende de maand september en verder in het jaar TEKST EN TRADITIE (Van Limmikhof, Nieuwe Keizersgracht 1A) Een tekst uit vroegere tijden, een oud of modern gedicht, een recent artikel over een actueel probleem kan het thema zijn van een open onderling gesprek. De deelnemers bepalen in onderling overleg de onderwerpen. Leiding: Wilken Veen en Adriaan Deurloo. - Woensdag 17 september, 15 oktober en 19 november, 14.00 uur. KLEIN SYMPOSIUM - 100ste geboortejaar ETTY HILLESUM (Thomaskerk, Prinses Irenestraat 36) Ter opening van het nieuwe leerhuis-seizoen organiseert het Leerhuis Amsterdam Tenach en Evangelie een klein symposium naar aanleiding van het 100ste geboortejaar van Etty Hillesum (1914-1943). De eerste inleider is Professor K.A.D. Smelik uit Gent. Zijn vader, ook Klaas Smelik, kreeg na de oorlog op nadrukkelijk verzoek van Etty Hillesum de beschikking over haar dagboeken. Hem lukte het niet ze uitgegeven te krijgen, maar dat lukte zijn zoon, Klaas jr., in 1981 wel. The rest is history. Het boek sloeg geweldig aan, er werden studies over geschreven en zelfs een proefschrift aan gewijd. Inmiddels is er een Etty Hillesum Centrum in Deventer en een Etty Hillesum Onderzoek Centrum in Gent en de dagboeken worden beheerd en tentoongesteld in het Joods Historisch Museum te Amsterdam. De tweede inleider is Mevr. Janny van der Molen, schrijfster van kinderboeken en samen met Klaas Smelik auteur van het dit voorjaar verschenen boek Ik zou lang willen leven, waarin het leven van Etty Hillesum wordt beschreven en haar betekenis uitgelegd voor tieners van nu. - Zaterdag 20 september 2014, 14.00 uur. BIJBELS LEERHUIS OP DE DONDERDAGMIDDAG (Gast-huis, Arie Biemondstraat 103) Vorig seizoen startten we met een nieuw initiatief, waarmee we in dit nieuwe seizoen doorgaan > een 14-daags bijbels leerhuis op de donderdagmiddag, aanvang 14.00 uur. De opzet is heel simpel. We doen aan close reading (nauwkeurige lezing). Op elke bijeenkomst wordt een gedeelte van de bijbel nauwkeurig gelezen met behulp van een door de inleider gemaakte werkvertaling en vervolgens proberen we er met elkaar achter te komen wat deze tekst ons te zeggen heeft. - Elke 2e donderdag van de maand (9 oktober, 13 november en 11 december) 9

is Wilken Veen de inleider en lezen we het begin van het boek Exodus. - Elke 4e donderdag van de maand (25 september,23 oktober en 27 november) is Wout van der Spek inleider en lezen we verder in de Brief aan de Romeinen. Vertalingen worden uitgereikt, maar een bijbel (bij voorkeur niet in de NBV-vertaling) is altijd handig en kleurpotloden kunnen soms helpen de structuur van een tekst zichtbaar te maken. TEKSTEN VOOR TOESCHOUWERS (Thomaskerk, Prinses Irenestraat 36). Iedere maand verdiept deze Leeskring zich in een gezamenlijk uitgezocht toneelstuk, dat die maand ook te zien is in Amsterdam of Amstelveen. Christine Boer verzorgt een inleiding waardoor u meer te weten komt over de autobiografie van de schrijver en de betekenis van het betreffende stuk. Daarna worden de rollen onderling verdeeld en lezen de deelnemers gezamenlijk een uittreksel uit het toneelstuk. Op de volgende bijeenkomst wordt de opvoering even nabesproken, waarna weer een nieuw toneelstuk onder de loep genomen wordt. - Maandag 29 september 10.30 uur > Hamlet vs. Hamlet, gespeeld door Toneelgroep Amsterdam en Toneelhuis. Het beroemde stuk van Shakespeare is bewerkt door de Vlaamse (toneel)schrijver Tom Lanoye. (Uitgids Amsterdam nummer T12). - Maandag 27 oktober 10.30 uur > Keuze nog open. e-mail: [email protected] ; website: www.leerhuisamsterdam.eu ↑ Jodendom - een (cultuur) geschiedenis in tien hoorcolleges Amsterdam, dinsdag van 9 september 2014 t/m 9 juni 2015 van 20.00 tot 21.30 uur In het aankomende seizoen 2014/2015 biedt de Rode Hoed samen met Home Academy een reeks hoorcolleges aan over het Jodendom. Wie Joden zegt, denkt vrijwel meteen aan de Sjoa, aan antisemitisme en aan vruchteloos vredesoverleg in het Midden-Oosten. In tien hoorcolleges probeert rabbijn en publiciste Tamarah Benima met een soms ongebruikelijk benadering een completer beeld te schetsen van het Jodendom. Welke ideeën en idealen, sociale structuren en levenspatronen zijn kenmerkend voor het Jodendom als beschaving? De hoorcolleges duren een uur, waarna er een half uur de tijd is voor vragen uit de zaal. De colleges worden op één na gehouden op dinsdagavonden van 20.00 tot 21.30 uur. Dinsdag 9 september 2014 - Volk (voor vervolgdata > zie contactgegevens) Het Jodendom is de beschaving van een specifiek volk. Wie het Jodendom ziet als voornamelijk een godsdienst raakt op het verkeerde been. Wie hoort tot dat volk? Is er iets speciaals aan, en zo ja, wat? Wat betekent het in een gedroomd verleden, een gedroomde toekomst en een concreet heden te hebben? Kaartverkoop U kunt voor slechts € 90,-- een passe-partout aanschaffen voor 10 hoorcolleges. Er is ook losse kaartverkoop per hoorcollege beschikbaar. De toegangsprijs voor een enkel hoorcollege is €10,-. Locatie: de Rode Hoed, Keizersgracht 102, 1015 CV Amsterdam Informatie/aanmelden: 020-638 5606; [email protected] ; www.rodehoed.nl ↑

10

Netwerkbijeenkomst Economische Zelfstandigheid Amsterdam, vrijdag 12 september van 13.00 tot 17.00 uur

Op vrijdag 12 september organiseert het SPE haar vierde netwerkbijeenkomst van 2014, ditmaal rondom het speerpunt “economische zelfstandigheid”. Economische zelfstandigheid is om verschillende redenen van groot belang. Niet in de minste plaats omdat het vrouwen ouwen kan helpen om regie te nemen over hun eigen leven. In Amsterdam groeit de e economische zelfstandigheid van vrouwen gestaag. Elke nieuwe generatie vrouwen is economisch zelfstandiger dan de vorige. Er is echter een groot verschil in de mate van economische mische zelfstandigheid tussen verschillende groepen vrouwen. Zo zijn vrouwen met een migrantenachtergrond minder vaak economisch zelfstandig, en werpt de toename van de vrouwelijke ‘zelfstandige zonder personeel’ (zzp) nieuwe vraagstukken op. Kiezen deze vvrouwen met het zzp-schap schap voor een moeizame weg richting economische zelfstandigheid? Het agenderen van deze problematiek, het verkennen van oplossingen en vormen van samenwerkingsverbanden zijn doelstellingen van deze netwerkbijeenkomst. Daarnaast geeft h het SPE toelichting op het beschikbare speerpuntenbudget. Het exacte programma wordt spoedig bekend gemaakt. Zet deze datum vast in je agenda, we hopen op jouw aanwezigheid op 12 september! Locatie: wordt nader bekendgemaakt Aanmelden via: [email protected] amsterdam.nl Met vriendelijke groet, Khadija Bentaher Postbus 7960, 1008 AD Amsterdam. Amsterdam T: 020-540 8595 E: [email protected] ; I: www.spe-amsterdam.nl ; Kijk ook eens of Facebook & Twitter!

Open Dag in La Verna Amsterdam, zaterdag 13 september van 13.30 (inloop) tot 17.00 uur

11

De kernwaarden van La Verna:

La Verna wekt vertrouwen, La Verna inspireert en La Verna is gastvrij Programma 13.30 uur: Inloop met koffie/thee [grote zaal/tuin] 14.00 uur: Opening door Fer van der Reijken [grote zaal] Drie ronden activiteiten Ronde 1: 14.15 – 15.00 uur Chris Elzinga over de diverse Enneagram-activiteiten [Ben Moonenzaal] Frans Gerritsma: meditatief schilderen [grote zaal] Paul van den Berg: opening van zijn expo van schilderijen over barmhartigheid [kapel] Paul van den Berg vraagt of de bezoekers van de Open Dag iets mee willen nemen voor de voedselbank waarmee hij verbonden is. Ronde 2: 15.15 – 16.00 uur Hans Sevenhoven in gesprek met belangstellenden over de vraag: wat is spiritualiteit? [huiskamer] Fer van der Reijken vertelt (met dvd erbij) over Frederick Franck, de maker van St. Francis aan de gevel van La Verna [grote zaal] Chris Elzinga toont de vernieuwde site van La Verna [Ben Moonenzaal] Ronde 3: 16.15 – 17.00 uur Paul Mulders over de smaak van liefde [kapel] Gerda Scholts over psychosynthese [grote zaal] Greet Niederländer over autobiografisch schrijven [Ben Moonenzaal] 17.00 uur: Als afsluiting voor wie wil een geleide meditatie [kapel] Aanmeldformulier - See more at: http://laverna.nl/activiteit/open-dag#sthash.r1W6hbzM.dpuf La Verna, Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam. Telefoon: 020-346 7530 ; E-mail: [email protected] , KVK: 41217164 ; www.laverna.nl

Huis op het Spui - Waardig leven, waardig sterven Amsterdam, aanmelding vóór 15 september 2014 Mag ik, als ik mijn leven als voltooid ervaar of denk alle waardigheid in het leven te hebben verloren, besluiten dat ik mijn leven wil beëindigen? Kan ik in dat geval hulp krijgen bij het op een waardige manier afsluiten van mijn leven? En mag iemand mij daarbij dan ook helpen? Dit zijn vragen die in onze huidige samenleving steeds vaker spelen. We worden gemiddeld genomen allemaal steeds ouder en de vanzelfsprekendheid van het door kinderen in huis opgenomen te worden, is verdwenen. En ouder worden gaat vaak gepaard met toenemend lichamelijk en geestelijk lijden. Zolang er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden kan een wilsbekwaam persoon een arts vragen om euthanasie. En als een uitgebreide zorgvuldige procedure gevolgd wordt, zal de euthanasie-uitvoerende arts niet vervolgd worden. Maar als ondraaglijk en uitzichtloos lijden niet aangetoond kan worden of als de persoon in kwestie niet 12

wilsbekwaam geacht wordt, bijvoorbeeld door dementie, wordt het een ander verhaal. In sommige gevallen is zelfdoding de enige optie, niet zelden onder afschuwelijke omstandigheden. De schrijnende situaties waar dit toe kan leiden, halen met enige regelmaat de media. Politici, medici en ethici buigen zich in kranten, tijdschriften en televisieprogramma's over de vragen wat juridisch en ethisch geoorloofd is en wat kan. Tegelijkertijd gaan er steeds meer stemmen op om ook voor mensen die hun leven voltooid achten of alle gevoel van waardigheid in hun leven verloren hebben, een humane levensbeëindiging mogelijk te maken. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) spant zich al jaren in voor keuzevrijheid aan het einde van het leven. Zij streeft naar een optimale uitvoering van de Euthanasiewet, vooral voor groepen die in de praktijk geen hulp krijgen, zoals mensen met dementie, chronisch psychiatrische patiënten en ouderen die vinden dat hun leven voltooid is. Ook behartigt de vereniging de belangen van mensen die in bepaalde situaties niet meer gereanimeerd of medisch behandeld willen worden. Zo heeft de NVVE een behandelverbod opgesteld, dat leden als wilsverklaring kunnen invullen, en zijn rechtsgeldige niet-reanimeren penningen geïntroduceerd, die mensen kunnen aanvragen. Hoe kijken wij persoonlijk en als gemeente tegen deze discussie aan? Wat is voor ons een waardige levensstaat en wanneer hebben we zelf het gevoel van waardigheid verloren? Wanneer ervaren wij ons leven eigenlijk als voltooid? Bepalen we dat alleen zelf of spelen naasten daar ook nog een rol in? En wat betekent het geloof in het kader van deze vragen? Mogen wij wel zelf over ons leven beschikken? Of moeten we dat aan God overlaten? En wat betekent dat dan in de praktijk? Wat zou de gemeente, c.q. de kerk, voor mensen die zich in een dergelijke situatie bevinden, kunnen of moeten betekenen? Halverwege 2013 heeft een groepje gemeenteleden vanuit de OLK het initiatief genomen om ruimte te creëren binnen de gemeente deze vragen te bespreken. Mogelijkheden zijn de vorming van een klein discussiegroepje binnen het Huis op het Spui, de organisatie van één of enkele gemeenteavonden rondom dit thema, de organisatie van een film- en discussieavond, enz. Mocht u belangstelling hebben voor een activiteit over dit onderwerp, dan kunt u tot 15 september 2014 contact opnemen met Anton Nieuwkoop - [email protected] - 0251-655 828 Locatie: Huis op het Spui Handboogstraat 4, Amsterdam-Centrum Bereikbaar met tram: 1,2,5 (halte Spui) en tram 4,9,14,16,24 (halte Spui/Rokin) ↑

Flexibel Geloven - Studiedag Meerstemmig Geloven Huissen, zaterdag 20 september 10.00 tot 16.30 uur

Een toenemend aantal mensen vervult hun behoefte aan zingeving door uit meerdere religieuze bronnen te putten. Wat houdt deze religieuze meerstemmigheid eigenlijk in en voor welke uitdagingen plaatst ons dat? 13

Anno 2014 vervult een toenemend aantal mensen in Nederland hun behoefte aan zingeving door uit meerdere religieuze bronnen te putten. Vaak worden deze mensen door gelovigen gezien als oppervlakkige shoppers op de markt van welzijn en geluk. Maar is dat wel zo? Wat houdt deze religieuze meerstemmigheid eigenlijk in? In de theologie en de religiewetenschappen wordt dit verschijnsel als multiple religious belonging omschreven: “meervoudige religieuze verbondenheid”. Op het Dominicaans Studiecentrum wordt onderzoek gedaan naar dit tamelijk nieuwe fenomeen in Nederland, dat overigens ook in andere Europese landen waar te nemen valt. Aan de hand van interviews in het net verschenen boek ‘Flexibel geloven’ zal op deze studiedag nader worden ingegaan op MRB (meervoudige religieuze verbondenheid), en de vragen en uitdagingen waarvoor ons deze ontwikkeling plaatst. Manuela Kalsky en André van der Braak – beiden verbonden aan het DSTS - zullen de dag leiden en de nodige input geven over MRB. Voor het Programma: zie verder: www.kloosterhuissen.nl Aanmelden > Programmacode 14184 Algemene voorwaarden Kosten: € 37,50 Vast tarief ; Incl. lunch en drankje. Locatie: St. Dominicanenklooster Huissen, Stadsdam 1, 6851 AH Huissen 026-326 4422; [email protected] ; www.kloosterhuissen.nl ↑

Collegereeks Vrouwen in de Kunst – Het is tijd voor een ‘Her-story of Art’ Amsterdam, zaterdag van 27 september t/m 13 december 2014 van 14.00 tot 16.00 uur Caravaggio, Rodin, Picasso: wie kent ze niet? Gentileschi, Claudel, Goncharova: wie kent ze wel? Maakten vrouwen geen kunst? Jawel! Ze verpieterden in de schaduw van grote meesters of werden vergeten. Vergeten vrouwelijke kunstenaars uit de schaduw van 'de grote meesters' Deze collegereeks zet de vrouwelijke kunstenaars in de volle zon. Karin Haanappel, auteur van het boek Herstory of Art, vertelt hartstochtelijk over deze vrouwen. Deze reeks is een waardevolle aanvulling op de standaard colleges kunstgeschiedenis. Tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw vonden museumdirecteuren en galeriehouders ‘vrouwenkunst’ niet echt de moeite van het verzamelen waard. Geschiedenis en kunstgeschiedenis waren mannenverhalen over vernieuwers, overwinnaars en (onbegrepen) genieën. In de collegereeks Vrouwen in de kunst ontrafelt Karin Haanappel de mythe van het oerpatriarchaat. Zij neemt u mee naar een wereld vol vrouwelijke kunstenaars en brengt daarbij ook het belang van niet-westerse en prehistorische culturen in beeld. Door te starten in de oude steentijd en vrouwelijke kunstenaars op de kaart te zetten tot het moment waarop de canon van de kunstgeschiedenis geschreven wordt, vertelt Karin her story of art in plaats van his story of art. Aan bod komen onder andere de volgende vrouwelijke kunstenaars: Christine de Pisan Rosa Bonheur Artemisia Gentileschi Berthe Morisot Judith Leyster Camille Claudel Rachel Ruysch Natalia Goncharova Angelica Kauffman Gabriele Münter Elisabeth Vigée-LeBrun Frida Kahlo Niki de Saint Phalle Bij deze collegereeks is geen (digitale) syllabus aanwezig. 14

Er is een uniek boek beschikbaar bij deze gelijknamige collegereeks door docente Karin Haanappel; Herstory of Art van uitgeverij A3 boeken. Deze kunt u in de webshop bestellen. Praktische informatie Locatie: Bijbels museum, Herengracht 366-368, Amsterdam. telefoon: 020-624 2436; e-mail: [email protected] Kosten: € 229,-- voor tien hoorcolleges; excl. entree museum Catharijneconvent, korting op entree met Museumkaart. Informatie/aanmelden: Vrije Academie, Keizersgracht 258, 1016 EV Amsterdam [email protected] ; Ma t/m vrij 9.30-12.30 en 13.00-14.00 uur ; 0900 - 418 50 50 (€ 0,20/min) ↑ Rouwgroep Amsterdam West – Gesprekken voor mensen in rouw Amsterdam, start donderdag 16 oktober van 10.30 – 12.30 uur De rouwgroep staat open voor iedereen uit Amsterdam West of van daarbuiten, die rouwt om een overleden partner. Alle religieuze en culturele achtergronden zijn welkom. Verdriet delen en samen nieuwe moed verzamelen Het overlijden van een partner is een ingrijpende gebeurtenis. Of het nu korte of langere tijd geleden is, het kan moeilijk zijn om met een verlies om te gaan en je draai weer te vinden. Gevoelens van eenzaamheid, reageren op goed bedoelde reacties van anderen… het valt vaak niet mee. In een rouwgroep is het mogelijk om je verdriet te delen en samen nieuwe moed te verzamelen. Waar gaat het over? Onderwerpen: het afscheid, reacties van mensen in je omgeving, wat kun je allemaal meemaken in een rouwproces. Er is ruimte voor gevoelens van verdriet en boosheid, van teleurstelling en je in de steek gelaten voelen. Ook verkennen de deelnemers hun verwachting van de toekomst. Wat geeft mij moed, zin en kracht om verder te gaan? Begeleiding: Piet Kooiman en Ditske Tanja, beiden met een ruime ervaring in het begeleiden van rouwgroepen. Vooraf maken zij graag kennis met de deelnemers. Praktische informatie Locatie: Huiskamer van de Ontmoeting, Louis Couperusstraat 133, Slotermeer Kosten: € 25,00 voor 8 bijeenkomsten Informatie en aanmelding: Ditske Tanja, 020-694 9902 / 06-5465 0955 [email protected] Organisatie: Deze rouwgroep is een initiatief van Kerk- en buurtwerk Stimulans, samen met de protestantse kerken in Nieuw-West. Stimulans maakt deel uit van de Stedelijke Werkgroep Rouwzorg Amsterdam, www.rouwzorgamsterdam.nl ‘Er was zoveel herkenning in de verhalen van anderen, en er was zoveel aandacht voor iedereen, voor mij is de lotgenoten groep een echte steun in de rug geweest’ (een deelneemster na afloop) ↑

15

INGEKOMEN Een middag flexibel geloven Op Tweede Pinksterdag 2014 stond De Nieuwe Liefde in het teken van ‘multiple religious belonging’. Flexibele geesten laafden er zich aan uiteenlopende religieuze tradities en levensbeschouwingen. Door: Mariska Jansen

„Vanmiddag zal het gaan over eigentijdse vormen van religie,” zegt Manuela Kalsky van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. „Veranderingen op het gebied van religie, spiritualiteit, interreligieuze dialoog, theologie en zingeving.” In het Amsterdamse debatcentrum De Nieuwe Liefde vindt vandaag, op Tweede Pinksterdag, de happening ‘Flexibele geesten’ plaats. Een feestelijk programma vol heilige teksten, muziek, dans en rituelen, georganiseerd door IKON, DSTS, De Nieuwe Liefde en Nieuwwij.nl. Hoogtepunt is de presentatie van Flexibel geloven. Zingeving voorbij de grenzen van religies, een boek vol portretten van ‘flexibele gelovigen’: personen die elementen uit religieuze tradities combineren – zoals cabaretière Nilgün Yerli, haar huwelijksviering werd geleid door voorgangers uit vier religies – en mensen die in de loop van hun leven van geloof veranderden. Manuela Kalsky, behalve directeur van het DSTS en project W!J, ook bijzonder hoogleraar op de Edward Schillebeeckx-leerstoel voor Theologie en Samenleving, schreef Flexibel geloven samen met journalist Frieda Pruim. Flexibel geloven gaat over multiple religious belonging (MRB), over religieuze meerstemmigheid. „Bij MRB laat je je voor persoonlijke zingeving inspireren door elementen uit twee of meer levensbeschouwelijke of religieuze tradities,” zegt Kalsky. „Je voelt je met meerdere religieuze gemeenschappen en/of tradities verbonden. Je neemt elementen uit bijvoorbeeld het boeddhisme en christendom en integreert dat in je manier van leven. Beide tradities verbind je met elkaar.” Moderator Annemiek Schrijver noemt Flexibel geloven een ontroerend boek dat mooi past bij Pinksteren. „Het feest van de communicatie, waarbij volgens de Bijbel ‘in tongen’ werd gesproken, zodat iedereen de boodschap van de apostelen ging begrijpen,” zegt Schrijver. Vanaf het podium dragen personen van uiteenlopende geloofsachtergronden hun meest inspirerende teksten voor. Zoals Leviticus 19, vers 17 uit de Thora: ‘Heb u naasten lief want ze zijn allen deel van het ene.’ „Dit vers gaat over Jezus, in het christendom de zoon van God,” zegt de joodse zangeres Shura Lipovsky. „Jezus was een joodse man en een mysticus.” Tanja Jadnanansing, is Tweede kamerlid voor de PvdA en hindoe. Ze vertelt over het dankbaarheidboekje waarin ze noteert wat voor haar die dag de moeite waard was. Zoals het beschuitje met aardbeien dat haar partner vanmorgen liefdevol voor haar klaarmaakte. Haar heilige tekst is afkomstig uit de Bhagavad Gita: ‘Ik mediteer in alle nederigheid op u, superziel. Ik neem uw licht op in mijn intellect zodat uw licht mij verlicht en inspireert, opdat ik u kan dienen als instrument.’ „Krishna houdt me met beide benen op de grond,” zegt Jadnanansing. André van der Braak, hoogleraar boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbeschouwelijke tradities is katholiek én boeddhist. Zijn meest begeesterende tekst is een gebed gewijd aan de bodhisattva Kwan Yin – de Maria van het boeddhisme – uit de Lotus Soetra. 16

„De gehele werkelijkheid bestaat ten diepste uit compassie”, zegt Van der Braak. „Als je om hulp vraagt aan Kwan Yin of Maria, dan is mijn diepste geloof dat je die hulp ook ontvangt.” Moslima Nora Asrami, promovenda aan de VU en het DSTS, draagt de soera An-Noor (het licht) voor: ‘Allah is het licht van de hemelen en de aarde. De gelijkenis van zijn licht is als een nis waarin een lamp staat. De lamp is door een glas omsloten; het glas is als een schitterende ster. Het wordt, aangestoken met olie (…)’ „De lamp is als het hart van de gelovige, een zuiver hart dat God aan ieder mens heeft gegeven,” licht Asrami toe. De olie die de lamp brandende houdt de woorden van de Koran. Timo Bravo Rebolledo, een van de geportretteerden in Flexibel Geloven, bekeerde zich tot het druïdisch geloof. Een oude Keltische religie waarin de natuur en bosgeesten een belangrijke plaats hebben. ‘Moge dat wat je oren hebben gehoord en je ogen hebben gezien, bewaard blijven in je hart,’ luidt de tekst die hem begeestert. Bravo Rebolledo is net als Van der Braak een echte MRB’er: ieder jaar bezoekt hij de christelijke geloofsgemeenschap Taizé in Frankrijk. Tot slot draagt Inger van Nes twee verzen uit het Bijbelboek Jacobus voor. Van Nes is christen en staat aan de wieg van de Vluchtkerk, de gekraakte Amsterdamse kerk die afgelopen winter een grote groep uitgeprocedeerde asielzoekers onderdak bood. Haar grote inspiratiebron is Jezus. „Hij ging tegen de stroom in,” zegt Van Nes. „Als iedereen naar rechts afboog, ging hij naar links, want daar zat ook iemand.” Wie laat zich door meer dan één godsdienst inspireren, vraagt Annemiek Schrijver aan de zaal. Handen gaan de lucht in. Een van de aanwezigen combineert soefisme, islam en boeddhisme, een ander christendom, kabbala, de westerse hermeneutische traditie en ‘the tree of life’. Een dame vertelt dat ze in andere geloven de zinnelijkheid, lichamelijkheid ontdekte, iets wat ze in haar protestantse opvoeding miste. Ook in de warming-up van buikdanseres Kaouthar Darmoni neemt zinnelijkheid een belangrijke plek in. „Als je van je lijf geniet, geniet je ook van god,” roept Darmoni enthousiast naar het dansende publiek. „Een wijze vrouw met een flexibele geest, afkomstig uit Suriname een smeltkroes van religies en ervaringsdeskundige in multiple religious belonging,” zo introduceert Manuela Kalsky cabaretier Jetty Mathurin en haar typetje Taante, ontvanger van het eerste exemplaar van Flexibel geloven. Taante vertelt op komische wijze dat ze al vanaf haar vroegste jeugd in aanraking kwam met verschillende geloven. Haar vader was rooms-katholiek, haar moeder combineerde het geloof van de evangelische broedergemeente met winti-rituelen. „Een Surinaamse maaltijd bevat vaak kip omdat buren van verschillende geloofsovertuigingen samen elkaars feesten vieren,” zegt Taante. „Hindoes eten geen rund, moslims geen varken, christenen eten alles. Joden eten koosjer, dus zij nemen alleen een toetje.” Taante nodigt Manuela Kalsky en Frieda Pruim uit op het podium voor een plengoffer, ze mogen een wens doen. Ik wens dat we naar elkaars verhalen luisteren, zegt Pruim. Kalsky hoopt dat Flexibel geloven veel mensen mag inspireren, Taante wenst enkel liefde. Na de pauze is er een panelgesprek. Waren er momenten tijdens het schrijven van Flexibel Geloven waarop jij ontroerd raakte, vraagt Schrijver aan Frieda Pruim. „Door de betekenis die brood en wijn voor Anja Meulenbelt heeft,” zegt Pruim, „de hoop op een betere wereld”. Dimitri Woei, van huis uit rooms-katholiek en bekeerd tot het hindoeïsme, vertelt over zijn worsteling met de katholieke genade van God. „Hoe zit het met goede mensen die niet in God geloven maar wel anderen bijstaan, ontvangen zij geen genade? In het hindoeïsme is dit probleem er niet, daar is handelen belangrijker dan bidden.” Diana Vernooij werd aangetrokken tot het boeddhisme, vanwege de aandacht, de aanwezigheid en rust. „Compassie is iets wat je niet hoeft te doen, het valt je toe.” Anja Meulenbelt die zich al decennia voor de Palestijnse zaak inzet en zichzelf een onverbeterlijke wereldverbeteraar noemt, vindt dit herkenbaar. „Ik heb geleerd dat als het goed met mij is en ik bij mezelf blijf, alleen al mijn aanwezigheid een goede uitwerking heeft op de omgeving.” 17

Woei beaamt dit. „In de Bhagavad Gita wordt uitgelegd dat je niet-handelen moet om uit de eeuwigdurende cyclus van geboren worden en sterven, karma, te geraken. Het gaat er niet om dat je niets meer doet, maar dat je je niet meer druk maakt over de uitkomst. De uitkomst laat je over aan God.” Manuela Kalsky gelooft ten slotte in de verbindende kracht tussen mensen en ‘het goede leven voor allen’. „Het gaat erom dat mensen van goede wil zijn, en dan maakt het niet uit hoe ze zich noemen.” Een laatste prachtig optreden van Shura Lipovsky en haar ensemble Novaya Shira volgt. Ze nemen het publiek mee in de universele menselijke emoties, het leven en lijden in de multiple cultural belonging van de Jiddische muziek.

Mariska Jansen is redacteur van Nieuwwij.nl. ↑ WAPEN je met VREDE Vredesweek 2014 in teken van ontwapening PAX organiseert van 20 tot en met 28 september de Vredesweek. Het is een jaarlijkse week van bezinning en actie. We doen dit al sinds 1967. Dit jaar staat de Vredesweek in het teken van ontwapening. Ons motto is ‘Wapen je met vrede’. Tientallen lokale initiatieven die als Ambassade van Vrede aangesloten zijn bij PAX, vragen tijdens deze week aandacht voor moedige vredesactivisten in binnen- en buitenland. De Ambassades van Vrede organiseren onder het motto ‘wapen je met vrede’ honderden verschillende activiteiten in hun eigen dorp of stad. Nacht van de Vrede Daarnaast zijn hoogtepunten in de Vredesweek het evenement ‘de Nacht van de Vrede’ en de Vredeszondagen in kerken. Dan wijden duizenden kerkgangers hun zondag aan de vrede. De Vredesweek valt altijd in de week van 21 september, de door de Verenigde Naties uitgeroepen Internationale Dag van de Vrede. De Vredesweek is van 20 t/m 28 september, volgend jaar van 19 t/m 27 september. Bestel jouw Vredesweekmateriaal zoals de Vredeskrant of Vredesweekposter op de website van de Ambassades van Vrede > www.paxvoorvrede.nl

18

>

Tijdschrift van de jezuïeten over geloof en samenleving

Oase van vrede Jan Peters SJ is jezuïet, islamoloog en arabist. Hij is redacteur van Ignis -

3 oktober 2011

In het Israëlische dorpje Neve Shalom wonen mensen van verschillende groeperingen vreedzaam samen. Twee van hen, een joodse en een moslim, waren onlangs in Nederland. Een column van Jan Peters SJ. “Papa, ik ga naar Jeruzalem stenen gooien naar de joden.” “Daarvoor hoef je niet naar Jeruzalem, jongen, raap buiten maar wat stenen op en gooi ze naar de buren.” “Maar dat zijn goede joden, papa; die hebben geen uniform aan.” “Dan wacht je maar tot het weekend, dan komt Adi thuis, in haar uniform.” “Maar Adi is mijn vriendin……” Dorpje Twee weken waren ze in ons land: Adi samen met Abdessalem, de vader uit dit verhaal. Voor kleine groepjes tot een bijeenkomst van tweeduizend mensen in Rotterdam hebben ze verteld over hun

ervaringen en hun geloof in de toekomst. Zij, een jonge joodse vrouw van 29 jaar, hij een Arabische moslim van vijftig, met de toepasselijke naam Abdessalam, 'Dienaar van de Vrede'. Beiden wonen in een dorpje tussen Jeruzalem en Tel Aviv. In het Nederlands heet het 'Oase van Vrede' – Neve Shalom in het Hebreeuw, Wahat al-Salam in het Arabisch. De droom van een pater Dominicaan, Bruno Hussar, die het veertig jaar geleden stichtte op een onherbergzame heuveltop. Hij geloofde vast, dat joden en Arabieren vreedzaam met elkaar kunnen samenleven en zo de steppe tot bloei brengen. En ja, Adi en Abdessalam zijn buren, al sinds de geboorte van Adi. Ze wonen er samen met vijftig andere gezinnen, de helft joods, de helft Arabisch, christelijk en islamitisch. De kinderen gaan samen naar school, ze leren Hebreeuws en Arabisch; ze leren elkaars cultuur en geschiedenis begrijpen, een geschiedenis waarin soms de vreugde van de een het verdriet van de ander betekent. Ze vieren de feesten mee van christenen, moslims en joden. En ze zullen nooit met stenen naar elkaar gooien. Deze vorm van samenleven staat haaks op het beleid van de overheid; hulp en (financiële) steun hebben ze daarvan niet te verwachten. Maar ze houden vol en blijven optimistisch, zoeken steun in het buitenland, zoals tijdens de afgelopen vredesweek in ons land. Spiritueel centrum Het dorp heeft geen eigen kerk, moskee of synagoge, wel een klein koepelvorming gebouw voor stilte en inkeer, waar mensen van verschillende religieuze achtergrond elkaar kunnen vinden in hun diepste, stille religieuze betrokkenheid. Daarnaast is een spiritueel centrum gebouwd, dat vooral jonge mensen uit heel Israël bij elkaar brengt, joden, christenen en moslims, om naar elkaars inspiratie, elkaars geloof en hoop te luisteren en samen op bezoek te gaan in plaatsen waar spanningen (hebben) bestaan tussen de verschillende godsdiensten of waar mensen elkaar ondanks die verschillen hebben gevonden. De droom van Bruno Hussar raakt zo heel veel meer mensen dan alleen de bewoners van deze Oase van Vrede. Adi en Abdessalem vertellen vol enthousiasme over de uitbreidingsplannen van het dorp. Naar hen luisteren is een bron van inspiratie en hoop, hoop op vrede in het Midden-Oosten. In de vredesweek is er in Nederland veel gediscussieerd en geconfereerd over de vrede. Na één zo’n bijeenkomst verzuchtte Adi: “Hier wordt wel heel veel over vrede gepraat… bij ons praten we er niet over; we doen gewoon vrede.” > Imam Safeer Siddiqui Sahib – Ook liefde voor joden Ingekomen van Annie K. “ Kan onderstaand persbericht geplaatst worden in de nieuwsbrief? Persbericht is toegevoegd als bijlage. Met deze tekst erboven op: In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle Onderstaande korte reactie van Imam Safeer Siddiqui Sahib uit Nunspeet in de NRC over Antisemitisme met als titel “Ook liefde voor joden” (Gepubliceerd op donderdag, 31-07-2014) “ In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle

> Oorlog of Vrede? – een brief van Binjamin Heyl Dames en heren, Sjalom! We leven weer in spanning hoe een en ander zal gaan verlopen in het Israëlisch en Palestijns conflict. Is het woord aan politici en wapengeweld? Hebben synagoge, kerk en moskee ook hun steentje bij te dragen en hoe dat voor te stellen? Toen ik in Israël leefde ontmoette ik Mohammed en we werden vrienden. We werden gewaarschuwd door onze omgeving: Moslims zijn onbetrouwbaar versus Joden zijn onbetrouwbaar. We maakten veel ruzie zodra het woord Israël viel of het woord Palestina. We schoten of in de verdediging of gingen voluit in de aanval. Toch bleven we vrienden. We leerden naar elkaar te luisteren en lieten elkaar een voor ons onbekende joods-Israëlische en islamitische-Palestijnse wereld zien en ontdekten onze vooroordelen en Pavlov reacties. Na mijn terugkeer naar Nederland bleven we vrienden en elke keer wanneer ik naar Israël ga ontmoet ik hem. We besloten een novelle te gaan schrijven om zo hopelijk een klein steentje kunnen bijdragen aan het naderbij brengen van vrede. Wij geloven dat wanneer religieuze leiders van joden, christenen en moslims werkelijk vrede willen dat zij dat kunnen bewerkstelligen. Wanneer zij gezamenlijk en vredesverklaring opstellen en hun achterbannen oproepen dat te aanvaarden en gezamenlijk bidden. In onze novelle hebben we het volgende gebed opgenomen:

Moge de Eeuwige, God, Allah ons allen zegenen en behoeden en mogen wij elkaar zegenen en behoeden; Moge de Eeuwige, God, Allah ons Zijn gelaat toewenden en genadig zijn en mogen wij ons gelaat elkaar toewenden en tot genade zijn; Moge de Eeuwige, God, Allah, Zijn oog op ons gericht houden en vrede naderbij brengen en mogen wij onze ogen op elkaar gericht houden en tot vrede zijn. Moge de Eeuwige, God, Allah dit land zegenen en behoeden en mogen wij gezamenlijk dit land zegenen en behoeden; Moge de Eeuwige, God, Allah Zijn gelaat dit land toewenden en genadig zijn en mogen wij gezamenlijk ons gelaat dit land toewenden en genadig zijn; Moge de Eeuwige, God, Allah Zijn oog gericht houden en onze Harten verblijden opdat wij er vrede mogen stichten. Misschien kan onze novelle u van dienst zijn: De Staat Palestina uitgeroepen 14 mei 2028, Binjamin Shalom en Mohammed Salaam Uitgeverij Gopher, Amsterdam www.gopher.nl - ISBN 9789051796698 De royalty’s worden overgemaakt aan Neve Shalom /Wahat al-Salaam. Inmiddels is deze novelle ook in het Engels uitgegeven: The State of Palestine Proclaimed Mai 14th 2028, Binjamin Shalom, Mohammed Salaam Uitgeverij united-p.c www.united-pc.eu - ISBN 9783854385875 Hopelijk kunt u wat met deze informatie; mocht u vragen hebben ben ik altijd bereid deze te beantwoorden. Groet, Binjamin Heyl >

Oproep tot verdraagzaamheid In de achterliggende zomermaanden is er in Nederland en in de wereld veel gebeurd. Vele onschuldige mensen is leed aangedaan. In de eerste plaats gaat ons medeleven uit naar alle mensen die familie, vrienden, collega’s, buren hebben verloren, of die op andere wijze zijn getroffen. In de hele wereld is er conflict en lijkt elke vorm van menselijkheid ver weg. Het zou goed zijn, als er in Nederland het gevoel van erkenning en respect voor elkaar, een open gesprek, blijft bestaan, opdat Nederland niet een strijdplek wordt waar conflicten in de wereld worden bevochten. Maar een land waar mensen toenadering en steun zoeken bij elkaar. Dat vraagt ook om herkenning voor de angst, verdriet, wanhoop en gevoel van machteloosheid van de mensen, de verschillende religies en culturen om je heen. Iedereen heeft behoefte aan een plek waar hij of zij zichzelf mag zijn, waar hij of zij respect en erkenning voor het zijn ervaart. Op veel plekken in de wereld ontbreekt dat, ook op plekken in Nederland. Vanuit deze gedachten is het begrijpelijk dat mensen opkomen voor familie en vrienden, en voor het volk waarmee zij zich verbonden voelen. Ik ben geschrokken te zien hoe sommige mensen in Nederland elkaar benaderen en hoe die benadering kan leiden tot diepgewortelde angst. En vandaaruit tot onverdraagzaamheid en haat, tot uitsluiting en doodsbedreiging. In plaats iemand de schuld te geven van een conflict ergens anders in de wereld, roepen we op om verdraagzaam en respectvol te zijn op Twitter, Facebook en andere media. Een open gesprek lost zoveel meer op dan schelden en het roepen van jouw goed- of foutgedachten. Vrede kan alleen samen. Het lijkt gemakkelijker om je mee te laten slepen in negativiteit ten opzichte van anderen, dan de vrede te zoeken. Velen hebben over de conflicten in de wereld een eigen mening en oordeel en dat mag ook in Nederland. Oordeel niet te snel en wees alsjeblieft voorzichtig in de keuze van je woorden op de sociaalmedia of bij iemand die je niet kent. We weten niet hoe de conflicten in de wereld zich gaan ontwikkelen, daarom deze oproep aan iedereen die dit leest. Onze samenleving is sterk, maar ook kwetsbaar. Je bent elkaar veel sneller kwijt dan dat er in jaren “samen” is opgebouwd. Tot slot zouden we iedereen willen meegeven: Wanneer je het gevoel van veiligheid en geloof in de toekomst kwijt bent, zoek steun bij vrienden of bekenden die je dit gevoel kunnen geven. Laten we blijven geloven in een goede afloop. Ank Veenstra Voorzitter van de Amsterdamse Vrouwengroep van de RLRA ↑ Bij de meeste hindoe-, islamitische en joodse feestdagen wordt de precieze datum bepaald door de stand van de maan. Veel islamitische gemeenschappen in Nederland gaan niet uit van de maanstand in Nederland, maar van die in de verschillende islamitische landen. De begindata van de islamitische feestdagen kunnen voor de verschillende groepen dan ook enkele dagen afwijken Wilt u de Nieuwsbrief niet meer ontvangen. Meldt u dit dan aan de Redactie via e-mail [email protected] of telefonisch 020-690 2378 (Gerrie van Krevel) - 020-694 9647 (Ank Veenstra)