nieuwsbrief Nummer 73 December 2011

Stadsherstel Nieuwsbrief

nieuwsbrief Nummer 73 | December 2011 Wevershuizen

stadsherstel.nl

73

Hoogtepunten Kalkmarkt

Geurt Brinkgreve

De Roode Vos

Inhoud Voorwoord 3 Onno Meerstadt

Wevershuizen op de vijzelgracht opgeleverd

4

Gijs Hoen, Jaap Hulscher en Peter Prins

de stadsherstellers

8

mRc

restauratie bloemgracht 166 na drieëneenhalf jaar gereed

9

Gijs Hoen

in memoriam andré van houten

10

13

Jaap Hulscher

Hoogtepunten Peter Prins

een naamloze vennootschap met een maatschappelijk doel Peter Prins

14

| Deel 3 - De oprichting |

residency in een houten wevershuis

17

Stella van Heezik

boerderij den burgh, dineren in een oude boerderij

20

Willem van Iterson

Zuideinde 428-430 in amsterdam-noord

21

Jaap Hulscher

restauratie kinderdagverblijf johanna margaretha gereed

22

Willem van Iterson

“ik ben helemaal trots op stadsherstel”

24

27

28

30

32

Monique Hollenkamp

de pastorie in de breestraat in beverwijk Jaap Hulscher

woningrenovatie IN DE ROODE vos Gerard Zonneveld

opleveringen in haarlem Alex Blommestijn en Gijs Hoen

Drie restauraties binnen 25 jaar Willem van Iterson en Paul Morel

Steun de restauratie van het schooltje van dik trom

36

Stella van Heezik en Monique Hollenkamp

38

42

44

45

46

48

52

oud nico opgeleverd Paul Morel

restauraties kort Jaap Hulscher

afscheid van aletta Paul Morel

Knallende afsluiting van de Stellingmaand Stella van Heezik

vriendenactiviteiten Carin Roest en Peter Prins

Cultuuragenda Emmy Schouten

hacking heritage Remco Vermeulen

Foto: Ernest Annyas

VOORWOORD In deze nieuwe, bomvolle Nieuwsbrief nemen we u mee naar een aantal bijzondere projecten waarmee Stadsherstel de afgelopen maanden intensief bezig is geweest. Er zijn nieuwe aankopen in en rond Amsterdam en uiteraard restauraties en renovaties van panden die al in ons bezit zijn. Sommige restauraties, al dan niet afgerond, hebben de Vrienden die mee waren op de boottocht en/of wandeling zelf kunnen zien. Zo liep de wandeling, met ook dit jaar weer veel deelnemers, onder andere langs de verzakte Wevershuizen aan de Vijzelgracht. De panden no. 4, 6, 8 en om de hoek Derde Weteringdwarsstraat no. 70 werden door Stadsherstel in recordtempo (zes maanden) gerestaureerd. Ze staan er weer prachtig bij. Scheef, maar niet meer verzakt. Sommige huurders zijn teruggekeerd. De Vereniging Vrienden heeft financieel bijgedragen aan deze restauratie.

Foto: Ernest Annyas

Aan het einde van de boottocht, tijdens de borrel in de Posthoornkerk, was te zien dat de kunstschatten, waaronder de boogschilderingen die de kruiswegstaties uitbeelden en het linoleumdoekschilderij met de voorstelling van De Hemelvaart van Christus, geheel zijn gerestaureerd. In deze Nieuwsbrief krijgt u een impressie van al deze specialistische werkzaamheden. Ook het werk aan de toren met al die ramen, fantastisch zoals dat is gedaan, moet u zeker gaan bekijken tijdens een van de tweewekelijkse openstellingen.

burgemeester Eberhard van der Laan, die bij deze gelegenheid zeer complimenteus was over Stadsherstel. Hij noemde ons onder andere “een belangrijke monumentenbeheerder die een duidelijke bijdrage heeft geleverd aan het in stand houden van het gebouwd erfgoed van de stad Amsterdam”. Daar zijn we trots op.

Iets verder weg, in Amsterdam-Noord, is de voormalig kinderbewaarplaats Johanna Margaretha geheel gerestaureerd. Het gebouw – een mooi voorbeeld van de Amsterdamse School – was er zeer slecht aan toe. Binnenkort worden de prachtige – door de Vrienden betaalde – gesmede letters op de voorgevel bevestigd. En kinderdagverblijf TintelTuin, zoals deze kinderbewaarplaats tegenwoordig heet, heeft op 31 oktober zijn deuren weer geopend.

Tussen al dit vrolijke nieuws moet ik helaas een verdrietig feit melden. André van Houten voormalig hoofd bouwbureau Stadsherstel Amsterdam N.V. is op 21 juli j.l., kort na zijn pensionering, overleden. André was ruim 35 jaar met hart en ziel aan Stadsherstel verbonden en heeft daarbij met zijn enorme kennis van het restauratievak een grote bijdrage aan het herstel van zijn Amsterdam geleverd. Op 27 juli hebben wij afscheid van hem genomen in de Amstelkerk.

We zijn verheugd dat we zo veel aan het restaureren zijn in ons 55 jarig jubileumjaar. Het jubileum hebben we gevierd met een forum, ‘Urban Heritage Inc’ genaamd. De vraag die tijdens het forum centraal stond, was: hoe kan de wijze waarop Stadsherstel omgaat met bedreigd erfgoed van belang zijn en ter inspiratie dienen voor andere steden wereldwijd? De opening van het goed bezochte forum met deelnemers uit binnen- en buitenland, werd verricht door

Tot slot, er is een pilot project gestart voor het behoud van het schooltje van Dik Trom in Etersheim. Dit project behelst crowdfunding, een nieuwe vorm van geld inzamelen bij het publiek, teneinde het schooltje te kunnen behouden. Ook hierover leest u alles in deze Nieuwsbrief. Ik wens u veel kijken leesplezier. mr. Onno Meerstadt, directeur

onno meerstadt

Foto: Juan Hernández

3

4

De Vijzelgracht begin 2011

In september was het feest op de Vijzelgracht. Het blok wevershuizen op de hoek van de Tweede Weteringdwarsstraat dat was verzakt door de bouw van station Vijzelgracht van de Noord-Zuidlijn werd na een grondige restauratie opgeleverd. De wevershuizen, die landelijke bekendheid kregen toen ze verzakten, kwamen via de gemeente in handen van Stadsherstel. 5

Haringpakkerstoren Toen Stadsherstel met de gemeente in gesprek raakte over het gevaar dat de voorgenomen herbouw van de Haringpakkerstoren zou kunnen betekenen voor de nominatie van de werelderfgoedstatus en daarbij de zwaarwegende negatieve argumenten van de gemeente de overhand kregen, werd de bouw afgeblazen. Daarna is in gezamenlijk overleg omgezien naar een alternatieve inspanning die Stadsherstel zou kunnen verrichten om het beeld van de oude stad te herstellen. Deze werd gevonden in de restauratie van de wevershuisjes. Volgens afspraak werden de huizen door de gemeente eerst rechtgezet. Want gelukkig was de fundering al preventief verstevigd vanwege de aanleg van de metro; betonnen palen, onder een vloer van gewapend beton. Alle palen stonden duidelijk op tekening en konden na de verzakking worden opgespoord. Ze werden weer in de stabiele zandlaag gedrukt en de betonnen plaat werd opgevijzeld.

De Vijzelgracht vlak voor de demping in 1933.

Vijzelgracht 4-8 op een ongedateerde foto, waarschijnlijk rond 1900.

Historische foto's: Stadsarchief Amsterdam

Schade door het stutten Voor Stadsherstel was er daarna pas werk aan de winkel. De schade in de panden was niet zo zeer ontstaan door het verzakken en terugduwen, maar wel doordat er veel stutconstructies door de panden heen aangebracht waren. Zelfs dwars door aanrechtbladen en trappen. Een vreemde restauratieklus dus, zonder de gebruikelijke verborgen gebreken als rotte balkkoppen, zwam in daken of vergane vloerdelen. Er zat een pijpje van asbest in een schoorsteen, maar dat ging zonder moeite (en met vergunning!) er weer uit. De klus zat hem vooral in het snel weer bewoonbaar maken van de wo-

ningen. Hillen en Roosen heeft snel en degelijk werk geleverd, onder het toeziend oog van het straks weer terugkerende architectenbureau Vroom. Wevershuizen De buurt ten zuiden van de Prinsengracht tussen de Reguliers- en de Spiegelgracht werd het Noortse Bosch genoemd. In deze buurt werden de zogenaamde wevershuizen neergezet. Die werden hier gebouwd om wevers naar de stad te lokken teneinde de kwijnende Amsterdamse textielnijverheid nieuw leven in te blazen. Hiertoe stelde het stadsbestuur in 1670 gratis grond ter beschikking, waar het Burgerweeshuis, het Leprozenhuis en het Binnengasthuis vierhonderd huizen zouden neerzetten. De naam Noortse Bosch is waarschijnlijk ontstaan door de grote hoeveelheid Scandinavisch hout die voor de fundering van de wevershuizen werd gebruikt. Het project was echter geen succes. Daarom zijn er maar 211 huizen gebouwd. Een aantal werd door de gestichten zelfs al na enkele jaren verkocht. De wevershuizen waren reeksen dwarshuizen onder één daklijst. De vensters besloegen bijna de helft van de gevel, aangezien de wevers veel licht bij de uitvoering van hun ambacht nodig hadden. De tekeningen voor de bouw zijn waarschijnlijk gemaakt door Philips Vingboons. De huizen hadden een aparte nummering met letters ervoor die de eigenaar aangaven (WH = Weeshuis; L = Leprozenhuis; GH = Gasthuis).

Gijs Hoen - Jaap Hulscher - Peter Prins

Foto: Thomas Schlijper

Wevershuizen op de Vijzelgracht opgeleverd

6

Ontwerptekening wevershuis van, waarschijnlijk, Philips Vingboons, 1670. Stadsarchief Amsterdam

Werktekening Architectenbureau Vroom

Foto's: Thomas Schlijper

Restauratie Bloemgracht 166 na drieëneenhalf jaar gereed

gijs hoen

9

Foto: Ernest Annyas

Het complex achter de mooie klokgevel uit het derde kwart van de 18e eeuw, Bloemgracht 166, is na een ingewikkelde en langdurige restauratie afgelopen zomer opgeleverd. Opvallend was de volgorde van de werkzaamheden, die werden uitgevoerd naar plannen van resmRc

tauratiearchitect Sytze Visser. Eerst werd het huis gerestaureerd en daarna pas de fundering hersteld. Het achterhuis werd in overleg met monumentenzorg voor een groot deel gereconstrueerd, omdat het te bouwvallig was om overeind te houden.

In memoriam André van Houten


Jaap Hulscher

11

Afgelopen februari vierden wij in de Amstelkerk het feit dat André de pensioengerechtigde leeftijd had bereikt. Niet dat hij er over dacht om met pensioen te gaan, zijn 65+ werkplek was al ingericht. Voor André en voor allen die hem nastonden was die dag een echt feest, want eenieder ervoer het als een wonder. Dat hij dit kon meemaken na een zware ziekteperiode van een jaar - waarin de doktoren sombere prognoses afwisselden met momenten van hoop - was buitengewoon en getuigde van de enorme taaiheid en het optimisme van André. Hij genoot die dag van alle familie, vrienden, vakgenoten, bouwambtenaren, aannemers, architecten en ambachtslieden, collega’s en oudgedienden van Stadsherstel, die er samen een gedenkwaardig feest van maakten. En dat feest had hij meer dan verdiend dankzij de lange periode waarin hij een bijzondere en op vele plaatsen zichtbare bijdrage heeft geleverd aan de instandhouding van zijn Amsterdam. Dat al die feestgangers enige maanden later weer in de Amstelkerk bijeen zouden komen, maar nu om definitief afscheid van André te nemen leek ondenkbaar, maar werd wel degelijk werkelijkheid. De tweede zware aanval op zijn gestel kon hij niet weerstaan.

En zo moeten wij nu definitief terugzien op zijn veelzijdige carrière, waarvan de start als timmerman treffend door zijn broer werd beschreven in diens afscheidswoord. Destijds al ‘mijnheer Van Houten’, goed gesoigneerd en als het even kon in het pak. Maar ook al perfectionistisch met een groot gevoel voor het oude ambacht. Toen hij later als tekenaar bij architect Gerard de Klerk ging werken, werd al snel gezien dat hij die tekeningen in het werk, in goed overleg met de aannemer en zijn mannen, ook tot een degelijke werkelijkheid kon omzetten. Het is een bijzondere kwaliteit om iets tweedimensionaal zo te maken dat het door de ambachtsman met de hem ter beschikking staande middelen driedimensionaal kan worden uitgevoerd. Zo werd hij al snel de bouwkundig tekenaar en projectleider, die vooral oog had voor het historische detail en voor de mogelijkheden van de ambachtsman. Ook in die nieuwe setting bleef hij ‘mijnheer Van Houten’, met een eigen bouwvergaderingsstamtafel in een café in de Warmoesstraat. En via zijn werk bij De Klerk kwam hij in nauw contact met Stadsherstel, want dit architectenbureau restaureerde geregeld monumenten voor toen nog De Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel N.V.

Links: Tekeningen van de hand van André van Houten. Collectie Stadsherstel

Hoogtepunten

De top van Kalkmarkt 7 Terugkijkend op zijn werk voor Stadsherstel blijkt een indrukwekkend aantal restauraties onder zijn directie tot stand te zijn gekomen. Restauraties waar hij met groot plezier over kon vertellen. Dat hij zich ondertussen ook nog de kunst van de zogenaamde dkp-huurberekening had eigengemaakt, maakte hem tot een machtig wapen in de procedures die Stadsherstel over haar huurstelling moest voeren. Ten slotte was hij de laatste in Amsterdam die deze methode tot in de finesses begreep en werd hij zelfs door de rechtbank als expert ingezet.

Als hoofd van het bouwbureau van Stadsherstel had hij zijn ideale plek gevonden: op zijn tekentafel het werk uittekenen met zijn 2,5 mm Rotring pen, op zijn machine de begrotingen maken, met monumentenzorg overleggen en vooral het werk op, waar het gebeurde. In pak ging ‘mijnheer Van Houten’ het werk over om te eindigen in de pipowagen van de aannemer, waar stevig vergaderd werd onder het genot van sterke koffie en een sigaar.

Tijdens het feest in februari kon hem een eigen boom in het vooruitzicht worden gesteld in de achtertuin van de panden aan de Professor Tulpstraat, één van zijn laatste grote restauratieprojecten. Een eigen boom met zijn eigen bordje op het hek aan de Huddekade. Het planten van de boom heeft hij niet meer mee mogen maken, dit zal aan het eind van het jaar plaatsvinden, waarmee de laatste fase van dit project wordt afgesloten. Met die forse boom zal de herinnering aan hem levend blijven. Aan André waar Stadsherstel en zijn stad Amsterdam veel dank aan verschuldigd zijn. Maar evenzo zou ‘mijnheer Van Houten’ stellig hebben gezegd dat hij allen met wie hij dit prachtige werk heeft kunnen verzetten in zijn hart gesloten had en dat hij met genoegen en waardering terugkeek op deze samenwerking.

Waalseiland Kalkmarkt was de plaats, waar de Friese kalk- en steenschippers van 1663 tot aan het einde van de achttiende eeuw hun lading naar de markt brachten. De kade waar dat gebeurde, is onderdeel van het Waalseiland. Dit eiland is ontstaan nadat in 1644 werd besloten de verzande Oude Waal1 te dempen en geschikt te maken voor woningbouw. Het werd een chique buurt, waar onder andere Michiel de Ruyter zich vestigde. Hij woonde van zijn verhuizing naar Amsterdam in 1655 tot zijn dood in 1676 in het huidige Prins Hendrikkade 131. Kalkmarkt 7 Het statige patriciërshuis Kalkmarkt 7 is een in oorsprong 17e-eeuws pand dat kort na het bouwrijp maken van de grond werd neergezet. De kavel waarop het werd gebouwd, is verkocht in 1646. Het huis stond bekend als “’t Wapen van Franequer”. In of kort na 1730 is het ingrijpend verbouwd. Het kreeg toen een halsgevel en een bijzonder rijk interieur in Lodewijk XIV-stijl. Het monument is via een legaat in 1978 eigendom geworden van Stadsherstel. Met de restauratie moest worden gewacht totdat de hier

gevestigde drukkerij verhuisde. Pas in 1998 kon er aan worden begonnen. Ondanks het feit dat het jarenlang als bedrijfspand was gebruikt waarbij overal zware drukmachines stonden en grote hoeveelheden papier lagen - waren veel bijzondere interieuronderdelen gespaard. Met name de gang op de bel-etage is goed bewaard gebleven. Halsgevel De halsgevel die het huis rond 1730 had gekregen, werd omstreeks 1900 wegens bouwvalligheid vervangen door een rechte kroonlijst. Het zandstenen borstbeeld dat de oude top had gesierd, stond nog in de achtertuin. Na overleg met monumentenzorg werd besloten deze verarming ongedaan te maken en de halsgevel te reconstrueren. De Vrienden verleenden hiertoe financiële ondersteuning. De reconstructie is van de hand van de firma Snoep & Vermeer, die ook de uitvoering verzorgde. De top, met een totaal gewicht van 14.500 kilo - er waren twee extra heipalen voor nodig - werd op 15 december 1999 onthuld. Zo kreeg dit prachtige herenhuis dankzij de Vrienden ook aan de buitenkant zijn grandeur terug.

13

Peter Prins

In het verleden hebben de Vrienden vele bijzondere donaties gedaan, die het verdienen nog een keer voor het voetlicht te worden gebracht. Deze keer de verarmde top van Kalkmarkt 7, die dankzij de Vrienden zijn oorspronkelijke luister terugkreeg.

Diezelfde rol van projectleider kon hij vanaf 1976 nog intensiever vervullen na zijn overstap naar ditzelfde Stadsherstel, waar hij zijn restauratieve kwaliteiten volledig kon ontplooien. Immers, om de krotten die zijn directeur Hengeveld aanschafte weer om te toveren tot degelijke en leefbare monumenten was veel kennis van zaken nodig en veel overleg met architect en aannemer. Daarbij behoorde ook een degelijke kennis van de werkomschrijvingen en het begroten, om zowel richting aannemer als richting monumentenzorg gezag uit te stralen.

Foto: Bart Wessels

Ontwerpschets voor het bordje van de herinneringsboom aan de Huddekade.

Foto: Ernest Annyas


12

Naast zijn werk bij Stadsherstel, waar hij steeds lange dagen maakte, vervulde hij nog vele bouwkundige adviesfuncties, waarvan vooral die bij de sociëteit Arti et Amicitiae de laatste jaren veel tijd vroeg. En dan had André ook nog tijd om in de buurt van de Amstelkerk een nieuwe stamkroeg, Krom, te vinden, waar hij vaak na het werk nog even aanliep.

Kalkmarkt 7 in 1998, kort voor de restauratie

Een waal is een beschutte ligplaats voor schepen.

1

Een Naamloze Vennootschap met een maatschappelijk doel Deel 3 - De oprichting

Foto: Ernest Annyas

De oprichting van de Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel N.V.

Amstel 95 en 97

De huizen Amstel 95 en 97 werden in 1955 theoretisch aangekocht door de commissie die zich bezighield met de oprichting van een maatschappij tot stadsherstel. Uit de berekeningen die bij deze virtuele aankoop naar voren kwamen, bleek dat de beoogde doelstellingen van zo’n maatschappij haalbaar zouden zijn. Enkele jaren later werden de panden, toevalligerwijs, ook daadwerkelijk verworven.

De commissie die met het Memorandum van Brinkgreve aan het werk ging, bestond uit de schrijver zelf en enkele leden van het Comité De Stad Amsterdam. Dit waren H. van Saane - directeur van de Nederlandse Maatschappij voor Volkshuisvesting (Nemavo) - J.M. Haga - voorzitter van de Vereniging Hendrick de Keyser - en mr J.M. Greup - algemeen secretaris van de Kamer van Koophandel - aangevuld met het hoofd van het Gemeentelijk Bureau Monumentenzorg ir. R. Meischke en de makelaar C. Hoen Dzn. Op verzoek van de andere leden nam jhr. Six van Hillegom vice-voorzitter van de Amsterdamsche Kring, waarbinnen het Comité De Stad Amsterdam was opgericht - het voorzitterschap van de commissie op zich.

Het was vooral Van Saane die de formule bedacht - gebaseerd op die van zijn eigen Nemavo - van het aanwenden van risicodragend kapitaal voor Stadsherstel. Ook was het zijn idee om huizen te kopen, die niet onmiddellijk gerestaureerd hoefden te worden. Deze beleggingspanden zouden de inkomsten leveren die nodig waren om de nieuwe maatschappij in de eerste jaren draaiende te houden. Hiermee legde Van Saane de economische basis voor de Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel N.V.

aangeschaft. In de volgende vergadering, op 16 november, legden de heren een rapport op tafel over de exploitatiemogelijkheden van de panden Amstel 95 en 97, die enkele maanden eerder in veiling door een particulier gekocht waren. Op basis van dit rapport werd besloten dat de doelstellingen van de op te richten Maatschappij haalbaar zouden zijn, mits de overheid het onrendabele deel van de restauraties subsidieerde. Overigens werden in 1958 de twee theoretisch aangeschafte panden ook daadwerkelijk aangekocht.

In vijf vergaderingen is het plan verder geconcretiseerd. Reeds in de tweede vergadering, op 30 september 1955, kregen Hoen, Van Saane en Meischke de opdracht een studie uit te voeren naar enkele praktijkvoorbeelden als waren de daarbij voor ogen staande panden reeds door de Maatschappij

De plannen waren in de vierde vergadering, op 25 november, al zover gevorderd dat toen reeds de beoogde directeur, de econoom drs K.W. van Houten, aanwezig was. Deze bankdirecteur te Schiedam was door Van Saane en Hoen naar voren geschoven als geschikte kandidaat. In de vijfde vergadering, op

15

Peter Prins

Hoe is Stadsherstel ontstaan? En waarom? Wie speelden bij de oprichting een rol? Vragen waarop ruim een halve eeuw na de oprichting niet iedereen makkelijk een antwoord kan geven. Daarom verschijnt naar aanleiding van het 11e lustrum een reeks artikelen over het ontstaan en de ontwikkeling van Stadsherstel. In de vorige Nieuwsbrief werd verteld dat de jonge kunstenaar Geurt Brinkgreve een Memorandum schreef voor de oprichting van een maatschappij tot stadsherstel en dat hiervoor in het Comité De Stad Amsterdam een commissie werd gevormd.

Residency in een houten Wevershuis

16

17

2 december 1955, werd de definitieve beslissing tot het oprichten van een Maatschappij voor Stadsherstel genomen. De notulen zeggen: “Jhr Six van Hillegom stelt voor thans het besluit te nemen tot oprichting van de Maatschappij voor Stadsherstel en de heer van Houten te belasten met de verdere voorbereiding. (…) De vergadering gaat eenstemmig accoord en de voorzitter wijst er op, dat dit voor Amsterdam een belangrijk moment zal kunnen blijken.”

Brinkgreve trekt zich terug Van groot belang voor het welslagen van een Maatschappij voor Stadsherstel was de medewerking van het rijk en de gemeente, die met subsidies het onrendabele deel van de restauraties moesten dekken. Een goede relatie met de gemeente - die in persoon van wethouder Volkshuisvesting Van den Bergh sympathiek stond tegenover een

Jhr J. Six van Hillegom in zijn huis voor het portret van een van zijn voorvaderen Dirck Tulp, in 1653 geschilderd door Paulus Potter. Collectie Maria Austria Instituut

Geurt Brinkgreve, de geestelijk vader van Stadsherstel, begin jaren zestig. Foto: Oscar van Alphen

Maatschappij voor Stadsherstel - was zó belangrijk dat de leden Brinkgreve verzochten om zich terug te trekken uit de commissie. Dit gebeurde in dezelfde vergadering waarin werd besloten tot oprichting van de Maatschappij, toen de delegatie ter sprake kwam die de plannen aan het gemeentebestuur zou voorleggen. In de conceptnotulen - het is niet opgenomen in het officiële verslag - staat het zo weergegeven:

de Maatschappij tot Stadsherstel was aanstaande, nu moesten nog zaken van juridische en financieel-technische aard geregeld worden. Zaken waarvan hij, zoals hij schrijft in 1977, “toen nog minder wist dan nu”**. Later - met de oprichting van de Stichting Diogenes - heeft de initiatiefnemer van Stadsherstel zich alsnog concreet kunnen bezighouden met het herstellen van de stad door het restaureren van verkrotte panden.

“De moeilijkheid zit in de persoon van de secretaris. Hoewel het ontwerp van deze maatschappij van hem afkomstig is, kan de commissie zich niet in zijn gezelschap ten stadhuize vertonen.”* Hoewel het hem toen moeite kostte, heeft Brinkgreve later erkend dat zijn terugtreden het beste was. De gesprekken tussen B. en W. en de commissie moesten zoveel mogelijk in vriendschappelijke sfeer verlopen. Bovendien had hij het gevoel dat zijn werk er min of meer op zat. De oprichting van

Deze serie is eerder als artikel verschenen in het boek Phoenix. Verdwijnend of herrijzend Amsterdam (Amsterdam 2004), een uitgave van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad.

* Brinkgreve was één van de grootste opponenten van de gemeentelijke wederopbouwplannen, zie hierover deel 1 van deze serie in Nieuwsbrief 71 ** Citaat afkomstig uit het, door Brinkgreve in 1977 geschreven, ongepubliceerde stuk 'Hoe Stadsherstel ter wereld kwam'.

Foto: collectie familie Nijman

Stadsherstel Zaanstreek heeft van juni t/m september van dit jaar een project georganiseerd op de Zaanse Schans, genaamd de Residency. Hierbij werkten en woonden verschillende jonge en gerenommeerde kunstenaars, architecten en ontwerpers afwisselend in één van de karakteristieke houten arbeiderswoningen op de Zaanse Schans. Het project was bedoeld als een pilot voor een permanente Residency in een door Stadsherstel gered monumentaal pand uit Assendelft, dat we op de Zaanse Schans willen herbouwen. Het pandje stond oorspronkelijk aan de Dorpsstraat in Assendelft en zou gesloopt worden om plaats te maken voor nieuwbouw. Stadsherstel heeft kunnen voorkomen dat het in de afvalcontainer belandde door het te demonteren en op te slaan. Bij de demontage bleek het van oorsprong een 18e-eeuws wevershuis te zijn. Het bestond uit twee woninkjes en een bedrijfsruimte voor de weefgetouwen.

op deze manier meer mensen kunnen informeren over onze werkzaamheden. We hebben gemerkt dat dit zeer werd gewaardeerd. Daarom kunt u op onze website nu en in de toekomst ook andere blogs vinden over bijzondere projecten. Zodra het benodigde geld bij elkaar is om het wevershuis te herbouwen zal de blog weer worden bijgehouden. We hopen dat dit in 2012 zal gebeuren.

Blog Tijdens de demontage van het pandje uit Assendelft en het pilot project op de Zaanse Schans werd een blog bijgehouden. Het blog over 'Het Zaanse Huisje (dat gaat verhuizen)' is nu slapend, maar u kunt er nog steeds kijken wat een leuk project dit is geweest en hopelijk straks ook weer wordt.

Herbouw zes panden De Zaanse Schans behoort tot de top van toeristische attracties in Nederland. Het is een reservaat voor de Zaanse houtbouw. Monumentale panden die elders in de Zaanstreek, vanwege stadsvernieuwing, gesloopt moesten worden, kregen op de Schans een nieuwe plek. De architect van het nieuwe buurtje was Jaap Schipper jr., die zijn plan in 1947 maakte als werkopdracht voor de Prix de Rome, die hij net had gewonnen. Hij ontwierp de Schans als

Het bijhouden van het blog was voor Stadsherstel ook een pilot project om te bekijken of we

Stella van heezik

De eerste directeur van Stadsherstel, K.W. van Houten. Collectie Stadsherstel


Op een eiland op de Schans, waar Schipper al bebouwing had bedacht, wil Stadsherstel zes panden herbouwen. Met dit project, dat enkele jaren in beslag zal nemen, willen we de bezoekers vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de Schans en over de typische (Zaanse) houtbouw. Doordat het project al die jaren te volgen is, zal het een extra educatieve attractie op de Schans vormen. Het Wevershuis uit Assendelft is het eerste dat er zal verrijzen. Stadsherstel Zaanstreek Stadsherstel Zaanstreek N.V. is een gezamenlijke dochtermaatschappij van Stadsherstel Amsterdam N.V. en de Zaanse Woningcorporatie Parteon. Op 30 december 2009 kocht deze maatschappij 23 panden en zes bouwkavels op de Zaanse Schans. Stadsherstel Amsterdam heeft, vanwege de kennis en ervaring inzake monumentaal erfgoed, de dagelijkse leiding en regelt alle operationele zaken. De realisatie van de Residency is een samenwerking met Non-fiction, een bureau voor culturele innovatie in Amsterdam.

Foto's: Stella van Heezik

een woon- en werkbuurtje. Schipper kon niet weten dat het een beschermd dorpsgezicht zou worden en een toeristische attractie, die bijna 1 miljoen bezoekers per jaar trekt.

Demontage van het Wevershuis bijna voltooid Het wevershuis tijdens de open dag vlak voor de demontage.

Foto's: Stella van Heezik

De Dorpsstraat in Assendelft met het wevershuis nog op zijn oorspronkelijke plek.

Foto's: Gemeente Haarlemmermeer

Voor Stadsherstel is het verzoek van de gemeente Haarlemmermeer een mooie kans om een fraaie restauratie in deze polder uit te voeren, gevolgd door een aansprekende herbestemming tot toprestaurant.

Presentatietekening: Willem van Iterson

Dit is een voor die omgeving mooi oud gemetseld en op een verhoogde voet gebouwd pand. Het zal hier dus vroeger een voornaam element zijn geweest. Met de leuke tuin aan het water zal dit na een grondige restauratie een prettig woonhuis zijn. Het buurpand zal alleen enige renovatie ondergaan. Hier blijven de huurders zeer tevreden zitten.

21

Jaap Hulscher

De nieuwe bestemming voor boerderij Den Burgh is ‘horeca’. Stadsherstel is bezig met de selectie van een kok die zijn sporen op zijn vakgebied heeft verdiend. Vanwege haar ligging zal de boerderij een knooppunt worden tussen verschillende sociale, cultuurhistorische, en recreatieve netwerken in de Haarlemmermeer.

Net achter de dijk aan het Zuideinde in Amsterdam Noord staan twee huisjes tegen elkaar aan, waarvan één volgens de datering in de gevel uit 1745 stamt. Het andere pandje lijkt een aparte eenheid te zijn en wordt tegenwoordig ook zelfstandig bewoond. In vroeger dagen echter, vormden de twee delen één complex. Op deze strategische plek naast de vaarkom van de sluis was vroeger een winkeltje met een kroegje gevestigd en in feite zijn de twee huisnummers dus één rijksmonument, terwijl deze bescherming nu nog slechts voor het nummer 428 geldt.

Foto: Ernest Annyas

Willem van Iterson

20

De boerderij ligt aan de Geniedijk. Deze dijk is onderdeel van het Werelderfgoed Monument de Stelling van Amsterdam en verbindt verschillende gebouwen en andere onderdelen, als sluizen en forten (waaronder het Fort bij Aalsmeer van Stadsherstel), met elkaar. Door er voor te zorgen dat in die gebouwen leuke en interessante publieksfuncties komen, wordt dit deel van de Stelling aantrekkelijk voor buurtbewoners, recreanten en ondernemers.

Zuideinde 428-430 in Amsterdam-Noord

Foto: Gijs Hoen

De gemeente Haarlemmermeer heeft Stadsherstel benaderd om de restauratie van de bijzondere 19 e-eeuwse boerderij Den Burgh aan de Rijnlanderweg 878 te Hoofddorp op zich te nemen.

Boerderij Den Burgh dateert van 1859 en is daarmee één van de eerste boerderijen die na de drooglegging van de Haarlemmermeer - voltooid in 1852 - is neergezet. Het hoofdgebouw heeft een rijk versierde voorgevel, een sierlijk overstek met fraai uitgesneden windveren en een zadeldak met riet.

Foto: Gijs Hoen

Boerderij Den Burgh, dineren in een oude boerderij

Foto: Willem van Iterson

Restauratie Kinderdagverblijf Johanna Margaretha gereed Eind vorig jaar is Stadsherstel Amsterdam de trotse eigenaar geworden van Kinderdagverblijf Johanna Margaretha aan de Wingerdweg in Amsterdam-Noord. Na een intensieve restauratie vond op woensdag 28 september de officiële overdracht van het gebouw plaats aan de vorige eigenaar, die nu de nieuwe huurder wordt, kinderopvangorganisatie TintelTuin. bureau heeft tevens het casco in kaart gebracht. De installatieadviezen kwamen van BerkhofBoerboom uit Leusden. Heel belangrijk, vooral als het erom gaat een groep van twaalf kinderen in de winter als de ramen dicht zijn in een gezonde omgeving op te laten groeien.

Eind januari zijn bouwkundig aannemer JC Nieuwenhuizen BV uit Amsterdam en installatieaannemer Spiering Installatie uit Velserbroek met de grondige restauratie begonnen. Zij voerden het door het Amsterdamse architectenbureau Elffers Van der Veen architecten ontworpen plan uit. Monumentenadviesburo Delfgou uit Scherpenzeel voerde de directie. Dit

Het pand is nu in ere hersteld, waarbij het prachtige originele interieur voor een deel in oude luister is teruggebracht. Het dak en de vele glasvlakken zijn geïsoleerd. Daarnaast is het gebouw met een eigentijdse installatie geheel ingericht naar de moderne eisen van comfort. Nadat kinderopvangorganisatie TintelTuin het pand had ingericht, konden de kinderen op-

nieuw hun intrek nemen in het Gemeentelijke Monument, want de gemeente heeft ondertussen het verzoek ingewilligd om het pand die status te geven. De betekenis van de naam ‘Johanna Margaretha’ was in de vergetelheid geraakt. Totdat tijdens de restauratie een steen werd gevonden met daarop deze naam. Hieruit blijkt dat het kinderdagverblijf vernoemd was naar Johanna Margaretha Overhoff-Piek (1870-1947), die hier vanaf de ingebruikname in 1930 tot haar dood “bestuurderesse” was.


Foto: Ernest Annyas

De achterkant van het kinderdagverblijf voor de restauratie

Het pand werd in de jaren zeventig intern verbouwd, maar in de loop der tijd was het door het intensieve gebruik opnieuw in slechte staat van onderhoud geraakt. Tocht en vocht vierden hoogtij in dit ongeïsoleerde en haast afgeschreven gebouw.

Na de overdracht is direct begonnen met het bouwkundig onderzoek en waar mogelijk met het wegnemen van het interieur uit de jaren zeventig. Daarbij bleek dat er nog vele fraaie originele elementen aanwezig waren. Deze werden uiteraard gespaard en opgeknapt.

Foto: Ernest Annyas

Op deze schitterende locatie aan de rand van het Florapark hebben al tachtig jaar vele kinderen van nul tot en met zes jaar hun kindertijd doorgebracht. Het mooie pand, gebouwd in late Amsterdamse Schoolstijl, is namelijk in 1928 ontworpen door architect Th.J. Roetering van het architectenbureau Poggenbeek-Moeton als ‘Kinderbewaarplaats’.

Foto: Ernest Annyas

Willem van Iterson

22

23

Christine (voluit Christine Helena Joanna) Huijssen is het visitekaartje van Stadsherstel Amsterdam. Misschien wat apart om een persoon een kaartje te noemen, maar zij belichaamt alles wat Stadsherstel behelst. Zij is hun uiterst representatieve, bescheiden, voorkomende en accurate directiesecretaresse én een uitstekende gastdame. Ik spreek haar op een zonnige vrijdagmiddag bij Stadsherstel. Ze is verbaasd en vereerd dat men haar wil interviewen. Antwerpen en Keulen Als dochter van een Belgische moeder en een Nederlandse vader is ze geboren en getogen in Antwerpen. Haar opleiding genoot ze op het katholiek Gymnasium St. Jozef Instituut en op jonge leeftijd is ze getrouwd en verhuisd naar Duitsland. Ze volgde haar echtgenoot naar Spanje en een aantal jaren later weer terug naar Keulen, inmiddels moeder van twee dochters.


In Keulen heeft ze vervolgens een lange periode gewerkt als gastvrouw voor bedrijven tijdens beurzen, alhoewel ze inmiddels was opgeleid tot het equivalent van wat we tegenwoordig accountmanager noemen. Voor bijvoorbeeld Gazelle is ze vijftien jaar gastvrouw op de beurs in Keulen geweest. Het is nu eenmaal het soort werk dat haar het beste ligt. “Plannen en organiseren, mensen ontvangen, verzorgen, koffie geven, rondleiden, dat zijn dingen die ik graag doe. Dat zit wel in mij” , zegt ze. Iedereen die haar kent, kan niet anders dan dat beamen. Secretaresse Wat ze voor zichzelf wel had uitgemaakt, is dat ze nooit, maar dan ook nooit, iemands secretaresse zou worden. Eerder iemand met een eigen secretaresse. “Dat snelle typen” - ze spreekt het met haar Vlaamse tongval uit als ‘tijpen’ - “was helemaal niets voor mij”, zegt ze. Het liep anders. Na haar opleiding tot Industrie Kaufmann

vindt ze een baan als secretaresse van de verkoopafdeling bij een bierbrouwerij en blijft daar tien jaar. Wat wel hielp natuurlijk was dat de typmachine was ingehaald door de computer. Als ze na tweeëntwintig jaar in Duitsland te hebben gewoond naar Nederland verhuist, min of meer vloeiend vijf talen sprekend, gaat ze ‘snoerstraks’ naar een uitzendbureau. Dat betekent zoveel als ‘direct’ of ‘meteen’. Vindt gemakkelijk een baan en komt na werkervaring te hebben opgedaan bij wooncorporatie Zomers Buiten via het uitzendbureau bij Stadsherstel. Toen nog de Amsterdamsche Maatschappij tot Stadsherstel. Ze vervangt tijdelijk de telefoniste/receptioniste, wordt door de directeur gevraagd zijn secretaresse te worden en vervult vanwege ziekte van een collega ruim een jaar lang een dubbelfunctie van directiesecretaresse/verantwoordelijke voor zaalverhuur. Stadsherstel had inmiddels een paar kerken in bezit en verhuurde die voor diverse zakelijke en culturele evenementen. Ook de maandelijkse exposities in de Amstelkerk vielen - en vallen nog steeds - onder haar verantwoordelijkheid. Wim eggenkamp In de functie van directiesecretaresse werkt ze voor toenmalig directeur Wim Eggenkamp. Tot beider genoegen. Zij het dat hij de regie niet gemakkelijk uit handen geeft. Christine omschrijft hem als “een heel rustige man, die het liefst alles zelf had gedaan”. Zo kon het gebeuren dat Eggenkamp haar omstandig uitlegt hoe ze een document in een ordner moet stoppen en hoe die

ordner het beste kan worden onderverdeeld met verschillende gekleurde ‘tabjes’. Of, “pas na een tijd heb ik hem dan zover kunnen krijgen dat ik alinea’s mocht inzetten”, aldus Christine die - met haar charmante accent - vertelt dat Eggenkamp het niet zo had op verfraaiing van de uitgaande correspondentie. Zelfs de vakantiedagen van elk personeelslid hield hij persoonlijk bij. “Naast Stadsherstel deed hij er nog van alles bij”, zegt ze. “Hij zat onder andere in de besturen van de Oude Kerk en het Begijnhof en alle archieven lagen bij Stadsherstel. Pakken papier kwamen wekelijks binnen om te archiveren.” Vond ze haar baan leuk? “Ja, zeker wel”, zegt ze. “Stapje per stapje kon ik meer zelfstandig dingen doen en kreeg hij ook meer vertrouwen in mij. Ik kon heel goed met hem opschieten!” Ze voegt daaraan toe dat al die jaren in Duitsland haar hebben geleerd om te doen wat er wordt gevraagd of gezegd, “zonder er eerst uren over te praten of te gaan brainstormen met het halve bedrijf. Daar werd gewoon gezegd, we gaan het zó doen en jij doet dit en jij doet dat.” Daardoor is ze aardig plooibaar geworden, zo lijkt. Het jubileum van 50 jaar Stadsherstel in 2006 noemt ze een van de hoogtepunten. Christine had een flinke rol in de organisatie van het jubileumjaar en de aanwezigheid van de koningin bij het officiële jubileumfeest maakte het heel bijzonder, vertelt ze. Onno Meerstadt Sinds vier jaar werkt ze voor Onno Meerstadt, haar tweede baas bij Stadsherstel, en sinds twee jaar tevens voor

25

Monique Hollenkamp

“Ik ben helemaal trots op Stadsherstel”

De pastorie in de Breestraat in Beverwijk

Door haar prettige persoonlijkheid fungeert Christine als een natuurlijke schakel en verbindende factor tussen jong en oud en tussen oud en nieuw

binnen het bedrijf. Ze maakt ook onderdeel uit van de feestcommissie. Regelt cadeautjes voor verjaardagen, de jubilea, kerstlunch en zo verder. Twee favoriete gebouwen Ze heeft twee favoriete gebouwen. De Vondelkerk omdat ze daar haar (tweede) huwelijksfeest vierde en omdat ze kerken mooi vindt. “Vooral omdat de kerken zodanig worden gerestaureerd dat ze er daarna nog steeds uitzien als kerken.” Pakhuis De Zwijger is ook favoriet, omdat dit gebouw zo goed tot uiting brengt tot welk groots restauratiewerk Stadsherstel in staat is. Ook de nieuwe bestemming van het gebouw (waar een weg onderdoor loopt)

is bijzonder. Juist daar waar lawaai van buiten kan worden verondersteld, heeft Stadsherstel opnamestudio’s en gehoorzalen gebouwd. “Het is een heel knap stukje techniek en ingenieurswerk wat ze daar in hebben gestopt.” Christine, nu alweer twaalfeneenhalf jaar in dienst van Stadsherstel, is één van de vier jubilarissen dit jaar. Ze vertelt me “hier blijf ik” en “ik ga hier nooit meer weg”. Ze zal dus ongetwijfeld nog jaren een stabiele factor binnen het bedrijf blijven en dat lijkt mij voor iedereen een bijzonder prettig vooruitzicht.

Hoe komt Stadsherstel nu weer terecht bij een pastorie aan de belangrijkste winkelstraat, hartje koopcentrum in Beverwijk? Wat heeft Beverwijk nu helemaal met Stadsherstel Amsterdam te maken? Het komt eigenlijk allemaal door onze projectleidster Stella van Heezik. Zij heeft in vele tot dusver onbekende plaatsen voor Stadsherstel de deuren geopend. Wat moeten we met een kerkje in Krommeniedijk? Wat moeten we met een boerderij in Hoofddorp, gemeente Haarlemmermeer? Het antwoord op deze vragen ligt bij het door ons aangewezen verruimde werkgebied. Wij werken sinds enige tijd in het hele gebied van de Stelling van Amsterdam en in de genoemde gemeenten liggen forten, dus een zijsprong binnen zo een gemeente is dan snel gemaakt. Stella begeleidde de restauratie van het eerste onderdeel van de Stelling dat bij Stadsherstel werd ondergebracht, de kringenwetboerderij

Pakhuis De Zwijger

bij Fort Diemerdam in de gemeente Diemen. Zij werd daarbij zo enthousiast voor de verborgen kwaliteiten van de forten, dat ze - zeker na de verwerving van Fort Diemerdam - niet meer te stuiten valt in haar ondernemingszin. Zo werkt ze nu ook hard aan de ontwikkeling van het popfort Sint Aagtendijk in Beverwijk en zie daar de connectie, want naast het fort kent Beverwijk nog een probleem met een historisch bouwwerk van grote architectonische waarde, de pastorie Breestraat 101. Ideaal voor Stadsherstel om hier als redder van dit oude koopmanshuis op te treden. In een volgend nummer zullen we de rijke geschiedenis van dit in de 18de eeuw uit twee woonhuizen ontwikkelde rijksmonument uit de doeken doen. Vooral de in het huis aanwezige geschilderde wanddoeken zijn van buitengewone kwaliteit!

Foto: Gijs Hoen

adjunct-directeur Jaap Hulscher. Ook weer tot groot genoegen overigens. Meerstadt “bleek een heel aardige man te zijn. Hij heeft een heel andere manier van doen. Bij hem is het juist mogelijk en nodig om zelfstandig te werken en vaak eigen initiatieven te nemen.” Een grote verandering, zeker? “Ja, zeker wel, maar ook weer leuk”, antwoordt ze en voegt toe, “ik heb echt een heerlijke baan. Bij een bedrijf dat zulke leuke en mooie dingen doet. Ik ben helemaal trots op Stadsherstel!”

27

jaap hulscher

Foto: Gijs Hoen

Vondelkerk

Foto: Ernest Annyas

26

Foto: Ernest Annyas

“ik ga hier nooit meer weg”

Woningrenovatie in De Roode Vos

Gerard Zonneveld

28


In het voorhuis van Prinsengracht 300, dat bekend staat als ‘De Roode Vos’, bevindt zich een woning over drie lagen, die begin dit jaar vrijkwam. Dat was een goede gelegenheid voor de afdeling Beheer om dit appartement te moderniseren.

Projectleider Gerard Zonneveld

29

Stadsherstel heeft Prinsengracht 300 - bestaande uit een voor- en achterhuis - aangekocht in 1957 en bij de restauratie in 1961 zijn er drie woningen gesitueerd en in het souterrain een bedrijfsruimte. In 1990 werden de appartementen gerenoveerd. In januari 2011 kwam de woning op de verdiepingen van het voorhuis vrij. Toen bleek dat de voorzieningen hier dermate gedateerd en verouderd waren dat een nieuwe grondige renovatie gerechtvaardigd was. Het betreft een royale woning bestaande uit drie woonlagen. Op de eerste verdieping is aan de voorzijde een ruime woonkamer met aan de achterzijde de keuken, afgescheiden door een mooie binnenpui met beglazing in een roedeverdeling. Vanuit de keuken is het terras van 20 m 2 bereikbaar. Op de twee bovenste woonlagen liggen nog vijf verblijfsruimtes en de enigszins uitgebreide badkamer. De renovatie is uitgevoerd door aannemersbedrijf Raymond en het binnenschilderwerk is verzorgd door Palet schilderwerken.

Foto's: Thomas Schlijper

Foto: Ernest Annyas

Prinsengracht 300 is gebouwd in de vroege 17e eeuw en werd in het derde kwart van de 18e eeuw voorzien van een nieuwe voorgevel. Deze kan worden getypeerd als een Lodewijk XVgevel met de karakteristiek gedraaide kuif in de ornamentiek van de top. Boven de entreedeuren bevindt zich een getoogde puilijst met daarin ‘De Roode Vos’ met een vogel in zijn bek. Ook vlak onder de hijsvoorziening is een rode vos afgebeeld, in een gevelsteen. De steen is afkomstig van het oorspronkelijke 17e-eeuwse huis, gebouwd voor de bontwerker Dirck Hendricksz Hoochvelt, dat in 1767 de huidige voorgevel kreeg.

Alex Blommestijn en Gijs Hoen

30

Groot Heiligland Kort na het gereedkomen van Spaarne 11, eind 2009, werd begonnen met de restauratie van Groot Heiligland 26. Er is wel verondersteld dat het een schuilkerk zou kunnen zijn geweest. Drie grote ramen aan een openbare binnentuin zijn nu weer mooi hersteld en een groot rooster in het plafond doet ook denken aan een heilige periode. Maar harde bewijzen voor een religieus verleden ontbreken vooralsnog.

Foto: Maarten Jan Aarts

Aan de voorzijde van het complex zit, bereikbaar met een steile trap, een kolossale woning, met de bad- en slaapkamer boven de ‘kerkzaal’. De achter het pand gebouwde houtloods, die zeker weinig met godsdienst van doen had, is op de verdiepingen ook verbouwd tot woonruimte. Op de begane grond zit een bedrijfsruimte, die helemaal doorloopt tot aan de straat. Die zou zich goed lenen voor het tentoonstellen of verkopen van kunst. Dat zou natuurlijk een leuke functie zijn in de straat bij het Frans Hals museum en het Historisch Museum Haarlem.

De nieuw gebouwde insteekverdieping in de ‘kerkruimte’ van Groot Heiligland 26

De insteekverdieping in aanbouw

31

Spaarnwouderstraat/ Spiegelstraat Vorig jaar heeft Stadsherstel een groot aantal panden in Haarlem verworven op de hoek van de Spaarnwouder- en de Spiegelstraat. Deze zijn inmiddels in restauratie en delen zijn zelfs al opgeleverd en in gebruik. In het pand Spaarnwouderstraat 74 is sinds de zomer een Italiaans restaurant gevestigd, Ristorante Arcimboldo. Dit restaurant heeft 100 m² tot zijn beschikking en huurt vanaf het vierde kwartaal van 2011 nog een extra ruimte. Deze ruimte maakt in de toekomst onderdeel uit van de eetgelegenheid, maar kan ook apart gehuurd worden voor recepties of vergaderingen. Afgelopen maanden is tevens hard gewerkt aan het realiseren van de plannen voor een kindertheater en een hostel in de Spiegelstraat. Het bestek en de tekeningen zijn gereed. Nu is het wachten op de vergunningen. Het ontwerp is van de hand van Ray Kentie, verbonden aan het architectenbureau Kentie en Partners.

Ristorante Arcimboldo, Spaarnwouderstraat 74

Foto's: Alex Blommestijn

In Haarlem is Stadsherstel al heel lang actief. Na één pand in 1969 gekocht te hebben (Begijnhof 20, gerestaureerd in 1972) is er nu volop activiteit in meerdere hoeken van onze provinciehoofdstad. In het Groot Heiligland en de Spaarnwouderstraat vonden onlangs twee opleveringen plaats.

Foto: Gijs Hoen

Opleveringen in Haarlem

Drie restauraties binnen 25 jaar De Posthoornkerk, de eerste kerk van architect Pierre Cuypers in Amsterdam en een prachtig bezit van Stadsherstel heeft haar derde restauratie binnen 25 jaar achter de rug.

Waarom een derde restauratie? De mensen die zich aan het eind van de jaren tachtig hadden verenigd in de Stichting de Posthoornkerk wisten met veel moeite 3,2 miljoen gulden bij elkaar te schrapen om de herbestemming en restauratie te bekostigen. Dat was ten opzichte van de opgave waar ze voor stonden veel te weinig. Daardoor werden verschillende zaken, zoals een lift, eruit bezuinigd. Ook op de dakbedekking werd bezuinigd. De opzichter wilde eigenlijk niet dat de geselecteerde leien werden aangebracht. Hij achtte ze ongeveer van ‘bordkarton’.

Waarom een derde restauratie?

Verder werd zoveel mogelijk verhuurbaar oppervlak alvast verhuurd, zodat slechts het koor, het transept en een klein deel van het schip voor publiek toegankelijk bleef. Als men had gekozen voor een topkwaliteit restauratie, die dit gebouw zeker verdiende, had het er nu niet meer gestaan. Men koos er gelukkig voor om de kerk verhuurbaar te maken, daarmee geld te verdienen en op den duur verder te restaureren. Herbestemmen is vaak een lang traject en de ervaring van de Posthoornkerk maakt dat heel helder. De initiatiefnemers hadden scherp het gebruik voor ogen. De restauratie en herbestemming van de Posthoornkerk (en de Vondelkerk) vormde de opmaat naar de oprichting van het Amsterdams Monumenten Fonds, omdat men wel in zag dat deze gebouwen professioneel beheerd moesten gaan worden. Na tien jaar was er financiële ruimte om de torens aan de Haarlemmerstraat te restaureren en langzamerhand werd een steeds groter deel van de begane grond voor publiek toegankelijk. Nu is dan de derde res-

Foto: Ernest Annyas

tauratie - rondom de vieringtoren - gereed en behoort de gehele begane grond tot het domein van de afdeling zaalverhuur van Stadsherstel en is daarmee voor publiek toegankelijk. De derde restauratie Achter de gerestaureerde voortorens was op diverse plaatsen goed te merken dat er lang weinig gedaan was aan de buitenzijde van de kerk. Ingrijpende werkzaamheden als het herstel van de natuursteen goten, het vervangen van de eerder genoemde ‘bordkartonnen’ leien dakbedekking, het herstellen van voegwerk en het voor iedereen weer zichtbaar maken van de glas-in-lood ramen van de vieringtoren - uitgevoerd door de mannen van Aannemersbedrijf Reno-Dijk uit Scharnegoutum - zijn vorig jaar september gestart en hebben tot medio oktober van dit jaar plaatsgevonden. Ondanks de koude winter - waarbij op circa veertig meter hoogte gevoelstemperaturen heersten van minus 20˚C - en de natte zomer, heeft de aannemer de vaart erin gehouden. Het leiwerk aan de voorzijde van de kerk was snel gereed, zodat spoedig aan het herstel van de vieringtoren kon worden begonnen. In deze toren is de verankering verbeterd en deels vervangen. Op veel plaatsen was het metselwerk ernstig gaan scheuren als gevolg van het roesten van de oude ankers. Een eerdere restauratie van het voegwerk was hier mede oorzaak van. Het gebruik van verkeerde cementgebonden metselspecie heeft waarschijnlijk het proces van het roesten versneld en verergerd. De kracht van dit roestproces is onvoorstelbaar. Onderdelen van metselwerk en

Willem van Iterson en Paul Morel

33

zelfs natuursteen afdekbanden en waterslagen van meer dan 20 cm dik, waren volledig kapotgescheurd en los komen te zitten. De roosvensters van de vieringtoren zijn door Glasbewerkingsbedrijf Brabant in oude glorie hersteld. Hierbij is elk deeltje gekleurd glas schoongemaakt en in nieuw lood teruggezet. Het lelijke draadglas aan de buitenzijde is niet teruggekeerd. Aan de binnenzijde zijn voorzetramen van helder glas teruggeplaatst, zodat aan de buiten- en binnenzijde het schitterend gerestaureerde glas in alle glorie weer is te aanschouwen. Ook het voorplein aan de Haarlemmerstraat is opgeknapt en de indeling ervan gewijzigd. Het plein is weer vlak gemaakt en daardoor zijn de originele hardstenen traptreden voor de kerk weer zichtbaar. De toegangshekken zijn schoongemaakt en opnieuw geconserveerd. De ‘openbare’ fietsenstalling is verdwenen, omdat

Interieur Binnen in de kerk zijn drie kunstschatten door Rescura gerestaureerd. In één van de transepten achter het schip hangt het grote linoleumdoek schilderij ‘De Hemelvaart van Christus’, begin 20ste eeuw geschilderd door Jan Dunselman (1886-1931). Hierop is van onder een dikke laag roet een heldere schildering naar boven gekomen. Daarnaast werd de voorstelling van Maria van Kevelaer - geschilderd volgens de Secco-techniek en gesitueerd in de doopkapel - gerestaureerd, evenals de kruiswegstaties, in 1889 geschilderd door Alexander Kläsener (1826-1912), gesitueerd in het transept van de kerk.

35

Foto: Ernest Annyas

34

de hekken alleen door de huurders en bezoekers gebruikt gaan worden. Door het plaatsen van banken met twee nieuwe bomen is er een betere scheiding ontstaan tussen de vaste huurders en de gebruikers van de kerk.

Foto's links: Ernest Annyas Willem van Iterson

Foto: Ernest Annyas

Stella van Heezik en Monique Hollenkamp

36

Het schooltje van Dik Trom staat in het NoordHollandse plaatsje Etersheim in de weidse polder aan de rand van het IJsselmeer. Hier schreef Johan Kieviet ruim een eeuw geleden het eerste deel van de inmiddels beroemde reeks kinderboeken over Dik Trom

Collectie Stichting Het Schooltje van Dik Trom

Het schooltje is bouwvallig. Voor de restauratie heeft Stadsherstel uw hulp nodig. Alleen al vanwege de bijzondere architectuur verdient dit 19eeeuwse gebouwtje uw steun. Maar de restauratie ervan zorgt ook voor een blijvende en tastbare herinnering aan één van de helden van de Nederlandse (kinder)literatuur. Kieviet beschreef zijn held terecht als “een bijzonder kind, dat is-ie”.

Het schooltje op een ansichtkaart uit het begin van de vorige eeuw

De plek waar Dik Trom tot leven werd gewekt, wil Stadsherstel nu graag met en voor u in stand houden. Het gebouw zal onderdak gaan bieden aan een kinderboekenmuseum, zodat jong en oud zich binnenkort kan laten inspireren door Dik Trom en andere helden van toen en nu. Het zou toch heel mooi zijn als het ons lukt dit gebouwtje, waarvoor vijf jaar is gestreden, te behoeden voor de afvalcontainer.

Crowdfunding Stadsherstel heeft het restauratiebudget voor een groot deel rond. Het nog ontbrekende bedrag willen wij door middel van crowdfunding bijeen brengen. Crowdfunding is een nieuwe vorm van financieren van projecten, waarbij vele kleine investeringen (bijdragen) samen een grote investering vormen. Stadsherstel is de eerste erfgoedorganisatie die op deze wijze geld probeert te verzamelen voor de restauratie van gebouwd erfgoed. We hopen zeer dat dit pilot project slaagt, opdat we deze wijze van financieren ook voor andere projecten kunnen inzetten. Een breed draagvlak en publieke steun zijn belangrijker dan ooit. Hoeveel geld is er nog nodig? In totaal gaat het om een bedrag van € 60.000. Het Prins Bernhard Cultuurfonds steunt ons project en draagt € 10.000 bij. Om particuliere giften te stimuleren zal het fonds de donatie zelfs verdubbelen indien Stadsherstel erin slaagt de resterende € 50.000,- bijeen te krijgen. Welnu, tijdens de rondvaart van de Vereniging Vrienden van Stadsherstel werd daarmee een begin gemaakt. Er werd € 215,- opgehaald, waarvoor onze dank. Er is dus nog € 49.785,- te gaan. Hoe kunt u bijdragen? Het leuke is ook dat iedereen sinds 15 november de vorderingen kan volgen op het weblog: www.steunhetschooltjevandiktrom.nl Aan de rechterkant van deze blogpagina is te zien hoe ver we al zijn. Druk op de button om te zien hoe ook u online kunt doneren aan dit schooltje. Als u dat wenst, dan kunt u leuke cadeautjes van ons krijgen in ruil voor uw donatie. Van toegangskaartjes voor het kinderboekenmuseum, dat straks in het schooltje wordt gevestigd, tot een gezellige avond in een gebouw van Stadsherstel tijdens één van de culturele activiteiten. Maar ook een door de auteur gesigneerd boek over de achterkleinzoon van Dik Trom behoort tot de mogelijkheden. Dit boek

is geschreven door Ton van der Lee, de achterkleinzoon van Johan Kieviet en speelt zich af in de gemeente Zeevang, waartoe Etersheim behoort. Het schooltje speelt in het verhaal een grote rol. U kunt natuurlijk ook via de acceptgiro geld aan ons overmaken op ABNAMRO rekeningnummer 469340363, ten name van Stadsherstel N.V. o.v.v. Dik Trom. En er staat een donatiebus bij de receptie in het kantoor van Stadsherstel aan het Amstelveld. U kunt dan tegelijkertijd de Amstelkerk van binnen bekijken en/of de wisselende kunstexpositie bezoeken. Uiteraard kunt u uw gift ook in een gesloten envelop in de brievenbus van Stadsherstel deponeren.

37

Hoe dan ook, iedere bijdrage telt! Daarnaast is er de ‘Vriend maakt Vriend’ actie. Indien u Vriend van Stadsherstel bent en u vindt het leuk om bijvoorbeeld tijdens de feestdagen iemand te verrassen met een cadeau, dan kan dat als volgt. U doet een donatie van € 50,- of meer en krijgt dan in ruil daarvoor (voor degene aan wie u dit cadeau geeft): 1 jaar gratis lidmaatschap 2 toegangskaartjes tot het kinderboekenmuseum dat in het schooltje wordt gevestigd een originele Dik Trom boekenlegger En omdat u al Vriend bent, doen wij daar speciaal voor uzelf nog twee toegangskaartjes voor het museum en een boekenlegger bij. Wij hopen van harte dat u ons wilt steunen bij dit bijzondere project.

Beeld: Kamiel Vorwerk

Steun de restauratie van het schooltje van Dik Trom

Oud Nico opgeleverd


Deze zomer werd de voormalige brandweerkazerne OudNico aan de De Ruyterkade feestelijk geopend. Na de verbouwing onder leiding van CASA architecten betrok Levi’s Dockers de begane grond van het hoofdgebouw en de voormalige smederij ernaast.

Eerste bordje in nieuwe huisstijl Tijdens deze bouwperiode was ook de huisstijl van Stadsherstel vernieuwd en stagiair Karim Oujaidan kwam de eer toe voor de eerste maal het nieuwe bordje aan een voorgevel te bevestigen. Ook dit project was weer een leerlingbouwplaats, het opleidingstraject dat als een rode draad door het werk van Stadsherstel loopt, en met deze officiële openingshandeling door een stagiair werd daar nog eens aandacht aan gegeven. De vanuit de kazerne Nieuwe Nico bij de IJtunnel ‘uitgerukte’ brandweer gaf met loeiende sirenes nog een extra feestelijk tintje.

39

Paul Morel

38

De interieurarchitecten, B-covered uit Eindhoven, waren doorgegaan op de door CASA ingeslagen weg en zagen kans de kenmerken en huisstijl van deze kledingmerken prachtig in dit robuuste gebouw neer te zetten. Alle aanwezigen bij de opening waren zeer verrast over de gerenoveerde woningen, de ateliers, de showrooms en kantoren van Levi’s Dockers. Een vertegenwoordiger van het hoofdkantoor in San Fransisco liet bij een later bezoek weten, dat hij dit het mooiste kantoor van het bedrijf ter wereld vond.

Foto: Ernest Annyas

Irritaties Dat niet alles van een leien dakje was verlopen kwam bij de opening nog eens aan bod tijdens een hilarische presentatie, waarin niet alleen het bouwen ontwerpproces werd getoond, maar ook enkele e-mails van bewoners aan Stadsherstel. Daar spatte de irritatie gedurende de bouw soms wel van af. Maar gelukkig, zo kon iedereen concluderen, was het allemaal op z’n pootjes terechtgekomen en zijn de bewoners en gebruikers erg tevreden met hun gerenoveerde ruimte. De medewerkers van aannemer BK Bouw hadden bepaald geen gemakkelijke periode achter de rug, want juist tegen de oplevering aan moest het bedrijf fors inkrimpen. Maar dat is niet aan de kwaliteit van het geleverde werk te merken.

Op de foto staat een tweepaards spuitwagen, afgekort met 'A-wagen' van de hoofdwacht 'N' aan de De Ruyterkade. Het was de 'eerste uitruk', oftewel het voertuig dat op het eerste brandalarm meteen uitrukte. De paarden stonden in de stal achter de spuit, werden bij alarm voor de spuit geleid, waar het hele tuig klaar hing, zodat het met één handgreep op de paarden kon zakken en het alleen maar aangetrokken hoefde te worden. Binnen een minuut was men dan de deur uit.

Op de kar stond een handbrandspuit, die razendsnel van de wagen af kon glijden. De buis met de rieten mand (goed zichtbaar) werd in de gracht gegooid, de slangen werden aangekoppeld en men kon vrijwel direct pompen. Ook een kleine ladder, een springzeil en wat gereedschap lag er op de wagen. Dit soort voertuigen deed dienst van 1874 tot 1921. Gerard Koppers Nationaal Brandweer-documentatiecentrum

Foto: collectie Nationaal Brandweer-documentatiecentrum

Foto's: Ernest Annyas

Restauraties kort

Warmoesstraat 15 Hier is de restauratie in volle gang, grote delen van het pand moeten compleet worden vervangen, maar het werk verloopt toch voorspoedig. Dat we hier op één van de oudste bouwlocaties van Amsterdam zitten, is bij het funderingsonderzoek wel duidelijk geworden. De rechter bouwmuur bleek te dateren van voor 1600 en was dan ook, zoals in die tijd gebruikelijk, niet op palen gefundeerd. Eigenlijk was er niets te bekennen, behalve een uitgemetselde voet aan de onderzijde. Toch heeft deze simpele oplossing meer dan 400 jaar bewoningsgeschiedenis doorstaan.

Raamsteeg 6

Foto: Ernest Annyas

Kapel van Durgerdam

Haarlemmerstraat 46 Dit monument is een kenmerkend hoekpand met een 17e-eeuwse zijgevel en een 19e-eeuwse voorgevel. Aannemer is de firma Konst en Van Polen geworden en begin oktober is na enige voorbereidende werkzaamheden vol gestart. Deze eerste fase zal zoals altijd de spannendste blijken, omdat bij het sloopwerk plotseling alle geheimen en verrassingen van het pand naar voren komen, soms leuke, soms ook minder leuke.

Foto: Ernest Annyas

Foto: Ernest Annyas

Weliswaar zijn we hier nog niet met de restauratie gestart, toch is er al druk gewerkt. Om inzicht te krijgen in de staat van de houtconstructies die achter de houten buitenbeplanking en een grote diversiteit aan binnenwanden is weggewerkt, is besloten om alle binnenbekledingen op voorhand te verwijderen. Op die wijze kan een goede opname worden gemaakt van het noodzakelijke herstel om niet plotseling tijdens de uitvoering geconfronteerd te worden met allerlei onverwacht meerwerk, dat op dat moment dik betaald moet worden.

43

Fort Diemerdam

Dit kleine dijkhuisje tegenover de Kapel krijgt een aan de tijd aangepast interieur met uitgebreide sanitaire voorzieningen in plaats van alleen de keukenkraan. Er is nog overleg over de wijze van verhuur. Omdat we aan de overzijde gaan starten met de Kapel zou op den duur een gecombineerde verhuur mogelijk kunnen zijn en dan wel in de functie als annex of gastenverblijf. Vooralsnog wordt een tijdelijke verhuur overwogen.


Durgerdammerdijk 97

In oktober werd het hoogste punt bereikt van het paviljoen bij Fort Diemerdam. Na een vertraging van een jaar is begin dit jaar begonnen met de bouw van dit bijzondere ontwerp van emma architecten. Het betonwerk is gereed, de staalconstructie staat en de draagbalken zijn aan de gevel aangebracht. Daarmee zijn de contouren van het paviljoen zichtbaar. Door het aanbrengen van de houten draagconstructie voor de gevel werd het hoogste punt bereikt. Het paviljoen krijgt een horecafunctie. Wanneer het af is en ook de European Arts Embassy in de fortwachterswoning zijn deuren opent, zal het fort een prachtige culturele pleisterplaats zijn.

Foto: Ernest Annyas

Jaap Hulscher

Reguliersgracht 2/ Herengracht 532 De fundering is gereed en het herstel is wonderwel zonder merkbare schade aan dit kwetsbare complex verlopen. Daarna is opdracht gegeven voor het herstel van het casco en dit zonder bouwvergunning (of tegenwoordig WABO). In overleg met de inspecteurs van bouwtoezicht en monumentenzorg werd namelijk vastgesteld dat er geen sprake was van verbouwing, maar van herstel. En zij achtten voor dit herstel geen vergunning noodzakelijk indien we de oude toestand van de plattegronden zo veel mogelijk zouden respecteren. Wel is de fundering natuurlijk conform de separate constructievergunning uitgevoerd.

Bij het dringend noodzakelijke funderingsherstel werd onder de bestaande vloer een plavuizenvloer ontdekt. Hier weer onder vond de aannemer een klein voorraadkeldertje met 17e-eeuwse siertegels. Jammer genoeg kon het keldertje niet behouden worden, maar de meest gave tegels zullen worden herplaatst in het pand. Na het verder voorspoedig verlopen funderingsherstel ontstond helaas vertraging door het vele asbest dat achter plafonds en betimmeringen verstopt zat. Omdat er sprake was van een met asbestdeeltjes besmette ruimte moest de aannemer zijn werkzaamheden staken en is een apart asbestsaneringsplan opgesteld. Het bleek noodzakelijk om het pand in een plastic omhulsel in te pakken.


42

Oudemanhuispoort 1A

Foto: Ernest Annyas


In afwachting van de bouwvergunning werden enige conserverende werken uitgevoerd, alsmede een funderingsonderzoek in het voorhuis. Na de aanbesteding kon zodoende onmiddellijk met de restauratie worden begonnen. De aannemer die het restauratieplan van Architectenbureau Vroom zal uitvoeren is de firma Schakel en Schrale. Na restauratie zal deze bouwval weer een klassiek woonwinkelpand zijn.

Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

Afscheid van Aletta

Knallende afsluiting van de Stellingmaand

Paul morel

44

Start bouw Nu biedt de kerk een enigszins desolate aanblik, nadat het grootste deel van de inventaris is verhuisd. Maar er ligt een prachtige nieuwe bestemming in het verschiet. Op maandag 31 oktober startte de bouw. Met onze huurders die in de Ambonpleinvleugel blijven zitten, hebben we goede afspraken gemaakt en de omgeving is ingelicht. Onder leiding van de architecten André van Stigt (Architectenbureau J. van Stigt) en Kees Spanjers (Zaanen Spanjers Architecten) gaat bouwbedrijf De Nijs aan de slag.

45

Het dreigde dit jaar een bescheiden Stellingmaand te zijn op Fort Diemerdam. Het overwegend regenachtige en frisse weer gooide meerdere malen roet in het eten, waardoor de open dagen weinig bezoekers trokken. Toch waren er enkele hoogtepunten De trouwe fortliefhebbers die langskwamen en kinderen die het fotospel en het nieuwe spel ‘Spion in de Stelling’ kwamen spelen. Maar ook het stralend zonnige weer op de eerste open dag op zaterdag 4 september en de kindervoorstelling ‘Loet moet’ op zondag 5 september. Vanwege donkere wolken nam actrice Ruth Bakker de toegestroomde kinderen en hun ouders mee naar haar kamertje, dat in de fortwachterswoning was ingericht, waar ze werden getrakteerd op een sprankelende one-woman show!

De in 1904 heilig verklaarde Gerardus Majella verrichtte in de 18e eeuw in de buurt van Napels ‘zonder tegenspraak eenvoudig werk’. Eenvoudig is deze klus niet en het zal zeker niet altijd zonder tegenspraak gaan, maar de heilige kan wel tevreden zijn over deze nieuwe kans voor de naar hem vernoemde kerk.

De kerkruimte zoals die er tot voor kort uitzag en hoe die er in de toekomst uit zal zien.

Ook hadden we bij de Molen van Osdorp, Fort aan den Ham en Fort bij Aalsmeer een programma bedacht voor de Stellingmaand. Daar kon worden getrouwd voor één dag en was er weer een gratis familievoorstelling te zien. Dit keer ging die over een uitgeblust huwelijk dat weer kleur kreeg vanwege bezoek van een mariachi band. Een vrolijke en muzikale voor-

Foto: Stadsherstel

B V ZAAN E N S PAN J E R S C S AR C H I T E C T E N B NA| B N I G E V E S T I G D I N PAK H U I S D E M E R C U U R 3 0 6 O U D E Z I J D S V O O R B U R G WAL 1 0 1 2 G L AM S T E R DAM T E L E F O O N 0 2 0 6 2 5 3 9 7 3 T E L E FAX 0 2 0 6 2 6 1 9 4 9 W W W . Z SA. N L E - MAI L I N F O @ Z SA. N L

8

C O P Y R I G H T 2 0 0 9 W I J Z I G E N V E R M E N I G V U L D I G E N O F O P E N B AA R M A K E N N I E T T O E G E S T AA N

PROJECT: ONDERWERP: FORMAAT: SCHAAL: GETEKEND:

Gerardus Majellakerk t.b.v. NedPhO Zaal vanaf podium 22-10-2010 A3 DATUM: DVL

SMA103

B VERSIE: GEWIJZIGD: 31-01-2011 BLAD NO.:

6 18

Foto: Stella van Heezik

Artist impression Zaanen Spanjers Architecten

stella van heezik

NEDPHO Aletta was de grootste huurder in de kerk. De hele middenruimte en een flink deel van de kantoren was bij het instituut in gebruik. Met het voorgenomen vertrek konden er plannen worden gemaakt om samen met het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPhO) een repetitie concertzaal in de viering van de kerk te bouwen. Daarvoor moesten ook andere huurders, die kleinere ruimtes in gebruik hadden, verhuizen. Dat kon gelukkig allemaal soepel worden opgelost en ook Aletta vond een prima ruimte in de Vijzelstraat. Tijdens de afscheidsborrel van Aletta speelden twee violisten en een cellist van het NedPhO enige stukken. In de nu nog galmende akoestiek ging dat precies goed met drie instrumenten en het was in meerdere opzichten een prachtig en gedenkwaardig moment.

Foto: Stella van Heezik

In 1992 maakte de komst van het Internationaal Instituut Archief Vrouwenstudies - tegenwoordig Aletta, Instituut voor Vrouwengeschiedenis geheten - de restauratie en herbestemming van de Gerardus Majellakerk mogelijk. Want daarmee was de helft van de kerk vooraf verhuurd en lag er een langdurig huurcontract. Na bijna twintig jaar heeft het instituut de kerk nu verlaten.

stelling dus en meer dan twintig paartjes die konden proeven hoe de mooiste dag van hun leven zou zijn. Tijdens het laatste weekend van de Stellingmaand – zaterdag 24 en zondag 25 september – werden ook de bezoekers van Fort Diemerdam onverwacht getrakteerd op stralend nazomerweer! En dat was meteen te merken op het fort. Bezoekers zaten aan tafeltjes voor de fortwachterswoning te genieten van een hapje en een drankje. De internationale kunst van galerie European Arts Embassy – huurder van het fort – werd in de buitenlucht tentoongesteld en de heren van Wood & Winds zorgden met hun marimba en blaasinstrumenten voor een betoverend mooi openluchtconcert op de zwoele zaterdagnamiddag. Zondag was het zelfs een drukte van belang, met bezoekers die kwamen voor de galerie of voor de historische rondleidingen door John Cuijpers, voorzitter van de Historische Kring Diemen. Dus toch nog een knallende afsluiting van de Stellingmaand. Tot volgend jaar!

Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

Vrienden activiteiten Ook dit jaar waren er voor de Vrienden van Stadsherstel een wandeling en een boottocht georganiseerd. Honderden belangstellenden genoten van het stadsschoon dat historisch Amsterdam te bieden heeft en van de bijdragen van Stadsherstel aan al dat moois. 47

46

carin roest en peter prins

Wandeling Bijna driehonderd Vrienden en hun introducé(e)s deden op zondag 29 mei mee aan de Vriendenwandeling. Met het routeboekje in de hand liepen de deelnemers een interessante wandeling door de Grachtengordel en de Weteringbuurt, met daarin opgenomen verschillende opengestelde Stadsherstelpanden en andere bijzondere monumenten. De wandeling begon in het net door Stadsherstel opgeleverde Herengracht 249. De route voerde vervolgens naar het mede door een gift van de Vrienden aangekochte historische bouwval Raamsteeg 6. Ook de wevershuisjes aan de Vijzelgracht, waaraan de Vrienden eveneens hebben bijgedragen, waren geopend. Eindpunt was het in restauratie zijnde hoekpand Herengracht 532/Reguliersgracht 2. Naast deze Stadsherstelpanden waren ook geopend de Doopsgezinde kerk aan het Singel, Maison Descartes en het Museum Geelvinck Hinlopenhuis.

Na afloop werd er aangelegd bij de steiger aan de Herenmarkt, waarvandaan de Vrienden naar de Posthoornkerk liepen. Hier gaven projectleiders Willem van Iterson en Paul Morel onder het genot van een glas wijn op informele wijze informatie over de derde restauratie van de kerk. Ook werd er aandacht geschonken aan het te restaureren Dik Tromschooltje, waarvoor geld in de donatiebus kon worden gegooid. Deze actie leverde ruim 200 Euro op. Dankzij de medewerking van velen - waarbij de vrijwilligers van de Vereniging Vrienden uitdrukkelijk genoemd moeten worden - waren het geslaagde en leerzame dagen.

Ook voorzitter Van Helden hielp tijdens de wandeling mee

Rondvaart Op zaterdag, 1 oktober 2011 vond de jaarlijkse Vriendenrondvaart plaats. Ongeveer 150 Vrienden vertrokken vanaf de steigers bij Rederij Plas op het Damrak voor een anderhalf uur durende tocht door de binnenstad. Het duo Paul Morel en Gijs Hoen - beiden projectleiders van Stadsherstel - en Ruud van Helden - voorzitter van de Vereniging Vrienden - loodsten de Vrienden langs panden van Stadsherstel en andere historische bebouwing, met veel aandacht voor wetenswaardigheden en af en toe een komische noot.

Foto's: Juan Hernández

Foto's: Juan Hernández

De perfect verzorgde borrel op het eindpunt was aangeboden door de aannemer van het project VIOS Scheurer.

cultuuragenda vrijdag 16 december 2011 | 20.30 uur in de Schellingwouderkerk

Kerstconcert - Kamer 2.04 De tien leden van Kamer 2.04 brengen u alvast in de sfeer van kerst. In een intiem a capella concert voeren zij liederen uit van verschillende componisten. Van Tallis, Debussy en Brückner tot het bijzondere kerstlied Aurtxoa Seaskan van Gabriel Olaizola uit Baskenland, een solo gezongen door Ainhoa Miranda Gimenez. Ter afsluiting van het concert begeleiden dirigente Ainhoa Miranda Gimenez en Kamer 2.04 u graag bij het meezingen van een aantal bekende kerstklassiekers. Toegang: € 6,50 | Kaartverkoop: aan de deur | [email protected]

zaterdag 17 december 20.15 uur en zondag 18 december 2011 | 15.15 uur in De Duif

Weihnachts Oratorium van J.S. Bach

emmy schouten

48

Voor een sfeervol begin van de feestdagen: het Groot Concertkoor Amsterdam onder leiding van Enrique López Cortón voert op 17 en 18 december 2011 het Weihnachts Oratorium van J.S. Bach uit. Toegang: € 20,- | Kaartverkoop: via de website of aan de zaal | www.grootconcertkooramsterdam.nl [email protected]

zondag 18 december 2011 | 12.00 uur in de Vondelkerk en Posthoornkerk

Openstelling De Vondelkerk en Posthoornkerk zijn iedere eerste woensdag en derde zondag van de maand van 12.00 tot 16.00 geopend voor het publiek. Vrijwillige gidsen van de Vereniging Vrienden van Stadsherstel beantwoorden vragen over de historie en de architectuur. De Amstelkerk is elke werkdag van 9.00 tot 17.00 uur geopend. Toegang: gratis | www.stadsherstel.nl

zondag 18 december 2011 | 12.00 tot 16.00 uur in de kerk van Ransdorp

Trouwen voor 1 dag! Romantischer kan het niet! Trouwen voor 1 dag met alles er op en er aan: trouwfoto, ringen, de ceremonie onder een rozenboog in een prachtige kerk, keuze uit al onze Sissi jurken, jacquets, hoge hoeden en bruidsboeketten! Vaak hebben we een zangeres te gast die jullie live toezingt… zucht… Dit sprookje duurt tot zonsopkomst de volgende dag! Toegang: gratis, deelname is €32,50 p.p. | Kaartverkoop: www.trouwenvoor1dag.nl / [email protected]

zondag 18 december 2011 | 17.00 uur in de Amstelkerk

Concert - 5e lustrum Amstelstrijkers W.A. Mozart -Divertimento K.V. 136 R. Vaughan Williams -Fantasia on a theme by Thomas Tallis A. Schnittke - Moz-Art à la Haydn A.L. Vivaldi - Concerto per eco in lontana, RV 552 D. Cimarosa - Il Maestro di Cappella W.A. Mozart - Bona Nox, K.V. 561 Toegang: € 15,- / bij voorverkoop via www.amstelstrijkers.nl € 13,- |Kaartverkoop: via www.amstelstrijkers.nl en aan de kassa |www.amstelstrijkers.nl | [email protected]

donderdag 22 december 2011 | 18.30 uur in de Amstelkerk

Nel Concert - De stallen van Napoleon Café Nel organiseert in de Amstelkerk klassieke concerten in een nieuw jasje. Een ongedwongen sfeer, mooie muziek, een drankje en lekker eten! Met onder andere muziek van Chausson, Faure, Ravel, Debussy. Musici: Karin Strobos, Selma Harkink, Jan Paul Grijpink, Coen Stuit. Klassieke concerten uitgevoerd door spelers van onder meer het Koninklijk Concertgebouworkest en Radio Filharmonisch Orkest. Een toegangskaart à € 30.- is goed voor een drankje en een eenvoudige maaltijd. En telkens is er een speciale toegift, niet muzikaal maar wel binnen het thema. Toegang: € 30,- (incl. maaltijd) | www.nelamstelveld.nl

zaterdag 24 december 2011 | 17.15 uur in De Duif

Kinderkerstviering in De Duif Zaterdag 24 december, kerstavond, wordt traditioneel weer een Kinderkerstviering georganiseerd in De Duif. De mooiste en grootste kinderviering van het jaar! Vorig jaar wisten ruim 200 kinderen en evenzoveel ouders/begeleiders De Duif te vinden. Francine Plaisier van De Verhalenfabriek vertelt ons aan de hand van mooie platen het kerstverhaal. Verweven in het verhaal worden, gezamenlijk met de kinderen, kerstliederen gezongen. Wie dan nog niet in kerststemming is…? Toegang: gratis | www.deduif.nu | [email protected]

zaterdag 24 december 2011 | 22.00 uur in de Amstelkerk

Kerstnachtviering in de Amstelkerk Een kerstnachtdienst met aandacht voor goede muziek en een relevante kerstboodschap. De deuren zijn geopend vanaf 21.30 uur. Toegang: gratis | www.amstelgemeente.nl | [email protected]

zaterdag 24 december 2011 | 22.00 uur in de Vondelkerk

Kerstnachtviering in de Vondelkerk Via Nova viert kerstavond. Creatief, prikkelend, een tikkie anders. Over wachten en hopen, over blijdschap voor mensen die er niet op rekenden, over vrede in verschillende dimensies. Met een spannende mix van klassieke en moderne muziek, creatieve verbeelding en een inspirerende toespraak. Het begint om 22.00 uur, de deur gaat open om 21.30 uur. Duur: vijf kwartier. Borrel na. Toegang: gratis | www.vianova-amsterdam.nl | [email protected]

49

cultuuragenda zaterdag 24 december 2011 | 23.30 uur in De Duif

Kerstnachtviering in De Duif

Toegang: gratis | www.deduif.nu | [email protected]

50

26 december 2011 t/m 7 januari 2012 | 17.00 uur in de Vondelkerk

Totaaltheater - De Grote Aladdin-Dinnershow Een theatervoorstelling voor jong en oud met lekker eten en een speurtocht. Een wereld vol spanning, magie, humor en muzikale verassingen. Voor kinderen vanaf 6 jaar. Toegang: kind € 28,50 (incl. diner), volwassen € 38,50 (incl. diner) |Kaartverkoop: via www.degrotealaddindinnershow.nl www.degrotealaddindinnershow.nl | [email protected]

27, 28 en 30 december 2011 | 21.30 uur in de Posthoornkerk

Festival - Tangosalon Tangomagia Voor de 14e keer verandert winters Amsterdam tussen Kerst en Oud en Nieuw in Buenos Aires aan de Amstel! Het veertiende Tangomagia festival vindt zoals altijd plaats op schitterende locaties, met internationaal befaamde tangodansers, workshops voor alle niveaus, een fantastisch tango-orkest en fameuze tango dj’s. Tangomagia verwelkomt bezoekers uit meer dan 35 landen om de magie van de tango in Amsterdam mee te delen…mis het niet! Kaartverkoop: via internet en aan de kassa | www.tangomagia.com | [email protected]

Kinderprogramma Kerstvakantie

KERST VAKANTIE

51

Kom naar het kinderprogramma in de bijzondere locaties van Stadsherstel VOND ELKE RK

26 december t/m 7 januari De Grote Aladdin-Dinnershow De Grote Aladdin-Dinnershow is een uniek familiespektakel voor jong en oud inclusief een wondertocht door het park en een heerlijk diner. Locatie: Vondelkerk | Aanvang 17.00 uur | Toegang: € 28,50 kinderen 6+ / € 38,50 volwassenen (inclusief diner) | degrotealaddindinnershow.nl PO STH OO RN

KE RK

4 en 5 januari Theatervoorstelling Moustachio Een muzikaal liefdesverhaal over een boer, een boerin en drie mannen met snorren. Een voorstelling met sfeervolle muziek en humoristisch spel, die in stilte begint en met veel lawaai eindigt! Voor kinderen vanaf 6 jaar.

voor kinderen van 4 tot 94 jaar

Locatie: Posthoornkerk | Aanvang: 14.00 en 16.00 uur | Toegang: € 5,- kinderen / € 7,50 volwassenen | Kaartverkoop via 020-520 00 90 of [email protected] | wiewalvis.nl POSTH OORN KERK

30 dec. 20.15 uur, 31 dec. 15.00 uur, 1 januari 16.00 uur | in de Amstelkerk

Festival EllaNi Kamermuziek - Festival Drie dagen intieme concerten in de Amstelkerk met fantastische musici van verschillende generaties en nationaliteiten. Kom het nieuwe jaar inluiden met oliebollen en champagne tijdens het oliebollenconcert op 1 januari! Musici o.a: Christiaan Bor, Cecile Gouder de Beauregard, Caroline Wolf, Elvira van Groningen, Clifford Carr, Myrthe Helder, viool; Hannah Strijbos, Anna Magdalena den Herder, altviool; Colin Carr, Ella van Poucke, cello; Timo Tromp, klarinet; Thomas Beijer, Nicolas van Poucke, piano Toegang: € 10,- / Passe Partout € 25,- | Kaartverkoop: 020-520 00 90 of [email protected] www.ellani.org

Cultuuragenda: www.stadsherstel.nl

4 en 5 januari Schilderworkshop Piet-Hein Haverkamp Creatief schilderen met kunstenaar Piet-Hein Haverkamp. VONDELKERK Voor kinderen tussen 8 en 14 jaar. Jonger dan 8 jaar mogelijk onder begeleiding van een volwassene.

POSTHOORNKERK

DE DUIF

Kom naar het kinderprogramma in de

Locatie: Posthoornkerkkelder | Aanvang: 14.00 uur | Toegang: € 10,| Reserveren via 020-520 00 90 of [email protected] |

bijzondere locaties van Stadsherstel

pietpainter.net

DE DUIF

8 januari So What Kinderconcert So What brengt klassieke, jazzy en speelse klanken in De Duif voor kinderen van 4 tot 94 jaar. Er treedt altijd een jonge artiest op en het publiek wordt actief bij het concert betrokken. Zo, wat let je? Laat So What je verrassen! Locatie: De Duif | Aanvang: 14.00 uur | Toegang: € 5,- kinderen € 7,50 volwassenen | Kaartverkoop via 020-520 00 90 of [email protected] | sowhatkinderconcerten.nl

stadsherstel.nl

Beeld: Ernst Ruijgrok

Wie graag de kerstnacht met ons wil vieren is vanaf 23.30 uur welkom in De Duif, dan zingen we eerst gezamenlijk kerstliedjes om alvast in de stemming te komen! Aanvang van de viering: 24.00 uur. Thema: De kracht van liefde. Voorgangers: Marina Slot, Jan Andreae en Helma Schenkeveld. De dienst wordt muzikaal ondersteund door het Koor van De Duif olv Henk Kemper met pianobegeleiding van Irina Antonova. Na afloop drinken we glühwein en eten we kerstbrood. Een warm en inspirerend begin van kerst! Komt u ook?

Volle kerk bij eerste editie Hacking Heritage a joint venture Grijze erfgoedhoofden en jeugdige freerunners, en alles wat daar tussen zit, waren maandag 7 november bij elkaar gekomen in De Duif voor de eerste editie van Hacking Heritage – a joint venture. Dit platform, georganiseerd door Stadsherstel - bijgestaan door de Gemeente Amsterdam (DMO), Non-fiction, office for cultural innovation, en Linkeroever, adviesbureau voor gebouwd erfgoed (een joint venture dus) - trok geïnteresseerden uit verschillende erfgoedbehoud gerelateerde sectoren, zoals bleek uit een peiling door moderator Tarik Yousif.

Remco Vermeulen

52

Hacking Heritage is een platform voor de uitwisseling van ideeën over nieuwe betekenissen en invullingen van monumenten en stedelijk erfgoed. Hoe kan het erfgoed van de stad worden gebruikt en toegeëigend voor creatieve, stedelijke activiteiten? Met Hacking Heritage biedt Stadsherstel een platform om verschillende groepen en sectoren te verbinden: gebruikers, bewoners, de lokale overheid, vastgoedontwikkelaars, de erfgoed- en cultuursector, studenten en andere belanghebbenden. Door ervaring en kennis te delen kan zo een nieuw netwerk ontstaan voor toekomstgerichte invullingen van het erfgoed in de stad.

Foto: Alex Blommestijn

Stadherstel projectleider Paul Morel trapte af met een mooi verhaal over de mensen die zich hadden ingezet voor het behoud van De Duif. Daniela Bershan en Sara Mattens van het kunstproject Fat Form namen de aanwezigen mee in een inspirerend verhaal over hun gebruik van de oude parkeergarage Kraaiennest in de Bijlmer als kunstplatform. De freerunners van Progression lieten zien dat hun halsbrekende kunsten niet alleen buiten goed tot hun recht komen, maar ook te midden van de serene architectuur van een kerkgebouw. Bastiaan Gribling van Cityscapes Gallery sloot af met een interessante visie over de stad als kunst en kunst in de stad, met als boodschap: mensen maken de stad. Tijdens Hacking Heritage werd duidelijk dat iedereen zich een plek in de stad kan toeeigenen en op die manier nieuw leven in kan blazen. Ook tijdens de borrel werd eensgezind getoast: Hacking Heritage smaakt naar meer. Daarom zal Stadsherstel met haar partners het platform komend jaar nog drie of vier keer – altijd op een maandag in De Duif – organiseren. We houden u op de hoogte.

Colofon

Auteurs

Nieuwsbrief nr. 73, december 2011 Een uitgave van Stadsherstel Amsterdam N.V.

Alex Blommestijn

Redactie Monique Hollenkamp en Peter Prins

Contact Boerderij den Burgh

pagina 20

Postadres

Postbus 3777 1001 AN Amsterdam tel. 020 52 000 60 fax 020 638 20 40 email [email protected] www.stadsherstel.nl Bezoekadres

Amstelveld 10 1017 JD Amsterdam

Johanna Margaretha

pagina 22

Vormgeving Kamiel Vorwerk

Drukwerk Joh. Enschedé

Met dank aan het Stadsarchief Amsterdam voor het onder gunstige voorwaarden ter beschikking stellen van beeldmateriaal.

is bouwkundige en als projectleider werkzaam bij de afdeling Planontwikkeling en Restauratie van Stadsherstel

Marc Fruijtier is werkzaam bij de afdeling ICT van Stadsherstel

Stella van Heezik is bouwkundige en als projectleider werkzaam bij de afdeling Planontwikkeling en Restauratie van Stadsherstel

Gijs Hoen is als projectleider werkzaam bij de afdeling Planontwikkeling en Restauratie van Stadsherstel

Monique Hollenkamp is communicatieadviseur en als vrijwilliger werkzaam bij de afdeling Communicatie en Publiciteit van Stadsherstel

Jaap Hulscher is adjunct-directeur van Stadsherstel en hoofd van de afdeling Planontwikkeling en Restauratie

Willem van Iterson is bouwkundige en als projectleider werkzaam bij de afdeling Planontwikkeling en Restauratie van Stadsherstel

Paul Morel is bouwkundige en als projectleider werkzaam bij de afdeling Planontwikkeling en Restauratie van Stadsherstel

Restauratie Posthoornkerk

pagina 32

Deze nieuwsbrief is geheel FSC-gecertificeerd geproduceerd

Peter Prins is historicus en werkzaam bij Stadsherstel

Carin Roest Is als coördinator werkzaam voor de Vrienden van Stadsherstel

Remco Vermeulen is projectmedewerker bij Stadsherstel

Gerard Zonneveld Restauratie OudNico

pagina 38

Is als projectleider werkzaam bij de afdeling Beheer van Stadsherstel

nieuwsbrief Nummer 73 December 2011

Recommend Documents