Nieuwsbrief IPSA. Need to remembers, een geslaagde test

Nieuwsbrief IPSA Driemaandelijks – nr. 41

IPSA: Back to basics Druk, druk, druk. Haasten, haasten, haasten. Nog snel even iets afmaken. Ping, een mail. Tring, de telefoon… Er heerst een gezellige drukte op het kantoor van IPSA. Ik arriveer op een donderdag ochtend in het hartje van Brussel. Doel van vandaag is om deze organisatie beter te leren kennen en de mensen achter de schermen een gezicht te geven. Off we go – IPSA: back to basics!

Sinds de invoering van de verplichte bijscholingen is hun dagelijkse werking nog belangrijker dan ooit tevoren, en de druk nog hoger. Samen zorgen ze voor kwaliteitsvolle, onafhankelijke en apotheekgerichte bijscholingen – een niet te onderschatten uitdaging.

2002 - Het jaar toen alles begon: IPSA werd in 2002 in het leven geroepen door drie organisaties, elk op zijn manier actief op het gebied van bijscholing voor apothekers. Om komaf te maken met de ‘eilandjes mentaliteit’ besloten ze om één grote organisatie, IPSA, op te richten. Door de jaren heen groeide IPSA uit tot een heuse vzw die tot op de dag van vandaag, naast de ‘zichtbare’ medewerkers, talrijke vrijwilligers en helpende handen achter de schermen kent.

>> vervolg op pagina 02

Inhoud

1 2-3 4-6 7

IPSA: back tot basics IPSA: back tot basics (vervolg) Need to remembers, een geslaagde test Wist je dat...

IPSA-NIEUWSBRIEF, KONTAKTTIJDSCHRIFT nr.41, 2015 Verschijnt 4x per jaar Redactiesecretariaat: Instituut voor Permanente Studie voor Apothekers (IPSAvzw) Archimedesstraat 61, 1000 Brussel Tel 02/219.00.39 – Fax 02/219.00.49 E-mail: [email protected] Redactieraad: Dr. Apr. Koen VERBEKE, Apr. Ivo VAN DEN WIJNGAERT, Apr. Bieke POPELIER, Apr. Yannick PARISEL en Apr. Maurice MALFAIT.

IPSA_2498_news juni15.indd 1

Lay-out: www.ou-vert.be Druk: Rosseels Printing Company nv - Vaartstraat 74 – B3000 Leuven Tel.+32 16 23 60 01 Verantwoordelijke uitgever: Maurice MALFAIT, Havermarkt 25, 3500 Hasselt Abonnementsvoorwaarden: Deze nieuwsbrief wordt uitgegeven door IPSA vzw. Apothekers ontvangen deze nieuwsbrief uit hoofde van hun jaarlijkse werkingsbijdrage. Niets uit deze uitgave mag worden ver-

veelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Internet: www.ipsa.be

Afz: IPSA vzw - Archimedesstraat 61 - 1000 Brussel - afgiftekantoor 1099 Brussel X - P509094

Iedereen is aanwezig. Vijf vaste medewerkers telt de vereniging die instaat voor het organiseren van bijscholingen voor apothekers en assistenten. Twee secretariaatsmedewerkers, twee projectcoördinatoren en één directeur. Dat ze allemaal aanwezig zijn, is een uitzondering. De apothekers (drie van de vijf medewerkers) werken nog meerdere dagen per week in de apotheek – hierdoor behouden ze de feeling met de praktijk.

1/07/15 10:23

>> vervolg van pagina 01

IPSA: Back to basics

02

Van idee naar les: Het kloppend hart van de organisatie wordt gevormd door de Wetenschappelijke Raad, een groep vrijwilligers: geïnteresseerde apothekers en universiteitsmedewerkers. Zij bepalen de onderwerpen en de invulling van de verschillende bijscholingen. Samen brainstormen ze vier tot vijf keer per jaar over inhoud en vorm van de lessen. Na het bepalen van de onderwerpen voor het volgende seizoen, worden focusgroepen gevormd die elk thema tot in detail zullen uitwerken. Hiermee wenst men de toekomstige lesgevers een voldoende duidelijk beeld te geven over alle sub-onderwerpen die hierbij aan bod dienen te komen. Dit is vaak zoals dansen op een slappe koord: een goed evenwicht zoeken tussen wat de spreker wenst te vertellen en het publiek wenst te horen. Niet eenvoudig! Vanaf het moment dat de focusgroep tot een goed overzicht gekomen is van wat wel en wat niet verwacht wordt, neemt de projectcoördinator het werk volledig over en zorgt voor de contacten met de spreker en de verdere realisatie van de les. Samen met de secretariaatsmedewerkers worden geschikte zalen en sponsoring gezocht, materiaal en catering voorzien, … Elke bijscholing vormt hierdoor een evenement op zich inclusief talrijke helpende handen die zorgen voor de registratie, begeleiding van, …

Groot aanbod Naast het klassieke aanbod van vier tot vijf regulaire lessen per semester, is er een breed spectrum aan andere initiatieven. Zo ontstond, op vraag van enkele apothekers, de IPSA Masterclass. Deze behandeld gedurende een weekend of twee namiddagen één thema, zoals diabetes of antihypertensiva. Deze cursus overloopt de volledige farmacologie en farmacotherapie. Na afloop beheerst de apotheker opnieuw alle kennis in dit domein. APINTO (APothekers INTeractief Opleiden) sessies beogen een kleinschalige en praktijkgerichte aanpak, met casussen en discussies. In het najaar zal bijvoorbeeld een APINTO


0

over de DOAC’s uitgerold worden, een mooi initiatief gerealiseerd door apothekers van KAVA in samenwerking met universiteiten en farmaceutische firma’s. Door het initiatief van de APINTO’s kunnen de ontwikkelde DOAC tools over gans Vlaanderen verspreid worden. Belangrijk voor ons, maar ook en vooral voor de patiënt. Op het gebied van e-learning stond IPSA niet stil. Het platform Edupharma biedt apothekers de mogelijkheid om lessen via de computer te volgen en de nodige accreditatiepunten te behalen (weliswaar met een belangrijke numerieke beperking). Via IPSA hebben apothekers nu ook toegang tot CEBAM, een portaalsite met een groot aantal van de meest gerenommeerde databanken ter wereld.

5000? 5000! De organisatie telde in 2014 een spectaculaire stijging in hun ledenaantal. We zijn met meer dan 5000 , 5583 apothekers om exact te zijn, die lid zijn van IPSA. Reden hiervoor is uiteraard de invoering van het KB met betrekking tot de verplichte bijscholing. Wie voor de invoering reeds IPSA lessen volgde, werd ineens getuige van een ware stormvloed aan nieuwe deelnemers. Met alle gevolgen van dien. Leslokalen barstten uit hun voegen, deelnemers waren wanhopig op zoek naar parkeerruimte en/of zitplaatsen, lessen waren snel volzet, er was weinig interactie tussen lesgever en publiek, … Vele apothekers die dit lezen zullen ook wel ‘hun’ verhaal hebben sinds de invoering van het KB. Maar ook IPSA kent het zijne. Nieuwe en grotere leslokalen moesten gezocht worden, streaming naar andere lokalen werd onvermijdelijk, … Uit organisatorisch zichtpunt voor IPSA een ware een hindernis- of hordenloop om alles en iedereen tevreden te stellen en iedereen de mogelijkheid te bieden om aan bijscholingen te kunnen deelnemen. Dat de beperking van het aantal toegelaten e-learnings hierbij niet helpt, hoeft uiteraard niet nader besproken te worden.

1/07/15 10:23

03

De Piet Huysentruyt der apothekers! Dat menig apotheker zijn ongenoegen over het nieuwe systeem uit, is niet meer dan normaal en begrijpelijk. Via de evaluatieformulieren of telefonisch wordt het hart gelucht. In theorie zou moeten gestreefd worden naar een constructieve manier om met de nieuwe verplichtingen om te gaan, geen ‘ieder voor zich’ mentaliteit maar ‘samen werken aan’. Meningen zoals “Airco te hard”, “Had een beetje dorst toen ik toekwam” of “Harde stoelen” behoeven daarom ook geen enkel commentaar (of opvolging). “Ik kom naar IPSA om iets bij te leren, niet om tijd te verspillen. Jammer genoeg waren vele collega’s die niet aanwezig waren, beter af” leert IPSA niets, buiten dat de apotheker in kwestie kennelijk niet tevreden was. Gelukkig worden er ook positieve commentaren gegeven, zoals “Goede en duidelijke spreker”, “Nuttige tips” en zelfs “Proficiat, nog meer van deze lessen.” U gelooft het misschien niet, maar al onze commentaren en suggesties worden door de medewerkers van IPSA gelezen, door de Wetenschappelijke Raad besproken en mee in overweging genomen voor de komende lessen (indien relevant genoeg). Daarnaast vraagt elke spreker ook om op de hoogte gehouden te worden van de evaluaties. Een uitspraak zoals “Zeer enthousiaste spreker, maar wil alles te duidelijk brengen. Dit is niet de kleuterschool. De Piet Huysentruyt der apothekers” zal dus ook op het bureau belanden van menig specialist …. IPSA vraagt daarom ook met aandrang de evaluatieformulieren op een constructieve en professionele manier in te vullen. Enkel zo kan er samen gewerkt worden aan een scala van kwaliteitsvolle bijscholing die aan ieder zijn wensen voldoet.

Een blik vooruit De toekomst zit vol uitdagingen voor IPSA. Ze zijn sterk vragende partij om e-learnings gelijkwaardig te stellen met hoorcolleges. Hierdoor zullen apothekers beter in staat zijn om hun drukke (werk)agenda te combineren met de bijscholingsverwachtingen. IPSA streeft tevens naar het aanbieden van aparte e-learning pakketten (die los staan van de hoorcolleges) en een life-streaming van de lessen zodat deze in ‘real-time’ vanuit thuis gevolgd kunnen worden. Daarnaast zal het online platform van IPSA in een nieuw kleedje gegoten worden. Gebruiksvriendelijkheid vormt hierbij een prioriteit.

IPSA staat niet stil. Dat is duidelijk. En dat is goed. Voor ons, de apotheker, én de patiënt. Apr. Steffi CORNWELL


1/07/15 10:23

Need to remembers, e

04

0

Bent u in het voorjaar naar een IPSA-les geweest? Dan ontving u in de weken nadien mogelijks een mailtje met de belangrijkste tips uit die les. Na de vele positieve reacties die we mochten ontvangen, plannen we dit in het najaar te doen voor alle lessen waarop u aanwezig was. Hieronder vindt u een overzicht van alle ‘Need to remembers’ van onze voorjaarscyclus.

Farmaceutische zorg bij zwangere vrouwen Prof. Dr. T. Van Mieghem, Prof. Dr. K. Van Calsteren, Dr. E. Simoens 1. Bij vele typische kwalen als: nausea, braken, constipatie, hemorroïden, kuitkrampen is het belangrijk om veel water te drinken. 2. Agyrax® kan bij hevig braken ook vaginaal ingebracht worden. 3. Verkies antacida zonder calcium omwille van ‘milkalkali’ syndroom. Indien onvoldoende: ranitidine 150 à 300 mg per dag. 4. Bij rugpijn, bandenpijn en bekkenpijn is advies rond beweging en houding van belang, eventueel kine aanraden. 5. Bij pijn, nooit NSAID meegeven: risico op spontane abortus bij het begin van de zwangerschap. Op het einde van de zwangerschap: risico op nierinsufficiëntie en/of hartfalen bij de foetus of pasgeborene. 6. Er zijn GEEN veilige geneesmiddelen; alleen veilige gebruikers! Paracetamol is voor de zwangere vrouw de eerste keuze pijnstiller maar ook de meest frequent overgedoseerde medicatie. 7. Een zwangere vrouw die voor de zwangerschap reeds onder medicatie staat, kan beter haar medicatie doornemen ipv te stoppen. Een aanpassing kan nodig zijn.


8. Bij verkoudheden: spoelen met hypertoon water. Oxymetazoline mag sporadisch gebruikt worden: enkel ’s avonds gedurende 1 week. Keeltablet met lidocaïne is OK. 9. Bij onzekerheid over het gebruik van een geneesmiddel tijdens de zwangerschap- en de borstvoedingsperiode kan je verschillende websites raadplegen: - www.lareb.nl - Cybele (KULeuven) - www.motherisk.org 10. Site van de Vlaamse overheid over gezond zwanger worden: www.gezondzwangerworden.be 11. Vitamines: effect foliumzuur en ijzer zijn bewezen.

Foliumzuur: 400µg/d bij laag risico op spina bifida,

4mg/d bij hoog risico (bij diabetes of anti-epileptica).

IJzer: 25% van de zwangere vrouwen heeft een tekort aan Fe. Normale dosis: 60mg/d.

IJzer kan constiperen.

12. Boostrix® vaccin moet aan hele familie gegeven worden die voor de baby gaat zorgen, bij zwangere vrouw best tussen de 24-32 weken. Antistoffen worden ook door placenta aangemaakt en blijven voor de baby gedurende 6 à 8 weken actief. Dit zorgt voor immuniteit van de baby gedurende de eerste levensweken.

1/07/15 10:23

s, een geslaagde test

05

Geneesmiddelen op kindermaat

Kinderziekten

Prof. Dr. K. Allegaert

Prof. Dr. M. Wojciechowski, Prof. Dr. T. Boiy

1. Op www.kinderformularium.nl en www.farmacotherapeutischkompas.nl kan men heel nuttige en degelijke informatie terugvinden m.b.t. correcte doseringen volgens indicatie en leeftijd.

1. Acetylsalicylzuur bij virale aandoeningen: afgeraden bij kinderen omwille van het syndroom van Reye.

2. Niet enkel het actief bestanddeel zorgt voor nevenwerkingen, ook het gebruikte excipiëns kan een belangrijke rol spelen. Zo is bijvoorbeeld de hoeveelheid ethanol in Ferricure® (bij inname door een zwangere vrouw) bij de baby equivalent aan ongeveer 1 pintje per dag. 3. Adolescenten zien er vaak fysiek volwassen uit. Doordat de hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn, kunnen nevenwerkingen van geneesmiddelen echter ernstiger zijn. Zo is er kort na de opstart van antidepressiva een meer uitgesproken stijging in suïcide bij adolescenten in vergelijking met volwassenen. 4. Er bestaat niet echt een vuistregel voor baby’s die last hebben van reflux en tegelijkertijd geneesmiddelen gebruiken. Algemeen is men geneigd om de dosis antibiotica eerder opnieuw toe te dienen, terwijl men analgetica en/of antipyretica beter niet herhaalt. 5. Inhalatietherapie kan slechts effectief zijn indien de juiste techniek wordt gebruikt. Algemeen is de dispositie bij gebruik van spacer met voorzetkamer beter dan bij aërosoltherapie. Daarenboven gaat bij aërosoltherapie bij huilen ongeveer 1/3e van de longdispositie verloren. 6. Protectis pediatric® druppels bevatten reeds vitamine D. Indien het kind tegelijkertijd nog gebruik maakt van D-cure® dient dit tijdelijk stopgezet te worden. 7. Bij behandeling van pijn dient men bij voorkeur paracetamol peroraal toe (en dus niet rectaal), omdat hiermee hogere plasmapiekconcentraties kunnen worden bereikt en deze bovendien ook langer aangehouden worden. 8. Baby’s bestaan voor 80% uit water en hebben dus proportioneel een groter distributievolume dan volwassen. Zeker voor wateroplosbare geneesmiddelen (zoals bijvoorbeeld paracetamol) moet er dus soms net hoger gedoseerd worden. 9. De snelheid van afbraak van codeïne is sterk afhankelijk van genetische karakteristieken. Bij de ‘ultra rapid CYP2D6 metabolizers’ wordt codeïne snel en massaal omgezet in morfine, de ‘slow CYP2D6 metabolizers’ zetten codeïne quasi niet om. Er is vnl. een ernstig risico voor baby’s die borstvoeding krijgen van een ultra snel metaboliserende moeder. 10. Bij premature baby’s of kinderen met nierinsufficiëntie vermindert de nierklaring door toediening van een NSAID zoals ibuprofen met maar liefst 20%. Mogelijks resulteert dit bij deze kinderen in dialyse. 11. De toediening van ibuprofen bij varicella resulteert in een hoger risico op een bacteriële subcutane infectie. Beter is dus om zich te beperken tot lokale jeukstilling.

2. Medicatie-geïnduceerde hoofdpijn is één van de 3 hoofdoorzaken van hoofdpijn bij kinderen. Bevraag het medicatiegebruik wanneer de ouders meermaals om pijnstilling komen voor hoofdpijn bij hun kind. 3. Antipyretica hebben geen preventief effect op koortsstuipen, koortsstuipen bij kinderen < 6 maand of > dan 6 jaar: best meteen doorverwijzen naar kinderneuroloog. 4. Pijnbestrijding: paracetamol 1ste keuze. Start met oplaaddosis van 30mg/kg (PO) en schakel daarna over naar 15mg/kg om de 4 – 6 u. 5. Koortsbestrijding: paracetamol 1ste keuze. Hanteer een dosis van 15mg/kg om de 4 – 6 u, zonder oplaaddosis. (Alternerend) combineren met ibuprofen geeft mogelijk een synergetisch effect op de koorts. Fysisch afkoelen is niet nodig. 6. Bij gebruik van ibuprofen als pijnstiller of koortsremmer maakt men (in geval van pijn) gebruik van een oplaaddosis van 15 – 20 mg/kg. Daarna schakelt men over naar 10 mg/kg om de 4 – 6 u waarbij men nooit 40 mg/kg/dag toedient! 7. De meest gevaarlijke kiemen die otitis veroorzaken zijn de pneumokokken. Deze zijn resistent aan lage dosissen amoxicilline en een combinatie met clavulaanzuur is hier niet zinvol. Men zal amoxicilline daarom hoog doseren (75 – 100 mg/kg/ dag). 8. Pseudokroep gaat men behandelen met een eenmalige verneveling met 2mg budesonide. De gebruikte dosis is hoger dan bij de astma-behandeling omdat vooral het vasoconstrictorisch effect ter hoogte van de mucosa in de luchtwegen wenselijk is. 9. Handhygiëne is de belangrijkste preventieve maatregel ter voorkoming van RSV. Het RSV-virus overleeft tot 7 uren op een voorwerp en een kind met RSV blijft 9 à 10 dagen besmettelijk. 10. Kinderen < 6 maand met RSV-virus worden steeds opgenomen wegens het hoge risico op apnoe. De ademstilstand kan bij deze zo lang aanhouden dat het hart stopt met slaan. 11. Kinkhoest is terug in opmars. Vooral het paroxysmaal stadium is goed herkenbaar als een opeenvolging van hevige hoeststoten gevolg door een gierende inspiratie. Bij neonati en jonge kinderen is er een hoge risico op verwikkelingen (zeker bij nietgevaccineerden). Er dient zo snel mogelijk doorverwezen te worden gezien een behandeling met antibiotica (macroliden) enkel zinvol is in het eerste stadium. 12. Niemand is blijvend immuun na het doormaken van kinkhoest of zelf na vaccinatie. Een herhalingsvaccin is dus in beide gevallen noodzakelijk!

12. Om falen van antibiotica-therapie te voorkomen is het van cruciaal belang dat antibiotica voldoende frequent (liefst minimum 3 tot 4 keer per dag) en voldoende hoog gedoseerd worden toegediend.


1/07/15 10:23

Need to remembers, een geslaagde test

06

Aandachtsstoornissen bij kinderen

Gastro – intestinale aandoeningen bij kinderen

Dr. P. Emmery

Prof. Apr. K. Boussery

1. Het niet behandelen van ADHD geeft soms meer negatieve gevolgen voor het kind, dan de neveneffecten van de voorgeschreven medicatie. Zonder behandeling krijgen deze kinderen vaak negatieve opmerkingen en feedback, wat na een tijd voor een laag zelfbeeld zorgt.

1. De symptomen van GERD (Gastroesophageal reflux disease) zijn vergelijkbaar met koemelkeiwitallergie; vooraleer maagzuur remmende medicatie te geven, eerst koemelkvrij dieet proberen; extensief hydrolysaat voor flesvoeding en koemelkvrij dieet voor moeder bij borstvoeding.

2. Medicatie starten: - NIET bij lichte tot matige problemen. - Eerste keuze: methylfenidaat. - Tweede keuze: dexamfetamine 0,5mg/kg/d.(magistrale vorm) - Beste resultaten: medicatie + ondersteunende behandeling. Lagere dosis medicatie nodig en minder neveneffecten! - Kortwerkende vorm met als dosis 1mg/kg/d (4u durende werking) in 3 giften: 8u – 12u – 16u gedurende 4 weken, dan eventueel opbouwen; zo zijn er minder nevenwerkingen. Nadien mogelijk om over te schakelen naar retard vormen, voor het gemak en de psychologie van het kind. (op school niet zichtbaar dat er een ‘pilletje’ genomen moet worden)

2. H2-antihistaminicum (vb. ranitidine) is minder effectief dan ppi (vb. omeprazole), maar makkelijker toe te dienen want geen timing tov de maaltijd (ppi: 15 min voor ontbijt) en minder rebound effect dan ppi.

3. Er zijn 5 merken methylfenidaat met 3 mogelijke werkingsduren, waardoor verschillende verdelingen doorheen de dag mogelijk zijn: - Rilatine®, Medikinet®: 4u durend - Medikinet Ret®, Equasym XR®: 8 uur durend - Rilatine MR®, Concerta®, Methylfenidaat Sandoz®: 12 uur durend 4. Meeste nevenwerkingen: 60% heeft verminderde eetlust, hoofd en maagklachten zijn meestal van voorbijgaande aard, dysforie kan soms jaren later optreden. Bij twijfel wordt er een dubbelblind studie gedaan.

3. Zantac® drank bevat 8% alcohol: dosering van 300mg/d komt overeen met 1,6g alcohol = 32ml bier of 13ml wijn. 4. Steeds vermelden dat maagzuurremmers niet de reflux zelf behandelen, alleen het maagzuur wordt minder zuur: de maaginhoud kan dus nog steeds omhoog komen in de slokdarm! 5. Van venkel is nooit bewezen dat deze een kalmerende werking heeft op de darmen: geeft ook neurologische problemen bij overdosering en er bestaat het gevaar dat baby te veel venkelthee drinkt en niet meer voldoende melk wat een gevaar voor de groei betekent. 6. Belladonna remt de darmbeweging, waardoor minder krampen optreden, maar geeft ernstige constipatie door de anticholinergische werking. Hierover zijn weinig studies terug te vinden. 7. ORS heeft een slechte smaak, toch mag er NIETS aan toegevoegd (limonade, siroop, suiker) worden wegens risico op wijziging van de osmolariteit, waardoor de diarree nog zou kunnen verergeren. Toedienen van ORS gebeurt met vb. 2 koffielepeltjes voor elke voeding om te vermijden dat de voeding niet genomen wordt.

8. Concerta® capsule wordt integraal uitgescheiden… maar de actieve stoffen werden uiteraard opgenomen.

8. Peuterdiarree typisch bij kinderen tussen 1 en 4 jaar door verstoorde darmmotiliteit; de transit door het gastro-intestinaal systeem is te snel. Komt vaak voor bij kinderen die veel appelsap drinken, dat veel fructose en gefermenteerde vezels bevat. Aanpassing van de voeding om transit te vertragen: de 4 v’s: • Meer vetstoffen • Meer vezels • Minder vocht • Minder vruchtensappen (voornamelijk appelsap)

9. Atomoxetine (Strattera®) heeft 24 uren werking: moet opgebouwd worden en eventueel ook weer afgebouwd, nevenwerkingen geeft meer suïcidale gedachten.

9. Bij obstipatie is de eerste keuze lactulose op korte termijn: 5 à 10 ml/d voor kinderen tot 6j, 15 à 20 ml tot 14 jaar. Macrogol op korte termijn: 0,26 à 0,84g/kg/d

10. Omega 3/6 kan een alternatief zijn bij het niet willen innemen van andere medicatie. Verhoudingen moeten wel correct zijn. Evidentie is momenteel beperkt, maar wel een reeds voorzichtig positief resultaat.

10. Medicamenteuze behandeling van reisziekte met H2 antihistaminica is bestudeerd en werkzaam, maar heeft als neveneffect sedatie, bespreken met de ouders. Behandeling met gember is minder bestudeerd.

5. Inslaapproblemen komen door het rebound effect, kan vermeden worden door de inname-momenten te verplaatsen naar een later tijdstip. Methylfenidaat is niet verslavend. 6. Recente studies (Pediatrics, sept 2014) geven aan dat er geen groeivertraging is door inname van methylfenidaat. 7. Na verloop van tijd (2 à 3 jaar) kan toch gewenning optreden, voldoende om de dosis dan aan te passen.

11. ADHD is persisterend, niet vanzelfsprekend om ‘eruit te groeien’; 70% van de volwassenen, die als kind ADHD hadden vertonen nog 50% van de ADHD symptomen. 12. Risperidone gegeven voor andere gedragsstoornissen: aanraden om regelmatig een bloedafname te doen wegens gevaar voor hypercholesterolemie en verhoogde bloedsuikerspiegel.


1/07/15 10:23

0

07

wist je dat... IPSA in het najaar een cursus EHBO organiseert op een 4-tal locaties. Naast de praktische tips bij eerste hulp, leert u reanimeren via de klassieke hartmassage en via de defibrillator. De inschrijvingen zullen beperkt zijn, maar bij grote interesse plannen wij de cursus in de toekomst te herhalen.

DE APOTHEKER: EEN ONMISBARE SCHAKEL IN DE BEHANDELING VAN ATOPISCH ECZEEM.

nodigt u uit voor de

ATOPIC DERMATITIS DAY 17 oktober 2015

De Montil, Moortelstraat 8, 1790 Affligem 14.30u - 17.30u - Seminarie In samenwerking met

Onder auspiciën van

Inschrijven kan via e-mail naar [email protected]. Dit seminarie is gratis en hiervoor werd accreditatie aangevraagd.


1/07/15 10:23


1/07/15 10:23

Nieuwsbrief IPSA. Need to remembers, een geslaagde test

Recommend Documents