NIEUWSBRIEF AUGUSTUS 2013

www.gezondverstandavonden.nl

NIEUWSBRIEF AUGUSTUS 2013 Inhoud: Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

Derde jaargang, nummer 8 Maart 2013 1 4 4 5 5 6 6 6 7 12 13 13 14 14 15 16 17 17 18 20 21 24 26

W

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

Wandelingen, lezingen, Winsum en nog meer… Flessenrek weer helemaal hip! Quote Zelfzorg-tip van Andrea Bleeker Wilde woensdag Facebook Mango en ananas in witte wijn GoedLevenFair, zondag 1 september locatie Nederweert Workshop kokkerellen met eetbare gewassen, als aanvulling op de maaltijd… Humorenleer Zelf mayonaise maken… Beurs Gaaf Groen in Alkmaar... Kruidenboter met munt… Zelf wasmiddel maken… Medische Thermografie kan vanaf september ook in Julianadorp Stichting Gezond Verstand Avonden Vinaigrette met citroen en kruiden De Gezond Verstand Middag in Schoten (België) Waterkefir Wie o wie? Bloempatronen en Fibonacci reeksen Colofon Enkele data...

andelingen, lezingen, Winsum en nog meer…

Augustus 2013, we lopen alweer richting september, de maand waarin weer allerlei activiteiten van start gaan. De locaties van de Gezond Verstand Avonden laten dan ook weer van zich horen. Hier en daar waren enkele activiteiten in de zomermaanden maar het overgrote deel gaat weer fris het nieuwe seizoen in met een eerste avond of middag in september. In Alkmaar zijn we doorgegaan op de locatie die op de eerste zondagmiddag van de maand draait, 7 juli en 4 augustus. Het verslag met de recepten van 7 juli staat in de nieuwsbrief van juli en op de site onder de knop ‘reacties’. Deze maand staat het verslag van 4 augustus in deze editie en eveneens op de site. In de provincie Zeeland komt een locatie en het is de bedoeling ook in Drenthe te starten. Als dit een feit is dan kunnen we zeggen dat we overal aanwezig zijn behalve in de polders. 1

We gaan de goede kant op.. ;-) Een bijzondere gewaarwording is, dat er, naast dat er in het zuiden de meeste locaties zijn, nu ook de meeste reacties wederom uit Limburg komen op mijn oproep om je op te geven als je activiteiten wilt ondernemen met de eetbare gewassen als thema. We vormen dan groepjes door het land heen verspreid, drie of vier, maar voor Nederweert, wat de locatie zal worden voor het zuiden, kunnen we eerdaags gaan plannen want het is verbazend hoeveel reacties er uit die regio zijn gekomen, tot uit Heerlen aan toe. Verderop in deze nieuwsbrief komen we hierop terug. Gaaf Groen is de naam van een nieuw evenement dat op zondag 8 september zal plaats vinden in Alkmaar. Daar zullen wij ook te vinden zijn want in eigen regio doen we graag mee. Een week later op zondag 15 september staat het volgende evenement in onze agenda, namelijk de Frontier Gezondheidsdag in Amsterdam. Op beide evenementen bieden we de boeken over eetbare gewassen te koop aan en de ansichtkaarten waarvan de opbrengst ten behoeve komt van Stichting Gezond Verstand Avonden. Op beide evenementen kun je de ansichtkaarten ook per stuk kopen voor 2 euro. Set van 10 stuks assorti is 15 euro. Zaterdag 24 augustus vullen we een middag in Siegerswoude in de provincie Friesland, op de net nieuwe locatie binnen ons concept. Ida de Vries is als locatiehoudster afgelopen voorjaar van start gegaan en deze middag verzorgen we een PowerPoint presentatie, gaan we buiten in de omgeving kijken wat er zoals groeit en bloeit wat eetbaar is en onze maaltijden kan vervolmaken. Woensdag 28 augustus noemen we ‘Nationale Wilde Woensdag’. De term Wilde Woensdag is bedoeld om een moment in de week stil te staan bij dat wat eetbaar is en vrij om je heen groeit in de vrije natuur en/of eigen tuin. Het onderwerp hopen we zo meer als normaal te integreren. Deze woensdag, de 28ste, presenteren we met diverse deelnemers een dagdeel dat gewijd is aan dit onderwerp. Diverse activiteiten staan op de agenda, op de site www.gezondverstandavonden.nl hebben we een extra subknop geplaatst, vóór de maand augustus, waar alles bij elkaar staat. Zelf zal ik een middag- en een avondwandeling verzorgen in Bergen NH, je hebt dus als je interesse hebt een keuze. Je bepaalt zelf de prijs: 10 of 15 euro aan de hand van welk boek je kiest of een pakje ansichtkaarten. We ruilen dus, jij betaalt, krijgt een boek naar keuze en de wandeling is extra. Dit is voorlopig tevens de laatste kans. Gezien het feit dat onze agenda aardig gevuld is, we op zaterdag 7 september in Schoten net boven Antwerpen zijn, de zondag in hetzelfde weekend in Alkmaar, een week later in Amsterdam, het dan alweer half september is en er nog veel meer activiteiten aandacht vragen heb ik besloten deze woensdag als afsluiting te gebruiken van het ‘wandelseizoen’ langs eetbare gewassen hier in Bergen. Op zaterdag 28 september ben ik uitgenodigd naar 2

Texel te komen voor de PowerPoint en een wandeling. De gegevens hierover volgen nog, maar dit is echt de laatste wandeling voor dit seizoen. Persoonlijk ga ik mij nu richten op alle belangstellenden die samen willen komen, zelf willen gaan wandelen, kokkerellen en/of lezingen willen gaan geven. Op deze wijze creëren we voor de locaties van de GVA ook meerdere contacten die dit kunnen verzorgen. Eerdaags verschijnt het vierde boekje in de rij van de ‘Nooit geweten…’serie. De titel zal zijn: Nooit geweten dat je duizendblad kan eten Naast duizendblad staan er uiteraard meerdere planten in dit deeltje en zij zijn allemaal voorzien van natuurlijke tips en/of recepten. In Schoten presenteren we dit boekje op 7 september. Vanuit de locatie Winsum in Groningen kreeg ik afgelopen week zeer positieve geluiden. Deze locatie met Jolanda Roggeveld als locatiehoudster draait nu tweemaal in de maand. Eenmaal de GVA- avonden, soms een middag, zoals op elke locatie het geval is, met elke keer een ander thema. De andere avond vult Mike Donkers in; is er steeds een ander thema en onze voeding en gezondheid staan centraal. De naam van deze avond luidt: KRACHT van KENNIS… De volgende keer zal Janet Frieling haar medewerking verlenen door te gaan kokkerellen. Janet is een collega van mij in ‘het wilde groen’, samen hebben we twee jaar geleden ook twee heerlijke dagen beleefd in Hauwerzijl, zijn we naar het wad geweest, hebben we van alles gemaakt en kon ik naar hartenlust fotograferen. Tot nu toe staat er in elk ‘Nooit geweten…’ boekje wel een recept dat gemaakt is tijdens deze twee dagen. In de komende versie ook weer, een recept bij - hoe toepasselijk - het duizendblad. Janet en Mike leveren dus hun bijdrage aan de volgende extra avond in Winsum. Dit zijn leuke geluiden vanuit het 'hoge noorden'; Winsum is tot op heden de enige locatie in Groningen en wie daar in de omgeving denkt… hmmm, klinkt leuk, dit zou ik ook wel willen, mail mij en je krijgt de uitleg hoe we locaties helpen starten en hoe een en ander in zijn werk gaat. Overigens geldt dit voor het hele land. Denk niet als er een of twee locaties in je eigen provincie zijn dat dit voldoende is, want allen trekken hun eigen publiek aan en het is heel praktisch om op kortere afstand een locatie te kunnen bezoeken; dan creëer je een saamhorigheid, een maandelijks terugkomen van velen wat weer helpt in het delen van kennis. Want aan elkaar doorgeven waar je wat in eigen omgeving kunt bemachtigen werkt positief. Wat ook als zeer positief ervaren wordt is het feit dat je gelijkgestemden uit je eigen omgeving ontmoet en er zo ook al heel wat vriendschappen zijn ontstaan. Locatie Nederweert begint het seizoen ook goed. Petra heeft met Hinka en Bert een fair georganiseerd, beetje groter in aanpak dan oorspronkelijk het eerste idee was... waar ken ik dat toch van? ;-) 3

Maar zondag 1 september is het erf van de familie Wilmsen het decor van een nieuw evenement met een eigen website en de burgemeester zal deze dag openen. Verderop in deze nieuwsbrief meer informatie. Graag wens ik allen weer veel mooie, waardevolle momenten toe op een locatie in je eigen omgeving of op diverse die je door het land heen bezoeken gaat. Dat is informatie die ik weer heb want ik weet dat diversen onder jullie daar naar toe gaan waar ze bij willen zijn. In Alkmaar op mijn eigen locaties merk ik dat regelmatig. Uit het midden van het land, uit het noorden, het zuiden, overal kan men vandaan komen. Fijn gevoel dat we met de GVA blijkbaar met elkaar toch het nodige neerzetten en daarom wens ik tevens alle locatiehouders veel mooie ervaringen toe dit nieuwe seizoen. Anneke

F



lessenrek weer helemaal hip!

Heb je nog een flessenrek? Zet daar glazen potjes in waar je water in doet voordat je op pad gaat om het een en ander te oogsten voor je maaltijd. Geen energieverlies bij de planten en thuis gekomen kun je het rek even parkeren als er iets tussen komt, of je voorbereidingen duren net even te lang om alles op het aanrecht droog te laten liggen. Zeker tijdens warme dagen zullen vers geplukte gewassen snel verleppen en we zijn niet allemaal bij machte om op het meest gunstige tijdstip te oogsten, namelijk vroeg in de ochtend. We moeten roeien met de riemen die we hebben en voor alles is een oplossing! Dit rek kocht ik woensdag 10 juli in Nederweert, bij Stichting Goede Doelen Winkel, voor het kapitale bedrag van wel 1 euro. Thuisgekomen kon ik uit mijn gespaarde glazen potjesvoorraad zes dezelfde glazen potjes pakken en het resultaat is nu een 'trendy rek' Nooit geweten dat ik zo blij kon zijn met een flessenrek.

 Quote: Ofwel schrijf iets wat waard is om te lezen, of doe iets wat waard is om over geschreven te worden Benjamin Franklin 4

Z

elfzorg-tip van Andrea Bleeker Houd je vocht vast? Guldenroede...

Guldenroede wordt al eeuwenlang gebruikt als dé natuurlijke vochtafdrijver en ontzuurder. De plant groeit nu volop in het wild, maar verwar hem niet met Jacobs Kruiskruid (=giftig!). Gedroogd blad is verkrijgbaar bij elke drogist (onder de Latijnse naam Solidago). Je kunt thee zetten van het blad en van de bloemen. Er zit weinig smaak aan, meng eventueel met munt of andere thee. Drink maximaal 3 weken lang een liter van deze thee per dag en stop dan zodat je lichaam er niet afhankelijk van wordt. Eventueel ga je na een stop-week thee drinken van een ander vochtafdrijvend of ontzurend kruid als de klacht nog niet over is. (P.S. een enkeling krijgt door het drinken van Solidagothee last van verstopping. Halveer dan de hoeveelheid thee die je drinkt of combineer het bijvoorbeeld met brandnetels die een laxerende werking hebben.) Gebruik wel altijd je gezonde verstand. Zelfzorg-tips zijn bedoeld voor kleine ongemakken. Laat je uiteraard begeleiden door een (natuur)arts als je klachten ernstig zijn.

W

 ilde woensdag

28 augustus is het zo ver: Nationale Wilde Woensdag! We hebben hier al eerder over geschreven: Nationale Wilde Woensdag is bedoeld om de 'wilde, eetbare bloemen en planten' die een gezonde, energierijke aanvulling kunnen zijn op je dagelijkse eetpatroon, onder de aandacht te brengen. Hiervoor hebben zich al een aantal collega's opgegeven, die op allerlei manieren een steentje gaan bijdragen, maar er kunnen er nog meer bij. Wellicht volgend jaar? Kijk even op: http://www.gezondverstandavonden.nl/pagina35.html.

 5

F

acebook We hebben een aantal interessante Facebookpagina’s om te bezoeken:

Anneke Bleeker Wilde Woensdag Gezond Verstand middag in Kasteel Schoten Gezond Verstand Avonden Stichting Gezond Verstand Avonden

Help, er zit een pastinaak in mijn soep Gezond Verstand Avonden en Orgaandonatie Verontruste Moeders Gezond Verstand in Noord-Holland Chemo?. Of kan ik zélf kiezen?

(Elke dag natuurlijke tips op diverse pagina’s met recepten). Website (met o.a. de AGENDA voor de lezingen op locatie): www.gezondverstandavonden.nl

M

 ango en ananas in witte wijn

Verdeeld over twee weckpotten van 1 liter ging hier exact het volgende in: Een flinke ananas, twee middelgrote mango's, paar takjes tijm, paar takjes rozemarijn en bijna 1 liter witte wijn. Alles uiteraard biologisch. De ananas en mango na het schoonmaken in blokjes snijden, door elkaar mengen en over de twee glazen potten verdelen. Takjes kruiden er met zorg insteken en het geheel vullen met witte wijn. Twee dagen laten staan en dan kun je deze heerlijke vruchten serveren, puur, met slagroom, ijs of... er is vast meer te bedenken.

G

 oedLevenFair, zondag 1 september locatie Nederweert

Zondag 1 september van 11.00 – 17.00 uur zal voor de eerste keer op de locatie Nederweert de GoedLevenFair plaats vinden. We hebben hard gewerkt aan een zéér gevarieerd programma en dit willen we jullie dan ook niet onthouden. Wat kunnen we zoal verwachten? We bieden via een stand met een aantal locatiehouders informatie aan over de Gezond Verstand Activiteiten; Berbie Vleeshouwers zal de Stichting Gezond Verstand Avonden vertegenwoordigen en biedt van alles aan voor de verkoop om hiermee de Stichting GVA te ondersteunen. Er worden 2 vliesdoeken, geheel gemaakt van Natuurlijke Materialen, aangeboden. Deze zullen door de meest biedende mee naar huis mogen… echt schitterend… 6

Natuurlijk mag u nog véél meer verwachten: Gezonde Voeding, Creativiteit, Live Muziek, BiodanzA, Massage, Spiritueel, Therapie, Kunst en Cultuur, Natuurlijk Beeld-Bouwen, Bloemsierkunst, Zelf bier maken, Geweldige Portugese pizza bakoven, Kinderactiviteiten, Coaching voor kinderen, informatie over diverse (nieuwe) Workshops en Lezingen bij Praktijk In Balans voor komend najaar. Ook aan de innerlijke mens zal worden gedacht. Alles biologische en natuurlijk zonder toevoegingen zoals het in het dagelijks leven ook zou moeten zijn. Aan de site wordt momenteel nog flink gewerkt, hier zult u alle informatie vinden over de deelnemers aan de GoedLevenFair. Site: www.goedlevenfair.nl Aanvang: zondag 1 september Tijd: 11.00 – 17.00 uur Kosten: € 5,00 per persoon, kinderen gratis! Adres: Petra Wilmsen Gerrisstraat 2 6031NT Nederweert Vragen? Tel: 0495-625902 of 06-20928938 Mail: [email protected] Hartelijke groeten namens de organisatie en graag tot zondag 1 september! Bert, Hinka en Petra Praktijk In Balans www.praktijkinbalans.nu

W

 orkshop kokkerellen met eetbare gewassen, als aanvulling op de maaltijd…

Alkmaar, 4 augustus 2013

De eerste zondagmiddag van de maand zijn we op de locatie in Alkmaar bij volkstuinencomplex ‘De Rekere’ te gast; de kantine is eens per maand een middag het domein voor de Gezond Verstand Middag en deze zomer besloten we juist op deze locatie door te gaan met als invulling: de eetbare gewassen om ons heen. Geen lezing maar een ‘doe-middag’.

7

Zondag 7 juli was de eerste keer op deze wijze, wat toen al heel gezellig verliep dus wij, Hanneke van der Goot en ikzelf, hadden er weer zin in. Hanneke had thuis ook weer van alles bij elkaar geraapt, net als ikzelf, want het is handig om meerdere snijplanken, messen en andere hulpmiddelen tot je beschikking te hebben als je met meerdere personen een maaltijd gaat bereiden. Irene Schotten, als ze kan altijd aanwezig tijdens de lezingen op de eerste zondagmiddag van de maand, kwam ons deze middag helpen, als ze er is helpt ze altijd en met z’n drietjes hadden we alles onder controle toen de eerste deelnemers arriveerden. Ditmaal een nog grotere groep dan een maand eerder; helaas moesten we deze maand belangstellenden teleurstellen, de groep zou te groot worden en tot op het laatst, zaterdagavond en zondagochtend kwamen er nog mailtjes, maar de inkopen waren al gedaan. Dit is een andere activiteit dan een lezing, een persoon meer of minder is dan geen punt maar als je op 25 personen rekent en er komen er opeens nog wel 7 bij, loopt het scheef als je dat toelaat. Irene verwelkomde een ieder, men betaalde bij haar en Hanneke zorgde voor de thee. Allen werden verwelkomd met een kop verse watermuntthee. Men kwam ook nu weer uit alle windstreken, zo bleek al snel: Driebergen, Den Haag, Amsterdam, omgeving Hoorn, Friesland, kortom uit diverse delen van het land. Ook deze middag liepen we eerst langs diverse tuinen om eens te kijken wat er zoals groeit en bloeit wat we ook kunnen verwerken in onze maaltijden naast de welbekende groentesoorten. De sfeer op dit volkstuinencomplex is heerlijk, de bezoekers pikken dit ook op want regelmatig hoor je positieve reacties, bovendien werkte het weer ook nu weer enorm goed mee wat uiteraard alles bepalend is; met een regenbui sta je niet gezellig bij diverse tuinen stil om uitgebreid van alles te bespreken. Wat een mooie bloemen, er bloeide van alles en ook de zaden van diverse gewassen waren al prachtig zichtbaar zoals van de lavas, ook wel maggiplant genoemd. Terug bij de kantine had Irene die daar gebleven was, verse thee gezet en kannen met water op de tafeltjes buiten neer gezet. Allen konden 8

‘aanvallen’ en na verloop van tijd riep Hanneke mij tot de orde: aan de slag! Tja, als je diverse deelnemers vaker ontmoet dan raak je in gesprek… ;-) De taken moesten verdeeld worden. De opdracht was dat het niet uitmaakte wat iemand ging doen, actief of passief meedoen maar het was wel de bedoeling aan het eind van de middag gezamenlijk even gezellig te eten. We hadden te maken met een groep van 25 personen en samen kregen zij deze ‘opdracht’. Er moest soep gekookt worden, eieren gevuld, deze hadden wij al eerder op de dag gekookt. Vier soorten kruidenboters stonden ook op het menu, yoghurtsaus en sla wassen snijden en over diverse schalen verdelen en voorzien van eetbare bloemen. Ditmaal hadden we ook een extra activiteit, namelijk het inmaken van courgette met tomaten in zoetzuur en kruiden. Het leek ons wel een geslaagd idee deze mogelijkheid erbij te voegen en allen een potje mee te geven naar huis. Glazen potjes hadden we genoeg en ik had een hele voorraad, uiteraard biologische, tomaten en courgettes ingeslagen. Rozemarijn ook maar gekocht, mijn hele plant zou er anders aangaan. Gedroogde dille, azijn en oerzoet (dit is de onbewerkte rietsuiker, de gedroogde melasse). Irene heeft een tuin op dit volkstuinencomplex en zij had op zaterdag augurken geplukt en twaalf uren met zout bestrooid in een teiltje laten liggen. Dit is om het vocht uit de augurken te laten lopen. Wanneer je deze in schijfjes zou snijden kun je met twee uren volstaan. Er vormde zich een snijploeg voor het inmaken, een ploeg voor de wortelsoep, een aantal wilden de sla verzorgen, weer anderen gingen buiten zitten onder een parasol met de 60 eieren die gepeld en gevuld moesten worden, de dames die de kruidenboter gingen maken wilden de yoghurtsaus ook voor hun rekening nemen, kortom de taken waren snel verdeeld en eerst moesten allen de handen wassen. Ook deze middag bleek weer hoe leuk het is om met een groep samen te werken waarvan velen elkaar niet kennen maar er is al snel een saamhorigheid wat mede komt door dezelfde interesses, maar elke keer is het weer bijzonder om te ervaren hoe vloeiend alles verloopt. Dames en heren, van allerlei leeftijden; ook wij genieten dan. Irene was ook met een groepje naar haar tuin gegaan om nog wat te scoren, zoals bieslook, eetbare bloemen en we lieten ons verrassen met nog enkele verse heerlijkheden, zo van de tuin geplukt of uitgegraven. 9

Hieronder de recepten: Wortelsoep: Wortelen, uien, brandneteltoppen, Keltisch zeezout, diverse kruiden naar eigen idee. Wij gebruikten mosterdzaad, kerrie, witte peper en het kan zijn dat de soepmaaksters nog wat hebben toegevoegd naar eigen idee. De gesneden uien fruiten in royaal roomboter (of een ander vet, zoals kokosvet, ghee of reuzel). Keltisch zeezout erbij en de gedroogde kruiden kunnen tevens worden toegevoegd. De gewassen brandneteltoppen en wat water toevoegen en alles goed roeren. Daarna de in schijfjes gesneden wortels in de pan met water (net zoveel tot de wortels onder staan). Alles laten koken tot de wortels beetgaar zijn. Daarna ging de staafmixer er door en kun je water naar behoefte toevoegen. Wortelen binden nogal net zoals pompoensoep, dus meestal is het zaak nog wat toe te voegen maar dat kun je beter doen dan meteen royaal water in de pan te doen. Voor deze groep gebruikten we vier pakken wortelen en anderhalf netje uien voor deze soep. Gevulde eieren:

De gepelde eieren in de lengte doorsnijden en het eigeel in een schaal doen. Bij het eigeel olijfolie en mayonaise toevoegen en het geheel vermengen tot een smeuïge massa waar in dit geval Wadden kruidenzout, peper en gedroogde kruiden naar keuze werden toegevoegd. Als verse kruiden hadden we wilde marjolein (oregano) en de makers waren verder vrij om datgene toe te voegen wat past, bijvoorbeeld bieslook. De halve eitjes werden gevuld en daarna versierd.

Kruidenboter (vier soorten): Alle vier de soorten gedetailleerd weergeven gaat niet meer daar de dames zeer zelfstandig werkten en ik het niet allemaal heb kunnen volgen om het exact te verwoorden maar we hadden voor een variant verse pastinaakbloemen, voor een andere boter wilde marjolein (oregano), voor nummer drie de bloemblaadjes van afrikaantjes en van goudsbloemen maar er was ook watermunt verwerkt in een van de vier en dat was een groot succes. De boodschap is, dat je van alles kunt gebruiken voor een kruidenboter, eventueel aangevuld met Wadden kruidenzout, of fijn Keltisch zeezout en andere gedroogde kruiden. Enkele eetbare bloemen als decoratie doen het altijd goed.

10

Yoghurtknoflooksaus: Griekse yoghurt in een schaal schenken en vers citroensap, olijfolie, zout, peper en kruiden naar eigen idee toevoegen. Alles goed dooreen mengen. Verse kruiden, bijvoorbeeld bieslook maar ook andere soorten zijn geschikt om fijngesneden door de saus te roeren. Verse knoflook heel fijn gesneden mag niet ontbreken bij deze variant. Ingemaakte courgettes met tomaten: Benodigdheden: Azijn dat kan zijn inmaakazijn, appelazijn, wijnazijn, oerzoet, takjes rozemarijn, gedroogde of verse dille, glazen potjes (heel goed af gewassen in heet water met eventueel wat soda erbij). Wil je het geheel leuk afwerken dan gebruik je servetjes of stukjes stof, elastiekjes en eventueel raffia, een touwtje of een lintje. De courgettes en tomaten, uiteraard biologisch, eerst goed wassen en daarna in dunne plakjes snijden. De schone glazen potjes hiermee vullen, beetje gelijk verdelen. Ondertussen de azijn verwarmen met het oerzoet. Voor deze grote groep hadden wij zeven en een halve liter azijn in de pan gedaan waar ongeveer tweeënhalve zak oerzoet bij ging. Dit moet al roerend gaan koken zodat de suiker volledig oplost. In de potjes ging een takje rozemarijn en een theelepel gedroogde dille. Toen de pan azijn aan de kook was gebracht werden de potjes gevuld, de deksels er opgedraaid en de potjes moesten daarna een kwartier op hun kop staan. Daarna weer rechtop zetten en laten afkoelen. Voordat iedereen naar huis ging versierden we de potjes met een kwart servetje dat vast werd gezet met een elastiekje. In dit geval was dat genoeg, maar als je hier thuis rustig mee bezig bent staat het ook leuk daarna nog een lintje, wat raffia of stukje touw over het elastiekje heen te verwerken met een strik of stoere knoop. Wanneer je gebruikte theedoeken hebt met wat slijtageplekken kun je daar ook de goede stukjes uit knippen en gebruiken als afwerking over de deksels, theedoeken kunnen leuke patroontjes hebben passend bij deze keuken creativiteit. De aanwezigen kregen van ons het advies het potje geen maanden te bewaren want de omstandigheden zijn toch anders wanneer je met velen aan de slag bent gegaan of je werkt thuis rustig in je eigen omgeving. Door de grote hoeveelheid duurde het ook even langer voor de potjes gevuld waren met de hete azijn, thuis al werkend met kleinere hoeveelheden kun je veel accurater werken. Het ging even om het idee. 11

Het is leuk om dit zelf te verzorgen en zo hadden we met elkaar een welbestede middag. De tafels waren buiten in een kring geplaatst en als afsluiting aten we daar met elkaar. De opmerkingen waren positief over de soep, de eieren, de kruidenboters, de prachtige salades waar de yoghurtknoflooksaus bij paste en het enige wat we kant-en-klaar serveerden was het brood dat ik bij de natuurwinkel had gekocht. Verder was alles deze middag bereid. Graag dank ik alle aanwezigen voor de gezellige bijdrage, de fijne sfeer en de belangstelling. Mede dank namens Hanneke en Irene, wij hebben ook een gezellige middag mogen beleven. Anneke Bleeker Augustus 2013

H

 umorenleer

Al eerder heben wij melding gemaakt van deze zeer speciale Gezond Verstand Avond. We doen dit nogmaals! Je kunt je nu alvast opgeven: [email protected] De toegang is, net als tijdens de andere avonden, € 10,00! Een UNIEKE GELEGENHEID, voor deze prijs!!! Op vrijdagavond, 11 oktober 2013 – het is nog wel een poosje weg – gaan we in Wijkcentrum Overdie in Alkmaar, Ruusbroechof 97, een flink eind terug in de tijd. Jan Yperman, de 14e-eeuwse chirurgijn en schrijver (vertolkt door Hans Siebelink) verzorgt een avondvullend programma: De humorenleer - over de middeleeuwse geneeskunst

12

Over de middeleeuwen bestaan veel vooroordelen. De middeleeuwse geneeskunst was niet, zoals vaak wordt geschreven, primitief, maar gebaseerd op een diep doordachte theorie: De humorenleer.

Z

elf mayonaise maken…



Voor het maken van deze mayonaise is gebruik gemaakt van een staafmixer. De ingrediënten zijn aangepast aan 250 ml zonnebloemolie, dus wil je een grotere hoeveelheid maken, verdubbel dan alles. De zonnebloemolie doe je in een maatbeker, daarna 1 biologisch ei, zowel de dooier als het eiwit, toevoegen, en 1 á 2 eetlepels citroensap OF azijn, dit is een keuze, ik gebruikte citroensap en naar smaak zout en peper toevoegen. Zelf nam ik Wadden kruidenzout. Een theelepel honingmosterd maakte deze mayonaise compleet.

gelijkmatige massa ontstaat. Anneke Bleeker

B

Houd de staafmixer boven de bodem van de maatbeker. De staafmixer niet bewegen, alles vermengt zich automatisch en daarna de staafmixer van boven naar beneden heen en weer bewegen totdat er een mooie



eurs Gaaf Groen in Alkmaar...

Op zondag 8 september 2013 wordt de beurs GAAF GROEN gehouden in het Sportpaleis Alkmaar, Terborchlaan 200, 1816 LE ALKMAAR. De openingstijden zijn van 10.30 - 18.00 uur. Stichting Gezond Verstand Avonden is ook met een stand op deze beurs aanwezig en wij hopen je daar te kunnen begroeten. Voor lezers van deze Nieuwsbrief zijn kortingsbonnen beschikbaar, zie hieronder. Je mag zoveel kopietjes van deze bonnen maken als je wilt, dus 'hoort, zegt het voort'. Per persoon mag je één kortingsbon inleveren bij de kassa.

Deze bonnen vind je op pagina 21 van deze Nieuwsbrief, HELEMAAL ONDERAAN! Wil je meer weten over de locatie, de indrukwekkende lijst van exposanten etc.? Kijk op www.gaafgroen.nl

13

K

ruidenboter met munt…

Munt is een van de ingrediënten in deze kruidenboter. Daarnaast: jonge blaadjes van het zevenblad, daarvan viel ook weer wat te scoren, twee kleine plantjes veldkers (familie van de tuin- en waterkers), bloemblaadjes van afrikaantjes en goudsbloemen. Het groen ragfijn snijden, de bloemblaadjes los plukken en alles door biologische roomboter mengen. Wadden kruidenzout deden wij erbij ter ondersteuning. Als garnering kleine blaadjes munt en viooltjes voor ‘het oog wil ook wat’.

Z

 elf wasmiddel maken…

Dit recept heb ik via Petra Wilmsen, locatiehoudster van de locatie Nederweert. Zij is er al geruime tijd enthousiast over. Reden, om het ook eens te proberen: Benodigdheden:  40 gram huishoudzeep (De Traay citroen)  40 gram huishoudsoda  2½ liter water Extra noot: In plaats van zeep uit de natuurwinkel vermeldt het originele recept Sunlightzeep. Deze zeep ligt niet automatisch meer in elke supermarkt. Bestellen kan wel. Voor een lekker geurtje kun je etherische olie toevoegen, bijvoorbeeld:  Lavendel 20 druppels  Sandelwood 20 druppels  Geranium 10 druppels (Lavendel is rustgevend en geranium kan ondersteunend werken bij sombere buien). De basis maak je als volgt: De zeep fijn afschrapen met een scherp mesje of raspen. Neem een royale pan, handig als er 2½ liter in past. Doe de zeep in de pan met een halve liter water en breng al roerend aan de kook; de zeep moet opgelost zijn. Dan kan de soda erbij. Roer alles goed door elkaar. 14

Giet hier 2 liter kokend water bij, roer nog even goed door en laat de pan een nacht staan. Gebruik geen aluminium pan. De volgende dag is de zeep een stevige glibberige massa geworden en kun je deze in een bak opbergen. Persoonlijke noot: Naast een bak van 2,8 liter met afsluitbaar deksel om te schenken heb ik wat in een flesje gegoten om gemakkelijk te kunnen schenken. Het is een kleine moeite dit flesje steeds even te vullen. Gebruik: Schep of schenk een wasbolletje vol met het wasmiddel, dat je tussen het wasgoed in de trommel legt of schenk dit op je gevoel in het daarvoor bestemde vakje van de wasmachine. Wie gewend is wasverzachter te gebruiken kan volstaan met een scheutje schoonmaakazijn. Dit is stukken voordeliger dan de wasverzachters en het ontkalkt de wasmachine. De enigszins zure geur van de azijn verdwijnt zodra het wasgoed droog is. Deze manier van wasmiddel maken is qua ‘werk’ een fluitje van een cent, je hebt 2½ liter elke keer of je verdubbelt alles in verhouding voor grotere hoeveelheden. Wat zijn de kosten? Een kilozak zilversoda fijn kost € 1,79 Huishoudzeep citroen van De Traay, 2 blokjes van 100 gram in een doosje, kost € 1,85 Je haalt voor 25 keer 2½ liter maken uit de kilozak soda. De blokken zeep zijn voor 5 keer (wanneer je Pietje precies afweegt). Soda € 1,79 gedeeld door 25 = € 0,0716 Huishoudzeep € 1,85 gedeeld door 5 = € 0,37 Zo kost 2½ liter € 0,4416 cent plus het water en wat energie (gas/elektra). Deze prijzen zijn van augustus 2013. Dit wasmiddel is voor al je was te gebruiken, wit, gekleurd of donker. LET OP: De trommel in de wasmachine mag niet van aluminium zijn. Wie nog over een ouder type beschikt kan deze variant nog hebben, anders zijn ze van RVS, dat is goed. De soda heeft een verkeerde werking op aluminium. Veel wasplezier!

M

 edische Thermografie kan vanaf september ook in Julianadorp

Enige tijd geleden zijn wij (natuurgeneeskundig therapeuten Yvonne Riemens en Johanna Huiberts) overtuigd geraakt van de voordelen van Medische Thermografie.

15

Reumatische aandoening

Daarom hebben wij besloten om Meditherm bij ons uit te nodigen in de praktijk om de samenwerkingsmogelijkheden te bespreken. Er is een mooie stap gezet en zodoende wordt het mogelijk om na de zomervakantie thermografisch onderzoek te laten verrichten in de praktijk “Natuurgeneeskunde in Balans” te Julianadorp. Het is de praktijk van Yvonne Riemens-Rol (www.natuurgeneeskundeinbalans). Zij is bereikbaar via email [email protected]. Anand Badloe van Meditherm zal zelf naar Julianadorp komen om het onderzoek te verrichten.

Op 13 september zal er een informatieve Gezond Verstand Avond zijn over Medische Thermografie in Alkmaar, zie verderop in de nieuwsbrief.

S



tichting Gezond Verstand Avonden

In een vorige Nieuwsbrief berichtten wij dat de Stichting een feit was. We willen je daarom hernieuwd laten kennis maken met de Stichting en de doelstellingen: De stichting stelt zich ten doel: De Stichting Gezond Verstand Avonden wil een vooraanstaande rol vervullen waar het gaat om de verspreiding van informatie over het bereiken van een goede gezondheid, een gezonde economie, eerlijk en kwalitatief goed voedsel en alle gebieden die hieraan gelieerd zijn, een en ander in de ruimste zin van het woord. De stichting tracht haar doel te bereiken door: a. Het in stand houden en uitbreiden van het reeds bestaande netwerk van Gezond Verstand locaties in Nederland en het opzetten van nieuwe netwerken in andere Europese landen. b. Het in stand houden en uitbreiden van een sprekerspool, van waaruit, door de GVA locatiehouders, sprekers kunnen worden uitgenodigd, om op die locaties lezingen te verzorgen. c. Ondersteuning te verlenen aan locaties bij het opstarten en in stand houden van een locatie, een en ander in de ruimste zin van het woord. (Uit: de Statuten van de Stichting) Ieder die de Stichting financieel wil ondersteunen kan een bijdrage overmaken naar: Rekening nummer: ten name van:

19.76.35.458 bij de Triodosbank, A.C. Bleeker-Singor Stg GezondVerstandAvond – Bergen NH

 16

V

inaigrette met citroen en kruiden Vinaigrette is heerlijk als dressing over de sla. Je kunt dit heel eenvoudig zelf maken:

Zelf nam ik twee glazen potten van 500 ml. inhoud. In elke pot gingen twee theelepels fijne mosterd, fijn gesneden kruiden: munt, lavas (maggiplant) en rozemarijn. De rozemarijnblaadjes haal je van de hoofdstengel af en je snijdt alles fijn; na het snijden heb je totaal ongeveer twee eetlepels kruiden. Twee citroenen per pot uitpersen, het sap door de mosterd en de kruiden roeren. Kruiden, Waddenzout en witte peper toevoegen en als dit alles door elkaar geroerd is, de olijfolie toevoegen. Beide potten waren ongeveer voor tweederde deel van het totaal gevuld. Het deksel er goed op schroeven en daarna goed schudden. Koel bewaren; zo heb je een voorraadje. De kruiden kun je steeds aanpassen en in plaats van citroen kun je ook voor de verandering eens sinaasappels nemen.

D



e Gezond Verstand Middag in Schoten (België):

Vier keer per jaar zijn wij een hele zaterdagmiddag, van 12.00 tot 18.00 uur, in het Kasteel van Schoten, in Schoten in België, vlak boven Antwerpen. De volgende keer zal zijn op: 7 september 2013 De onderwerpen van deze middag staan vermeld op de poster hiernaast:

17

W

aterkefir Kefirdrank – en dat geldt zowel voor de melkkefir als voor de waterkefir variant

ze zijn sterk verwant aan elkaar en tevens ook familie van komboecha en kargasok. Kefir bevat zeer veel rechtsdraaiend melkzuur. Andere voordelen van kefir zijn het hoge gehalte aan essentiële aminozuren. Een tekort aan vitamine H (biotine) kan spierpijn, droge huid en depressie veroorzaken door de anticonceptiepil, antibiotica en stress. Vitamine B1 (Thiamine) heeft een gunstige werking op het zenuwstelsel, het mentale evenwicht aan is daarnaast ook essentieel voor het stabiliseren van de eetlust. Tevens bevordert het ’t verteren van zetmeel, suiker en alcohol. Kefir maakt de huid zacht en soepel. Zelfs uitwendig (aangebracht als masker) kan kefir weldadig werken voor zowel een vette als een droge huid. Na een antibioticakuur is het goed om kefir te gebruiken, om zo het bacterieel evenwicht in de darmen weer te herstellen. De werking is erg breed: Bloedproblemen, huidproblemen, spijsverteringsproblemen, lever, nieren, en galproblemen, problemen met het zenuwstelsel, ziekte van Crohn, fybromyalgie, candida, auto-imuunziektes, problemen met de luchtwegen, zwangerschapsmisselijkheid,maagzuur. Het remt tevens het verouderingsproces en is zodoende levensverlengend. Het werkt ook vermoeidheidsproblemen tegen. Tevens maakt het een betere opname van vitamines en mineralen mogelijk. Gewoon als voedingsmiddel, bij baby's als vervanging van moedermelk. Maar ook in de sla, als zonnebrandmiddel, bij uitslag in- en uitwendig (huidproblemen) Het bevat: heilzame gisten en probiotische bacteriën, Vit. B1 (Thiamine), B2, B6, B12, C,D,H (Biotine),en Vit. K deze zijn in hoge mate aanwezig. Verder calcium en magnesium, licht verteerbare volwaardige eiwitten. Essentiële aminozuren, waaronder tryptofaan Lactase, en het heeft een antibiotische werking. Daarnaast - en dat maakt kefir uniek - wordt er een wateroplosbaar

18

polysaccharidepolymeer in teruggevonden. Deze stof kreeg de naam “Kefirran”. Verder kent ‘t ’n aantal aromatische verbindingen die voor ’n belangrijk deel de smaak bepalen. Belangrijk: . Gebruik geen metalen voorwerpen want daar kan de kefir niet goed tegen. . Stel de kefir niet bloot aan temperaturen onder de 0 graden en boven de 40 graden. . Gebruik voor het schoonmaken van de weckpot, zeef e.d. geen schoonmaakmiddelen, maar alleen heet water. . Voor het schoonmaken een aparte afwasborstel gebruiken. Tip voor mensen met darmklachten Waterkefir: . Bij verstopping de (water) kefir 24 uur laten staan i.p.v. 48 uur, dan werkt hij laxerend . De 48 uurs kefir werkt normaliserend. . Bij diarree de kefir langer dan 48 uur laten staan, dan werkt het stoppend. Melkkefir: . Het verschil in tijdsduur geeft verschil in werking. . Van 12 tot 24 uur is het afvoerend, en daarna is het vasthoudend! . Dit is belangrijk om te weten. De benodigdheden om de waterkefir-drank te bereiden zijn de volgende:  70 gram kefirkorrels  70 gram biologische rietsuiker, honing of siroop  1/2 biologische citroen of geschilde citroen  2 biologische vijgen of andere gedroogde vruchten zoals rozijnen, abrikozen, of dadels  een kunststof zeef  een kunststof lepel  een weckpot inhoudsmaat 1,5 liter  1 liter water (leidingwater of bronwater) Vul de weckpot met water, voeg de suiker toe en roer even goed om totdat de suiker bijna is opgelost. Nu kunnen de kefirkorrel worden toegevoegd aan het water. En als laatste voegt men de gedroogde vruchten in zijn geheel en de halve citroen toe. Sluit nu de pot af en zet hem op een lichte plaats (niet in de volle zon), bijvoorbeeld op de vensterbank in de keuken. Laat de kefirbereiding nu 48 uur staan. Een keer per dag de kefirdrank even omroeren, voorzichtig met een kunststof lepel. Ongeveer een uurtje nadat alle ingrediënten in een weckpot zijn gedaan zullen er belletjes te zien zijn en de kefirkorrels zullen naar de oppervlakte stijgen en weer dalen. Dit is een mooi schouwspel om te zien. Na 48 uur is de kefirdrank klaar voor gebruik. Open de weckpot en verwijder de vijgen en citroen. De vijgen kunnen worden weggegooid omdat hier geen smaak meer aan zit, de citroen apart houden. Nu kan de waterkefir vloeistof worden overgegoten in een maatbeker 19

(o.i.d.), de korrels daarbij opvangen en een kunststof zeef. De kefirkorrels goed afspoelen onder koud stromend water. Max 40 graden Celsius. De kefirkorrels uit de zeef nemen en apart houden. Nu kun je de citroen boven de zeef uitknijpen en toevoegen aan de kefirdrank. De kefirdrank kan het beste bewaard worden in een goed afsluitbare fles en is dan in de koelkast ongeveer 1 week houdbaar. Het is ook mogelijk om de fles met kefirdrank nog een dag buiten de koelkast te laten staan, op een niet al te lichte plek. Dan zal de drank nog wat nagisten en komt er wat meer koolzuurgas aan. De kefirkorrels kunnen nu weer opnieuw worden gebruikt. Omdat de kefirkorrels zich vermenigvuldigen, dient men de korrels eerst af te wegen als ze weer worden gebruikt voor een nieuwe bereiding. De korrels die nu over zijn kan men aan andere doorgeven of zelf bewaren als reserve. De overtollige kefirkorrels kunnen in de koelkast bewaard worden in een pot met water en weinig suiker. Wel eens in de week het water verversen en de korrels even afspoelen. Voor het schoonmaken van de weckpot, zeef e.d. gebruikt men alleen schoon warm water, geen afwasmiddelen. Ook is het goed om een aparte afwasborstel te gebruiken, die dus alleen voor de waterkefir materialen gebruikt wordt. Mocht je interesse hebben in waterkefir op het internet zult u het vast tegenkomen. Mocht je de volledige informatie over melkkefir willen ontvangen dan kun je mailen naar Petra Wilmsen. Je kunt via de mail bij Berbie Vleeshouwers of Petra Wilmsen de waterkefir bestellen: 70 gram voor € 4,50 Mailadres: [email protected] of [email protected] Véél succes ermee het is geweldig om te gebruiken! Tijdens de GoedLevenFair op zondag 1 september in Nederweert van 11.00 – 17.00 uur zul je de waterkefir kunnen proeven en eventueel kopen. Verdere info over de Fair in deze nieuwsbrief. Al deze informatie is door de jaren verzameld ook op Duitse sites Tevens een leuk boekje met veel informatie van Frans Balis en Roos Van Hoof Titel: Komboecha of Kargasok, ISBN 90 800735 1 2; dit is gewoon te bestellen. Gevriesdroogde kefir om melkkefir te maken vind je op www.kefir.nl

W

 ie o wie?

Onderstaande oproep is sinds vorige week in omloop en niet zonder succes. Uit het zuiden zijn tot nu toe de meeste reacties gekomen, Limburg is duidelijk weer koploper net zoals met het opstarten van locaties, maar we streven naar mogelijkheden door het hele land zodat de locaties hier ook van mee kunnen profiteren. Er mogen nog veel meer reacties komen want allen hebben hun eigen invulling, stijl, programma, mogelijk een site, etc.. 20

We zijn wel van plan om onder de noemer ‘Wilde Woensdag’ een website te maken waar alle activiteiten op de agenda komen en er ruimte is voor recepten, tips en andere wetenswaardigheden. Hieronder de oproep: Wie heeft het gevoel wel iets met eetbare gewassen te willen gaan ondernemen? Dat kan zijn lezingen geven, dat kan zijn wandelingen verzorgen of kokkerellen of… wie een idee heeft kom maar op. Het kunnen ook alle ingrediënten zijn. Gewoon wat bij je past. Mijn idee is namelijk om op regelmatige basis op drie of vier plaatsen in het land steeds op gezette tijden bij elkaar te komen met hen die anderen willen informeren over de eetbare gewassen om ons heen. Dan organiseren we eens in de zoveel weken, bijvoorbeeld twee maanden, een dag om samen deze dingen te ondernemen. Mijn PowerPoint die we steeds weer aanpassen kan dan uitgewisseld worden aan hen die lezingen geven. We kunnen eenvoudige gerechten maken die je dan weer kunt maken met de groepjes die jij wilt begeleiden. We kunnen wanneer het weer en het seizoen meewerkt wandelen, dat kun je dan zelf ook weer gaan doen met anderen. Kortom, de kennis die niet nieuw is maar uit het stof gehaald moet worden kunnen we met meerderen verspreiden en deze personen wil ik graag begeleiden. We kunnen in elk geval in Nederweert bij de locatiehoudster van de Gezond Verstand Avonden/Middagen (Petra Wilmsen) hiermee aan de slag dus wanneer we een groepje kunnen vormen dan is dat alvast een begin. Het idee is een groepje in het zuiden, in het noorden en daar tussenin. Drie tot vier groepjes, eens in de twee maanden bij elkaar komen, de ene maand twee en de andere maand de twee andere. Dit ga ik verder uitwerken maar wie interesse heeft, meld je, je kunt alles leren, als de wil er is, komt het altijd goed! Het idee is om met velen te verspreiden wat eigenlijk heel normaal is. Mail naar: [email protected]

B

 loempatronen en Fibonacci reeksen (Oorspronkelijke titel: Flower Patterns and Fibonacci Numbers)

Hoe komt het, dat het aantal bloemblaadjes vaak uit een van de volgende getallenbestaat: 3, 5, 8, 13, 21, 34, of 55? Lelies bijvoorbeeld, hebben drie bloemblaadjes, boterbloemen hebben er vijf, de cichorei heeft er eenentwintig, het madeliefje heeft vaak 34 of 55 bloemblaadjes, etc.. Bovendien, wanneer je de kop van een zonnebloem bekijkt, zie je twee series curven, de een draait in één richting, de andere curve draait de andere kant uit; 21

het aantal spiralen is in beide richtingen niet hetzelfde. Waarom is het aantal spiralen over het algemeen hetzij 21 en 34, hetzij 34 en 55, hetzij 55 en 89, of 89 en 144? Hetzelfde geldt voor dennenkegels: waarom hebben zij vanaf de ene kant 8 spiralen en 13 vanaf de andere kant? En tenslotte, waarom is het aantal diagonalen van een dennenkegel ook acht in de ene richting en 13 in de andere? Zijn deze aantallen gewoon puur toeval? Nee! Zij behoren allemaal tot de Fibonacci reeks: 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, etc. (ieder getal wordt verkregen uit de som van de twee voorgaande). Een meer abstracte weergave is, dat de Fibonacci reeks fn wordt weergegeven door de formule: f1 = 1, f2 = 2, f3 = 3, f4 = 5 en algemeen fn+2 = fn+1 + fn. Gedurende lange tijd was opgemerkt dat deze getallen belangrijk waren in de natuur, maar pas redelijk recent begrijpt men waarom. Het is een kwestie van efficiëntie tijdens het groeiproces van planten (zie hieronder). De verklaring wordt gekoppeld aan een ander beroemd getal, de Gulden snede, die zelf nauw verbonden is met de spiraalvorm van bepaalde soorten schelpen. We vermelden ook dat bij de zonnebloem, de ananas en de dennenkegel, de overeenkomst met de Fibonacci reeks zeer nauwkeurig is, terwijl het in het geval van het aantal bloemblaadjes alleen op gemiddelden wordt gecontroleerd (en in sommige gevallen wordt het aantal bloemblaadjes verdubbeld, omdat zij op twee niveaus gerangschikt zijn.) We benadrukken dat, hoewel Fibonacci historisch gezien deze reeks getallen in 1202 heeft geïntroduceerd in een poging om de groei van konijnenpopulaties te modelleren, dit niet helemaal overeen komt met de werkelijkheid! Aan de andere kant speelt, zoals we zojuist hebben gezien zijn reeks echt een fundamentele rol in de context van de groei van planten. DE EFFECTIVITEIT VAN DE GULDEN SNEDE De verklaring die nu volgt is zeer beknopt. Voor een meer gedetailleerde uitleg, met zeer interessante animaties, zie de website in de referentie. In veel gevallen is het bloemhoofd opgebouwd uit kleine zaadjes die in het midden worden geproduceerd, en vervolgens naar de buitenkant migreren om uiteindelijk alle ruimte te vullen (zoals de zonnebloem, maar dan op veel kleinere schaal). Elk nieuw zaadje staat onder een bepaalde hoek ten opzichte van de voorgaande. Bijvoorbeeld, wanneer de hoek 90 graden bedraagt, is dat is een kwart slag; het resultaat na verscheidene generaties wordt weergegeven in figuur 1. Dit is natuurlijk niet de meest efficiënte manier om een ruimte op te vullen. Wanneer in feite de hoek tussen het voorkomen van elk zaadje een deel van een kromming zou zijn, die overeenkomt met een enkelvoudige breuk, 1/3, 1/4, 3/4, 2/5, 3/7, etc. (dat een simpel rationeel getal is), verkrijgt men altijd een reeks rechte lijnen. Wil men dit rechtlijnige patroon vermijden, is het noodzakelijk om een deel van de cirkel te kiezen dat een irrationeel getal (of niet enkelvoudige breuk) is. Als dit laatste goed wordt benaderd door een enkelvoudige breuk, 22

verkrijgt men een reeks van gebogen lijnen (spiraalarmen) die zelfs dan de ruimte niet perfect invullen (figuur 2). Om de vulling te optimaliseren is het noodzakelijk het meest irrationele getal te kiezen dat er is, dat wil zeggen, het getal dat het minst goed benaderd wordt door een breuk. Dit getal is precies de Gulden snede. De hoek die daarmee overeenkomt, de gouden hoek, bedraagt 137,5 graden. (Het wordt verkregen door het niet-volledige deel van de Gulden snede met 360 graden te vermenigvuldigen en, aangezien men een hoek groter dan 180 graden verkrijgt, het complement ervan te nemen). Met deze hoek verkrijgt men een optimale opvulling, dat wil zeggen, dezelfde afstand tussen alle zaden (figuur 3). Deze hoek dient zeer precies gekozen te worden: een afwijking van 1/10 graad kan de optimalisatie geheel teniet doen. (In figuur 2 is de hoek 137,6 graden!) Als de hoek exact de gouden hoek is, en alleen dan, zullen twee families van spiralen zichtbaar zijn (een in elke richting): hun aantallen komen overeen met de teller en de noemer van een van de breuken die de Gulden snede benadert: 2/3, 3/5, 5/8, 8/13, 13/21, etc.. Deze getallen zijn precies die van de Fibonacci reeks (hoe groter de getallen, hoe beter de benadering) en de keuze van de breuk hangt af van de tijd tussen het verschijnen van elk van de zaden in het midden van de bloem. Daarom is het dat het aantal spiralen in de harten van zonnebloemen en in de harten van bloemen in het algemeen overeenkomen met een Fibonacci getal. Bovendien, over het algemeen worden de bloemblaadjes van bloemen gevormd aan het uiteinde van een van de spiraalfamilies. Dit is dan ook de reden waarom het aantal bloemblaadjes over het algemeen overeenkomt met een Fibonacci getal. REFERENTIES: 1. De uitstekende internetsite van Ron Knot bij de University of Surrey over dit en aanverwante onderwerpen: http://www.maths.surrey.ac.uk/hosted-sites/R.Knott/Fibonacci/fibnat2.html 2. S. Douady et Y. Couder, La physique des spirales végétales, La Recherche, janvier 1993, p. 26 (In French). © Mathematics and Knots, U.C.N.W., Bangor, 1996 - 2002 Dit materiaal mag vrijelijk gebruikt worden voor educatieve, artistieke en wetenschappelijke doeleinden, maar het mag niet worden gebruikt voor commerciële doeleinden, voor winstbejag, of in teksten, zonder de toestemming van de uitgevers. Datum Door Vertaling Bron

: 19 augustus 2013 : Mathematics and Knots, U.C.N.W., Bangor, 1996 - 2002 : Frank Bleeker : http://www.popmath.org.uk/rpamaths/rpampages/sunflower.html

 23

Colofon: Redactie: Foto’s: Teksten:

Anneke Bleeker Anneke Bleeker / Andrea Bleeker / Petra Wilmsen / Internet Andrea Bleeker / Petra Wilmsen / Johanna Huiberts / Anneke Bleeker

Kopij voor de volgende Nieuwsbrief kan worden gezonden naar Ellen Vader, [email protected] Geïnspireerd geraakt? Ook interesse om Gezond Verstand Avonden te organiseren? Andere vragen? Mail Anneke: [email protected] Geen Nieuwsbrief meer? Stuur dan even een mailtje!

24

25

N.B.: Eén kortingsbon per persoon, inleveren bij de kassa!

Tip: Leg uitgebloeide zonnebloemen eens op een platte schaal. Zo heb je er nog langer plezier van - schitterend om te zien! 26