NIEUWSBLAD VOOR DE PROTESTANTSE GEMEENTEN TE AALTEN EN BREDEVOORT 13e JAARGANG NR. 24 VRIJDAG 12 SEPTEMBER Het Aaltens Leerhuis

KerkVenster NIEUWSBLAD VOOR DE PROTESTANTSE GEMEENTEN TE AALTEN EN BREDEVOORT

Pagina 5

Wandelend naar de barokkerk in Zwillbrock

1

13e JAARGANG NR. 24 • VRIJDAG 12 SEPTEMBER 2014

Het Aaltens Leerhuis Samen studeren, samen discussiëren

TEKST: LIESBETH GREYDANUS - FOTO: WIM HOFS

Pagina 8

Reisverslag Roemeniëreis 2014

Regelmatig lezen we iets over het leerhuis in Aalten. Maar wat is een leerhuis? Voor wie is het en wat doet men er? KerkVenster spreekt met Hans de Boer, een van degenen die al langere tijd meedraaien in het Aaltens Leerhuis Joodse Traditie.

Pagina 10 Janieke Mollenhorst: Master of Arts

Een plek om te lernen

Pagina 16 Afscheidsdienst ds. Klaas de Lange

Pagina 18 Kiek de kerk

Een jaar of zeventien geleden is het leerhuis in Aalten gestart. Door het hele land heen zijn er een paar honderd van. Voor joden is de synagoge tevens leerhuis. Dat blijkt al uit het feit dat zij in het dagelijks leven voor synagoge (= Grieks voor ‘plaats van samenkomst’) de jiddische benaming ‘sjoel’ (Schule, school) gebruiken. Het is de plek waar erediensten plaatsvinden, sociale contacten worden onderhouden en waar men met elkaar ‘lernt’. Lernen (= jiddisch voor leren) houdt in: het bestuderen van de joodse bijbel (de Tora), dus van wat voor christenen het Oude Testament is. Voor christenen is de Bijbel de leidraad voor het leven. Maar de Bijbel is een duizenden jaren oud boek, geschreven in het Grieks, Aramees en Hebreeuws. Bovendien is hij ontstaan in heel andere tijden en culturen dan de onze. Daarom is de Bijbel een moeilijk boek. Wil je de Bijbel goed begrijpen, dan zal je terug moeten naar de grondtekst. En daar heb je hulp bij nodig. ‘Gea Verhagen heeft theologie en Talmudica gestudeerd. In haar hebben wij’, aldus Hans, ‘gelukkig een deskundig docente die ons kan helpen de Bijbel beter te begrijpen omdat zij die oude talen beheerst. Als je de teksten letterlijk vertaalt, leidt dat veelal tot iets onbegrijpelijks. Toch is het belangrijk dicht bij de grondtekst te blijven, maar vertalen blijft dan een kwestie van kiezen en compromissen sluiten. Daarbij zullen nuances verdwijnen, woordspelingen niet meer overkomen, dubbele woordbetekenissen en allerlei associaties verdwijnen als sneeuw voor de zon. In het leerhuis proberen we met behulp van aanwezige kennis en bronnen een beter begrip te krijgen van teksten en verhalen uit de Bijbel. Het is van belang om samen te leren omdat zo meerdere visies aan de orde komen en we al discussiërend met en luis-

terend naar elkaar tot een redelijke conclusie kunnen komen. Dat leren gebeurt vragenderwijs. De antwoorden zijn altijd voorlopig. Er blijft altijd een deur open voor een nog beter antwoord. Ook andere omstandigheden of een andere tijd verlangen weer een ander, actueel antwoord. Harde conclusies en definitieve antwoorden slaan de levende tekst dood en leiden tot starre dogma’s. Door vragend te zoeken ontstaat nieuw leven. Niemand heeft de wijsheid in pacht en daarom zijn er op elke bijbeltekst velerlei visies. Een wijze joodse uitspraak op dit punt is: ‘Wij zijn niet het volk van het Boek, maar het volk van de uitleg van het Boek. De tekst werd ooit geschonken, wij moeten hem voltooien’. Door de eeuwen heen hebben joodse geleerden op Bijbelteksten gestudeerd en daarop hun commentaar gegeven. Commentaren die elkaar aanvulden, of die elkaar tegenspraken. Naast de schriftelijke traditie, de Tora, vormden ze de mondelinge traditie. Later zijn de commentaren toch op schrift gesteld om te voorkomen dat de wijsheid en kennis die zij bevatten verloren zouden gaan in omstandigheden van vervolging. Zo ontstond de Talmoed. Je moet het je zo voorstellen: in het midden van een pagina staat een tekst met eromheen de commentaren van verschillende rabbijnen. De Tora staat vast. Daar mag, zoals ook Jezus heeft gezegd, geen tittel of jota aan veranderd worden. Daarnaast bestaat de mondelinge traditie, die inmiddels dus nu ook op schrift gesteld is. Die verschillende meningen mogen naast elkaar bestaan. Die verscheidenheid is een kenmerk van het jodendom.

Handelen Het doel van lernen is om een beter mens te worden om zo bij te dragen aan een betere samenleving. Door te leren Vervolg op pagina 3

2

COLOFON KerkVenster is het nieuwsblad van en voor de Protestantse Gemeente Aalten en de Protestantse Gemeente Bredevoort. Het verschijnt elke veertien dagen. In de vakantieperiodes verschijnen edities van drie of vier weken.

KerkVenster wil een open

raam zijn, waardoor een ieder naar binnen en naar buiten kan kijken. Het blad gunt een blik op het kerkelijk leven binnen de aangesloten gemeenten, maar heeft ook aandacht voor wat zich buiten het eigen kerkelijk erf afspeelt. Kerk­Venster beoogt zo een venster te zijn op kerk en wereld, waarbij het uiteindelijk gaat om het verhaal van God en mensen. De kleur geel in de hoeken duidt op licht, zoals we dat in Woord en dienst tegenkomen.

Logo

In het logo van KerkVenster valt het witte kruis op. De wereldbol in het midden wijst op de aarde, die is toevertrouwd aan mensen. De ring symboliseert het plaatse­lijk en wereldwijd samenkomen van de gemeente van Christus en geeft het kerkelijk jaar aan met de k­ leuren paars, wit, groen en rood. De kleur geel in de hoeken duidt op het doorbrekende licht van Gods Koninkrijk.

Uitgever

KerkVenster wordt uitgegeven door de Stichting KerkVenster. Adres: Kerkstraat 2, 7121 DN Aalten, tel. 0543-472835, b.g.g. 06-50936465

Redactie

Hoofdredacteur: Wytze Andela Eindredactie: Leni Franssens, Ada Haasnoot, Gerda ter Maat, Johan Scholl Redactieleden: Hanneke Drenth, Liesbeth Greijdanus, Jan van Herksen, Heleen Veerbeek (coördinator jeugdredactie)

Overdenking door ds. Riemer Faber

‘Ik houd mijn oog gericht op de Heer, Hij bevrijdt mijn voeten uit het net...’

Psalm 25 : 15

P

salm 25 is een bekende psalm. Het is een psalm, waarin de dichter vanuit het donker bidt om licht, maar waarin tegelijk al iets van dat licht doorschijnt. Een gebed om ontferming, maar tegelijk ook een lied van dankbaarheid om de vergeving en de verlossing die God schenkt. Daarmee is deze psalm een lied geworden, dat in de kerk altijd een belangrijke plaats heeft ingenomen. Want dat gebed om ontferming en die dankbaarheid zijn dingen die ook in de liturgie hun plaats hebben. Het kyrie en het gloria, het smeekgebed en het loflied, ze klinken vlak na elkaar. En ze dragen elkaar, ze zijn niet van elkaar te scheiden. Maar niet alleen in de liturgie is dat het geval. Want die bede om ontferming en die dankbaarheid spelen ook in het leven van alledag vaak door elkaar heen. Hoe zou je immers om ontferming kunnen bidden, als je niet dankbaar wist van een God, die vergeven en verlossen wil? En hoe zou je dankbaar kunnen zijn zonder te weten en te ervaren, dat bij Hem ook je gebed om hulp gehoord wordt ? ‘Ik houd mijn oog gericht op de Heer ...’ Dat kunnen ogen zijn met tranen van vreugde, het kunnen ook ogen zijn met tranen van verdriet. Maar ván die ogen - met welke tranen ze ook gevuld zijn - mag gezegd worden dat, wanneer ze op de Heer gericht zijn, ze ook gezien worden. Hij kent ons, in onze vreugde, maar ook in ons verdriet. Even verderop, in Psalm 32, staat het eigenlijk precies andersom dan in Psalm 25. Daar staat niet dat onze ogen op God zijn, maar dat Gods oog op óns is. Maar is dat ook niet de diepe achtergrond van Psalm 25 en van de hele bijbel? Gods oog is op óns … ! Om ons aan te zien in liefde, om zich over ons te ontfermen. Want Hij is een God van barmhartigheid, een God die een mens niet in zijn netten verstrikt laat zitten, maar die hem bevrijdt. En bovenal, Hij is een God met wie wij heel vertrouwelijk om mogen gaan, die voor ons een Vader wil zijn. Hij wil ons leven dragen, in goede en in slechte tijden, zoals een vader zijn kind beschermt voor gevaren en dreigingen. Moge dat vertrouwen ons steeds weer bemoedigen. En de kracht schenken voor alle dagen van ons leven.

Fotografen:

Jan Oberink (algemeen), Jan Ebbers (Bredevoort), Tijme Bouwers (Zuiderkerk), Gerrit ter Maat (Oosterkerk), Christiaan Eppink (Oude Helenakerk)

Stichting Restauratiefonds

Coördinatie website en blad Arnold Arentsen

Financiën

Eenmaal per jaar wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd om KerkVenster te kunnen bekostigen. Deze bijdrage is aftrekbaar als gift. Belangstellenden buiten Aalten en Bredevoort kunnen een postabonne­ ment op Kerk­Venster nemen. De abonnementskosten be­dragen € 45,00 per jaargang. Giften kunnen worden overgemaakt op bank­rekeningnr. NL 53 RABO 0380229595, t.n.v. KerkVenster Aalten. Penningmeester: Benno Elburg, tel. 0543-476724.

Bezorging

De bezorging wordt gedaan door vrijwilligers. Hoofd van de distributiecommissie is Ad Doornink, tel. 0543-723360, e-mail: [email protected]. Hier kunt u terecht met k­ lachten over de bezorging en voor het aanvragen van de extra nummers.

Vormgeving

Het verzamelen van de kopij en de rubricering worden verzorgd door de vormgevingscommissie. Hoofd van deze commissie is: Tiny Oosterink, tel. 0543-476350. KerkVenster wordt in eigen beheer opgemaakt door Arjan Ligtenbarg.

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem. Oplage 3750 ex.

Inleveren kopij

De kopij, inclusief die voor de website, dient te ­ worden aangeboden per e-mail in Word 97 of hoger, in txt-­formaat. Illustraties en/of foto’s altijd in aparte ­bestanden (jpeg, etc.) aanleveren. Uiterste inlever­datum kopij per e-mail is woensdag 17 september 2014 voor 18.00 uur. Voor evt. geschreven of getypte kopij geldt als uiterste inlever­datum maandag 15 september 2014 voor 18.00 uur.

Aanleveradressen

E-mail: [email protected], brievenbus KerkVenster, Kerkstraat 2. © KerkVenster 2014. Overname van artikelen alleen met toestemming en bronvermelding

A.s. zaterdag 13 sept. in ‘De Pol’ toneelstuk door toneelclub ‘Lintelo’

Zaterdag 11 okt. in ‘Elim’ Toneelvereniging ‘Ons Genoegen / Plato’

‘De Tibetaanse dokter’

‘Waar ligt Hengelo?’ Zaal open: 19.15 uur. Aanvang: 19.45 uur. Entree: € 7,00.

Zaal open: 19.15 uur. Aanvang: 19.45 uur. Entree: € 7,50

Zie: www.restauratiefondsaalten.nl

Neem en lees… vrij 12 sep Matteüs 18:21-35 Vergevingsgezindheid za 13 sep Matteüs 19:1-9 Huwelijksbescherming zo 14 sep Matteüs 19:10-15 Kinderzegen ma 15 sep Efeziërs 1:1-6 Voorbestemd di 16 sep Efeziërs 1:7-14 Gemerkt wo 17 sep Efeziërs 1:15-23 Dankbaarheid do 18 sep Matteüs 19:16-22 Hoe word je rijk? vrij 19 sep Matteüs 19:23-30 Door het oog van een naald

za zo ma di wo do vrij

20 sep Matteüs 20:1-16 Ter elfder ure 21 sep Matteüs 20:17-34 Omgaan met macht 22 sep Efeziërs 2:1-10 Opstanding 23 sep Efeziërs 2:11-22 Medeburgers en gezinsleden 24 sep Efeziërs 3:1-13 Vrije toegang 25 sep Efeziërs 3:14-21 Perspectief 26 sep Ezechiël 18:1-13 Eigen verantwoordelijkheid

3

Vervolg van pagina 1 krijgen we beter zicht op onze plaats in Gods plan met deze wereld en vanaf onze plaats kunnen we in alle bescheidenheid meewerken aan de voltooiing van de schepping. In de discussie word je gedwongen om voor jezelf een mening te vormen. Je wordt je bewust van je eigen mening, hoe je naar zaken kijkt en dat nog eens heroverweegt. In het jodendom is de vraag: ‘Wat geloof ik?’ minder belangrijk dan: ‘Wat doe ik?’ Het gaat om het handelen. In het christendom is veelal het uiteindelijke doel de hemel. In het jodendom is er nauwelijks sprake van de hemel. Het gaat om het leven hier op aarde. Joden hebben een andere opvatting over de schepping. Bij de joden heeft God in zes dagen de aarde geschapen maar was de schepping nog niet af toen hij op de zevende dag rustte. In het jodendom krijgt de mens de opdracht om aan het werk te gaan, de aarde te verzorgen, toe te werken naar de achtste dag, de komst van de Messias en het aanbreken van een nieuwe aarde waarop alles volmaakt zal zijn.

Een optimistisch geloof Maar nu is nog niets volmaakt. Het leven is een leerschool. Een mens maakt keuzes, soms foute keuzes. Dat is niet erg, maar hij moet niet vervallen in dezelfde fout. Ook met betrekking tot de zondeval heeft het jodendom een andere opvatting dan het christendom. Volgens hen is de mens geschapen met een vrije wil. Hij kan kiezen tussen goed en kwaad. Zijn opdracht is voor het goede te kiezen. Maar het blijft vallen en opstaan. De dingen die je fout doet doe je fout ten opzichte van je medemens of ten opzichte van God. Heb je een medemens benadeeld dan moet je die persoon vergeving vragen. Dus het is bijvoorbeeld niet zo dat je God om vergeving vraagt omdat je je buurman hebt beledigd. Je zult de buurman moeten opzoeken en hem om vergeving moeten vragen. Dat is niet zo gemakkelijk. Maar vergeving vragen aan degene die je iets hebt mis-

daan is belangrijk in het jodendom. Vaak denken mensen dat het jodendom zwaar is. Opvallend is juist het optimisme ondanks de vele geboden en verboden. Joden willen zich daar wel aan houden maar ook hier geldt dat het niet altijd goed gaat. Je moet echter steeds weer opnieuw proberen het goede te doen. Hun dag staat symbool voor hun optimisme. Elke dag begint met de avond, in het donker en eindigt in het licht.

A-locatie In Aalten vinden de bijeenkomsten van het leerhuis plaats in de synagoge, een A-locatie, aldus Hans de Boer. Het is zo verrijkend dat in zo’n omgeving te doen in plaats van in een willekeurige ruimte. Je wordt er omringd door voorwerpen die zo verbonden zijn aan het jodendom. Tot de leden van de beide leerhuisgroepen in Aalten behoren trouwe kerkgangers maar ook mensen die misschien niet zo nauw betrokken zijn bij de kerk, maar wel gegrepen zijn door het joodse leven, de joodse manier van kijken. Het leerhuis is onderdeel van de Protestantse Gemeente Aalten. Het leerhuis wordt georganiseerd door de commissie Kerk en Israël. Per winterseizoen, in de maanden september tot en met april, vinden er acht ontmoetingen plaats in de synagoge, altijd op de derde maandag van de maand. Er is een middag- en een avondgroep De leiding is in handen van Gea Verhagen. De start van het seizoen is op a.s. maandag 15 september. Het onderwerp voor het komend seizoen is afkomstig uit Tenachon, themamagazine over joodse wijsheid. De titel luidt: ‘Tora in de westerse cultuur. Satan en het kwaad’. Een groep bestaat uit ongeveer 16 personen. Hebt u belangstelling? U bent van harte welkom. U kunt vrijblijvend enkele keren meedoen om te ervaren hoe het is. Zelf is Hans de Boer, samen met zijn vrouw Marry, al sinds het seizoen 2000-2001 betrokken bij het leerhuis en ze zijn nog lang niet uitgediscussieerd.

Het Aaltens Leerhuis Het Aaltens Leerhuis gaat weer van start met een nieuw onderwerp nl. Satan en het Kwaad. Citaten en beelden uit de Hebreeuwse bijbel hebben in allerlei vertalingen en vertolkingen hun weg gevonden naar onze Nederlandse samenleving. Het fundament van die citaten is de joodse Bijbel inclusief de rabbijnse commentaren. We weten hoe ook christelijke teksten en beelden beïnvloed zijn door de Tenach. Het zelfde geldt, voor de Koran en de verhalen van de profeet. De rijkdom van tradities en stromingen waarin dit erfgoed is uitgewaaierd biedt een unieke kans om met elkaar in gesprek te komen over wat ieder van ons beweegt. Een gesprek over waarden van waarachtige humaniteit, over wat heilig is en beschermd dient te worden. Start: 15 september 2014 Plaats: Synagoge, Stationsstraat 7, Aalten Tijd: middaggroep 14.30 uur-16.30 uur avondgroep 19.45 uur-21.45 uur Nieuwe deelnemers zijn van harte welkom. Zij kunnen zonder verplichtingen kennismaken en ervaren of het leerhuis iets voor hen is.

Informatie en aanmelding: Gea Verhagen, tel. 0543-478012 email: [email protected]

Oproep 70 jaar Bevrijding

Podium Dinxperlo denkt alweer aan Kerst!

In het volgende kerkblad zal alle informatie te vinden zijn over het komende Podium-project, maar nu alvast een berichtje om te melden dat er weer wat leuks aan zit te komen! De bedoeling is om op zondagmiddag 5 oktober te beginnen met repeteren. Vervolgens zijn er steeds repetities op zondagmiddag of vrijdagavond. En in het weekend van 31 oktober, 1, 2 november is er een repetitieweekend. Op 13 en 14 december zijn er twee optredens in Dinxperlo en Aalten en waarschijnlijk medewer-

king aan de familiedienst op Eerste Kerstdag in de Dorpskerk in Dinxperlo. Dit alles onder leiding van Theo Menting en Elske te Lindert, met mede­ werking van Han Hofs (drums) en Marten Jan Kooistra (verteller). Houd het volgende kerkblad in de gaten voor alle details. Hopelijk mogen we weer velen begroeten, zodat we een mooi groot koor kunnen vormen. Repetities zijn steeds in de Dorpskerk in Dinxperlo. Namens Podium Dinxperlo, Elske te Lindert

In 2015 is het 70 jaar geleden dat Nederland bevrijd is. Dit zal ongetwijfeld groots gevierd worden, ook in Aalten. KerkVenster wil in die periode een speciaal ‘Bevrijdingsnummer’ maken en daar hebben we u bij nodig. We willen graag met mensen in contact komen die de bevrijding van Aalten of in de rest van Nederland persoonlijk hebben meegemaakt en daar een bijzondere herinnering aan hebben. Dat kunnen verhalen of anekdotes zijn, een bijzondere gebeurtenis die veel indruk op u heeft gemaakt of foto­ materiaal dat u in bezit hebt over deze bevrijding. Ook mag u reageren als u persoonlijk een ervaring hebt opgedaan in de Tweede Wereldoorlog en daarover wilt vertellen of het verhaal op papier wilt zetten. We zien uw reactie graag tegemoet via e-mail: [email protected] of per telefoon: 06-50936465.

4

COLOFON PROTESTANTSE GEMEENTE BREDEVOORT Adres kerkenraad Scriba: Alies Kämink, Haartweg 3/07, 7109 BJ Winterswijk (Miste), tel. 0543-565566, e-mail: kobessenkamink@ upcmail.nl Collectemunten Elke vrijdagmiddag van 17.00 uur tot 18.30 uur in zaal 2 van de Zuiderkerk, Ludgerstraat 64 te Aalten (hoofdingang). Ledenadministratie Henk Siebelink, Stadsbroek 12, tel. 0543-451824, e-mail: pknbredevoort@ hotmail.com College van kerkrentmeesters Bankrek.nr. NL89 RABO 0310 500 109 (onder meer voor vrijwillige bijdragen) Penningmeester Jan Ebbers, Markerinkdijk 24, 7122 RK Aalten, tel. 0543-451495 College van diakenen Bankrek.nr. NL21 RABO 0310 5574 96 Sociaal diaconaat Romke v.d. Meer, tel. 0543-451257 en Hulpdienst/Vervoer: Lidy Hogenkamp, tel. 0543- 541911

bredevoort

Correspondentieadres KerkVenster Wil Vroman, Hollenberg 3, 7121 MC Aalten, tel. 0543-452804, e-mail: [email protected] Beheerder/koster ‘t Koppelhuis Wilma Kleinhesselinkvan Rootseler, Pater Jan de Vriesstraat 64, 7126 BM Bredevoort, tel. 06-25570229, tel. ’t Koppelhuis 0543-451503, e-mail: [email protected] Koster/beheerder St. Joriskerk Herman Lammers, tel. 06-12116622, e-mail: [email protected] Adres: zie boven Hulpkoster/beheerder Henk Luimes, Bolwerkweg 1, 7121 LT Bredevoort, tel. 0543-471154 De kinderopvang tijdens de kerk­diensten vindt plaats in ‘t Koppelhuis

Website: pkn-bredevoort.nl kerkvenster.nl

Startzondag Bredevoort

ds. Ada Endeveld Koppelstraat 40 7126 AJ Bredevoort tel. 0543-538848 [email protected]

Wij feliciteren

Zieken

Onze gelukwensen gaan ditmaal allereerst naar twee bruidsparen en wel naar mevr. G.H. Blekkink-Tieltjes en dhr. G.J.A. Blekkink, Stoffelsweg 3, die op 27 september 40 jaar zijn getrouwd en naar mevr. J. Schokkin-Onnink en dhr. G.W. Schokkin, Koppelstraat 28 , die op 28 september hun zilveren bruiloft vieren. Beide bruidsparen van harte gefeliciteerd en nog vele gelukkige jaren samen. In de komende weken vieren de volgende gemeenteleden hun verjaardag: mevr. A. Prinsen, Ambthuiswal 1-7 is op 16 september jarig en zij wordt 86 jaar; op 18 september hoopt mevr. J. Boom-Gijsbers, Bleekwal 37 de leeftijd van 92 jaar te bereiken; mevr. W. Wikkerink-Hoftijzer, Ambthuiswal 1-4 is op 21 september jarig en zij wordt dan 90 jaar; dhr. G.J. Eppink, Landstraat 30 wordt op 26 september 79 jaar; mevr. G.J. Ruessink-Wevers, Ambthuiswal 1-5 wordt 85 jaar en wel op 28 september; dhr. G.W. Essink, Beerninkweg 7 viert op 3 oktober zijn 76-ste verjaardag en mevr. D.H. te Bokkel, Haartweg 15 in Miste is de laatste jarige in deze periode: zij wordt op 9 oktober 78 jaar. Ook alle jarigen van harte gefeliciteerd en een fijne dag gewenst met allen die u dierbaar zijn.

De tweede operatie van Erna Dondergoor aan haar schouder is goed verlopen. De band is er af! Nu mag ze gaan opbouwen met oefenen en over een aantal weken mag ze misschien al weer aan het werk. Erna, gefeliciteerd!

Gesprekskring ‘Berg van de Ziel’ De gesprekskring over de ‘berg van de ziel’ begint weer op 15 september. We zijn net begonnen met dit boek, dus nieuwe mensen zijn van harte welkom. Meer informatie in het vorige Kerk­ Venster. Opgeven bij Ada Endeveld.

Collectes en giften Er zijn drie giften binnengekomen: Via Ada Endeveld € 20,00, via Alie Blekkink € 5,00 en via Janny Tolkamp € 15,00.

Donateursavond over glaskunst Op 14 september houden we de startzondag op de Haart, bij de Oranjevereniging, Huiskermatedijk 1. Net als elk jaar starten we met fietsen om 9.30 uur naast de Koppelkerk bij het bruggetje. De dienst begint om 10.00 uur. Het thema is dit jaar ‘Als Pelgrims Op Weg’. Twee mensen komen vertellen over hun eigen ervaringen met pelgrimeren. Het koor van de Haart, Soli Deo Gloria, verleent medewerking aan de dienst! Voorgangers zijn Jos Droste en Ada Endeveld. Vorig jaar ging de survivalbaan voor de kinderen niet door vanwege de regen de dagen ervoor. We wagen dit jaar een nieuwe poging en hopen op mooi weer. Natuurlijk hebben we een spel klaarliggen voor het geval het toch regent. Na afloop van de dienst worden er hamburgers gebakken. Ada Endeveld

Voor de jaarlijkse donateursavond van de Stichting Vrienden van de Aaltense Synagoge op dindagavond 30 september hebben wij beeldend kunstenaar en docent Joodse mystiek Ruud Bartlema uitgenodigd om een programma te verzorgen over de glaskunst van Marc Chagall in het ziekenhuis van het Hadassah Universitair Medisch Centrum in Jeruzalem. Het ziekenhuis opende zijn deuren in 1961 en bestaat thans uit 22 verschillende gebouwen. Het telt 700 bedden en is het modernste en grootste ziekenhuis van Jeruzalem. De synagoge van het ziekenhuis is wereldberoemd vanwege de glasin-loodramen, waarop Marc Chagall in 1960 de twaalf stammen van Israël heeft uitgebeeld. Hij heeft zich daarbij gebaseerd op de zegenspreuken uit Genesis 49 van aartsvader Jacob over zijn twaalf zonen. Aan de hand van afbeeldingen van de ontwerpen en de definitieve glasramen maakt de heer Bartlema een rondgang langs deze twaalf meesterwerken. Elk raam heeft het formaat van 3.37 bij 2.50 meter. Ze zijn in de

vorm van een kubus op het dak van de synagoge geplaatst. De vier staande wanden van de kubus geven de vier windrichtingen aan en bevatten elk drie glasramen. Zo vormen de twaalf ramen een kleurrijke kroon op de synagoge. Bij zijn ontwerp moest Chagall zich houden aan het Joodse gebod om geen menselijke gestalten af te beelden. Daarom koos hij voor de symboliek van dieren en andere elementen uit de niet menselijke scheppingsgestalten, zoals die voor elke stam opgetekend staan in de zegenspreuken van Jacob. Als beeldend kunstenaar is Ruud Bartlema (1944) opgeleid aan een van de Vrije Academies in Amsterdam (o.a. door Maarten Krabbé) en gelijktijdig studeerde hij theologie aan de Universiteit van Amsterdam. Poëzie en literatuur vormen voor hem een belangrijke bron van inspiratie. Niet alleen donateurs, maar alle belangstellenden zijn van harte welkom. De bijeenkomst wordt gehouden op dinsdag 30 september a.s. om 20.00 uur in Activiteitencentrum De Pol, Pol­ straat 7. De toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage is welkom.

5 INSPIRATIE & ONTMOETING PROGRAMMA 2014-2015

De pen opgepakt

Wandelend naar de barokkerk in Zwillbrock

Een pioniersplek in Aalten en Bredevoort? Een reactie op de vraag in het vorige nummer van KerkVenster ‘Waarom start Aalten - Bredevoort niet met zo’n gesubsidieerde pioniersplek?’ De vraag is gerechtvaardigd, hij is belangrijk én actueel, omdat ook in onze omgeving veel mensen de ontmoeting zoeken: de ontmoeting met de Eeuwige, met de ander, met zichzelf en met de maatschappij waar we deel van uitmaken. Al langere tijd hebben wij, ondergetekenden, zo’n pioniersplek in Bredevoort of elders in de Achter­ hoek voor ogen, en we zoeken mede­ ’zoekers’. Bent u nieuwsgierig naar onze zoektocht en beschikt u over tijd en aandacht om mee te denken, neem dan contact met ons op.

De commissie Inspiratie en Ontmoeting heeft al jarenlang nauwe banden met de RoomsKatholieke geloofsgemeenschap in Aalten. De Aaltense gemeenschap is inmiddels opgegaan in de grote parochie St. Ludger Oost-Achterhoek, maar het contact is gebleven. Binnen de Rooms-Katholieke traditie kende men vanouds de Quartertemperdagen. De St. Ludger­ parochie besteedt hier aandacht aan door wandelingen te organiseren waarbij ontmoeting en gebed de onderliggende gedachten zijn. De geloofsgemeenschappen van de parochie organiseren om de beurt de wandeling. Ditmaal is pasto­raatsgroep Meddo de organisator. Van de geloofsgemeenschap Aalten kregen we de onderstaande uitnodiging:

Wandelen met Ludger tijdens de seizoenswisseling. Graag nodigen wij u uit voor deze wandeling op donderdag 25 september a.s. Wij zijn voornemens om in het kader van ons 150jarig jubileum terug te gaan in de tijd. In 1651 werd er in Duitsland een missiepost opgericht in Zwilbrock. Vanaf die tijd zijn de Meddose Katholieken in de gelegenheid om hun godsdienstige plichten te vervullen. Via het ‘Kloppendieksken’ is de afstand betrekkelijk kort voor het kerkbezoek.

Wij nodigen u uit om samen met ons via een nog bestaand gedeelte van dit pad een bezoek te brengen aan dit mooie kerkje in Zwilbrock. Wij starten om 18.30 uur bij cafe restaurant Haak en Hoek, Holterhoekseweg 6 in Groenlo, [dit is aan de weg Meddo binnendoor naar Eibergen] omdat we anders in het donker terug moeten naar het startpunt. Heeft u vragen dan kunt u bellen met 0543-569472 voor meer informatie. De kosten bedragen € 5,00 per persoon. Zij die mee willen lopen moeten zich opgeven voor 19 september via genoemd telefoonnummer of per e-mail: [email protected]. Aanbevolen wordt om de wandeling te plaatsen in het kader van danken voor de oogst en bidden voor de vrede. De commissie Inspiratie en Ontmoeting is van mening dat de wandelingen goed passen binnen haar doelstelling: ontmoeten, inspiratie opdoen en anderen inspireren. We nemen de andere wandelingen dan ook op in het jaarprogramma dat binnenkort verschijnt. Informatie over Inspiratie en Ontmoeting en over deze wandeling kunt u krijgen bij Ineke Hijink, tel. 0543-476764, [email protected] en bij Jan Haring, tel. 0543-473876, [email protected].

Vredesweek 2014 20-28 september ‘Wapen je met vrede’ Opnieuw vraagt de organisatie PAX (IKV-PaxChristi) aandacht voor het belang van vrede. Vrede overal en voor iedereen. De Raad van Kerken sluit zich hierbij aan en nodigt u uit voor de oecumenische viering van woord en gebed, op zondagavond 21 september om 7 uur in de Oosterkerk. Voorgangers zijn ds. R. Faber, pastoor C. Pikkemaat en mevr. G. van Netten (RvK), met muzikale medewerking van het R.K. jongerenkoor Jabbaj o.l.v. Anita Blokhorst en Hans te Winkel (orgel). ‘Wapen je met vrede’ is het thema van de vredes­ week en van de dienst. Mens-zijn is kwetsbaar zijn. Mensen in conflictgebieden weten dat maar al te goed. Werken aan vrede is werken aan mens-

wording. Dat is een heel proces. Het is aan ons om de mens mens te laten zijn. Mens-zijn betekent ook, dat je jezelf kunt laten raken door de ander en jezelf tegenkomen. Hoe is je opstelling in een wereld die in brand staat? Hoe vinden we een weg hierin? We kunnen met onze kennis er onze ogen niet voor sluiten. Ons gedrag híer kan van invloed zijn op vrede en veiligheid élders. Wapen je met vrede, ontwapend, ontwapenend geloof. Zijn we wel zo machteloos? Na afloop is er weer de schrijfactie van Amnesty International.

Meer weten over de Vredesweek? Kijk op www.paxvoorvrede.nl

Tia van der Schoot-Schuil, [email protected] Henk Waaijenberg, [email protected]

Ontmoetingsmiddag 60+ van de Prot. Bezoekdienst Het nieuwe seizoen van de ontmoetingsmiddagen staat weer voor de deur. Komt u ook weer? De eerstvolgende middag is op 17 september. We beginnen om 14.30 uur en we zijn die middag in de Zuiderkerk. Kunt u niet op eigen gelegen­heid komen, neem dan contact op met Hannie ­Gussinklo, tel. 461474. Zij zorgt ervoor dat u gehaald en gebracht wordt. Graag op de maandag of dinsdag voorafgaand aan de middag bellen tussen 17.00 uur en 18.00 uur. Loop eens binnen: u bent van harte welkom en breng gerust iemand mee. De commissie

Verenigingen Praothuusken Woensdagmiddag 17 september bent u weer welkom in d’n Angang. We doen spelletjes zoals Triominos, Rummikub en ook worden de sjoelbakken klaar gezet. Er is altijd iets te lezen: een boek of een tijdschrift. 24 september komt Riekie Ruesink-Pennings vertellen over hun leven in ­Portugal en hoe ze daar geboerd hebben. De middagen zijn van 15.00-17.00 uur en Dien Scholten verzorgt het vervoer, tel. 0543-476042. Tot ziens met een groet van de werkgroep, Ini Kämink, tel. 0543-466391

Startmiddag PCOB in Bredevoort Op donderdag 18 september om 14.30 uur is de startmiddag van de PCOB in het ‘t Koppelhuis. Archeoloog Frits Laarman uit Bredevoort komt vertellen over de 3 K’s in Bredevoort: Kasteel – Kerk – Knopenfabriek. Hij kan daar boeiend over vertellen! U bent van harte welkom! Inie Luijmes

6

COLOFON PROTESTANTSE GEMEENTE AALTEN Postadres Ludgerstraat 64 7121 EM Aalten Kerkelijk Bureau Ludgerstraat 64, 7121 EM Aalten, tel. 0543-473250, e-mail: [email protected] Geopend op werkdagen van 9.00 uur tot 12.00 uur. Bankrekening Protestantse Kerk SKG NL74.FVLB.0635.8006.08 Kerkenraad Voorzitter Jan Heideman, Smitskamp 20, 7121 HJ, tel. 0543-474007 Scribaat: Jaquelien Lelivelt-Doornink Emmastraat 25, 7121 CE tel. 0543-477644 e-mail: scriba.leliveltdoornink@ kerkvenster.nl Anita Wensink Singelweg 15, 7123 AB tel. 0543-466704 e-mail: scriba.wensink@ kerkvenster.nl Kosters Oosterkerk tel. 0543-471469 en d’n Angang, tel. 0543-473571 Erik Bekkers, tel. 0543-476012 06-29001110 e-mail: [email protected] Zuiderkerk tel. 0543-473250 Ger-Jan Voerman, tel. 0543-475957 06-23465194 e-mail: zuiderkerk@ kerkvenster.nl Oude Helenakerk en Elim tel. 0543-472896 Frans Ratering, tel. 0543472896 / 478110 of 06-83333729 e-mail: oudehelenakerk@ kerkvenster.nl Hulpkosters Theo Luiten, tel. 0543-451038 Arjen Timmers, tel. 0543-477108

College van kerkmusici Cantor-organist: Janieke Mollenhorst, Hakkelerkampstraat 15 I, 7101 VG Winterswijk, tel. 06-22079748 [email protected] Secretariaat: Hans te Winkel, Vragenderweg 3, 7121 RK, tel. 0543-451572 [email protected] College van kerkrentmeesters Scriba: Pieter de Boer, Hoge Veld 25, 7122 ZL, tel. 0543-475944, e-mail: [email protected] Diaconie Protestantse Gemeente Postadres: Ludgerstraat 64, 7121 EM, Bankrek.nr: NL 41 RABO 0300216548 Scriba diaconie Geert Kobus, Markerinkdijk 34, 7122 RK, tel. 0543-452026 / 06-20752180, e-mail: [email protected] Gemeentediaconaat en sociaal diaconaat Ineke Fukkink, tel. 0543-472143, tevens voor vervoer. B.g.g. Willy Stronks-Sikking, tel. 0543-474005 Kerkradio Jan ter Maat, Dijkstraat 38, tel. 0543-475450 Missionair en Diaconaal Werk (MDW) Bankrekeningnummer: NL 45 RABO 0112887651 t.n.v. MDW Aalten o.v.v. Zending en/of Werelddiaconaat Collectemunten Elke vrijdagmiddag van 17.00 tot 18.30 uur in zaal 2 van de Zuiderkerk, Ludgerstraat 64 te Aalten (hoofdingang) Of via bestelformulier via het Kerkelijk Bureau Jeugdwerk e-mail: jeugdwerkaalten@ kerkvenster.nl

Protestantse Bezoek Dienst

Beamteam Martijn Kooistra Ludgerstraat 5 beamteampknaalten@ gmail.com

banknummer NL 72 RABO 0300 2165 72

Kerkbeeld [email protected]

Overzicht collectes Augustus 2014 03-08 Christenhulp Oost-Europa Kerk 10-08 Kerk Diaconie 17-08 Zomerzending Kerk 24-08 Kerk Diaconie 31-08 Protestantse Bezoekdienst Kerk

bredevoort

In de collecte van 10 augustus: Christenhulp Oost-Europa € 20,00 en Voedselbank € 50,00 en € 20,00.

Iedereen hartelijk bedankt voor haar/zijn bijdrage!

Aan- en aftredende ambtsdragers en pastoraal medewerkers

Wijk LINTELO: Nieuw :

Ineke Nagel-Veldboom, Trompstraat 1

Wijk BARLO: Nieuw:

Nadine Bongen, Zilverbekendijk 6

Diaken

Aly Boesveld-Wevers, Meiberg 5 Past. medew. Tiny Luiten-Vredeveld, Prinsendijk 4a Past. medew. Lidy Oldenhave-Teunissen, Markerinkdijk 5 Past. medew. Gerard Aalbers, Tubantenstraat15 Diaken

Wijk HAART: Nieuw: Geen Aftredenden:

Henk Roelofse, Molenkamp 2 Ouderling/Scriba Henk Obbink, Slaadijk 14/A Diaken

Wijk HEURNE:

Joop Lubbers, Grote Maote 27 Diny Driessen-Schreurs, Keizersweg 73

Aftredenden: Geen

Wijk LINTELO/DALE: Nieuw: Geen Aftredenden:

Ria Eppink-Leusink, Hogestraat 79 Past. medew. Jacolien Heijerman-Wikkerink, Hogestraat 11 Past. medew. Janny Heusinkveld, Geurdenstraat 56 Ouderling Hermien Hoftijzer-Winkelhorst, Beeklaan 30 Ouderling Jan Gussinklo, Halteweg 10 Ouderling Dirk Franssens, Laan van Kobus 13 Wijkscriba Wim Peppelman, Harberskamp 13 Diaken

Nieuw:

Riet Beernink-Lubbers, Emmastraat 7 Ouderling Ouderling Past. medew.

Wijk IJZERLO: Bert Helmink, Keizersweg 45 Jos te Linde, Vlasspreideweg 6 Elly Grievink, Huisstededijk 9

Johanna Doornink-Klompenhouwer, Veldweg 4 Ouderling Truus Roedema-Rensink, Andromeda 18 Ouderling Jan Westerveld, Kruisdijk 4 Past. medew. Walter Zandstra, Andromeda 9 Past. medew.

Wijk DALE:

Nieuw: Geen Aftredenden:

Ouderling

Aftredenden:

Aftredenden:

Nieuw: Alle diensten vanuit de Oosterkerk en de Oude Helena­kerk worden live uitgezonden via KerkBeeld. Gemiste diensten kunt u ook bekijken, meer info zie www.kerkvenster.nl

€ 1.004,41 € 694,65 € 877,65 € 766,33 € 873,13 € 812,34 € 746,16 € 683,78 € 932,13 € 788,92

Ouderling Jeudouderling Diaken

Aftredenden:

Henk Westerveld, Welinkweg 21 Josien Westerveld-Luiten, Welinkweg 21 Heleen Veerbeek-v.d. Giessen, ’t Villeken 7/A Wim Veerbeek, ’t Villeken 7/A Jenny Houwer-Doornink, Haartsestraat 8/A Ton Houwer, Haartsestraat 8/A Henk Neerhof, Manschotplein 48

Ouderling Past.medew. Past. medew. Past. medew. Past. medew. Past. medew. Past. medew.

Uitnodiging catechese

Deelname aan de catechese

voor alle jongeren van 8 t/m 20 jaar

Hieronder kun je lezen welke vormen van catechese er zijn, voor welke leeftijdsgroepen en, zeer beknopt, wat ze inhouden. Sinds een aantal jaren kregen, mede op verzoek van een aantal ouders, catechisanten die hadden deelgenomen aan de catechese het volgende seizoen een uitnodiging om weer deel te nemen. Niet zonder reden: catechisanten die elkaar al kennen, vinden het meestal prettig met dezelfde groep bij elkaar te komen en iedereen neemt sneller actief deel aan gesprek of activiteit omdat het aftastende en afwachtende al in een vorig seizoen heeft plaatsgevonden. Helaas hebben we geconstateerd dat deze werkwijze verwarring oproept en er komt een ander

Hallo allemaal….. We nodigen jullie weer van harte uit om mee te doen aan de catechese!! We hopen op een boeiende manier met elkaar in gesprek te komen over geloofs- en levensvragen. Zoals je kunt zien is er een breed aanbod. Voor elke leeftijd is er een bepaalde vorm van catechese. Verderop kun je er meer over lezen. We stellen het zeer op prijs als je jezelf opgeeft via www.kerkvenster.nl. Wie zich niet via internet wil opgeven, kan om een opgaveformulier vragen dat wordt thuisbezorgd. Opgeven kan tot en met woensdag 8 oktober a.s. Daarna worden de verschillende groepen gevormd en onder de huiscatecheten en predikanten verdeeld. Bij de indeling proberen we zoveel mogelijk rekening te houden met ieders wensen, maar let op: als je met een vriend of vriendin in één groep wilt, overleg dan eerst met hem/haar of hij/zij ook op dezelfde avond catechisatie volgen kan! Als je je opgeeft krijg je tussen eind oktober en half november bericht waar en wanneer je de eerste keer verwacht wordt. Heb je je opgegeven en eind november nog niets gehoord, neem dan even contact op met een van de jeugdouderlingen. Vanzelfsprekend zijn we altijd bereid om eventuele vragen, opmerkingen, suggesties en adviezen in overweging te nemen. Bel gerust - we zijn ervoor! Graag tot ziens ! De jeugdouderlingen en predikanten. Henri van Eerden Rienke Vreman Anke Duenk, Sietske Fukkink Rachel Kraaijenbrink Gerrit-Jan Jansen Renske Winkelhorst Annemieke Vink Freek te Hennepe

tel. 473858 tel. 466577 tel. 451197 tel. 474818 tel. 478807 tel. 472116 tel. 06-15281809 tel. 477262 tel. 478052

1. Kennismaken met de dominee

voor jongeren van groep 5 en 6

Als je in groep 5 en 6 van de basisschool zit dan word je uitgenodigd om kennis te maken met een van de dominees. In principe is dat de dominee van je eigen wijk en kom je met andere kinderen uit je eigen wijk twee keer bij elkaar. Als er uit een bepaalde wijk niet voldoende opgave is kunnen de groepjes uit twee wijken worden samen­ gevoegd. Heel ongedwongen willen we elkaar wat beter leren kennen en spreken we ook over dingen die er in een kerkdienst gebeuren. Over het tijdstip en de kerk waarin wij samenkomen, hoor je nog van de dominee of kun je lezen in Kerk­Venster.

2. Basiscatechese

voor jongeren van groep 7 en 8

Als je in groep 7 en 8 van de basisschool zit ben je hartelijk welkom op de basiscatechese. Met elkaar willen wij praten over de belangrijke dingen van het geloof. Het zal dan gaan over vragen als: - waarom is de Bijbel zo’n bijzonder boek? - wat is de betekenis van liturgie en van kleuren en symbolen? - doop en avondmaal Het zijn dingen waarover je misschien wel eens hebt nagedacht, maar waarvan je toch niet precies weet hoe het in elkaar zit. Als je er met elkaar en met de dominee over praat, kom je samen verder en ga je samen meer begrijpen van het geloof. De basiscatechese wordt gegeven door de dominee. We komen twee keer bij elkaar, op een middag: over de tijd en de plaats waarop wij samenkomen, hoor je nog van de dominee. Woon je in Lintelo, IJzerlo of Barlo, dan is de basiscatechese waarschijnlijk in je buurtschap, misschien wel in de school. Woon je in een andere buurtschap of in Aalten-dorp, dan wordt de basiscatechese waarschijnlijk gegeven in de kerk.

3. Huiscatechese

voor jongeren van 12 t/m/ 16 jaar

Ben je tussen 12 en 16 jaar, dan nodigen wij je uit voor de huiscatechese. De naam huiscatechese zegt het al een beetje: het wordt ergens in een huiskamer gehouden en in principe verzorgd door gemeenteleden (huiscatecheten). Je komt in een groep van ongeveer acht tot tien leeftijdgenoten bij elkaar en samen

7

probleem bij. Veel jongeren beoefenen een sport, gaan naar muziek en/of hebben een bijbaantje. Door jaarlijkse wijzigingen in oefen- en werkavonden blijkt het in de praktijk niet of nauwelijks mogelijk de groep in dezelfde samenstelling bij elkaar te laten komen. Wat ons heeft doen besluiten terug te keren naar de oude manier van werken: iedereen dient zichzelf op te geven. Dat geldt ook voor basisschoolverlaters. Zij krijgen, in tegenstelling tot alle anderen, wel een uitnodiging om zich op te geven. Uiteraard wordt er gehoor gegeven aan de wens van groepen om net als het vorig seizoen in dezelfde samenstelling bij elkaar te komen!

ga je in gesprek over interessante onderwerpen, die aansluiten bij jouw leefwereld en actualiteit. We gaan ook kijken hoe we daar vanuit het geloof/de Bijbel/de kerk tegenaan kunnen kijken. Ook vragen als: wat betekent het geloof en de kerk voor mij?, hoe ervaar ik de wereld om mij heen?, komen aan bod. We proberen het op een gevarieerde en leuke manier te geven. Onderdeel van de huiscatechese kan zijn het samen bezoeken van een It’s4U2-dienst en de mogelijkheid om praktisch bezig te zijn, de Doe-catechese. De groepen komen ongeveer zes keer samen, meestal een aantal keren vóór en een aantal keren na de kerst. De huiscatechese duurt ongeveer een uur. Als je 12 jaar bent en je hebt nog niet eerder aan de huiscatechese meegedaan, krijg je een persoonlijke uitnodiging om je op te geven.

4. Catechisatie

voor jongeren van 17 jaar en ouder

Wanneer je 17 jaar of ouder bent, dan nodigen wij je uit om mee te doen met de catechisatie die gegeven wordt door de predikanten. Graag willen wij als predikanten met je in gesprek gaan over de belangrijke onderwerpen van het christelijk geloof. Zo hopen we er samen achter te komen, wat dit met ons persoonlijk leven en met de wereld van vandaag te maken heeft. In totaal komen we acht keer bij elkaar.

5. Belijdeniscatechisatie Wanneer je erover denkt om het komende jaar belijdenis te doen, dan ben je hartelijk welkom op één van de belijdenisgroepen. In de tijd rond Pasen (vaak op Palmzondag) wordt in een feestelijke dienst belijdenis van het geloof gedaan. Met de belijdeniscatechisatie, die door de predikanten gegeven wordt, bereiden we ons voor op het belijdenis doen. Zo komen op deze catechisatie de meest wezenlijke onderwerpen van het christelijk geloof aan de orde. Voor deze catechisatie bestaat eventueel (onder andere afhankelijk van voldoende aanmelding) de mogelijkheid om als groep samen te komen op vrijdag- of zaterdagavond. Bericht, waar en wanneer je verwacht wordt, krijg je na 8 oktober zodra de groepen zijn ingedeeld. Heb je je opgegeven en eind november nog niets gehoord, neem dan contact op met één van de jeugdouderlingen.

8

Reisverslag Roemeniëreis 2014

Tekst: Elske en Hester - foto’s: aangeleverd

Op zondag 10 augustus was het eindelijk zover, de dag van vertrek. Om 13.30 uur zijn we vertrokken vanaf de Zuiderkerk. Sommigen hebben het geluk gehad in de bus met airco te zitten, anderen moesten het zonder doen. Zo om de drie uur stopten we even om de benen te strekken en om van chauffeur te wisselen. Gedurende de reis werden er creatieve slaapposities gecreëerd en werd er luidkeels meegezongen met de muziek. Daarvan zijn natuurlijk ook hilarische kiekjes genomen. Op maandagmorgen rond 5.30 uur kwamen we aan in Boedapest waar we genoten hebben van een prachtige zonsopgang.

Daarna kon onze reis weer verder gaan. Op naar de grens. Dit bleek toch allemaal iets minder soepel te verlopen dan vorig jaar. Theo kwam met zijn auto zonder problemen over de grens, maar de douanier had toch wel iets meer moeite met het feit dat Eline achter het stuur zat bij de eerste bus. Ze vroeg nors om haar rijbewijs en heeft alles even goed bekeken. uiteindelijk mochten we doorrijden… een tocht over veelal 80 km-wegen en door kleine dorpjes, variërend van goed onderhouden wegen tot klinkerstraten met gaten in de weg: slalommen dus. Na een reis van 25,5 uur kwamen we rond 15.00 uur aan in Jibou. We werden zeer gastvrij ontvangen, voor velen een weerzien van bekenden, voor anderen nieuwe ontmoetingen. De jongeren waren al druk bezig om het eten voor te bereiden. En waar heb je nou echt zin in na zo’n lange reis? Volgens de Hongaren is dat een BBQ …. Nadat iedereen iets had gegeten, werd de indeling van de gastgezinnen bekendgemaakt, zodat iedereen een douche kon nemen en heerlijk kon slapen. We werden vanaf dinsdag iedere ochtend om 8.30 uur bij de kerk verwacht. We kregen hier een stevig ontbijt, waarna we aan het werk gingen. De taken die we o.a. hebben gedaan deze week: banken schuren en schilderen - fundament eruit boren, trillen - geulen graven voor elektra/water/ leidingen - lokaal schuren, schilderen/wandtekeningen maken - houthakken en opruimen. Rond 13.00 uur en 19.30 uur kregen we een warme maaltijd. Dit was vaak erg lekker en soms een beetje bijzonder. Bij elke maaltijd wordt bijv. brood geserveerd. Na elke maaltijd werd er gevraagd of we écht voldoende hadden gegeten. Na de lunch hadden we even tijd voor onszelf, om te douchen, slapen etc. Elke dag werden we om 16.30 uur weer bij de kerk verwacht om vervolgens op excursie te gaan. Net als vorig jaar zijn we naar de Dragon Garden en de Botanische tuin geweest. In de Dragon

Garden hebben we genoten van prachtige rotspartijen en in de Botanische tuin zagen we prachtige bloemen en planten (een soort Intratuin … maar dan anders). Ook hebben we een hoge ‘berg’ (in hun ogen een heuvel) beklommen. Deze 500 meter hoge ‘berg’ kon je via het pad beklimmen, of op de Hongaarse manier.. lees: recht naar boven, je vasthoudend aan graspollen en takjes. Best spannend..! Ook zijn we een hele dag naar een zoutmijn geweest, een echte toeristische attractie. Hier kwamen we zelfs Nederlanders tegen. Na het bezoek aan een Romeinse nederzetting werden we uitgenodigd bij een van onze gastgezinnen voor een gezellig tuinfeest. Ze hadden Bogarats (Roemeense specialiteit) gemaakt en er was wijn, bier en palinka in overvloed. Het was een enorm gezellige avond! Ook wilde Roberto ons graag zijn geboortedorp laten zien. Hij had voor deze dag ook geregeld dat we met een gipsy-kar (paard en wagen) een tochtje mochten maken. We waren een echte bezienswaardigheid. We zijn naar een prachtig uitkijkpunt, hoog op de heuvel, gereden. We

hebben hier natuurlijk weer prachtige foto’s gemaakt. Vrijdagavond zijn we met z’n allen naar de pub geweest waar we samen een oer Hollands feestje hebben gevierd. De muziek was typisch Nederlands en het was zo gezellig dat zelfs de gasten in het café met ons meededen. Op andere avonden hebben we o.a. film gekeken, een spel gespeeld en gezellig bij het kampvuur liedjes gezongen. Naast de leuke en gezellige dingen, zijn we ook o.a. bij verschillende projecten voor mensen met een beperking geweest. De opvang voor deze mensen is hier niet zo ontwikkeld als bij ons in Nederland. Ze worden vaak nog buiten de maatschappij gehouden. We zijn ook bij drie arme gezinnen wezen kijken, wat enorm veel indruk op ons heeft gemaakt. Het feit dat sommige gezinnen leven zonder stromend water en elektra, kunnen wij ons niet voorstellen. Halverwege de week werden we verrast door een spontaan bezoek van Marten Jan. Hij was met de journalist van de Gelderlander vijf dagen bij ons op bezoek. Dit was natuurlijk erg gezellig!

9

De hand aan de ploeg! ‘Waar zijn we als kerk, nu de wereld in brand lijkt te staan? Die vraag wordt met regelmaat aan ons als Protestantse Kerk in Nederland gesteld’, zo begint synodepreses Karin van den Broeke haar Commentaar bij de tijd.

Op zondag zijn we met z’n allen naar de kerk geweest, waar ds. Roberto voorging. Na de dienst zijn we op de foto gezet met alle gemeenteleden die er waren. Daarna dronken we samen een kop koffie in de tuin van de kerk. Dit kenden ze niet, maar omdat ze dit in Aalten hebben gezien, wilden ze dit nu ook hier uitproberen. Het was wat onwennig voor sommige gemeenteleden, maar uiteindelijk erg gezellig! Na bijna twee fantastische weken was het tijd om afscheid te nemen. Er werden nog snel heel wat foto’s gemaakt … heel veel geknuffeld om vervolgens toch echt in de auto’s te stappen en terug naar ons koude kikkerlandje te gaan. In Nederland werden we door onze families welkom geheten!

Mij treft het altijd weer hoe juist in een tijd als deze blijkt wat de waarde is van de wereldwijde verbondenheid waarin we leven en van de bronnen waaruit we putten. Wie heeft woorden voor dit onheil? We zien beelden uit Irak, te gruwelijk om te bevatten. We zien met eigen ogen hoe de ‘Islamitische Staat’ Islam misbruikt als voorwendsel om mensen op te jagen, af te persen, te misbruiken en te vermoorden: christenen, yezidi’s, moslims, wie dan ook. Ze doen alsof Jihadstrijders het mandaat hebben om vrij te beslissen over lijden en dood van anderen. Het zijn onze broeders en zusters, ònze vrienden en verwanten, waar de ‘Islamitische Staat’ het op heeft gemunt. Bondgenoten van de Protestantse Kerk, met wie we via Kerk in Actie samenwerken, worden direct getroffen. Syrische medechristenen in Nederland kijken ons met pijn in de ogen vragend aan. Onze eigen leden vragen: ‘Waarom gaat de Protestantse Kerk niet de barricade op?’ Voor velen is het helder: de kerk moet oproepen tot bescherming van christenen tegen Islamitisch geweld. Een vraag die we ons daarbij als kerk altijd moeten stellen, is hoe ons handelen en spreken recht doet en dienstbaar is aan diegenen met wie we onze verbondenheid willen laten zien. Daarom luisteren we naar slachtoffers, naar de kerken uit de regio. Van de lokale kerken horen we hoe oorlogsretoriek ‘voor’ christenen ‘tegen’ Islam juist ondermijnend werkt. De lokale kerken willen zich niet isoleren van de rest van hun samenleving. Zij willen samenwerken – ook met moslims - voor welzijn, recht en vrede voor allen. Zij willen buren zijn en blijven van moslims en yezidi’s en met hen blijven investeren in een gedeelde toekomst met gelijke rechten voor allen. Zij doen dat met gevaar voor eigen leven. Zij vragen aan ons in het Westen om de tegenstellingen niet aan te wakkeren. Daarom zien we in de meest letterlijke zin geen heil in een oproep om christenen als een aparte

groep te beschermen tegen ‘Islamitische terreur’. Maar net als de kerken in het Midden-Oosten wil de Protestantse Kerk uiteraard wel dat er effectieve oplossingen worden gezocht om een eind te maken aan de terreur. Daarbij houden we in het oog welke verantwoordelijkheden er bij overheden en politieke partijen liggen, en welke rol bij kerken past. Kerken zijn goed in humanitaire hulp, altijd geweest. Laten wij ons dan ook nu inzetten voor noodhulp voor slachtoffers, zodat die weer vat krijgen op hun bestaan. Laten we dat vooral doen via kerken en christelijke organisaties in Syrië en Irak: vóór iedereen maar dóór hen. Zij zijn daar goed in, bekwaam, toegerust en ervaren. Door hun werk laten zij ook zien wat voor samenleving christenen voor ogen staat. Door hun werk bouwen ze samen, zelfs onder de huidige omstandigheden, nog altijd met anderen aan een open toekomst voor allen. Zij zetten hun leven hiervoor op het spel. Dat vraagt van ons dat wij niet aan de kant blijven staan: we willen laten zien dat we hun inzet zien en hen steunen. Met de viering van tien jaar Protestantse Kerk in Nederland op 14 september willen we laten zien waar we als kerk voor staan. In de komende week zullen we alle diaconieën oproepen om de kerken in Syrië en Irak te ondersteunen bij het verlenen van noodhulp. Laten we een levensteken sturen van ons aan onze lijdende broeders en zusters in Syrië en Irak, en via hen aan allen die er lijden onder terreur. De hand aan de ploeg! 23 augustus 2014 - Karin van den Broeke, preses van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. 

‘Als God overal is, zit hij dan ook in de suikerpot?’ ‘Mama, als God de wereld heeft gemaakt, wie heeft God dan gemaakt?’ Je kent het wel, van die bijzondere vragen van je kind op de meest vreemde momenten en plekken. En wat antwoord je dan? Daarom zijn we op het idee gekomen van een maandelijkse digitale nieuwsbrief. In deze digitale nieuwsbrief willen we ouders ondersteunen in de opvoeding rond zingeving en geloven. Daarbij kun je denken aan onderwerpen als: een ritueel bij het eten, omgaan met pesten, lastige vragen van pubers, zijn wie je bent enz. Lijkt het je leuk deze nieuwsbrief te ontvangen, abonneer je dan door een mail te sturen naar: [email protected]. Op de website van KerkVenster worden alle nieuwsbrieven geplaatst en gearchiveerd, dus altijd terug te lezen. U kunt de nieuwsbrieven vinden in het rode blok onderaan de website onder <Pastoraat>. De eerste nieuwsbrief staat er nu op.

10

Kerkdiensten Bredevoort De kleuren van de kerk We bevinden ons in de tijd die we ook wel ‘de feestloze helft’ van het kerkelijk jaar noemen: de zondagen na Pinksteren. De kleur is groen geworden, de kleur die we gebruiken als er geen feest is en er voorlopig ook geen feest op komst is. Groen is de kleur van de hoop: de hoop die in ons mag leven vanwege alles wat Pasen en Pinksteren betekenen voor ons leven.

Janieke Mollenhorst: Master of Arts Er klonk een muziekje uit een speeldoosje in de collegezaal. Dat was het verrassende begin van de verdediging van Janieke’s afstudeerscriptie, maar zo’n verrassing kun je van haar verwachten. Twee jaar volgde ze de masteropleiding Religie & Ritueel aan de Tilburg University. Op 25 augustus rondde ze die opleiding af met een mastertitel. Voortaan zit er niet alleen een getalenteerd organist achter het orgel, maar ook een universitair geschoolde. ‘Voortaan staat er een Master of Arts voor jullie cantorij’, zoals een studiegenote van haar verwoordde. benoemde bij de effecten van muziek in het hospice een zevental categorieën. Muziek in het hospice biedt o.a. afleiding van de (ernst van de) situatie en de vele zorgverleners, maar kan er ook voor zorgen dat mensen beter in slaap vallen en kan zelfs de pijn verlichten. Ook in de omgang met religie speelt muziek een rol. Wellicht schrijft Janieke zelf een samenvatting van haar onderzoek voor KerkVenster. Enkele algemene conclusies aan het eind van haar voordracht: Het hospice is een ruimte die anders is dan alle andere ruimtes, een ‘place set apart’ in het jargon. En zonder muziek zou een hospice een geheel andere ruimte zijn. De laatste opmerking benadrukt de grote rol van muziek binnen het hospice, en dus het belang van haar onderzoek.

Morendo. Een onderzoek naar muziek in het hospice is de titel van haar scriptie. Morendo is Italiaans voor sterven en is tevens een term die binnen de muziek voornamelijk aan het eind van muziekstukken voorkomt en wordt vertaald met wegsterven. Morendo geeft dan ook exact weer waar Janieke’s onderzoek over ging: over muziek aan het levenseinde, afgebakend naar muziek in het hospice. Janieke gaf eerst een overzicht van het ontstaan van het hospice. Vanaf het begin van de kerk bestond de term hospitium voor een plaats waar onderdak verleend werd aan pelgrims. In de vorige eeuw gebruikte de Engelse Cicely ­Saunders (1918-2005) de hiervan afgeleide term hospice voor de instelling zoals wij die nu kennen en waarvan zij de geestelijke moeder is. Palliatieve zorg in een team van artsen, verpleegkundigen, therapeuten en geestelijk verzorgers ontstond voor een wezenlijk deel door haar toedoen. Janiekes onderzoek besloeg o.a. observatie van activiteiten in het hospice, het bijwonen van een mini-concert, van een sessie muziektherapie en een herdenkingsbijeenkomst. Interviews met betrokken werkers in het hospice. Janieke

Haar studiebegeleider dr. Martin Hoondert sprak bij de laudatio, de lofrede aan het eind van de presentatie, de volgende woorden: ‘Janieke, je onderzoek is nieuw en origineel, en het dient zeker een vervolg te krijgen. Je bent een getalenteerd onderzoeker, maar daarbij ook nuchter want er moet tenslotte ook een inkomen zijn. En je hebt een grote passie voor muziek. Als onderzoeker van pre-master naar master zagen we je groeien.’ Lovende woorden, maar daaraan voorafgaand werden door prof. dr. H.L. Beck ook ­kritische noten gekraakt. Soms was er een integere en gewetensvolle reactie van Janieke op die kritiek. ‘Waarom heb je de nabestaanden na de herdenkingsbijeenkomst die je bijwoonde niet geïnterviewd?’ ‘Ik wilde hun rouwproces niet verstoren door vragen te stellen. Ik wilde respect opbrengen.’ Emoties van deze aard laten zich op zo’n moment maar moeilijk verenigen met het streven naar meer kennis, hoe belangrijk die kennis ook is. Een onderzoek als dit is immers niet alleen maar feiten en hun samenhang boven tafel krijgen maar ook handvatten bieden voor verbetering van de kwaliteit van een hospice en van het verlichten van het lijden van de patiënt. En dat speeldoosje? Een neefje logeerde bij haar, en ook voor hem, wilde Janieke laten zien, is muziek een deel van zijn nog jonge leven. Dat

St. Joriskerk op de Markt Zondag 14 september 2014 Startzondag

09.30 uur: ds. A.G. Endeveld en pastor J. Droste - in de tent aan de Huiskermatedijk 1 collecte: commissie startzondag kinderoppas: Jamila Luiten, Katie Winkel­ horst, Lenny Woerts en Niels ter Haar

Zondag 21 september 2014 Vredeszondag

09.30 uur: dhr. L.H. de Vries uit Aalten Haart collecte: Diaconie uitgangscollecte: Kerk kinderoppas: Minjon Luiten, Liesbeth Mateman en Dieneke Cornelissen

Kinderoppas Elke zondag is er tijdens de dienst kinderoppas (leeftijd 0-4 jaar) in ’t Koppelhuis (tegenover de St. Joriskerk).

Kindernevendienst Alle zondagen is er voor de kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar kindernevendienst.

Weeksluitingen VERZORGINGSTEHUIZEN Stegemanhof Zaterdag 13 september 2014 19.00 uur: ds. M.A. Andela-Hofstede Zaterdag 20 september 2014 19.00 uur: Zangdienst

Beth San

Zaterdag 13 september 2014 19.00 uur: mevr. G. Schluëtter-Huitink Zaterdag 20 september 2014 19.00 uur: Zangdienst

Ambthuis, app. 102

Zaterdag 20 september 2014 16.00 uur: mevr. C.M.C. Rots-de Weger

speeldoosje klonk vanuit zijn slaapkamer, toen hij het nog even van de kast pakte, omdat ‘tante Janieke’ het was vergeten: ‘Deze wilde ik ook nog, anders kan ik niet slapen’. Muziek vult je leven, jong of oud. Hugo Kuiper

11

Kerkdiensten Aalten

Oude Helenakerk op de Markt

Zuiderkerk Ludgerstraat 64

Oosterkerk Oosterkerkstraat 1

Zondag 14 september 2014

Zondag 14 september 2014

Zondag 14 september 2014

Zondag 21 september 2014 Vredeszondag

19.00 uur: ds. M.J. Kooistra, LeF-dienst

09.30 uur: Dienst in de andere twee kerken

09.30 uur: ds. G.H. ter Maat collecte: Kerk uitgangscollecte: KiA Vredesweek

09.30 uur: ds. W.H. Everts, welkom/ afscheid kindernevendienst

collecte: Diaconie uitgangscollecte: JOP

Zondag 21 september 2014 Vredeszondag

09.30 uur: Dienst in de andere twee kerken

09.30 uur: ds. R. Faber collecte: Diaconie uitgangscollecte: JOP

Zondag 21 september 2014 Vredeszondag

09.30 uur: ds. M.A. Andela-Hofstede, bevestiging ambtsdragers 19.00 uur: ds. R. Faber, oecumenische dienst collecte: Kerk uitgangscollecte: KiA Vredesweek

Doopdiensten Aalten

d’n Angang De Hoven 2 Zondag 14 september 2014 10.00 uur:

It’s4U2

5 oktober 19 oktober 9 november 7 december

Bloemengroet Aalten

Zuiderkerk ds. Faber Helenakerk, ds. Zeldenrijk Helenakerk, ds. Yntema Zuiderkerk, ds. Everts

Bij geboorte ontvangt je wijkpredikant graag een kaartje. Indien je je kind wilt laten dopen, dan graag tijdig (minimaal drie weken van tevoren) contact opnemen met de predikant die voorgaat. De doopdiensten staan ook op de website, www.kerkvenster.nl (onder diensten).

Een bloemengroet vanuit de kerken werd gebracht bij de volgende leden van de gemeente:

Bij de diensten - Aalten Vredesweek 2014 (20-28 september) ‘Wapen je met vrede’ Opnieuw vraagt de organisatie PAX (IKV-PaxChristi) aandacht voor het belang van vrede. Vrede overal en voor iedereen. De Raad van Kerken sluit zich hierbij aan en nodigt u uit voor de oecumenische viering van woord en gebed, op zondagavond 21 september om 7 uur in de Oosterkerk. Voorgangers zijn ds. R. Faber, pastoor C. Pikkemaat en mw. G. van Netten (RvK), met muzikale medewerking van het rk. jongerenkoor Jabbaj o.l.v. Anita Blokhorst en Hans te Winkel (orgel). ‘Wapen je met vrede’ is het thema van de vredesweek en van de dienst. Mens-zijn is kwetsbaar zijn. Mensen in conflictgebieden weten dat maar al te goed. Werken aan vrede is werken aan menswording. Dat is een heel proces. Het is aan ons om de mens mens te laten zijn. Mens-zijn betekent ook, dat je jezelf kunt laten raken door de ander en jezelf tegenkomen. Hoe is je opstelling in een wereld die in brand staat? Hoe vinden we een weg hierin? We kunnen met onze kennis er onze ogen niet voor sluiten. Ons gedrag híer kan van invloed zijn op vrede en veiligheid élders. Wapen je met vrede – ontwapend – ontwapenend geloof. Zijn we wel zo machteloos?

Na afloop is er weer de schrijfactie van Amnesty International. Meer weten over de Vredesweek? Kijk op www.paxvoorvrede.nl

Afscheid en bevestiging in de Oosterkerk Dit jaar is er voor heel onze gemeente één dienst rondom onze komende en gaande ambtsdragers en pastoraal medewerkers. Op zondag 21 september nemen we ’sochtends in de Oosterkerk afscheid van een flink aantal mensen. Allen hebben zij zich met hart en ziel ingezet voor onze gemeente. In deze dienst worden ook nieuwe ambtsdragers bevestigd. Hun aantal is kleiner dan in andere jaren. Dit heeft te maken met de overgangssituatie waarin we ons als gemeente bevinden. Per 1 november gaan we werken met een nieuwe wijkindeling en een andere structuur: van de drielagenstructuur in het bezoekwerk maken we een overgang naar een tweelagenstructuur. Eén ding is duidelijk: vrijwilligers blijven ook in de nieuwe situatie hard nodig! Daarom is het goed dat we als gemeente onze gaande en komende mensen omringen met ons meeleven en met ons gebed. ds. Marieke Andela

-

mevr. Pennings-Ros, Wikkerinkweg 7 mevr. Ter Horst, Slingelaan 6 fam. van Lochem, Hogestraat 63 Beth San, kleinschalig wonen, Ludgerstraat 31 mevr. Jansen-Bel, Europaweg 21 verpleeghuis Den Es, afd. Akkerweg 4 mevr. Somsen-Mateman, Brakenweg 5

Kinderoppas Aalten Tijdens de ochtenddiensten is er elke zondag in de betreffende gebouwen kinderoppas (leeftijd 0-4 jaar); Oude Helenakerk: in gebouw Elim; Zuiderkerk en Oosterkerk: in één van de zalen. De kinderen kunnen worden opgehaald vóór het zingen van het laatste lied, voor de zegen.

Kindernevendienst Aalten Alle zondagen is er tijdens de ochtend­ diensten in de betreffende kerken voor twee groepen kinderneven­dienst (leeftijd 4-12 jaar).

P A S T O R A AT

12

Verjaardagen bredevoort In de komende weken hopen de volgende gemeenteleden van 80 jaar en ouder hun verjaardag te vieren: 13 sep Mevr. J.A. Eelink-Arentsen Beerninkweg 26/A, 7121 MD 13 sep Dhr. G.W. Kersjes Gendringseweg 33/B, 7122 LT 15 sep Dhr. G.H. van Eerden Beeklaan 12, 7122 BH 15 sep Mevr. W.J. Navis-Tammel Ludgerstraat 33/02, 7121 EG 15 sep Mevr. G.C. Oldenhave-Lensink Ludgerstraat 25/02, 7121 EG 15 sep Mevr. G.H. ter Horst Hogestraat 84/M, 7122 BX 16 sep Mevr. G.H. te Brake-Wiggers Schorpioen 5, 7122 XL 16 sep Mevr. G. Obbink-Hogeweg Prinsenstraat 23, 7121 AE 16 sep Dhr. P. Sanders, Kemenaweg 61, 7122 XJ 17 sep Dhr. G.E. Hoftiezer Kiefteweg 9, 7121 LX 17 sep Mevr. G.W. Lammers-Lammers, Eligiusstraat 19, 7121 EA 20 sep Mevr. C.H. Teunissen-Fenger Hoge Veld 79, 7122 ZN 21 sep Mevr. E. Yntema Frankenstraat 97, 7122 ZS 21 sep Dhr. J.H. Wamelink Varsseveldsestraatweg 106/A, 7122 NM 23 sep Mevr. B.W. Arentsen-Assink Pasopweg 2/B, 7122 PD 23 sep Dhr. A.D.J. ter Haar Oosterkerkstraat 22, 7121 AK 23 sep Dhr. W.G. de Haan, Berkenhovestraat 44, 7122 ZZ 24 sep Mevr. W.J.G. Rutgers-te Voortwis, Beunkdijk 3, 7122 NZ 24 sep Dhr. D.A. Graven Ludgerstraat 35/01, 7121 EG 25 sep Mevr. J. Weijnman-Blokhuis Manschotplein 65, 7121 BL 25 sep Mevr. H.H. Bosman-Boerema Geurdenstraat 46, 7122 CG 25 sep Mevr. H.J. Klein Wolterink-Wijnveen Kruisdijk 2, 7122 LL 25 sep Mevr. J.W. Vaags-Duenk Hoekstraat 4, 7122 CH 26 sep Mevr. G.A. Rougoor-Hartemink Molenstraat 5, 7122 ZW 26 sep Mevr. H.J. Wikkerink-Kremer Tubantenstraat 9, 7122 CN Wij wensen u allen een fijne dag toe en Gods zegen voor het nieuwe levensjaar

WIJK HAART

WIJK HEURNE

ds. Wim Everts

Voorzitter (tijdelijk): mevr. Wilma Winkelhorst, Velsdijk 12, tel. 0543-466284, [email protected].

De Hare 19 tel. 0543-473018 [email protected] Scriba: Henk Roelofse Molenkamp 2 tel. 0543-471856 [email protected]

Scriba (tijdelijk): Alice Prinsen, Velsdijk 8, tel. 0543-466523, [email protected]

Wijk Heurne is tijdelijk verdeeld onder de volgende predikanten:

Zieken Opgenomen in het ziekenhuis te Doetinchem: dhr. G.H. ter Haar, de Hare 142. We wensen alle zieken in onze wijk, indien mogelijk, van harte beterschap toe. Mogen zij allen zich gedragen weten door Gods liefdevolle nabijheid.

Wisseling ambtsdragers Op zondag 21 september is er de bevestiging van nieuwe ambtsdragers. Wat betreft onze wijk nemen wij afscheid van onze scriba Henk Roelofse en van één van onze diakenen: Henk Obbink. Ook op deze plek wil ik hen namens onze wijk van harte bedanken voor het vele werk wat zij voor onze gemeente gedaan hebben!

Een nieuw seizoen Op de startzondag 28 september vieren wij het begin van een nieuwe seizoen kerkenwerk. Voor mijn gevoel is het nu wel anders dan andere jaren. We gaan een jaar tegemoet waarin we allerlei vernieuwingen in onze gemeente willen doorvoeren. Ik denk aan de regenboogdiensten en het doelgroepenpastoraat. Ik vind het een grote uitdaging voor onze gemeente, waaraan ik zelf ook graag wil meewerken. Tegelijk besef ik dat wij te maken hebben met een krimpende kerk. Dat legt ook een grotere druk op ons predikanten. We zijn met minder predikanten en het werk waartoe wij ons geroepen weten en wat van ons gevraagd wordt is er zeker niet minder op geworden. Onze wijken waaraan wij pastorale zorg willen verlenen zijn aanzienlijk groter geworden. Graag zou ik in het pastoraat op dezelfde wijze willen werken als voorheen. Maar ik weet dat dat niet kan. Ikzelf vind het best spannend hoe dat proces van verandering en vernieuwing in onze gemeente zal verlopen. Dat wij samen als leden van onze gemeente, bezield en geleid door Gods Geest, mogen werken aan deze vernieuwing van onze gemeente. Dat wij trouw mogen zijn aan onze roeping en op een levendige en uitnodigende wijze kerk mogen zijn in deze tijd! Een hartelijke groet voor u allen! Wim Everts

• s ecties 2a en 2b (Smitskamp): ds. R. Faber • s ecties 2c en 4c (De Slaaborg, Slaahoeve en De Pas): ds. W. Everts • s ecties 4a en 4b (Bodendijk, Singelweg en Snieders­weide): ds. A. Yntema • s ecties 5a, 5b en 5c (Grote Maote en Kleine Maote): ds. W. Everts • s ecties 6a, 6b en 6c (’t Slaa): ds. H.J. Zeldenrijk • s ecties 7a en 7b (Bocholtsestraatweg, Driehonderdmeterweg, Griesdijk, Hamelandroute, Hondorpweg, Kiefteweg, Kroondijk, Legtersdijk en Slaadijk): ds. W. Everts • s ecties 8a en 8b (Brethouwerweg, Damheideweg, Dinxperlosestraatweg, Kappersweg, Kempink­weg, Middelkampweg, Piepersweg, Rikkert­weg, Roelendijk, Velsdijk, Vierde Broekdijk en Wikkerinkweg): ds. R. Faber Voor pastorale zaken betreffende de secties wijk Heurne verwijzen wij u naar het wijkbericht van de waarnemende predikant.

Vanuit het wijkteam Op uitnodiging van het pastoraal wijkteam Haart hebben de Heurnse bezoekmedewerkers, pastoraal medewerkers en ouderlingen, die deel uit maken van de nieuwe wijk Haart-Heurne op 4 september jl. tijdens een gezellige avond al kennis­ gemaakt met hun toekomstige collega’s uit de wijk Haart. Op dinsdagavond 30 september a.s. hopen we als wijkteam Heurne nog een keer bij elkaar te komen, o.a. om afscheid te nemen van de aftredende wijkteamleden.

WIJK IJZERLO ds. Riemer Faber Molenstraat 9 tel. 0543-473676 [email protected] Scriba: Jan van Herksen Warmelinckweg 1 tel. 0543-466518 [email protected]

Zieken Mevr. H.J. Ruesink-Simmelink, Zuiderlaan 14, is een tijdje opgenomen geweest in het ziekenhuis in Winterswijk. Op het moment van schrijven was zij nog in afwachting van de uitslag van de onderzoeken. We wensen haar sterkte toe. Ook de

andere zieken in onze wijk wensen we sterkte en Gods nabijheid toe.

Jubileum Op 13 september hopen Jan en Lammy van Herksen, Warmelinckweg 1, 40 jaar getrouwd te zijn. Ze vieren dit in de kring van familie en vrienden. We wensen hen een fijne dag toe en Gods zegen voor de komende tijd. U en jullie allen een hartelijk groet, Riemer Faber

Deze mooie woorden sieren het geboortekaartje van Lisanne Jorieke, dochter van Joost en Ingeborg Aalbers-van Eldik, Hogestraat 18a. Lisanne zag het levenslicht op 21 augustus. Heel veel liefde en geluk samen toegewenst!

Overleden Op 29 augustus is Derk Willem Pennings overleden. Hij woonde aan de Frankenstaat (app. 89-05) en hij is 90 jaar oud geworden. Wij wensen zijn kinderen veel sterkte toe, nu zij kort na hun moeder ook hun vader moeten missen. Een in memoriam staat elders in dit KerkVenster.

WIJK LINTELO

Zieken

ds. Hendrik Jan Zeldenrijk

Mevr. Willemien Stronks-Eenink, Varsseveldsestraatweg 101, is plotseling opgenomen in het SKB. Op het moment van schrijven ligt ze op de intensive care. Dhr. Wim Schoppers, Molenstraat 1, is vanuit het SKB overgebracht naar Medisch Spectrum Twente in Enschede. Hij heeft een zware operatie ondergaan en verblijft sindsdien op de intensive care. Jorieke van Lochem-Navis, Hogestraat 63, mocht weer thuiskomen bij haar gezin, waar ze in alle rust verder kan herstellen. Wij leven mee met onze zieken en met allen die hen omringen. We wensen hen in de soms moeilijke omstandigheden Gods troost en kracht toe.

Varsseveldsestraatweg 39 tel. 0543-478500 [email protected] Scriba: Wim Westerveld Breukelaarplein 12 tel. 0543-473503 [email protected]

Overleden Op 24 augustus overleed Annie WinkelhorstLende­ rink. Ze werd 81 jaar en verbleef in het dr. Jennyhuis te Dinxperlo. Voorheen woonde ze op de Adm. De Ruyterstraat 62. De uitvaart werd geleid door ds. Wytze Andela. Een in memoriam staat opgenomen in dit blad.

Zieken Na een korte periode thuis is weer opgenomen in het ziekenhuis te Enschede, dhr. Gerhard ter Horst, Sondernweg 16. In het ziekenhuis van Winterswijk is opgenomen dhr. Henk ter Horst, Kruisdijk 1. Hartelijke groet, Hendrik Jan Zeldenrijk

WIJK LINTELO-DALE ds. Marieke Andela-Hofstede ds. Wytze Andela Lijsterbeslaan 15 tel. 0543-478797 andela.hofstede@ kerkvenster.nl [email protected] Scriba: Dirk Franssens Laan van Kobus 13 tel. 0543-785166 [email protected]

Geboorte ‘Mag Zijn hand voor je zijn, om je de weg te wijzen. Rondom je, om je te beschermen. Onder je, om je op te vangen. Boven je, om je te zegenen.’

Jubileum Gerrit en Ineke Kämink-Meinen, Lage Veld 24, waren op 23 augustus veertig jaar getrouwd. Zij hebben dit feestelijk kunnen vieren met allen die hen lief zijn. Wij wensen hen samen nog veel goede jaren toe, onder Gods zegen.

Wijkteam: afscheid en verlenging Zondag 21 september is voor heel onze gemeente de zondag van afscheid en bevestiging. Elders in dit KerkVenster vindt u een overzicht van hen die aftreden en aantreden. Als wijkteam LinteloDale nemen we afscheid van zeven vertrouwde mensen, die jarenlang het werk binnen onze wijk mede hebben gedragen. Hoewel ons hele team nog actief blijft tot 1 november, de datum waarop de nieuwe wijkindeling van kracht wordt, noemen wij hier hun namen, met grote waardering voor hun inzet en trouw. Wij nemen afscheid van Jacolien HeijermanWikkerink, pastoraal medewerker in sectie 3a, Ria Eppink-Leusink, pastoraal medewerker in sectie 5, Janny Heusinkveld, ouderling voor het ouderenpastoraat, Hermien Hoftijzer-Winkelhorst, ouderling in sectie 10b, Jan Gussinklo, ouderling in sectie 12a, Wim Peppelman, diaken, en Dirk Franssens, scriba van ons wijkteam. Enkele leden van ons team hebben hun periode erop zitten, maar hebben besloten deze te verlengen met een of meer jaren. Daar zijn we natuurlijk erg blij mee! Hun namen zij: Stien Raben-Wildenbeest, pastoraal medewerker in sectie 4a, Hannie Rensink-Rutgers, werkzaam op de Cederhof, Hans Helmink, pastoraal medewerker in sectie 6b, en Pieter de Boer, ouderlingkerkrentmeester. Wij zijn dankbaar voor ons goede team, waarin we heel prettig met elkaar kunnen samenwerken. We hopen dat we ook in de komende maanden elkaar zullen blijven bemoedigen.

Nieuwe ouderling voor het ouderenpastoraat

13

Op 21 september worden enkele nieuwe ambtsdragers bevestigd. Eén van hen is Ineke NagelVeldboom, Trompstraat 1. Als ouderling voor het ouderenpastoraat neemt zij het werk over van Janny Heusinkveld. Wij wensen haar een goede en gezegende tijd toe. Een groet van uw predikanten, Wytze en Marieke Andela

WIJK DALE Scriba: Tonny Lammers, De Hare 46, tel. 0543-473895 [email protected]

Pastoraat Na het afscheid van ds. Klaas de Lange, en nu de vacature van pastoraal werker nog niet is voorzien kunt u als u een predikant nodig hebt contact opnemen met scriba Tonny Lammers, de Hare 46, tel. 0543-473895, of met Reinier Demkes, Emmastraat 9, tel. 0543-471049. In heel dringen­ de gevallen kunt u contact opnemen met ds. Wim Everts. Van hem kunt u horen welke predi­kant voor u beschikbaar is.

Overleden Op 23 augustus overleed Hendrik Jan Rougoor op de leeftijd van 94 jaar. Jan Rougoor werd de laatste jaren verpleegd in Den Es te Varsseveld. Daarvoor woonde en leefde hij op boerderij Te Sligte aan de Goordijk in de Wolboom. De dienst van Woord en Gebed voorafgaande aan de begrafenis was op donderdag 28 augustus. Deze werd geleid door ds. Wytze Andela. Zo bewezen we hem de laatste eer en vertrouwden hem toe aan de liefde van God.

WIJK BARLO ds. Aja Yntema ’t Slaa 98 tel. 0543-477029 [email protected] Scriba: Truus Bollen-Ros Markerinkdijk 33 tel. 0543-451806 [email protected]

Overleden Op 27 augustus is overleden: Tonnie ElferinkFukkink, Lichtenvoordsestraatweg 46, in de leeftijd van 76 jaar. Ons medeleven gaat uit naar haar man die nu alleen verder moet zonder zijn geliefde vrouw. Wij wensen hem veel sterkte en Gods nabijheid toe. Het in memoriam staat elders in dit KerkVenster. Ds. Everts heeft de afscheidsdienst geleid. Een hartelijke groet van Truus Bollen, scriba

14

In memoriam

Hendrikus Kalf

Willem Kuenen

Annie WinkelhorstLenderink

~ Henk ~

~ Wim ~

~ Annie ~

geboren 24 november 1926 overleden 17 augustus 2014

geboren 19 mei 1931 overleden 19 augustus 2014

geboren 22 februari 1933 overleden 24 augustus 2014

Henk Kalf werd geboren als jongste van twee broers. Hij groeide op in Barlo. Vanaf zijn vijftiende jaar zat hij in het bakkersvak, eerst bij bakker Vaags, later bij maalderij Barlo en bij groothandel Grievink. Ten slotte werd hij vertegenwoordiger bij Weka-Ten Have. Zijn vriendelijkheid was veel mensen bekend: Henk was goedlachs, behulpzaam en sociaal. In zijn jonge jaren was gymnastiek zijn grote hobby. Bij Dok-Juliana leerde hij Leis Nijman kennen, zijn toekomstige vrouw. Na zeven jaar verkering trouwden ze op 23 mei 1957. Ze gingen wonen aan de Molenstraat, een mooi plekje waar ze altijd zijn gebleven. Samen werden ze de dankbare ouders van Eddy en Trudy. Later waren zij blij met hun schoondochter Rita en hun schoonzoon Erik. Naast zijn dagelijkse werkzaamheden hielp Henk geregeld in gebouw Irene en later in De Pol. Ook besteedde hij veel tijd aan Dok-Juliana en aan De Eendracht. Van beide verenigingen werd hij erelid. Hij deed het allemaal met een vrolijk gezicht en een goed gevoel voor humor. Op latere leeftijd genoot hij samen met zijn vrouw van rust en kleine reisjes, maar vooral van de vier kleinkinderen. Zij hadden aan hem een gezellige en belangstellende opa. De laatste jaren kreeg Henk te maken met afnemende gezondheid. Hij behield zijn opgewekte humeur, maar hij moest geregeld in het ziekenhuis worden opgenomen en hij kreeg steeds meer problemen met lopen. Door de hulp van Buurtzorg en de toewijding van zijn vrouw kon hij lang thuis blijven. In mei van het jaar 2013 overleed schoonzoon Erik. Een groot verlies, waarmee Henk het erg moeilijk had. Drie maanden geleden werd hij na een herseninfarct opnieuw opgenomen in het ziekenhuis. Vandaar verhuisde hij naar Pronsweide, eerst naar de revalidatieafdeling, later naar Groepswoning 3. Hier is hij op 17 augustus in vrede gestorven. In de dienst van Woord en Gebed lazen wij onder meer Psalm 23. Een psalm die voor Henk belangrijk was en die hij beaamde: ‘De Heer is mijn herder, ik kom niets tekort’. Dat geloofde hij, eenvoudig en vast. Hij wist zich bij God geborgen, in leven en in sterven. Zo namen we samen afscheid van Henk Kalf, in het vertrouwen dat de herinnering aan hem een zegen blijft, waarvan het spoor steeds verder gaat. Gods bemoediging wensen we toe aan zijn vrouw Leis en aan zijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen. ds. Marieke Andela

De laatste jaren van zijn leven zijn niet gemakkelijk geweest. Toen een aantal jaren geleden zijn vrouw Sini ernstig ziek werd, ging het ook met hem al een tijdje niet goed. Vier jaar geleden kwam zij te overlijden. De dag na haar overlijden moesten zijn kinderen hem wegbrengen naar het verpleeghuis. Dat was voor hen heel zwaar. Ook de jaren die volgden waren niet gemakkelijk. Ondanks alle goede en liefdevolle verzorging die Wim in Den Es kreeg, was er altijd die onrust en dat verlangen om weer naar huis te mogen gaan. In het verpleeghuis werd Wim heel trouw bezocht. Zelf was hij in zijn leven naar anderen toe ook altijd heel trouw en zorgzaam geweest. Naast zijn werk bij Spinkat/ Sonoco heeft hij veel vrijwilligerswerk gedaan. Hij mocht graag knutselen. Hij hielp op de Ds. Stege­ manschool met knutselmiddagen. Ook voor de kerk heeft hij veel gedaan. Zijn geloof in Gods trouw stond centraal in zijn leven. Het was ook een praktisch geloof. Wim is actief geweest in het jeugdwerk en binnen de diaconie. Hij reed ook voor Tafeltje-dek-je. Samen met Sini heeft hij veel gedaan voor de IKA-weken: het organiseren van vakantieweken voor ouderen en gehandicapten. Wim zijn hart lag bij het verzorgen van mensen. Voor zijn kinderen en kleinkinderen was Wim een lieve en onvergetelijke vader en opa. Hij gaf hen het gevoel van veiligheid en geborgenheid. Zoveel heeft hij voor hen betekend. Zo stond hij bij elke verhuizing of verbouwing klaar om hen te helpen. De herinneringen die wij aan hem hebben zijn vervuld met dankbaarheid. In de afscheidsdienst hebben we gelezen uit Johannes 14 waar Jezus spreekt over het huis van de hemelse Vader. Als wij sterven gaan, dan mogen wij bij God thuiskomen. In dat geloof hebben wij van Wim afscheid genomen. Wij wensen de kinderen, kleinkinderen en verdere familie toe dat de zorg en het verdriet, die zij de laatste jaren om Wim gehad hebben, mogen vervagen en dat de vele goede herinneringen bij hen zal blijven. Moge God hen nabij zijn. Wim Everts

Annie is geboren in Eibergen en was de oudste van een gezin van vier kinderen. In augustus 1959 trouwde ze met Johan Winkelhorst, verhuisde naar Aalten en trok in op de Admiraal de Ruyterstraat 62. Omdat haar schoonouders niet meer leefden en haar nog betrekkelijk jonge schoonzusters en zwagers op zichzelf waren aangewezen, nam zij haar deel in de huishouding op zich. Door huwelijken raakte dat huis leger en leger totdat Johan, Annie en hun twee zonen Erik en Theo alleen over bleven. Verdrietig was de tijd dat ze afscheid moest nemen van haar man Johan, die na een lange periode van ziekte overleed op de leeftijd van 66 jaar. Moedig is ze verder gegaan. Annie was een zeer zorgzame vrouw en hield van gezelligheid. Er hing een soort gastvrijheid om haar heen en ze genoot liever van de kleine dingen dan van de grote dingen. Trouw liep ze elke dag haar blokje om. Elke keer als je bij haar op bezoek geweest was en weer wegging, zei ze: ‘ie kunt er nog wal kommen …’. Meeleven met mensen wilde ze en probeerde ze tot het laatste toe te doen. Haar kleinkinderen hadden een speciaal plekje in haar hart. Toen ze zelf meer behoefte had aan zorg, is die zo lang mogelijk thuis gegeven, tot het niet meer kon. Via een paar tussenstations werd ze opgenomen in het dr. Jennyhuis te Dinxperlo, een liefdevolle omgeving waar ze het erg naar haar zin had. Bijna twee jaar heeft ze daar gewoond. Ze klaagde niet, ook niet toen haar gezondheid en krachten minder werden, moedig ging ze door: niemand wilde ze tot last zijn, niet teveel de aandacht vragen, maar rustig je eigen gang gaan. Zo was haar leven altijd geweest. Zondag 24 augustus overleed ze rustig en in vrede. Op vrijdag 29 augustus waren we samen om haar de laatste eer te bewijzen. We deden dat in het geloof dat zij geborgen is bij God. Zij ruste in vrede. ds. Wytze Andela

15

Dina Johanna HeusinkveldWinkelhorst

Teuntje Adriana Elferink-Fukkink

Derk Willem Pennings

~ Dien ~

~ Tonnie ~

~Derk ~

geboren 12 mei 1925 overleden 26 augustus 2014

geboren 20 januari 1938 overleden 27 augustus 2014

geboren 23 juni 1924 overleden 29 augustus 2014

De laatste tijd ging ze lichamelijk steeds verder achteruit. Het ging niet meer. Zelf verlangde zij er ook naar om heen te mogen gaan. Wel vond ze het moeilijk om afscheid te nemen van haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen, om het leven los te laten. Dien is geboren op een boerderij in Lintelo. Ze waren thuis met vier dochters. Ze groeide daar ook op en ging in Lintelo naar de lagere school. Na haar lagere schooltijd werkte ze als dienstmeisje. Het was voor haar een tijd van hard werken en weinig vrije tijd. Tijdens de oorlog leerde ze haar man kennen, Bernard Heusinkveld. In 1951 zijn ze getrouwd. Ze gingen eerst in Lintelo wonen, na een paar jaar verhuisden ze naar de Aaltense Heurne. Daar hadden ze een kleine boerderij. Dien deed veelal het werk op de boerderij. Ondertussen hadden ze vier kinderen gekregen. In 1963 is het gezin gaan wonen in de Julianastraat. Omdat haar man vaak vergaderingen had, was de opvoeding van de kinderen vooral haar taak. Later kreeg ze meer tijd voor haar hobby’s. Na 40 jaar aan de Julianastraat te hebben gewoond zijn ze verhuisd naar de Tubantenstraat. Ook daar hebben ze een fijne tijd gehad, mede door de warme betrokkenheid van de buren. Het geloof en de kerk waren voor hen heel belangrijk. In het geloof vonden ze hun steun en houvast. Vorig jaar kwam haar man te overlijden. Daar heeft ze het heel moeilijk mee gehad. Na zijn overlijden ging het ook met haar gezondheid zienderogen achteruit. Ze heeft een hoge leeftijd mogen bereiken. Daarom hebben wij er vrede mee dat zij van ons is heengegaan. In dankbaarheid hebben wij haar herdacht. Zij was voor haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen een lieve moeder, oma en overgrootmoeder. In de afscheidsdienst hebben we troost gezocht bij de woorden uit Psalm 62: ‘God alleen is mijn rots en mijn redding, mijn burcht, ik zal niet wankelen.’ In dat vertrouwen hebben wij van haar afscheid genomen. Dat haar nabestaanden in dat vertrouwen hun troost mogen vinden. Wim Everts

Vorig jaar werd ze ernstig ziek. Ze moest een chemo-behandeling ondergaan en daarna zou ze eventueel geopereerd worden. Maar na de derde kuur bleek dat het helaas niet aangeslagen was. Een moeilijke tijd kondigde zich aan. Toch bleef het eerst vrij stabiel. Maar onlangs kreeg ze een hersenbloeding en daarbij kwam nog dat zij in het ziekenhuis kwam te vallen. Het ging niet meer. Ze heeft heel moedig gestreden maar het was zo’n ongelijke strijd. In april van dit jaar waren ze 50 jaar getrouwd. Toch hebben ze het niet groot gevierd, want dat kon ze niet meer aan. Voor Gerrit was ze een lieve vrouw. Zo’n lange tijd zijn ze samen geweest. Samen zoveel gedaan. Vooral toen Gerrit gestopt was met zijn werk. Elk jaar gingen ze op vakantie. En elk weekend gingen ze er op uit met de auto. Daarvoor, voordat Gerrit gestopt was met zijn werk was hij vaak weg. Hij was vrachtwagenchauffeur en dan ben je soms wel een week van huis. Maar Tonnie kon zich altijd goed redden. Ze ging erop uit en was actief. Ze mocht ook graag in de tuin werken. Haar ouders hadden een kruidenierszaak. Daar is Tonnie ook begonnen met haar werk. Na het overlijden van ouders en het sluiten van de winkel is Tonnie gaan werken bij de Claus woninginrichting. Daar heeft ze 25 jaar gewerkt. Ook voor de kerk is ze vele jaren actief geweest als collectant en bezoekmedewerkster. Ze mocht graag tussen de mensen zijn. Ze cijferde zichzelf vaak weg. Ze had altijd belangstelling voor de ander. De buren hebben heel veel voor haar betekend. Voor de buurkinderen was ze als een tweede moeder. In dankbaarheid hebben wij haar herdacht. In de afscheidsdienst hebben we gelezen over het volk Israël, dat na de bevrijding uit Egypte, door de woestijn heen op weg was naar het land van belofte. Zo mogen ook wij weten dat wij door de woestijn van ons leven heen op weg zijn naar de toekomst die God ons geven zal. Moge God aan Gerrit en aan allen die haar hebben liefgehad de kracht geven om dit verlies te dragen Wim Everts

Drie weken na zijn vrouw Sine is Derk Pennings overleden, onverwacht maar niet onvoorbereid: hij wist zich in leven en in sterven een kind van God. Voor zijn kinderen is het verdrietig dat zij na hun moeder ook hun lieve vader moesten loslaten. Toch is er ook dankbaarheid, omdat, zoals het staat op de rouwkaart, ‘zijn intens zoeken naar ma nu is vervuld’. Derk Pennings werd geboren in Sinderen, op boerderij Woltershuus. Hij groeide op in een groot, gezellig gezin. In 1944 behoorde hij tot de jonge onderduikers die bij de razzia op zondag 30 januari werden opgepakt en werden weggevoerd naar kamp Amersfoort. De zware periode die volgde heeft zeker invloed gehad op zijn verdere leven. Na de donkere oorlogstijd braken betere jaren aan. Op 4 mei1949 trouwde hij met Sine Brusse. Ze kregen een mooie tekst mee: ‘Werpt al uw bekommernis op Hem want Hij zorgt voor u’ (I Petrus 5 vers 7). Deze woorden hebben hen in de 65 jaren van hun huwelijk telkens weer gesteund, getroost en geholpen. Samen werden Derk en Sine ouders van zes kinderen. Hun vijfde kindje kwam levenloos ter wereld. De gedachtenis hieraan heeft vader altijd met zich meegedragen. Derk Pennings was boer op boerderij Nieuw Heusinkveld, nabij Varsseveld. In 1973 werd deze boerderij verkocht en vond hij werk bij Te Paske in Aalten. Daar had hij het naar zijn zin, want werken met hout deed hij graag, ook in zijn vrije tijd. Het echtpaar Pennings was actief in de kerk: zo werden zij beiden ouderling in ’t Hoge Veld. Zelf gingen ze daar wonen in 2007. In datzelfde jaar overleed hun zoon Wim. Een groot verdriet, dat ze moeilijk konden uiten, maar dat altijd aanwezig was. In 2013 verhuisden ze naar een groeps­ woning aan de Frankenstraat, waar ze samen nog een mooie tijd hebben gehad. Op 3 september herdachten we het bewogen leven van Derk Pennings in een dienst van Woord en Gebed. We lazen zijn trouwtekst en Psalm 121, en we zongen liederen die pasten bij de eenvoud en de diepgang van zijn geloof. Na de dienst werd hij te ruste gelegd bij zijn vrouw. Zo namen we samen afscheid van deze gevoelige en gelovige man. Moed om verder te kunnen wensen we toe aan allen die hem zullen missen, in het bijzonder aan zijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen. ds. Marieke Andela

16

Afscheidsdienst ds. Klaas de Lange Een toevallige ontmoeting

Tekst Arnold Arentsen - Foto’s Christiaan Eppink

Zondag 31 augustus was de afscheidsdienst van ds. Klaas de Lange als predikant van de Protestantse Gemeente van Aalten. Het werd een indrukwekkende dienst, waarbij de enigszins versterkte A-Company begon met een aantal prachtige liederen. Ouderling Bram te Paske heette ons welkom en deed enkele mededelingen. Ouderling Reinier Demkes gaf met een handdruk de dienst over aan ds. Klaas de Lange. Ds. Klaas de Lange was verrast door het grote aantal mensen bij A-Company en de prachtige songs die zij ten gehore brachten.

Ds. Klaas de Lange begon zijn overdenking met te vertellen dat een toevallige ontmoeting grote gevolgen kan hebben en dat het gaan voor je idealen heel ver kan doorschieten, kijk alleen ­ maar naar wat er in Irak en Syrië gebeurt. Maar er zijn ook positieve zaken als gevolg van een toevallige ontmoeting. Hij noemde diverse voorbeelden. Hij besloot de overdenking met de woorden uit het gedicht van Stef Bos, Ontmoeting: Je moet van twee kanten komen om elkaar te ontmoeten. Passend bij de stijl van ds. Klaas de Lange werden deze woorden begeleid door prachtig pianospel van Johan Klein Nibbelink. De dankgebeden werden beëindigd met het prachtige, gezongen ‘Onze Vader’, lied 1006. Jan Heideman sprak vervolgens als voorzitter van de kerkenraad. Hij benadrukte dat ds. Klaas de Lange er op stond dat er zo weinig mogelijk toespraken zouden zijn en áls ze er waren, zo kort mogelijk. Jan Heideman kennende, kwam hij met een aantal geestige uitspraken en beelden van ds. Klaas de Lange. Zo werden foto’s getoond op de beamer als de jonge Klaas, als boer en ondernemer en werd zijn carrière als predikant belicht in Dronten (eerste gemeente), Aalten en nu als pionier naar Amsterdam. Opmerkelijk is volgens Jan Heideman dat ds. Klaas de Lange bij de intrede in Aalten de volgende uitspraak deed:

‘Ik zie mezelf niet als predikant in het westen van het land, maar ik weet niet hoe ik daar over tien jaar over denk’. Grote hilariteit in de kerkzaal, wat Jan Heideman deed opmerken dat ds. Klaas de Lange er over vijf jaar misschien wel weer anders over zou denken want tenslotte, komen de Wijzen uit het Oosten, zei Jan. Jan Heideman memoreerde dat ds. Klaas de Lange de gave had om mensen bij de hand te nemen in hun zoektocht naar het geloof. Vooral de groep 25-plussers had zijn aandacht. Zo heeft hij de ‘Kerk in Uitvoering’ diensten opgezet, bijzondere diensten georganiseerd, speciale activiteiten in gang gezet en helpen organiseren. Hij is actief geweest voor de commissie Inspiratie & Ontmoeting en heeft daarnaast veel zaken opgezet die je ook ‘Pionierswerk’ zou kunnen noemen. Ds. Klaas de Lange heeft zich altijd vol overgave ingezet voor de toekomst van onze Protestantse Gemeente. Neem alleen al het vele werk en de tijd die hij heeft besteed in de stuurgroep ‘De toekomst van de kerk’. Vandaar dat de kerken­raad met spijt afscheid neemt van deze harde werker maar wel zijn keuze respecteert en wenst dat Klaas en zijn vrouw Ciska bevestigd mogen worden in de keuze die zij hebben gemaakt. Jan Heideman bedankte Klaas en Ciska voor wat ze in onze gemeente hebben gedaan.

Een spontaan en langdurig applaus volgde van de gemeente. Klaas ontving een envelop met inhoud en Ciska een bloemenbon aangezien de woning in Amsterdam nog niet helemaal ingericht is. Bijkomend voordeel is, volgens Jan Heideman, dat ze nu na enkele weken, als de bon verzilverd wordt, nog weer eens aan Aalten denken. Vervolgens leest Jan Heideman de officiële losmaking als predikant van de PG Aalten voor. Dit wordt bevestigd door het zingen van lied 90: 8. Ds. Klaas de Lange bedankte voor de goede woorden die waren gesproken en was ontroerd hoe deze waren verwoord. Hij gaf aan dat hij veel had mogen doen in Aalten en dat hij op een fantas­tische manier afscheid mocht nemen van zijn wijk Dale. Ook bedankte hij voor de vele kaarten, geschenken en goede woorden die hij mocht ontvangen in de afgelopen tijd. Bewonderenswaardig vond hij de inzet van heel veel mensen in de gemeente. Een grote lijst van waardevolle mensen kon hij samenstellen bij al het werk dat in Aalten gebeurt, hij was daar zeer dankbaar voor. Ook van de schitterende natuur in de Achterhoek heeft de familie De Lange genoten. Hij eindigde zijn dankwoord met te zeggen dat officieel vandaag onze wegen scheiden. Hij

17

wenste ons toe dat het ons goed mag gaan en gaf ons de zegen mee van lied 425. Na dit prachtige ‘Zegenlied’ zong A-Company: Dat de weg naar je toekomt, dat de wind je steunt in de rug. Dat de zon je gezicht laat stralen, dat de regen je akker vruchtbaar maakt. Dat God tot op de dag dat we elkaar weer zien, je draagt in de palmen van zijn hand. Daarna zong de A-Company: ‘The song voor John’ (Johannes). Het verhaal eindigt nooit, ik moet nu afscheid nemen maar jullie moeten verder. Geëindigd werd met het laatste gedeelte uit lied 428: ‘Zoals de Vader mij zond, zo zend ik u. Ga en deel mijn liefde uit; vrede zij u’. Na de dienst was er een lange rij van mensen, waar geen einde aan leek te komen, om afscheid te nemen van ds. Klaas de Lange en zijn vrouw. Het afscheid nemen moest zelfs onderbroken worden omdat twee mensen toch nog iets wilden zeggen tegen Klaas en Ciska. Allereerst was dat Marieke Andela, namens alle collega’s. Marieke memoreerde dat ze recentelijk een dienst had bijgewoond van Klaas en dat bij het uitgaan van de kerk een mevrouw haar waardering had uitgesproken over de mooie dienst en

vervolgens verzuchtte: ‘en nou gaat ie weg ....’. Marieke bedankte Klaas en Ciska voor alle liefde die zij hebben gegeven en de inzet die ze hebben getoond. ‘Het werk is nooit af maar je durfde wel altijd je nek uit te steken, je was oprecht en de persoonlijke contacten van jou en Ciska hebben we hooglijk gewaardeerd. We hebben een cadeautje gekocht in de vorm van een giraffe. Dit dier symboliseert jou: altijd rechtop, je nek uitstekend en het gezicht recht vooruit.’ Reinier Demkes sprak, als voorzitter van de wijk Dale, Klaas en Ciska toe. Hij hield het kort, alles was al gezegd op de afscheidsavond met de wijkteams Dale. Hij moest denken aan het lied ‘Amsterdam huilt ...’ maar vanavond huilt niet Amsterdam maar Aalten. Reinier eindigde met de Achterhoekse wens: ‘Laot ‘t ow goodgaon en kom nog weer es an’. Na een kort dankwoord van ds. Klaas de Lange, ook hij had alles al gezegd, kon nog een flinke stoet afscheid nemen van ds. Klaas de Lange en zijn vrouw Ciska, die ook heel veel betekend heeft voor de gemeenschap in Aalten. Het einde van een prachtig afscheid wat bijna een feest leek of was het een toevallige ontmoeting? Meer foto’s en de volledige liturgie staan op de website.

Hartelijk dank Het afscheid van de Protestantse Gemeente Aalten was bijzonder. De betrokkenheid in de dienst en, na afloop, de verrassende bijdrage van A-company met een tweetal liederen uit The Passion. De vele, de goede woorden, kaartjes, briefjes, presentjes, kunstzinnige en/of ludieke creaties met persoonlijke herinne­ringen en goede wensen aan ons of meegegeven of gestuurd; zondagavond na de terugreis, tot laat zitten lezen … Heel ­hartelijk dank! Inmiddels proberen we in Amsterdam een beetje wegwijs te worden en een aanvang te maken met het werk door indrukken op te doen van het leven, werken en wonen in stadsdeel Nieuw West. Mede namens Ciska wens ik u als gemeente en persoonlijk alle goeds en zegen toe. ds. Klaas de Lange

18

St. Petruskerk van Lindau aan het Bodenmeer De St. Petruskerk van Lindau aan het Bodenmeer is meer dan 1000 jaar oud en wordt visserskerk genoemd. De kerk is gewijd aan Simon Petrus, patroonheilige van de vissers. Tot 1180 was de kerk de parochiekerk van de stad. De toren heeft een defensieve functie gehad omdat het aan het water stond, vlakbij de haven. De kerk heeft prachtige kunstschatten. In de periode 1485-1490 zijn de f­ resco’s aangebracht van de ‘Lindauer Passion’ door Hans Holbein en ‘de kroning van Maria’ door Mathis Miller. In 1528 was de Reformatie. De fresco’s en schilderingen werden onzichtbaar gemaakt. In 1849 werden de fresco’s weer herontdekt en in 1921 is begonnen met de eerste restauratie. De tweede restauratie was in 1966 en 1967. Tegenwoordig is deze kerk een gedenkplaats voor de gevallenen. Jan en Lammy van Herksen

Oproep kerstverhalen In het kerstnummer van KerkVenster wil de redactie graag persoon­ lijke verhalen en/of anekdotes plaatsen die betrekking hebben op de kerstdagen. Het mag ook een gedicht zijn of een bijzondere foto. U mag ook op papier zetten hoe u kerst het liefst wilt beleven of zou willen zien. Kinderen mogen ook verhaaltjes of tekeningen insturen over hoe zij kerst beleven of hoe zij kerst willen zien. Kortom, zet uw verhaal, gedicht, wens of tekening op papier en stuur het ons toe. We willen er graag samen een mooi en inspirerend kerstnummer van maken. U kunt uw bijdrage, vanaf nu tot uiterlijk 8 december 2014, mailen naar coordinator@kerkvenster. nl of deze in de brievenbus doen van ons kantoor, Kerkstraat 2, 7121 DN Aalten.

19

Geleuf ‘t noo maor! Een löslopenden hond Deur mien beroep kom ik bi-j nogal völle leu ovver de vloer en net as een loslopenden hond, pik ik ovveral wal wat op. Is het neet een köpken koffie en een good gesprek, dan wal een opmerking den ik in de tesse kan staeken. Want leavenswiesheid vin i-j vake in gesprek met mensen, bi-j de leu thuus of op straote. Daor kump nog bi-j dat teggenswaordeg völle leu bi-j twitter en facebook bunt. En op dee sociale media (bedenk hier maor ens een dialectwaord veur) kom ook i-j heel wat wiesheid tegen. En dee wiesheid wördt dan weer edeeld in gesprekken met mekare. Zo was ik laatst nog bi-j een vrouw dee veer waeken daorveur tachtig jaor eworden was. Ik wist dat ze nog helemaol bi-j de tied was en verheugen mi-j op het gesprek. Ik wist ook dat ze wat last had van eure beide kneejen, ‘t lopen ging eur neet zo best meer af. Daorumme leep ik maor metene achterumme, want opstaon en de veurdeure lösdoon wol’k eur bespaoren. Nao mien ‘volluk’ en eur ‘komt der in’ leep ik de woonkamer in. Daor zat ze, met een iPad op de pienlijke kneejen. Ze was drifteg op dat ding an’t ‘vaegen’ en ik kon zeen dat ze d’r al aardig met kon geworden. Nao de gebroekeleke welkomst­ waorde vertellen ze dat zee den iPad van eure kleinkindere ekreggen had. Dee hadden eur ezegd dat, noo ‘t lopen eur neet zo best meer ging, ze maor op een andere maniere met de leu in ­contact blieven mos. Ze mos gaon ‘faceboeken’. Ze hadden eur een faceboekaccount an-emaakt, het eur veur edaon en eur d’r met op weg eholpen. Ze kon d’r, zo had ik zelf ezene, dus inmiddels al aardeg met geworden. Nao een paar minuten wat praoten ovver ‘t weer en de kleinkinder, haaln ik veur ons beiden koffie en twee plakken ontbijtkoke uut de kökken en ging weer op de banke zitten. Ze was intieds weer drifteg an’t vaegen.

‘Ik volge ow ok op facebook,’ zei ze, ‘ik vind owwe sprökke en owwe Achterhookse spraoke vake heel mooi’. Efkes kwam ik in de verleiding um ovver mien twitteren en faceboeken deur te praoten, dat mag ik geerne doon. Ik heb jo ok zo’n iPad en ‘vaegtelefoon’ (mobieltje). Maor net op tied heel ik mi-j in en vroog eur welke sprökke dat dan waarn, dee ze zo mooi von. Noo, dat zol ik toch wal wetten, want ik had ze toch naor eur too-estuurd? Ik mos eur vertellen dat dee berichtjes neet allene veur eur waarn, maor dat dee naor al miene volgers en vrienden gaot. ‘O, dat is mooi veur eur,’ zei ze, ‘moar het is net asof i-j ze veur mi-j persoonlek bedoeld hebt. Zoas den van eergistern, ‘baeter ‘t rad kwiet as de kore.’ Ik keek waarschijnlek een betjen schaop­ achteg, want ze leggen uut: ‘Ik kan dan neet meer zo good lopen, de rest van mien lichaam is jo nog good. Daor mag ik toch bliede met waen en ik bun jo nog niks neet vergets. En i-j hadden letst ok zo’n mooien dagelekse gedachte, ‘leer te beseffen wa’j hebt, veurdat de tied ow löt beseffen wa’j hadden’. En ok, ‘gin mensen is rieke genog um vrogger trugge te kopen!’ Ze keek mi’j niejsgiereg an. ‘En iederene krig die berichtjes?’ Ik knikken. ‘Dat is mooi, want völle van de sprökke zal de andere leu ok wal anspraeken. Daor kö-j völle goods met doon.’ Ze nam gelukkig een slok van eure koffie en had daornao de mond vol met ontbijtkooke. Zo kon ik alles effen verwarken. Ik wet wal dat de leu in de karke heel selectief luustert en vake dinge uut de praeke haalt, dee ik d’r volgens mi-j neet ens in edaone hebbe. En van völle spreuken vind ik ook dat ze mi-j persoonlek heel wat te vertellen hebt. Mor ‘t is ook wal ens good um weer heel good te wetten, dat wat i-j in ‘t algemeen zegt, deur iemand heel persoonlijk op-evat kan worden en veur um of eur heel völle kan betekenen. Dat mek da’j wat

i-j zegt of schrieft met meer andacht doot. Daor schot mi-j inens een andere sprökke in gedachten: ‘t grootste geschenk dat i’j iemand könt geven is echte andacht’. Wi’j hebt nog een zetjen deur-epraot over wiesheid, ovver het deurgevven van goeie dingen, ovver mekare het goeie gönnen. Ook ovver Jezus den vertelt van een zaejer dén het zaod in de grond uutstreuit. Den zaejer slöp en steet op, nachte en dage, en ’t zaod kump op en wös zonder dat hee zelf wet hoo. De grond breg vanzelf zaod op: eerste den halm, daornao de aore en dan d’n vollen kaoren in de aore.’ (Marcus 4:26) Daorop zei ze: ‘Lao’w maor gewoon ‘t goeie doon en ons neet drok maken of het veur ons wat opbrech. Lao-w mekare ‘t goeie maor gönnen, dan kump de vrae vanzelf.’ Nao een uurken ston ik op, zetten de smerige köpkes op het arecht in de kökken en bedanken eur bi-j ‘t weggaon veur eure wieze waorde en zei dat ik eure sprökke op faceboek zetten zol. ‘Gin dank,’ zei ze, ‘t is toch zo-at ze zegt: een löslopenden hond vangt altied wat. Völle wille d’r met en goodgaon’. Jan Leijenhorst

Zomergasten

Wat ook leuk is, om even in het gastenboek te kijken. Daar treffen we onder andere een berichtje aan van Gerald en Joanne Heinen. Zij wonen in N ­ iagara on the Lake, in Ontario, Canada en wat bijzonder is: zij volgen elke week, via Kerkbeeld, de kerkdienst uit één van onze kerken. Ook lezen zij Kerk­Venster via de website. Verder zijn er geen gegevens bekend van deze familie. ­Misschien willen zij ons uit de droom helpen als ze dit lezen. Misschien kunnen ze reageren en vertellen hoe zij in Canada terecht zijn gekomen, over hun familie in Aalten, en wat hen bindt met de Aaltense kerk. Beste familie Heinen, mail ons en vertel uw geschiedenis en wat u in Aalten bracht deze zomer, we zouden het zeer op prijs stellen om dat te publiceren. U kunt mailen naar: redactie@­kerkvenster.nl

Op de foto Harrie en Angelique Neerhof uit Winterswijk. Hij vertelde dat hij vroeger gekorfbald heeft in Aalten en Angelique wilde graag op de foto. Dat doen we dan, ze zijn tenslotte ‘gast in de kerk’.

20

Stukjes voo r Andersum me kun je maile n naar:

heleen@ker k

venster.nl Je kunt het ook in de bri evenbus doen van Ke rkstraat 2 in Aalten. Jongerenpredikant ds. Marten Jan Kooistra Lage Veld 16 tel. 0543-475084 [email protected]

Effe denken Succes in je leven hoeft geen groot project te zijn. Heel vaak is het al genoeg, wanneer een paar (belangrijke) veranderingen in je manier van denken plaats vinden.

’Als God overal is, zit hij dan ook in de suikerpot?’ ‘Mama, als God de wereld heeft gemaakt, wie heeft God dan gemaakt?’ Je kent het wel, van die bijzondere vragen van je kind op de meest vreemde momenten en plekken. En wat antwoord je dan? Daarom zijn we op het idee gekomen van een maandelijkse digitale nieuwsbrief. In deze digitale nieuwsbrief willen we ouders ondersteunen in de opvoeding rond zingeving en geloven. Daarbij kun je denken aan onderwerpen als: een ritueel bij het eten, omgaan met pesten, lastige vragen van pubers, zijn wie je bent enz. Lijkt het je leuk deze nieuwsbrief te ontvangen, abonneer je dan door een mail te sturen naar: [email protected]

Jeugdraad Op dinsdag 30 september vergadert de jeugdraad weer. Allerlei zaken die van belang zijn of kunnen zijn voor jongeren komen aan de orde. Heb jij dingen die je graag zou willen, of vind je dat dingen anders moeten, kortom heb je suggesties, opmerkingen, vragen of klachten dan kun je die kwijt op het spreekuur voor het jongerenwerk. Het spreekuur is van 19.30 uur tot 20.00 uur op de avond dat de jeugdraad vergadert. De eerstvolgende keer is op dinsdag 30 september in Elim. Als je langs wilt komen, meld je dan even aan bij Benno ([email protected]) of Rachel ([email protected]) of Marten Jan ([email protected]).

Tweet van de week Blijf je verwonderen. Laat je overdonderen. Zie in het dagelijkse het bijzondere.

Agenda 14 sept. 09.30 uur Zuiderkerk welkom en afscheid Kindernevendienst 14 sept. 10.00 uur d’n Angang It’s4U2 14 sept. 19.00 uur Zuiderkerk LeF-dienst 28 sept. 09.30 uur Zuiderkerk Startzondag 30 sept. 19.30 uur Elim spreekuur jeugdraad 5 okt. 10.00 uur d’n Angang It’s4U2 12 okt. 09.30 uur Zuiderkerk Kinderdienst 12 okt. 19.00 uur Zuiderkerk LeF-dienst

Meer jongerennieuws in dit KerkVenster op:

Kampkrant 2014

Pagina 7 Uitnodiging Catechese

Pagina 8-9 Reisverslag Roemenië In het volgende nummer van KerkVenster verschijnt weer de extra bijlage van de Kampkrant, deze keer maar liefst 12 pagina’s dik. Het waren weer onvergetelijke weken en dat willen we graag iedereen laten zien en laten lezen. Ook deze keer zullen we het katern in het ­midden van Kerk­Venster hechten, zodat u hem er uit kunt halen en als een kleinood kunt bewaren. Kijk ernaar uit, je mag hem niet missen!