Nieuws uit Brussel...2

21 April 2016

FNV – Europa Nieuws

Inhoudsopgave: Nieuws uit Brussel............................................................................................................2 Vakbondsnieuws: EVV Spring school in den Haag; Interview met Luca Visentini……………………………………………………………….....2 Vakbondsnieuws: Unaniem SER advies over TTIP…………………………………………………………….....3 Sociale unie: Nieuw ETUI rapport “Benchmarking working Europe” 2016…………………..……….4 Overig: Overzicht Europese cao berichten maart 2016…………………………………………………………4

Verdieping……………………………………………………………………………………..………………6 Vakbondsnieuws: Landenverslag Nederland 2016 van de Europese Commissie …………….….6

Mededeling………………………………………………………………………………………………….10 Agenda…………………………………………………………………………………………………………10

21 April 2016


Nieuws uit Brussel Vakbondsnieuws: EVV Spring school in den Haag; Interview met Luca Visentini

Op 2 en 13 april organiseerde het EVV, ons Europees verbond van vakverenigingen, haar zogenoemde Spring School in Den Haag. Het doel van de Spring School is om als Europese vakbonden met elkaar te spreken over de belangrijke (politieke) ontwikkelingen en samen de prioriteiten van het Europese vakbondswerk voor de komende tijd vast te stellen. In september vorig jaar hebben we op het vierjaarlijkse EVV Congres een zogenoemde “Parijs verklaring over de rol van het EVV” aangenomen, waarin de 3 Europa-brede vakbondsprioriteiten voor de komende jaren zijn vastgelegd: • Economisch herstel en versterking EVV invloed op het proces van Europees economisch bestuur; • Stelsels van collectieve onderhandeling en sociale dialoog en werknemersparticipatie; • Het Europees sociaal model en werknemersrechten. Op de Spring School hebben de Europese vakbondsleiders met elkaar gesproken over de 12 thema’s die de concretisering vormen van de 3 algemene Europese vakbondsprioriteiten: 1. Opbouwen van een alternatieve en democratische governance in 2. Investeren in duurzame groei en kwaliteitsbanen (belastingaanpak) 3. Een nieuwe economie voor Europa (klimaat, digitalisering) 4. Een loonstijging voor Europese werknemers (Europa brede campagne voor meer lonen) 5. Herlancering van de sociaal dialoog en werknemersparticipatie 6. Verdedigen en bevorderen van vakbondsrechten en lidmaatschap (social progress clause) 7. Een sociale pijler voor Europa 8. Een inclusieve en eerlijke arbeidsmarkt 9. Investeren in de menselijke factor 10. De toekomst van werk 11. Betere bescherming, integratie en inclusie van vluchtelingen en migranten 12. Internationale rol van het EVV Deze opsomming maakt heel duidelijk hoeveel dossiers er ook op EU niveau spelen en hoe groot de verwevenheid is van ‘Europa’ met ons nationale beleid en wetgeving voor de werkplek. De Italiaanse Luca Visentini – de secretaris-generaal van het EVV – vertelt over de koers die de Europese vakbeweging moet volgen.

21 April 2016


Vakbondsnieuws: Unaniem SER advies over TTIP

FNV vicevoorzitter Catelene Passchier overhandigt sociale en duurzame meetlat voor handelsverdragen aan SER-voorzitter Mariëtte Hamer TTIP heeft als doel een vrijhandelszone tussen Noord-Amerika en de EU tot stand brengen. Het TTIP verdrag heeft daarom betrekking op standaardisatie van producteisen, het wegnemen van tarifaire en non-tarifaire belemmeringen en nog grotere onderlinge concurrentie. Volgens de onderhandelaars zou dat goed zijn voor de economie en de consument. Maar wat zijn de gevolgen voor bijvoorbeeld de werkgelegenheid en de (relatief) hoge Europese beschermingsniveaus? Minister Ploumen vroeg de SER daarom om advies. De Sociaal Economische Raad (SER) heeft op 15 april unaniem advies uitgebracht over TTIP. De SER heeft vastgesteld dat handelsverdragen waar Nederland bij betrokken is, moeten voldoen aan sociale en duurzame eisen. Daarom moet een TTIP verdrag, net als andere handelsverdragen, getoetst worden op: • duurzame welvaart mondiaal; • fundamentele arbeidsnormen; • werk en inkomen; • Europees beschermingsniveau; • beleidsruimte overheid; • publieke diensten uitgezonderd; • draagvlak en transparantie. FNV vicevoorzitter Catelene Passchier benadrukt hoe belangrijk een dergelijke meetlat is: “Alle handelsverdragen moeten langs de meetlat. Is een handelsverdrag bijvoorbeeld in lijn met fundamentele arbeidsnormen? Komen de afspraken wel overeen met de Europese regels die we hebben opgesteld om werknemers en consumenten te beschermen? Staan werk en inkomen van werknemers niet onder druk? Met dit advies pleiten we kort gezegd voor duurzame en sociale handelsverdragen”.

21 April 2016


Sociale unie: Nieuw ETUI rapport “Benchmarking working Europe” 2016 Het ETUI, het onderzoeksbureau gelieerd aan de Europese vakbeweging, heeft haar jaarlijkse “Benchmarking working Europe” rapport uitgebracht. Dit rapport verschijnt sinds 2001 en bevat een analyse van werkgelegenheidssituatie in Europa, arbeidsrecht en sociaal beleid op basis van een set van multi-dimensionale indicatoren. Het ETUI onderzoek analyseert (op basis van deze feitelijke gegevens) de bijdrage van EU beleid op de werkgelegenheid en sociale situatie. Dit jaar zijn de economische vooruitzichten nog niet ‘om over naar huis te schrijven’. De Commissie verwachtte weliswaar een economische groei van 2% in 2016, maar een afname van de werkgelegenheid met 0,9%. Voor 2017 wordt slechts een minieme verbetering verwacht. Het ETUI stelt vast dat het EU beleid bijgedragen heeft aan de verslechtering van de sociale en werkgelegenheidssituatie in de EU. En de kritiek van het ETUI is fors. Ongelijkheid neemt toe, werknemersrechten worden afgebroken en ook binnen Europa worden vakbondsrechten en stelsels van collectieve onderhandelingen steeds meer onder druk gezet. Dat moet anders: “In the light of the changes gripping or looming above European Union economies, it is alarming to see that institutions and actors that habitually frame and manage change are being sidelined, leaving ever greater scope for inequality and polarisation within populations”.

Overig: Overzicht Europese cao berichten maart 2016 Opvallende berichten uit de nieuwsbrief EU Collective Bargaining maart 2016 Het AIAS (het Amsterdams Instituut voor Arbeidsstudies) stelt in opdracht van het Europees Vakbondsinstituut ETUI een overzicht van cao berichten uit de lidstaten op. Deze samenvatting van het belangrijkste CAO nieuws per lidstaat, publiceren we maandelijks in onze FNV Europa nieuwsbrief. In de Collective bargaining newsletter van de ETUI is een overzicht van alle Europese cao berichten (Engels) opgenomen. Beroepsgoederenvervoer en Poolse firma’s De FNV campagne in het beroepsgoederenvervoer leidt tot een bericht in de ETUI/AIAS nieuwsbrief. Vermeld staat dat de acties hebben geleid tot direct loondienstverbanden in plaats van detachering of uitzendconstructies. Een gelijk gevolg lijkt er ook in Duitsland te gaan ontstaan.

Vluchtelingen en werk In Denemarken kwam een nationaal actieplan tot stand waar in overheid, vakbonden en werkgevers samenwerken om vluchtelingen snel aan werk te helpen. Er worden banen aangeboden met een looptijd tot 2 jaar – werkgevers die dat doen ontvangen een bonus. Training en scholing zijn onderdeel van het traject.


21 April 2016

Sociale akkoorden In zowel Denemarken al Finland onderhandelden vakorganisaties met overheden en werkgevers over een soort sociaal akkoord waarbij nieuwe afspraken zijn gemaakt om enerzijds de arbeidsmarkt beter te laten functioneren en anderzijds (de ergste) bezuinigingen af te wenden. In Denemarken zijn onder meer afspraken gemaakt over scholing, gezond werken en over het tegengaan van sociale dumping. In Finland gaat het onder andere over het overeind houden van de mogelijkheid om collectief te onderhandelen (!), over het verhogen van pensioenpremie en de werkloosheid premiebetalingen.

Amazon.com In Duitsland hebben medewerkers van het digitale distributiebedrijf Amazon gedreigd met nieuwe stakingen voor een hoger loon. Vakorganisatie Ver.di organiseert deze mensen al vanaf 2013met enig succes.

Thuiszorg Ook in Engeland worden gemeenten aangesproken op hoe zijzelf de thuiszorg op hun begroting budgetteren. Omdat reiskosten van de ene cliënt naar de andere vaak niet worden vergoed, duiken de thuiszorg medewerkers met hun salaris onder het minimum loon. Vakcentrale UNISON roept op tot actie.

21 April 2016


Verdieping Vakbondsnieuws: Landenverslag Nederland 2016 van de Europese Commissie Na de financieel-economische crisis van de jaren 2008-2013 vertoont de Nederlandse economie tekenen van herstel met een groei van de economie in 2014 met 1,0% en 1,9% in 2015, gedragen door een aantrekkende binnenlandse vraag. Verwacht wordt dat de stijging van het economisch vertrouwen, de snellere loongroei en het herstel van de huizenmarkt via de particuliere consumptie en de investeringen positief zullen doorwerken in de binnenlandse vraag in 2016 en 2017. Geconstateerd wordt in het landenrapport 2016 van de Europese Commissie dat de Nederlandse overheidsfinanciën de crisis betrekkelijk goed doorstaan hebben, maar dat er een onevenwichtigheid blijft bestaan door de grote overschotten op de lopende rekening. Het relatief hoge niveau van de werkloosheid en met name het grote aantal langdurig werklozen en de potentiele segmentatie op de arbeidsmarkt zijn een zorgpunt voor de Commissie. Ook wijst zij op het relatief lage niveau van de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in vergelijking met de andere landen binnen Europa. Hier verwijst zij ook naar de aanbeveling 2015 waarin gepleit werd voor verhoging van de onderzoek uitgaven, waar slechts zeer beperkt gehoor is gegeven. Beperkt vooruitgang is geboekt ten aanzien van de aanbeveling om het pensioenstelsel te hervormen.  Een korte analyse van de macro-economische situatie van Nederland en de vooruitzichten De Nederlandse economie herstelt zich van een langdurige recessie in de nasleep van de wereldwijde financiële crisis. Na de krimp van 2012/ 2013 groeide de economie weer in 2014 en 2015. Het herstel wordt in belangrijke mate gedragen door de binnenlandse vraag (consumptieve bestedingen). Investeringen leveren een relatief beperkte bijdrage aan de groei van het bruto product (BBP). De Europese Commissie rekent in haar prognoses op een economische groei van 2,1% in 2016 en 2,3% in 2017 voor Nederland. Noot: het CPB is iets voorzichtiger in zijn meest recente raming van maart 2016 (CEP). Een reactie op de instabiliteit van een groot aantal landen waar Nederland handel mee drijft en de mogelijke gevolgen hiervan voor de (wereld)handel. Ondanks verbeteringen op de arbeidsmarkt daalt de werkloosheid in Nederland slechts langzaam. De werkgelegenheid steeg na drie jaren van teruggang in 2015 met circa 80.000 banen, een vergelijkbare groei wordt voorzien voor 2016 en een iets grotere toename voor 2017. De werkloosheid daalt richting 6,3% in 2017. Minder gunstig is dat het bestanddeel van de langdurig werklozen toeneemt. Was dit in 2009 nog 20%, medio 2015 is dit opgelopen tot ruim 40% van de totale werkloosheid. Het aandeel van de 50-plussers hierbinnen is ook opgelopen tot 40% tegen een Europees gemiddelde van 25%. Vooralsnog zijn er geen tekenen dat de arbeidsmarktpositie van oudere werklozen op korte termijn zal verbeteren. Vaak spelen ook factoren als een lagere opleiding en een migrantenachtergrond een rol in dit verband. Door de Commissie wordt een toenemende segmentatie op de Nederlandse arbeidsmarkt gesignaleerd. In het derde kwartaal van 2014 werken vier van de tien werknemers als zelfstandige of op basis van een flexibel contract, tegen drie op de tien in 2005.

21 April 2016


Nederland behoort tot de landen in de Unie met het hoogste aantal flex-regelingen. Gesignaleerd wordt dat dit enerzijds goed is voor de efficiency van de arbeidsmarkt, maar dat dit anderzijds ten koste gaat van de werkzekerheid en van prikkels aan bedrijven om in mensen te investeren. De doorstroming van tijdelijk naar vast werk is verminderd, de langdurige werkloosheid is toegenomen en de mobiliteit op de arbeidsmarkt dreigt te stagneren. En dit kan een rem zetten op de groei van de arbeidsproductiviteit. Een belangrijke kanttekening van de zijde van de Europese Commissie, die door de FNV wordt onderschreven. De inflatie bedroeg in 2014 en 2015 net iets boven de 0%, met een dalende trend als gevolg van dalende olie- en andere grondstoffenprijzen. De verwachting is dat bij aantrekkende markten de inflatie de beweging omhoog weer zal oppakken en via 0,9% in 2016 naar 1,5% in 2017 zal stijgen. Van alle eurolanden heeft Nederland heeft grootste overschot op de lopende rekening berekend als percentage van het nationale product. Wel neemt het percentage vanaf 2013 langzaam af en is het over 2015 uitgekomen op 10,3. De verwachting is dat het in 2017 verder zal zakken naar 8,9. Voor de komende jaren wordt gerekend op een verdere afname van het externe overschot op de lopende rekening dankzij een verder aantrekkende binnenlandse vraag. Het hoge overschot is in belangrijke mate terug te brengen tot de (te) hoge (bedrijfs-)besparingen in de sector vennootschappen (deels ingehouden winsten): in 2015 ruim 10% van het bbp. Vanaf 2016 zal dit percentage naar verwachting dalen door verhoogde investeringsactiviteiten en betaling van hogere lonen. Een kritische opmerking wordt door de Europese Commissie geplaatst bij het Nederlandse begrotingsbeleid. Weliswaar loopt het begrotingstekort terug van 2,2% over 2015 tot 1,5% over 2017. Het structurele tekort daarentegen zal stijgen van 1,2% over 2015 tot 1,7% in 2016. Een gevolg van de lagere aardgasbaten en de belastingverlaging van 2016. Voor de aardgasbaten wordt een verder neergaande beweging voorzien. De schuldquote van de Nederlandse overheid gaat overigens wel de goede kant op via 66,8% naar 65,1% over 2017 en dat is beter dan het Europees gemiddelde. Het CPB is iets optimistischer in het recente Centraal Economisch Plan. Hier komt men met een schuldquote van 66,3% over 2015 en 64,1% over 2017. Hier begrotingstekorten bedragen 1,9% over 2015 en 1,2% over 2017. Voor de goede orde: de ramingen van het CPB zijn actueler dan die van de Europese Unie.  Onevenwichtigheden en risico’s: Nederland kent een omvangrijk pensioenstelsel met volledige kapitaaldekking (medio 2015 kenden de pensioenfondsen een gezamenlijk vermogen van ruim 1200 miljard euro). Het stelsel ondervindt momenteel forse tegenwind door de beweeglijke aandelenmarkten en de zeer lage lange termijnrentes, hetgeen voor onzekerheid in het land heeft gezorgd (met mogelijk kortingen op pensioenuitkeringen op komst). Alle commotie en onzekerheid rondom pensioenen heeft het vertrouwen in het stelsel – met name bij jongeren – doen slinken, maar inmiddels zijn er door regering en parlement stappen gezet om te komen tot een ingrijpende hervorming van het pensioenstelsel (vanaf 2020).

21 April 2016


De Europese Commissie is van mening dat Nederland nog te weinig gedaan heeft met de landen specifieke aanbeveling 2015 om ‘’de bijdragen aan de tweede pensioenpijler te verlagen voor mensen in de eerste jaren van de loopbaan”. Nederland kent zogeheten overloopeffecten op handelsgebied. Risico’s dat overloopeffecten optreden door blootstelling aan handelspartners, problemen die als het ware worden overgenomen vanuit het buitenland. Dit geldt overigens slechts in beperkte mate voor de handel met eurozone-landen en nog minder voor de handel met directe buurlanden Duitsland, België, Engeland en Frankrijk binnen de Unie. Buurlanden die samen goed zijn voor zowel 70% van de invoer uit de EU als voor 70% van de Nederlandse export naar de EU en die gelden als stabiele handelspartners. Indirect kan Nederland wel problemen krijgen als de Duitse economie gevoelig blijkt te zijn voor bijvoorbeeld de vertraging van de Chinese economie of de recessie in landen als Rusland en  Brazilië. De particuliere schuldenlast blijft hoog in Nederland. In 2014 bedroeg de particuliere schuld bijna 230% van het bbp, waarvan ongeveer de helft kon worden toegerekend aan huishoudens (hypotheekschuld) en de andere helft aan niet-financiële vennootschappen. Deze schuldenlast is de afgelopen tien jaar onveranderd hoog gebleven en ligt ook ruim boven het Europees gemiddelde. In 2014 kampten naar schatting 1,5 miljoen Nederlandse huishoudens met een negatieve overwaarde op hun huis (onderwaterhypotheken), de leeftijdsgroep 30-35 jaar bijvoorbeeld kampte toen met een gemiddelde negatieve waarde van 34.000 euro. Inmiddels is er sprake van enig herstel bij de huizenprijzen (met name in de grote steden), maar volgens een recente studie van de DNB duurt het nog tot 2023 voordat het percentage onderwaterhypotheken tot een relatief beperkt niveau (5%) is teruggebracht. Het aantal huishoudens met een betalingsachterstand op hun hypotheek van meer dan vier maanden is weliswaar gestegen van 35.000 eind 2008 tot 112.000 eind 2015, maar het aantal insolventie aanvragen is anderzijds vrij gering. In 2014 vroegen ruim 17.500 mensen schuldsanering aan en werd bij 13.500 de sanering beëindigd.  Andere structurele vraagstukken: Opgemerkt wordt dat Nederland een goed opgezet, meerjarig begrotingskader kent. Uitgaven hebben doorgaans een brede dekking, maar een aantal uitgaven wordt buiten beschouwing gelaten. Dit zijn onder meer uitgaven door lokale overheden, een aantal belastinguitgaven, rente-uitgaven en aardgasbaten. Bij de belastinguitgaven gaat het om de hypotheekrenteaftrek (11 miljard euro in 2014) en de aftrek van pensioenbijdragen (13 miljard). Deze categorieën worden niet aan scherp toezicht onderworpen en leveren soms onverwachte ontwikkelingen op. In het algemeen wordt de conclusie breed gedeeld dat het belastingstelsel vrij goed functioneert in Nederland, minpunt is dat in tijden van economische teruggang er weinig flexibiliteit blijkt te zijn. De armoedecijfers in Nederland zijn relatief laag, maar laten wel een stijging zien vanaf 2012 en hebben in 2014 hun hoogste punt in tien jaar bereikt (16,5% van de bevolking leeft onder de armoedegrens). Opvallend is dat de armoede onder werkenden is toegenomen (5,3%), maar het probleem is veel omvangrijker onder zelfstandigen: 13,2%.

21 April 2016


Nederland laat een minder gunstige ontwikkeling dan de Scandinavische landen en de Verenigde Staten zien met betrekking tot een aantal drijvende krachten achter het concurrentievermogen, zoals onder meer productiviteitsgroei, innovatie en onderzoek en ontwikkeling. De Nederlandse onderzoek uitgaven hier liggen met 1,97 % duidelijk onder de Europa 2020 doelstelling van 2,5% van het bbp en ook onder het Europees gemiddelde. Te weinig prioriteit wordt gegeven aan de Europese aanbeveling (2015) om meer in te zetten op investeringen in onderzoek. De Nederlandse onderzoeksinstellingen zijn weliswaar (nog) van internationaal niveau en getracht wordt om extra middelen vanuit het bedrijfsleven aan te trekken om dit niveau ook voor de toekomst te kunnen waarborgen. Met de 2011 ingevoerde topsectorenaanpak is de samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven hier al geïntensiveerd. Eric Jan Leeuw Beleidsadviesgroep FNV


21 April 2016

Mededeling: In verband met de meivakantie en feest-/vrije dagen verschijnt de eerstvolgende nieuwsbrief weer op donderdag 12 mei a.s.

Agenda 1 Januari t/m 30 juni 2016: Nederlands Voorzitterschap EU. In dit kader zijn via deze site (zie Kalender) het komende half jaar alle activiteiten te volgen. 28 april 2016: Workers Memorial Day 1 mei 2016: Internationale dag van de Arbeid

FNV, TEAM EUROPA EN INTERNATIONALE ZAKEN VAN DE BELEIDSADVIESGROEP POSTBUS 8456 T: +31 (0)205816520 1005 AL AMSTERDAM [email protected]

Nieuws uit Brussel...2

Recommend Documents