Nieuw woonconcept 50+ huisvesting Amsterdam

Nieuw woonconcept 50+ huisvesting Amsterdam

AUGUSTUS 2011

801002065_BoekjeOuderenhuisvesting_3.indd 1

07-10-11 14:27

Nieuw woonconcept 50+ huisvesting Amsterdam

n Inhoud n 2 Inleiding n 2 Visie op 50 + huisvesting n 3 Doelgroepen n 4 Gebouw in de stad, wensen locatie n 4 Een attractief en openbaar gebouw n 6 Wensen gebouw: structuur en samenleving n 9 Wensen woningen: afmetingen en ruimte n 9 Soort woningen n 10 Hoeveel woningen, hoe groot de groepen n 10 Exploitatiewensen n 11 Duurzaamheid n 11 Tot slot

n

Inleiding

In de afgelopen periode hebben de Vereniging Akropolis, WOUW, Van der Waals/Zeinstra Architekten en Amvest een aantal gesprekken gevoerd over hoe levensloopbestendige huisvesting anno nu er uit dient te zien. De uitkomst van deze gesprekken leest u in deze brochure, te beginnen met onze visie op 50+ huisvesting.

< appartementen

n < starters en studenten

Visie op 50+ huisvesting

Een groeiend deel van de bevolking is op zoek naar een levensloopbestendige woning: een woning die de bewoner niet hoeft te verlaten, mocht hij of zij zorgbehoevend worden. In ons ideaalbeeld bevinden dit soort woningen

< voorzieningen en bedrijven

zich in een complex waar het fantastisch wonen is. Hier gaat men niet pas wonen als er al behoefte aan zorg is. Maar mocht iemand wel zorgbehoevend worden, dan zijn er niet alleen zorgvoorzieningen in de directe omgeving beschikbaar, maar ook zijn er mogelijkheden voor zorg aan huis. Het gaat hierbij om (zorg)diensten van zeer goede kwaliteit en om woningen waarvoor geen wachtlijsten zijn. Wel of niet zorgbehoevend: bewoners voelen zich altijd onderdeel van de samenleving, nemen hier aan deel en hebben contact met medebewoners. Dit alles zonder het stigma van de klassieke huisvesting voor senioren. Voor Amvest ligt hier als woningfonds een grote uitdaging en dan met name in het middensegment. Levensloopbestendige woningen en appartementen waar mensen (zorg)diensten aan huis kunnen krijgen. De Vereniging Akropolis en WOUW ijveren voor wooncomplexen met zorg waarbij de eigen regie centraal staat. De verenigingen zetten zich in om mensen van 50 tot 65 jaar na te laten denken over

2

hun huidige woonsituatie: is deze zodanig, dat zij daar ‘goed oud kunnen worden’?


07-10-11 14:27

De komende twintig jaar wordt een verdubbeling verwacht van het aantal

Samengevat hebben wij hier het idee ontwikkeld van een nieuw stuk stad, een nieuw Babylon, zoals de voorkant

65+-ers. De tabel geeft deze verwachtingen weer.

van deze brochure naar een kunstwerk van Constant Nieuwenhuys laat zien.

Prognose bevolkingsomvang ouderen (50+ en 65+) in Amsterdam 2010-2040

De continue groei van het aantal ouderen dat op zoek is naar geschikte huisvesting was voor ons aanleiding tot

gespreksronden en onderzoek naar de huisvestingswensen van 50+-ers. Hoe willen en kunnen mensen in deze

Toename 2010-2040 2010 2020 2030 2040 Gemiddeld (realisatie) (prognose) (prognose) (prognose) Totaal per jaar

50+ 213.216 285.676 320.131 332.315

119.099

3.970

65+ 85.426 126.269 164.841 190.308

104.882

3.496

leeftijdsfase prettig wonen? Dit heeft geleid tot een zeer interessant concept voor levensloopbestendig wonen.

n

Doelgroepen

Oorspronkelijk uitgangspunt is een gebouw voor 50+-ers met facultatief alle zorg in en om het huis. Een huis waar iemand de rest van zijn of haar leven kan blijven wonen, ook als iemand ziek of hulpbehoevend is. Een gebouw dat onderdeel uitmaakt van iemands eigen buurtje, waar sociale contacten makkelijk te leggen en vanzelfsprekend zijn. In de praktijk blijkt dat de meeste 50+-ers geen aanleiding zien om op korte termijn te verhuizen. Hierdoor dreigt het gevaar dat het meer een gebouw voor 80+-ers wordt. De uitdaging is dan ook het gebouw zo te maken dat het ook voor anderen attractief genoeg wordt om daar te wonen. De 50+-ers uit onze doelgroep, hebben een aantal algemene kenmerken. Ze houden van een gemengde dynamische omgeving, met een mix van allerlei soorten mensen. Jong en oud, arm en rijk. Belangrijk hierbij is dat de leefomgeving als een “normale” sociale omgeving wordt ervaren. De mensen zijn actief en hebben een open levenshouding. Zij staan open voor ideeën van anderen. Hierdoor is er een binding met de mensen, de activiteiten en de voorzieningen in de buurt. Men zoekt naar sociale contacten en vindt het prettig als dit gefaciliteerd en aangemoedigd wordt. Maar ook is er bij deze leefstijl op zijn tijd behoefte aan rust en privacy. Op jezelf zijn, maar toch met elkaar; dat is het motto. Dit betekent dat er naast de 50+-bewoners uit de primaire doelgroep ook mensen uit andere doelgroepen in het gebouwencomplex kunnen wonen. We denken dan bijvoorbeeld aan studenten van kunstacademies, verpleeg- en paramedische opleidingen (ergonomie, creatieve therapie, logopedie, fysiotherapie). Omdat er naast woningen ook werkruimten en ondernemingen in het gebouw gepland zijn, zijn ook de potentiële uitbaters en gebruikers hiervan een doelgroep.

3


07-10-11 14:27

Mensen van buiten worden getrokken door voorzieningen

Bibliotheek-computerruimte in appartementengebouw KRISTAL, Akropolis Rotterdam arch. Meyer en van Schooten

OBA leestafel met uitzicht

Terras restaurant Openbare Bibliotheek Amsterdam

arch. Jo Coenen

n

Gebouw in de stad, wensen locatie

Bij dit woonconcept dient de directe omgeving van het complex te voldoen aan een aantal belangrijke voorwaarden. De omgeving dient: • dynamisch te zijn, waardoor het leggen van sociale contacten makkelijker wordt; • optimaal bereikbaar te zijn met het openbaar vervoer; • (zorg)voorzieningen en winkels in de directe nabijheid te hebben; • onderdeel uit te maken van de stad; • licht en lucht, contact met de natuurlijke elementen te hebben.

n Contact met de natuurlijke elementen

Een attractief en openbaar gebouw

Het complex is (semi-)openbaar en goed toegankelijk en zo attractief, dat ook mensen die hier niet wonen er graag komen. De aanwezigheid van “openbare” voorzieningen en een aangename ruimte met een mooi uitzicht waar het prettig verblijven is, zijn daarvoor randvoorwaarden. Een eventuele

4

doorgaande openbare wandelroute is ’s nachts natuurlijk afsluitbaar.


07-10-11 14:27

Ontsluiting via Atrium, ontmoetingsplaats, Cité Rotterdam arch. Tangram

café aan straat en als onderdeel gemeenschappelijke ruimte, gebouw KRISTAL, Akropolis Rotterdam arch. Meyer en van Schooten

“Een stad is als een netwerk.” Constant Nieuwenhuys

5


07-10-11 14:27

Mura - IJburg; samenhangende structuur van losse blokken arch. Moriko Kira

P

n

Wensen gebouw: structuur en samenleving

Het nieuwe woonconcept wordt gerealiseerd in een aantrekkelijk en licht gebouw waar de sfeer bijna huiselijk en aangenaam is. Het gebouw biedt naast de woningen ook onderdak aan verschillende functies en activiteiten. Dit sluit aan op de vraag naar een dynamische woonomgeving. Er zijn flexibel te gebruiken ruimten voor verschillende gemeenschappelijke activiteiten zoals gymnastiek, yoga, muziek, toneel, film en lezingen. Ruimten om te oefenen, maar ook om op te treden. Te denken valt aan een dependance van een dans- of muziekschool, aan amateurtoneel, een buurtkoor en noem maar op. Er zijn ateliers en werkplaatsen voor (al dan niet begeleid) werken op doek of papier, voor beeldhouwen, hakken en andere creatieve werkvormen. Ergens in het complex is een expositiemogelijkheid. Er zijn sportvoorzieningen (zoals zwembad, fitness) in of vlakbij het complex, evenals een buurtsupermarkt voor de dagelijkse boodschappen, een apotheek, kapper en pedicure/manicure. Het spreekt dat al deze voorzieningen niet alleen voor de bewoners zijn maar ook voor de buurtbewoners. Er kunnen bovendien voorzieningen in het complex komen voor mensen die niet tot de doelgroep behoren zoals een crèche of buitenschoolse opvang. Dit alles komt de levendigheid en de functie van buurtcentrum ten goede.

In de keuken van het café-restaurant is natuurlijk ook gelegenheid voor kook-, taartenbakclubs, etc. Het café-restaurant heeft een openbare functie en is toegankelijk en zichtbaar vanaf de straat. Bezoekers van buiten zijn welkom. Bewoners die meer privacy willen bij het eten wordt dat

6

natuurlijk ook geboden in de eetkamer van het gebouw.


07-10-11 14:27

Zorghotel in appartementencomplex Kristal, Rotterdam arch. Meyer en van Schooten

Het café-restaurant doet ook dienst als “huiskamer” voor de buurtbewoners. In of naast het restaurant bevinden zich de bibliotheek met leeshoek en de computerruimte. Hier kunnen bewoners of in het complex wonende studenten bijvoorbeeld huiswerkbegeleiding geven. Daarnaast is er een reparatiewerkplaats en klusjesman/vrouw: fietsen, scootmobiels en kleding worden hier gerepareerd. In deze multifunctionele ruimte is er altijd iemand aanwezig die even kan helpen. Vanuit het restaurant en de huiskamer komt men in de makkelijk toegankelijke tuinen en terrassen, waar men gezamenlijk kan tuinieren of hobby’s uit kan oefenen. Er zijn een lichte serre en een besloten binnentuin.

Veel voorzieningen kunnen worden gedeeld, wat het mogelijk maakt om kleinere woningen te maken; meer voorzieningen komen binnen ieders bereik. Het geeft gedeelde verantwoordelijkheid en aanleiding tot contact. Te denken valt aan een wasmachineruimte, logeerkamers en verschillende soorten, ook individueel te huren, werkruimten.

Het gebouw is een ‘complex’ en is opgebouwd uit verschillende delen. De verschillende delen kunnen een eigen karakter hebben; dit wordt mede bepaald door wie er wonen. Niet iedereen woont door elkaar heen. Waar de gebouwdelen elkaar ontmoeten of overlappen ontstaan bijzondere plekken, bij voorkeur met gemeenschappelijke of openbare voorzieningen. Het gebouw kent geen anonieme gangen of galerijen. Crystal Court Amsterdam: verblijfsruimten tussen de woningen. a.h.w. in een grote ‘serre’ Tangram architecten

We denken aan bouwdelen of ‘buurtjes’ van zo’n 20 tot 25 woningen. Natuurlijk kan zo’n buurtje ook bestaan uit één of meerdere woongroepen. In het complex bevindt zich een zorghotel met een eigen toegang aan de buitenkant van het gebouw. Hieraan gekoppeld zijn gastenverblijven of logeerruimten. Ook de besloten ruimten voor woongroepen voor begeleid wonen - voor dementerende ouderen en wellicht ook voor jongeren – hebben een eigen toegang. Zorgverleninginstellingen en/of thuiszorgorganisaties uit de directe omgeving verlenen de zorg. De bewoners kiezen zelf bij wie zij hun (zorg)diensten afnemen. Bewoners kunnen - indien nodig verhuizen naar een andere plek in het gebouw. Zo kan een dementerende oudere naar een begeleid wonen woongroep verhuizen.

“...stad van intense, grootstedelijke verlangens...” Constant Nieuwenhuys


7

07-10-11 14:27

Buijskade III: gezinswoningen en studio’s sociale sector, woningen vrije sector; ateliers met daaronder industriele bedrijfsruimten van der Waals/Zeinstra Architekten

Havenmeester, IJburg: appartementen, starterswoningen op eerste verdieping, plint met o.a caférestaurant en fitness; AMVEST van der Waals/Zeinstra Architekten

Werken

Wonen

8


07-10-11 14:27

Woonkamer met grote te openen deuren: maximaal uitzicht, binnen wordt buiten

n

Wensen woningen: afmetingen en ruimte

Uit het onderzoek naar de huisvestingswensen van 50+ers zijn de volgende resultaten gekomen. Men wil een ruimte om tot zichzelf te komen en rust en privacy te ervaren, waarbij een mooi uitzicht van belang is. De woning is minimaal 60m2, maar 75 m2 heeft een grotere voorkeur. Uiteraard dient de woning te voldoen aan alle eisen van Woonkeur en het seniorenlabel, waaronder bijvoorbeeld geen drempels in de woning, bereikbare stopcontacten en een oplaadpunt voor de scootmobiel. Ruimte voor scootmobiels en rollators dient er wel te zijn, maar dan niet prominent in het zicht.

De woning heeft een eigen terras of balkon. Er is ook behoefte aan woningen met een eigen werkruimte. Hierbij is het mogelijk zogenaamde flexruimten te maken: ruimten tussen de woningen, die aan de ene dan wel de andere woning kunnen worden gekoppeld of ook zelfstandig kunnen worden gebruikt.

Wonen

n Werken

• woonwerkstudio (20 m2 gbo)

Werken

Wonen

Soort woningen

• eenkamerwoning (35 m2 gbo) • twee-/driekamerwoning (60-80 m2 gbo) Voorbeeld flexibele werkruimten

• vierkamerwoning (100 m2 gbo)

“Creatief zijn is de hoogste vervulling van de mens.” Constant Nieuwenhuys

Voorbeeld woning


9

07-10-11 14:27

n

Hoeveel woningen, hoe groot de groepen

Om genoeg draagvlak te creëren voor de gewenste voorzieningen en om het economisch rendabel te maken, is onze eerste inschatting dat er minimaal 150 tot 200 eenheden voor wonen en werken nodig zijn. We gaan er daarbij vanuit dat er ook een aantal essentiële voorzieningen op loopafstand van het gebouw liggen. Een mogelijke verdeling in clusters van 15 tot 40 eenheden en de daarvoor benodigde ruimte is hieronder aangegeven.

Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed Amersfoort

Voorbeeld ruimtestaat

arch. J.N.Baldeweg

Aantal

Gemiddeld m2 Totaal m2 Totaal m2 per eenheid gbo gbo bvo

Woonwerk studio

20

20

Eenkamerwoning

40

35 1400

Twee-/driekamerwoning

60

70 4200

Vierkamerwoning

30

100 3000

Totaal

n

400

150 9000 13000

Exploitatiewensen

Nabijheid van zorg, zoals een huisarts, fysiotherapie met een fitnessruimte, is essentieel. De gezamenlijke ruimten in het gebouw moeten intensief gebruikt worden. Dit komt de levendigheid en een gezonde financiële zorgexploitatie ten goede. In een vroeg stadium is nagedacht over de invulling van deze zorgexploitatie. Zo zou aan de begeleiders van de activiteiten in het complex ‘iets’ teruggegeven kunnen worden voor hun diensten zoals woonruimte, een vergoeding of het delen van kennis en kunde. Leerlingen van het ROC kunnen ook een bijdrage leveren. Daarnaast is het principe van ‘zoveel mogelijk zelf blijven doen’ een middel om een gezonde zorgexploitatie te realiseren. Hoe meer men zelf blijft doen, des te meer welzijn ervaart men en des te minder kosten worden er gemaakt. Expositieruimte Rosa Spierhuis

10


07-10-11 14:27

Bewoners kunnen zelf bijdragen aan de exploitatie of zelfstandig iets opzetten. Daar waar extra individuele zorg nodig is, wordt dit individueel geregeld. Vrije keuze uit zorgverleners is hierbij belangrijk. Een besloten afdeling psychogeriatrie met woongroepen van 7 personen, bevindt zich

1

2

am urz du i k gi e b ru e n e r

b en eper e rg k d i ev e ra a g

ge

in of nabij het complex. Hierdoor kunnen partners en bevriende woongenoten gemakkelijk op

e

3

bezoek gaan bij de bewoners van deze besloten afdeling. Essentieel voor zo’n afdeling is een beschutte tuin of een terras. Domotica, slimme technische snufjes, kunnen helpen bij de ondersteuning van zelfstandig wonen.

indien nodig, gebruik fossiele brandstoffen zo efficient en schoon mogelijk

Trias Energetica

n

Duurzaamheid

Duurzaamheid speelt een grote rol. Hiermee wordt niet alleen bedoeld dat het gebouw levensloopbestendig is, maar ook dat de kwaliteit en de afwerking van het complex van hoog niveau zijn, waarbij duurzame materialen gebruikt worden die mooi verouderen. Een belangrijk aspect bij duurzaamheid is natuurlijk ook het energieverbruik. Uitgangspunt is de TRIAS Energetica. De eerste stap daarin is het beperken van het energieverbruik.. Dat doen we door het gebouw zeer goed te isoleren. De tweede stap is de inzet van duurzame energie. Afhankelijk van de locatie van het gebouw zijn daarvoor diverse mogelijkheden. Een alternatief energiesysteem waarbij gebruik wordt gemaakt van warmte- en koudeopslag (WKO) is op dit moment de meest voor de

Een ingenieus waterbufferingsysteem zorgt voor groene randen langs de terrassen

hand liggende. De derde stap is het restant benodigde energie te verkrijgen uit fossiele brandstoffen, echter wel zo efficiënt en milieuvriendelijk als mogelijk is. Daarbij worden zaken als de kosten (voor bewoners) en comfort niet uit het oog verloren. Met domotica toepassingen wordt het leven in het gebouw en de woningen zo aangenaam mogelijk gemaakt.

n

Tot slot

Op basis van de woonwensen in dit boekje zoeken we een aantrekkelijke locatie in Amsterdam of omgeving om het concept van levensloopbestendig wonen in de nabije toekomst tot uitvoering te brengen.

11


07-10-11 14:27

n

Colofon

www.vereniging-akropolis-amsterdam.nl www.amvest.nl www.wzarch.nl www.wouwwonen.blogspot.com www.grasfotografie.nl

kro o

Amsterdam

A pl S i

Vormgeving & productie: Staccato, Amstelveen


07-10-11 14:27

Nieuw woonconcept 50+ huisvesting Amsterdam

Recommend Documents