Nieuw-West Thuis Best Eerste tussenrapportage Huiselijk Geweld en Kindermishandeling November 2013
Inhoudsopgave Inleiding .................................................................................................................................................. 3 Leeswijzer .............................................................................................................................................. 4 1. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling....................................................................... 5 1.1 Meldcode stadsdeel Nieuw-West ...................................................................................................... 5 1.2 Aandachtsfunctionarissen ................................................................................................................. 5 1.3 Registratie ......................................................................................................................................... 5 1.4 Interne voorlichting en training .......................................................................................................... 5 1.5 Netwerk van aandachtsfunctionarissen in Nieuw-West .................................................................... 5 Conclusie ................................................................................................................................................. 6 2. Voorlichtingsactiviteiten................................................................................................................... 7 2.1 Wegwijzer Huiselijk Geweld .............................................................................................................. 7 2.2 Special ‘Stop Huiselijk Geweld’ in stadsdeelkrant............................................................................. 7 2.3 Communicatie over verschillende thema’s huiselijk geweld ............................................................. 7 2.4 Voorlichtingsactiviteiten op speciale thema-dagen ........................................................................... 7 Conclusie ................................................................................................................................................. 8 3. Activiteiten en projecten................................................................................................................... 9 3.1 Cursusaanbod ‘En nu ik…!’ en ‘Kan iemand mij horen…?’ .............................................................. 9 3.2 Challenge Day (Fyousion) ................................................................................................................. 9 3.3 Training docent weerbaarheid voor jongerenwerkers (Rots en Water) ............................................ 9 3.4 Project ‘train de voorlichter voor voortrekkers en sleutelfiguren van Huizen van de Wijk’ (Zina) ..... 9 3.5 Project ‘mannenaanpak ten behoeve van preventie huiselijk geweld’ (Artant)............................... 10 3.6 Weerbaarheidstraining STERK (Blijf Groep en SEZO) ................................................................... 10 Conclusie ............................................................................................................................................... 10 4. Afsluiting en voorstel voor vervolg ............................................................................................... 11 Bijlage: Quickscan huiselijk geweld en kindermishandeling ......................................................... 12
2
Inleiding Voor u ligt de eerste tussenrapportage sinds de start van de aanpak ‘Nieuw-West Thuis Best, terugdringen huiselijk geweld in Nieuw-West 2012-2014’. De activiteiten die het stadsdeel sinds de uitvoering van het plan van aanpak heeft uitgevoerd of welke in uitvoering zijn, zijn hierin opgenomen. De ondernomen activiteiten in aanloop naar de op 1 juli jl. van kracht geworden Wet Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling worden belicht. Daarnaast wordt inzicht gegeven in de activiteiten die in het kader van voorlichting, de projecten en andere activiteiten, gericht op het de preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling. Tot slot wordt een voorstel voor het vervolg gedaan. Als bijlage is de quickscan huiselijk geweld en kindermishandeling bijgevoegd. Huiselijk geweld en kindermishandeling is een aanhoudend en groot maatschappelijk probleem. Het geweld doet zich vaak al langere tijd voor voordat een melding wordt gemaakt. De situatie van huiselijk geweld en kindermishandeling is een aanslag op het veiligheidsgevoel en ontwikkelingskansen van volwassenen en kinderen. Huiselijk geweld komt meestal niet alleen, vaak gaat de problematiek gepaard met andere problemen zoals armoede, opvoedingsproblemen, gebrekkige maatschappelijke participatie, werkeloosheid of alcohol- of drugsgebruik. In de aanpak is het van belang om over het thema in gesprek te gaan en samen te werken. Het stadsdeel zet daarom verder in op preventie door middel van een integrale aanpak in samenwerking met ketenpartners, en zij blijft investeren in deskundigheidsbevordering van professionals en vrijwilligers.
Jesse Bos Portefeuillehouder Huiselijk Geweld Stadsdeel Nieuw-West
3
Leeswijzer In hoofdstuk 1 worden de ondernomen activiteiten in het kader van de van kracht geworden Wet Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling belicht. In hoofdstuk 2 staan de activiteiten op gebied van voorlichting beschreven. Hoofdstuk 3 beschrijft de overige activiteiten en projecten die in het stadsdeel zijn of worden uitgevoerd. Tot slot wordt in hoofdstuk 4 een voorstel voor het vervolg gedaan. Als bijlage is de quickscan huiselijk geweld en kindermishandeling bijgevoegd.
4
1. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling In dit hoofdstuk worden de activiteiten beschreven die zijn uitgevoerd naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Aan bod komen de aandachtfunctionarissen, registratie, training en voorlichting.
1.1 Meldcode stadsdeel Nieuw-West De Wet Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling verplicht organisaties om te werken met een Meldcode bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Stadsdeel Nieuw-West valt onder deze wet, omdat wij uitvoerende medewerkers in dienst hebben die werkzaam zijn op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en daarbij intensief contact hebben met bewoners. Zoals de medewerkers van Samen Doen en het Loket. De wet vereist dat organisaties een eigen handelingsprotocol opstellen en het gebruik en de kennis ervan moeten bevorderen. Het stadsdeel heeft in 2013 een eigen protocol opgesteld, op basis van het model van het Rijk. Hierin wordt voorgeschreven wat medewerkers moeten doen als zij in hun werk signalen oppikken van huiselijk geweld en kindermishandeling. Voor andere medewerkers is de Meldcode niet verplicht, maar zij mogen deze uiteraard wel volgen.Zij kunnen mogelijke signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling overdragen aan een van de aandachtsfunctionarissen, wier taken onderstaand worden beschreven..
1.2 Aandachtsfunctionarissen Het stadsdeel heeft vier aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling opgeleid. Zij zijn consulent en gesprekspartner voor de beroepskracht die een geval van huiselijk geweld en/of kindermishandeling vermoedt op grond van eigen waarneming of door informatie van derden en voeren het meldingstraject uit. Dit doen ze ook bij signalen van alle stadsdeelmedewerkers die niet direct onder de Meldcode vallen. Zij bemerken knelpunten en evalueren het protocol van het stadsdeel..De aandachtsfunctionarissen hebben een belangrijke rol bij een goede afwikkeling van een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling. Binnen het stadsdeel is uitgebreid aandacht besteed aan de invoering van de Meldcode en de functie van de aandachtsfunctionarissen.
1.3 Registratie Tot begin november hebben de aandachtsfunctionarissen van het stadsdeel nog geen meldingen ontvangen.
1.4 Interne voorlichting en training Interne trainingen zijn georganiseerd voor medewerkers van het stadsdeel die verplicht zijn om met de Meldcode te werken. Voor andere medewerkers organiseert het stadsdeel voorlichtingsbijeenkomsten. Medewerkers van de afdeling Wijken, Sociaal Domein en Sport Uitvoering zijn inmiddels getraind in het gebruik van de meldcode. De voorlichtingen voor medewerkers van het Sociaal Loket, Wijken, Klantenservicecentrum, Sociaal Domein (inclusief de Samen DOEN teams), Veiligheid en Handhaving, NME/ schooltuinen, Burgerzaken en het Vergunningenloket hebben deels plaatsgevonden of vinden momenteel plaats.
1.5 Netwerk van aandachtsfunctionarissen in Nieuw-West Het stadsdeel werkt aan de oprichting van een netwerk van aandachtsfunctionarissen. Dit om de kennis te vergroten, van elkaar te leren en met elkaar in gesprek te gaan over waar men tegenaan loopt en samen zoeken naar mogelijke oplossingen. De netwerkbijeenkomsten vinden twee à drie keer per jaar plaats. Elke bijeenkomst bevat een onderdeel kennisvergroting. Iedere keer wordt een expert van bijvoorbeeld het AMK of het SHGA gevraagd om een inhoudelijke bijdrage te leveren.
5
De eerste bijeenkomst heeft eind oktober plaatsgevonden. De aandachtsfunctionarissen uit het hele stadsdeel zijn uitgenodigd. Het gaat dan onder andere om aandachtsfunctionarissen van welzijnsorganisaties, kinderopvang, onderwijs en het stadsdeel zelf.
Conclusie Het stadsdeel heeft het afgelopen jaar prioriteit gegeven aan de invoering van de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, die in juli 2013 in werking is getreden. Er is een protocol ontwikkeld, er zijn aandachtsfunctionarissen aangesteld en er hebben interne voorlichtingsbijeenkomsten plaats gevonden voor medewerkers die direct contact hebben met burgers. In de laatste maanden van 2013 is geïnvesteerd in netwerkvorming en kennisuitwisseling tussen de aandachtsfunctionarissen van verschillende organisaties. Hier gaan wij mee verder in 2014, evenals met het vervolgen van deskundigheidsbevordering van de zittende functionarissen. De verwachting is immers dat er vaker een beroep zal worden gedaan op de wijkteams als het gaan om de signalering en nazorg bij huiselijk geweld.
6
2. Voorlichtingsactiviteiten In deze paragraaf worden de voorlichtingsactiviteiten besproken op het gebied van het tegengaan van huiselijk geweld. De kernboodschap is: “huiselijk geweld moet de deur uit!”. We informeren bewoners onder andere over: • het belang van melden van een (vermoeden van) huiselijk geweld en kindermishandeling en • het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (functie, bereikbaarheid, procedure). Doel is dat bewoners en professionals zich verantwoordelijk voelen en weten dat zij het verschil kunnen maken voor een slachtoffer door een melding te doen. Dit met het uiteindelijke doel om gedragsverandering te stimuleren.
2.1 Wegwijzer Huiselijk Geweld Het stadsdeel heeft een Wegwijzer Huiselijk Geweld ontwikkeld in de vorm van een flyer. Hierin staat wat huiselijk geweld precies is en hoe je de signalen kunt herkennen. Ook bevat de wegwijzer de contactgegevens van het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam, Meld Misdaad Anoniem en de politie. De flyer is breed verspreid in het stadsdeel.
2.2 Special ‘Stop Huiselijk Geweld’ in stadsdeelkrant De special Stop huiselijk geweld! is verspreid met de stadsdeelkrant in juni jl. Hierin is aandacht geschonken aan verschillende vormen van huiselijk geweld, waaronder ouderenmishandeling, huwelijksdwang en achterlating, de grenzen van liefde en seks etc. De special is goed ontvangen. De stadsdelen willen dit initiatief overnemen en hebben toestemming gekregen om artikelen te gebruiken.
2.3 Communicatie over verschillende thema’s huiselijk geweld Om alle bewoners van Nieuw-West inzicht te geven in de vele gezichten en thema’s binnen huiselijk geweld, staat elke maand een ander thema centraal. De thema’s voor de laatste maanden van dit jaar zijn : partnergeweld, vrouwengeweld/genitale verminking en eergerelateerd geweld of kindermishandeling (nader te bepalen). Het stadsdeel werkt hierin nauw samen met het SHGA.
2.4 Voorlichtingsactiviteiten op speciale thema-dagen Het stadsdeel grijpt internationale themadagen aan om voorlichting te geven over het bestrijden en voorkomen van huiselijk geweld. Veelal in samenwerking met andere stadsdelen en centrale stad. De volgende activiteiten: Geweld Verhalen Karavaan De campagne ‘ Nieuw-West Thuis Best’ is gestart met de Geweld Verhalen Karavaan in de Week zonder Geweld in 2012. De Geweld Verhalen Karavaan is een audio-/video installatie met elf authentieke portretten over huiselijk geweld. Elk portret bestaan uit één monoloog van een dader of slachtoffer en drie korte fragmenten van zonen, dochters, buren, wijkagenten en hulpverleners die hun kijk op het gebeurde weergeven. De installatie was te zien in de huizen van de wijk van Slotermeer West, de Aker, Slotervaart-Noord, Jongerencentrum The Hood en Meidengroep Calvijn Rozenactie tegen ouderenmishandeling Op 13 juni 2013, ter gelegenheid van de Internationale dag tegen ouderenmishandeling, zijn in alle stadsdelen witte rozen uitgedeeld aan bewoners van Amsterdam. Aan de rozen hing een signalenkaart ouderenmishandeling. Hierop staan de mogelijke signalen van ouderenmishandeling en de contactgegevens van het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam (SGHA). Doel was om de bewoners van Amsterdam beter te laten signaleren. Stadsdeel Nieuw-West heeft hier actief aan deelgenomen. Medewerkers van het stadsdeel, politie en SHGA hebben op en rondom het Sierplein
7
1.200 witte rozen uitgedeeld. Tijdens de actie hebben veel bewoners zich positief geuit en regelmatig werd een voorbeeld in nabije omgeving van mogelijke ouderenmishandeling genoemd. Activiteiten tijdens de Veiligheidsweek In de Veiligheidsweek (7 t/m 11 oktober) zijn er twee activiteiten georganiseerd gericht op het tegengaan van huiselijk geweld. 1. Stichting Dock organiseert twee workshops ‘Kom op voor jezelf!’ (introductie weerbaarheidstraining) voor respectievelijk meiden van 10 t/m 13 jaar en meiden van 14+. 2. Vrijwilligerscentrale Amsterdam (VCA) organiseert in samenwerking met het stadsdeel de bijeenkomst ‘Veiligheid in vrijwilligersorganisaties. Deze bijeenkomst is gericht op het voorkomen van seksueel misbruik van minderjarigen in vrijwilligersorganisaties.
Conclusie Het stadsdeel heeft aanvang gemaakt met een brede, laagdrempelige publiciteitscampagne rondom het bespreekbaar maken van huiselijk geweld en de meldingsbereidheid onder inwoners te stimuleren. In de komende tijd gaan wij deze aanpak voortzetten en intensiveren door in de stadsdeelkrant aandacht te schenken aan het onderwerp, laagdrempelige acties in samenwerking met partners te organiseren in de openbare ruimte of op andere plekken die makkelijk toeganklijk zijn en door sprekers uit te nodigen en debatten te organiseren, onder andere op internationale themadagen.
8
3. Activiteiten en projecten In dit hoofdstuk worden activiteiten en projecten beschreven die in het stadsdeel zijn of worden uitgevoerd. Eerst worden de activiteiten voor kinderen en jongeren behandeld, vervolgens de activiteiten voor volwassenen.
Jongeren: 3.1 Cursusaanbod ‘En nu ik…!’ en ‘Kan iemand mij horen…?’ De cursussen “En nu ik” voor jonge slachtoffers van kindermishandeling en “Kan iemand mij horen” voor tieners worden structureel aangeboden in de stadsdelen via het OKC. Het aanbod ‘En nu ik…!’ is voor kinderen van 7 t/m 11 jaar die getuige zijn geweest van huiselijk geweld. De cursus biedt een plek waar kinderen hun ervaringen kunnen delen met andere kinderen die hetzelfde hebben meegemaakt. ‘Kan iemand mij horen…?’ is voor tieners van 12 t/m 16 jaar. In 2012 hebben in NieuwWest 9 kinderen deelgenomen aan de cursus ‘En nu ik…!’, in 2013 zijn dat 19 kinderen. Aan de cursus ‘Kan iemand mij horen…?’ hebben 4 tieners deelgenomen in 2012 en vier in 2013. Professionals uit het stadsdeel zijn bekend met dit aanbod, zij kunnen waar nodig doorverwijzen en toeleiden naar de cursussen.
3.2 Challenge Day (Fyousion) Fyousion heeft acht Challenge Days (ook bekend als ‘Over de Streep’) georganiseerd op vijf verschillende scholen in Nieuw-West. Challenge Day is een methodiek om de sociale problematiek onder jongeren te signaleren en/of te voorkomen. Aan de hand van vijf evaluaties is onderzocht hoe Challenge Day heeft bijgedragen aan de preventie van huiselijk geweld in Nieuw-West onder schoolgaande jongeren. De evaluatie heeft onder andere uitgewezen dat de scholen unaniem positief zijn over Challenge Day en de effecten die het teweeg heeft gebracht. Challenge Day heeft bijgedragen aan een verbeterd schoolklimaat. Het veiligheidsgevoel in en om de school en problemen als pesten, uitsluiting, huiselijk geweld en discriminatie worden meer besproken en effectief tegengegaan. Een andere uitkomst is dat een aantal leerlingen in zorgtrajecten zijn gekomen.
3.3 Training docent weerbaarheid voor jongerenwerkers (Rots en Water) Het jongerenwerk komt veel in aanraking met jongeren waar iets mee aan de hand is. In 2013 hebben vier jongerenwerkers een Rots & Watertraining gevolgd. Rots & Water is een psychofysieke training voor jongens en meisjes voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs, jeugdhulpverlening, jeugddetentie en GGZ. Het programma kan worden beschouwd als een weerbaarheids -programma en anti-pestprogramma. De jongerenwerkers hebben een training getregen tot docent weerbaarheid en een onderdeel dat specifiek gericht is op meiden. De jongerenwerkers gaan elk minimaal twee keer per jaar een weerbaarheidstraining verzorgen aan jongeren.
Volwassenen: 3.4 Project ‘train de voorlichter voor voortrekkers en sleutelfiguren van Huizen van de Wijk’ (Zina) Zina gaat gemotiveerde wijkbewoners trainen om voorlichting te geven over huiselijk geweld en kindermishandeling. Tien actieve bewoners met een warm hart voor het onderwerp worden getraind om huiselijk geweld te bespreken en handelingsverlegenheid te doorbreken. Aan het eind van de cursus wordt voor en met de cursisten een voorlichtingsprogramma samengesteld die zij gebruiken bij hun voorlichtingsactiviteiten aan wijkbewoners in een aantal Huizen van de Wijk. Op deze manier wil
9
het stadsdeel stimuleren dat wijkbewoners actiever worden in het herkennen en bespreekbaar maken van het onderwerp, en daar waar nodig toeleiden naar de instanties.
3.5 Project ‘mannenaanpak ten behoeve van preventie huiselijk geweld’ (Artant) Het stadsdeel kent een structureel aanbod voor emancipatie en participatie van (allochtone) vrouwen. Aanvullend hieraan gaat het stadsdeel het project Mannenaanpak aanbieden. Doel is: • Stelling nemen tegen geweld in welke vorm dan ook, en initiatieven te stimuleren voor verbeteren van het leefklimaat in de wijk. • Mannen die dat nodig hebben, tools aanreiken om beter te communiceren door bewust te worden van mechanismen van conflicten en te oefenen met een positieve effectieve aanpak. • Uitwisseling tussen manneninitiatieven in de wijk tot stand brengen om geweld te voorkomen (netwerkontwikkeling). Onderdeel van het project zijn twee cursussen geweldloos communiceren die worden gegeven aan vaders en jongeren/zonen, in samenwerking met Buurtkrachttrainers uit Nieuw-West. De geleerde vaardigheden worden daarna doorgegeven door de jongeren aan ouderen, waaronder hun vaders. Bij de vaders is het andersom, die geven een training aan jongeren, waaronder hun kinderen en hun vrienden. Bij goed gevolg ontvangen deelnemers een certificaat. Verder worden, naast netwerkbijeenkomsten, inhoudelijke debatten georganiseerd rond thema’s als huiselijk geweld, mannen en seksualiteit, problemen rond opvoeding, het belang van communicatie etc. De debatten worden georganiseerd in samenwerking met Eigenwijks en Daadkracht.
3.6 Weerbaarheidstraining STERK (Blijf Groep en SEZO) Aanvullend aan het aanbod op het gebied van het Algemeen Maatschappelijk Werk wordt in het stadsdeel de weerbaarheidstraining STERK van de Blijfgroep aangeboden aan vrouwen die willen leren om hun weerbaarheid te vergroten. De vrouwen stromen in vanuit het Algemeen Maatschappelijk Werk en hebben meestal te maken (gehad) met huiselijk geweld.
Conclusie Het stadsdeel heeft een aantal projecten gestart aanvullend aan het regulier aanbod zowel voor jongeren als volwassenen, om een specifieke doelgroep beter te bedienen. Die groep betreft (mogelijke) slachtoffers van huiselijk geweld. Het stadsdeel houdt de uitkomsten in de gaten. Daar waar succesvol, worden de activiteiten (elders) herhaald. In de toekomst zal men blijven uitkijken naar nieuwe initiatieven op dit terrein.
10
4. Afsluiting en voorstel voor vervolg Zoals uit bovenstaande blijkt, heeft stadsdeel Nieuw-West een serie activiteiten ondernomen om huiselijk geweld en kindermishandeling tegen te gaan. De nadruk heeft tot nu toe gelegen op de invoering van de Wet Meldcode Huiselijk Geweld en op voorlichtingsactiviteiten. In de komende periode gaan wij de nadruk leggen op de volgende acties. Allereerst investeren wij in netwerkvorming rondom dit onderwerp onderwerp onder professionals. Wij gaan in gesprek met politie en andere betrokkenen met als doel een sluitend systeem te ontwikkelen voor signalering en toeleiden van (mogelijke) slachtoffers. Het gaat hier om volwassenen maar ook om kinderen en jongeren. In de tweede plaats gaan wij deskundigheidsbevordering aanbieden aan alle professionals die in Nieuw-West werken, voor zover dat nu nog niet gebeurt. Met name scholen en kinderopvangorganisaties vervullen hierin een cruciale rol. En uiteraard, de partners die samen met ons operereren in de diverse wijkteams. In de derde plaats gaan wij vrijwilligersorganisatie, buurtbewoners en zelforganisaties stimuleren om aandacht te besteden aan dit thema. De verwachting is immers dat er in de toekomst vaker een beroep zal worden gedaan op het netwerk van slachtoffers en de eigen kracht van het individu en zijn of haar kring. In de bijlage treft u een overzicht aan van de meldingen en aangifte die zijn gedaan in 2012 bij de politie. In totaal zijn in dat jaar 1.089 incidenten gemeld, terwijl er in dezelfde periode 297 aangiften zijn gedaan. Het aantal gemelde incidenten is beduidend hoger dan het aantal aangiften. Het gaat hier om het topje van de ijsberg: het aantal gevallen van mishandeling is vele malen hoger. Belangrijke kanttekening bij deze cijfers is dat aangiften kunnen voortkomen uit incidenten die al in een eerder tijdvak hebben plaatsgevonden. Daarnaast zijn er vele redenen te bedenken waarom een incident niet tot een aangifte leidt. Repressie kan een reden zijn, maar de ruzie kan ook zijn bijgelegd of er is geregistreerd op een andere code. Ook kan het slachtoffer bijvoorbeeld te bang zijn over te gaan tot aangifte. Dit benadrukt de behoefte om vinger aan de pols te houden na een incident. Het stadsdeel zal inzet plegen op het ontsluiten van deze informatie voor partijen zoals Samen Doen. Op deze manier willen wij het taboe doorbreken dat op dit onderwerp rust. Huiselijk geweld is immers geen individueel probleem, maar een probleem van ons allen. De verwachting is dat in eerste instantie het aantal aangiften en meldingen bij de politie zal stijgen. Op de middellange en lange termijn verwachten wij dat het aantal meldingen en aangiften zal dalen.
11
Bijlage: Quickscan huiselijk geweld en kindermishandeling In deze quickscan worden de resultaten besproken die voortvloeien uit de cijfers huiselijk geweld en kindermishandeling in Nieuw-West die het stadsdeel heeft ontvangen van de politie, het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling over 2012 en het eerste kwartaal van 2013. Deze cijfers zijn opgevraagd in reactie op de vraag van de raad om een nulmeting huiselijk geweld en kindermishandeling op 28 november 2012.
Aanpak quickscan Een nulmeting is een meting van een situatie om een ontwikkeling vanaf het moment van meting te kunnen aantonen. Voor een dergelijke meting is meer nodig dan het in beeld brengen van cijfers. Bij een volledige nulmeting zal, naast een analyse van cijfers, bijvoorbeeld ook enquêtes of interviews moeten worden gehouden om bijvoorbeeld het veiligheidsgevoel te meten. Dit is mogelijk maar niet gemakkelijk bij op dit thema. Om een goede nulmeting te kunnen uitvoeren, is een gedegen onderzoek nodig met daaraan gekoppeld de nodige kosten. Er is voor gekozen om bij deze eerste tussenrapportage inzicht te geven in cijfers van politie, het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam (SGHA) en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Amsterdam (AMK). De volgende cijfers zijn opgevraagd voor 2012 en het eerste kwartaal van 2013: • Cijfers politie • Cijfers SHGA • Cijfers AMK • Aantal tijdelijk huisverboden in het kader van de Wet Tijdelijk Huisverbod (Dienst Wonen, Zorg en Samenleving) Hieronder staan bovengenoemde cijfers weergegeven in verschillende figuren.
12
Politiecijfers De politiecijfers geven inzicht in het aantal aangiften en incidenten per wijk in Nieuw-West en daarnaast het gemiddeld aantal incidenten en aangiften per inwoner in Nieuw-West. De laatste twee cijfers (figuur 2 en 3) zijn het meest waardevol omdat deze cijfers de verhouding weergeven per inwoner. Bij weergave van het aantal aangiften en incidenten per wijk is geen rekening gehouden met de hoeveelheid inwoners van de wijk. Bij het bekijken van de cijfers moet in acht worden genomen dat registratie op de code voor huiselijk geweld niet altijd juist plaatsvindt. Als een incident aan meerdere strafbare kenmerken voldoet, wordt meestal slechts geregistreerd op de ‘zwaarst wegende code’. Dit kan een vertekend beeld geven. Figuur 1 laat het aantal aangiften en incidenten per wijk zien. Opvallend is dat Slotermeer Oost hoog scoort op aantal incidenten (154) terwijl maar in 42 gevallen aangifte wordt gedaan. Ook Geuzenveld, Osdorp Oost en Slotervaart Noord scoren hoog op aantal incidenten. Naast Slotermeer Oost zijn meeste aangiften zijn gedaan in Osdorp West, Slotervaart Noord en Slotervaart Zuid. Figuur 1 aantal aangiften en incidenten per wijk Nieuw-West in 2012 Aangiften en incidenten HG per wijk 160 140 120 100 aangiften
80
incidenten
60 40 20 0 De Aker
Geuzenveld
Nieuw-West Midden
Osdorp West
Sloten en Nieuw-Sloten
Slotermeer Oost
Slotermeer West
Slotervaart Noord
Slotervaart Zuid
In totaal zijn in 2012 1.089 incidenten gemeld, terwijl er in dezelfde periode 297 aangiften zijn gedaan. Het aantal incidenten is beduidend hoger dan het aantal aangiften. Belangrijke kanttekening is dat aangiften kunnen voortkomen uit incidenten die al in een eerder tijdvak hebben plaatsgevonden. Daarnaast zijn er vele redenen te bedenken waarom een incident niet tot een aangifte leidt. Repressie kan een reden zijn, maar de ruzie kan ook zijn bijgelegd of er is geregistreerd op een andere code. Ook kan het slachtoffer bijvoorbeeld te bang zijn over te gaan tot aangifte. Dit benadrukt de behoefte om vinger aan de pols te houden na een incident. Het stadsdeel zal inzet plegen op het ontsluiten van deze informatie voor partijen zoals Samen Doen.
13
Figuur 2 gemiddeld aantal aangiften per inwoner per wijk in Nieuw-West in 2012
Figuur 2 geeft inzicht in het gemiddeld aantal aangiften per hoofd van de bevolking per wijk in NieuwWest. Slotermeer Oost en Slotervaart Zuid scoren hier het hoogst. In beide wijken zijn per hoofd van de bevolking het hoogste aantal aangiften van huiselijk gedaan. Figuur 3 gemiddeld aantal incidenten per hoofd van de bevolking per wijk in Nieuw-West
Figuur 3 geeft inzicht in het gemiddeld aantal incidenten per hoofd van de bevolking per wijk in NieuwWest. Slotermeer Oost en Slotermeer West scoren het hoogst, gevolgd door Geuzenveld.
14
Cijfers Steunpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Amsterdam Onderstaande cijfers zijn de cijfers van het SHGA. Het was pas mogelijk om dit vanaf het derde kwartaal van 2012 te leveren. Het zijn dus de cijfers over negen maanden (drie kwartalen). De cijfers van het SHGA zijn helaas niet volledig representatief. Er zitten teveel hiaten in. Dit heeft verschillende redenen. Onder andere: • Als vanzelfsprekend zijn niet alle incidenten bekend. • Casussen worden regelmatig afgedaan via bijvoorbeeld Samen DOEN. • Het SHGA heeft in eerste instantie een adviesrol. Er wordt pas gemeld als hiertoe voldoende aanleiding is. • Als kinderen betrokken zijn bij een melding, dan onderzoekt SHGA of Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam betrokken is. Zo ja, dan wordt de casus doorgezet naar MGGZ (Vangnet Jeugd). • Dubbelingen in adviesvragen. Adviesvragen zijn anoniem en meerdere professionals kunnen over dezelfde casus een of meerdere keren advies vragen over een langere periode. • De hoge cijfers uit de vakken onbekend en leeg zijn niet te traceren. De factoren die hierop van invloed zijn, zijn nog onbekend. Wel worden de mutaties van huiselijk geweld en kindermishandeling (geen officiële meldingen) bij de politie gelijk doorgezet naar het SHGA en waar kinderen betrokken zijn tegelijkertijd naar de MGGZ (Vangnet Jeugd). e
e
e
Figuur 4 unieke trajecten en meldingen in Nieuw-West in het 3 en 4 kwartaal in 2012 en het 1 kwartaal 2013
Bovenstaande figuur 4 en onderstaande rangorde dienen te worden gelezen met een belangrijke kanttekening. Zoals zichtbaar is in het figuur, zijn grote aantallen van de trajecten en meldingen niet toegewezen aan een stadsdeel. Consequentie hiervan is dat de onbekenden die niet zijn toegewezen aan een stadsdeel het beeld kunnen vertekenen. Zolang dit onbekend is kan niet met zekerheid een rangorde worden aangebracht tussen de stadsdelen. In bovenstaande figuur zijn het aantal unieke trajecten en meldingen bij het SHGA in de laatste twee kwartalen en het eerste kwartaal van 2013 weergegeven, in geheel Amsterdam. Wat betreft de frontoffice trajecten lijkt Nieuw-West op de vijfde plaats te staan (64 trajecten), na Noord, Oost, Zuidoost en West. 525 trajecten zijn niet ondergebracht bij een stadsdeel.
15
Nieuw-West lijkt ook geen koploper te zijn wat betreft politiemeldingen (mutaties). Met 579 meldingen staat Nieuw-West op de vierde plaats na Zuidoost, West en Noord. 1084 meldingen zijn niet ondergebracht bij een stadsdeel. Eenmalige frontofficecontacten zijn relatief weinig toegekend aan Nieuw-West. Er zijn in ieder geval 63 contacten geweest. Zuidoost en West scoren hoger. 2264 frontofficecontacten zijn niet ondergebracht bij een stadsdeel.
16
Cijfers Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Het AMK heeft cijfers geleverd over heel 2012 en de eerste helft van 2013. Bij het AMK kan advies of consult worden gevraagd en/of een melding worden gedaan. Bij vermoedens van kindermishandeling kan het AMK om advies gevraagd worden. Dat betekent dat in een telefoongesprek wordt doorgenomen wat er door de adviesvrager gezien wordt en waar twijfels of vermoedens over bestaan. Vervolgens wordt besproken welke mogelijkheden er zijn om iets te doen en hoe om te gaan met de situatie. Als de situatie ernstig lijkt, dan kan het AMK ook vragen om een melding te doen. Het AMK neemt dan de verantwoordelijkheid voor het ondernemen van actie over van de adviesvrager. Bij een adviesvraag wil het AMK graag de naam en functie weten van de beller, maar de naam van het kind en het gezin waarover het gaat hoeft niet bekend te worden gemaakt. Bij een consult kan ondersteuning worden geboden door de AMK medewerker of vertrouwensarts bij het bieden van hulp of het voeren van een gesprek met ouders of kinderen. Er kan dan meerdere keren over hetzelfde kind gebeld worden om de voortgang te bespreken. Op elk moment kan worden besloten dat het toch een melding moet worden omdat de mogelijkheden van u niet toereikend zijn om een kind bescherming te bieden. Onderstaande overzichten (figuur 5 en 6) geven respectievelijk inzicht in het aantal binnengekomen, lopende en afgesloten meldingen, consulten en adviezen per maand in 2012 en de eerste helft van 2013 per maand. Figuur 5 jaaroverzicht meldingen, consulten en adviesvragen in 2012 Nieuw-West Maand januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Totaal
Melding Binnengekomen 1 5 3 2 4 6 6 2 5 2 5 1 42
Lopend
Afgesloten
21 22 22 19 18 22 24 22 21 19 20 16
4 3 5 5 2 4 4 6 4 4 5 3 49
Consult Binnengekomen 2 1 2 1 2 3 1 8 7 3 9 39
Lopend
Afgesloten
5 5 3 3 5 4 5 5 12 18 10 13
1 4 1 1 2 1 1 1 11 6 8 37
Advies Binnengekomen 5 7 3 3 5 1 5 3 6 8 8 2 56
Figuur 6 overzicht meldingen, consulten en adviesvragen AMK 1e half jaar 2013 Nieuw-West Maand januari februari maart april mei juni Totaal
Melding Binnengekomen 4 1 4 5 3 8 25
Lopend 17 16 15 16 16 22
Afgesloten 2 5 4 3 2 5 21
Consult Binnengekomen 1 3 1 3 2 5 15
Lopend 6 6 7 8 9 11
Afgesloten 3 2 1 3 1 10
Advies Binnengekomen 7 6 6 4 6 5 34
17
Cijfers tijdelijke huisverboden De Wet Tijdelijk Huisverbod geeft burgemeesters de bevoegdheid om bij acute dreiging van huiselijk geweld de pleger voor tien dagen uit huis te plaatsen. De pleger wordt gedurende die dagen opgevangen binnen sociale netwerk of gaat naar een opvangadres. Na uithuisplaatsing mag de pleger tien dagen niet de woning in. Ook mag de pleger in die periode geen contact opnemen met de partner en kinderen. Het huisverbod moet ervoor zorgen dat de situatie niet verder uit de hand loopt. In deze afkoelperiode van tien dagen krijgt het hele gezin hulp, ook de pleger, om het gedrag te (leren) veranderen. Zo wordt een escalatie voorkomen. Het tijdelijk huisverbod kan eventueel worden verlengd met 18 dagen tot maximaal 28 dagen (vier weken). Verlenging vindt plaats als de dreiging van het gevaar, of het ernstige vermoeden daarvan, blijft bestaan. Het aantal tijdelijk huisverboden geeft naar verwachting maar een klein percentage van het werkelijk aantal gevallen van huiselijk geweld. Het is slechts het ‘topje van de ijsberg’. Immers, huiselijk geweld is vaak verborgen achter de voordeur en de signalen worden niet altijd herkend. In figuur 8 zijn de tijdelijk huisverboden zowel per kwartaal in 2012 als het eerste kwartaal in 2013 weergegeven. De cijfers zijn afkomstig van de Dienst Wonen, Zorg en Samenleving van de gemeente Amsterdam. Het eerste kwartaal van 2013 geeft een kleine daling weer in Nieuw-West en in de rest van de stad. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de politie in die periode over onvoldoende capaciteit beschikte voor de tijdelijke huisverboden. De daling hoeft niet te duiden op minder aangiften. Figuur 8 aantal tijdelijk huisverboden 2012 en 1e kwartaal 2013 in Nieuw-West Cijfers 2012
Stadsdeel
Cijfers 2013 aantal HV per Aantal HV inwoners 1000 inw
Centrum Nieuw West Noord Oost West Zuid Zuidoost Totaal:
10 55 53 36 24 33 56 267
84.541 139.886 87.342 122.275 135.083 137.603 82.866 789.596
0,118 0,393 0,607 0,294 0,178 0,24 0,676 0,338
1e kwartaal (2012)
2e kwartaal
3 10 13 4 3 9 7 49
1 16 14 12 8 6 10 67
3e kwartaal
4e kwartaal
2 17 9 10 7 13 20 78
4 12 17 10 6 5 19 73
Stadsdeel Centrum Nieuw-West Noord Oost West Zuid Zuidoost Totaal:
aantal HV per Aantal HV inwoners 1000 inw 2 15 22 20 15 18 13 105
84541 139886 87342 122275 135083 137603 82866 789596
0,023657 0,10723 0,251883 0,163566 0,111043 0,130811 0,15688 0,132979
1e kwartaal (2013) 2 9 16 13 13 12 6 71
Figuur 2 aantal tijdelijk huisverboden per kwartaal 2012 en 1e kwartaal 2013 in Nieuw-West Aantal huisverboden Nieuw-West per kwartaal 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1e kwartaal (2012)
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
1e kwartaal (2013)
Figuur 9 laat de trend in tijdelijk huisverboden in Nieuw-West zien per kwartaal. De piek was in het derde kwartaal van 2012. Daarna zijn steeds minder tijdelijk huisverboden opgelegd (9 in het eerste kwartaal van 2013).
18
Conclusie en aanbeveling Zoals aangegeven zijn bovenstaande cijfers niet allemaal voldoende representatief om daaraan conclusies te kunnen verbinden. De cijfers sluiten niet naadloos op elkaar aan en de organisaties registeren niet op gelijke wijze waardoor hiaten en overlap ontstaan. Bovendien is de verwachting dat slechts een klein deel van de incidenten van huiselijk geweld en kindermishandeling zichtbaar zijn voor de buitenwereld, laat staan dat dit tot een melding, politiemutatie, adviesvraag, consult of aangifte komt. Deze kanttekeningen leiden tot de aanbeveling om een stedelijke nulmeting huiselijk geweld en kindermishandeling uit te voeren. De laatste keer dat stedelijk de aard en omvang is gemeten, was in 2009 dor de GGD. Door opnieuw te meten, kan een goed overzicht worden verkregen en kan inzichtelijk worden gemaakt wat de verschillen zijn tussen de stadsdelen in aard en omvang van huiselijk geweld en kindermishandeling.
19
