NIEUW BURGERLIJK WETBOEK

Pagina 2

Nummer 17 5 september 1991

NIEUW BURGERLIJK WETBOEK

Ω O

Prof. Mr. E.H. Hondius, hoogleraar burgerlijk recht, Molengraaf! Instituut, Rijksuniversiteit Utrecht NIEUW BURGERLIJK WETBOEK: EINDELIJK IN WERKING!

ü C/> O CC

Het heeft lang geduurd. In 1947 werd er een begin mee gemaakt. In 1992 is het eindelijk zo goed als voltooid. Het Nieuw Burgerlijk Wetboek kan per 1 januari a.s. in werking treden. Deze bijdrage is de eerste van een reeks van zeven artikelen over het NBW. De auteurs hopen hierin in kort bestek de belangrijkste veranderingen te schetsen die het nieuwe recht zal brengen. De eerste bijdrage is gewijd aan het NBW-projekt in het algemeen en aan de totstandkoming van de rechtshandeling en de volmacht. Daarbij zal de aandacht vooral uitgaan naar de verschillen met het oude BW.

l.

Het NBW-projekt In het algemeen

Doel van de hercodificatie Nederland behoort, in het voetspoor van Frankrijk, tot de landen met een gecodificeerd recht. Ons recht is voor enkele belangrijke onderwerpen vastgelegd in grote codificaties: het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Koophandel, het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering. In dit opzicht wijkt het af van landen met een common law traditie zoals Engeland, waar het recht in beginsel rechtersrecht, precede ntenrecht is. Een voordeel van een codificatie is dat het recht gemakkelijk te vinden is. Dat voordeel gaat verloren, wanneer een wetboek veroudert. Om de codificatiegedachte te behouden, moet een wetboek daarom op gezette tijden worden vernieuwd. Meestal gebeurt dat van binnen uit: de Fransen bijvoorbeeld hebben belangrijke onderdelen van hun Code civil van 1804 stapsgewijs herzien. Nederland koos in 1947 voor een algehele herziening van het Burgerlijk Wetboek van 1838. Hierdoor kon ook de systematiek worden veranderd. Dat een dergelijke aanpak niet zonder risico's is, blijkt uit het lange tijdsverloop tussen begin en einde van de hercodificatie.

De stand van zaken nu Dat het allemaal zo lang moest duren, zal de eerste ontwerper, de Leidse hoogleraar E.M. Meijers, niet hebben bevroed. Zijn ontwerp bestond nog uit een inleidende titel en negen boeken. De inleidende titel heeft de scherpe kritiek niet overleefd en de gedachte aan een negende boek gewijd aan de intellektuele eigendom lijkt ook prijsgegeven. Van de overige boeken zijn de boeken 1 Personen- en familierecht (1970), 2 Rechtspersonenrecht (1976) en 8 Transportrecht (1991) in werking getreden. Per 1 januari 1992 volgen de boeken 3, 5, 6 en vier titels van boek 7. Dan resteren nog boek 4 (erfrecht) en een aantal titels van boek 7 (bijzondere overeenkomsten).

Enige strukturele verschillen De boeken 3, 5 en 6 die per 1 januari 1992 in werking zullen treden vormen het centrale deel van het vermogensrecht. In navolging van het Duitse Burgerlijk Wetboek behelst boek


Pagina 3

3 een algemeen deel van het vermogensrecht. Voor het zakenrecht geldt een afzonderlijk boek 5 en voor het algemeen deel van het verbintenissenrecht een boek 6. De behoefte aan een algemeen deel van het vermogensrecht is niet onomstreden. Tegenover het voordeel dat boek 3 op meer rechtsfiguren rechtstreeks van toepassing is dan het oude BW staat het nadeel dat de hogere abstraktiegraad de leesbaarheid niet bevordert. Bovendien moet men nu om de toepasselijke regels te vinden vaak in twee boeken zoeken. Van het laatste geef ik twee voorbeelden. De wilsgebreken dwang, dwaling en bedrog zijn in het NBW in twee verschillende boeken terechtgekomen: dwang (voortaan bedreiging genaamd) en bedrog, samen met het nieuwe wilsgebrek misbruik van omstandigheden, in boek 3 en dwaling in boek 6. Ook de zakelijke rechten zijn in twee boeken geplaatst: in de boeken 3 en 5. Soms moet men voor één en dezelfde rechtsfiguur putten uit twee of meer regelcomplexen. Voor de zo dadelijk te bespreken totstandkoming van overeenkomsten dient men te zoeken bij de totstandkoming van rechtshandelingen in boek 3 en de totstandkoming van overeenkomsten in boek 6. Men spreekt in dit verband van de gelaagde structuur van het nieuwe recht.

Schakelbepalingen Om het abstraktieniveau van het nieuwe vermogensrecht niet al te hoog te doen zijn, hebben de ontwerpers gebruik gemaakt van een techniek waarvoor P. Neleman, AA 1980, blz. 511, 514 de term "schakelbepalingen" heeft geïntroduceerd. Een voorbeeld. Ingevolge artikel 6:216 vindt hetgeen in afdeling 1 en de volgende drie afdelingen is bepaald overeenkomstige toepassing op andere meerzijdige vermogensrechtelijke rechtshandelingen. Dat houdt in dat bijvoorbeeld een bepaling als artikel 6:248 lid 2 inzake de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid ook buiten de obligatoire overeenkomst van belang zal zijn. Zelfs buiten het vermogensrecht. Dat laatste staat niet in artikel 6:216, maar kan worden afgeleid uit de Toelichting. Het is een van de vele malen dat we van de Toelichting wijzer worden dan van de tekst alleen. De schakelbepalingen zijn niet zonder bezwaar. Niemand verwacht dergelijke bepalingen tegen te komen. En al helemaal niet dat een dergelijke bepaling in een andere afdeling zou staan. Stel men wil weten of de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid van artikel 6:248 lid 2 ook voor huwelijkse voorwaarden geldt. Weinig lezers zullen bevroeden dat het antwoord op deze vraag niet is te vinden in afdeling 4 van boek 6 titel 5 en evenmin in boek 1, maar in boek 6 titel 5 afdeling 1.

Tekst en toelichting In het voorgaande kwam al aan de orde welke belangrijke plaats de Toelichting van het NBW toekomt. Vaak heeft de NBW-wetgever ervan afgezien bepaalde facetten in wetsartikelen te regelen. In plaats daarvan zijn deze in de Toelichting opgenomen. Dat brengt mee dat bij de interpretatie van het nieuwe vermogensrecht de Toelichtingen en meer in het algemeen de parlementaire geschiedenis een faktor van gewicht is. Niet iedereen stemt hier mee in. Er zijn in de literatuur stemmen opgegaan om de wetsgeschiedenis maar te vergeten. Ten onrechte. Juist bij nieuwe wetgeving is er alle aanleiding om aan de wetshistorische interpretatie een belangrijke plaats toe te kennen. Geen alomvattende, maar een belangrijke. De tegenwerping dat de parlementaire geschiedenis zo moeilijk te achterhalen valt, gaat niet meer op sinds de publikatie van een

o

Pagina 4

LIJ

< O

o

o er


artikelsgewijze Parlementaire geschiedenis, eerst onder redaktie van Van Zeben, later onder die van Reehuis.

Overgangsrecht Als de boeken 3, 5 en 6 per 1 januari 1992 in werking treden, dan betekent dit dat de nieuwe regels - uiteraard - gaan gelden voor alle nieuwe rechtsbetrekkingen. Het nieuwe vermogensrecht heeft ingevolge artikel 68a Overgangswet in beginsel onmiddellijke werking. Een tweede uitgangspunt is dat volgens artikel 69 van dezelfde wet verkregen rechten in beginsel niet verloren zullen gaan. Terugwerkende kracht heeft het NBW vrijwel niet. Op enkele plaatsen is wel van uitgestelde werking sprake. Zo hebben de gebruikers van bestaande algemene voorwaarden na 1 januari 1992 nog een jaar de tijd om hun kleine lettertjes aan te passen aan de nieuwe wet. Het is niet mogelijk om dit bestek het resultaat weer te geven van de strijd tussen het beginsel van de onmiddellijke werking en dat van de eerbiediging van verkregen rechten. In het algemeen kan worden gesteld dat een evenwichtige en vooral doordachte belangenafweging heeft plaatsgevonden. Vaak is overgangsrecht de sluitpost van een wet soms vergeet de wetgever zelfs dit te regelen - maar in het geval van het NBW is sprake van een goed uitgebalanceerde regeling, die in de praktijk te hanteren is.

Anticipatie Lange tijd is het nieuwe vermogensrecht een studeerkamerprojekt gebleven. Voer voor academici. Daar is aan het einde van de jaren zeventig verandering in gekomen. Tot veler verbazing bleek het nieuwe recht al vóór de officiële invoering praktische betekenis te hebben. Op zichzelf is dat niet iets nieuws. Het meest bekende voorbeeld van anticipatie op nieuw recht is een arrest van 1919. In het bekende arrest Lindenbaum/Cohen over de ruime leer van de onrechtmatigheid nam de Hoge Raad woordelijk een nog niet aanvaard wetsontwerp Heemskerk over. Wat bij het NBW wel nieuw is, is dat op een zo grote schaal is geanticipeerd. Voor deze grootschalige anticipatie zijn verschillende verklaringen gegeven. De rechtspraak zou de overgang van het oude naar het nieuwe regime willen vergemakkelijken door alvast op de nieuwe terminologie over te stappen. Sommige leden van de Hoge Raad, die nauw bij de hercodificatie betrokken waren, zouden van hun hierbij opgedane expertise gebruik maken bij het oplossen van gelijksoortige rechtsvragen die hun in hun hoedanigheid van rechter worden voorgelegd. Het meest plausibel lijkt mij echter het volgende. Stel de rechter moet beoordelen of een beroep op een clausule conform artikel 1374 lid 3 oud BW wel te goeder trouw is gedaan. Hoe moet de rechter dit beoordelen en hoe moet hij zijn oordeel legitimeren? Het ligt voor de hand om hiervoor aansluiting te zoeken bij een recente wet, die zojuist door Tweede en Eerste Kamer is aanvaard. Die misschien nog geen kracht van wet heeft, maar die wel weergeeft hoe onze regering en parlement over een bepaalde billijkheidsafweging denken.

Theorie en praktijk De Toelichting bevat vele verwijzingen naar rechtsgeleerde literatuur en naar buitenlandse voorbeelden. Toch is ook de praktijk bij het herzieningswerk betrokken geweest. Twee voorbeelden. De Koninklijke Notariële Broederschap is nog steeds betrokken bij het werk aan het nieuwe erfrecht, dat vooral is opgehouden door onzekerheid over de vraag welke


Pagina 5

positie de langstlevende echtgenoot dient te hebben. Het Genootschap van Bedrijfsjuristen heeft eveneens het werk aan het NBW beïnvloed. De invloed van de praktijk is overigens niet steeds beslissend geweest. Zo heeft de tegenstand van het bedrijfsleven tegen de regeling van de algemene voorwaarden wellicht tot enige bijstelling, maar niet tot schrapping van deze regeling geleid.

Buitenlandse Invloeden In deze wereld bestaan vele honderden rechtsstelsels. De biologen onder de juristen plegen deze in families in te delen. Nederland wordt traditioneel tot de Franse familie gerekend. Daar is alle reden toe, want in het begin van de 19e eeuw hebben wij veel Franse instellingen, termen en rechtsfiguren overgenomen. Cassatie, procureur-generaal, arrondissementsrechtbank en vele andere termen herinneren hieraan. Het nieuwe vermogensrecht vertoont ook nog sporen van het Franse recht. Veel geprononceerder is* echter de invloed van het recht van het Duitse taalgebied geworden. Duits en Zwitsers recht hebben in veel sterkere mate dan in de vorige eeuw - toen de Duitsers nog geen algemeen geldend wetboek hadden - hun stempel op de nieuwe codificatie gedrukt. Willen we in de toekomst weten hoe het staat met de aansprakelijkheid voor dieren of de matigingsbevoegdheid voor de rechter, dan is het aan te bevelen eerst eens te kijken hoe de ontwikkeling in Zwitserland is geweest. En wie zich met algemene voorwaarden bezighoudt, kan niet om de ervaringen met de Duitse wet op de algemene voorwaarden heen. Ook Engels en Amerikaans recht hebben het werk aan het NBW beïnvloed. Het Engelse recht doet dat via overname van begrippen als "undue influence", "independent contractor" en "anticipatory breach". Het Amerikaanse recht dringt vooral via de Europese richtlijn produktenaansprakelijkheid in ons Burgerlijk Wetboek door.

Vóór- en tegenstanders Voor de praktijk is het vermogensrecht van zoveel belang dat er binnen en buiten het parlement wel een grote politieke belangstelling voor het NBW zal zijn. Deze gedachte blijkt onjuist. Bij een bezoek dat ik ooit aan een van de cruciale vergaderingen van de Tweede Kamer over het NBW bracht, waren er zegge en schrijve nog twee aanwezigen op de publieke tribune, die overigens nog een uur moesten wachten omdat het quorum ontbrak. Het illustreert de parlementaire onmacht om zo'n groot projekt ter hand te nemen. Daarbij speelt natuurlijk ook de lange ontstaansgeschiedenis een rol. Bij de herziening zijn enkele generaties parlementsleden betrokken geweest. De strijd om het NBW is meer in de literatuur gevoerd. Aanvankelijk was het vooral de Amsterdamse hoogleraar Pitto die vond dat de voorgestelde veranderingen veel te radicaal waren en dat dit niet het tijdsgewricht was voor een algehele hercodificatie. Later was het de Rotterdamse hoogleraar Van Dunne die juist vond dat het ontwerp te behoudend was. De voorstanders bleken echter in de meerderheid, of althans beter bedreven in het lobbyen. Op de valreep kwam Van Dunne nog met een meesterzet. Hij had, onder meer door de huidige minister Ritzen, laten doorrekenen wat de invoering van het NBW de belastingbetaler zou gaan kosten. Dat was een astronomisch bedrag. Helaas, voor hem, was de berekening op sommige punten natte vinger-werk en bovendien kwam deze zet te laat om de definitieve invoering nog te verhinderen.

o

m

Pagina 6

UI

< o

o o CO

o ir


Aanpassingsproblemen Een deel van de tegenstand moet worden toegeschreven aan indolentie en hangt aan het oude vertrouwde. "Het nieuwe BW, wat moet ik er mee? Ik was met het oude vertrouwd en tevree. Zo van veertien-nul-één en van dertien-nul-twee. Je wist waar het stond en je wist wat je dee. Maar 'k heb geen idee van het nieuwe BW" schreef Seth Gaaikema al in 1957. Om die aanpassing glad te laten verlopen hebben de verschillende beroepsorganisaties, de Nederlandse juridische fakulteiten en het Ministerie van Justitie al aan het begin van de jaren tachtig diverse cursussen over het nieuwe vermogensrecht georganiseerd. Voor de nieuwe generatie juristen blijkt het NBW eenvoudiger te leren dan het oude recht. "Bezit geldt als volkomen titel" bleef wel hangen, maar geeft geen echte duidelijkheid. Dat geeft wel het nieuwe artikel 3:86 lid 1 : "Ondanks onbevoegdheid van de vervreemder is een overdracht overeenkomstig artikel 90, 91 of 93 van een roerende zaak, niet-registergoed, of een recht aan toonder of order geldig, indien de overdracht anders dan om niet geschiedt en de verkrijger te goeder trouw is".

Literatuur Er is inmiddels een grote hoeveelheid publikaties over het NBW verschenen. Dat is in de hand gewerkt door de juridische fakulteiten die al in de jaren tachtig, vooruitlopend op de invoering, het nieuwe recht zijn gaan doceren. Een uitvoerig literatuuroverzicht is te vinden in de bijdrage van N. Frenk in Dossier 1991/4, blz. 177-181. Er is een hele reeks Compendia, Studiepockets, NBW monografieën, handboeken, dissertaties, enz. aan het nieuwe recht gewijd. Inleidend van aard is de uitgave "Het Nieuw BW in 400 trefwoorden". Er is zelfs een apart tijdschrift, Kwartaalbericht Nieuw BW genaamd. Een handzame tekstuitgave is de Leidse dundrukbundel "Nieuw Burgerlijk Wetboek/Tekst & Commentaar".

II.

Totstandkoming van rechtshandeling en volmacht

Het begrip rechtshandeling Een centraal begrip in het NBW is de rechtshandeling. Het begrip wordt al sinds jaar en dag in Duitsland gebruikt. In onze wet verdringt het enigszins de plaats van het begrip overeenkomst. Terwijl het oude BW alleen de overeenkomst regelde en deze regeling soms overeenkomstige toepassing vond op andere rechtshandeling, volgt het NBW juist een andere benadering. Wanneer we nu in titel 3.2 over de rechtshandeling lezen, denken we meestal alleen aan de overeenkomst. Het begrip rechtshandeling is echter ruimer en dekt ook bijvoorbeeld de ingebrekestelling, de vernietiging, de ontbondenverklaring en de uiterste wilsbeschikking. Veel bepalingen over de rechtshandeling houden een verandering ten opzichte van het geldende recht in, maar het betreft hier vaak nogal technische veranderingen die de praktijk betrekkelijk weinig problemen zullen opleveren.

Wils- en vertrouwensleer Een voorbeeld van een verandering die op het eerste gezicht zeer ingrijpend is, betreft de zg. wils- en vertrouwensleer. In tal van arbeidsontslagzaken is de vraag aan de orde of een impulsieve eenzijdige ontslagneming door een werknemer ("Morgen zal ik niet meer komen") wel geldig is. Onder het oude recht heen de Hoge Raad hier een zeer genuan-


Pagina 7

ceerd, maar daardoor ook moeilijk uit te leggen regime voor ontwikkeld. Het NBW breekt ogenschijnlijk met dit regime, door een bot ja/nee antwoord op de gestelde vraag te geven. De artikelen 3:11 over de goede trouw en 6:248 inzake redelijkheid en billijkheid blijken evenwel dezelfde nuanceringsmogelijkheden als het oude regime te bieden. Zij het langs wat andere weg wordt zo toch een soortgelijk resultaat bereikt.

Wilsgebreken Hierboven kwam al aan de orde dat de wilsgebreken in het nieuwe recht verspreid zijn over twee boeken. Bedreiging, bedrog en misbruik van omstandigheden zijn in boek 3 terechtgekomen, omdat zij op rechtshandelingen in het algemeen zien - dus ook op de ingebrekestelling, ontbondenverklaring, vernietiging, enz.: artikel 3:44. Maar Meijers vond het te riskant om alle rechtshandelingen ook op grond van dwaling vernietigbaar te maken. Dwaling plaatste hij daarom in de titel over overeenkomsten: artikel 6:228. Overigens vindt deze bepaling krachtens de eerder genoemde schakelbepaling van artikel 6:216 overeenkomstige toepassing op andere meerzijdige vermogensrechtelijke rechtshandelingen. Wie de regeling van de dwaling zelf naast die van het oude recht legt, zal zien dat er op het eerste gezicht weer heel wat verschillen zijn. Bij nadere beschouwing blijkt het nieuwe dwalingsartikel echter grotendeels een codificatie van rechtersrecht te zijn. Dat houdt in dat ook de tendens in de rechtspraak om de professionele verkoper te verplichten de ondeskundige koper inlichtingen te verstrekken nu een wettelijke grondslag heeft gekregen.

Aanbod en aanvaarding Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding. Dat is niets nieuws; dat weten we al lang. Nieuw is wel dat dit nu ook in de wet komt te staan. Niet in boek 3. Want het gaat hier niet om rechtshandelingen in het algemeen. Een ingebrekestelling of een nietigverklaring komt niet tot stand door aanbod en aanvaarding. Dat doet alleen een overeenkomst. Daarom zijn de bepalingen inzake aanbod en aanvaarding geplaatst in boek 6 titel 5 dat speciaal aan de overeenkomst is gewijd. De meeste van deze bepalingen spreken voor zichzelf. Hieronder zal een tweetal uitzonderingen aan de orde komen.

Vrijblijvend aanbod Wanneer men de term "vrijblijvend" in verband met een aanbod tegenkomt, is onduidelijk wat daarmee wordt bedoeld. Het NBW wil duidelijkheid brengen. Volgens artikel 6:219 lid 2 is een vrijblijvend aanbod een echt aanbod - en niet een uitnodiging tot het doen van een aanbod; het kan na aanvaarding echter nog onverwijld worden herroepen.

Battle of the forms Herkent u de casus? Uw onderneming hanteert algemene verkoopvoorwaarden. Uw briefpapier bevat een gedrukte mededeling dat op al uw transacties uw algemene verkoopvoorwaarden van toepassing zijn. Gewoonlijk reageert de wederpartij hier niet op. Maar wat te doen, indien uw wederpartij weliswaar niet uitdrukkelijk reageert maar indirekt wellicht wel. Dat is het geval als de wederpartij zelf ook briefpapier gebruikt waarop wordt verwezen naar algemene inkoopvoorwaarden. Welke voorwaarden gaan in geval van tegenstrijdigheid nu vóór?

Pagina 8

· " Q^ •^ IE

o ff\ —f*l JS ZD


Naar oud recht waren dit meestal de voorwaarden van diegene die in de correspondentie het laatst een dokument aan de ander had gestuurd: "wie het laatst lacht". Het NBW brengt hier verandering in. Blijkens artikel 6:225 lid 3 komt aan de laatste verwijzing geen werking toe, wanneer daarbij niet tevens de toepasselijkheid van de in de eerdere verwijzing aangegeven algemene voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wordt gewezen. Het belang van deze bepaling is afhankelijk van de vraag hoe de rechtspraak het begrip "uitdrukkelijk" straks zal interpreteren: moet de afwijzing met zoveel woorden in de brief zelf staan, of zal genoegen worden genomen met een gedrukte afwijzing in de algemene voorwaarden zelf? Eerstgenoemde interpretatie lijkt mij meer aannemelijk. Volmacht Volmacht, lastgeving, vertegenwoordiging. Het zijn drie overlappende begrippen, waarvan het oud BW er slechts één regelde: de lastgeving. Het NBW kent tevens een regeling van de volmacht. De regeling is vooral een codificatie van rechtspraak en brengt weinig nieuws. Beperking van de volmacht Het is heel gebruikelijk dat de volmacht aan personeelsleden (procuratiehouders) wordt beperkt tot bijvoorbeeld bepaalde bedragen. Datgene wat het NBW hierover voorschrijft is ook weer grotendeels een codificatie van geldend (rechters) recht. Wel moet eraan gedacht worden dat beperking van de volmacht bij algemene voorwaarden aan banden wordt gelegd. Dat geldt dan in het bijzonder voor overeenkomsten met particulieren - artikel 6:238. Onbevoegde vertegenwoordiging Wanneer een gevolmachtigde buiten zijn boekje gaat, rijst de vraag welke gevolgen dat heeft. De onbevoegdelijk vertegenwoordigde heeft de bevoegdheid om de rechtshandeling te bekrachtigen, maar als hij dat nalaat en ook niet op grond van opgewekte schijn gebonden is, wat dan? Dat was vroeger onduidelijk. Ingevolge artikel 3:70 heeft voortaan de "falsus procurator" in te staan voor zijn volmacht. Dat wil zeggen dat de falsus procurator de wederpartij in de positie moet brengen waarin zij verkeerd zou hebben wanneer de falsus procurator wel bevoegd zou zijn geweest (vergoeding van het positief belang). Vertegenwoordiging Het NBW kent geen algemene regeling voor de vertegenwoordiging. Buiten volmacht kunnen zich tal van vertegenwoordigingssituaties voordoen. Artikel 3:78 is een schakelbepaling die een aantal wetsartikelen van overeenkomstige toepassing verklaart. Er is zelfs nog een tweede schakelbepaling, artikel 3:79, die analoge toepassing buiten het vermogensrecht mogelijk maakt. Lastgeving Lastgeving is een van de bijzondere overeenkomsten waarvoor boek 7 een regeling heeft getroffen. Boek 7 is nog niet gereed. Alleen die overeenkomsten die als het ware onlosmakelijk met het algemeen deel samenhangen worden reeds per 1 januari 1992 ingevoerd. Dat geldt voor de koop, de bewaarneming, de borgtocht en ... de lastgeving. Deze laatste overeenkomst hangt immers nauw samen met de volmacht.


Pagina 9

Dienen van twee heren Mag een lasthebber optreden voor twee partijen met ieder tegengestelde belangen? Het was vroeger bij de bemiddeling in onroerend goed niet ongebruikelijk. Het NBW verbiedt deze praktijk niet (de Nederlandse Vereniging van Makelaars in onroerend goed wel). Artikel 7:410 vraagt echter wel schriftelijke toestemming van de lastgever(s). Althans wanneer het om een consumententransactie gaat. De bepaling is niet helemaal nieuw. Vrij ongemerkt is zij vorig jaar bij wege van "voortrein" al in het oude BW opgenomen. Consumententransactie Het begrip consumententransactie komen we vaker tegen in het NBW. In een volgende bijdrage in deze serie zal hier aandacht aan worden geschonken. De achtergrond van deze ontwikkeling is de volgende. Vroeger was er een eigen handelsrecht. In het NBW zijn handelsrecht en burgerlijk recht samengevoegd. Dat neemt niet weg dat er tal van situaties zijn waarin de wetgever de particulier of consument een zekere bescherming heeft willen geven en de professionele wederpartij niet. De regeling van de algemene voorwaarden en die van de koop zijn er de meest aansprekende voorbeelden van. Aanvullend of dwingend recht De meeste van de hier geschetste regels zijn van aanvullend recht. Dat betekent dat er bij overeenkomst van kan worden afgeweken. Een uitzondering wordt gemaakt voor bijvoorbeeld de zojuist besproken regel van particuliere lastgeving. "Van deze bepaling kan niet ten nadele van een lastgever worden afgeweken", staat er in artikel 7:410 lid 3. Er schuilt nog een adder onder het NBW-gras. Ook als afwijking van aanvullend recht niet is verboden, zal deze indien zij geschiedt bij algemene voorwaarden soms onredelijk bezwarend zijn. Het gevolg is dat de afwijkende bepaling vernietigbaar is. Ook hierop zal in een volgende bijdrage worden teruggekomen.

SOCIAAL RECHT ARBEIDSRECHT Mr. P.A.M. Witteveen, advocaat, Trenité Van Doorne Amsterdam JURISPRUDENTIE

Mr. P.R.W. Schaink, advocaat, Trenité Van Doorne Amsterdam - Concurrentiebeding en schadeplichtigheid Uitspraken 1 en 2. Een werknemer, gebonden aan een concurrentiebeding, is statutair directeur van een reclamebureau en op 1 februari 1991 op staande voet ontslagen. Op basis van gevoerde correspondentie is tussen partijen betwist of met ingang van die datum de arbeidsovereenkomst niet reeds met wederzijds goedvinden was beëindigd. De werknemer

NIEUW BURGERLIJK WETBOEK

Recommend Documents