Navigatie groene groei
Beleidspijlers en – domeinen
Beleid in cijfers
Beleidsinstrumentarium
Groene groei
1
Versie oktober 2015
Beleidsthema’s en –doelen groene groei Voedsel 1
Groene groei
Slimme marktprikkels
2
Stimulerende wet- en regelgeving
3
Innovatie
4
Vergroening via hulp, handel en investeringen
5
Overheid als netwerkpartner
1
Nederlandse concurrentiekracht en verdienvermogen versterken
2
Belasting van het milieu en afhankelijkheid van fossiele energie en grondstoffen terugdringen
Dwarsdoorsnijdende, Rijksbrede aanpak
2
Energie
Biobased Economy
Klimaat
Grondstoffen en circulaire economie
Gebouwde omgeving en stad
Voedsel
Mobiliteit
Water
EZ
EZ
I&M
I&M
W&R
EZ
I&M
I&M
Beleidsthema’s en –doelen groene groei | Pijlers | Slimme marktprikkels
Slimme prikkels stimuleren groene productie Keurmerken
Milieubelastingen
Emissiehandel
•Opbrengst milieubelastingen hoog in OESO-verband •Bewaken van internationaal speelveld •Derde fase (2013-2020): regels meer harmoniseren en veiling belangrijkste instrument voor op de markt brengen emissierechten
Duurzaam inkopen
•Dit jaar plan om duurzaam inkopen bij Nederlandse overheid te stimuleren
Natuurlijk kapitaal meewegen
•Groter aantal bedrijven weegt maatschappelijke kosten mee in beslissingen •Overheid bekijkt hoe natuurlijk kapitaal beter mee te wegen in instrumenten
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
3
•Concrete afspraken voor eenduidige informatievoorziening •Objectief en neutraal overzicht van ken- en keurmerken
•MVO Nederland en Transparantiebenchmark
Beleidsthema’s en -doelen groene groei | Pijlers | Stimulerende wet- en regelgeving
Regels die stimuleren of belemmeren Normen en certificering
Ruimte in Regels
Betere decentrale informatie
•Overheid zoekt samen met ondernemers naar meer ruimte in wet- en regelgeving voor innovatieve investeringen in groene groei •Decentrale overheden beter op de hoogte van aangepaste regels
Ruimte in afvalregels
•Bedrijven gebruiken eenvoudiger elkaars afval zonder onnodige obstakels
Ruimte in mestregels
•Organische meststoffen in plaats van kunstmest in Nederland en Europa
Ruimte in REACH
Ruimte voor deeleconomie
4
•‘Dynamische certificering’
•Betere balans tussen stimuleren van hergebruik en uitfaseren schadelijke stoffen in EU •Stimulerende regelgeving voor innovatieve investeringen •Minder energie- en grondstoffengebruik door van bezit naar gebruik te gaan
Beleidsinstrumentarium groene groei | Pijlers | Innovatie
Innovatie voor groene groei
Innovatie-instrumentarium
Topsectoren
Nationale Wetenschapsagenda
5
•Groot aandeel duurzaamheid in innovatie-instrumentarium
•Maatschappelijke uitdagingen realiseren via topsectorenaanpak •Kennis- en innovatieagenda’s
•Maatschappelijke doelen in onderzoeksthema’s van universiteiten, NWO en KNAW
Beleidsinstrumentarium groene groei | Pijlers | Vergroening via hulp, handel en investeringen
Impulsen voor internationale vergroening Duurzame handel en investeringen
Missies
Wereldwijde partnerschappen
IMVO
6
•Duurzaamheidsissues nieuwe handelsverdragen en akkoorden •Liberalisering van handel in milieugoederen en –diensten •Afbouw van kunstmatige prijzen/subsidies voor fossiele brandstoffen
•Groene groei op de agenda bij elke economische missie
•PPS voor verbinding met internationale agenda’s •DGGF, FDOV, FDW en Dutch Agro & Water Climate Alliance
•MVO Sector Risico Analyse leidt tot MVO-convenanten
Beleidsinstrumentarium groene groei | Pijlers | Overheid als netwerkpartner
Overheid als netwerkpartner
Overheid als netwerkpartner
Green Deals
7
•Bedrijven, maatschappelijke organisaties en de overheid werken samen aan groene groei •Negen thema’s (groene groei én biodiversiteit) •Duurzame initiatieven uit de samenleving staan aan de basis •De overheid faciliteert en versnelt initiatieven door wegnemen van knelpunten op alle pijlers
Beleidsthema’s en –doelen groene groei Voedsel
Klimaat
Dwarsdoorsnijdende, Rijksbrede aanpak Energie
8
Biobased Economy
Klimaat
Grondstoffen en circulaire economie
Gebouwde omgeving en stad
Voedsel
Mobiliteit
Water
Beleidsthema’s en –doelen groene groei | Domeinen | Energie
Ambitieuze doelen voor hernieuwbare energie Energieakkoord 2013
Richtlijn energie-efficiëntie
•20% energiebesparing EU in 2020
Lokale/decentrale energie
•In 2020 maken 1 miljoen huishoudens en mkb-bedrijven substantieel gebruik van lokale energie en duurzame opwekking voor eigen gebruik
Hernieuwbare energie in ontwikkelingslanden
9
•Doel: 14 % hernieuwbaar in 2020, 16% hernieuwbaar in 2023 •SDE+ •Duurzaamheidscriteria voor bijstook biomassa
•Stimuleren van investeringen in infrastructuur voor hernieuwbare energie •Sustainable Energy for All
Beleidsthema’s en –doelen groene groei | Domeinen | Biobased Economy
Van fossiel naar hernieuwbaar Joint Undertaking Biobased Industries
Cascadering
•Maximale benutting biomassa door verdere ontwikkeling bioraffinage
Onderzoeksagenda 2015-2027 TKI BBE
•€ 270 miljoen van 180 bedrijven en DLO, TNO, NWO, ECN en VNO
Biobased inkopen
10
•2 Nederlandse projecten van de 10 projecten uit eerste call
•Pilots biobased inkopen voor verder ontwikkeling en toepassing van biobased materialen
Beleidsthema’s en –doelen groene groei | Domeinen | Voedsel
Verdere verduurzaming van voedsel
Mestwet
Programma Kas als Energiebron
TKI’s
11
•Voorwaardenscheppend klimaat voor mestverwerking (fosfaten) •Op termijn professioneel drones in de landbouw
•Energiebesparing en –verduurzaming in de tuinbouwsector
•Programma Plantgezondheid •Programma Glastuinbouw Waterproof
Beleidsthema’s en –doelen groene groei Biobased 30% vervanging van Nederlands gebruik van fossiele grondstoffen voor energie en materialen door biomassa in 2030
Programma Biobased Economy Dwarsdoorsnijdend thema topsectoren
12
1
Integraal beleid
2
Ambitieuze kennisen innovatieagenda
3
Eenduidige duurzaamheidscriteria
4
Europese en internationale samenwerking
Economy 25% van de waarde van alle Europese bioproducten in of door Nederland in 2025
1
Substantiële CO2-reductie in Nederland
2
Verminderde afhankelijkheid van olie en gas
3
Versnelde innovatie
4
Behoud / nieuwe werkgelegenheid
5
Duurzaamheid door hele waardeketen van biomassa
6
BBE verankerd als integraal concept in de EU
Beleidsdoelen en –thema’s groene groei | Programma Biobased Economy | Integraal beleid
Integraal beleid en Ruimte in Regels Maatschappelijke dialoog
•
• •
Samenbrengen van marktpartijen, wetenschap en overheid
Sectoroverstijgende en regionale samenwerking Wegnemen van belemmeringen in wet- en regelgeving met Ruimte in Regels
Business platformen Transitiehuis MKB
Netwerkbijeenkomsten biobased economy.nl
WTC Ruimte in Regels
Opgepakte belemmeringen Ruimte in Regels
87
68
Afgerond
13
In bewerking
Beleidsdoelen en –thema’s groene groei | Programma Biobased Economy | Ambitieuze innovatie- en kennisagenda
Onderzoeksagenda voor 2015-2027 Bioraffinage
1
Thermische conversie van biomassa (biomassa verwerken onder hoge temperatuur)
2
Chemisch katalytische conversietechnologie (biomassa verwerken met chemische reacties)
3
Biotechnologische conversietechnologie (biomassa verwerken met micro-organismen)
4
Solar capturing & biomassa productie (rechtstreeks grondstoffen en producten maken uit CO2 en zonlicht met behulp van micro-organismen en innovatieve teelten)
TKI BBE • • •
14
Chemie Energie Agri & Food
Cascadering
Beleidsdoelen en –thema’s groene groei | Programma Biobased Economy | Cascadering
Cascadering als kern van BBE 1. In tijd – inzet van biomassa voor elkaar opvolgende toepassingen 2. In functie - scheiding van biomassa in functionele componenten Bioraffinage
Hout en houtige biomassa
Optimaal mogelijk benutten van biomassa
15
Akkerbouw gewassen
Groene biomassa
Algen en zeewier
1
Onderzoek en innovatie brengen commerciële toepassing dichterbij - TKI BBE
2
Korte termijn energiedoelstelling, lange termijn CO2-reductie als uitgangspunt
3
Beter benutten van biotische reststromen - VANG
Beleidsdoelen en –thema’s groene groei | Programma Biobased Economy | Intensieve Europese en internationale samenwerking
Veel gezamenlijke Europese initiatieven • •
•
• • •
• •
16
Duitsland Duitsland en Nederland spreken gezamenlijk DG Research over strategie en governance binnen Horizon2020 Green Deal certificering van groene grondstoffen voor industrieel gebruik Frankrijk Belangrijke partner bij verdere invulling van Europese ‘Bio-Economy Strategy’ Vlaanderen Innovatie- en opleidingscentrum ‘Bio Base Europe’ Chemelot Biobased Deltaprogramma Europa Actieplan ‘Innovating for Sustainable Growth: a Bioeconomy for Europe’ JTI Biobased Industries
Beleidsdoelen en –thema’s groene groei | Programma Biobased Economy | Intensieve Europese en internationale samenwerking
Vijf prioriteitslanden in de wereld
•
Oekraïne Workshop ‘Business in Biobased Economy en bioenergie in Oekraïne’ bij RVO.nl in juni 2013 Canada Verenigde Staten Maleisië
• •
17
Brazilië MoU Biobased Economy tijdens Handelsmissie 2012 Seminar Biobased met minister Ploumen
Beleidsinstrumentarium groene groei | Interdepartementaal Programma Biobased Economy
Voortgang geboekt en verankerd • ‘Het IPBBE levert […] een belangrijke bijdrage aan het realiseren van de door het kabinet gewenste Groene Groei en de economische, sociale en technologische innovatie die daar bij komt kijken.’ • Duurzaam en zelfgedragen netwerk in gang gezet • Succesvolle praktijk van • Combineren van buitenwereld van het netwerk en interne dynamiek van organisatie • Consolideren van de bereikte voortgang
18
2014 Interviews en theoretische analyse
Beleidsthema’s en –doelen groene groei
1
Aanpak Elektrisch Vervoer
2
3
19
1
200.000 elektrische voertuigen in 2020
2
1 miljoen elektrische voertuigen in 2025
•
Versterking economische positie Nederland
•
Bijdrage aan energievoorzieningszekerheid Nederland
•
Bijdrage aan klimaatdoelen door reductie CO2
•
Verbetering leefbaarheid steden door afname luchtvervuiling
Focusgebieden
Kansrijke segmenten
Bevorderen van verdienpotentieel
Beleidsthema’s en –doelen groene groei
1
Ruimte in Regels voor Groene Groei R2G2
20
Ophalen van belemmeringen
2
Analyseren van belemmeringen operationeel / structureel
3
Communiceren over belemmeringen voor andere ondernemers
Meer ruimte in wet- en regelgeving voor innovatieve investeringen in groene groei
Navigatie beleid in cijfers (Hernieuwbare) energie
Kernindicatoren groenegroeibeleid
Energy Trilemma Index
Ontwikkeling Nederland en top 5, 2011-2015 en ontwikkeling Nederland per pijler 2011-2015
Energy Trilemma Index
Ranglijst OESO-landen 2015
Bbp en milieudrukindicatoren
Ontwikkeling bbp, energiegebruik, broeikasgasemissies en gebruik biomassa, 2000-2014
Economie
Trends sinds 2001, trend sinds 2008 en positie van Nederland in vergelijking met Europa
Milieudrukindicatoren productieactiviteiten
Trends sinds 2001, trend sinds 2008 en positie van Nederland in vergelijking met Europa
Voetafdrukindicatoren
Trends sinds 2001, trend sinds 2008 en positie van Nederland in vergelijking met Europa
Leefomgeving en biodiversiteit
Trends sinds 2001, trend sinds 2008 en positie van Nederland in vergelijking met Europa
Milieubelastingen en -heffingen
Opbouw milieubelastingen en –heffingen Nederland, 2014
Milieubelastingen en -heffingen
Verhouding van milieubelastingen en -heffingen tot bbp (%), EU-landen, 2013
Projecten langs de S-curve
Output projecten langs de S-curve uitgedrukt in totale investeringskosten
Werkgelegenheid BBE
Werkgelegenheid BBE, 2010-2014
Toegevoegde waarde BBE
Toegevoegde waarde BBE, 2010-2014
Biobasedclusters Nederland
Plattegrond met omschrijving van de 7 biobased clusters in Nederland
Fiscaal
Monitoring Biobased Economy 2014
21
Beleid in cijfers groene groei | Energy Trilemma Index
Prestaties Nederland op Energy Trilemma Index stabiel Top 5 en Nederland 2015, ontwikkeling 2011-2015
Energy Trilemma index, the Netherlands, 2011-2015 9,00
10,00
8,00 9,00
7,00 6,00
8,00 5,00 4,00
7,00
3,00 2,00
6,00
1,00 5,00 2011
2012
2013
2014
Zwitserland
Zweden
Noorwegen
Verenigd Koninkrijk
Oostenrijk
Nederland
2015
Score op Energy Trilemma Index is over de jaren in grote lijnen onveranderd gebleven …
22
0,00 Energy security
Energy equity
2011
2012
2013
2014
Environmental impact mitigation 2015
… en als ‘Pack leader’ heeft Nederland de drie pijlers van Energy Trilemma goed in balans
Beleid in cijfers groene groei | Energy Trilemma Index
Nederland neemt 11e plek in op Energy Trilemma Index Totaalscore Sustainability Index, OECD-landen, 2015 10,00 9,00 8,00
7,72
7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00
World Energy Council noemt Nederland ‘one of the world’s top performers’op Energy Trilemma Index …
23
… Zwitserland, Zweden en Noorwegen gelden als absolute toplanden op index van 2015
Beleid in cijfers groene groei | Monitor Duurzaam Nederland 2014
Ontwikkeling bbp en milieudrukindicatoren bbp, broeikasgasemissies, energieverbruik en verbruik biomassa, 2000-2014 120 115 110 105 100 95 90 85 80 2000
2001
2002
2003
2004
bbp
Bbp is sinds 2000 harder gestegen dan energieverbruik …
24
2005
2006
Broeikasgasemissies
2007
2008 Energieverbruik
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Verbruik biomassa
… broeikasgasemissies en verbruik biomassa zijn gedaald ten opzichte van 2000
Beleid in cijfers groene groei | Monitor Duurzaam Nederland 2014
Kernindicatoren groenegroeibeleid Trend sinds 2001
Trend sinds 2008
Positie van NL in vergelijking met Europa
Bbp
l
l
l
Consumptieve bestedingen huishoudens
l
l
l
Werkgelegenheid
l
l
l
Bruto investeringen in vaste activa
l
l
l
Octrooien
l
l
l
Thema/indicator Economie
l trend met negatief effect op groene groei, of lage internationale positie l neutraal of onbekend effect van trend op groene groei, of gemiddelde/gelijkblijvende internationale positie l trend met positief effect op groene groei, of hoge internationale positie l geen data beschikbaar om trend te bepalen of om vergelijking te maken met andere EU-landen
Als gevolg van de financiële en economische crisis is de economie sinds 2008 gekrompen …
25
… in Europees verband scoort Nederland overwegend goed op de economische kernindicatoren
Beleid in cijfers groene groei | Monitor Duurzaam Nederland 2014
Kernindicatoren groenegroeibeleid Trend sinds 2001
Trend sinds 2008
Positie van NL in vergelijking met Europa
Broeikasgasemissies
l
l
l
Nutriëntenoverschot
l
l
l
Energieverbruik
l
l
l
Verbruik grondwater
l
l
l
Verbruik biomassa
l
l
l
Verbruik mineralen
l
l
l
Verbruik metalen
l
l
l
Thema/indicator Milieudrukindicatoren productieactiviteiten
l trend met negatief effect op groene groei, of lage internationale positie l neutraal of onbekend effect van trend op groene groei, of gemiddelde/gelijkblijvende internationale positie l trend met positief effect op groene groei, of hoge internationale positie l geen data beschikbaar om trend te bepalen of om vergelijking te maken met andere EU-landen
Bijna alle milieudruk-indicatoren laten zien dat zowel emissies als verbruik van grondstoffen door Nederlandse productieactiviteiten is afgenomen … 26
… Europees gezien scoort Nederland gemiddeld op deze indicatoren
Beleid in cijfers groene groei | Monitor Duurzaam Nederland 2014
Kernindicatoren groenegroeibeleid Trend sinds 2001
Trend sinds 2008
Positie van NL in vergelijking met Europa
Koolstofvoetafdruk
l
l
l
Watervoetafdruk
l
l
l
Grondstoffenvoetafdruk
l
l
l
Biodiversiteitvoetafdruk
l
l
l
Thema/indicator Voetafdrukindicatoren
l trend met negatief effect op groene groei, of lage internationale positie l neutraal of onbekend effect van trend op groene groei, of gemiddelde/gelijkblijvende internationale positie l trend met positief effect op groene groei, of hoge internationale positie l geen data beschikbaar om trend te bepalen of om vergelijking te maken met andere EU-landen
De consumptiegerelateerde (voetafdruk) indicatoren laten een wisselend beeld zien … 27
… de koolstofvoetafdruk neemt niet toe sinds 2001, maar die voor grondstoffenverbruik sinds 2008 wel
Beleid in cijfers groene groei | Monitor Duurzaam Nederland 2014
Kernindicatoren groenegroeibeleid Trend sinds 2001
Trend sinds 2008
Positie van NL in vergelijking met Europa
Luchtkwaliteit: stedelijke blootstelling fijnstof
l
l
l
Biodiversiteit: ontwikkeling weidevogels
l
l
l
Biodiversiteit: Rode Lijsten
l
l
l
Thema/indicator Indicatoren voor leefomgeving en biodiversiteit
l trend met negatief effect op groene groei, of lage internationale positie l neutraal of onbekend effect van trend op groene groei, of gemiddelde/gelijkblijvende internationale positie l trend met positief effect op groene groei, of hoge internationale positie l geen data beschikbaar om trend te bepalen of om vergelijking te maken met andere EU-landen
De indicatoren voor leefomgeving en biodiversiteit laten een wisselend beeld zien …
28
… de luchtkwaliteit is verbeterd, terwijl de biodiversiteit in Nederland nog steeds onder druk staat
Beleid in cijfers groene groei | Centraal Bureau voor de Statistiek
Opbouw milieubelastingen Opbouw milieubelastingen en milieuheffingen (€ mld), 2014 0,00
1,00
2,00
3,00
4,00
5,00
6,00
7,00
8,00
9,00
Milieubelastingen
Accijns op brandstoffen Motorrijtuigenbelasting Energiebelasting BPM Overige milieubelastingen
Milieuheffingen
Afvalstoffenheffing en reinigingsrechten Rioolrechten Wet verontreiniging oppervlaktewateren Overige milieuheffingen
De overheid incasseerde in 2014 voor 19,4 miljard euro aan milieubelastingen en 4,5 miljard aan milieuheffingen … 29
… grote posten zijn de motorrijtuigenbelasting, accijnzen op brandstoffen en energiebelasting op aardgas en elektriciteit
Beleid in cijfers groene groei | Centraal Bureau voor de Statistiek
Nederland 5e in EU qua milieubelastingen Verhouding van milieubelastingen en -heffingen tot bbp (%), EU-landen, 2013 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00
Nederland staat binnen Europa op de vijfde plaats als de inkomsten uit milieubelastingen worden afgezet tegen de omvang van de economie … 30
… de verhouding kwam in 2013 uit op 3,3 procent, tegen een EU-gemiddelde van 2,5 procent
Beleid in cijfers groene groei | Monitoring Biobased Economy 2014
Meeste investeringen energiegerelateerd Miljoenen
Output projecten langs de S-curve uitgedrukt in totale investeringskosten 1200 1000 800
pharma food/feed
600
duurzame energie bbe materiaal
400 200
bbe polymeer bbe composiet bbe halfproduct t.b.v. polymeer
0
bbe halfproduct t.b.v. composiet bbe brandstoffen diversen/onbekend
Grootste investeringen in fasen ‘marktformatie’ en ‘marktintroductie’ en dit zijn in hoofdzaak energiegerelateerde projecten … 31
… kanttekening is dat van projecteninvesteringen in energie 80% bekend is (veelal SDE-projecten) en van de overige projecten maar circa 60%
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Directe werkgelegenheid BBE stabiel Directe werkgelegenheid (fte) biobased economy, 2010-2013 16.000
Werkgelegenheid (fte) biobased economy, 2010-2013 50.000 45.000
14.000
40.000 12.000 35.000 10.000
30.000 25.000
8.000
20.000
6.000
15.000 4.000 10.000 2.000
5.000 0
0 2010
2011 Minimum
2012
2013
Maximum
Omvang van directe werkgelegenheid stabiel te noemen in periode 2010-2013 …
32
2010
2011
2012
Minimum
Maximum
Indirecte effecten minimum
Indirecte effecten maximum
2013
… de indirecte werkgelegenheid in 2011 is ongeveer 31.500 fte
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Toegevoegde waarde BBE stabiel Toegevoegde waarde (€ mln) biobased economy, 2010-2013
Toegevoegde waarde (€ mln) biobased economy, 2010-2013
2000
5000
1800
4500
1600
4000
1400
3500
1200
3000
1000
2500
800
2000
600
1500
400
1000
200
500
0
0 2005
2010
2011 Minimum
2012
2013
Maximum
Ook de toegevoegde waarde is stabiel over de afgelopen jaren, hoewel deze schatting met meer onzekerheid omgeven is … 33
2005
2010
2011
2012
Minimum
Maximum
Indirecte effecten minimum
Indirecte effecten maximum
2013
… de indirecte werkgelegenheid was in 2011 ongeveer € 2,6 miljard
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Economy Noord Nederland Flevoland Biobased Economy Cluster Oost-Nederland Biobased Connections Biobased Delta Biobased Business Oost-Brabant
Biobased Economy Limburg
34
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Economy Noord Nederland • • • • •
Verwaarding van organische reststromen Eiwitten en koolhydraten (food/feed/industrie) Fibres en biopolymeren Chemical building blocks Biofuels
Avebe, Friesland Campina, Cosun, Agrifirm, BioMCN, Grassa, DOC, PKI, API, Cumapol, Eemshaven, Stenden PRE, Wetsus, BiobRUG, Biocab, HanzeHogeschool, CCC, HANNN, Provincie Groningen, Drenthe en Friesland, Nom, et cetera
35
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Flevoland • • •
Bio-energie Cascadering BBE experimenteren/testen/demonstraties
WUR ACRRES, Provincie Flevoland en Eneco, HarvestaGG, CAH Vilentum, Ringg, OMFL
36
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Economy Cluster Oost-Nederland • • • •
Bio-energie (pyrolyse/fermentatie) Biobased coatings Biobased garens, textiel en biopolymeren Verwaarden van cellulosehoudende materialen, gebruik van mest en slib als biomassagrondstof en toepassing van nieuwe biomassastromen algen en kroos
Bio-energie Cluster Oost Nederland, BTG, Byosis, Ten Cate, AkzoNobel, Van Wijhe, Rolsma, ROVA, GTC, Utwente, WUR, BIC Oost-Nederland, Provincie Gelderland en Overijssel, Oost NV, et cetera
37
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Connections •
Inzet organische reststromen voor bio-energie, biofuels en biomaterialen
ICL, Cargill, Greenmills, AEB, Haven Amsterdam, Orgaworld, AIM, Schiphol, HvA, UvA, Amsterdam Economic Board, Waternet, Aalsmeer, Haarlemmermeer, Amstelveen, Photonol, SADC, Ursapaint, Pharma-filter, Jagran, Hempflax, et cetera
38
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland Biobased Delta
• • • • • • • • •
Bio building blocks Biobased aromatics Performance materials & chemicals Agro functionals / hoogwaardige plantinhoudsstoffen Aquatische biomassa Coatings Witte bio-technologie voor fuels en chemicaliën Bioport Bio-energie en biobrandstoffen
Green Chemistry Campus, DOW, Cosun, Purac, Sabic, NPSP, Bio Base Europe, Avans Hogeschool, Provincie Zeeland, Brabant en Zuid-Holland, Haven Rotterdam (BioPort), TUD, Leiden Universiteit, Plant One, RCI, BE-BASIC, DSM, Pilotplant, Biotechpark Delft, Kenniscentrum Plantenstoffen, Growport, Greenport, BOM, REWIN, Impuls, InnovationQuarter, et cetera
39
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Business Oost-Brabant •
Verwaarden van mineralen uit dierlijke en plantaardige nevenstromen richting food, feed en pharma
Food Tech Park Brainport, BOM, SRE, Avans Hogeschool, HAS, ZLTO, Biotech System Platform, et cetera
40
Beleid in cijfers groene groei & biobased economy | Monitoring Biobased Economy 2014
Biobasedclusters in Nederland
Biobased Economy Limburg • • • • •
Biobased performance materials & chemicals Biomedical materials Processtechnology & biobased building blocks Biobased tuinbouwtoepassingen & Agroraffinage Neutraceuticals en cosmetica
Source B, Innovatie Centrum Greenport & biotransitiehuis Venlo, Chemelot, DSM, Sabic, Lanxess, Avantium, Papier- en kartonindustrie, Universiteit Maastricht, Zuyd Hogeschool, Provincie Limburg, LIOF, et cetera
41
Navigatie beleidsinstrumentarium
Groene groei
Maatschappelijke Uitdagingen
42
Groene groei in instrumentarium
EI, SBIR, MIT, TKI, JTI, Eureka, SEED, IK, Eurostars, WBSO, RDA
WBSO/RDA
Aantal unieke projecten WBSO per thema en geschatte omvang budgetgebruik WBSO/RDA per thema
MIT
Aantal projecten per thema en omvang subsidie per thema
TKI-toeslag
Aantal projecten per thema en omvang toeslag per thema
Green Deals
Aantal Green Deals, aantal Deals per thema en onderverdeling deelnemende partijen, 2011-2014
Maatschappelijk uitdagingen in instrumentarium
EI, SBIR, MIT, TKI, JTI, Eureka, SEED, IK, Eurostars, WBSO, RDA
MIT
Aantal projecten per thema en omvang subsidie per thema
TKI-toeslag
Aantal projecten per thema en omvang toeslag per thema
Horizon2020
Projecten met Nederlandse inbreng en aantal Nederlandse deelnames in gefinancierde projecten
Horizon2020
Slagingspercentage Nederland en internationale positie subsidiebedragen
Nederland algemeen | Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
€ 290 miljoen voor Groene Groei Geschat duurzaamheidsaandeel naar projecten, 2014
EI
100%
SBIR
69%
MIT
66%
TKI
48%
JTI
45%
Eureka
29%
SEED IK Eurostars WBSO/RDA
Geschat duurzaamheidsaandeel naar budgetten, 2014
20% 18% 15% 13%
De geschatte bijdrage van het financiële innovatieinstrumentarium aan groene groei is gemiddeld 14% naar projecten en 22% naar budgetten… 43
EI
100%
SBIR
66%
MIT
58%
JTI
53%
TKI
41%
Eureka
38%
SEED IK
20% 16%
Eurostars
13%
WBSO/RDA
13%
… in elk innovatie-instrument ligt het geschatte Groene Groei-aandeel minimaal rond 13%
Nederland algemeen | Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
€963 miljoen voor Maatschappelijke Uitdagingen Geschat duurzaamheidsaandeel naar projecten, 2014
Geschat duurzaamheidsaandeel naar budgetten, 2014
EI
100%
SBIR
96%
IK
93%
JTI
91%
MIT
88%
Eureka
86%
Eurostars
85%
EI
100%
JTI
98%
Eureka
94%
SBIR
92%
Eurostars
92%
IK
86%
MIT
83%
WBSO/RDA
TKI
70%
71% TKI
WBSO/RDA
SEED SEED
50%
60%
Van zowel de projecten als het budget heeft circa 70% van het financiële innovatie instrumentarium betrekking op de maatschappelijke uitdagingen… 44
58%
67%
… het geschatte duurzaamheidsaandeel naar projecten is het hoogst binnen EI, SBIR en IK en naar budgetten binnen EI, JTI en Eureka
Nederland algemeen | WBSO
Energie & Klimaat grootste GG-thema binnen WBSO/RDA Groene Groei: aantal unieke projecten in WBSO, 2014
Energie & Klimaat
Groene Groei: geschatte omvang budgetgebruik WBSO + RDA (€ dzd), 2014 4.736
Biobased Economy
1.806
Afval
1.154
Water
895
95.000
Biobased Economy
34.000
Afval
Water
19.000
11.000
Bouw
456
Mobiliteit
Mobiliteit
449
Bouw
5.000
Voedsel
5.000
Voedsel
272
In 2014 meer dan 4.700 projecten en circa €95 mln. van de budgetten (inclusief RDA) gericht op Energie & Klimaat… 45
Energie & Klimaat
8.000
… ook Biobased Economy heeft relatief groot aandeel, met ruim 1.800 projecten en €34 mln. van geschatte budgetverbruik van WBSO en RDA
Beleidsinstrumentarium groene groei | MIT
Energie en Voedsel grootste GG-thema’s in MIT Groene Groei: aantal projecten met MIT-subsidie, 2014
Groene Groei: omvang MIT-subsidie (€ dzd), 2014
Voedsel
127
Energie
107
Afval
47
Water
43
Klimaat
29
Biobased Economy
Bouw
Mobiliteit
24
20
18
Van alle MIT-projecten zijn er respectievelijk 107 en 127 projecten ondersteunend aan de thema’s Energie en Voedsel… 46
Energie
6.713
Voedsel
5.602
Klimaat
3.149
Afval
3.090
Water
Biobased Economy
Mobiliteit
Bouw
2.353
1.986
1.618
1.356
… deze thema’s hebben ook het grootste aandeel in de omvang van verleende subsidie, Energie met €6,7 mln. en Voedsel met €5,6 mln.
Beleidsinstrumentarium groene groei | MIT
MIT, Societal Challenges: meeste subsidie op thema Climate Maatschappelijke Uitdagingen: aantal projecten met MIT-subsidie, 2014 Food security, sustainable agriculture and forestry, marine and maritime and inland water research
154
Secure, clean and efficient energy
116
Climate action, environment, resource efficiency and raw materials
102
Health, demographic change and wellbeing
66
Smart, green and integrated transport
33
Climate action, environment, resource efficiency and raw materials
8.025
Food security, sustainable agriculture and forestry, marine and maritime and inland water research
7.623
Secure, clean and efficient energy
7.589
Health, demographic change and wellbeing
5.516
Smart, green and integrated transport
2.796
Europe in a changing world - inclusive, innovative and reflective Societies
14
Secure societies - Protecting freedom and security of Europe and its citizens
1.127
Secure societies - Protecting freedom and security of Europe and its citizens
13
Europe in a changing world - inclusive, innovative and reflective Societies
1.068
Meeste projecten op thema Food Security …
47
Maatschappelijke Uitdagingen: omvang MIT-subsidie (€ dzd), 2014
… van de Societal Challenges wordt na Climate Action meeste MIT-subsidie besteed aan thema’s Food Security en Energy
Beleidsinstrumentarium groene groei | TKI-toeslag
TKI-toeslag naar Groene Groei: grootste aandeel voor Voedsel Groene Groei: aantal projecten met ingezette TKI-toeslag, 2014
Voedsel
59
Water
58
Energie
36
Klimaat
28
Afval
18
Biobased Economy
11
Bouw
Mobiliteit
Groene Groei: omvang ingezette TKI-toeslag (€ dzd), 2014
7
4
Thema Water is in aantallen projecten nagenoeg net zo groot als thema Voedsel …
48
Voedsel
17.436
Water
8.324
Energie
5.171
Afval
4.338
Klimaat
3.166
Biobased Economy
3.059
Mobiliteit
459
Bouw
336
… maar is naar omvang van ingezette TKI-toeslag ongeveer half zo groot
Beleidsinstrumentarium groene groei | TKI-toeslag
TKI en Societal Challenges: Food Security grootste thema Maatschappelijke Uitdagingen: aantal projecten met ingezette TKI-toeslag, 2014 Food security, sustainable agriculture and forestry, marine and maritime and inland water research
121
Health, demographic change and wellbeing
59
Climate action, environment, resource efficiency and raw materials
53
Secure, clean and efficient energy
35
Smart, green and integrated transport
Europe in a changing world - inclusive, innovative and reflective Societies Secure societies - Protecting freedom and security of Europe and its citizens
Maatschappelijke Uitdagingen: ingezette TKI-toeslag (€ dzd), 2014
28
7
4
Ruim twee keer zoveel projecten met TKI-toeslag op Food Security dan op thema Health…
49
Food security, sustainable agriculture and forestry, marine and maritime and inland water research
29.326
Health, demographic change and wellbeing
8.629
Climate action, environment, resource efficiency and raw materials
7.490
Secure, clean and efficient energy
5.164
Smart, green and integrated transport
3.513
Europe in a changing world - inclusive, innovative and reflective Societies
618
Secure societies - Protecting freedom and security of Europe and its citizens
490
… en bijna drieënhalf van de ingezette TKI-toeslag
Beleidsinstrumentarium groene groei | Horizon2020
H2020: Nederlandse deelname grootst op thema Health Projecten met Nederlandse inbreng in Societal Challenges, 2014
Aantal Nederlandse deelnames in gefinancierde projecten in Societal Challenges, 2014
100
160
90
140
80
120
70 100 60 80 50 60
40 30
40
20
20
10
0 SC: Health SC: Food SC: Energy
0 SC: Health SC: Food SC: Energy
SC: SC: Climate SC: Society Transport
Projecten met Nederlandse deelnemers
SC: Security
SC: Security
Waarvan deelnames door bedrijven
Projecten met Nederlandse penvoerders
Thema Health heeft meeste projecten met minimaal één Nederlandse deelnemer …
50
Waarvan deelnames door MKB
SC: SC: Climate SC: Society Transport
… en is ook het thema met hoogste aantal Nederlandse deelnemers
Beleidsinstrumentarium groene groei | Horizon2020
H2020: hoogste slagingspercentage op thema Transport Slagingspercentage Nederland in Horizon 2020, Societal Challenges, 2014
Internationale positie Nederland subsidiebedragen, totaal Societal Challenges, in 2014
30% 450 25%
400 350
20%
15%
300 250 200
10%
5%
150 100 50
0%
0
Waarvan MKB
Totale slagingspercentage Nederland wat projecten onder Societal Challenges betreft was 15% …
51
Waarvan bedrijven
… Nederland staat op de zesde plaats wat subsidiebedragen op de Societal Challenges betreft
Beleidsinstrumentarium groene groei | Green Deals
Meeste Green Deals op thema Energie Aantal Green Deals, 2011-2014
Green Deals per thema, 2011-2014
Type deelnemende partijen, 2011-2014
75 Energie
71
105
Biobased Economy
62
Grondstoffen
Bedrijven
587
Brancheverenigingen
176
Overheid (m.u.v. Rijk)
170
54
Bouw
43
Biodiversiteit
Maatschappelijke belangenorganisaties
83
36 Kennisinstellingen
Voedsel plus
32
Mobiliteit
31
55
17 Financiële instellingen
13
Klimaat (non-energy)
13
Water
12
Green Deals 2011
2012
2013
176 Green Deals in 20112014…
52
16
Overheid (Rijk)
2
Overig
1
2014
… meeste Green Deals op thema Energie …
… onder 1090 partijen zijn 587 bedrijven
Beleidsinstrumentarium groene groei | Green Deals
Case Community of Practice Bedrijven en Biodiversiteit
53
•
‘Hoe integreren we biodiversiteit in onze bedrijfspraktijk?’
•
Green Deal van 15 bedrijven uit verschillende branches – foodservice, bouw, jachthavens en banken – en EZ
•
Ondernemingen als Heijmans, Heineken, Interface en Eneco zijn ermee verder gegaan