Natuurwet- en regelgeving en bestemmingsplannen
Fleur Onrust ENVIR Advocaten, te Amsterdam www.envir-advocaten.com
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Natuurregelgeving – Nbw en Ffw Toetsing van plannen Voortoets Maximale mogelijkheden bestemmingsplan Bestaand gebruik en bestemmingsplannen Borgen van mitigerende maatregelen in bestemmingsplannen Stikstof en PAS Artikel 19db Nbw Ffw en bestemmingsplannen
Nbw versus Ffw
Gebiedsbescherming en Soortenbescherming Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn Natuurbeschermingswet en Flora en faunawet
Voortoets Indien plannen – afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten - significante gevolgen kunnen hebben voor een of meerdere N 2000gebieden niet kunnen worden uitgesloten PB
Toetsing van plannen - Nbw Plannen: - Plannen met juridisch bindende componenten / toetsingskader voor uitvoeringsbesluiten - Ruimtelijke ordeningsplannen (bestemmingsplan, inpassingsplan) - Sectorale plannen (vervoersnetwerken, beheer afvalstoffen, waterbeheer) - Tracébesluit ( art. 13 lid 7 Tw)
Toetsing van plannen (2) Aandachtspunten:
- Mitigerende maatregelen kunnen pas in de PB worden meegenomen (ABRvS 31 december 2012, 201105435) - Noodzaak PB leidt tot plan-m.e.r.-plicht (bestuurlijke lus kan niet toegepast om te herstellen ABRvS 27 december 2012 201207674)
Maximale mogelijke invulling bestemmingsplannen - Uitgaan van maximale planologische mogelijkheden - Inclusief wijzigingsbevoegdheid / uitwerkingsplicht en binnenplanse ontheffingen; - Niet doorschuiven naar latere besluiten; - ABRvS 18 januari 2012 201005556/1, ABRvS 20 maart 2013 201208230/1 - Dat bouwmogelijkheden niet gewijzigd zijn, betekent niet dat plan in overeenstemming met Nbw is - Continuering van ontwikkelingsmogelijkheden
Feitelijke legale bestaande situatie Er moet worden uitgegaan van de feitelijke, legale bestaande situatie op de peildatum;
- niet meenemen: onbenutte planologische bestaande mogelijkheden; - ABRvS 19 december 2012 (201111621): niet uitgaan van onbenutte planologische mogelijkheden; - ABRvS 13 februari 2013 (201201236): illegaal aanwezige woning met uitbereidingsmogelijkheden passend beoordelen.
Bestaande situatie voor het eerst bestemmen ABRvS 19 juni 2013 (201205470) Helihaven - Bestaande situatie wordt voor het eerst bestemd - Ruimtelijke ontwikkeling die bij plantoets 19j moet worden betrokken, ook al is bedrijf met helihaven mogelijk o.g.v. Andere besluiten (Wm vergunning bedrijf 1996 en vergunning Min V&W mei 2004) - Niet inzichtelijk gemaakt waarom op voorhand significante gevolgen kunnen worden uitgesloten.
Mitigerende maatregelen en bestemmingsplan
- Bij noodzaak mitigerende maatregelen: opname in planregeling (ABRvS 13 juli 2011 201008514). - Maatregelen hoeven nog niet getroffen te zijn, maar dienen wel verzekerd te zijn (ABRvS 24 april 2013 201200457)
Stikstofdepositie en bestemmingsplannen Gevolgen voor stikstofdepositie van deze uitspraken: - Bij toename stikstofdepositie t.o.v. De feitelijke legale situatie op peildatum, zijn effecten op N2000 niet uit te sluiten bij bestaande overschrijding KDW’s. - Dat de milieuvergunning méér toestaat (vergunde ruimte) is bij plantoets niet relevant - ABRvS 1 mei 2013 (201202866): de “toegestane situatie” op de peildatum is bepalend: - Aansluiting plantoets art. 19j bij uitspraak 31 maart 2012 (referentiesituatie 19d = vergunde situatie) - Plan voorziet in wijziging / uitbreiding veehouderij; MER / PB toont berekening afname ammoniakdepositie t.o.v. 7 december 2004; - Significante gevolgen uitgesloten (geen PB nodig) nu plan niet leidt tot een verhoging van de depositie t.o.v. toegestane situatie op peildatum
PAS Op 24 april 2014 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) aangenomen. De PAS streeft twee verschillende doelstellingen na: 1) de PAS omvat maatregelen om voor stikstof gevoelige habitattypes, in een gunstige staat van instandhouding te brengen en te houden. 2) De PAS moet ervoor zorgen dat er, met behoud van de instandhoudingsdoelstellingen voor een gebied, ruimte komt voor nieuwe economische ontwikkelingen. Ten behoeve van bestemmingsplannen kan echter geen gebruik
Artikel 19db Art. 19db: - Specifieke regeling voor plannen die betrekking hebben op een ontwikkelingsgebied als bedoeld in art 2.3 Chw; - Regeling komt er in de kern op neer dat activiteiten / andere handelingen die bij dergelijke plannen worden toegestaan, slechts 1 keer onder het regime van de Nbw worden getoetst, nl bij vaststelling vh plan; - Plan bevat dan de voorwaarden waaronder de activiteit is toegestaan; - Er is vervolgens nog wel een Nbw vergunning nodig, maar dan wordt alleen (formeel) getoetst of aan de voorwaardeb van het plan wordt voldaan.
Ffw en bestemmingsplannen Uitvoerbaarheidstoets: Standaardoverweging: De Afdeling overweegt dat de vraag of voor de uitvoering van een bestemmingsplan een ontheffing nodig is op grond van de Ff-wet en zo ja of deze ontheffing kan worden verleend pas aan de orde komt in het kader van de procedure op grond van de Ffw. Tenzij op voorhand in redelijkheid had moeten inzien dat de Ffw aan de uitvoerbaarheid van het plan in de weg staat. Zie ABRvS 15 oktober 2014 (201400830/1/R1) voor zeer uitgebreide uitvoerbaarheidstoets
Ffw en Wabo Wanneer aanhaken? - Afzonderlijke ontheffing/vergunning blijft mogelijk; - Als omgevingsvergunning eerder wordt aangevraagd dan Ffwontheffing, moet de ontheffing worden geïntegreerd in de omgevingsvergunning. • Aanhaken houdt in: - Bevoegd gezag voor Ffw-ontheffing geeft een verklaring van geen bedenkingen af aan bevoegd gezag omgevingsvergunning (meestal college van burgemeester en wethouders) (al dan niet met voorwaarden); - Geen aparte Ffw-ontheffing meer nodig; - Bevoegd gezag verlening omgevingsvergunning is ook bevoegd om handhavend op te treden voor het Ffw-deel van de omgevingsvergunning. • Wettelijke regeling in Ff-wet: art. 75b Ffw e.v.
Praktische ecologische aspecten van natuurregelgeving en bestemmingsplannen
Dirk van der Est: projectleider ecologie ATKB: adviesbureau voor bodem, water en ecologie
Praktische ecologische aspecten van natuurregelgeving en bestemmingsplannen Opbouw presentatie: • • • •
Ecologische advisering planvoorbereiding Ecologisch onderzoek Verschillende typen toetsingen/rapportages Ecologische advisering bij uitvoering
Ecologische advisering bij projectvoorbereiding Soortgroepen Flora, vegetatie, vogels, zoogdieren, vissen, reptielen, amfibieën, vlinders, libellen, overige insecten
Wet- en beleid Nb-wet Flora- en faunawet Boswet Ecologische Hoofdstructuur Visserijwet Natura 2000 Kaderrichtlijn water
Ingreep stedelijke uitbreiding bedrijventerreinen windparken recreatieterreinen bestemmingsplannen uitbreiding bedrijfsvoering
Onderzoeken quickscan vogeltellingen vleermuisonderzoek loopvalonderzoek
(Electro)visserij Pittelemetrie vegetatieopnames monitoring
Ecologische advisering bij projectvoorbereiding Soortgroepen:
Aard van de ingreep: • • • • •
• • • • •
Wat is het voorgenomen plan? Wanneer is de uitvoering? Waar bevindt het plangebied zich? Hoe wijzigt het terrein? Is sprake van mogelijke externe werking?
Welke soorten komen voor? Welke verspreidingsinformatie is er? Ligt een N2000- of natuurgebied dichtbij? Welk invloedsgebied wordt beschouwd? Expert judgement
Wet en beleid:
Onderzoek:
•
• • • • •
• • • •
Welke vormen van wet en beleid zijn van toepassing? Waar bevindt het plangebied zich? Welke soortgroepen zijn beschermd? Worden bomen gekapt? Ligt een N2000- of natuurgebied dichtbij?
Wat is het doel van het onderzoek? Welke soortgroepen worden onderzocht? Welk type onderzoek is nodig? Hoeveel onderzoek is nodig? In welke periode is dit onderzoek nodig?
Ecologische advisering bij projectvoorbereiding Geplande ingreep: windmolens Haringvliet (fictief) Natura 2000-gebied Haringvliet (EHS) Flora- en Faunawet Instandhoudingsdoelen Ff-wet beschermde natuurwaarden Vogels, vissen, zoogdieren en vegetatie
Ecologische advisering bij projectvoorbereiding Ingreep: herontwikkeling grenszone Amersfoort-Leusden (fictief) Ecologische Hoofdstructuur Flora- en Faunawet Boswet Verschillende soortgroepen, waaronder vleermuizen en broedvogels, bomen.
Ecologisch onderzoek flora en vegetatie Typen onderzoek Vegetatiekarteringen (Natura 2000-vegetatietypen) Vegetatieopnames (Natura 2000, EHS) Onderzoek Flora- en Faunawet Monitoring gedragscode Flora- en faunawet Onderzoek waterplanten Kaderrichtlijn water Bomeninventarisatie
Ecologisch onderzoek vogels Typen onderzoek Broedvogelonderzoek (SOVON-methodiek) Watervogeltellingen (monitoring) Trekvogeltellingen (monitoring) Broedvogelonderzoek Flora- en faunawet Weidevogeltellingen (monitoring) Specifieke onderzoeken, zoals naar het foerageergedrag van purperreiger (Natura 2000)
Ecologisch onderzoek vleermuizen Typen onderzoek
Onderzoek naar verblijfplaatsen (bomen, gebouwen) Onderzoek naar vliegroutes (bomen, water) Onderzoek naar foerageergebieden Wintertellingen (bunkers, ijskelders) Vangsten vleermuizen (netten)
Ecologisch onderzoek vissen Typen onderzoek Visstandsbemonstering (Kaderrichtlijn water) Vismigratieonderzoek (vis-telemetrie, pittag) Onderwatercameraonderzoek Actief biologisch beheer Electrovisserij (Flora- en faunawet)
Ecologisch onderzoek zoogdieren Typen onderzoek Sporenonderzoek Cameraonderzoek Loopvallenonderzoek Onderzoek naar verblijfplaatsen
Verschillende typen toetsingen en rapportages Natura 2000 Voortoets Passende beoordeling MER Compensatieplan Vergunning Beheerplannen
Ecologische Hoofdstructuur Oriënterende toets Toetsing nee, tenzij Compensatieplan Inrichtingsplan Beheerplan
Flora- en faunawet Quickscan Toetsing Ff-wet Compensatieplan Ontheffing Ecologisch werkprotocol
Bestemmingsplannen Natura 2000, Flora- en faunawet, EHS & Boswet Koppeling met MER
Verschillende typen toetsingen en rapportages Voortoets Nb-wet: • • • •
Oriënterende toetsing instandhoudingsdoelen Brononderzoek (NDFF) Veldbezoek plangebied (biotoopscan) Koppeling (reikwijdte) werkzaamheden aan instandhoudingsdoelen • Effectenanalyse (Effectenindicator ministerie EZ) • Conclusie of vervolgstappen noodzakelijk zijn
Verschillende typen toetsingen en rapportages Geplande ingreep: windmolens Haringvliet (fictief) Voortoets NB-wet Natura 2000-gebied Haringvliet Vissen, vogels, zoogdieren en vegetatie met een beschermd instandhoudingsdoel Effecten op vissen en trekvogels? Onderzoek naar gebruik als trekroute
Verschillende typen toetsingen en rapportages Passende beoordeling Nb-wet: • Gericht op instandhoudingsdoelen waar significante negatieve effecten niet worden uitgesloten op basis van een voortoets • Nader ecologisch onderzoek en andere nadere uitwerkingen kunnen noodzakelijk zijn • Aan de hand van de resultaten een uitgebreide effectenanalyse • Vergunningsplicht voor de uit te voeren werkzaamheden wanneer (significante) negatieve effecten niet worden uitgesloten.
Verschillende typen toetsingen en rapportages Geplande ingreep: windmolens Haringvliet (fictief) Passende beoordeling NB-wet Toetsing aan (trek)vogels Onderzoek naar gebruik als trekroute Bepalen aandeel instandhoudingsdoel Berekening van mortaliteitsrisico Uitsluitsel over (significante) effecten
Verschillende typen toetsingen en rapportages Quickscan Flora- en Faunawet • Oriënterende toetsing op via de Ff-wet beschermde soorten (tabel 2/3) • Brononderzoek (NDFF) • Veldbezoek (biotoopscan) • Koppeling werkzaamheden aan habitat beschermde soorten • Maatregelen om effecten te voorkomen (broedvogels) • Conclusie of vervolgstappen noodzakelijk zijn
Verschillende typen toetsingen en rapportages Ingreep: herontwikkeling grenszone Amersfoort-Leusden (fictief) Quickscan Flora- en Faunawet Kap bomen en sloop gebouwen Mogelijk broedvogels (bomen), vleermuizen in bomen of gebouwen Aanvullend ecologisch onderzoek noodzakelijk
Verschillende typen toetsingen en rapportages Nadere toetsing Flora- en Faunawet: • ‘Natuurtoets’ of ‘activiteitenplan’ • Nader ecologisch onderzoek naar aantallen en functies van het plangebied • Nadere en gerichte effectenanalyse op aanwezige natuurwaarden • Mitigatie en compensatie kan aan de orde zijn • Ontheffingsplicht voor de ingreep
Verschillende typen toetsingen en rapportages Ingreep: herontwikkeling grenszone Amersfoort-Leusden (fictief) Nadere toetsing Ff-wet Kap bomen en sloop gebouwen Vleermuizen met verblijfplaatsen in bomen en gebouwen Uitwerking effecten (tijdelijk en permanent) Mitigatie en compensatie Ontheffingsplicht
Verschillende typen toetsingen en rapportages Ecologische hoofdstructuur: • Toetsing op aanwezige wezenlijke en kenmerkende waarden van de EHS • Wordt gedaan indien in de EHS wordt gewerkt of er direct nabij (externe werking) • Sluit vaak eerst aan als onderdeel bij een quickscan Ffwet of voortoets Nb-wet • Toetsing aan compensatiebeginsel door te beschouwen welke waarden worden aangetast, inpassings- en compensatieplannen kunnen noodzakelijk zijn
Verschillende typen toetsingen en rapportages Ingreep: herontwikkeling grenszone Amersfoort-Leusden (fictief) Toetsing aan nee, tenzij principe Kap bomen op de grens van EHS Beschouwing aanwezige kenmerkende waarden (aanwezige EHS-natuurdoelen, Rode lijst-soorten etc) Uitwerking effecten (tijdelijk en permanent) Inpassingsplan om effecten op EHS (kwaliteit) te voorkomen.
Ecologische advisering bij uitvoering Ecologisch werkprotocol • Werkplan ten aanzien van flora en fauna • Zorgvuldige omgang met aanwezige beschermde soorten door gericht maatregelen te nemen • Voortkomend uit een vergunning, ontheffing of gedragscode (of zorgplicht) • Maatregelen, zoals het werken in de minst kwetsbare periode, het ontzien van kwetsbaar leefgebied, het wegvangen van dieren en het geschikt maken van nieuw leefgebied.
Ecologische advisering bij uitvoering • Doel is om negatieve effecten op populaties voor zover mogelijk tegen te gaan • Maatregelen mogelijk in voorbereiding, zoals het sparen van leefgebieden • Maatregelen ten tijde van uitvoering, zoals werken buiten kwetsbare periode, vangen en verplaatsen exemplaren, plaatsen amfibieschermen (mitigatie) • Maatregelen gericht op het aanleggen van vervangend leefgebied (compensatie) • Ecologische begeleiding door een ter zake kundige!
Ecologische begeleiding bij uitvoering
