9 juni 2012
Nationale tocht Aangepast Roeien
De beschrijvingen van bezienswaardigheden langs de route zijn ontleent aan het boekje “Voetsporen uit een ver verleden; stadswandeling door Zwolle”, een uitgave van de VVV Zwolle.
Voor een rondvaart door de stadsgracht van Zwolle vaart u de Westerveldse Kolk over bakboord uit. De afstand over het Zwarte Water naar het centrum van de stad bedraagt ongeveer 4 km. Na ongeveer 2 km dient u, bij het passeren van de Twistvlietbrug (zie foto1), bakboord aan te houden. Gaat u na de brug stuurboord uit belandt u op het Zwolle-IJsselkanaal richting de IJssel…
foto1 - Twistvlietbrug
Uitgebreide beschrijving route en bezienswaardigheden binnenstad Zwolle
Na het passeren van de Hofvlietbrug (zie foto2) vaart u de stadsgracht op. Ter hoogte van deze brug is een vlot aangemeerd waar u eventueel kort de boot kunt verlaten. U passeert dit punt nog een keer na de stadsgracht te hebben gerond. Er is hier geen toiletgelegenheid.
1
kunt u kiezen om de route zoals beschreven te hervatten of in tegengestelde richting af te leggen. In het laatste geval kunt de Thorbeckegracht nogmaals bewonderen uit een ander perspectief. Op de route van de Diezerkade naar de Hofvlietbrug passeert u oa theater De Spiegel aan bakboordzijde.
foto2 – Hofvlietbrug
De hier beschreven route voert als volgt door het centrum van de stad: na de Hofvlietbrug onderdoor te zijn gevaren vervolgen we rechtdoor via de Thorbeckegracht en ronden de binnenstad steeds over stuurboord. Op deze manier ronden we het zuidelijke ‘eiland’ van de binnenstad tot we terug zijn gekeerd bij de Hofvlietbrug. Voor stuurlieden: de bochten in het zuidelijke deel van het traject bieden weinig ruimte om te manoeuvreren vanwege aangemeerde woonboten; graag hiervoor aandacht! Het staat u vrij om de route naar eigen inzicht aan te passen zodat u de volledige binnenstad doorkruist (zie plattegrond als geleide). Wanneer u besluit om ook het noordelijke ‘eiland’ te ronden vaart u het best na de Diezerpoortenbrug via de Diezerkade terug naar de Hofvlietbrug. Daar
Plattegrond centrum Zwolle
Bezienswaardigheden langs de vaarroute Peperbus Onder de Hofvlietbrug vaart u als eerst aan op het Rodetorenplein waarachter De Peperbus te zien is (zie foto3). Deze toren hoort bij de Onze Lieve Vrouwe ten Hemelsopnemingsbasiliek. Het is een éénbeukige kruiskerk die omstreeks 1463 werd gebouwd op de plaats waar sinds 1399 een kapel heeft gestaan. Na de reformatie is het in
2
handen gekomen van de Nederlands Hervormde gemeente. Lange tijd heeft het kerkgebouw dienst gedaan als opslag- en werkplaats, tot het in 1809 door koning Lodewijk Napoleon aan de Rooms Katholieken werd teruggegeven. Na een brand in 1815 werd de achtkantige lantaarn opnieuw opgebouwd en van zijn huidige dakbedekking voorzien. Aan deze aanpassing in de vormgeving dankt de toren zijn bijnaam. De beiaard omvat sinds de restauratie van 2002-2005 51 klokken. De zwaarste klok werd in 1714 door Claes van Noorden en Jan Albert de Grave gegoten, de oudste is van Geert van Wou uit 1484. Gezamenlijk 40 klokken, door Taylor gegoten, werden ter gelegenheid van de opening van de Oude IJsselbrug in 1913, door de ‘Commissie ter overbrugging van de IJssel nabij het Katerveer’, aangeboden als carillon. Er is een stadsbeiaardier.
Foto4 – Zicht op de bakboordwal van de Thorbeckegracht
Oude verdedigingsmuur
foto3 – Rodetorenplein met Peperbus
We doorkruisen de binnenstad over de Thorbeckegracht (foto4). Langs de stuurboordzijde van de gracht zijn, beginnend ter hoogte van café De Tagrijn en eindigend bij de Diezerpoortenbrug, resten zichtbaar van de oude stadsmuur (foto5) en een aantal van zijn torens (Wijndragerstoren, foto8 en Pelsertoren, foto9). Direct naast de eerste resten van de stadsmuur staan de zogenaamde muurhuizen. Deze huizen zijn met de achterzijde tegen de stadsmuur aangebouwd. Om meer ruimte op de bovenverdieping te krijgen, werd deze op balken overgebouwd of overkraagd (zie foto7). Ter hoogte van de Diezerpoortenbrug bevond zich sinds 1510 een poortgebouw, de Binnen Diezerpoort. Deze is in 1829 gesloopt. Van het oorspronkelijke dubbele poortgebouw is tegen de stadsmuur alleen nog de aanzet van deze poort te zien. Verderop in de route is nog wel de Sassenpoort te zien.
3
e
De oude stadsmuur werd eind 15 eeuw opgetrokken. Een echte grote belegering kreeg de stad in 1524 te verduren, toen Karel van Gelre met zijn leger voor de stad stond. Hoewel er een vestingtoren omver werd geschoten, braken de Geldersen na 24 dagen het beleg op. Een groot deel van deze muur, met een houten, met pannen overdekte weergang, werd in 1975 in de oorspronkelijke vorm gerestaureerd (zie foto6). De borstwering is voorzien van schietspleten, die in het midden rond zijn uitgehakt voor het uitsteken van de vuurmonden. foto5 – oude stadsmuur met schietspleten
foto7 – zogenaamde muurhuizen
foto6 – resten vestingtoren met gerestaureerde weergang
Wijndragerstoren, Librije en Broerenkerk e
Deze 15 eeuwse muurtoren diende tot woning van één van de wijndragers die door de stad werden aangesteld. De muren zijn meer dan een meter dik. Het Broerenklooster is oorspronkelijk buiten de stadsmuren gesticht in 1465 door Dominicaner monniken. De enige overgebleven restanten zijn de kloosterkerk en de Librije. Het grootste gedeelte van dit kloostercomplex wordt gebruikt als stedelijk conservatorium. De Librije zal, gezien de naam, de bibliotheek van het klooster zijn geweest. In 1757 heeft de Librije dienst gedaan als Joodse ‘sjoele’. Nu is in het gebouw een 3-sterren restaurant gevestigd.
foto8 – Wijndragerstoren, Librije en Broerenkerk
4
Pelsertoren en Pelserpoortje
Geboortehuis Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872)
Deze 15 eeuwse muurtoren is een laatgotisch torentje met een helmdak. Ook deze toren is voorzien van kijk- en schietgaten. Ten behoeve van de bontwerkers (pelsers) kwam er een doorgang, het Pelserpoortje, in de stadsmuur. Zij konden zo hun huiden en vellen in de stadsgracht wassen en tussen de gracht en muur te drogen leggen.
Het huis is net buiten het zicht vanaf het water maar onmogelijk om hier niet te vermelden; tegenover de Pelsertoren, aan bakboordswal, bevindt zich op huisnummer 11 het geboortehuis van de liberale staatsman die verantwoordelijk is voor de grondwetsherzieningen van 1848. Later werd hij drie maal minister-president. De gedenksteen in de gevel dateert uit 1876 (zie foto10).
e
foto10 – gedenksteen geboortehuis Thorbecke
Na de Dierzerpoortenbrug is het belangrijk om even aandacht voor de route te hebben; we vervolgen over stuurboord in de richting van het Kerkbrugje en het Oorlosmonument Zwolle (foto12 en 13). Wanneer u rechtdoor vervolgt in de richting van de oude watertoren en het Schoenkuiperbrugje (foto11) belandt u op industrieterrein De Marslanden. foto9 – Pelsertoren met Pelserpoortje
5
Foto11 – Schoenkuiperbrug en oude watertoren
Foto 12 – Kerkbrugje en Ter Pelkwijkpark
Over bakboord ziet u de oude goederenhaven van Zwolle, de Diezerkade. Hier werden oa de turfschepen gelost. In de periode 1904-1947 werd hier een goederenstation geëxploiteerd door de Dedemsvaartse-stoomtramwegmaatschappij (D.S.M.). Rond het Kerkbrugje zijn de torens van verschillende kerken zichtbaar; ‘achter’ de Diezerkade de Sint Michaëlskerk aan de Bisschop Willebrandlaan, ‘naast’ de watertoren de Oosterkerk, ter hoogte van het Kerkbrugje de Plantagekerk, daarachter nog een keer de Peperbus en in het verlengde van het Oologsmonument Zwolle is de Dominicanerkerk zichtbaar achter de Isala klinieken en de nieuwbouw van de rechtbank.
Foto 13 – Ter Pelkwijkpark, Oologsmonument Zwolle en Peperbus
6
Sassenpoort Deze poort werd in 1406 gebouwd en geldt als symbool van Zwolle als stad. De poort is opgetrokken uit baksteen en versierd met natuursteen. Op de nok van het dak stond een klokkentorentje uit 1732, dat later is vervangen door een neogotisch klokkentorentje (1894-1897). Om het middendak en de torens loopt nog de weergang. De huidige toren is de oude Binnensassenpoort. De buitenpoort is afgebroken in 1839. Het beleg van hertog Karel van Gelre is in 1524 gestrand tussen de Binnen- en Buitensassenpoort; de hertog en zijn mannen werden opgesloten tussen het valhek van deze beide poorten.
Foto 15 – Nieuwe Havenbrug en Peperbus
Foto 14 – Sassenpoort
Na de bocht waar een fontein in het water staat vaart u weer aan op de Peperbus (foto15). De route vervolgt met nog enkele bochten in de richting van het Maagjesbolwerk en passantenhaven naar de Hofvlietbrug. Vanaf hier kunt over het Zwarte Water terug varen naar het botenhuis.
7
